Aan: Het bestuur van de gemeente Westerwolde, College van B&W en Leden van de gemeenteraad

Bourtange 20 mei 2020. Betreft: uitbreiding zonnepark Vlagtwedde (Harpel II)

Geacht bestuur van de gemeente Westerwolde,

Het bestuur van Stuw heeft een aantal doelen en ambities voor de energietransitie middels zonneenergie die wij met u als bestuur van Westerwolde delen.

1. Dat Westerwolde in 2030 energie neutraal is. 2. Dat alle geschikte daken in Westerwolde in 2030 voorzien zijn van zonnepanelen. 3. Dat de revenuen van zonneparken maximaal terug dienen te vloeien naar Westerwolde. 4. Dat alle bewoners in 2030 goedkoop stroom af kunnen nemen van een regionaal energiebedrijf. 5. Dat bewoners rond een groot zonnepark gecompenseerd dienen te worden. 6. Dat zonneparken zo weinig mogelijk afbreuk mogen doen aan het fraaie landschap van Westerwolde. 7. Dat het de komende jaren beter gaat met de diversiteit aan dieren en planten in Westerwolde.

Vanuit deze ambities en onze visie zijn wij aan de slag om Westerwolde te verduurzamen. Wij zijn daarom blij met de financiele steun die wij van u hebben gekregen. Wij reageren op de agenda van de raad van 27 mei om onze doelstellingen dichterbij te brengen. Onze reactie is toegespitst op de aanvraag van Powerfield m.b.t. uitbreiding zonnepark Vlagtwedde (Harpel II), daar we nauwelijks betrokken zijn geweest bij de overige aanvragen.

Onze opmerkingen en suggesties komen in het kort neer op de volgende punten:

a) We willen snel professionaliseren en dat kan als de conceptovereenkomst tussen gemeente en Powerfield voor Harpel I van juli 2019 wordt gehandhaafd en spoedig in werking treedt. b) Maak het park Harpel II ecologisch meer aantrekkelijk door de afstand tussen de rijen zonnepanelen te vergroten. Deze is nu erg krap en dient naar ons inzicht (en deskundigen) zeker 4 meter breder te zijn. c) Maak het zonnepark aan de oost en zuidkant als industrieterrein onzichtbaar voor de bewoners en recreanten/toeristen. Neem de ruige gronden van Ter Borg als voorbeeld. d) Zorg dat in bijzonder de bewoners van Harpel en Jipsingboertange meer aan hun trekken komen en dat aan hun wensenlijsten spoedig tegemoet gekomen wordt. Wij kunnen hun al goed bedienen uit de conceptovereenkomst van Harpel I en straks nog beter de met afspraken uit Harpel II. e) U heeft de maatwerk methode aangescherpt. Dat geeft mogelijkheden voor 50% lokaal eigenaarschap van het park. Met dat lokale eigenaarschap wordt het mogelijk de bewoners van Westerwolde maximaal te laten profiteren. Hou ook voor het zonnepark Harpel II de regel van lidmaatschap met betrekking tot de 3 km zone in stand. f) Zorg dat de komende jaren de doelstellingen voor het zonnepark door een onafhankelijke partij gemonitord worden door dit op te nemen in de vergunningsvoorwaarden. We kunnen er van leren en zo mogelijk/nodig op sturen.

Al bovengenoemde punten willen we graag – zo nodig met onafhankelijke deskundigen in een aparte sessie(s) – toelichten. Een accordering van de plannen van Powerfield en anderen snijdt flink in op ons fraaie landschap en bepaalt de energietransitie voor decennia. Dit vraagt om een grondige afweging. Helaas dwingt Corona u dat in één videovergadering te doen zonder voorbereidende commissievergadering waarin de afweging helaas minder goed uit de verf komt.

We vertrouwen op uw zorgvuldige aandacht voor onze genoemde punten en zien uit naar voortzetting van de nauwe samenwerking met de gemeente voor deze grootscheepse veranderingen in het landschap, de kansen voor de natuur en de energietransitie.

Hoogachtend,

Namens het bestuur van de energiecooperatie Stuw,

Fer Schipper, voorzitter.

Willem Hoftijzer, secretaris.

