PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, TIRYMYNACH, TREFEURIG A’R BORTH
Rhifyn 28 tudalen
PRIS 75c | Rhif 360 | MEHEFIN 2013
Pêldroediwr Petrisen Goesgoch Dychweliad Pen-llwyn yr Afanc? ? t23 t21t18 t17 Ysgoloriaeth Gelf i Lea Adams Lea Adams, sydd yn wreiddiol o wedi bod yn rhoi sgyrsiau am fy Benrhyndeudraeth ond bellach nghelf ac fel artist preswyl yn yn byw ym Mhenrhyn-coch, peintio’n gyhoeddus. Rwyf yn sydd wedi ennill Ysgoloriaeth arolygwr gweithdy Argraffwyr Gelf Eisteddfod Yr Urdd eleni. Aberystwyth a newydd fy Mae yr Ysgoloriaeth, sydd werth mhenodi fel artist preswyl Arad £2,000, yn cael ei gwobrwyo Goch. i’r gwaith mwyaf addawol gan Aeth Lea ymlaen i sôn am unigolion rhwng 18 – 25 oed. ei dylanwadau, “Picasso yw Roedd Lea yn ddisgybl yn Ysgol fy hoff artist, ac rwyf wedi fy Gynradd Cefn Coch ac yna Ysgol nylanwadu gan Cezanne. Rwy’n Uwchradd Ardudwy, cyn symud hoff iawn o bortreadau Kyffin i Benrhyn-coch yn 16 oed gan Williams a defnydd Aneurin wneud ei harholiadau Lefel A Jones o liw. Fe gefais fy ysbrydoli yn Ysgol Penweddig. Astudiodd gan arddangosfeydd gwych Bioleg, Daearyddiaeth, Cemeg, y Llyfrgell Genedlaethol yn Yn dilyn ei llwyddiant yn y y cyd ac rwy’n edrych ymlaen at y Celf a Hanes Celf a dyna pryd y enwedig arddangosfa Christopher sir, cafodd Lea ei gwahodd am gweithdy cyntaf ym Mhenweddig “. penderfynodd ei bod am ddilyn Williams, Clive Hicks Jenkins gyfweliad i drafod ei gwaith a Yn ogystal â datblygu gwaith gyrfa ym myd Celf. a David Tress. Rwy’n rhan o gwnaeth argraff ar y beirniaid yma yn Aberystwyth bydd Lea Dywedodd Lea, “Mae fy nyled Morphe Art sef rhwydwaith gyda’i haeddfedrwydd yn trafod yn teithio i Ffrainc yn ystod y i Mr Glyn Thomas, pennaeth o awduron, perfformwyr ag y gwaith, a’r arddulliau gwahanol mis nesaf i gymryd rhan yn y yr adran Gelf ar y pryd, yn artistiaid Cristnogol.” yr oedd wedi arbrofi â hwy. gynhadledd ‘Double Vision’, fawr. Enillais Ysgoloriaeth Mae ar hyn o bryd yn Wrth feddwl am y dyfodol cynhadledd sy’n edrych ar waith Evan Morgan i fynd i Brifysgol gweithio ar gasgliad o waith a’i blwyddyn yn Arad Goch artistiaid Cristnogol yn Ewrop. Aberystwyth i astudio Celf Gain yn astudio cymeriadau mae Lea yn awyddus iawn i Bydd hi hefyd yn ymweliad â ac arbenigo mewn argraffu a gwahanol mewn teulu ac gydweithio gydag awduron, Slovenia ble bydd hi’n defnyddio pheintio. Graddiais y llynedd yn y gymuned. Dywedodd, dawnswyr, cerddorion a phob ei gwaith i hybu trafodaeth gyda gradd dosbarth cyntaf. “Rwy’n trio mynegi’r berthynas math o artistiaid amrywiol, does agored am Gristnogaeth. Ers hynny rwyf wedi bod yn amrywiol sydd rhyngddynt. dim dwywaith bod Canolfan Bydd cyfle ichi weld esiamplau gwerthu fy nghelf yn yr ardal Rwy’n edrych ymlaen at Arad Goch yn leoliad delfrydol i o waith Lea yn ogystal â gweld a chyflawni comisiynau. Rwyf gydweithredu gydag artistiaid feithrin y prosiectau hyn. Lea wrth ei gwaith mewn eraill o gyfryngau gwahanol a “Mae’r Ganolfan yn le gwych arddangosfa gyhoeddus fydd chreu arddangosfeydd fydd yn i weithio ac mae yna ffenestr liw yn cael ei chynnal yma yng ymwneud yn uniongyrchol â’r anferth sydd wedi ysbrydoli casgliad Nghanolfan Arad Goch yn ystod gymuned. Rwy’n bwriadu teithio newydd o waith. Mae’n leoliad gwyliau’r haf eleni. a dod i adnabod a darlunio pobl Cymreig ble mae’r Celfyddydau Gellir gweld ei gwaith ar ei o gefndiroedd a diwylliannau yn amlwg yn ffynnu. Rwyf eisioes gwefan http://www.leaadams. eraill ac arddangos fy ngwaith yn wedi cychwyn cydweithio gyda’r moonfruit.com/ rhyngwladol.” cwmni ei hun i gynnig gweithdai ar Dymunwn yn dda iddi. Y TINCER | MEHEFIN 2013 | 360 dyddiadurdyddiadur
Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Ceredigion Rhifyn Medi Deunydd i law: Medi 6 | Dyddiad cyhoeddi: Medi 19 ISSN 0963-925X MEHEFIN 21 Nos Wener Rhostio Mochyn GORFFENNAF 6 Nos Sadwrn Cerddoriaeth GOLYGYDD – Ceris Gruffudd - yng Nghartref Tregerddan am 6.30.Trefnir Fyw gan Twurzels, Identity Crisis a Disco. Bar Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch gan Ffrindiau Cartref Tregerddan. hwyr, Barbeciw a Bronco! £10 - o’r Tan Shop, ( 828017 | [email protected] Porth Bach a Cambria, Stryd y Prom. Trefnir TEIPYDD – Wendy Rattray MEHEFIN 23-24 Dyddiau Sul a Llun Sioe gan Glwb Busnes Aberystwyth yn Sgubor Igam Ogam – cynhyrchiad Coreo Cymru CYSODYDD – Elgan Griffiths (832980 Penyberth, Penrhyn-coch o 9.00 tan 2.00 y a Chanolfan Mileniwm Cymru ar y cyd â CADEIRYDD – Elin Hefin bore. Calon TV yng Nghanolfan y Celfyddydau Ynyswen, Stryd Fawr, Y Borth ( 871334 Aberystwyth am 2.00 pnawn Sul (perfformiad GORFFENNAF 23 Dydd Mawrth Ysgolion IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION Y TINCER – Bethan Bebb Saesneg) 10.00 ac 13.00 dydd Llun Ceredigion yn cau am wyliau’r haf. ( (Cymraeg) Penpistyll, Cwmbrwyno, Goginan 880228 AWST 3 Dydd Sadwrn Sioe Capel Bangor YSGRIFENNYDD – Anwen Pierce MEHEFIN 26 Nos Fercher AWST 17 Dydd Sadwrn Sioe Penrhyn-coch 46 Bryncastell, Bow Street ( 828337 Cyfarfod blynyddol Cymdeithas y Penrhyn yn yn Neuadd y Penrhyn am 2.30 (sylwer ar TRYSORYDD – Hedydd Cunningham festri Horeb, Penrhyn-coch am 7.30. Tyddyn-Pen-y-Gaer, Llandre, Aberystwyth yr amser) Llywyddion Janice a Ray Cowley. ( 820652 [email protected] MEHEFIN 28 Nos Wener Garddwest Ysgol Manylion cyswllt: Ann James (Ysg) 828 770 HYSBYSEBION – Rhodri Morgan Rhydypennau, am 5.00. Croeso cynnes i bawb am raglen Maes Mieri, Llandre, ( 828 729 MEHEFIN 28 Nos Wener Noson o Gaws, Gwin MEDI 3 Dydd Mawrth Ysgolion Ceredigion yn [email protected] a Chân yn Eglwys Elerch gyda Chôr Gorau agor ar ôl gwyliau’r haf. LLUNIAU – Peter Henley Glas, Ensemble Taliesin a rhai o blant y pentref. Dôleglur, Bow Street ( 828173 MEDI 6 Nos Wener Talwrn yn y Parc yn Llywydd: Mrs Carys Briddon. Tocynnau £7.00 TASG Y TINCER – Anwen Pierce Llandre. Trefnir gan Banc Bro Llanfihangel (Plant: £2.00) neu gellir talu wrth y fynedfa ar Genau’r-glyn. TREFNYDD GWERTHIANT – Bryn Roberts y noson. 4 Brynmeillion, Bow Street ( 828136 MEDI 7 Sioe Rhydypennau yn y Neuadd MEHEFIN 29 Nos Sadwrn Noson o Adloniant ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL yng Ngwesty Llety Parc, Aberystwyth - gyda Wil MEDI 10 Nos Fawrth Cyfarfod blynyddol y Mrs Beti Daniel Tincer yn festri Horeb, Penrhyn-coch am 7.00 Glyn Rheidol ( 880 691 Tân, Clive Edwards a Meibion y Mynydd am 8.00. Tocynnau £10 ar gael oddi wrth y gwesty. Holl Croeso cynnes i’n holl ddarllenwyr. Y BORTH – Elin Hefin Ynyswen, Stryd Fawr elw’r noson tuag at Sefydliad Prydeinig y Galon. MEDI 13 Dydd Gwener Ras yr Iaith yn dod [email protected] GORFFENNAF 6 Nos Sadwrn Noson trwy ardal y Tincer BOW STREET gymdeithasol i godi arian at yr elusen Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 MEDI 13-15 Dyddiau Gwener i Sul. ChildreachInternational ym Maesmeurig, Pen- Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 Penwythnos ddathlu 150 mlynedd Ysgol Anwen Pierce, 46 Bryncastell ( 828 337 bont Rhydybeddau o 6.00 ymlaen. Mochyn Gynradd Penrhyn-coch Maria Owen, Swyddfa’r Post (828 201 Rhost ac Adloniant yng nghwmni Linda CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN Griffiths, Lisa Angharad, Gwenno Elan a Mari HYDREF 6 Nos Sul Ysgoloriaeth Bryn Terfel Mrs Aeronwy Lewis Gwenllian Am fwy o wybodaeth a thocynnau yng Nghanolfan y Celfyddydau Aberystwyth. Rheidol Banc, Blaengeuffordd ( 880 645 ffoniwch (01970) 828454 Pris tocyn: £10 (plant Nid oedd y tocynnau ar werth eto wrth i’r CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI £5/plant dan 5 am ddim). Pawb i ddod â’u Tincer fynd i’r wasg. Ar gael o 623232 neu Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 diodydd eu hunain. wefan Canolfan y Celfyddydau Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 Dai Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch ( 623 660 Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan DÔL-Y-BONT Telerau hysbysebu Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan y Lolfa, Tal-y-bont. Mrs Llinos Evans - Dôlwerdd ( 871 615 Tudalen lawn (35 x 22 cm) £100 Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno ag DOLAU Hanner tudalen £60 unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid cyfeirio Mrs Margaret Rees - Seintwar ( 828 309 unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu i’r Chwarter tudalen £30 Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg GOGINAN neu hysbyseb bach ca. 5 x 8 cm £6 y i’r Golygydd. Mrs Bethan Bebb rhifyn - £40 y flwyddyn (10 rhifyn - misol Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 Y mae pawb sy’n ymwneud â’r Tincer yn gwneud o Fedi i Fehefin); mwy na 6 mis + £4 y hynny’n wirfoddol ac yn ddi-dâl er budd y LLANDRE gymuned leol. Nhw fel unigolion sy’n derbyn Mrs Mair England mis , llai na 6 mis - £6 y mis. Cysyllter â pob risg a chyfrifoldeb (cyfreithiol ac fel arall) Pantyglyn, Llandre ( 828693 Rhodri Morgan os am hysbysebu. gan dderbyn mai ar y telerau hynny y maent yn PENRHYN-COCH cyfrannu at y papur a’i ddosbarthiad. Mairwen Jones - 7 Tan-y-berth ( 820642 TREFEURIG Mrs Edwina Davies Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 [email protected]
2 Rhoddion Cydnabyddir yn ddiolchgar y rhodd isod. Croesewir pob cyfraniad boed gan unigolyn, gymdeithas neu gyngor. Cyngor Cymdeithas Tirmynach £300 Cyngor Cymuned Melindwr £100 Cyngor Cymuned Genau’r-glyn £200
Ffrindiau Cartref Tregerddan Rhostio Mochyn - yn y Cartref nos Wener, 21 Mehefin am 6.30 o’r gloch Croeso cynnes i bawb
CYFEILLION Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer Mis Mai 2013 £25 (Rhif 69) Dilwyn Phillips, 20 MLYNEDD YN OL 4 Dolystwyth, Llanilar Dihangfa! £15 (Rhif 55) Brian Davies, Rhos, Mae’n siwr i’r mwyafrif o drigolion yr ardal ddeffro fore Llun Mai 24 i’r newydd fod tri o’r ardal - Carwyn Lloyd Jones, Maes Ceiro, Bow Street; Dylan Roberts, Tre Taliesin Awel y Werydd, Bow Street a Geraint Rowlands, Coed y Ruel, Llandre - ar goll £10 (Rhif 230) Llinos Jones, ar y môr mewn cwch 14 troedfedd. Fel yr âi’r bore ymlaen roedd pryder amlwg Dolgerddingn, Comins-coch ymhlith trigolion yr ardal, pryder a barhaodd drwy’r bore. Pan adroddwyd ar Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan y radio am hanner dydd fod y cwch wedi ei darganfod deng milltir o Aberdyfi aelodau o’r tîm dosbarthu yn festri roedd yna ansicrwydd yn dal ynghylch cyflwr y tri. Mawr y llawenydd, felly, pan ddeallwyd fod y tri yn iach. Fe’u codwyd gan hofrenydd Brenin y Môr a’u hedfan Bethlehem, Llandre pnawn Mercher i Ysbyty Bron-glais. Rhaid llongyfarch y tri ar ymddwyn mor gyfrifol gan aros Mai 15. gyda’i gilydd yn y cwch nes i’r gwasanaethau achub ddod o hyd iddynt. (O Dincer Mehefin 1993)
Cymorth dau ifanc o ardal y Tincer Mae Carwyn a Dylan yn dal i fyw yn yr ardal tra mae Geraint yn beilot gyda Ryanair yn Lerpwl. Gofynnwyd iddynt am eu hatgofion o’r profiad. Yn ôl Llongyfarchiadau i Joe Scannell, Penrhyn- Carwyn ‘Dyna 24 awr wnâi byth ei anghofio! Roedd yn braf bod nôl ar dir coch a Gwawr Keyworth, Bow Street - dau sych’. Roedd mor ddiolchgar i bawb oedd allan yn chwilio - ‘y timau achub yn ddisgybl yn Ysgol Penweddig o ardal y yr awyr, ar ymôr ac ar y tir, pobol sydd yn gwneud y gwaith yma heb cael eu Tincer fu’n cynorthwyo Ysgol Gymraeg talu!! hebddynt ni fyddwn yma heddiw’. Aberystwyth gyda’u dawns yn Eisteddfod Yn ôl Dylan ‘mae fe’n anhygoel credu bod 20 mlynedd wedi mynd ers y Genedlaethol yr Urdd. Cafodd yr ysgol y digwyddiad. Dal yn teimlo ei bod ni wedi bod yn lwcus ofnadwy cael ein wobr gyntaf. hachub yn enwedig o ystyried bod storm wedi dechre tua 20 munud wedyn! Rwy’n siwr bod y tri ohonom y dal yn ddiolchgar ofandwy i bawb oedd allan yn edrych amdanom ni, y gwasanaeth achub, gwylwyr y glannau a hogiau’r Siop bad achub, heb anghofio am y pedwar hofrennydd a’r ddwy awyren Nimrod SGIDIAU GWDIHW RAF. Ar ol bod yn go bositif drwy’r nos ac yn meddwl bydden ni’n siwr o gael 8 Ffordd Portland, Aberystwyth ein dargafod mewn golau dydd,roe’n ni’n dechrau teimlo’n anobeithiol iawn SY23 2NL erbyn canol y bore, felly ma fe’n anodd esbonio faint o ryddhad oedd gweld 01970 617092 goleuadau’r hofrennydd yn fflachio uwch ein pennau a sylweddoli ein bod ni yn mynd i gael ein hachub. Gwasanaeth GOFAL TRAED Ceiropodydd /podiatrydd graddedig ac wedi cofrestru efo’r H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, Ymunwch â Grwˆp Dip.Pod.Med. Facebook Ytincer
Camera’r Tincer Y Tincer ar dâp Cofiwch am gamera digidol y Tincer – mae ar gael i unrhyw un yn yr ardal fydd am ei Mae modd cael y Tincer ar gaset ar gyfer fenthyg i dynnu llun ar gyfer y papur o gyngerdd, cinio neu ddigwyddiad a gynhelir o fewn y rhai sydd â’r golwg yn pallu. Cysylltwch ein dalgylch. Fe’i cedwir gan Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street â Rhiain Lewis, Glynllifon, 17 Heol Alun, Aberystwyth, SY23 3BB (( 612 984) (( 828102). Os byddwch am gael llun eich noson goffi yn Y Tincer defnyddiwch y camera.
3 Y TINCER | MEHEFIN 2013 | 360
LLANDRE
Swydd newydd
Dymuniadau gorau i Carwen Hughes-Jones, Dyffryn Cain, ar ei swydd newydd yn Adran Addysg, Cyngor Sir Ceredigion.
Gwellhad buan
Mae’n dda deall fod Eric James, Tremedd, yn gwella ar ôl cyfnod byr yn Ysbyty Bron- glais yn ddiweddar.
Cydymdeimlad Cynhelir cyfarfodydd yn Ysgoldy Bethlehem, iddo tuag at Bapur Sain y Deillion. Dyma’r Llandre gan gychwyn am 7.30 yh. arian a godwyd trwy raffl y cwilt. Gwaith y Cydymdeimlwn â Derek Saunders a’r teulu, ddiweddar Vera Lloyd oedd llawer o’r gwaith Trawscoed, ar farwolaeth ei chwaer yn Bow Llwyddiannau yn y cwilt, ond yn anffodus ni chafodd weld Street. ei gwblhau. Ein gwaith ni oedd ei orffen Hefyd â Glyn a Margaret Williams, Llongyfarchiadau mawr i Llio Penri ar ei yn deyrnged iddi . Enillwyd y cwilt gan Mr Bryngolau, ar farwolaeth cyfnither yn llwyddiannau yn Eistedfod Genedlaethol Kingshot, Afallen Deg. Aberystwyth. yr Urdd, Sir Benfro. Cafodd Ysgol Bro Croesawyd hefyd dwy wraig sy’n Ddyfi gyntaf ar y Côr cerdd Dant a’r Côr cydlynu’r Prosiect Linus yn Ngheredigion. Treftadaeth Llandre Gwerin a hynny mewn cystadlaethau cryf Mae’r prosiect yma yn dosbarthu cwiltiau a yn erbyn rhai o ysgolion uwchradd mawr chapiau bach ar gyfer babanod cynamserol Medi 26 : Seintiau, pererindod a Cymru. Roedd Caryl Parry Jones wedi ei mewn ysbytai, yn ogystal ag i blant chyfanheddu mewn Gwledydd Celtaidd - phlesio hefyd gan y perfformiad a chafodd sydd wedi dioddef trwy ddamwain neu Jonathan Wooding. y Côr Gwerin a’r unawdydd Dyfan Parry amgylchiadau trawmatig eraill. Cyflwynwyd Jones (sy’n gefnogwr blynyddol i Eisteddfod ugain o’r cwiltiau yn ogystal â chapiau Penrhyn-coch) sylw ar raglen Dafydd a a theganau eraill o’n gwaith i’r prosiect Caryl ar y radio. Daeth ensemble lleisiol yr gwerthfawr yma. ysgol hefyd yn drydydd gyda thri yn canu Bydd y dosbarth yn ail ddechrau ym mis carol blygain. Medi.
