SZCZECIŃSKI OBSZAR METROPOLITALNY Strategia rozwoju 2020 Członkowie Stowarzyszenia Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego ul. Korsarzy 34, 70-540 www.wzp.pl Urząd Miasta Szczecin pl. Armii Krajowej 1, 70-456 Szczecin www.szczecin.pl, www.szczecin.eu Starostwo Powiatowe w Policach ul. Tanowska 8, 72-010 Police www.policki.pl Urząd Gminy Dobra ul. Szczecińska 16a, 72-003 Dobra www.dobraszczecinska.pl Urząd Gminy i Miasta Goleniów pl. Lotników 1, 72-100 Goleniów www.goleniow.pl Urząd Miasta i Gminy Gryfino ul. 1 Maja 16, 74-100 Gryfino www.gryfino.pl Urząd Gminy Kobylanka ul. Szkolna 12, 73-108 Kobylanka www.kobylanka.pl Urząd Gminy Kołbaskowo Kołbaskowo 106, 72-001 Kołbaskowo www.kolbaskowo.pl Urząd Miasta i Gminy Nowe Warpno pl. Zwycięstwa 1, 72-022 Nowe Warpno www.nowewarpno.pl Urząd Miasta i Gminy Police ul. Stefana Batorego 3, 72-010 Police www.police.pl Urząd Gminy ul. Św. Floriana 10, 74-106 Stare Czarnowo www.stareczarnowo.pl Urząd Miejski w Stargardzie Szczecińskim ul. Czarnieckiego 17, 73-110 Szczeciński www.stargard.pl Urząd Gminy Stargard Szczeciński Rynek Staromiejski 5, 73-110 Stargard Szczeciński www..stargard.pl Urząd Gminy Stepnica ul. Kościuszki 4, 72-112 Stepnica www.stepnica.pl Urząd Miasta Świnoujście ul. Wojska Polskiego 1/5, 72-600 Świnoujście www.swinoujscie.pl

Opracowanie dokumentu: Biuro Stowarzyszenia Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego Fotografie: Marek Czasnojć, Cezary Skórka, Damian Róż Projekt graficzny i skład: Walkowska Wydawnictwo – Adrian Łaskarzewski, Szymon Jeż

ISBN 978-83-937626-6-8

Wydawca: Stowarzyszenie Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego, ul. Janosika 8, 71-424 Szczecin, www.som.szczecin.pl

Dokument opracowano w ramach realizacji projektu: „Strategia Rozwoju Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego sposobem na skuteczne podnoszenie jakości usług publicznych”

2 Szczeciński Obszar Metropolitalny w przestrzeni europejskiej i krajowej

Szczeciński Obszar Metropolitalny (SOM) jest jednym nadgranicznym położeniu. Znajduje się w strefie oddzia- z głównych elementów polskiego i europejskiego ływania większych zagranicznych metropolii. Szczegól- układu osadniczego. W klasyfikacji Sieci Europejskich nie silny jest wpływ niemieckiej metropolii stołecznej Regionów i Obszarów Metropolitalnych (METREX) oraz Berlina oraz transgranicznego szwedzko-duńskiego Europejskiej Sieci Obserwacyjnej Planowania Prze- Regionu Øresund wraz z Kopenhagą, pełniącego rolę strzennego (ESPON) wskazuje się Szczecin i jego obszar metropolii bałtyckiej. W otoczeniu zewnętrznym SOM funkcjonalny jako „słabe MEGA” – obszar metropolitalny ten właśnie region jest obszarem największego wzrostu o charakterze wzrostowym, w swojej początkowej fa- w basenie południowego Bałtyku. zie, posiadający policentryczną strukturę osadnictwa, co jest dobrym warunkiem do osiągnięcia zrównowa- Potencjał ludnościowy SOM (40% ogółu mieszkańców żonego rozwoju i zwiększenia konkurencyjności w Unii województwa), przestrzenny (12,2% powierzchni wo- Europejskiej. jewództwa) i gospodarczy (45,8% ogółu podmiotów gospodarczych) określa rangę SOM w skali regionu za- Szczeciński Obszar Metropolitalny, liczący powyżej 687 chodniopomorskiego, wskazuje także na skalę powią- tys. mieszkańców (2013), o powierzchni 2 795 km, jest zań funkcjonalnych (społecznych, gospodarczych, prze- ośrodkiem metropolitalnym o unikalnym w skali kraju strzennych, komunikacyjnych) w ramach obszaru.

3 SOM składa się z ośrodka centralnego – miasta woje- terenie Niemiec. W ostatnich latach podjęto się odbudo- wódzkiego Szczecina i powiązanego z nim funkcjonal- wy powiązań w sferze podstawowej obsługi i korzysta- nie najbliższego otoczenia. W planie zagospodarowania nia z wybranych usług (w zakresie handlu, gastronomii przestrzennego województwa zachodniopomorskiego i częściowo transportu). Położenie Szczecińskiego Ob- za najsilniej powiązany ze Szczecinem uznano obszar szaru Metropolitalnego determinuje również jego zna- gmin: Dobra (Szczecińska), Goleniów, Gryfino, Kobylan- czenie w rozwoju Euroregionu i współpracy ka, Kołbaskowo, Nowe Warpno, Stepnica, Police, Stare transgranicznej oraz transnarodowej w Regionie Morza Czarnowo, Stargard Szczeciński, a także miasto Stargard Bałtyckiego. Szczeciński i miasto Świnoujście. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Szczecin jest największym ośrodkiem miejskim w wo- 2030 przyjmuje, że podstawą rozwoju przestrzennego jewództwie zachodniopomorskim, liczącym ponad Polski do roku 2030 ma być policentryczna metropolia 409 tys. mieszkańców (2013), stanowiącym źródło naj- sieciowa, do której należy 10 głównych miast, w tym ważniejszych impulsów wzrostu dla obszaru metropo- Szczecin i Wrocław – a ośrodkiem metropolitalnym je litalnego; centrum administracyjnym, gospodarczym, łączącym ma być Poznań. Ten policentryczny układ ma kulturalnym i akademickim, ważnym ośrodkiem por- być uzupełniony miastami o znaczeniu krajowym: Zie- towym i komunikacyjnym; równocześnie jest miastem lona Góra, Gorzów Wielkopolski oraz najważniejszymi rdzeniowym szczecińskiego obszaru metropolitalnego. ośrodkami regionalnymi , Legnica, Jelenia Góra. Szczecin, z racji swojego położenia, pełnionych funkcji Funkcjonalne podwiązanie tych miast do głównych oraz silnego oddziaływania na stronę niemiecką, wpły- ośrodków życia społeczno-gospodarczego kraju da im- wa na kształtowanie się transgranicznego regionu me- puls rozwojowy obszarom peryferyjnym Polski Zachod- tropolitalnego, będącego bezpośrednim zewnętrznym niej i Pomorzu Środkowemu. otoczeniem dla SOM. Szczecin jest ważnym elementem układu metropolital- Z uwagi na brak dużych ośrodków miejskich mogących nego w Polsce Zachodniej – Szczecin-Poznań-Wrocław. pełnić funkcję metropolitalne we wschodnich regio- Wokół tego obszaru dokonywać się ma integracja go- nach przygranicznych Niemiec, regionalna strefa od- spodarcza i z niego transmitowane mają być innowacje działywania miasta rdzeniowego SOM wykracza poza na cały obszar pogranicza. Niezbędne jest wzmocnie- granice kraju poprzez rozszerzenie wpływu obszaru nie powiązań infrastrukturalnych między metropolia- metropolitalnego Szczecina na przygraniczne gminy mi. Głównym problemem rozwoju Szczecina w skali niemieckie. Istotnym ograniczeniem jest tu jednak brak kraju jest słaba dostępność do centralnej Polski oraz silnych powiązań funkcjonalnych i administracyjnych słabe powiązania komunikacyjne z innymi ośrodkami Szczecina i jego otoczenia z obszarem oddziaływania na regionalnymi.