Bijlage 1 Toelichting

A. Algemeen

Wij, de energiecooperatie Stuw, willen graag bovengenoemde 7 punten de komende jaren waarmaken en voor vele jaren continueren. Die ambitie vraagt een professionele organisatie, die in de loop van de tijd zal gaan groeien. Thans bestaat het bestuur uit 5 leden en wij krijgen de steun van een parttime betaald adviseur/kwartiermaker en enkele onbetaalde adviseurs. Dat is al snel te weinig basis om de ambities waar te maken. Op grond van de conceptovereenkomst met de gemeente en Powerfield d.d. juli 2019 gingen wij ervan uit dat we rond deze tijd de organisatie al wat meer geprofessionaliseerd zouden hebben. Helaas de overeenkomst ligt er nog steeds niet. We vragen u dan ook om de conceptovereenkomst van juli 2019 te handhaven zoals wij hebben voorgesteld.

Onze genoemde ambities willen we graag vanuit een koepelorganisatie waarmaken. Samen’ met andere energiecooperaties in onze regio staan we sterker. Samen kunnen we aan een regionaal energiebedrijf werken. Een dergelijk energiebedrijf kan – gelet ook op de ambities van de gemeente - tot na 2050 eigenaar zijn van wellicht meer dan 300 ha zonneparken en gezamenlijk gebruik van vele daken. Dit vraagt om een snelle professionaliseringsslag, die we deels al een beetje kunnen waarmaken met de onlangs ontvangen financiële bijdrage van de gemeente en denken nog meer en sneller te kunnen waarmaken met de voorlopige toezeggingen uit Harpel I en straks n.a.v. de overeenkomst van Harpel II.

B. Proces planvorming in samenspraak met powerfield, gemeente en provincie

Afgelopen 8 maanden hebben we op gezette tijden mee mogen denken in het proces van wording, dat liep tussen vertegenwoordigers van Powerfield aan de ene zijde en provincie Groningen, gemeente Westerwolde en Natuur- en Milieufederatie aan de andere zijde. Het was in onze ogen een organisch verlopend proces. Er werd ook goed naar onze wensen en inzichten geluisterd. Het ideaal ontwerp, dat we samen met het bureau Eelerwoude hebben gemaakt, heeft daar zeker bij geholpen. Meerdere van onze wensen zijn ook gehonoreerd. Het plan is ecologisch en landschappelijk gedurende het proces in kwaliteit verbeterd. We zijn tevreden over de ruimte die gedurende het proces ons geboden is om mee te mogen denken.

C. Inhoudelijke vormgeving

Een zonnepark met de omvang van 80 ha is in onze ogen een groot bedrijfsterrein. Goed voor de energietransitie. Bedrijfsterreinen horen in onze ogen niet thuis in de buurt van recreatieve toeristische activiteiten zoals in Jipsingboertange en vlakbij Harpel. Ze passen ook in beginsel niet bij een Natura 2000 en Natuur Netwerk Nederland gebied. Als we dan toch met zijn allen de ambitie hebben om ca. 700 ha zonneparken in onze gemeente te verwezenlijken, laten we dan van de nood een deugd te maken. Onze inzet is het dan ook met de steun van meerdere deskundigen op het gebied van ecologie en landschap om op termijn een verbeterslag te maken voor deze aspecten. Een zonnepark kan voor 30 jaar of meer ook een verrijking worden voor Westerwolde ten opzichte van de lelievelden, die er vorig jaar lagen. Wij adviseren u adviezen van deskundigen te omarmen en iets in te leveren op het hoge rendement (en miljoenenwinst) van het park. Geef de heide- en akkervogels daarmee meer de ruimte om op het park te verblijven. Wij vragen u zet de rijen zonnepanelen minimaal 4 meter extra uit elkaar. Het huidige ontwerp is aan de buitenzijde bijna zo plat als een ‘ dubbeltje’ waar struiken en enkele bomen in worden geplant. Onze ervaring in Veele van de afgelopen 2 jaar is met de aanplant van bossingels, dat het plantmateriaal doodgaat en/of nauwelijks groeit. Die kans lopen we hier in Harpel ook. Het gevolg zal zijn dat omwonenden en voorbijgangers nog tot in lengte van jaren aankijken tegen een bedrijfsterrein en dat in Westerwolde. Ons advies: maak het zonnepark aan de oost en zuidkant als industrieterrein onzichtbaar voor de bewoners en recreanten/toeristen die daar vlakbij komen te fietsen en wandelen. Bestuursleden van Westerwolde laat u, net als wij hebben gedaan, inspireren door het woeste heide- en vennenlandschap bij Ter Borg (zie foto’s in bijlage 2). Zo moet het 90 jaar geleden er ook hebben uitgezien in het Weenderveld bij het toekomstige park Harpel II. Ruig en geaccidenteerd! Hoogteverschillen van 2-4 meter.