Ras am Fywyd Merched y Wawr
Dai iawn ferched Llandre a gymerodd ran Sbwriel, neu’n hytrach, ail gylchu, oedd yn y Ras am Fywyd ar ddydd Sul 12fed o Fai. testun cyfarfod y Gangen fis Ebrill. Ein Mae’r ras yn agored i ferched o bob oedran i siaradwraig wadd oedd Meinir Jones o godi arian at ymchwil cancr. Adran Amgylcheddol y Cyngor Sir ac eglurodd i ni beth sy’n digwydd i’r holl Clwb 50 Banc Bro sbwriel a defnydd ail gylchyddol sy’n cael eu Enillwyr - Mai 2013 casglu’n wythnosol o dŷ i dŷ. Wyddoch chi 1 £30 Gwenda James, Tremedd fod gwaith prosesu gwastraff wedi ei leoli yn 2 £20 Gilbert Jones, Llysnewydd Llambed a Llanbadarn? Yn Llambed mae’r 3 £10 Lynwen a Richard Evans, Llawr y bagiau plastig clir rydym ni’n gadael allan Glyn i’r lori ar ddydd Mercher yn cael eu gwagio ar ddefnyddiau o’i mewn yn cael ei ddidoli i Colli ci Mehefin 2013 flociau a’i storio mewn gwahanol adrannau 1 £30 Brenda Williams, Berwyn yn bapur, plastig neu duniau. Wedi hyn Roedd yn drist clywed am farwolaeth 2 £20 Colin Hancock, Tynllechwedd bydd loriau anferth yn cludo’r blociau i Bertie - ci Gill a Martin Robson-Riley, 3 £10 Glyn a Margaret Williams, waith prosesu arbenigol ym mherfeddion Llwyn Onn dydd Sadwrn 25ain o Fai. Bryngolau Lloegr i’w creu’n ddefnyddiau newydd Roedd Bertie yn bedair blynedd ar ddeg ail gylchyddol. Yn agosach i adref, yn a saith mis oed ond nid ci cyffredin Dosbarth Crefft Llandre Llanbadarn, mae’r uned brosesu gwastraff oedd o, roedd yn gi clywed i Gill ac yn ei bwyd yn derbyn tunelli o wastraff pob chynorthwyo i fynd o gwmpas. Gwelir Pnawn Iau 11 Ebrill cafwyd diwrnod agored wythnos o weddill y Sir, ac i’r garddwyr ei golled yn fawr. Yn y llun gwelir Bertie a the i groesawu y gymdogaeth atom i nodi yn ein mysg diddorol oedd clywed fod yn gwisgo ei siaced fel Ci Clywed tra ar diwedd tymor prysur arall. Croesawyd Mr modd prynu’r gwastraff yma yn ôl ar ffurf ymweliad â Llanerchaeron yn 2007. Bryn Lloyd atom a chyflwynwyd siec o £350 compost. Cododd sgwrs Meinir dipyn
4 360 | MEHEFIN 2013 | Y TINCER
o drafodaeth ac eglurodd fod y Cyngor Cynhyrchwyd print cyfyngedig o 50 copi wedi ehangu ar y rhestr o ddeunydd a o’r darlun ac mae copi Rhif 1 bellach yn ellid ail gylchu’n llwyddiannus o herwydd eiddo i gyn- Arlywydd UDA Jimmy Carter fel ymateb cadarnhaol y cyhoedd i’r syniad o rhodd ac fel cydnabyddiaeth am arwyddocad geisio byw’n fwy ‘gwyrdd’. Estynnwyd y ei ymweld â Cheredigion. drafodaeth ymhell dros baned a diolchwyd i Daeth Mr Carter a’i deulu ar wyliau Meinir am ei sgwrs frwdfrydig a diddorol ac pysgota i Gymru yn 1986 ac yn ystod ei am iddi rannu esiamplau i’r Gangen o ambell arhosiad bu’n ymweld â Soar-y-Mynydd, i declyn i’r gegin oedd wedi eu cynhyrchu o ger Tregaron yr addoldy mwyaf diarffordd ddeunydd ail gylchyddol. Cymru. Pan ddaeth i olwg y capel yn Yn ein cyfarfod blynyddol cafwyd unigeddau Elenydd dywedodd nad oedd adolygiad o raglen y tymor. Yn ystod Swydd Newydd erioed wedi gweld dim byd tebyg a y tymor aeth heibio cawsom gwmni disgrifiodd y lle fel ”green desert”. siaradwyr gwadd, buom yn ymarfer ein Llongyfarchiadau i Dr Rhodri Llwyd Roedd yr ymweliad yn un o broffil uchel sgiliau creadigol a hefyd derbyniwyd Morgan, Glanfred ar ei benodiad yn ac roedd wedi creu argraff fawr ac mae’n gwahoddiadau gan ganghennau cyfagos Ddirprwy Is-Ganghellor dros y Gymraeg dal i fod yn bwnc trafod yn lleol. Roedd yn i ddathlu a chymdeithasu. Yn ogystal a a Diwylliant Cymru, a Chysylltiadau hwnbmawr iawn i’r ymwybyddiaeth am yr hyn dathlodd ambell aelod ben-blwydd Allanol ym Mhrifysgol Aberystwyth. ardal a hynny yn rhyngwladol. arbennig ac ymestynnwyd ambell deulu “Does dim dwywaith i Mr Carter roi’r arall. Talwyd diolch i’r holl aelodau am cornel hwn o Gymru, ac yn enwedig Soar- eu cefnogaeth ond fe gydnabu fod y gaeaf y-Mynydd ar y map a dyw pobol Ceredigion wedi bod yn arw ac wedi golygu fod nifer y cyfrol gyntaf Y Prifardd Huw Meirion ddim wedi anghofio hynny” medd Wynne. ffyddloniaid yn y cyfarfodydd wedi lleihau Edwards Lygad yn Llygad (Gwasg y Bwthyn) Y gobaith yw y bydd y darlun yn ei atgoffa o’r herwydd. Wedi sefydlu’r swyddogion yn cael ei lawnsio yn Llety Ceiro. Bydd hon o’r ymweliad ac am y ffrindiau sydd ganddo newydd cafwyd trafodaeth helaeth ynglŷn a yn noson gymunedol, yn ôl dymuniad Huw, o hyd yng Nghymru. pharhad y gangen. Penderfynwyd er mwyn gyda’r Banc Bro yn gyfrifol am y trefniadau. “Mae Soar y –Mynydd yn icon Cymreig sicrhau amrywiaeth o fewn y rhaglen ac o Cadwch y dyddiad a chofiwch ddod. pwysig ac mae’n sumbol o’n diwylliant bosib denu diddordeb unigolion newydd a’n treftadaeth anghydffurfiol Gymreig ac i’r Gangen byddai dwy neu dair o’r aelodau Gŵyl Seiclo Aber mae’n hen bryd i ni ddathlu hynny”, medd presennol yn cymeryd cyfrifoldeb am Wynne. drefnu un cyfarfod ar gyfer y tymor. Dros Bu Carwen a Chris Jones, Dyffryn Cain, a Adeiladwyd Soar-y-Mynydd yn ail hanner baned taflwyd syniadau o amgylch ynglyn Nia Peris, Tyddyn Llwyn, yn cymryd rhan y bedwaredd ganrif ar bymtheg, yn gapel, a’r cinio/taith flynyddol. Mae Merched y yng Ngŵyl Seiclo Aber ar ddydd Sul 26 o Fai, ysgol, stablau a mynwent, i wasnaethu Wawr eleni wedi penderfynu mynd ar daith taith o 26 filltir. cymdeithas y mynydd, cymuned o ddegau o gerdded ar hyd yr arfordir ac i ddilyn yr un ffermydd defaid. Erbyn hyn mae’r gymuned trywydd penderfynwyd byddem ni’n mentro Diolch honno wedi diflannu ond mae’r ffordd i’r Borth i gerdded ychydig o’r llwybr cyn darmac sydd erbyn hyn yn arwain i’r lle troi am swper cyn mynd adref. Cytunodd Hoffai Eric James, Tre Medd ddiolch yn fawr wedi dod a bywyd newydd i’r capel bach pawb byddai hyn yn syniad ardderchog i iawn i bawb am eu ymholiadau, ymweliadau gydag addolwyr yn heidio yno ar y Sul hyn adlewyrchu ein hymrwymiad i’r Mudiad ac a dymuniadau da wedi iddo dreulio amser yn ystod tymor yr haf. Dywedir bod llawer yn hefyd i gloi ein rhaglen am eleni. Ysbyty Bron-glais yn ddiweddar. Da yw cael teimlo’n agosach at Dduw yn llonyddwch y adrodd ei fod yn cryfhau’n ddyddiol wedi mynyddoedd. Banc Bro cyfnod o lesgedd ac yn gobeithio dychwelyd Os na fuoch chi erioed yn Soar-y-Mynydd Talwrn yn y Parc i’w waith cyn bo hir. mae i’r lle ei rin a’i ramant ei hun a bydd Yn dilyn llwyddiant y talyrnau yn y parc darlun o’r lle yn aros yn eich cof am byth. bydd y Banc Bro yn cynnal noson arall o Darlun lleol yn croesi’r Iwerydd Talwrn yn y Parc ar nos Wener 6 Medi. Hyd y gwyddom dyma’r unig Dalwrn yn y Diolch i Mr Carter am roi Cymru ar y map. byd sy’n cael ei gynnal yn yr awyr agored. Mae darlun olew o gapel bach Soar-y- Mae hon yn noson agored i bawb a bydd Mynydd o waith Wynne Melville Jones, croeso i chi ddod a’ch picnic gyda chi. Llanfihangel Genau’r-glyn wedi ei anfon i Mawr obeithiwn y bydd yn noson sych a’r Alabama i gydnabod ymweliad arbennig i awen ar ei gorau gyda’r beirdd. Banc Bro Gymru yn y flwyddyn 1986. Llanfihangel Genau’r-glyn sy’n trefnu. Cafodd y darlun gwreiddiol ei ddangos yn Llundain yn gynharach eleni ac mae ar hyn Lawnsio cyfrol ein prifardd lleol o bryd mae yn Oriel Rhiannon ar Sgwar Tregaron fel rhan o arddangosfa o waith Ar nos Wener 19 Gorffennaf bydd Wynne hyd 31 Gorffennaf.
5 Y TINCER | MEHEFIN 2013 | 360
PENRHYN-COCH
Suliau Horeb Mehefin 23 10.30 Oedfa bregeth Y Parchg Peter Thomas 30 10.30 Oedfa bregeth Gweinidog
Gorffennaf 7 2.30 Oedfa gymun Gweinidog 14 10.30 Oedfa deuluol Gweinidog 21 2.30 Oedfa bregeth Gweinidog 28 10.30 Oedfa bregeth Gweinidog
Awst - ymuno â eglwysi’r dref 4 Morfa Y Parchg Eifion Roberts 11 Seion Y Parchg Bryn Williams yn digwydd yn y pentref eleni eto. Y casglwyr 18 Bethel Y Parchg Carl Williams eleni oedd Sandra Beechey, Glyn Collins, Gabi 25 Morfa Y Parchg Dafydd H. Edwards a John Coulter-Brown, Alwen Fanning, Ceris Gruffudd, Mervyn Hughes, Glenys Morgan, y Medi Parchg Judith Morris, Gwenan Price, Wendy 1 2.30 Oedfa gymun Gweinidog Reynolds, Edward Roberts, Wendy Roberts, 8 10.30 Oedfa deuluol Gweinidog Elenid Thomas a Ceri Williams. 15 2.30 Oedfa bregeth Eryl Williams, Ynysybŵl Gwellhad Buan
Da clywed bod Eluned Morgan, 23 Glan Cinio Cymunedol Penrhyn-coch Genedigaeth Ceulan, yn gwella’n dda. Mae wedi gadael ysbyty Bron-glais ar ol saith wythnos ac Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Neuadd yr Llongyfarchiadau i Carys a Geraint Jenkins y mae nawr yng Nghartref Tregerddan. Eglwys dyddiau Mercher 10 a 24 Gorffennaf, ar enedigaeth mab fore Llun 20 Mai - Jac Gobeithir ei gweld hi adre yn fuan. 14 a 28 Awst a 11 Medi. Cysylltwch â Job Efan- brawd bach i Elis. Cylch Meithrin Trefeurig McGauley 820 963 am fwy o fanylion neu i fwcio eich cinio. a chlywir y gwcw... Mae plant y Cylch wedi bod yn mwynhau’r tywydd braf yn ystod y mis yma. Aethom Ymddeoliad hapus Ni chlywyd y gog yn canu ym Mhenrhyn- ni ar ymweliad i fferm Gellinebwen i weld coch ers blynyddoedd ond eleni roedd hi y buchod yn cael eu godro. Mwynhaodd Dymuniadau gorau i Jenny Rees, Maes Seilo, i’w chlywed ar ddau fore braf sef dydd Llun y plant roi poteli i’r lloi bach ac i’r ŵyn. ar ei hymddeoliad o siop Oxfam Aberystwyth Gŵyl y Banc ar ddechrau’r mis, ac eto dydd Diolch yn fawr iawn i Alwyn a Margaret lle bu yn un o’r rheolwyr am nifer dda o Sadwrn 25 Mai. Roedd hi’n canu yn y coed Hughes, Sioned a Llywelyn am y croeso a’r flynyddoedd. uwchlaw Pen-y-berth. wledd o fwyd! Aethom hefyd am dro i goedwig Sioe Penrhyn-coch Pêl-droedwraig ryngwladol Gogerddan i weld clychau’r gôg. Mwynhaodd y plant baentio lluniau o’r Dyddiad Sioe Penrhyn-coch yw dydd Sadwrn Bu Amy Jenkins, The Cottage, Salem yn blodau ar ôl cyrraedd nôl i’r Cylch. Awst 17. Ni fydd y Neuadd ar agor i’r cyhoedd ffodus i gynrychioli Cymru ar lefel dan 17 Byddwn yn cynnal Bore Agored yn hyd 2.30 eleni. Llywyddion y Sioe fydd mewn pêl-droed yn Lithuania yn ddiweddar. Neuadd y Penrhyn ar Ddydd Iau, Mehefin Janice a Ray Cowley, (mae Janice yn ferch Chwaraewyd tair gêm yn erbyn Ynysoedd 27ain am 10.30. Mae croeso i bawb i ymuno i’r diweddar Gynghorydd Arthur a Glenys y Faroe Islands, Lithuania ac Azerjaban â ni am baned ac i weld beth mae’r plant yn Thomas). Bydd y rhaglenni allan yn fuan - gan ennill y cyfan 1-0. Mae Amy nawr ei wneud yn y Cylch. Bydd y plant hefyd yn gellwch weld copi ar wefan Trefeurig neu gael yn chwaraewraig bêl-droed ryngwladol- canu ar y llwyfan ar ddiwedd y bore. copi oddi wrth Ann James (Ysg) 828 770. llongyfarchiadau mawr iddi a dymuniadau Bydd cystadleuaeth ffotograff y Tincer ar gorau i’r dyfodol. Cerdded i fyny‘r Wyddfa gael eto. Cymorth Cristnogol Dymuna Eirian Reynolds ddiolch i’r sawl a’i Gwella noddodd i gerdded yr Wyddfa er budd Gofal Cyfanswm casgliad Penrhyn-coch eleni yw Cancr Marie Curie. Llwyddodd i godi £400 Da deall fod Mrs Margaret Griffiths, Ger- £982.56. Hoffai’r Trefnydd, Ceris Gruffudd, – sy’n talu am ddwy noswaith o wasanaeth y-llan, yn gwella ar ôl torri ei braich a bod a’r Trysorydd, Eleri James, ddiolch i bawb a nyrs (£360). mewn plastar am rai wythnosau. fu’n casglu yn y pentref er sicrhau fod casgliad Roedd y tywydd yn ffafriol a chwblhawyd
6 360 | MEHEFIN 2013 | Y TINCER