Szczeciński Obszar Metropolitalny na tle krajowych obszarów funkcjonalnych

wydajność przeciętne przeciętna przeciętna pracowników - miesięczne podatek PIT na PKB per capita1) długość życia długość życia stopa bezrobocia3) wartość dodana ludność6) wynagrodzenie mieszkańca7) mężczyzny2) kobiety2) brutto na brutto5) pracującego4) 2012 2013 2011 2012 2012 2012 2011 2012 zł lata lata % zł zł os. zł POLSKA 39 652,0 72,7 81,0 8,8% 96 262,0 3 744,4 38 533 299 687,4 WZP 33 492,0 72,6 80,5 10,0% 96 327,0 3 417,8 1 721 405 590,8 SOM 35 637,8 (8) 72,6 (13) 80,3 (15) 7,2% (13) 100 136,1 (5) 3 701,2 (7) 686 900 (8) 812,7 (14) MOF WARSZAWA 82 314,5 (1) 73,6 (5) 81,3 (6) 5,6% (5) 144 923,0 (1) 4 771,1 (1) 2 806 449 (1) 1 673,5 (1) POM 60 330,9 (2) 74,1 (3) 80,8 (9) 3,9% (2) 110 463,7 (2) 3 849,0 (3) 1 015 302 (6) 1 064,1 (3) MOF WROCŁAW 49 135,6 (3) 73,5 (6) 81,1 (8) 5,0% (3) 102 003,0 (4) 3 751,0 (6) 870 546 (7) 1 081,1 (2) GOM 37 751,3 (7) 73,0 (8) 80,7 (10) 6,1% (6) 99 214,1 (6) 4 000,3 (2) 1 256 948 (3) 886,1 (9) Źródło: opracowanie własne na podstawie BDL GUS.

1) PKB per capita dla Miejskich Obszarów Funkcjonalnych (MOFs) i SOM/POM/ GOM obliczone jako średnia ważona liczbą mieszkańców podregionów (dane dostępne dla NTS 3) 2) przeciętna długość życia mieszkańców MOFs i SOM /POM/GOM obliczona jako średnia dla podregionów (dane dostępne dla NTS 3) 3) stopa bezrobocia obliczona jako relacja liczby bezrobotnych do ludności w wieku produkcyjnym (dane dostępne dla NTS 5) 4) wartość dodana brutto na pracującego dla MOF i SOM/POM/GOM obliczona jako średnia ważona liczbą pracujących (dane dostępne dla NTS 3) 5) przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto dla MOFs i SOM/POM/GOM obliczone jako średnia ważona liczbą pracujących (dane dostępne dla NTS 4) 6) ludność obliczona na podstawie przyjętej delimitacji MOFs oraz SOM/POM/GOM 7) podatek PIT obliczony jako udział gmin w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa, przeliczony na mieszkańca MOFs oraz SOM/POM/GOM wg przyjętej delimitacji (dane dostępne dla NTS 5).

4 Wyzwania SOM

Jednym z głównych wyzwań dla SOM w nadchodzą- z faktu istnienia znacznego rozdrobnienia interesów cych latach jest potrzeba dookreślenia i wzmoc- i słabego poczucia przynależności terytorialnej, jaką nienia funkcji metropolitalnych Szczecina – miasta wyrażają podmioty tworzące obszar funkcjonalny. Ich centralnego obszaru metropolitalnego, które powinno przyszłe relacje powinny być rezultatem wypracowania budować swoją metropolitalność poprzez rozwój sieci nowej jakości układu terytorialnego. Rozpoznawal- powiązań globalnych. ność szczecińskiego obszaru funkcjonalnego zwią- zana jest z nowym wizerunkiem metropolii o szerokich Należy również, przy współudziale podmiotów publicz- kompetencjach, w tym tych transgranicznych. Marka nych, prywatnych i społeczności lokalnych, wypraco- metropolii musi być wyrazem woli współdziałania gmin wać sprawnie funkcjonujący system zarządzania i wynikać z wyznaczenia i konsekwentnego wdrażania obszarem metropolitalnym, który pozwoli na lepszą przedsięwzięć zorientowanych na realizację projek- koordynację działań najważniejszych struktur w ramach tów rozwojowych, podkreślających nową atrakcyjność SOM (w tym jednostek samorządu terytorialnego), co miejsc i zasobów. Wreszcie, istnieje konieczność budo- przyczyni się do zwiększenia jego konkurencyjności. wania tożsamości terytorialnej, co oznacza podej- Jednym z wyzwań budowy szeroko rozumianego syste- mowanie wielu długookresowych przedsięwzięć zorien- mu zarządzania będzie przebudowa i integracja trans- towanych na budowanie kapitału społecznego JST SOM. portu publicznego na całym obszarze metropolitalnym. Potrzeba dokonywania zmian w obszarze społecznym wynika głównie z zaszłości historycznych, które jednak Kolejne wyzwania wiążą się z koniecznością integracji, mimo upływu lat ciągle pozostają istotnym czynnikiem umacniania partnerstwa, ściślejszej współpracy – rozwoju. Pobudzanie procesów zakorzeniania i tworze- dotyczy to przede wszystkim relacji pomiędzy JST two- nia społeczności lokalnych powinno być przedmiotem rzącymi SSOM, ale i współpracy instytucji publicznych starań władz JST SOM oraz współpracujących z nimi prowadzących swoją działalność na jego obszarze. Ko- organizacji pozarządowych. Wyzwaniem rozwojowym nieczna jest zmiana podejścia w planowaniu rozwoju będzie więc zidentyfikowanie elementów integrujących JST, patrzenie na rozwój przez pryzmat metropolii, a nie mieszkańców w grupę społeczną i wspieranie inicjatyw „do granic” własnej gminy. Potrzeba podmiotowości oddolnych przyczyniających się do intensyfikacji takich szczecińskiego obszaru metropolitalnego wynika przedsięwzięć.

5 WIZJA

Podstawą zintegrowanego rozwoju Szczecińskiego Obszaru Metropo- litalnego będą:

spójna i atrakcyjna przestrzeń, nowoczesna i konkurencyjna gospodarka, wykształcone i świadome swej tożsamości społeczeństwo, dostępne, o wysokiej jakości usługi publiczne.

Podstawową ideą rozwoju Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego winna być integracja oparta na zróżnicowanych potencjałach Obsza- ru. Niezbędnym elementem procesu integracji będzie wykorzysta- nie i kształtowanie kapitału ludzkiego i społecznego (z uwzględ- nieniem uwarunkowań wpływających na budowanie tożsamo- ści kulturowej społeczności Szczecińskiego Obszaru Metropo- litalnego) w kierunku budowy społeczeństwa obywatelskie- go ery informacyjnej.

Społeczeństwo obywatelskie i informacyjne, wykorzy- stujące narzędzia do rozwoju aktywności społecznej i gospodarczej oraz dostęp do globalnej wiedzy, wypo- sażone w niezbędne kompetencje i umiejętności, bę- dzie budować gospodarkę opartą na wiedzy i innowa- cjach, zdolną do konkurowania w przestrzeni krajowej i międzynarodowej.