D. Proces van participatie richting de omwonenden

Binnen de gestelde regels van de gemeente heeft Powerfield gedaan wat van hen minimaal verwacht mocht worden. Ze heeft de bewoners op een passieve wijze de gelegenheid geboden gedurende twee avonden te luisteren naar de toelichtingen en ze mochten ideeën inbrengen. De derde mogelijkheid voor de bewoners is door de Corona-crisis in het water gevallen en beperkte zich met de vraag om ideeën/wensen binnen 2 weken in te brengen. Deze aanpak is in onze ogen te beperkt geweest. Wij hebben danook zelf in mei vorig jaar de handschoen opgepakt, door een pakket van maatregelen aan Powerfield voor te leggen zoals bijvoorbeeld ons plan om duizend daken van particuliere woningen tegen aantrekkelijk aanbod te voorzien van 12 zonnepanelen. Al snel heeft Powerfield dit plan omarmd en zich toegeëigend. In december was bij ons de maat vol en hebben wij het initiatief genomen om naar bestuurders van de vereniging Dorpsbelangen Harpel en Jipsingbourtange te stappen. In nauwe samenwerking en goed luisterend hebben we gedurende drie avonden een tweetal wensenlijsten opgesteld. Nog net voor de Corona-crisis hebben we in Harpel de lijst met circa 50 bewoners besproken en hebben zij onze steun gegeven om de lijst in te brengen bij de gemeente en Powerfield.

E. Eigenaarschap

In de loop van het wordingsproces naar het voorliggende plan Harpel II heeft het college van B&W en de provincie de spelregels een paar keer veranderd. In het najaar betrof het de voorkeur, die uitgesproken is voor 50% eigenaarschap. Gelet op onze eerdergenoemde ambities past ons dat. We hebben de handschoen dan ook opgepakt en zijn in gesprek gegaan met Powerfield. Tot twee maanden geleden waren zij niet aanspreekbaar voor een dergelijke samenwerking. Samen met de noordelijke energiepartij Bronnen van Ons zijn we de onderhandelingen aan het voorbereiden en oriënteren we ons bij diverse andere specialisten en financiers (b.v. Rabobank). Onderwijl heeft de gemeente de voorwaarden voor het 50% eigenaarschap van een regionale energiecooperatie aangescherpt. Zo dient de coöperatie leden uit de regio van 3 km rond een park te hebben en wel 10% van huishoudens. We hebben daar aan gehoor gegeven. Binnen een week tijd hebben we de 250 huishoudens per brief benaderd . We hebben ondertussen 35 leden. Maar vanochtend lazen wij in de stukken dat de 3 km cirkel naar 6 km is uitgebreid. Hoe raar kan het gaan. En de eerste ledenvergadering hopen we vanwege de Coronacrisis in juli, deze zomer, te kunnen organiseren. We kunnen uw steun voor het eigenaarschap goed gebruiken en hopen dat de aanscherping van het ledenaantal binnen de vereiste 6 km van tafel gaat.

Het is ons streven om met maximaal 50% eigenaarschap:

 de maximale invloed te hebben op de bouw en beheer van het park.  de maximale financiële winst te behalen voor de regio en daarvoor niet alleen de wensen van de genoemde dorpen te verwezenlijken maar nog veel meer in lengte van jaren voor onze gehele gemeente in het licht van duurzaamheid, leefbaarheid en biodiversiteit.

F. Beheer

Een mooi zonnepark op papier is de eerste stap. Maar was het niet: geen woorden, maar daden?!

We willen graag, dat de opvolgers van Powerfield straks strikt de hand houden aan de voorwaarden ook ten aanzien van het beheer en onderhoud. We stellen het dan ook zeer op prijs als de gemeente en provincie een derde partij (b.v. de RUG) de opdracht geven om de doelstellingen te monitoren en daarover te rapporteren. We kunnen daarvan leren voor de volgende plannen. Bestuurders van Westerwolde graag harde voorwaarden hiervoor meenemen in de vergunningsvoorwaarden.

Bijlage Foto’s Ter Borg/Harpel Impressie park in ruige zandwal.

Zonnepark Harpel I 2020

Zonnepark Harpel II 2023 aan zuid- en oostzijde. A la ‘ Roege Baargen Ter Borg’ straks met struiken