y daith i fyny mewn 2 awr 25 munud. eitemau gan unigolion a fu’n ddisgyblion yn eu dychwelyd yn syth. Mae Mr William Dychwelyd i Lanberis mewn 1awr 25 munud yr ysgol ynghyd â chôr y pentref a chôr yr Howells yn gyfrifol am yr arddangosfa a – tipyn yn arafach na’r rhedwyr! ysgol. Dim ond 150 o docynnau fydd ar gael gellir gollwng unrhyw luniau gyda Lynwen i’r noson felly cadwch eich llygaid ar agor Jenkins yn Garej Tŷ Mawr. Gwelir lun o’r Dathliadau 150 yr ysgol amdanynt. Tynnir raffl arbennig y dathlu gorffennol yma. yn ystod y noson. I gwblhau’r dathliadau, Bydd yr holl benwythnos yn gyfle i Ym Mis Medi byddwn yn dathlu pen cynhelir taith tractor ar fore Sul y 15fed. ddathlu pen blwydd yr ysgol ac i hen blwydd arbennig yr ysgol yn 150 mlwydd Yn ystod yr holl ddathliadau, bydd ffrindiau gwrdd unwaith yn rhagor. oed. Er mwyn dathlu y pen blwydd mewn arddangosfa briodol yn Neuadd yr Eglwys. Lledaenwch y neges i bawb a gobeithiwn modd arbennig, rydym wedi trefnu cyfres Diolch i’r Eglwys am gynnig defnydd o’r eich gweld yn ymuno yn y dathlu. Am o weithgareddau dros Benwythnos ym adeilad ar gyfer yr arddangosfa. Os oes ragor o wybodaeth, gweler ein tudalen mis Medi. Mae Pwyllgor y Dathlu wedi gennych unrhyw hen luniau ac yn barod facebook “Ysgol Penrhyncoch yn 150” , bod wrthi yn cwrdd yn rheolaidd ac erbyn i’w rhannu gyda ni, byddem yn ddiolchgar gwefan Trefeurig neu bosteri yn y Siop a’r hyn mae’r mwyafrif o drefniadau wedi o’u derbyn er mwyn i ni eu sganio cyn Garej. eu cwblhau. Cynhelir y dathliadau dros benwythnos y 13eg i’r 15fed o Fedi. Ar nos Wener y 13eg, bydd noson i’w chynnal yng Nghlwb Pêl-droed Penrhyn-coch. Yn ystod y noson bydd disgo ynghyd ag artist yn perfformio. Bydd y noson yn rhad ac am ddim gyda chasgliad wrth y drws yn unig. Bydd hon yn noson i hen ffrindiau gwrdd â’i gilydd ac i hel hen straeon am eu cyfnodau yn yr ysgol. Ar ddydd Sadwrn y 14eg, cynhelir diwrnod agored yn yr ysgol. Bydd y gweithgareddau yn cychwyn am 1 p.m. ac yn para tan 4 p.m. Yn ystod y prynhawn, bydd croeso swyddogol a gwahoddir pawb i ddod i’r ysgol. Ni anfonir gwahoddiadau swyddogol ond yn hytrach gwahoddiad agored i unrhyw un fu â chysylltiad â’r ysgol. Yn ystod y prynhawn, bydd gweithgareddau amrywiol yn digwydd o amgylch yr ysgol e.e. gweithdai Rhes flaen - (chwith i’r dde) Donald Wesley, Hywel Evans, Philip Thomas, Michael Binks, celf, chwaraeon. Trefnir lluniaeth ysgafn Gareth Jones, Richard Thomas. Ail res - Jane Davies, Marion James , Ceinwen Edwards, yn ystod y prynhawn. Ar nos Sadwrn y Madelin Huws, Meinir Jones, Gaynor Thomas, Alwena Griffiths. Trydydd rhes Alun Hughes, 14eg, cynhelir Cyngerdd Mawreddog yn Melvyn Evans, Aeron Edwards, Glenys Jones, Eleri Morgan, Gwenfil Price. Llun ca 1966-67 Neuadd y Pentref. Yn ystod y noson ceir
Llun: Gareth Jones (o ddisgyblion 1969 o lyfryn agor yr ysgol)
Llongyfarchiadau i Seren Wyn a enillodd Yn eu plith Mrs D.S. Morgan, Mrs G. Marshall (Cogyddesau), Cynghorwr R. Holdcroft, Wobr Ystafell Hannah yn y gystadleuaeth Henadur W.M. Davies Y. H., (Cadeirydd y Pwyllgor Addysg), Dr J. Henry Jones, M.A., i rai unigol dan 16 oed gan y cylchgrawn (Cyfarwyddwr Addysg), G.R. Bruce, Ysw., A.R.I.B.A., (Pensaer), D.A. Williams, Ysw., Prifathro, Quilts UK gyda ‘Y Garreg filltir’. Mrs V. Jones a Mrs J. M. Anthony Jones (Athrawesau)
7 Y TINCER | MEHEFIN 2013 | 360
Ras yr Iaith “Ein bwriad yw fod Ras yr Iaith yn rhan Urdd Gwragedd Sant Ioan o noson dathliadau Ysgol Penrhyn-coch. Ar ddydd Gwener 13 Medi 2013 bydd Ras yr Bydd yn ffordd wych o ddod a hwyl ac Dydd Sadwrn, Mai 18, bu’r aelodau a ffrindiau Iaith yn rhedeg trwy Benrhyn-coch ar ei ysbryd bositif dros yr iaith Gymraeg i’r ar wibdaith i Feirionydd, ble ymwelwyd ffordd i Aberystwyth. pentref ar noson bwysig yn ei hanes. Mae â’r ‘Ysgwrn’, cartref ‘Hedd Wyn’, Fferm Ras hwyl yw Ras yr Iaith. Bydd yn dal lle i un neu ddau fudiad noddi kilomedr Fynydd i’r dwyrain o Drawsfynydd. Cawsom dechrau ym Machynlleth ac yn gorffen ar hyd daith y Ras. Cost noddi kilomedr groeso gan Gerald, nai Hedd Wyn, a dan yn Aberteifi lle bydd gwahanol fudiadau, yw £50 ond mae croeso i grwpiau gyfrannu dywysydd o’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol ysgolion a chlybiau yn noddi kilomedr ar mwy. Bydd hi’n noson i’w chofio,” meddai’r cafwyd hanes a gweld ‘Y Gadair Ddu’. hyd y daith gan basio’r baton ymlaen bob cyn-brif athro a’r rhedwr profiadol, Dic Ymlaen ymhellach i Harlech a siawns i gael kilomedr. Ras hwyl yw hi i bobl o bob oed a Evans, sy’n cydlynydd llwybr y Ras ar ran paned, cyn mynd ymlaen i Llandanwg, ac chefndir - nid dim ond rhedwyr profiadol. Cered, Menter Iaith Ceredigion. ymweld ag Eglwys Sant Tanwg, sydd yn Ar ddiwrnod cyntaf y Ras bydd y baton un o’r sefydliadau Cristionogol cynharaf yn mynd o Fachynlleth i Aberystwyth Cydymdeimlo ym Mhrydain ac yn dyddio nôl i’r 5ed gan basio drwy Dal-y-bont, Llandre a ganrif. Yn 1987 dan arweiniad y plwyfolion Bow Street cyn cyrraedd y Penrhyn. Bydd Cydymdeimlwn yn ddwys iawn â Ethel cyflwynwyd cynllun cadwraeth, ac yn 2006 gwirfoddolwyr Penrhyn-coch yn gyfrifol Jones, 77 Brongwinau, Comins-coch, a’r adnewyddwyd y Tŵr. Yn 2008 gosodwyd am gasglu pum neu chwe grŵp i noddi’r teulu ar golli ei chwaer, Vera Jones – gynt o llwybrau newydd o amgylch yr Eglwys pum neu chwe chilomedr sy’n rhan o’i Glyncoed, Penrhyn-coch. Un arall o blant i hwyluso mynediad. Yn ystod y gwaith patch nhw. Os hoffech chi fod yn rhan o’r y pentref a fu yn ffyddlon iawn i bopeth i darganfyddwyd dwy garreg hynafol arall yn fenter yma yna cysylltwch â Gwenno Hywel ymwneud â’i pentref; dyddio o’r 6ed ganrif. Galwyd yn Nolgellau yn Cered, Menter Iaith Ceredigion sy’n ar y ffordd gartref am swper. Diwrnod trefnu’r Ras am ragor o wybodaeth ar 01545 â Dai Pritchard a’r teulu, 2 Tan-y-Berth, ar hyfryd, er ychydig yn oer, ond roedd pawb 572350. golli ei chwaer – Eirlys o Bow Street; wedi mwynhau yn fawr iawn. Diolchwyd i Disgwylir i’r baton gyrraedd Penrhyn- Mrs Mair Jenkins am drefnu’r diwrnod ar coch tua 6.00pm nos Wener 13 Medi. Bydd â Mrs Starling, 4 Ger-y-llan, ar golli ei gŵr yn ran y gwragedd. y baton yn gadael goruchwyliaeth pobl ddiweddar; y Penrhyn yng Nghapel Dewi lle bydd Merched y Wawr Penrhyn-coch gwirfoddolwyr Aberystwyth yn gyfrifol am hefyd â theulu Gillian Kowalczyv, gynt o y 18 kilomedr nesa hyd at Lanilar. Penrhyn-coch. Nos Iau y 9fed o Fai fe aeth y gangen ar eu
Cyfrol ar Restr Fer - ond dim gwobr swyddogol Llongyfarchiadau i Jeremy Moore, y rhestr fer, dywedodd Jon Gower yn oedd cyflwyno Cymru a Chymreictod Brynonnen - daeth ei lyfr ef a Jon Gower gyhoeddus ar y radio y byddai’n rhannu trwy brism ei harfordir. Mae’r Wales at water’s edge (Gwasg Gomer) unrhyw wobr a ddeuai i’w ran gyda Jeremy arddangosfa yn cynnwys delweddau o’r ar Restr Fer llyfr y flwyddyn 2013. Er Moore. Chwarae teg i Jon Gower am tirweddau arfordirol ysblennydd sydd hynny, yn unol â rheolau Llenyddiaeth ddatganiad mor anrhydeddus. Hoffem mor nodweddiadol o Gymru, ond hefyd Cymru, dim ond Jon Gower sy’n gymwys awgrymu’n garedig nad yw’n iawn rhoi cynhwysir defnydd a wnaethpwyd gan i dderbyn gwobr petai’r llyfr yn fuddugol pwysau ar awduron yn y modd hwn. ddyn; lleoliadau diwydianno, megis yn y pen draw, er bod cyfraniad Jeremy Y mae’n bryd i Lenyddiaeth Cymru gweithfeydd, ffatrioedd, a phontydd. Moore yn amlwg lawn cymaint os nad ailystyried y canllawiau anhyblyg ac Gellir ystyried y prosiect felly fel hanes mwy na chyfraniad Jon Gower mewn ymddangosiadol ddisynnwyr sy’n cymdeIthasol a naturiol yr arfordir cyfrol ddarluniadol uchelgeisiol o’r math amddifadu sawl awdur/artist creadigol o’r Cymreig. hwn. Ac mae’n werth nodi mai enw cyfle i gael eu hanrhydeddu am eu gwaith. Dydd Iau 8 Awst am 6.00 bydd sgwrs Jeremy Moore sy’n ymddangos yn gyntaf Yn wir tynnwyd sylw at anghyfiawnder artist gyda Jeremy Moore yn Saesneg - ar glawr y gyfrol. y canllawiau gan Lyn Ebeneser mewn yn y Ganolfan - mynediad am ddim. Ym marn Y Tincer, mae’n warthus o cyfarfod yn y Morlan yn ddiweddar. Roedd beth nad yw Llenyddiaeth Cymru wedi ei restr fer (answyddogol) ef yn cynnwys ailystyried y canllawiau ar ôl yr holl nifer o lyfrau nad oeddynt yn gymwys feirniadu a fu pan ddaeth llyfr tebyg i’w hystyried yn ôl rheolau Llenyddiaeth i’r brig, Y 100 Lle i’w Gweld cyn Marw, Cymru. Ond fe wnaeth ddadl gref dros cyfrol ar y cyd gan John Davies a Marian ragoriaeth y llyfrau gan wfftio at y Delyth. Dyma’r gyfrol a orfu yn 2010 a canllawiau presennol. derbyniodd John Davies y brif wobr o Bydd Arddangosfa o waith Jeremy Moore £10,000. Ni dderbyniodd Marian Delyth - Wales at water’s edge yn Oriel 2, Canolfan yr un ddimai goch. y Celfyddydau rhwng 13 Gorffennaf - 7 Roedd hynny dair blynedd yn ôl a Medi. Cymerodd y prosiect ddwy flynedd dyma ni yn yr un sefyllfa eto fyth! Y i’w gwblhau ac roedd yn gysylltiedig ag tro hwn, cyn gynted ag y cyhoeddwyd agoriad llwybr arfordirol Cymru. Y bwriad
8 taith ddirgel blynyddol. Fel arfer doedd Fe fydd fy nghefnder a’i wraig a minnau Colofn neb yn gallu dyfalu yn iawn ble fyddem yn yn cyfarfod unwaith y flwyddyn i gael cyrraedd i fwynhau ein noson. Cychwyn i cinio gyda’n gilydd.Wrth gwrs, rydym Mrs Jones gyfeiriad Ponterwyd, yna yn sydyn yn troi yn gweld mwy ar ein gilydd na hynny ar y dde a chyrraedd Pontarfynach a siop ond y mae’r cinio blynyddol yn ddefod Sarah Bunton. Cafwyd croeso arbennig ar wahân. Yn y gorffennol, yr ydym gan Sarah a’i theulu. Yna fe gafwyd holl wedi bod yn cyfarfod yn y Bala ac yn hanes Sarah a’i llwyddiant efo’r siop cael cinio yn y Llew Gwyn ond gan i ni a’i siocled. Dangosodd i ni sut oedd yn gael ein siomi yn arw gydag ansawdd y bwyd. Rhwn popeth, penderfynais mai gwneud y gwahanol siocled ac fe gafwyd ei bwyd a’r gwasanaeth yno y llynedd fe gwell chwilio am rywle arall. flasu. Hyfryd dros ben. Mae yn gwerthu benderfynwyd chwilio am rywle arall A phenderfynu ar yr Oakeley Arms, ei siocled dros y wlad i archfarchnadoedd eleni. Maentwrog, gwesty yr wyf wedi ei basio a hefyd dros y dŵr, hynny a’i henw “Sarah Yr ydym yn ceisio cyfarfod yn lawer gwaith gan addo mynd i mewn Bunton” ar bob pecyn. Ar ôl hyn fe rhywle sydd tua hanner ffordd rhwng iddo rhyw ddydd. Nid oes dim ecsotig ar eisteddodd pawb i gael swper a hyn oll Aberystwyth ac Abergele fel fod gan ei meniw ond y mae disgrifiad a lluniau wedi ei drefnu gan Sarah a’i theulu. Bwyd bawb tua’r un faint o siwrnai i deithio manwl - ac mae golygfeydd Maentwrog blasus dros ben. Diolchwyd yn swyddogol ac mae hyn yn cynwwys Blaenau tipyn gwell na rhai Blaenau Ffestiniog. i Sarah gan Sue Hughes, ac wrth i’r noson Ffestiniog. A chan fy mod wedi clywed Ac efallai, efallai, y bydd yn ddigon braf i fynd yn ei flaen fe etholwyd Is-swyddogion canmol i’r Queens yno, dyma wneud fwyta allan i wir fwynhau y golygfeydd. Fe newydd. Fe roddodd Mair Evans holl hanes ychydig o ymchwil ar y we. Mae’n rhaid rof wybod yr hanes. y tymor diwethaf i ni a diolchwyd i bawb cyfaddef fod chwilfrydedd yn fy ngyrru i Yr wyf wedi cael fy nifyrru yn fawr yn am eu cefnogaeth yn ystod ei thymor hi fel yn ogystal oherwydd yn fy mhlentyndod niddordeb fy narllenwyr yn Hector, y mae Llywydd. Wrth i Mair roi’r gorau o’i gwaith i, roedd y Queens yn enwog am fod yn sawl un ohonoch yn holi amdano.Wel, ynghyd â’i swyddogion y tymor diwethaf hotel flêr a budr ond gwyddwn hefyd mae o o’r diwedd wedi dofi ac wedi troi i fe drosglwyddwyd popeth drosodd i’r ei bod wedi cael ei gweddnewid..a gwir fod yn un o’r cathod mwyaf mwythus a swyddogion newydd. Dymunodd yn dda i’r y gair, mae’n edrych fel newydd. Ond, llafar yr ydw i wedi ei adnabod. Fe ddaeth Llywydd newydd a’i swyddogion hi gogyfer yn ôl Tripadvisor, lle i aros yw ac nid i mewn i’r ystafell fyw rhyw nos Sul ac a’r tymor newydd ym mis Medi. Noson lle i fwyta. Nid oes dim yn unigryw yn eistedd o fy mlaen yn edrych arnaf. Serch wych arall i ddiweddi’r tymor y fwydlen a chyffredin yw ansawdd y fod hyn yn beth hollol newydd iddo gan coginio. ei fod wedi treulio wythnosau yn fy Gwellhad buan Rwan, gallech dybio y byddwn i wedi anwybyddu i, ei anwybyddu o wneuthum anwybyddu hyn yn wyneb tystiolaeth innau...dim ond i mi ei glywed yn rhoi Dymunwn wellhad buan i John Urry, Ger y fy ffrind ac y byddwn yn derbyn geirda clamp o MIAW a neidio ar fy nglin.Yr wyf Nant, sydd wedi torri ei goes mewn damwain a roddwyd i mi yn y cnawd cyn gerida yn falch o hyn ond fe fyddaf yn falchach yn y tŷ. gwefan. Ond mi rydw i yn adnabod fy byth pan fydd wedi dysgu chwarae ffrind ac yn gwybod fod ei disgwyliadau heb frathu a chrafu. Mae fy nwylo a Da yw deall fod Gwen Griffiths, Brogynin hi yn llawer is na fy rhai i. Fe wn, hefyd, mreichiau i yn edrych fel petawn wedi Fach yn dal i wella. nad yw yn na’foodie’ na gourmet a hi cael fy nhynnu trwy wrych ac yn dioddef fyddai y cyntaf i gydnabod hynny. Ac yr gan chwain. Ond mae awdur yr anrhaith Daliwch i wella hefyd i Anita Pugh, 9 Tan y oedd un ffactor arall.Teimlwn nad oedd a phob blewyn yn berffaith yn ei le ac yn Berth a Gwyneira Marshall, 1 Brogerddan, gan y gwesty hyder yn eu cuisine ei hun, rêl cyw lord. Ac yn llafar fel pob gwrcath gan obeithio fydd yr haul yn dal i wenu pan edrychais ar ei wefan nid oedd na melyn - ac ambell i lord, hefyd,wrth arnom oll. meniw na disgrifiad manwl o’i brydau feddwl!