Proces ten wymagać będzie zwiększenia roli miast Ob- szaru w generowaniu wzrostu gospodarczego i tworze- niu miejsc pracy, zgodnie z wagą i rolą miast w systemie współczesnej gospodarki. W procesie tym szczególna rola przypadnie Szczecinowi, którego funkcje metropolitalne będą wzmacniane poprzez działania realizujące różnorod- ne cele: gospodarcze, komunikacyjne, naukowe, badaw- cze, kulturowe, czy budujące prestiż, a także wpływające na wzrost jego znaczenia jako centrum transgranicznego obszaru metropolitalnego. W powiązaniu z silnymi miastami rozwijać się będą obszary wiejskie, aktywniej wykorzystujące swoje potencjały środowiskowe i antropogeniczne oraz kapitał ludzki.

Równocześnie wizja zwraca uwagę na to, że procesowi rozwoju spo- łeczno-gospodarczego SOM musi towarzyszyć wysoki poziom życia mieszkańców, w przyjaznej przestrzeni, wykorzystującej atrakcyjne walory środowiska przyrodniczego, z dostępem do wysokiej jakości usług publicznych. Szczeciński Obszar Metropolitalny ma być nie tyl- ko spójną wewnętrznie, o sprawnych i rozbudowanych powiązaniach z otoczeniem zewnętrznym strukturą przestrzenno-funkcjonalną; ma być także dobrym miejscem do życia, z którym mieszkańcy identyfiku- ją się i w którym chcą mieszkać i pracować.

6 MISJA

Podejmowanie decyzji rozwojowych w stosunku do struktury tery- torialnej zróżnicowanej przestrzennie, społecznie i gospodarczo, ale także administracyjnie wymaga uwzględniania wielorakich i złożo- nych uwarunkowań. Misja Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego zakłada: osiąganie celów rozwojowych w drodze pogłębionej współpracy członków SOM, partnerów społecznych i gospodarczych, przed­ stawicieli społeczeństwa obywatelskiego, na płaszczyźnie regio­ nalnej, krajowej i międzynarodowej.

Integracja Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego wymaga zbu- dowania potencjału współpracy wszystkich jego członków, ukie- runkowanego na wzmocnienie jego wewnętrznej spójności przestrzenno-funkcjonalnej, ale także jego powiązań w skali regionu i w skali kraju w ramach pozostałych wojewódzkich obszarów funkcjonalnych. W skali SOM wyzwaniem jest ko- nieczność szerszej integracji w relacji: miasto rdzeniowe – miasta średniej wielkości – małe miasta – ośrodki wiejskie.

Budowanie przewag konkurencyjnych wymaga włącze- nia obszaru metropolitalnego w międzynarodową sieć współpracy z udziałem innych metropolii europejskich, w szczególności bałtyckich – Kopenhagą (Regionem Øresund) i ze stolicą Niemiec – Berlinem.

W procesie kształtowania się transgranicznego obszaru metropolitalnego Szczecina ważne będzie poszerzanie współpracy z gminami niemieckimi nie tylko samego miasta, ale całego SOM.

W procesie zacieśniania współpracy pomiędzy JST, równole- gle rozwijana musi być kultura partycypacji społecznej w za- rządzaniu rozwojem poprzez system konsultacji społecznych, włączających w proces decyzyjny i realizacyjny wszystkich in- teresariuszy zainteresowanych kreowaniem kierunków rozwoju SOM (środowisk biznesu, nauki, kultury, środowisk instytucjonal- nych i opiniotwórczych, organizacji pozarządowych, mieszkańców). Partycypacja społeczna jest elementem wpływającym na kształtowa- nie tożsamości kulturowej społeczności Obszaru, niezaprzeczalne są także połączenia między jakością partycypacji a jakością zarządzania w miastach i gminach.

W ramach SOM, wzmocnienie współpracy między JST konieczne jest dla identyfikacji wspólnych celów rozwojowych oraz dla realizacji wspólnych działań w ramach uzgodnionych celów.

Działania te będą służyć promowaniu nowego terytorialno-funkcjo- nalnego podejścia do polityki rozwoju w ramach Szczecińskiego Ob- szaru Metropolitalnego oraz zintegrowanej polityki zagospodarowa- nia przestrzennego, w tym propagowaniu wielopoziomowego, part- nerskiego zarządzania rozwojem.

7 8 STRUKTURA CELÓW ROZWOJU

Cele Strategiczne I. II. III. IV. Wzmocnienie integracji Poprawa atrakcyjności SOM Wzmacnianie innowacyjności Podnoszenie jakości życia przestrzennej i funkcjonalnej w krajowej i europejskiej i konkurencyjności gospodarki mieszkańców SOM poprzez SOM przestrzeni SOM rozwój i poprawę dostępu do usług publicznych

Cele Operacyjne I.1 II.1 III.1 IV.1 Polepszenie zewnętrznej Odbudowa zdolności do Tworzenie warunków do wzrostu Poprawa szans edukacyjnych dostępności transportowej SOM rozwoju poprzez rewitalizację aktywności gospodarczej na mieszkańców SOM zdegradowanych społecznie, terenie SOM ekonomicznie i fizycznie obszarów miejskich i wiejskich

I.2 II.2 III.2 IV.2 Poprawa spójności wewnętrznej Budowa zrównoważonego, Rozwój potencjału naukowo- Pełniejsze wykorzystanie kultury SOM poprzez wzmocnienie dostępnego i przyjaznego badawczego i transferu wiedzy dla wzmocnienia kapitałów powiązań transportowych oraz zintegrowanego systemu do gospodarki rozwojowych SOM transportu publicznego

I.3 II.3 III.3 IV.3 Poprawa bezpieczeństwa Kształtowanie ładu Dostosowanie systemów Poprawa stanu zdrowotnego i efektywności energetycznej przestrzennego kształcenia do potrzeb rynku mieszkańców poprzez promocję oraz dostępności do sieci pracy zdrowia oraz dostosowanie ilości teleinformatycznych i struktury usług zdrowotnych do profilu sanitarno- epidemiologicznego SOM oraz trendów demograficznych

I.4 II.4 III.4 IV.4 Zwiększenie ochrony środowiska Wzmacnianie aktywności Rozwój gospodarki opartej na Poprawa warunków uczestnictwa przyrodniczego poprzez działania społecznej i gospodarczej specjalizacjach regionalnych mieszkańców w sporcie i rekreacji w sferze komunalnej mieszkańców

9 CEL STRATEGICZNY I. Wzmocnienie integracji przestrzennej i funkcjonalnej Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego

Wyzwania: silniejsze włączenie SOM w sieć powiązań Kołbaskowa z połączeniem z autostradą A6 (ważna transportowych krajowych i międzynarodowych; roz- także z uwagi na poprawę dostępu do gmin leżących wój efektywnych systemów infrastrukturalnych, wzmac- nad jeziorem Dąbie i Zalewem Szczecińskim: Nowe niających spójność SOM i chroniących środowisko Warpno, Police, Stepnica); przyrodnicze •• Usprawnienie powiązań kolejowych ze wschodnim Cel operacyjny I.1. Polepszenie zewnętrznej dostęp­ obszarem kraju poprzez modernizację linii kolejowej ności transportowej SOM Berlin > Szczecin > Koszalin > Gdańsk, na którą składa się linia kolejowa nr 408 Szczecin - granica państwa Działania: (kierunek Berlin) i linia kolejowa nr 202 Stargard Szcze- ciński –Koszalin – Gdańsk; •• Włączenie SOM w sieć transportowych powiązań krajowych i międzynarodowych w układzie północ- •• Rozwój komunikacji lotniczej w oparciu o regionalny -południe Europy poprzez rozbudowę i modernizację Port Lotniczy Szczecin-Goleniów (modernizacja infra- wszystkich elementów tworzących korytarz transpor- struktury portu lotniczego oraz rozbudowa linii kole- towy Odry, tj. drogi ekspresowej S3 od Świnoujścia do jowej ze Szczecina do lotniska i dalej bezpośrednio granicy z Czechami jako elementu drogi międzynaro- w kierunku na Koszalin). dowej E65; linii kolejowych E59 (Poznań > Szczecin > Świnoujście) i CE59 (Wrocław > Zielona Góra > Szcze- Cel operacyjny I.2. Poprawa spójności wewnętrz­ cin) oraz udrożnienie Odrzańskiej Drogi Wodnej od nej SOM poprzez wzmocnienie powiązań transpor­ Morza Bałtyckiego do Gliwic; towych