Byd Chwaraeon Gorffennaf 9fed– os am ddod cysylltwch â’r Tysteb Llongyfarchiadau i Elinor Thorogood am ei ysgol – y cyntaf i’r felin! llwyddiant mewn triathlon efo tîm GB; Mae Mrs Gwenan Price yn ymddeol o’i Enillydd lleol swydd fel arweinyddes Cylch Meithrin ac i Gruff Lewis am wneud mor dda efo’i Trefeurig ar ddiwedd tymor yr haf. Mae feicio cyson gyda Chlwb Ystwyth. Llongyfarchiadau i Glenys Morgan, Tir y Mrs Price wedi gweithio yn y Cylch ers dros Dail, am gael y nifer uchaf o bwyntiau yn yr 20 mlynedd. Bydd Pwyllgor y Cylch yn Bingo yn Neuadd yr Eglwys Adran Flodau yn Sioe Aberystwyth. cyflwyno tysteb iddi ar ddiwedd y tymor, felly os hoffech chi roi tuag at y dysteb Medi 20fed, Hydref 18fed, Tachwedd 15fed, Dyddiad i’r dyddiadur gallwch wneud trwy’r Pwyllgor, sef Shan 2013. Croeso i bawb. James, Andrew Curley a Hayley Thomas, neu Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn-coch 2014 trwy Delyth James, neu garej Tŷ Mawr. Bws i Langollen Ebrill 4 a 5
Mae ychydig o le ar y bws fydd yn mynd i Eisteddfod Llangollen dydd Mawrth [email protected]
9 Y TINCER | MEHEFIN 2013 | 360
Y BORTH
Teulu cerddorol Ar Ebrill 18fed cawsom daith i Ganolfan Ymwelwyr Cwm Elan. Roedd y tywydd Llongyfarchiadau i frawd a chwaer dawnus yn glir a braf a’r golygfeydd yn anhygoel. o’r Borth gafodd lwyddiant yn Eisteddfod Bu i ni aros yn Crossgates am dorriad am Genedlaethol yr Urdd, Sir Benfro. Daeth goffi derbyniol a chacennau. Teithiwyd Erin Hassan yn gyntaf ar yr unawd ymlaen trwy Llandrindod drwy Gwm Elan pres i Flwyddyn 7 a 9 a daeth ei brawd gan aros am ginio blasus yn y Ganolfan Grady Hassan yn ail yn y gystadleuaeth i Ymwelwyr. Flynyddoedd 10 a than 19 oed. Er ei bod yn wyntog iawn roedd llawer i weld a gwneud yn y Warchodfa/ Shelter Pen blwydd hapus Roedd y siwrne nôl dros y mynyddoedd Daeth Doris y Dalek ar ymweliad â yn gloriuuis ond roeddym yn falch mai Chymdeithas Henoed y Borth ar eu stondin Dymuniadau gorau a phen blwydd hapus i Gareth o Gwmni Bysus R.J. oedd yn gyrru yn Ffair Elusennau’r Borth dydd Sadwrn Maldwyn Williams, 38 Heol Aberwennol. yn hytrach nac un ohonom ni Nid oedd Mehefin 1af. Fe wnaethpwyd Doris gan Syndod oedd clywed ei fod yn ddigon hen y lle rhwyddaf i fynd â bys llydan. Ein aelodau Ail Drŵp Sgowtiaid y Borth ac mae’n erbyn hyn i dderbyn ei bensiwn am y tro diolchaidadu i bawb am gystal diwrnod. dod yn eithaf enwog. cyntaf. Ysgol Sul St Matthew Cymdeithas Henoed y Borth Gyda chymorth Stuart Evans gwnaeth y Cawsom siaradwyr ardderchog dros plant ‘adar’ i’w rhoi yn yr Ŵyl Flodau wych yr wythnosau diwethaf. Cafwyd sgwrs yn Eglwys Eglwys-fach dros Wyl y banc. arbennig gan Erwyd Howells, ein bugail Gwylio’r gwanwyn (Springwatch) oedd lleol enwog siaradodd am fywyd bugail ac y thema - wedi ei gysylltu ag ymweliad y am fabwysiadu ŵyn i ddefaid gollodd eu rhaglen deledu â Ynys-hir. Roedd yr eglwys hŵyn eu hunain ymhlith pethau eraill. yn hynod liwgar o’r holl arddangosiadau Rhoddodd Beverley Dimmock o’r blodau. Llongyfarchidau iddynt i gyd a RSPB sioe sleidiau hyfryd o’n adar diolch i Stuart a’r plant am ei gymorth Llongyfarchiadau i Pat a Bill Kingshott lleol; siaradodd George Romary o gyda’r ysgol Sul. a briodwyd ar Fehefin 1af yn Swyddfa Wirfodddolwyr Gorsaf y Borth am Bu’n amser hynod brysur i’r ysgol Sul. Gofrestru Aberystwyth. Cynhaliwyd parti i ein gorsaf, ei hanes a’r dathliadau pen Ar Fai 12fed fe gymerodd y merched deulu a ffrindiau yn Afallen Deg, Bow Street. blwydd 150 ar Orffennaf 6ed. Daeth â rhai ran yn Race for Life yn Aberystwyth ar eitemau diddorol o amgueddfa’r orsaf, gan ddiwrnod hynod gwlyb, oer a gwyntog. Matthew, y Borth am 11.15 y bore dan ofal y gynnwys cap a baner i ni chwarae gyda Cawsom gefnogaeth wych a chefnogaeth Parchg Cecilia Charles. Bydd plant yr ysgol hwy. Siaradodd Paul Allen o Ganolfan gan y bechgyn, rhieni a chyfeillion yr Sul yn cynorthwyo gyda’r gwasanaeth Dechnoleg Amgen am y Ganolfan a’r ysgol Sul. Y noson honno yn Eglwys San a rhoddir sgwrs y plant gan Mrs Joyce pethau diddorol sydd yna i weld a thrio. Ar Mihangel, Aberystwyth, cafodd un o blant Berryman. Gobeithiwn y byddwch yn ôl ein taith i Langollen edrychwn ymlaen yr ysgol Sul, Toohey Everard-Walker, ei gallu ymuno â ni. Mae ein gwasanaethau yn eiddgar am ymweliad Band Pres Ysgol chonffirmio gan Esgob Wyn. Bu i nifer wythnosol am 11.15 y bore a byddai croeso i Pen-glais ddaw atom yn flynyddol gan roi ohonom allu bod yn bresennol yn dystion chi yn unrhyw un. mwy o foddhad i ni pob blwyddyn. Dewch yr achlysur arbennig yma a gyrrwn ein Mae’r Suliau cyntaf a’r trydydd yn atom bob yn ail dydd Iau am 2.00 yn cariad a’n llongyfarchiadau i Toohey. Gymun Bendigaid, yr ail Sul yn Foreol Neuadd y Borth. Cewch groeso cynnes ac Ar Fehefin 23ain fe fydd yna wasanaeth Weddi a’r Pedwerydd Sul yn y mis fel amser diddorol. teuluol Sul croeso nôl yn Eglwys St arfer yn Wasanaeth Teuluol oni bai fod y dyddiad yn syrthio ar Wyliau. Prin yw pumed Sul ond pan fydd un cawn wasanaeth unedig gydag Eglwys-fach yn y gwahanol eglwysi bob yn ail. Mae rhestr o’n gwasanaethau misol mewn siopau, y Ganolfan Wybodaeth a gwefan y Borth http://www.borthcommunity.info/, diolch i Graham, neu cysylltwch â’r ficer ar 871889, y wardeiniaid Margaret Griffiths 871056 neu Joy 871649. Peidiwch ag anghofio am ein Sul Croeso Nôl ar Fehefin 23ain! Mae ‘n dymuniadau am wellhad buan i aelodau sydd yn anhwylus ar hyn o bryd. Gyrrwn ein dymuniadau gorau i Kathleen
10 360 | MEHEFIN 2013 | Y TINCER
Cyngor Cymuned Tirymynach Jones ym modlondeb. Da clywed eich bod Yn ei hadroddiad blynyddol ar ddiwedd ei misol arferol o dan gadeiryddiaeth y Cyng yn gwella Kathleen a da clywed eich bod thymor fel Cadeirydd y Cyngor dywedodd Dewi James. Croesawyd y Gynghorwraig yn ddigon da i ganu’r piano eto. Rydym y Gynghorwraig Heulwen Morgan bod y Meinir Jones i’w chyfarfod cyntaf, a chan yn falch o glywed hefyd fod Eveline Jones sefyllfa anfoddhaol ynglŷn â chynllunio nad oedd Ann Lydia Davies yn medru gartref ar ôl cyfnod au yn yr ysbyty a yn yr ardal yn parhau oherwydd ein derbyn y swydd, penderfynwyd cynnig Thregerddan. Da yw deall fod Islwyn Jones bod yn wynebu helyntion gyda’r system enwau eraill er mwyn enwebu aelod arall. yn Abermad yn cadw’n dda a gyrrwn ein garthffosiaeth. Mae’r Cyngor yn pwyso’n Adroddwyd am y tân ar faes chwarae dymuniadau gorau iddo. Hefyd i Joyce daer ar yr awdurdodau perthnasol am Tregerddan yn ddiweddar a aeth yn Berryman gafodd godwm ddrwg ond weithredu brys ar y mater. Soniodd hefyd beryglus o agos at un o’r tai, diolch i sydd yn gwella er gwaethaf y briwiau fod y Cyngor wedi dechrau ar y gwaith o drigolion lleol a’r dynion tân llwyddwyd amryliw! Dymuniadau gorau i’n cyd- uwchraddio meinciau cyhoeddus, ac wedi i osgoi y difrod. Mae’r Heddlu yn parhau aelodau Dorothy Horwood, Chris Richards cytuno i fod yn rhan o gynllun ailgylchu i wneud ymholiadau. Nid yw’r gwaith a Michael Swain sydd i gyd yn anhwylus. gwydr y Cyngor Sir, ac yn y broses o traenio wedi cychwyn eto, ac mae ffens y Gobeithio y byddwch yn well yn fuan ac yn sicrhau rhagor o adnoddau i gae chwarae ffîn unwaith eto wedi ei ddifrodi. ôl yn y Gymdeithas Henoed. Brywich i gyd Bryncastell, ac wedi rhoi cefnogaeth 100% Bydd yn rhaid cael trydydd pris am offer i wella - fe welwn eich colli yn fawr. i’r ymgyrch i ddiogelu gwasanaethau chwarae i gae chwarae Bryncastell cyn Gyrrwn ein dymuniadau gorau hefyd i Ysbyty Bron-glais. Diolchodd am y fraint gellir cael ystyriaeth am gymorthdal yn ôl Marion Craddock - fe gymerwyd ei brawd o gael bod yn Gadeirydd ar y Cyngor rhyw ddeddf Mediaid a Phersiaid. Mae tair Sam yn wael iawn tra ar wyliau gyda hi yn am y ddwy flynedd a dymunodd yn dda mainc newydd wedi eu gosod, ac mae un y Borth. Mae ein meddyliau a’n gweddïau i’r Cadeirydd newydd ac i’r Cyngor, yn eto i’w rhoi yn ei le. gyda chi a Sam. arbennig felly mewn cyfnod lle mae pob Adroddodd y Cyng Paul Hinge bod math o doriadau yn cael eu bygwth mewn sbwriel o bob math yn cael eu taflu trosodd Dathlu 150 mlynedd agor Gorsaf gwahanol gyfeiriadau. ger tro’r Cwm (Cynfelyn), ac mae’n Reilffordd y Borth Hwn oedd y Cyfarfod Blynyddol agored, pwyso ar yr awdurdodau i osod atalfeydd ond fel arfer ni welwyd unrhyw drethdalwr i rwystro damweiniau ar y troadau eraill Ar ôl bod yn rhannol ar gau am fwy nag yn bresennol. Derbyniwyd yr Adroddiad gerllaw. Dywedodd bod dylunio ar y bwrdd ugain mlynedd mae Gorsaf Reilffordd y Ariannol gan y Clerc a diolchwyd iddo am ar gyfer llwybr troed/beiciau rhwng pen lôn Borth bellach yn gymuned gynhyrfus ac ei waith trylwyr dros y flwyddyn. Mewn y Dolau a Rhydypennau. Soniodd hefyd am amgueddfa dreftadaeth. Fe’i hachubwyd llaw ar hyn o bryd y mae £17,003, sy’n ddamwain ar y gyffordd hon. Mae ef mewn o gau yn llwyr a mynd yn adfail yn bennaf cynnwys yr archebiant o £15,000. trafodaethau gyda’r Heddlu ynglŷn â’r trwy ymdrechion tri gwirfoddolwr lleol Etholwyd yr is-Gadeirydd y Cyng ymddygiad anghymdeithasol yn yr ardal. a gododd gyllid a mynd ati i weddnewid Dewi James yn Gadeirydd am y ddwy Cynllunio. Cynlluniau sydd wedi eu yr hen swyddfeydd parseli a thocynnau i flynedd nesaf, a’r Gynhorwraig Sian Jones caniatàu gan yr Adran Gynllunio: 1. Newid fod yn Amgueddfa. Mae’r prosiect erbyn yn is-Gadeirydd. Penodwyd y canlyn defnydd o darn o dir ger yr hen bwll nofio hyn yn ei drydedd fkwyddyn ac wedi i gynrychioli’r Cyngor ar y gwahanol ym Mhentref Gwyliau Bae Clarach i fod croesawu dros 1,200 0 ymwelwyr o sawl bwyllgorau yn y gymuned: Maes Chwarae, yn le i adleoli 30 o garafannau. 2. Datblygu gwahanol wlad a daeth yr atyniad yn Cyng Vernon Jones; Neuadd Rhydypennau, llety i 1000 o fyfyrwyr ar dir Fferm Pen- ffefryn gydag ymwelwyr a thrigolion lleol. Cyng Robert Pugh; Ysgol Rhydypennau, glais a Bryn Awelon. Mae’r arteffactau yn cynnwys cannoedd Cynghorwraig Sian Jones; Cyfeillion Ceisiadau newydd: Ffurfio mynedfa o eitemau a gasglwyd gan wirfoddolwyr ar Tregerddan, Cynghorwraig Meinir Jones; bwrpasol i’r maes carafannau a’r hyd y blynyddoedd yn ogsytal ag eitemau Pwyllgor yr Henoed, Cynghorwraig bythynnod gwyliau ym Mryncarnedd. Dim a gyflwynwyd o gasgliadau personol Heulwen Morgan; PACT, Cynghorwraig gwrthwynebiad. cefnogwyr. Heulwen Morgan, Cynghorwraig Meinir Cyhoeddwyd bod cyfarfod gan Gyngor Mae’r eitemau hyn yn olrhain Lowry, Cyng Dewi Evans. Sir Ceredigion i drafod y Cynllun Datblygu arwyddocâd y rheilffordd i’r Borth a’r Nos Iau, 30 Mai yn Neuadd Lleol ar nos Fercher, 12 Mehefin yn cyffiniau, lle roedd lle pwyisg i dwristiaeth. Rhydypennau oedd dyddiadau y cyfarfod Aberystwyth. Dyddiad y cyfarfod nesaf Ac mae yr orsaf a gondemniwyd unwaith uchod, ac i ddilyn cynhaliwyd y cyfarfod fydd 27 Mehefin. yn y broses o gael ei hadfer i’w ysblander gynt. Meddai George Romery, un o theithwyr am Fachynlleth ond gobeithiwn sylfaenwyr gwreiddiol yr amgueddfa “ Fe cael llawer o hwyl ar y diwrnod. weddnewidiodd dyfodiad y rheilffordd Rydym yn annog pobl i wisgo dillad o’r bentref y Borth gan ei droi o bentref cyfnod a ysbryd y cyfnod pysgota diarffordd i gyrchfan gwyliau Cynhelir digwyddiadau ar yr orsaf ac ar llwyddiannus. yr hen iard nwyddau wrth ochr yr adeilad. Ni allwn obeithio ailadrodd llawer o’r Diwrnod gala - dydd Sadwrn 6 digwyddiadau a gynhaliwyd ar y diwrnod Gorffennaf o hanner dydd hyd amser gwely ym 1863 pan adawodd y trên gyntaf gyda yng Ngorsaf Reilffordd y Borth
11 Y TINCER | MEHEFIN 2013 | 360
BOW STREET
Oedfaon y Garn 10.00 a 5.00 Mehefin 23 Eric Greene 30 Christopher Prew
Gorffennaf 7 R.W. Jones 14 Oedfa’r Ofalaeth 21 Bugail 28 Beti Griffiths
Awst 4 Noddfa 11 Lewis Wyn Daniel 18 Noddfa 25 10 Dr. Rhidian Griffiths
Medi Teulu Pantyperan yn cyflwyno rhodd o 1 Goronwy Prys Owen ddarllenfa i aelodau Pwyllgor Neuadd 8 J.E. Wynne Davies Rhydypennau. Prynwyd y ddarllenfa yn siop 15 W.J. Edwards Craft (siop ailgylchu Aberystwyth). Mae plac arni yn dweud “Er cof am James Davies, Prifathro Rhydypennau 1902-1936”. Tybed Capel y Garn oes unrhyw un o ardal y Tincer â unrhyw wybodaeth beth yw hanes y ddarllenfa o Roedd Sul y Pentecost eleni hefyd yn Sul 1936 hyd cyrraedd siop Craft. Mae’n siwr Cymorth Cristnogol. Ar y diwrnod hwnnw, bod stori yma. sef Mai’r 19eg, cynhaliwyd oedfa Cymorth Crisnogol yn y Garn dan arweiniad y Bugail, Mrs Beryl Hughes yn agor noson goffi y Parchg Wyn Morris. Cafwyd gwasanaeth Pwyllgor yr Henoed Llandre a Bow Street. priodol i’r plant wedi’i seilio ar ffilm a Yn ei chyflwyno mae Cadeirydd y Pwyllgor, baratowyd gan Gymorth Cristnogol, a y Parchg Richard Lewis. Cafwyd noson dilynwyd hynny gan anerchiad i’r oedolion. lwyddiannus iawn, diolch i’r ardalwyr am eu Ar ddiwedd yr oedfa dychwelodd y plant o’r cefnogaeth arferol. Ysgol Sul i ddangos y gwaith roedden nhw wedi’i wneud i’r gynulleidfa. Wedi hynny gyfeirio’n meddyliau at y prinder, ac yn wir roedd pryd plaen o fara menyn a chaws y newyn, sydd mewn rhai rhannau o’r byd. wedi ei baratoi gan y chwiorydd yn y festri i Daeth nifer fwy nag arfer i rannu yn y bwyd. Gwnaed casgliad at Gymorth Cristnogol yn ein llywydd, bawb i’r cyfarfod blynyddol, y gwasanaeth ac yn ystod y bwyd. ond gorffennwyd ein blwyddyn ar nodyn trist wrth gofio am a chydymdeimlo â Ann Diolch ac Alan Wynne ar golli eu mab Rhodri. Diolchodd Brenda i bawb a gyfrannodd Dymuna Alan, Ann, Ceri a Gethin, gacen i’r tê angladd ac i Gaenor a Mair am Trem-Y-Ddôl, ddiolch am bob arwydd o drefnu. Darllennodd lythyr o ddiolch oddi gydymdeimlad a charedigrwydd ddangoswyd wrth Ann. iddynt yn eu profedigaeth o golli Rhodri. Yna daeth yr amser i gyhoeddi’r swyddogion Newid ardal am y flwyddyn 2013/14 , sef:-
Dymuniadau gorau i Esyllt (née Dafydd) a Llywydd - Marian Beech Hughes Ben Sears sydd wedi symud o Ystrad Meurig Is-lywydd - Mary Thomas i Drerhingyll (2 filltir i’r gogledd o’r Bont- Ysgrifennydd - Janet Roberts faen). Is- Ysgrifennydd - Lynda Stubbs Trysoryddes - Bethan Hartnup Merched y Wawr Rhydypennau Is drysoryddes - Lisa Davies Ar y Pwyllgor - Brenda Jones, Bet Evans, Ar nos Lun Mai y 13eg croesawodd Brenda, Joyce Bowen, Gaenor Jones a Mair Davies.
12 360 | MEHEFIN 2013 | Y TINCER
GOGINAN
Yn dilyn hyn cawsom noson arbennig dan Pen blwydd Arbennig Morris, Aberystwyth - ei chwaer a’i brawd ofal Richard a Bethan Hartnup. Gwelsom yng nghyfraith. ffotograffau anhygoel wedi eu tynnu ar eu Dymuniadau gorau i Gareth Jones, teithiau cerdded gyda’r golygfeydd mwya Coedlan, ar ddathlu pen blwydd arbennig Cymdeithas Goginan trawiadol nad ydynt i’w gweld heb fynd oddi ar Orffennaf 24. Gobeithio bydd yn dathlu ar y ffordd fawr. sawl un arall. Mae’r gymdeithas wedi mabwysiadu dau I orffen y noson cafwyd paned a lluniaeth ddarn o dir yng Ngoginan, un ohonynt drwy ysgafn wedi eu paratoi gan y pwyllgor dan Cydymdeimlo garedigrwydd A.J.(Sandy) Jones ar llall ar ofal Gaenor a Mair. Enillydd y raffl oedd gyrion yr heol fawr. Y bwriad yw creu dwy Mary. Cydymdeimlwn â Amber Norman a Gerallt, ardal bleserus lle bydd yn bosib ymlacio. Blaendyffryn ar farwolaeth ei thad yng Mae amryw o bobl yr ardal wedi rhoddi Golffwraig ifanc Nghyprus. planhigion i’w plannu ar y tir. Yn ddiweddar fe fu gwirfoddolwyr yn rhoi ffens o amgylch Dymuniadau gorau i Ffion Tynan, disgybl Llongyfarchiadau y tir isaf a gosod clwyd bren roeddynt ysgol 10 oed o Donyrefail sydd yn olffwraig wedi medru ei phrynu gyda rhodd o £250 a o fri. Bu eisoes yn chwarae yn San Diego, Braf yw cofnodi fod Lee Evans, Gwarllan, dderbyniwyd oddi wrth Gyngor Cymuned California ac yn ddiweddar fe’i dewiswyd wedi ennill gwobr fel chwaraewr mwyaf Melindwr. Hoffai’r Gymdeithas ddiolch o i chwarae yn y Bencampwriaeth Byd addawol Clwb Rygbi Aberystwyth eleni. Pob galon i bawb am eu help. Ieuenctid yn Indonesia. Mae Ffion yn ferch i lwc i’r dyfodol a tybed lle byddwn yn ei weld Clare Barnes - gynt o Bryn Castell. yn chwarae? Ymddeol
Gwellhad buan Marwolaeth Ymddeoliad hapus i Elen a Arthur Williams, Penrhiwlas, sydd wedi penderfynu rhoi Dymuniadau gorau i Gwyn Ellis Jones, Trist yw cofnodi marwolaeth Iona Jones, fyny ffermio. Bu ‘r ddau yn ffermio ar hyd Y Ddôl, am wellhad buan ar ôl cyfnod yn Tir Na Nog gynt, a oedd wedi byw am yr eu hoes ac erbyn hyn mae’r ddau dros oed Ysbyty Treforus. wyth mlynedd ddiwethaf yng Nghaerdydd yr addewid. Gobeithio y byddant yn medru gyda ei gŵr Tom. Er iddi gael ei geni a mwynhau eu hamser hamdden. Diolch mynd i’r ysgol yn Aberystwyth ac yna ar ôl priodi symud am adeg i Abertawe, yn ôl Diolch Dymuna Maria Owen, Swyddfa’r Post, y daeth i Aberystwyth am gyfnod byr cyn ddiolch i bawb am y cardiau, blodau, siocledi symud a threulio y rhan helaeth o’i bywyd Diolch am y cariad at Iona a ddangoswyd a’r galwadau ffôn a dderbyniodd pan fu yn yng Nghwmbrwyno. Yno creodd hi a Tom mewn cymaint o wahanol ffyrdd gan nifer o sâl yn ddiweddar. Diolch o galon. gartref clyd a magu dwy ferch Nia a Sian wahanol bobl. Tom, Nia a Sian, Caerdydd. gan ymdoddi yn gyflawn i’r gymuned. Yn yr Seddau newydd adeg yma bu Iona’n ysgrifenyddes ddiwyd yn y WOAS ag yna yn y Brifysgol. Meddai ar Mae’n hyfryd gweld dwy sedd newydd yn lais swynol a bu’n rhan o bedwarawdau yn Bow Street, un ym mhen ucha’r pentref ac ogystal a bod yn aelod o amryw gorau yn ei un ger y safle bws yng ngwaelod y pentref, dydd. ger Tregerddan. Diolch i’r Cyngor Cymuned Wedi ymddeol a symud i Gaerdydd cafodd ac yn enwedig i’r Cynghorydd Dewi James gyfle i fwynhau cwmni teuluol ei merched am ei waith yn paratoi’r safle a gosod y gan ymhyfrydu o gael treulio amser yng seddi yn eu lle mor grefftus. nghwmni Ifan, Martha a Greta ei ŵyr a wyresau. Cydymdeimlad Yn anffodus yn ystod y flwyddyn olaf Huw Jones, John Howells a Roy Smith yn bu’n ymladd yn ddewr yn erbyn afiechyd codi’r llidiart. Cydymdeimlwn â theulu Mrs Eirlys creulon ond wynebodd y sefyllfa gyda Humphreys, Clydfan, Penrhiw, yn eu gwên bob amser. Collodd y frwydr ar Fai profedigaeth. Bu farw Eirlys - oedd yn 29 a rhoddwyd hi i orffwys ym Mynwent perthyn i un o hen deuluoedd y pentref – yn Thornhill, Caerdydd ar Fehefin 5 a cafwyd Iwan Jones Ysbyty Treforus ar Fehefin 2. Cynhaliwyd gwasanaeth i ddathlu ei bywyd yng Nghapel Gwasanaethau Pensaerniol yr angladd ar 13 Mehefin yn Eglwys Sant Salem, Treganna dan ofal ei gweinidog y Cynlluniau ar gyfer adeiladau newydd, Ioan, Penrhyn-coch. Parchg Evan Morgan. Roedd y gwpled ar y estyniadau ac addasiadau daflen yn dweud y cwbwl.