•• Poprawa dostępu do portów od strony morza: po- Działania: głębienie toru wodnego do Szczecina do głębokości 12,5 m, utrzymywanie 15 m głębokości przy nabrze- •• Usprawnienie istniejącego systemu transportowego, żach w porcie w Świnoujściu; wzmocnienie konku- szczególnie sieci połączeń drogowych i kolejowych; rencyjności portów poprzez włączenie ich w sieć przezwyciężenie ograniczeń w dostępności Świnouj- projektowanych autostrad morskich (autostrada ścia poprzez budowę stałego połączenia drogowego Szczecin-Ystad); pomiędzy wyspami i Uznam w Świnoujściu;

•• Wzmocnienie połączeń z regionem bałtyckim: w rela- •• Usprawnienie powiązań drogowych Szczecina cji Gdańsk – Szczecin poprzez budowę kolejnych eta- z układem zewnętrznym: budowa nowej drogi łą- pów drogi ekspresowej S6; połączeń w relacji czącej północne dzielnice Szczecina, poprzez ob- – Stargard Szczeciński poprzez modernizację DK nr 20, wodnicę Przęsocina i Polic, z planowanym węzłem natomiast w relacji z centrum kraju – poprzez budowę drogowym „Police” na zachodnim drogowym obej- kolejnych etapów drogi ekspresowej S10 Lubieszyn/ ściu Szczecina; budowa Trasy Średnicowej; budo- Szczecin – Płońsk; wa obwodnicy Warzymic i Przecławia jako DK nr 13 w nowym przebiegu od ronda Hakena do obwodni- •• Budowa zachodniego drogowego obejścia Szczeci- cy Kołbaskowa oraz przebudowa DK nr 31 pod na- na wraz z przeprawą tunelową Police - Święta w cią- zwą ul. Autostrada Poznańska i powiązanie z węzłem gu drogi nr 6 po nowym śladzie od Goleniowa do Morwowa na A6;

10 •• Dostosowanie istniejącej sieci kolejowej do przewo- ciepłowniczego lewobrzeżnego Szczecina i sieci na zów pasażerskich (rozbudowa do dwóch torów linii terenie gmin Police, Gryfino, Stargard Szczeciński kolejowej nr 408 Szczecin Główny – granica państwa i Świnoujście); (kierunek Berlin) i linii nr 409 Szczecin Główny – granica państwa (kierunek Lubeka); modernizacja wszystkich •• Budowa i rozbudowa sieci przesyłowych gazu oraz linii kolejowych w celu poprawy parametrów eksplo- obiektów systemowych związana z dywersyfikacją atacyjnych oraz likwidacja wąskich gardeł transporto- kierunków dostaw gazu do kraju (zakończenie budo- wych na obszarze Szczecina; poprawa jakości kolejo- wy terminalu LNG w Świnoujściu); budowa gazowej wych przewozów pasażerskich poprzez modernizację sieci dystrybucyjnej wysokiego i średniego ciśnienia i zakup nowego taboru kolejowego; na obszarach deficytowych, szczególnie na obszarach wiejskich; •• Budowa zachodniej kolejowej obwodnicy Szczecina (Stobno-Police), umożliwiającej eliminację przewozów •• Zwiększanie efektywności energetycznej poprzez towarów niebezpiecznych przez centrum Szczecina; energooszczędne systemy oświetlenia miejsc publicz- nych, systematyczne działania na rzecz likwidacji indy- •• Poprawa dostępu drogowego do portów morskich: widualnych źródeł ciepła na paliwa stałe oraz poprzez w Szczecinie przebudowa układu komunikacyjnego termomodernizację obiektów użyteczności publicz- w rejonie Międzyodrza (budowa nowego wjazdu do nej i budynków mieszkalnych; portu na Łasztowni); w Świnoujściu połączenie S3 z terminalem LNG i przeprawą w Karsiborzu; poprawa •• Dywersyfikacja źródeł energii, ze szczególnym dostępu drogowego i wodnego do pozostałych por- uwzględnieniem źródeł odnawialnych; tów i przystani; •• Zmniejszanie różnic w dostępie do usług telekomuni- kacyjnych pomiędzy miastami a obszarami wiejskimi; •• Poprawa (budowa, rozbudowa i modernizacja) stanu zapewnienie mieszkańcom dostępu do szerokopa- technicznego dróg powiatowych i gminnych, stano- smowego Internetu; budowa publicznych punktów wiących podstawowy układ sieci drogowej na terenie dostępu do Internetu, szczególnie w miejscach uży- obszaru metropolitalnego; budowa zintegrowanego teczności publicznej. systemu ścieżek rowerowych. Cel operacyjny I.4. Zwiększenie ochrony środo­ Cel operacyjny I.3. Poprawa bezpieczeństwa i efek­ wiska przyrodniczego poprzez działania w sferze tywności energetycznej oraz dostępności do sieci komunalnej teleinformatycznych Działania: Działania: •• Zapewnienie równego korzystania przez mieszkań- •• Budowa efektywnego systemu elektroenergetycz- ców z sieci wodociągowo-kanalizacyjnej (budowa nego (rozbudowa istniejących lub budowa nowych i rozbudowa sieci na terenach wiejskich); konwencjonalnych jednostek wytwórczych energii elektrycznej oraz budowa nowej oraz rozbudowa ist- •• Podwyższenie efektywności oczyszczania ścieków niejącej elektroenergetycznej infrastruktury sieciowej, (zwiększenie liczby wysokowydajnych oczyszczalni w tym zakończenie budowy drugiej pętli zasilającej biologicznych z podwyższonym usuwaniem biogenów węzeł szczeciński, minimalizującej ryzyko wystąpienia oraz budowa na obszarach o niskim poziomie skanali- awarii systemowych); zowania przydomowych oczyszczalni biologicznych);

•• Budowa nowego źródła ciepła w oparciu o wysoko- •• Zbudowanie nowoczesnego systemu gospodarki sprawną kogenerację (blok gazowo-parowy w Elek- odpadami (budowa Zakładu Termicznego Unieszko- trowni Pomorzany w Szczecinie), gwarantującego dliwiania Odpadów w Szczecinie; budowa na terenie stabilne zasilanie sieci ciepłowniczej miasta Szczecin gmin instalacji selektywnej zbiórki odpadów (w tym i spełnienie zaostrzonych wymogów emisyjnych; niebezpiecznych); upowszechnienie zbiórki selektyw- nej wraz z edukacją ekologiczną mieszkańców); •• Budowa efektywnego systemu ciepłowniczego (przebudowa istniejących i budowa nowych syste- •• Ochrona przed klimatycznymi zjawiskami ekstremal- mów ciepłowniczych na terenie Szczecina, w tym nymi (modernizacja wałów przeciwpowodziowych, połączenie systemów ciepłowniczych lewobrzeżne- odtworzenie naturalnych terenów zalewowych go i prawobrzeżnego miasta; modernizacja systemu Międzyodrza).

11 CEL STRATEGICZNY II. Poprawa atrakcyjności Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego w krajowej i europejskiej przestrzeni

Wyzwania: przeciwdziałanie degradacji przestrzeni zurbani- Szczecin, który uzyska bezpośrednie połączenia kole- zowanej i struktur społecznych, wzrost aktywności społecznej jowe w relacjach: Police – Szczecin – Stargard; Świno- i gospodarczej, poprawa środowiska zamieszkania; budowa ujście – Goleniów – Szczecin – Police; Police – Szczecin spójnego systemu powszechnie dostępnej komunikacji pu- – Gryfino; Szczecin - Goleniów Port Lotniczy; blicznej; wzmocnienie rangi i roli planowania przestrzenne- go na terenie poszczególnych gmin, ale także w skali całego •• Skorelowana z realizacją SKM budowa centrów komu- obszaru metropolitalnego; wsparcie integracji społecznej nikacyjnych na bazie dworców kolejowych Szczecin Główny i Stargard Szczeciński (zintegrowane węzły Cel operacyjny II.1. Odbudowa zdolności do rozwoju przesiadkowe z parkingami typu Park&Ride, Bike&Ride, poprzez rewitalizację zdegradowanych społecznie, czy Kiss&Ride). Budowa mniejszych węzłów przesiad- ekonomicznie i fizycznie obszarów miejskich i wiejskich kowych z parkingami typu P&R na terenie pozostałych dworców kolejowych; Działania: •• Tramwaj podstawowym środkiem komunikacji zbioro- •• Rewitalizacja obszarów zdegradowanych, w tym histo- wej w Szczecinie (wsparty budową II etapu linii Szcze- rycznych śródmieść, wielorodzinnych osiedli mieszka- cińskiego Szybkiego Tramwaju (SST) od Basenu Górni- niowych, tzw. „blokowisk”, obszarów poprzemysłowych czego do Kijewa oraz rozbudową i uelastycznieniem (w tym postoczniowych), powojskowych, pokolejo- linii tramwajowych obejmujących nowe osiedla, także wych i popegeerowskich; w Szczecinie rewitalizacja te- na terenie sąsiadujących gmin). Inwestycjom w toro- renu Śródmieścia i rejonu Międzyodrza z zakładanymi wiska towarzyszyć będzie zakup niskopodłogowego funkcjami centrum społeczno-kulturowego miasta oraz taboru tramwajowego; nadodrzańskich terenów poprzemysłowych, w tym te- renów Strefy Północ (osiedla Skolwin i Stołczyn); •• Poprawa jakości transportu zbiorowego w SOM po- przez zakup autobusów energooszczędnych; •• Powiązanie rozwoju funkcji metropolitalnych Szczecina z rozwojem funkcji komplementarnych w pozostałych •• Integracja, tak w warstwie organizacyjno – funkcjo- miastach Obszaru: działania rewitalizacyjne na terenie nalnej, jak i taryfowo – biletowej, systemu transportu Stargardu Szczecińskiego, Świnoujścia, Polic, Gryfina, publicznego (największe wyzwanie w ramach budo- Goleniowa, Nowego Warpna i Stepnicy; rewitalizacja fi- wy nowego systemu): objęcie całej sieci transportu zyczna i gospodarcza obszarów wiejskich komplemen- publicznego systemem zarządzania flotą oraz zin- tarnie do działań służących rewitalizacji społecznej. tegrowanym systemem informacji dla podróżnych; wprowadzanie sukcesywnie biletu metropolitalnego Cel operacyjny II.2. Budowa zrównoważonego, do­ (na wszystkie środki transportu), docelowo obowiązu- stępnego i przyjaznego oraz zintegrowanego syste­ jącego na terenie wszystkich gmin SOM. mu transportu publicznego Cel operacyjny II.3. Kształtowanie ładu przestrzennego Działania: Działania: •• Oparcie docelowego modelu transportu publicznego na terenie SOM na priorytecie dla komunikacji szyno- •• Ponadgminna współpraca i koordynacja samorzą- wej, uznającym że osią transportu publicznego będzie dów lokalnych w ramach planowania przestrzennego Szczecińska Kolej Metropolitalna (z wykorzystaniem w granicach SOM, zmierzająca do zapewnienia maksy- istniejących odcinków linii kolejowych nr 406, 273, malnej spójności ich studiów uwarunkowań i kierun- 351). Centrum projektowanego systemu SKM będzie ków zagospodarowania przestrzennego (a w dalszej

12 kolejności także miejscowych planów zagospoda- zdrowotnej, społecznej, zawodowej i środowiskowej, rowania przestrzennego), szczególnie pod kątem a także korzystania z usług reintegracji i rehabilitacji zadbania o to, aby bilans trendów demograficznych społeczno–zawodowej; i zapotrzebowania na nowe tereny do zabudowy był rozpatrywany i realistycznie uwzględniany w skali ca- •• Rozwijanie instrumentów ukierunkowanych na łego obszaru metropolitalnego; wsparcie rodzin, w tym na profilaktykę pomagającą przeciwdziałać dziedziczeniu biedy, na zwiększenie •• Wypracowanie jednolitych standardów planistycz- dostępności i jakości usług opiekuńczych (pomocy nych, urbanistycznych i architektonicznych. Pomocne społecznej, wsparcia rodziny i pieczy zastępczej) oraz może być utworzenie metropolitalnego forum plano- na świadczenie usług opieki nad osobami zależnymi wania przestrzennego, powołanego do wypracowa- i poprawę ich dostępności; nia wspólnych standardów przygotowywania doku- mentów planistycznych gmin oraz do promowania •• Poprawa stanu infrastruktury społecznej (mieszkal- wzorców zabudowy nawiązujących do lokalnej trady- nictwo chronione, infrastruktura społeczna wspiera- cji urbanistycznej i architektonicznej, z zachowaniem jąca osoby bezdomne) i infrastruktury poprawiającej wartości krajobrazu i przestrzeni publicznej; dostępność do rynku pracy osób niepełnosprawnych oraz ich rehabilitację społeczno-zawodową (inwesty- •• Uwzględnienie w planowaniu przestrzennym kontek- cje w infrastrukturę zakładów aktywności zawodowej); stu kształtowania się transgranicznego obszaru metro- politalnego Szczecina (objęcie analizami planu zago- •• Zwiększenie efektywności przeciwdziałania wyklucze- spodarowania przestrzennego obszaru metropolital- niu społecznemu w drodze koordynacji usług pomocy nego nadgranicznych części powiatów Pasewalk i Pren- społecznej, szczególnie poprzez ścisłą współpracę in- zlau i uwzględnienie ich potencjału rozwojowego). stytucji pomocy społecznej (Ośrodków Pomocy Spo- łecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie); Cel operacyjny II.4. Wzmacnianie aktywności spo­ wymiana dobrych praktyk pomiędzy różnymi insty- łecznej i gospodarczej mieszkańców tucjami oraz realizacja projektów systemowych o po- nadlokalnym zasięgu oddziaływania; Działania: •• Wsparcie funkcjonowania przedsiębiorstw społecz- •• Przeciwdziałanie dezaktywizacji zawodowej poprzez nych (rozwój usług doradczych, szkoleniowych, promowanie współpracy lokalnych publicznych służb prawnych, księgowych, marketingowych); tworzenie zatrudnienia (Powiatowych Urzędów Pracy) oraz sto- warunków do powstawania przedsiębiorstw społecz- sowanie przez te instytucje różnorodnych instrumen- nych i spółdzielni socjalnych oraz rozwój sieci koope- tów rynku pracy i usług rynku pracy w partnerstwie, racji i partnerstw ekonomii społecznej w SOM; co pozwoli na większe ich dopasowanie do określo- nych sytuacji i grup osób; •• Rozwój budownictwa mieszkaniowego (budowa nowych, modernizacja i remonty istniejących zaso- •• Zapewnienie grupom wykluczonym możliwości bów komunalnych; rozwój towarzystw budownictwa uczestnictwa w programach aktywizacji edukacyjnej, społecznego).