‘Dyma ddynes lana’r deyrnas, Gellimanwydd, Talybont, Cofiwch gysylltu â ni A’i gwên yn harddu pawb o’i chwmpas’ Ceredigion SY24 5HJ ytincer@ Cydymdeimlwn yn ddwys gyda Tom, Nia [email protected] [email protected] a Sian, eu gwŷr Adrian ac Aled a’r wyrion 01970 832760 Ifan, Martha a Greta. Hefyd â Mary ac Alun googlemail.com
13 Y TINCER | MEHEFIN 2013 | 360
ABER-FFRWD A DOLAU CHWMRHEIDOL Diolch ar gyfer byd gwaith, dyma gyfle ardderchog ichi ddysgu yn eich Dathlu Dymuna Dwysli Peleg- amser eich hunan, wrth eich Williams ddiolch o waelod pwysau, yn eich cartref eich hun Bydd Mair Stanleigh, Dolfawr, yn calon am bob arwydd o ac yn eich iaith eich hun. Y cyfan dathlu ei phen blwydd yn gant gydymdeimlad a roddwyd iddi sydd ei angen arnoch yw awydd oed ar Chwefror 8fed. Mae wedi wrth golli ei mam (brenhines i ddysgu, cyfrifiadur a chyswllt byw yn Dolfawr ers tua trigain yr aelwyd) yn ddiweddar. band eang â’r we. Bydd dewis mlynedd ac mae yn adnabyddus Diolch am y llu o gardiau, eang iawn o feysydd ar gael pan iawn i bawb yn yr ardal. Mi fu galwadau ffôn a rhoddion sy’n fydd y cynllun hwn yn dechrau’n hi a’i diweddar ŵr yn ffermio cael ei werthfawrogi yn fawr swyddogol ym mis Medi 2014 a Dolfawr ac yn gwerthu llaeth i ac a fu o gymorth mawr yn ei bydd darlithwyr o brifysgolion drigolion y Cwm am nifer o galar ar adeg mor drist. ledled Cymru yn cynnig pynciau flynyddoedd. Mi ‘roedd hi yn difyr a defnyddiol. Felly ewch athrawes fawr ei pharch yn y Pen blwydd hapus i’r wefan (colegcymraeg.ac.uk/ Coleg Addysg Bellach tan ei dysguobell) i gael gweld a oes hymddeoliad ac mae yn cofio Pen blwydd hapus i Lisa rhywbeth o ddiddordeb ichi. Ac llawer o’i chyn ddisgyblion ac yn Wyn, Pant-yr-Haul, a prynhawn dydd Mercher (11 os ydych ar y we man a man ichi ymhyfrydu yn eu llwyddiant ar llongyfarchiadau ar gyrraedd Medi), nos Iau (12 Medi) a bore lenwi ein holiadur cryno a di-lol ôl gadael y Coleg. Mae yn wraig carreg filltir bwysig. dydd Sadwrn (14 Medi). Bydd i gael cyfle i ennill gwobr! ddiddorol i fod yn ei chwmni Huw yn trafod ei arbenigedd Ni chodir tâl o gwbl am y ac mae y cof a’r diddordeb yn Cael blas ar ddysgu yn y ef, sef athroniaeth ac yn rhoi sesiynau blasu ym mis Medi parhau mor gryf ag erioed. Mae Coleg blas inni ar ei faes. Dyma gyfle eleni felly does dim byd i’w golli. yn aelod gweithgar o Eglwys gwych i’r sawl sy’n ymddiddori Dewch draw i gael paned ac i Capel Bangor ac yn cymryd rhan Bydd Dr Huw Williams, Sŵn yng nghwestiynau dwysaf weld a chlywed beth sydd gan amlwg yn y gweithgareddau, ac yr Awel, yn cymryd rhan bywyd. addysg uwch i’w gynnig ichi ac mae Capel Llwyn-y-groes yn agos flaenllaw ym mis Medi eleni yn Prif nod y sesiynau hyn ym i gwrdd â phobl sy’n rhannu’r at ei chalon hefyd. Mae hefyd yn un o fentrau newydd y Coleg mis Medi yw cynnig blas i un diddordebau â chithau. I aelod selog o Urdd y Benywod Cymraeg Cenedlaethol, sef y oedolion o bob oed ac o bob gadw lle cofrestrwch nawr: ,ac wedi bod yn Llywydd yn Cynllun Dysgu o Bell. Er mai cefndir ar y cyfleon newydd ac dysguobell@colegcymraeg. ystod y blynyddoedd diwethaf. mewn stiwdio yng Nghaerdydd arloesol sydd ar y gweill gan ac.uk (Dr Owen Thomas Pen blwydd hapus i chi ac ‘rwyf y bydd Huw yn siarad bydd addysg uwch i’w gynnig iddynt neu Lowri Morgans: 01970 yn siwr y cawn dipyn o hanes modd inni’i weld a’i glywed drwy gyfrwng y Gymraeg. 628474). I gael y manylion y dathlu yn y rhifyn nesaf o’r trwy gyswllt fideo yn stiwdio’r Bydd y Cynllun Dysgu o Bell llawn am gynnwys a Tincer! Coleg Cymraeg ar gampws yn dechrau’n swyddogol ym threfniadau’r sesiynau blasu Pen-glais ym Mhrifysgol mis Medi 2014 felly mae digon ewch i: colegcymraeg.ac.uk/ Lansio Llyfr Aberystwyth. o amser gennych i brofi beth sesiynaublasu Bydd Huw ymhlith criw sydd ar gael. Bydd cyfranwyr Bydd mis Medi eleni, fel Nos Iau 24 Mai lansiwyd o ddarlithwyr cyfrwng o brifysgolion Aberystwyth, mae’n digwydd, yn fis arbennig llyfr diweddaraf Peter Lord Cymraeg sydd ag arbenigedd Bangor, Abertawe a Chaerdydd o brysur i Huw gan y bydd ei Relationships with Pictures yn y mewn ystod eang o feysydd a yn cymryd rhan. wraig Rhiannon, merch o Gwm Drwm yn y Llyfrgell Genedlaethol. fydd yn annerch cynulleidfa Os ydych chi yn chwilio am Gwendraeth, yn disgwyl eu ‘Roedd y lle yn llawn a chafwyd genedlaethol drwy’r cyswllt her newydd neu’n dymuno dilyn plentyn cyntaf yn ystod y mis noson ddiddorol dros ben. Yn fideo yn ystod ail wythnos un o’ch diddordebau, neu efallai hwnnw a dymunwn bob bendith y llyfr mae Peter yn sôn am ei lawn mis Medi eleni: sef eich bod am wella eich sgiliau arnynt i gyd. berthynas gyda Chymru ac am ei waith yn datblygu hanes celf yng Nghymru. Dyluniwyd y Llyfr yn GWASANAETH gelfydd iawn gan Olwen Fowler.
CYFIEITHU Sioe Aberystwyth Linda Griffiths CINIO DYDD SUL PRYDAU BAR PARTÏON Llongyfarchiadau i David Davies Maesmeurig Cwmsymlog BWYDLEN BWYTY a’r teulu, Troedrhiwceir, ar ei Aberystwyth ADLONIANT lwyddiant yn Sioe Aberystwyth, Ceredigion SY23 3EZ yn ennill pencampwriaeth iau y ytincer@ Ceffylau Gwedd Dechrau da i’r AR AGOR O 5:30 P.M. 01970 828454 NOSWEITHIAU IAU A GWENER Fridfa ar gyfer y tymor newydd o [email protected] AM BRYDIAU TEULUOL sioeau. googlemail.com
14 360 | MEHEFIN 2013 | Y TINCER
MADOG
Llongyfarchiadau Oedfaon Madog 2.00 Llongyfarchiadau i Ken a Kathleen Mehefin Vincent, Arwelfa, Cefnllwyd ar 23 Eric Greene enedigaeth gor-wyr, Noa James 30 Christopher Prew Woodcock, mab i Colin a Karen yn Leeds. Gorffennaf 7 R.W. Jones Cydymdeimlad 14 Oedfa’r Ofalaeth 21 Bugail Cydymdeimlwn â Eirian ac Arthur 28 Beti Griffiths Hughes, Lluest Fach ar golli ewythr – Mr William Griffiths yn Stockton-on- Awst Tees, Swydd Durham; 4 11 Lewis Wyn Daniel â Ann Tomkins, Aberteifi a Margaret 18 Edwards, Aberystwyth ar golli eu 25 10 Dr. Rhidian Griffiths?? mam, Mrs Betty Edwards, gynt o Bryn Madog, Banc y Darren. Roedd Medi Mrs Edwards yn un o aelodau hynaf Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau i’r dyfodol i Jessica 1 Goronwy Prys Owen yng Nghapel Madog ac yn ffyddlon i’r Binks, Trysor,Cefn-llwyd a Ieuan Evans, Wrecsam, a 8 J.E. Wynne Davies oedfa bob Sul. briodwyd yng Ngwesty y Lion Quays, Croesoswallt ar Fai 15 W.J. Edwards 11eg. Mae Jessica yn athrawes tecstiliau yn Wrecsam a Ieuan yn reolwr marina ar y gamlas.
Eirian Reynolds, GWASANAETH Tech. S.P. GWASANAETH TEIPIO IECHYD GWAITH PRYDLON A CHYWIR A DIOGELWCH PRISIAU CYSTADLEUOL AROLYGON DIOGELWCH PROSESYDD GEIRIAU ASESIADAU PERYGLON PRINTYDD LLIW ARCHWILIADAU DAMWEINIAU HYFFORDDIANT GWASANAETH CYFLAWN IONA BAILEY I GADW CHI A’CH PEN-Y-BRYN GWEITHLU YN DDIOGEL SWYDDFFYNNON 01970 820124 YSTRAD MEURIG 07709 505741 01974 831580
SWYDDFA’R POST Gwaith Bricio BOW STREET NWYDDAU R+R MELYSION Adeiladau newydd, CYLCHGRONAU CARDIAU CYFARCH Estyniadau, PAPURAU DYDDIOL Gwaith Carreg, A’R SUL Patios Rhod: 07815121238 JOHN A MARIA OWEN Rich: 07709770473
Gŵyl Lenyddol R S Thomas Eglwys Sant Mihangel, Eglwysfach 6-8 Medi, 2013 Gwybodaeth bellach ac archebu tocynnau: [email protected] 01654 781203 [email protected] 01654 781322
15 Y TINCER | MEHEFIN 2013 | 360
Cyngor Cymuned Trefeurig
Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth, 16 Ebrill coch, nos Fawrth 21 Mai. Cychwynnwyd y 2013, yn Neuadd Penrhyn-coch gyda’r cyfarfod gyda Chadeirydd 2012/13, Edwina Cadeirydd, Edwina Davies, yn y gadair. Davies, yn y gadair, ac roedd Trefor Davies, Roedd Mel Evans, Shân James, Tegwyn Shân James, Tegwyn Lewis, Dai Rees Lewis, Dai Rees Morgan, Richard Owen, Morgan, Richard Owen, Gwenan Price ac Gwenan Price, Jeff Pyne ac Eirian Reynolds Eirian Reynolds yn bresennol ynghyd â’r yn bresennol ynghyd â’r Clerc. Roedd Clerc a’r Cynghorydd Sir, Dai Mason. Roedd ymddiheuriadau wedi eu derbyn gan y ymddiheuriadau wedi eu derbyn gan y cynghorwyr eraill. cynghorwyr eraill. Materion yn codi: Roedd e-bost wedi dod Roedd cofnodion Cyfarfod Blynyddol 2012 oddi wrth Mrs Mearina Owen, Y Garafan, wedi’u cadarnhau ym Mehefin 2012. Yn ei Penyberth, yn mynegi ei bwriad i symud araith wrth ymadael â’r gadair, diolchodd y garafan yn fuan. Mynegodd ymhellach y Cadeirydd i bawb am eu cymorth a’u ei bwriad i wneud cais arall am ganiatâd cefnogaeth yn ystod y flwyddyn. Nododd rai cynllunio i godi tŷ ar y safle, ac i ddatblygu o’r prif faterion y bu’r Cyngor yn ymwneud Llywodraethwyr Ysgol Penrhyn-coch – menter amaethyddol er mwyn cadw â hwy yn ystod y flwyddyn: yr ymdrech i Gwenan Price. Cyflwynwyd y datganiad defaid gogyfer â pharatoi cig i’w werthu a’i gadw Ysgol Trefeurig fel adeilad ar gyfer cyllidol a’r cyfrif derbyniadau a thaliadau ddosbarthu yn lleol. Roedd Mrs Owen wedi defnydd y gymuned; y difrod a wnaed gan y am 2012/13 a chymeradwywyd ef. gofyn am sylwadau am gynnwys yr ebost; llifogydd difrifol ym Mehefin 2012, a’r gwaith Materion yn codi: adroddwyd na fu penderfynwyd ei hysbysu fod y Cyngor llwyddiannus a gyflawnwyd yn gosod pibellau unrhyw ddatblygiadau pellach am y ffordd Cymuned yn ystyried pob cais cynllunio dŵr newydd ar gyfer Penrhyn-coch, gyda’r ger Gogerddan; Tŷ Newydd, Cwmerfyn; yn drwyadl pan fyddai’r cais o’i flaen, ac na contractwyr wedi gwneud pob ymdrech i baw cŵn yn y llwybr o Glanceulan i’r cae fyddai’n mynegi barn ymlaen llaw. darfu cyn lleied â phosib ar y gymuned. chwarae. Nodwyd fod rhai o’r tyllau yn y Roedd e-bost wedi’i dderbyn oddi wrth Etholwyd yr Is-Gadeirydd, Tegwyn Lewis, ffyrdd ym Mhenrhyn-coch wedi cael eu y Cynghorydd Sir yn mynegi’i siom fod yn Gadeirydd ar gyfer 2013/14, ac etholwyd llenwi. cŵyn wedi’i chyflwyno i’r Cyngor, ac wedi’i Daniel Jones yn Is-Gadeirydd. Cymerwyd Gohebiaeth: nodwyd fod y Cyngor Sir thrafod yng nghyfarfod mis Mawrth, yn y gadair gan Tegwyn Lewis, a diolchodd wedi mabwysiadu y Cynllun Datblygu Lleol. holi a oedd hi’n iawn iddo ef fynegi barn yn gynnes i Edwina am ei gwaith yn ystod Cynllunio: cais am estyniad i Llawenfan, am faterion ariannol yng nghyfarfodydd y flwyddyn a aethai heibio. Etholwyd y Salem – dim sylwadau. y Cyngor. Penderfynwyd ailfynegi barn canlynol yn gynrychiolwyr y Cyngor ar Cafwyd adroddiad gan y Cynghorydd Sir y Cyngor a nodwyd ym mis Mawrth, sef wahanol bwyllgorau a sefydliadau ar gyfer am ei waith yn ystod y mis a aeth heibio. fod y Cyngor yn croesawu presenoldeb 2013/14: Neuadd y Penrhyn a Patrasa – Unrhyw fusnes arall: adroddodd Dai y Cynghorydd Sir yng nghyfarfodydd Gwenan Price; Cae Chwarae Pen-bont a Rees Morgan fod gwir angen lleoedd y Cyngor Cymuned gan fod ganddo Chymdeithas Hen Ysgol Trefeurig – Trefor parcio ym Maes Seilo, Penrhyn-coch, ac wybodaeth werthfawr am lawer o’r Davies; Cartref Tregerddan – Dai Rees roedd tir addas i’w gael ym mhen draw y materion a drafodid. Yn naturiol, gan nad Morgan a Gwenan Price; Un Llais Cymru –y stad. Penderfynwyd y dylai’r Clerc wneud oedd yn aelod o’r Cyngor, dim ond ar gais Cadeirydd a’r Is-Gadeirydd; pwyllgor y Fferm ymholiadau pellach gyda Tai Ceredigion a’r y Cadeirydd y gallai gyfrannu, ac nid oedd Wynt a Gohebydd y Wasg – Richard Owen; Cyngor Sir. ganddo bleidlais ar unrhyw fater. Penderfynwyd cynnal cinio blynyddol y Cyngor yn y Llew Du, Tal-y-bont nos Wener, 31 Mai. Nos Wener 4.30-9.00 Cynhaliwyd Cyfarfod Blynyddol a Cychwyn 26 Ebrill 2013 chyfarfod misol arferol Cyngor Cymuned Trefeurig yn Neuadd y Penrhyn, Penrhyn- Gwersi Gitâr Tiwtor: Gerald Morgan, Tregaron
[email protected] www.geraldmorganguitar.co.uk Amrywiaeth eang o lyfrau, cardiau,cerddoriaeth Gitâr i’r Cristion ac anrhegion Cymraeg. Croesawir archebion gan unigolion 01974 299367 ac ysgolion Canolfan Merched Y Wawr 13 Stryd y Bont Stryd yr Efail Aberystwyth Aberystwyth. 01970 626200
16 360 | MEHEFIN 2013 | Y TINCER Dychweliad yr Afanc? Taith gerdded y mis Ers 2005, mae Prosiect Afancod Cymru, sy’n cael ei arwain gan y chwe Ymddiriedolaeth Natur yng Nghymru, wedi bod Clarach i Craig Glais yn ymchwilio i ymarferoldeb ailgyflwyno afancod i Gymru o dan reolaeth, ar sail y manteision niferus y gall eu presenoldeb eu cynnig i fywyd gwyllt, yr amgylchedd a’r economi. Ar ôl Man dechrau: Maes parcio Clarach. OS 586841 ymchwilio ac ystyried am gyfnod helaeth, Afon Rheidol (sy’n Map: OS Explorer 213 cyrraedd Bae Ceredigion drwy Aberystwyth) yw’r safle mwyaf Pellter: 4 milltir hawdd. addawol yn ôl pob tebyg ar gyfer cynllun peilot cychwynnol i ailgyflwyno, ac mae ymgynghoriad lleol ar droed. Mae afancod yn anifeiliaid cynhenid i Gymru ac arferid eu gweld yn eang, o Brydain i Siberia. Ond wedi i ddyn eu hela am eu ffwr, eu cig a’u chwarennau sawr, gwelwyd gostyngiad dramatig yn eu poblogaethau ac arweiniodd hynny at eu diflaniad o Gymru tua’r 15fed ganrif. Mae afancod yn rheolwyr naturiol ar afonydd a gwlybdiroedd, gan gyflawni ‘gwasanaethau ecosystem’ sy’n helpu llawer o rywogaethau eraill, gan gynnwys pobl. Maent yn llysysyddion, gan fwyta llystyfiant, tocio coed ar lannau afonydd, creu llennyrch a galluogi i blanhigion coetir a dŵr ffynnu. Mae hyn yn darparu cynefin delfrydol ar gyfer pryfed, adar a mamaliaid, yn ogystal â bwyd cynyddol i bysgod. Dim ond ar nentydd llai mae afancod yn codi argaeau ac, fel rheol, dim ond os yw’r dŵr yn fasach na thua un metr o O’r maes parcio dros y bontbren ac ymlaen ar hyd y ffordd nes ddyfnder. Mae’r mosaig o byllau a geir o ganlyniad yn wych i gwelwch lwybr yn eich arwain i‘r dde. Cyn cyrraedd yr iet fe welwch fywyd gwyllt fel gweision y neidr, llyffantod, adar dŵr a llygod lwybr yn eich arwain i’r chwith.Ymlaen i gyrraedd y ffordd ac heibio dŵr. Hefyd maent yn darparu cynefin a chysgod rhagorol rhag dau dŷ ac ar y gornel ewch yn syth ymlaen nes cyrraedd hen chwarel ysglyfaethwyr i bysgod, yn enwedig yn ystod cyfnodau hir o ar y dde. Ar ôl y chwarel troi i’r dde a dringo ychydig a dilyn y llwybr dywydd sych. i’r chwith a throi i’r dde pan ddewch at lwybr arall a thrwy iet. Syth Hefyd, mae argaeau afancod yn helpu i arafu llif y dŵr drwy ymlaen drwy’r caeau nes cyrraedd feidr a mynd i’r dde ac o amgylch y ddalgylchoedd, gan erydu llai ar y glannau, casglu llifwaddod, cwrs golff ac fe ewch heibio Tŷ Hen cyn troi i’r dde a dilyn y ffordd i glanhau afonydd a’u gwella ar gyfer pysgod fel yr eog Atlantaidd. Graig Glais. Oddi yno dilyn llwybr yr arfordir ‘nôl i Glarach. Drwy ddal dŵr yn ôl, gall argaeau leihau’r llifogydd i lawr yr afon hefyd. Mae tystiolaeth o dir mawr Ewrop ac o fannau eraill yn dangos nad yw argaeau afancod yn creu llawer o broblemau i COFFI BOREUOL bysgod mudol, yn enwedig o’u rheoli. BYRBRYDAU POETH NEU OER Mae afancod yn cadw’n agos ar ddŵr a phur anaml fyddant CINIO yn crwydro ymhell. Mae 95% o’r gweithgarwch yn digwydd o fewn 10m yn unig i ymyl y dŵr, ac mae eu poblogaethau’n cael eu TE PRYNHAWN rheoli’n naturiol gan y cynefin sydd ar gael. CREFFTAU AC ANRHEGION Gall afancod achosi problemau lleol weithiau, fel adeiladu argae yn y lle ‘anghywir’, neu dorri coed heb fod angen, ond ceir Ar agor saith niwrnod yr wythnos Mehefin, Gorffennaf, Awst a Medi (fel arall, ar gau ar ddydd Llun) atebion llwyddiannus a rhad i’r holl broblemau hyn a byddai rheoli’r gwaith o ailgyflwyno afancod yn cynnwys cynllun Siop Treasures, Tlysau a gemwaith (yn cynnwys dylunwyr Cymreig), scarffiau a chyfwisgoedd priodasol. cynhwysfawr ar gyfer eu rheoli yn y dyfodol. Byddai hyn yn sicrhau ein bod yn gallu gwneud y gorau o holl fanteision yr Gwasanaeth enwai tai ar lechen a llwyau caru. Deunyddiau gwnio, yn cynnwys offer DMC, Anchor, Heritage, Derwentwater ac eraill. afanc a sicrhau cyn lleied o broblemau â phosib. Ffôn: 01970 820122 Mae gwylio afancod yn ddiddordeb poblogaidd iawn a chan fod afancod yn dod allan ar doriad gwawr ac yn y gwyll, mae eu gweld fel rheol yn cynnwys aros dros nos, sydd o fudd i westai GWASANAETH a thai aros, meysydd gwersylla, tafarndai, bwytai a busnesau GARDDIO eraill lleol. Mae Llwybr Afancod yr Alban yn Knapdale wedi MYNACH darparu tystiolaeth bendant o hyn, gydag un perchennog gwesty wedi dweud bod ei elw wedi cynyddu £25,000 o ganlyniad i Torri Porfa, Torri bresenoldeb yr afancod. Awgrymodd adroddiad gan gwmni Gwrych a Strimmio, ymgynghori Prifysgol Rhydychen, WildCRU, bod manteision Disgownt i economaidd yr afancod, o ystyried popeth, yn llawer mwy na Bensiynwyr. chostau eu rheoli – o gymaint â 100:1. Felly, mae ailgyflwyno Ffôn 01974 261758 afancod yn gwneud synnwyr yn economaidd hefyd. I gael 07792457816 rhagor o wybodaeth, ewch i wefan Prosiect Afancod Cymru yn (Nid oes yr un gwaith yn ormod) welshbeaverproject.org neu ffoniwch 01352 755472.