13 CEL STRATEGICZNY III. Wzmacnianie innowacyjności i konkurencyjności gospodarki Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego

Wyzwania: kształtowanie ładu gospodarczego oparte- (wsparcie rozwoju infrastruktury i wiedzy pracowni- go na lokalnych potencjałach endogenicznych JST; inte- ków naukowo-badawczych); gracja polityki edukacyjnej, rynku pracy i gospodarczej •• Wzmacnianie ośrodka akademickiego poprzez kon- Cel operacyjny III.1. Tworzenie warunków do wzro­ tynuację i rozwijanie programu „Akademicki Szczecin” stu aktywności gospodarczej na terenie SOM (współpraca z uczelniami wyższymi, program stypen- dialny, akcje promocyjne, nagrody za prace dyplomo- Działania: we, magisterskie i doktorskie, itp.);

•• Rozwój usług świadczonych przez specjalne strefy •• Wzmacnianie powiązań pomiędzy sferą B+R a gospo- ekonomiczne, parki przemysłowe, technologiczne, darką, umożliwiających transfer wiedzy do przedsię- inkubatory przedsiębiorczości, inkubatory akademic- biorstw; prowadzenie wspólnych prac badawczo-roz- kie; zwiększenie zdolności instytucji otoczenia biznesu wojowych oraz wzmocnienie potencjału i zaplecza (w tym powiązań klastrowych) do świadczenia wyspe- badawczo-rozwojowego i innowacyjnego (B+R+I) cjalizowanych usług infrastrukturalnych i doradczych; w przedsiębiorstwach; rozwój i wzmocnienie narzędzi finansowych promu- jących innowacyjność przedsiębiorstw (seed capital, •• Tworzenie powiązań pomiędzy przedsiębiorstwami anioły biznesu, fundusze pożyczkowe i poręczeniowe); w celu prowadzenia wspólnej działalności badaw- czo-rozwojowej i innowacyjnej; wspieranie inicjatyw •• Wspólna, skoordynowana polityka inwestycyjna JST, promujących technologie wytworzone lub współ- obejmującą stworzenie zbiorczej oferty inwestycyjnej tworzone przez podmioty zlokalizowane w SOM oraz Obszaru, promocję inwestorów i lokalnych przedsię- działań związanych z uzyskaniem ochrony własności biorców oraz internacjonalizację przedsiębiorstw; przemysłowej dla wypracowanych rozwiązań tech- nicznych; wzrost nakładów na działalność innowacyj- •• Spójna promocja gospodarcza SOM, ukierunkowana ną w przedsiębiorstwach. na wzrost inwestycji zewnętrznych oraz wzrost liczby turystów; współpraca ze środowiskiem samorządu Cel operacyjny III.3. Dostosowanie systemów kształ­ gospodarczego, w tym zrzeszającego organizacje tu- cenia do potrzeb rynku pracy rystyczne, oraz z najważniejszymi instytucjami promu- jącymi biznes na poziomie regionu i kraju; Działania:

•• Rozwiązania w polityce podatkowej JST w kierunku •• Restytucja i modernizacja szkolnictwa zawodowego stymulowania rozwoju podmiotów gospodarczych poprzez rozwój i poprawę jakości infrastruktury szkół w zakresie inwestowania i tworzenia nowych miejsc zawodowych oraz poprzez realizację programów roz- pracy oraz ich utrzymywania. wojowych szkół i placówek kształcenia zawodowego; rozwijanie współpracy między szkołami zawodowymi Cel operacyjny III.2. Rozwój potencjału naukowo­ a przedsiębiorcami (wzmocnienie roli staży i praktyk -badawczego i transferu wiedzy do gospodarki w kształceniu zawodowym);

Działania: •• Zintegrowanie dwu sposobów pozyskiwania kwali- fikacji zawodowych (edukacji w formach szkolnych •• Zwiększanie zdolności jednostek naukowych SOM oraz pozaszkolnych) poprzez utworzenie branżo- do prowadzenia badań i prac rozwojowych na rzecz wych centrów kształcenia zawodowego na poziomie gospodarki, w tym na rzecz specjalizacji regionalnych powiatów;

14 •• Wzmocnienie roli ośrodka akademickiego poprzez Gospodarki Morskiej; rozwój powiązań klastrowych rozwijanie sieci współpracy między szkołami wyż- (Zachodniopomorski Klaster Morski); szymi a przedsiębiorcami; zaangażowanie praktyków w proces edukacyjny; rozszerzenie działalności uczel- •• Rozwój sektora metalowego i maszynowego poprzez nianych biur karier; rola kształcenia dualnego na po- podnoszenie innowacyjności produktów i usług, ziomie akademickim, integrującego pozyskiwanie zwiększenie skali kooperacji wewnętrznej oraz współ- wiedzy praktycznej i teoretycznej; pracy z firmami zewnętrznymi (w ramach inicjatywy - Klaster metalowy Metalica); •• Wypracowanie rozwiązań systemowych, obejmują- cych stały monitoring metropolitalnego rynku pracy •• Rozwój usług opartych na wiedzy: Szczecin jako cen- oraz ewaluację efektów kształcenia w kontekście po- trum nowoczesnych usług dla biznesu w postaci BPO wiązania z potrzebami gospodarki; (Business Process Outsourcing), ITO (informatyczne usługi zewnętrzne dla sektora IT), SSC (centra usług •• Rozwój form kształcenia ustawicznego i uczenia się wspólnych), R&D (badania i rozwój); rozwój e-usług pu- przez całe życie; dostosowywanie ofert szkoleniowych blicznych (e-administracji, e-zdrowia, e-edukacji, e-kul- do potrzeb sektora gospodarczego SOM. tury, systemów informacji przestrzennej); rozwój prze- mysłów kreatywnych (reklama, media, eventy, projekto- Cel operacyjny III.4. Rozwój gospodarki opartej na wanie graficzne, wzornictwo, tworzenie stron www, itp.); specjalizacjach regionalnych rozwój inicjatywy: Klaster Przemysłów Kreatywnych;

Działania: •• Rozwój usług turystycznych w oparciu o potencjał akwenów morskich i śródlądowych, z równoczesnym •• Rozwój biogospodarki w oparciu o zasoby naturalne rozwojem funkcji turystycznych w portach morskich (sektor rolny, produkcja żywności, rybactwo i akwa- i przystaniach rybackich; rozwój nowych kierunków, kultura oraz leśnictwo i przemysł drzewny, odnawial- takich jak turystyka biznesowa (np. podróże służbowe, ne źródła energii) oraz potencjał naukowo-badawczy, kongresowa), zdrowotna (np. uzdrowiskowa, medycz- którego wykorzystanie i wzmocnienie zakłada kon- na), kwalifikowana (np. piesza, żeglarska, nurkowa) czy cepcja Północno – Zachodniego Centrum Biogospo- poznawcza (np. przyrodnicza, geoturystyka); poprawa darki BioAT w Szczecinie; bazy materialnej dla rozwoju turystyki uzdrowisko- wej; rozwój produktów zintegrowanych (kontynuacja •• Rozwój działalności morskiej i logistycznej poprzez projektu „Zachodniopomorski Szlak Żeglarski – sieć inwestycje, innowacje i integrację: rozbudowa i mo- portów turystycznych Pomorza Zachodniego”, projekt dernizacja infrastruktury portowej (w tym budowa no- Pomerania integrujący żeglarstwo, jazdę konną i ro- wych nabrzeży wraz z niezbędną infrastrukturą tech- werową, czy projekt białej floty, łączący miejscowo- niczną), restrukturyzacja infrastruktury małych portów ści nadmorskie: Świnoujście, Międzyzdroje, Dziwnów, i przystani rybackich; utworzenie w Szczecinie termi- Kamień Pomorski, Rewal, Kołobrzeg, Mielno i nadza- nalu lub stanowiska do obsługi dużych, morskich stat- lewowe: Stepnica, Nowe Warpno, Trzebież, Police ze ków pasażerskich; rozwój funkcji przemysłowej, logi- Szczecinem); rozwój turystyki transgranicznej; Trans- styczno-dystrybucyjnej i handlowej portów; utworze- graniczny Klaster Szlak wodny Berlin-Szczecin-Bałtyk; nie Bałtyckiego Centrum Badawczo-Wdrożeniowego promocja potencjału turystycznego SOM.

15 CEL STRATEGICZNY IV. Podnoszenie jakości życia mieszkańców SOM poprzez rozwój i poprawę dostępu do usług publicznych

Wyzwania: zwiększenie wpływu usług edukacyjnych Cel operacyjny IV.2. Pełniejsze wykorzystanie kultu­ i kulturalnych na rozwój nowoczesnego kapitału intelek- ry dla wzmocnienia kapitałów rozwojowych SOM tualnego i społecznego SOM; usług zdrowotnych, sportu i rekreacji na zdrowie i kondycję mieszkańców SOM Działania:

Cel operacyjny IV.1. Poprawa szans edukacyjnych •• Poszerzenie grona stałych odbiorców usług kultury mieszkańców SOM oraz zwiększenie aktywności instytucji kultury, w tym w kreowaniu wizerunku regionu (tworzenie part- Działania: nerstw i ponadbranżowa współpraca między instytu- cjami kultury; tworzenie partnerstw pomiędzy instytu- •• Racjonalizacja sieci jednostek świadczących usłu- cjami kultury a innymi organizacjami wokół wspólnej gi edukacyjne (przedszkola, szkoły) stosownie do tematyki; stworzenie strategii wizerunkowej instytucji kształtowania się popytu na te usługi i do procesów kultury, skierowanej w pierwszym rzędzie do miesz- osadniczych; upowszechnianie wychowania przed- kańców SOM; programy edukacyjne, realizowane szkolnego (rozwój bazy przedszkolnej, poprawa przez instytucje kultury); wsparcia metodycznego i organizacyjnego placówek wychowania przedszkolnego); modernizacja i rozwój •• Przechodzenie od uczestniczenia w kulturze do kul- infrastruktury służącej edukacji oraz doposażenie pla- tury uczestnictwa, polegające na upowszechnianiu cówek edukacyjnych, w tym w nowoczesne pomoce modelu społecznościowego domu kultury, wspiera- dydaktyczne; jącego inicjatywy lokalne angażujące mieszkańców, dostarczającego inspiracji, pomocy merytorycznej •• Podniesienie jakości procesu nauczania: przygotowa- i technicznej; przygotowanie domów kultury i świetlic nie przez szkoły kompleksowych programów rozwo- do roli ośrodków animacji społecznej poprzez współ- jowych; indywidualizacja nauczania; rozwój systemu pracę z Gminnymi Ośrodkami Pomocy Społecznej i or- poradnictwa edukacyjno-zawodowego, kierowanego do uczniów szkól gimnazjalnych i ponadgimnazjal- ganizacjami społecznymi oraz artystami i animatorami nych; promowanie programów autorskich oraz inno- kultury; wacji w systemie kształcenia; implementacja dobrych praktyk w otoczeniu; •• Ochrona dziedzictwa kulturowego SOM: upowszech- nianie edukacji w dziedzinie ochrony zabytków i dzie- •• Wsparcie edukacji ukierunkowanej na rozwój kom- dzictwa kulturowego; wspieranie samoorganizacji petencji kluczowych, w tym m.in. kreatywności, inno- osób posiadających zabytki; wykorzystanie funkcji wacyjności i przedsiębiorczości; wdrożenie mechani- obiektów zabytkowych w rozwoju turystyki i w proce- zmów odkrywania, kształtowania i wspierania talen- sach rewitalizacyjnych miast i obszarów wiejskich; di- tów, w tym wsparcie uzdolnionej młodzieży poprzez gitalizacja zasobu kulturowego (rozbudowa zasobów system stypendiów i nagród; cyfrowych, z równoczesnym zapewnieniem ochrony i dostępu do tych zasobów). •• Wspieranie szkolnictwa specjalnego: przygotowanie „produktów edukacyjnych” SOM z zakresu edukacji Cel operacyjny IV.3. Poprawa stanu zdrowotnego włączającej, utworzenie Metropolitalnego Centrum mieszkańców poprzez promocję zdrowia oraz do­ Kształcenia Specjalnego i Rehabilitacji w Policach, stosowanie ilości i struktury usług zdrowotnych do przygotowanie i wdrożenie mobilnych rozwiązań profilu sanitarno-epidemiologicznego SOM oraz edukacji włączającej. trendów demograficznych

16 Działania: SOM; przygotowanie długofalowego procesu inwe- stycyjnego; uzgodnienie zasad finansowania poszcze- •• Zwiększanie dostępu mieszkańców terenów wiejskich gólnych dyscyplin sportu; do usług podstawowej opieki zdrowotnej (POZ); roz- wój form instytucjonalnej pomocy osobom starszym; •• Rozwój sportu szkolnego poprzez opracowanie wspól- budowa zintegrowanego systemu świadczenia usług nego systemu selekcji uczniów do dyscyplin sporto- zdrowotnych (POZ i AOS, tj. ambulatoryjnej opieki wych; zintegrowanie działań w celu podniesienia po- zdrowotnej) na poziomie SOM; ziomu szkolenia sportowego na lekcjach wychowania fizycznego i w klubach sportowych; wspólny system •• Podniesienie jakości opieki stacjonarnej; rozwój form współzawodnictwa sportowego dzieci i młodzieży; opieki świadczonych w zakładach opiekuńczo-leczni- utworzenie w większych gminach SOM centrów spor- czych i opiekuńczo-pielęgnacyjnych; restrukturyzacja towych; zatrudnianie najlepszych nauczycieli-trene- podmiotów lecznictwa zamkniętego w celu zwięk- rów do pracy z utalentowaną ruchowo młodzieżą; szania ich efektywności; inwestycje w bazę lecznictwa zamkniętego; rozwój usług e-zdrowia o charakterze •• Rozwój sportu amatorskiego poprzez zwiększenie ponadregionalnym, w tym telemedycyny; dostępności obiektów sportowo-rekreacyjnych dla mieszkańców (wypracowanie ramowego programu •• Poprawa sytuacji w opiece żłobkowej: stworzenie za- wykorzystania infrastruktury sportowo-rekreacyjnej); równo standardu zakresu, jak i jakości usług świadczo- realizację osiedlowych/gminnych centrów sporto- nych w żłobkach SOM; wych; inicjowanie i wspieranie realizacji programów upowszechniania aktywności fizycznej w różnych śro- •• Zwiększenie populacji SOM objętej programami pro- dowiskach oraz grupach społecznych; filaktycznymi: większa koordynacja programów profi- laktycznych realizowanych na terenie SOM; wprowa- •• Rozwój sportu wyczynowego w oparciu o nowo- dzenie standardów jakości gminnych programów pro- czesną infrastrukturę sportową (stadiony sportowe filaktycznych (w tym standardów obsługi pacjentów); w Szczecinie i Świnoujściu, hale sportowe w Policach, w Gryfinie i w Szczecinie, w tym dla gimnastyków •• Promocja zmiany roli apteki (i farmaceuty) z funkcji je- w Szczecinie, pełnowymiarowa hala widowiskowo- dynie handlowej i poszerzenia jej o opiekę farmaceu- -sportowa oraz pływalnia miejska w Świnoujściu), ale tyczną; wyrównywanie deficytów w dostępie do usług także o specjalistyczne obiekty sportowe (Centrum aptecznych na terenach wiejskich. Olimpijskie) i naukowe (Centrum Badań Strukturalno- -Funkcjonalnych Człowieka); Cel operacyjny IV.4. Poprawa warunków uczestnic­ twa mieszkańców w sporcie i rekreacji •• Wzrost aktywności rekreacyjnej społeczeństwa po- przez rozwój dostępnej powszechnie bazy rekreacyj- Działania: nej (miejsca wypoczynku, w tym szlaki piesze, rowe- rowe, żeglarskie, kajakowe, rolkowe, konne); realizacja •• Wzmocnienie rozwoju sportu poprzez przygotowanie kluczowych dla regionu inwestycji rekreacyjnych (Re- strategii rozwoju na poziomie województwa, w tym gionalnych Atrakcji Rekreacyjnych).