17 Y TINCER | MEHEFIN 2013 | 360
Cofio Rhodri Wynne ‘Yn ei waith dyn diwyd oedd, dydd o’r blaen y llu o gardiau cydymdeimlo y teulu i Ffordd y Gogledd yn Aberystwyth Gŵr rodiai yn garedig’ mae’r teulu wedi eu derbyn yn Nhrem y ac mi symudodd Rhodri i’r Ysgol Gymraeg. Ddôl, dros dri chant ohonyn nhw, roedd tri A mwynhau perfformio a steddfota dan Mae heddiw’n ddiwrnod trist, yn ddirdynnol gair yn ymddangos dro ar ôl thro – hoffus, ddylanwad Mrs. Margaret Thomas. o drist, ac mae hi’n amhosibl dod yma y annwyl a chymwynasgar. Y dasg ar gyfer y gadair un flwyddyn yn prynhawn yma heb fod ein calonnau’n Roedd Rhodri Wynne yn gymer fel fasan Eisteddfod yr ysgol oedd ysgrifennu cerdd drwm. Aeth Rhodri i’r “wlad anhysbys ni’n deud ym Methesda. Wyddoch chi, dwi’n ar y testun Y Gêm. Neb llai na Myrddin ap honno na ddaw neb o’i ffiniau’n ôl”Allwn ni gwbl sicr y basa ganddo fo farn go bendant Dafydd yn beirniadu. Rŵan ta, pa gêm fasach ddim bod yn llawen ond mi allwn ni fod yn am y deyrnged hon ac am fy mherfformiad chi’n ddewis i ysgrifennu amdani tybed? fodlon. Gallwn fod yn fodlon ein bod ni’n inna. Ac mi fasa fo’n fy nynwared i’n go agos Rygbi? Pêl-droed? Criced? Tenis falla? Ia, dathlu bywyd rhywun roeddan ni’n teimlo’n hefyd reit siwr. reit siwr a dyna wnaeth y plant wrth gwrs. agos iawn tuag ato fo. Ac mi allwn deimlo’n Daeth Rhodri yn rhan o fywyd Ann ac Heblaw am un, Rhodri Wynne. A fo enillodd. fodlon ein bod ni’n dathlu bywyd amrywiol, Alan pan oedd yn ddeng niwrnod oed Mi ysgrifennodd Rhodri gerdd am...... creadigol a gwerthfawr. bron union bum mlynedd a deugain o didliwincs. Ydi, mae’r gair unigryw yn dwad Ac er bod hwn yn achlysur trist, mae hi’n flynyddoedd yn ôl. Bu farw deuddydd wedi ei i feddwl dyn. amhosib dathlu bywyd Rhodri heb lawenhau ben blwydd yn bedwar deg pump oed. Mae llawer o blant yn plagio eu rhieni am am ei adnabod o a heb wenu wrth gofio ei Mae hi’n addas iawn ein bod ni’n dathlu gi ac mae’r rhan fwyaf o rieni yn gwrthod a ffraethineb o, ei jocs o a’i wên. Mae Macbeth bywyd Rhodri yma achos rydan ni’n agos phrynu pysgodyn aur yn lle hynny. Wnaeth yn dweud “mai dim ond cysgod yn cerdded at stâd Maes Ceiro lle treuliodd Rhodri ei Rhodri ddim plagio ei rieni am gi. Yn lle yw bywyd, chwaraewr truan sy’n strytian a blentyndod cynnar. Ar y llecyn o wair yna hynny, daeth a chi adre a’i gyflwyno iddyn ffretian ei awr ar lwyfan ac nas clywir byth eto.” yng nghanol y stâd y bu’n chwara hefo Ceri, nhw. On’d oedd gan Rhun Fychan nifer o Roedd Macbeth yn anghywir. Gethin , Aled, Nerys a Branwen. Ac yn Ysgol gŵn ac angen eu gwaredu? Rhodri Wynne, pendant ei farn, styfnig Rhydypennau i lawr y ffordd y cychwynnodd A chwara teg iddo fo mi edrychodd Rhodri hyd yn oed ond ar yr un pryd yn hoffus, yn ei yrfa addysgol. ar ôl Wynff y ci am o leia chwe mis a chwara ddireidus ac yn annwyl. Wrth imi ddarllen y Pan oedd Rhodri’n naw oed symudodd teg i Alan, mi edrychodd ynta hefyd ar ôl Cerddwn ymlaen DÔL-Y-BONT i godi arian at yr Ambiwlans Awyr Mae Cerddwn Ymlaen yn daith gerdded 200 milltir ar draws Cymru yn cael ei arwain gan y tenor rhyngwladol o Gymru, Rhys Meirion. Yn 2012 arweiniodd Rhys saith o gerddwyr ar draws Cymru mewn wyth diwrnod. Codwyd dros £91,000 i Ambiwlans Awyr Cymru. Eleni bydd 15 o gerddwyr yn ymgymryd â’r daith. Dewch i gefnogi Rhys Meirion a’i gyd gerddwyr ar eu taith o Abertawe i Gaernarfon rhwng y trydydd ar ddeg o Orffennaf hyd yr Bedydd Cydymdeimlad ugeinfed. Ar fore Dydd Mercher y 17eg o Orffennaf Ar 26 Mai cynhaliwyd gwasanaeth arbennig Estynwn ein cydymdeimlad â John a Sian mi fydd y criw yn cychwyn o Sgwâr yng Nghapel y Babell o dan arweiniad y Cory a’r plant – Rhian, Nia, Bethan a Dulyn ac Glyndwr yn Aberystwyth tua 10.25. Mi fydd Gweinidog Y Parchg Wyn Rhys Morris. Oedfa farwolaeth mam John yn ddiweddar. Roedd y grŵp yn cerdded Llwybr yr Arfordir i’r Fedydd a Chymun oedd hon a braint fu tystio Mrs. Molly Cory yn byw yn Llanfarian ac Borth gan cyrraedd tua 12.40. i fedydd Emma Morgan James, Moelcerni. yn siwr mi fydd y teulu i gyd yn gweld eisiau Ar nos Fercher y 17eg mi fydd cyngerdd yn Merch Gwyn ac Yvonne a chwaer fach Jac a mam a mam-gu annwyl iawn. Cynhaliwyd yr y Tabernacl, Machynlleth gyda Piantel, Côr Harri ac wyres John a Glenys. Pob bendith i angladd yn Amlosgfa Aberystwyth ar 31 Mai. Gore Glas, Côr Aelwyd Bro Ddyfi a Trystan Emma fach.Yn ystod y gwasanaeth cofiwyd Cydymdeimlwn hefyd â John Hughes, Llŷr Griffiths. Tocynnau ar gael gan Dennis am un o’r aelodau ffyddlon – Mrs. Eveline Sian Elin a theulu Bryndderwen ar Jones ar 01654 761500 neu y Tabernacl ar Jones, Y Wennol, a oedd yn Ysbyty Bron-glais farwolaeth chwaer yng nghyfraith, sef Mrs. 01654 703355. ar y pryd ac yn methu ac ymuno yn yr Oedfa. Dilys Hughes Waunfawr. Cynhaliwyd ei Os ydych am gerdded, neu gyfrannu arian Erbyn hyn mae Eveline ar fin dychwelyd yn hangladd ddydd Llun, 3 Mehefin yn Eglwys mae mwy o fanylion i’w cael ar wefan ôl i’r Wennol ar ôl treulio ychydig wythnosau Llanfihangel Genau’r-glyn. Cerddwn Ymlaen http://cerddwnymlaen. yng Nghartref Tregerddan. Pob dymuniad da com. iddi am wellhad buan. Anita Owen
18 360 | MEHEFIN 2013 | Y TINCER
Wynff y ci am ddwy flynadd ar bymthag! yr ochr dechnegol. Bu’n gweithio i Theatr direidus fydd yn aros yn y cof. Roedd o’n gallu Pan symudodd Rhodri i Ysgol Penweddig y Werin, Theatr Cymru, ac i Gwmnïau bod yn eithriadol o annibynnol, dim isio ffys, mi gafodd gyfle, dan ddylanwad Mrs. Volcano, Fallen Angel ac Arad Goch. Yn ond y Rhodri parod ei gymwynas fydd yn Gaenor Hall a Mrs. Ann Davies i ddatblygu ei 2000 penderfynodd Rhodri droi at fyd aros yn y cof. Roedd o’n gallu bod yn ddethol gariad at gerddoriaeth a drama. A rhaid i ni addysg ac ers 2001 bu’n athro drama yn iawn ynglŷn â beth oedd o eisiau glywed ond beidio anghofio ei fod o hefyd, fel Alan, wedi Ysgol Gyfun Glantaf yng Nghaerdydd y Rhodri hoffus fydd yn aros yn y cof. bod yn athletwr. Yn rhedeg dros Ddyfed yn lle roedd yn mwynhau ysbrydoli plant, Doedd Rhodri ddim yn ddyn crefyddol. Mabolgampau Ysgolion Cymru. Yn ystod yr a chydweithio gyda nifer yn cynnwys Felly, nid gwasanaeth ydi hwn. Dathliad o un cyfnod bu’n aelod brwd o barti dawns Delyth Medi, ffrind ers cyfnod Cerddorfa fywyd llawn creadigrwydd fydd hwn. Aelwyd Aberystwyth. Ceredigion. Yma daeth ei gariad at “Yn bennaf oll, bydd driw i ti dy hun – A A sôn am Aelwyd Aberystwyth, mae gerddoriaeth a drama i’r amlwg. dilyn wna, fel dydd yn dilyn nos, Mrs. June Griffiths yn cofio’r anrhydedd Ydi, mae heddiw’n ddiwrnod trist, ond Na elli fod yn ffals i undyn byw.” gafodd hi pan drefnodd Deian Creunant a mae ‘na lu o atgofion ar ôl sy’n rhoi teimlad o Oedd, roedd Rhodri Wynne yn ddyn ei Rhodri raglen “This is Your Life” amdani gynhesrwydd ac o hapusrwydd i ni a gallwn hun a dymuniad Alan ac Ann, Ceri, Gethin a yng Nghymdeithas yr Aelwyd a chael ddal i gofio’r hwyl o fod yn ei gwmni. Gwen ydi fod y dathliad hwn yn adlewyrchu cyfarchion iddi oddi wrth ei ffrindia coleg Bu Rhodri’n gweithio rhan amser yng y ffaith honno. A dwi’n gwbl sicr y basa Gaynor Morgan Rees a Myfanwy Talog. Ond Ngherdd Ystwyth ac yn helpu Libby Rhodri’n gwerthfawrogi hynny. Coffa da uchafbwynt y noson yn ddiau oedd Rhodri’n am flynyddoedd ar stondin y siop yn yr amdano. ymddangos wedi ei wisgo fel y Pâb, am fod Eisteddfod Genedlaethol a’r hyn fydda i June ar y pryd yn yn dysgu yn y confent, ac yn ei gofio ydi’r cyfarchiad cynnes yna bob Gareth William Jones yn penlinio o’i blaen a rhoi ei law iddi i’w amsar pan oeddach chi’n ei weld. Yn aml Bu farw Rhodri Wynne Jones ar Ebrill chusanu. iawn yn gwaeddi ar draws y maes arna ni ac 26ain. Dyma ddetholiad o Deyrnged a Wedi graddio mewn drama o Brifysgol ynta wedi llithro allan am seibiant a smôc. draddodwyd mewn dathliad o’i fywyd yng Aberystwyth, mi ddilynodd yrfa hynod o Ydan rydan ni’n gwybod ei fod o’n gallu Nghapel y Garn, Bow Street dydd Gwener amrywiol ym myd y theatr gan arbenigo ar bod yn styfnig ond y Rhodri annwyl a Mai 10fed.
Adolygiad Sioe Corris Gwyn Thomas Dafydd Ap Gwilym - Y Gŵr sydd yn ei i lawer o ddarllenwyr modern. Fe’n hatgoffir yn Gerddi Cyhoeddiadau Barddas 144t £10.95 gyson, ac yn hollol briodol, mai persona bwriadus 2013 a welir ac nid crëwr y cerddi ei hun, ond gyda Amcan y gyfrol fach hon yw cyflwyno barddoniaeth hynny o rybudd mae Gwyn yn ei elfen yn adnabod Oherwydd Dafydd ap Gwilym i ddarllenwyr newydd, a does a chyflwyno’r gŵr difyr hwn inni. Crynhoir yr anhawsterau gydag adnewyddu safle neb gwell i wneud hynny na Gwyn Thomas. Mae ychydig dystiolaeth sydd i’w chael am fywyd arferol y Sioe yn Ysgol gan Gwyn ddawn arbennig i egluro materion dyrys Dafydd, ac yna trafodir nifer o’i gerddi mwyaf Gynradd Dyffryn Dulas yn gryno a dod â llenyddiaeth y gorffennol yn fyw nodedig. Ni ragdybir unrhyw wybodaeth am Corris, ni fydd y Sioe trwy ddal ar hanfod y profiad dynol digyfnewid. farddoniaeth y cyfnod, ac mae aralleiriadau yn yn cael ei chynnal Ac mae ei arddull anffurfiol rwydd yn creu’r gymorth i ddarllenwyr ddeall pob dyfyniad. eleni. argraff o lais yn sgwrsio’n hamddenol, gan ddenu’r Efallai mai cyfrinach llwyddiant y gyfrol hon darllenydd i rannu ei fwynhad. Mae’r llyfr hwn yn yw’r ffordd y mae Gwyn Thomas yn ymuniaethu Fe fydd Sioe Corris fwy na darllenadwy; mae bron yn glywadwy. â Dafydd ap Gwilym fel bardd; mae’r un hiwmor 2014 yn cael ei Ac mae gwedd weledol y llyfr yn ddeniadol iawn direidus a’r un diléit mewn chwarae efo geiriau chynnal ar y safle fel hefyd. Mae golygydd Cyhoeddiadau Barddas, Elena i’w gweld yng ngwaith y ddau fardd, a’r un blas arfer. Welwn ni chi Gruffudd, a’r dylunydd Olwen ar fywyd wedi’i finiogi gan yno! Fowler yn haeddu clod am greu ymwybyddiaeth o’i freuder. diwyg hardd sy’n cydweddu’n Mawr obeithiaf mai’r gyntaf berffaith â’r pwnc. Cynhwysir mewn cyfres fydd hon, ac y cawn nifer o luniau bach o lawysgrifau gyfrolau tebyg ar rai o fawrion Llyfrgell Genedlaethol Cymru eraill y traddodiad barddol, ond trwy gynllun DigiDo, ac mae’r anodd fydd dod o hyd i awdur a rhain yn addas iawn i gyd-fynd â gwrthrych sy’n gweddu gystal i’w cherddi sydd ag elfen weledol mor gilydd. gryf. Addas hefyd yw’r pwyslais ar Dafydd Johnston adnabod y gŵr yn y cerddi, gan mai’r argraff o bersonoliaeth y Adolygiad oddi ar www.gwales. bardd yw’r peth mwyaf deniadol com, trwy ganiatâd Cyngor am gerddi Dafydd ap Gwilym Llyfrau Cymru.
19 Y TINCER | MEHEFIN 2013 | 360 Agor Tregerddan Ymddangosodd y llun hwn o seremoni agor 12 tŷ cyntaf stad newydd Tregerddan, gan Mrs R.L.Thomas, Bronwydd (Brysgaga gynt), yn y ‘Cambrian News’, 2 Tachwedd 1951, ac enwir y rhai fu’n cymryd rhan. Ar ôl gwasanaeth byr dan arweiniad y Parchedig J.Wallace Thomas, Gweinidog y Garn, a’r Parchedig Gynghorydd O.E.Williams, Horeb, Penrhyn-coch, llywyddwyd gan aelod o Gyngor Plwyf Tirmynach, H.R.Rees, Gorsaf - Feistr Bow Street. Cyflwynodd y Cynghorydd Morgan Morgan Cadeirydd Cyngor Dosbarth Gwledig Aberystwyth a Mrs.Morgan; y Cynghorydd Richard Morris, Llanbadarn Fawr; a Cyrus Evans, Clerc y Cyngor. Cyn i Mrs. Thomas ddatgloi’r tŷ cyntaf cyflwynwyd basgedaid o flodau iddi gan Caren Fleming merch 4 oed Mr a Mrs i’r Cynghorwyr Richard Morris a H.R.Rees Leslie, rhif 12; ? Cynghorydd Inigo Jones; Fleming fydd byw yn rhif un. Cyflwynodd gan Gwynfor Hughes yn cael ei eilio gan ? David John Williams, Tal-y-bont; ? E.Glyn Jones, Dolau, yr Adeiladydd, Leslie Davies, M.A.Wrth ymateb dywedodd D.R. Thomas? a’i fam Mrs R.L.Thomas; allweddau’r pedwar tŷ cyntaf oedd yn H.R.Rees ei fod yn falch iddo allu helpu cyn- wrth y drws – Glyn Jones; H.R.Rees; ? ? barod, i Gwilym Davies y Pensaer, a filwyr – 11 ohonynt yn y 12 tŷ cyntaf. ? ? Parchedig O.E.Williams; ? ? ? Eirlys chyflwynodd Mrs Thomas yr allweddau i Gyda chymorth cymdogion a chyfeillion Owen, Sandra, rhif 9; Caren Fleming, rhif Mr a Mrs Haydn Fleming, Mr a Mrs Charles llwyddais i enwi’r rhan fwyaf yn y llun 1; ? Haydn ac Eunice Fleming, rhif 1; ? Davies, Mr a Mrs T.J. Edwards, a Mr a Mrs – byddwn yn falch os gall rhai ohonoch Charles ac Annie Mary Davies, Cynthia, rhif Trefor Lewis. Haydn Fleming ddiolchodd lenwi’r bylchau 2; Gwynfor Hughes, rhif 5; ? Trefor a Mary i Mrs R.L.Thomas a phawb gymerodd ran O’r chwith - John a Violet Jones, Pat a Lewis, Leslie, Kathleen, rhif 4; Dei a Nita gyda Trefor Lewis yn eilio. Diolchwyd Linda, rhif 11; Tom a Jennie Edwards, Billie, Pugh, rhif 6; Leslie Davies a’i wraig a Wyn, i’r Adeiladydd gan y Cynghorydd Inigo Iorwerth a Wyn, rhif 3; Cis a Maud Phillips, rhif 10; ? Jones, Tal-y-bont gyda H.R.Rees yn eilio. A Alun, rhif 8; Parchedig J.Wallace Thomas; diolchwyd i’r Cadeirydd a Mrs Morgan, ac Cyrus Evans; Bella Madonald, Brian neu W.J.E.
Cymanfa Ganu Unedig Gogledd Ceredigion Cynhaliwyd y Gymanfa eleni yng Nghapel Cymerwyd at y rhannau dechreuol gan y Morfa, Aberystwyth ar ddydd Sul 12fed Mr Hugh Owen a Mr Rhys Jones o Gapel o Fai. y Morfa. Mr Hugh Owen roddodd yr Roedd cyfarfod y bore am 10 o’r gloch anerchiad hefyd a oedd yn dod ag atgofion TAITH GERDDED MORLAN yng ngofal plant yr Ysgolion Sul. yn ôl am ei ddyddiau cynnar. Cafwyd Cafwyd cyflwyniad pwrpasol gan y canu da dros ben, roedd Mrs Daniel yn dan ofal Mary a Rees Thomas 6.00, nos Fercher, 10 Gorffennaf Gweinidog, y Parchg Eifion Roberts Yna gwybod ei gwaith. Ond wrth gwrs roedd y cafodd y plant gyfle i ddarllen yr emynau a diolch i arweinwyr y rihyrsals gawsom, sef: Cylchdaith o ryw 3 milltir ar hyd hen pawb yn ymuno i’w canu. Roedd y Parchg Alan Wynne Jones, David Griffiths, Roger lwybrau coedlannau Llandre – lan i Gastell Gwallter ac yn ôl trwy’r Llwybr Llên i Eifion Roberts wedi paratoi cwis i’r plant a Owen, Angharad Fychan a Bethan Bryn. Eglwys Llandre. Cofiwch wisgo esgidiau oedd yn ddiddorol dros ben. Traddodwyd y Fendith gan Y Parch addas! Am 5.30 o’r gloch yr hwyr cynhaliwyd Eifion Roberts. Anogir pawb i rannu car. Os oes gennych Cymanfa yr oedolion dan arweiniad Mrs Mary Jones Morris oedd yn cyfeilio le yn eich car neu os ydych yn chwilio medrus Mrs Margaret Daniel, Blaen-porth. yn y ddwy oedfa. am lifft rhowch wybod (01970-617996; [email protected]). Ymgynnull erbyn 6 o’r gloch y tu allan i Ysgoldy Bethlehem, Llandre. Rhagor o ddigwyddiadau ar wefan Morlan: www.morlan.org.uk
ytincer@ googlemail.com
20 360 | MEHEFIN 2013 | Y TINCER Rhannu fflat Digon yw digon. Wedi i mi dreulio fy Wawr y Llan, a medraf newid bylb cyn i chi cau ei geg, dangosais y bwrdd smwddio iddo mhenwythnos yn dyrnu’r Dyson, yn pwnio’r ddeud “DIY SOS”, ond ferched, er ein bod ni’n â balchder, a’r pentwr o olch oedd yn fwy Pledge ac yn waldio’r Windoleen, heb sôn am byw yn yr unfed ganrif ar hugain, mae dal crychiog na chynnyrch fy mhadell ffrio ar restru’r hyn ro’n i am eu gwneud i’r Fabreeze, angen dynion arnon ni i wneud rhai pethau Ddydd Mawrth Ynyd. Rhois fy arf diweddaraf mi ddes at Y Penderfyniad Mawr. Byddai sylfaenol, on’d oes – siopa, hwfro, glanhau’r tŷ yn ei law dila – fy Tefal Express Steam Iron. rhoi trefn ar y fflat ’ma yn ormod o her hyd bach ... mae’r rhestr yn ddiddiwedd. Felly bant Edrychodd arna i mewn penbleth. “Ie,” yn oed i Lawrence Llewelyn-Bowen a’i grys â fi i’r garej, a’m hysbyseb yn boeth yn fy llaw. dywedais wrtho, “rhan bwysica’r hysbys – blodeuog, ac ofnwn petai cyflwynwyr Hip Telais fy mhunt yn dalog i’r bachgen y tu ôl i’r croesewir DSS – Dynion Sy’n Smwddio!” neu Sgip? S4C yn dod acw, fy mod yn gwybod cownter, ei wylio’n rhoi’r cerdyn yn y ffenest, Welais i rioed neb yn mynd trwy’r giât beth fyddai eu hateb i’r cwestiwn. ac i ffwrdd â fi ’nôl i’r fflat i ddisgwyl yn mor sydyn. Ddaeth neb arall i’m gweld, Oeddwn, roeddwn yn ddynes mewn eiddgar ar y gnoc wrywaidd honno fyddai’n cofiwch – dim na Paul na Rhys na Iolo. angen, felly dyma roi pensel ar bapur (wel, llonni calon unrhyw hen ferch. Pan ddaeth y Tynnais yr hysbys o ffenest y garej gyda teipio rhywbeth sydyn ar fy ngliniadur, ond tap-tap ysgafn rai dyddiau’n ddiweddarach, gwg a oedd yn ddigon sarrug i berswadio’r dydi hynny ddim yn swnio cystal, rywsut), gwyddwn pa fath o ddyn a safai ar fy mat ‘bachgen’ y tu ôl i’r cownter (Vladimir a chreu hysbys i’w rhoi yn ffenest garej Llan. ‘croeso’ – rhyw gymysgedd flasus, ddomestig, o wlad Pwyl, un ar hugain oed, sydd am Roeddwn wedi paratoi rhai brawddegau yn fy o Iolo Williams, Paul Hollywood a Rhys ddysgu Cymraeg, a dydi o o ddim yn mhen wrth grafu gwerth tri mis o glafoerion Meirion. Edrychais o’m cwmpas er mwyn smocio, na’n fyfyriwr) i gynnig hwfro a Colgate oddi ar ddrych y bathrwm, ac yn trio gwneud yn siwr fod popeth yn barod ar gyfer smwddio i mi ddwywaith yr wythnos, yn cofio geiriad hysbysebion y Weekly – “dim y prawf angenrheidiol i’m darpar gyd-letywr, gyfnewid am ambell ffafr. Wel, be wnewch plant” (hwrê!), “dim smygwyr” (haleliwia ac agorais y drws led y pen. chi ond cynnig helpu dyn ifanc mewn … er mod i wedi cael rhyw fwgyn bach slei Wna i ddim disgrifio’n union y siom a angen, yndê, ferched? Cawn sgwrs neu efo Jona tu ôl i babell y sioe flodau fis Mai saethodd trwy ’nghalon, dim ond dweud ddwy yn Gymraeg pan mae Vladimir wrthi ar ôl dwy botel o win gellygen Anti Nerys, bod y dyn a safai yno’n debycach i George efo’r Dyson, ac yn rhoi’r byd yn le dros ond stori arall yw honno), “dim myfyrwyr” Osborne ar ôl diwrnod trychinebus yn San ambell wydraid o win. A beth am y cwmni (nefoedd yr adar – meddyliwch y llanast Steffan, a hithau’n ddirwasgiad dybl dip, i rannu’r fflat? Wel, tro nesa y galwch acw, fyddai ar fy ryg Laura Ashley yn yr ystafell nag i George Clooney. “Dech chi yma i weld cewch gwrdd â Poli, sy’n cael byw mewn gefn!). Oedd, roedd gen i syniad go lew wrth y fflat?” Teimlais ail don o siom wrth iddo caets yn yr ystafell gefn – ar yr amod nad i mi ddechre tap-tat-tapio’r llythrennau. nodio’n frwd, gan daenu haenen ysgafn o yw hi’n rhegi gormod pan ddaw llywydd Byddai cael cwmni’n braf i hen ferch fel fi … ddanryff ar fy mat ‘croeso’. “Dim plant? cangen Merched y Wawr heibio am baned, wel, ddim mor hen â hynny. Hanner cant oed Ddim yn fyfyriwr? Ddim yn smocio?” holais na’n colli ei phlu coch a gwyrdd ar fy hoff yw’r deg ar hugain newydd, yn ôl Heulwen yn obeithiol, gan weddïo y gallwn ogleuo ôl ryg Laura Ashley. Nawr te, ble rhodes i’r Haf ar Heno, enoHea phwy ydw i ddadlau efo Embassy Red (King Size) ar ei anadl. Na, dim botel Chablis ’na? Heulwen? lwc. Roedd hwn yn ticio bocsys yr hysbys i Anwen Pierce Ond beth, yn eich tyb chi, ddarllenwyr, gyd. Damio. “Welsoch chi’n darn oedd yn 1af yn Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn-coch yw anghenion menyw sengl hanner cant deud ‘Croesewir DSS’?” Roedd hyn yn amlwg 2013 (ish) oed wrth chwilio am gyd-letywr? wrth fodd Mr Llipryn – bu wrthi am hydoedd Penderfynais yn syth bìn mai cael dyn yn sôn am ei fethiant yn y swydd hon a’r llall. fyddai’r cam cyntaf. Peidiwch â ’nghamddallt Pam ar y ddaear roedd o’n teimlo’r angen i R.J.Edwards Adeiladau Fferm y Cwrt – dwi ymhlith y selocaf o gangen Merched y rannu hyn i gyd efo fi, wn i ddim. Er mwyn Cwrt Farm Buildings Penrhyn-coch Contractiwr, masnachwr gwair a gwellt Arbenigwr ar ailhadu Petrisen Goesgoch (Red Legged Partridge) Cyflenwi a gwasgaru calch, slag a Fibrophos Gwelais yr aderyn prydferth hwn mewn gardd Lori, turiwr a malwr cymydog yn Bont-goch ar 19 Ebrill. Roedd yn ddof i’w llogi iawn, a medrwn fynd yn eithaf agos ato i dynnu’r Cyflenwi cerig mán 01970 820149 llun hwn. 07980 687475 Wythnos yn ddiweddarach gwelais aderyn tebyg ger Modurdy’r Cwrt, ar gyrion Penrhyn-coch. Roedd hwn hefyd yn ddof iawn, a thybiaf mai’r un aderyn oedd hwn a welais yn Bont-goch. Deallaf i’r aderyn gael ei weld ar 7 Mai yng nghardd Mrs Mair Davies, Brynsiriol, Bow Street, eich gwefan leol ac erbyn 12 Mai roedd wedi mudo i ardd Mrs www.trefeurig.org your local website Heulwen Morgan, yn Dolau. Tybed oes darllenwyr eraill Y Tincer wedi ei newyddion etc. i / news etc. to: [email protected] weld ers hynny? Byddai’n dda clywed ganddynt. William Howells, Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, Richard E. Huws Aberystwyth SY23 3EQ Pantgwyn, Bont-goch
21 Y TINCER | MEHEFIN 2013 | 360
O’r Cynulliad TREFEURIG - Elin Jones Gwella gwasanaeth byr i gofio amdano, ac fe osodwyd torch o flodau ar y mur wedi’r Rwy’ wastad Da deall fod Meriel Ralphs yn araf wella gwasanaeth orffen. wedi credu ei ar ôl cael triniaeth yn yr ysbyty yng Yr oedd tua deugain o aelodau wedi dod fod yn bwysig i’r Nghaerdydd . Gobeithio i ti fedru mwynhau at ei gilydd. Cynulliad – ac a werthfawrogi yr ardd yn y tywydd braf i wleidyddion diweddar. Brysia wella! Codi arian yn gyffredinol – gynnig gymaint Cofio Syr Hugh Myddleton Bydd Gwenno Healy yn un o ddwy fydd o ffyrdd â phosib yn dringo Mynydd Kilimanjaro yr haf i aelodau o’r Bore Sadwrn, Mai 25 daeth aelodau yma. Dyma fynydd uchaf yn y byd sydd cyhoedd i gysylltu Cymdeithas yr Ymddiriedolaeth Cadwraeth yn sefyll ar ei ben ei hun! Mae Gwenno y gyda nhw. Mwynfeydd Cymru at ei gilydd i Benrhyn- gobeithio codi £2,500 i’r elusen Childreach Dyna pam rwy’n cyhoeddi bwletinau coch, er mwyn dathlu bywyd Syr Hugh International, - elusen sydd yn anelu i roi newyddion dros ebost (cysylltwch ag Myddleton. Bu farw y gŵr bedwar ansawdd bywyd gwell i blant gwledydd sy’n [email protected] os y’ch chi am can mlynedd yn ôl. Pwy oedd y gŵr datblygu drwy wella eu gofal iechyd, addysg wybod mwy), ac hefyd un o’r ffyrdd arbennig hwn? Daeth i amlygrwydd fel a lles yn gyffredinol. Gellir gweld mwy am mwyaf arloesol sydd gan y Cynulliad un a fu yn gyfrifol am adeiladu y “New waith yr elusen yn www.childreach.org.uk. nawr yw’r Pwyllgor Deisebau. Sefydlwyd River” i sicrhau cyflenwad o ddŵr glan i Os oes rhywun am gyfrannu gellir gwneud hwn yn 2011; gellir casglu deiseb ar ogledd Llundain. Yr oedd yn Eurofaint hynny trwy y wefan https://mydonate. unrhyw bwnc sy’n dod o dan gyfrifoldeb (Goldsmith) wrth ei alwedigaeth, ac fe bt.com/fundraisers/gwennohealy1 neu y Cynulliad, a dim ond 10 llofnod gafodd ei benodi yn Emegydd Brenhinol d/o Maesmeurig, Pen-bont Rhydybeddau. sydd ei angen er mwyn i’r ddeiseb gael i’r Brenin Iago’r I. Yn y flwyddyn 1617 fe Aberystwyth, Ceredigion SY23 3EZ. ystyriaeth. Mae’r gyfundrefn erbyn hyn gafodd brydles y mwynfeydd Brenhinol, Cynhelir noson gymdeithasol i godi arian yn cael ei efelychu mewn seneddau eraill gan gynnwys Cwmsymlog, Berth Llwyd, at yr elusen ym Maesmeurig, nos Sadwrn ar draws Ewrop. Darren, Cwmerfyn a Goginan. Yr oedd y 6ed Gorffennaf o 6.00pm. Bydd Mochyn Os edrychwch ar wefan y Cynulliad, mwynfeydd yn gyfoethog iawn mewn arian. Rhost ac Adloniant yng nghwmni Linda mi welwch fod deisebau ar ystod eang Cludwyd yr arian i’r Tŵr yn Llundain i’w Griffiths, Lisa Angharad, Gwenno Elan a o bynciau, o addysg i blant byddar i’r troi yn bres gwario. Yr oedd y gwaith yn Mari Gwenllian diwydiant llaeth. Mae modd hefyd Cwmsymlog yn cynhyrchu arian yn helaeth Am fwy o wybodaeth a thocynnau. cyflwyno deisebau ar bynciau lleol, ac yn gan greu elw o £2,000 o bunnoedd bob mis. ffoniwch 01970 828454 Pris tocyn: £10 ddiweddar bu’r Pwyllgor yn clywed gan Fel cydnabyddiaeth o’i waith yn sicrhau (plant £5/plant dan 5 am ddim). Pawb i grŵp sydd am wella safon tai myfyrwyr cyflenwad o ddŵr i Ogledd Llundain, a ddod â’u diodydd eu hunain. Aberystwyth a phobl sy’n poeni am hefyd yr elw mawr yng Nghwmsymlog, ddiogelwch ffyrdd ym Mlaen-porth. Yn fe gafodd ei greu yn Syr Hugh. Yr oedd fuan byddant yn trafod achos siopwyr yn ŵr crefyddol iawn ac yn Eglwyswr yn ne Ceredigion sy’n pryderu am selog yn Llundain. Fe gododd gapel yng drethi busnes. Gall fod yn ffordd dda o Nghwmsymlog er mwyn darparu lle i’r godi ymwybyddiaeth y Llywodraeth o gweithwyr addoli. Nid oes dim ar ôl o’r bwnc, ac mae rhai deisebau wedi bod yn adeilad, dim ond pentwr o gerrig lle bu y llwyddiannus wrth newid polisi. Felly Capel. os oes rhywbeth yn eich poeni yn eich Yr oedd y Gymdeithas yn awyddus i gofio cymuned leol, mae croeso i chi gysylltu pedwar can mlwyddiant y gŵr arbennig gyda mi am gyngor ar sut i godi pwnc yn hwn, ac er sicrhau y cofio gofynnwyd i’r y modd yma. Parchg R. H. Williams ac ychydig o aelodau Rwy’ hefyd yn ceisio cynnal gymaint Eglwys St. Ioan ddod at ei gilydd i gynnal o gymorthfeydd â phosib. Rwy’n eu cynnal yn rheolaidd yn y prif Lluniau i’r Tincer ganolfannau fel Aberteifi, Aberaeron, ANIFEILIAID TACSI EDDIE Croesawn dderbyn Aberystwyth, Llambed, Llandysul a lluniau trwy e-bost ond Thregaron, ond hefyd rwy’n ymweld Perchennog: TEW lle digwydd hynny dylent â llefydd eraill. Mis yma, rwy’ wedi eu hangen i’w lladd Connie Evans, fod mewn fformat jpg. bod ym Mhontrhydfendigaid, ac ym mewn lladd-dy lleol Gwawrfryn, NI DDYLID EU RHOI Mydroilyn, lle bues i a’r cynghorydd lleol MEWN DOGFEN yn gwrando ar bryderon pobl am draffig Cysylltwch â Penrhyn-coch WORD. Cafwyd problem a materion eraill. Os y’ch chi am i fi alw TEGWYN LEWIS yn eich cymuned chi, ebostiwch Elin@ 01970 828 642 efo rhai lluniau y mis yma 07790 961 226 oherwydd hyn. Elinjones.com. 01970 880627