17 Stowarzyszenie Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego

Stowarzyszenie Szczecińskiego Obszaru Metropolitalne- jest Zarząd, składający się z 6 członków wybranych na go przyczynia się do wzmacniania struktury organiza- okres kadencji organów stanowiących JST. W skład Za- cyjnej metropolii szczecińskiej w sferze politycznej, gospo- rządu wchodzą Przewodniczący Stowarzyszenia, 3 za- darczej i społecznej i jest jej podstawowym narzędziem stępców Przewodniczącego, Sekretarz oraz Skarbnik. operacyjnym. Przewodniczący Stowarzyszenia jest Przewodniczącym Zarządu. Organem kontroli wewnętrznej jest Komisja Stowarzyszenie prowadzi działalność w oparciu o partner- Rewizyjna. Zarząd Stowarzyszenia wykonuje swoje za- ski model współpracy jednostek samorządu terytorialnego dania przy pomocy Biura Stowarzyszenia, którego pra- województwa zachodniopomorskiego zaangażowanych cami kieruje Dyrektor Biura Stowarzyszenia. Siedzibą na rzecz rozwoju metropolii szczecińskiej. Stowarzyszenia jest miasto Szczecin.

Inicjatywa powstania Stowarzyszenia Szczecińskiego Ob- Członkowie Stowarzyszenia Szczecińskiego Obsza­ szaru Metropolitalnego wynikła z oddolnej potrzeby in- ru Metropolitalnego (15 JST) (2014): tegracji działań zmierzających do zaspokajania potrzeb mieszkańców na obszarze powiązanym funkcjonalnie. Miasto centralne Szczecin, województwo zachod­ niopomorskie, policki, Dobra (Szczecińska), Kołbaskowo, Police, Nowe Warpno, Gryfino, Stare Czarnowo, Kobylanka, Stargard Szczeciński (gmina Stowarzyszenie Szczecińskiego Obszaru Metropolital- i miasto), Goleniów, Stepnica, Świnoujście. nego (SSOM) jest zawiązanym na czas nieograniczony dobrowolnym stowarzyszeniem jednostek samorządu W myśl zapisów Statutu SSOM, celami Stowarzysze- terytorialnego (JST), posiadającym osobowość prawną nia są: i prowadzącym swoją działalność na podstawie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 1. upowszechnianie idei samorządności lokalnej i re- z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) oraz ustawy z dnia 7 gionalnej oraz wspieranie jej rozwoju, kwietnia 1989 r. (Dz.U. z 2001 r., Nr 79, poz. 855 ze zm.) 2. podejmowanie i wspieranie wszelkich działań prawo o stowarzyszeniach. Początkowo, Stowarzysze- zmierzających do rozwoju Szczecińskiego Obszaru nie działało pod nazwą Samorządowego Stowarzy­ Metropolitalnego, szenia Współpracy Regionalnej, powołanego 15 3. realizacja i ochrona wspólnych interesów członków kwietnia 2005 roku, a następnie w 2009 roku zmieniło Stowarzyszenia, nazwę na Stowarzyszenie Szczecińskiego Obszaru 4. kształtowanie wspólnej polityki stowarzyszonych Metropolitalnego. jednostek samorządu terytorialnego, 5. reprezentowanie interesów członków Stowarzysze- Jako oddolna inicjatywa samorządów, Stowarzyszenie nia na forum krajowym i międzynarodowym, bazuje na solidarnej współpracy JST, koordynując dzia- 6. promowanie osiągnięć członków Stowarzyszenia, łania zmierzające do stworzenia silnego i konkurencyj- 7. wspieranie gospodarczego i kulturowego rozwoju nego ośrodka metropolitalnego. Działania te polegają członków Stowarzyszenia, wspieranie współpracy m.in.: budowaniu sprawnie funkcjonującego systemu zagranicznej członków Stowarzyszenia, zwłaszcza zarządzania obszarem metropolitalnym, systematycz- współpracy transgranicznej. nym podnoszeniu konkurencyjności obszaru oraz dzia- łaniach eksponujących atrakcyjność inwestycyjną, go- Ponadto, Stowarzyszenie inicjuje na terenie JST człon- spodarczą i kulturalną obszaru. ków Stowarzyszenia wspólne przedsięwzięcia, w szcze- gólności w zakresie: Zgodnie ze Statutem władzami Stowarzyszenia są: Wal- ne Zebranie Członków, Zarząd i Komisja Rewizyjna. a) planowania przestrzennego, b) rozwoju wspólnej przestrzeni, zwłaszcza infrastruk- Najwyższą władzą jest Walne Zebranie Członków Stowa- tury gazowej, energetycznej, wodnej, kanalizacyj- rzyszenia. Zebranie stanowią wszyscy przedstawiciele nej i drogowej, ochrony środowiska i gospodarki JST zrzeszonych w organizacji. Organem wykonawczym odpadami,

18 c) rozwoju gospodarczego i turystycznego w oparciu o naturalne walory przyrodnicze, d) komunikacji i transportu, e) kultury, sportu i rekreacji, f) promocji gospodarczej i turystycznej, g) polityki edukacyjnej, h) tworzenia sieci teleinformatycznych, i) uzgadniania systemu zabezpieczenia medycznego.

Stowarzyszenie inspiruje działania mające na celu kon- solidację metropolii i ściślejsze działanie JST. Wreszcie, Stowarzyszenie prowadzi działalność informacyjną, wy- dawniczą, szkoleniową i promocyjną związaną z realiza- cją celów Stowarzyszenia.

Działania podejmowane przez SSOM obejmują m.in. konferencje tematyczne (kierunki rozwoju transportu pu- blicznego), projekty transgraniczne (Koncepcja rozwoju transgranicznego regionu metropolitalnego Szczecina – część polska; Polsko – niemieckie spotkania na szlakach rowerowych), oraz projekty rozwojowe, w szczególności dot. integracji transportu publicznego w SOM; planów gospodarki niskoemisyjnej; promocji rozwoju gospodar- czego SOM.

Więcej informacji na temat zadań realizowanych przez SSOM na stronie internetowej: www.som.szczecin.pl.

19 Województwo Gmina Miasto Powiat Gmina Gmina zachodniopomorskie Szczecin policki Dobra Goleniów

Gmina Gmina Gmina Kobylanka Kołbaskowo Nowe Warpno

Gmina Gmina Stargard Szczeciński Police Stare Czarnowo

Gmina Gmina Stargard Szczeciński Stepnica

Gmina Miasto Świnoujście SZCZECIŃSKI OBSZAR METROPOLITALNY Strategia rozwoju 2020