22 360 | MEHEFIN 2013 | Y TINCER
CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN
Newydd Ddyfodiad Iwerddon, ac hefyd yn Llanelli yn ystod y rhaglen “Dechrau Canu erbyn Gogledd Iwerddon, a’r tîm Dechrau Canmol” Ganwyd mab i Mr a Mrs Stephen felly yn gorffen yn drydydd. a Maggie Tooth, 23 Stad Pen- Mae Rhydian ar fin arwyddo Cylch Meithrin Pen-llwyn llwyn ar Fai 25ain. Croeso, a ei ail gytundeb, gyda thîm Tref Clwb 200 dymuniadau gorau i Haymish Aberystwyth, ac yn wir edrych Enillwyr y misoedd diweddaraf bach. ymlaen i’r tymor newydd. ydi: Llongyfarchiadau i’n Swyddogion Merched y Wawr Cydymdeimlad peldroediwr, a phob lwc Rhydian Mehefin Melindwr gyda Mair Penri gyda sgorio y goliau, y tymor 1af - Becky Phipson, Bryn Teg, Estynnwn ein cydymdeimlad nesaf. Llanfarian Mae Merched y Wawr i Mr a Mrs Arnold Evans, 2il - Tommy a Rose Davies, 38 St Melindwr yn dathlu 30 mlynedd Cwmwythig a’r teulu. Dechrau Canu Dechrau Anne’s Avenue, Caerfyrddin yn yr Hydref, ac i sicrhau ei bod Arnold wedi colli cefnder yn Canmol 3ydd - Mr a Mrs Skipp,Tan yr yn parhau am y blynyddoedd ddiweddar,sef Mr Alun Alban, Hafod, Lledrod nesaf mae angen aelodau newydd Albion, Llan-non. Hyfryd oedd gweld mab y Parchg 4ydd - Dai Evans, Tŷ Poeth, arnom. ‘Rydym yn cyfarfod yn Yr un cydymdeimlad i Deulu Gordon a Rina Macdonald, ar y Cwmrheidol Neuadd y Pentref Capel Bangor Abercwmdolau, ar farwolaetn rhaglen uchod yn ddiweddar, yn Llongyfarchiadau i chi i gyd ar y Nos Fawrth gyntaf o bob mis Mr Elwyn Jones, ar Mehefin sgwrsio â Alwyn Humphreys. a diolch o galon am eich gan ddechrau ym Mis Medi. 4ydd. Nid oedd wedi bod Physegydd yw Dr Emyr cefnogaeth i’r Cylch. mewn iechyd da ers tro bellach. Macdonald yn archwilio y Saethwraig o fri Cofiwn amdanynt yn eu hiraeth. testun “Goleuni” Siaradodd Merched y Wawr Cynhaliwyd yr angladd yn am donfeddi a ffurf celloedd ac Llongyfarchiadau i Siwan Eglwys Dewi Sant, Capel Bangor ati, yn rhy gymleth i’r lleygwr Mae tymor Merched y Wawr yn Burrell, 14 oed o Gapel Seion ar Fehefin 11eg. i’w amgyffred!. “Mae yna dirwyn i ben am eleni eto ac mae - wyres Eirwen McAnulty - gwestiynau o hyd” meddai “heb Heulwen Lewis, Delyth Davies sy’n ddisgybl yn Ysgol Gyfun Gwellhad buan eu hateb, a rwy’n rhyfeddu at ac Eirwen McAnulty wedi cael Penweddig am gael ei dewis sut y mae’r cread a bywyd yn blwyddyn lwyddiannus gyda i gynrychioli Cymru yng Dymunwn wellhad buan i gweithio” phob cyfarfod wedi bod yn nghystadleuaeth saethu yn yr Mrs Glenys Griffith Pennant, Yna tua diwedd y rhaglen ddiddorol ac addysgiadol iawn. Almaen ym mis Mehefin. Ym sydd wedi bod yn yr ysbyty yn cawsom y pleser o weld Ruth Cawsom gwmni Mair Penri o’r mhencampwriaeth Agored ddiweddar. Hefyd i’r Parchedig Shelley, chwaer Emyr, yn siarad Bala a gwahoddwyd aelodau o Prydain llwyddodd i ennill dwy Gordon Macdonald gynt o â Alwyn Humphreys, yn Eglwys Ganghennau Mynach, Llanfarian, fedal efydd ac un arian a roedd Tangeulan. Cofion cynnes atoch Gadeiriol Llandaf, am oleuni a Genau’r-glyn a Llanafan i ymuno hyn yn ddigon iddi fynd yn ei eich dau. ffenestri lliw. Graddiodd Ruth yn yr hwyl. ‘Roedd Mair Penri blaen. Mae Siwan wedi cael y mewn Tecstiliau, ac yna aeth ar ei gorau a chawsom hanes fraint o gynrychioli Cymru a Pêldroediwr Pen-llwyn i’r India ac Asia, i weithio ar ei bywyd ar ffurf sgets neu Prydain Fawr yn saethu pistol brosiectiau yn ymwneud â adroddiad. ‘R oedd y Neuadd 10 medr ers 2012. Hyfforddwyd Da iawn Rhydian Davies, lliwiau. Wedi dychwelyd o yn llawn chwerthin a phawb yn Siwan gan John Kelman, Clwb Ceunant, sydd wedi cael tymor dramor, “syrthiais mewn cariad mwynhau eu hunain yn fawr. I Saethu CPC, Caerfyrddin ac pêldroed tra llwyddiannus â gwydr” meddai, “a chychwyn orffen y noson cafwyd gwledd o mae’n aelod o Glwb Saethu unwaith eto. gwersi mewn gwydr lliw a fwyd wedi ei baratoi gan aelodau Aberystwyth. Pob lwc i Siwan Enillodd ddau gap, y cyntaf chynllunio” Dywedodd fod Merched y Wawr Melindwr. ym mis Mehefin yn yr Almaen. yn chwarae i garfan lled goleuni a gwydr mewn eglwys, Diolchodd Heulwen Lewis i Mair broffesiynol, Cymru, yn erbyn yn rhoi gwefr mawr i lawer Penri ac i bawb am wneud y Gweriniaeth Iwerddon. Y sgôr o bobl, “ Duw y Creawdwr, noson yn un mor llwyddiannus. 2:0. Cafodd yr ail, yn chwarae i yw y cynllunydd gorau a fu,” Diolchodd Mair Davies ar ran dîm Ysgolion Cymru. Cawsant meddai, “ac y sydd; ac y bydd, yn Cangen Mynach, Glenda Davies ddechrau addawol am dragywydd”. o Lanafan, Gwenda James o y “Darian Centenery”. Cofion cynnes a Genau’r-glyn a Beti Emanuel o Curo Lloegr yn Lincoln dymuniadau gorau i Emyr Lanfarian. 4:1, a churo’r Alban 2:0 ym a Ruth, a phob llwyddiant Dechrau mis Mai daeth Mangor, a Rhydian iddynt yn Mererid Jones o Gyngor yn rhwydo eu gwaith Ceredigion atom i siarad am y tro yma. diddorol. ail-gylchu. ‘Roedd hon yn noson Ond colli Crynodeb ddiddorol eto gyda pawb yn fu’r hanes yn unig sydd dysgu llawer am y gwahanol fath yn Nulyn, yn yma. o’r sgyrsiau o bethau sydd yn cael eu hail erbyn Gweriniaeth a gafwyd yn ddefnyddio yn yr oes hon.
23 Y TINCER | MEHEFIN 2013 | 360
Ysgol Pen-llwyn
Ymweliad yr Ysgol Feithrin gyfle i ddysgu ychydig am edrych ar ffilm Trip Haf yn y dyddiau a fu. Fe gafwyd y profiad o Fe gafodd plant yr ysgol feithrin gyfle i edrych ar hen gartwn Tom a Jerry a ddaeth Fe gafodd y Cyngor Ysgol y cyfrifoldeb o weithio yn agos gyda rhai o blant ieuengaf a nifer o atgofion yn ôl i’r oedolion oedd yn ddewis a threfnu ein trip Haf eleni. Maent yr ysgol i ddatblygu sgiliau rhifedd yn bresennol. wedi dewis y ‘Blue Lagoon’ i blant dosbarth ddiweddar. Mi fuont wrthi’n ddiwyd trwy’r 2 tra bydd plant dosbarth 1 yn mynd i Folly bore fel mae’r lluniau yn dangos. Mrs Parr-Davies Farm. Yn ôl pob sôn mae’n bosib gweld pengwin yno nawr! Amgueddfa Ceredigion Yr ydym wedi croesawu Mrs Parr-Davies yn ôl i’r ysgol yn ddiweddar wedi cyfnod o Adeiladu tai Fe aeth plant blwyddyn 5 a 6 i Amgueddfa famolaeth yn ogystal a ffarwelio gyda Mrs Ceredigion yn ddiweddar fel rhan o brosiect Lewis a fu’n dysgu dosbarth yn y cyfamser. Fe gafodd plant dosbarth 1 amser arbennig pontio y Sir. Maent yn gweithio ar brosiect Fe hoffai Mrs Lewis ddiolch o waelod calon yng nghwmi Alice, sef mam Gwennan a yn ymwneud â byd y ffilm ac fe gawsant y am yr anrhegion hael a dderbyniodd wrth ddaeth i mewn i rannu arbenigedd ym maes cyfle i wneud gwaith animeiddio ymarferol adael a’r gefnogaeth a dderbyniodd gan y celf. Fe wnaeth y plant greu tai bach unigol gan wylio yr hyn a grewyd. Yr oedd yn rhieni tra’n dysgu’r dosbarth. yn cynnwys carped a llenni!
Adroddiad ffafriol i Ysgol Pen-llwyn
Cafodd Ysgol Gynradd rhieni a’r Llywodraethwyr am eu brofiadau amrywiol a chyfoethog cynllunio bwriadus trwy’r ysgol Gymunedol Pen-llwyn ei cefnogaeth hwythau.’ i’r disgyblion yn y ddau gyfnod. yn sicrhau bod Athrawon yn chanmol mewn adroddiad Meddai Mr Elfed Lewis, Nodwyd yn yr Adroddiad fod ennyn diddordeb ystod lawn a gyhoeddwyd gan Estyn ar Cadeirydd y Llywodraethwyr, rhagolygon gwella’r ysgol yn dda o ddisgyblion a’u datblygu i Fai 10fed yn dilyn arolwg a “Rwy’n falch bod yr adroddiad oherwydd fod gan y Pennaeth fod yn ddysgwyr annibynnol. gynhaliwyd ar 4-7 o Fawrth 2013. hwn yn dangos bod disgyblion a’r pennaeth cynorthwyol Nodwyd fod yr ysgol yn gymuned Prif ganfyddiadau’r Arolygwyr Ysgol Pen-llwyn yn gwneud yn weledigaeth glir ar gyfer yr ofalgar a chynhwysol sy’n rhoi yw bod perfformiad presennol yr dda o dan arweiniad tîm cryf yn ysgol a’u bod yn cydweithio’n blaenoriaeth i iechyd a lles ysgol yn dda a bod ei rhagolygon i yr ysgol, a’u bod yn cael profiadau effeithiol iawn ac yn cael disgyblion. wella hefyd yn dda. addysgu cyfoethog. Mae gan yr dylanwad cryf iawn ar lwyddiant Nodwyd fod gweledigaeth Meddai’r Pennaeth a Gofal, ysgol ethos o wella’n barhaus, a yr ysgol. Cyfeirwyd fod gan y glir y Pennaeth a gofal yn Mr Emyr Pugh-Evans, ‘Rwyf byddwn yn parhau i adeiladu ar Llywodraethwyr ddealltwriaeth darparu arweiniad cadarn yn ymfalchïo yn yr Adroddiad ein llwyddiant yn dilyn yr arolwg dda o berfformiad yr ysgol ac mae a bod cyfraniad y Pennaeth hwn gan ei fod yn adlewyrchiad hwn.” eu rôl fel cyfeillion beirniadol Cynorthwyol yn ddylanwad cryf teg iawn o’r holl waith caled Cyfeiriwyd yn yr Adroddiad yn datblygu’n effeithiol. i lwyddiant yr ysgol. Cyfeiriwyd sydd wedi digwydd o fewn fod perfformiad yr ysgol yn dda Nodwyd fod y broses hunan at ddisgwyliadau uchel yr yr ysgol dros y blynyddoedd oherwydd bod perfformiad yr arfarnu yn drylwyr, ac wedi ei arweinwyr ond fod ymdrechion ddiwethaf. Mae ymroddiad y ysgol, yn gyffredinol, yn uwch na seilio’n gadarn ar dystiolaeth pawb yn cael eu gwerthfawrogi Pennaeth Cynorthwyol ynghyd chyfartaleddau’r teulu o ysgolion. sy’n adnabod meysydd priodol a’u parchu. Gwelwyd hefyd fod â gweddill y staff yn amlwg Nodwyd hefyd fod y disgyblion ar gyfer gwelliant a bod y partneriaeth gref yn bodoli gyda yn cael effaith bositif ar holl yn gwneud cynnydd cyson yn bartneriaeth a’r cydweithio rhieni a bod y disgyblion yn elwa fywyd yr ysgol. Mae fy niolch ystod eu cyfnod yn yr ysgol a llwyddiannus rhwng yr awdurdod o gyfraniad gwirfoddolwyr yr i’r staff, a’r gwirfoddolwyr sy’n bod yr ysgol yn hyrwyddo lles a’r ysgol yn gryfder. ysgol. rhan o fywyd yr ysgol, am eu disgyblion yn llwyddiannus iawn; Cafwyd cyfeiriadau at yr Mae holl fudd ddeiliaid yr holl waith caled yn ein cefnogi Nodwyd bod ansawdd yr addysgu amrediad eang o brofiadau ysgol yn awr yn ymrwymiedig i i roi y cychwyn gorau posibl ar draws yr ysgol yn dda ac fe’i dysgu cyfoethog a ddarperir adeiladu ar y llwyddiant hyn. i’r disgyblion. Diolch hefyd i’r gwelir yn darparu ystod eang o gan yr ysgol ynghyd â sut y mae
24 360 | MEHEFIN 2013 | Y TINCER
Ysgol Craig yr Wylfa
Cystadlu dosbarth y tymor hwn. Aeth disgyblion dosbarth Mr Leggett i Bu’r bechgyn wrthi’n brwydro’n galed ar y weithdy animeiddio yn Llyfrgell Genedlaethol cae pêl-droed ym Mlaendolau ddiwedd mis Cymru ar Fai’r 9fed gyda disgyblion o ysgolion Ebrill yn nhwrnament pêl-droed ysgolion Tal-y-bont a Llangynfelyn. Cynhaliwyd y Cylch Aberystwyth. Enillodd y bechgyn pŵl gweithdy gan yr awdur Jac Jones a chafwyd ei hunain cyn wynebu Ysgol Rhydypennau yn tipyn o hwyl yn ystod y prynhawn yng ngofal y rownd cyn derfynol a cholli un gôl i ddim. yr awdur dawnus. Llongyfarchiadau bois! Comenius Mabolgampau Bu Mrs Edwards a Miss Hughes ar ymweliad Cynhaliwyd mabolgampau’r ysgol ar 21ain â’r Eidal ym mis Mai fel rhan o’n prosiect o Fai ar gaeau’r ysgol. Cafwyd prynhawn Ewropeaidd ‘Caring and Sharing’. Mae’r bendigedig gyda chystadlu brwd. Ar ddiwedd disgyblion a’r staff bellach wedi bod yn y prynhawn, tîm Dyfi ddaeth yn fuddugol cydweithio ag ysgolion Ewropeaidd ers gyda Leri’n agos iawn y tu ôl iddyn nhw. blwyddyn, ac rydym yn edrych ymlaen at Llongyfarchiadau i Dion a Natty (Capteiniaid groesawu ein partneriaid i’r ysgol ym mis Medi. Dyfi a Leri) am ennill y nifer fwyaf o bwyntiau i flwyddyn 6. Hefyd, i Iwan Bishop a Skye Amgueddfa Ceredigion Taylor am ennill y nifer fwyaf o bwyntiau o flwyddyn 2. Aeth disgyblion blwyddyn 6 i ymweld ag Amgueddfa Ceredigion yn ddiweddar fel Llongyfarchiadau rhan o’i phrosiect Pontio o ysgol gynradd i’r uwchradd. Cafwyd croeso cynnes a Llongyfarchiadau i Charlotte Roberts o chyflwyniad gan Anna Evans ynglŷn â rôl yr flwyddyn 5 a enillodd le ar Dîm Plismona hen Goliseum ym myd ffilm yn Aberystwyth. Ieuenctid Aberystwyth gan iddi ddod yn Yna, cafwyd prynhawn bendigedig lle fuddugol yng nghystadleuaeth ysgrifennu bu’r disgyblion yn creu ffilm eu hun trwy llythyr a oedd yn amlinellu eu rhesymau am animeiddio. fod yn rhan o’r tîm. Mae Charlotte eisoes wedi mynychu un sesiwn yng Ngorsaf Heddlu Diolch Aberystwyth ac yn edrych ymlaen at yr wythnosau nesaf lle bydd yn cael blas ar fywyd Hoffai’r ysgol ddiolch yn fawr iawn i bawb a gwaith yr Heddlu. wnaeth gyfrannu tuag at y casgliad ‘Bags 2 School’ yn ddiweddar. Casglwyd mynydd o Ymweliadau fagiau o hen ddeunyddiau er mwyn ail-gylchu a’i allforio i wledydd tramor. Codwyd £140.00. Diolch yn fawr iawn i griw’r RNLI a ddaeth i’r ysgol ar Fai’r 3ydd er mwyn cynnal gwasanaeth i’r disgyblion. Daeth y gwasanaeth yn fyw wrth i’r disgyblion orfod symud a chreu sefyllfaoedd o beryg ‘go iawn’ a all ddigwydd ar ein traethau. Trosglwyddwyd nifer o negeseuon pwysig ac fe atebwyd amryw o gwestiynau diddorol a godwyd gan y plant. Cafwyd prawf ar ddiwedd y gwasanaeth, ac fe lwyddodd y disgyblion i ateb yn gywir ac adnabod arwyddion a baneri amrywiol a welir ar y traeth. Cafodd disgyblion CA2 ymweliad gan Monica a Jenny o raglen Biosffer Dyfi ar Fai’r 7fed er mwyn cynnal gweithdy gyda’r plant cyn eu hymweliad i Ynys Hir yn ystod yr wythnosau nesaf. Mae’r disgyblion yn cymryd rhan mewn rhaglen bartneriaeth gyda nifer o sefydliadau gwahanol o fewn Biosffer Dyfi ac mi fydd y prosiect yn ffurfio rhan o waith
25 Y TINCER | MEHEFIN 2013 | 360
Ysgol Penrhyn-coch
Trawsgwlad
Bu tri o ddisgyblion yr ysgol yn cystadlu yn Nhrawsgwlad Cenedlaethol yr Urdd ym Mlaendolau. Y rhai fu’n rhedeg oedd Rhys James, Stephanie Merry ac Isabelle Hopkins. Llongyfarchiadau iddynt am wneud mor dda gyda phob un yn llwyddo i orffen y cwrs anodd.
Eisteddfod yr Urdd
Llongyfarchiadau i aelodau’r Aelodau Côr, Ensemble a Parti Deulais yr ysgol a fu yn cystadlu yn Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd ym Cór, Ensemble a’r Parti Moncath Deulais ar eu perfformiadau yn Eisteddfod yr Urdd ym Moncath. Amgueddfa Ceredigion Er canu yn arbennig o dda ynghanol y mwd, ni chafwyd Aeth ein dosbarth ni ar drip llwyfan. Diolch i bawb a ddaeth i Amgueddfa Ceredigion ar i’w cefnogi ac i Mr Roberts am ddydd Gwener y 24ain o Ebrill ei waith caled. Mae’r cór wrthi fel rhan o waith y tymor. yn brysur yn ymarfer ar gyfer Mae Amgueddfa Ceredigion Eisteddfod Llangollen. yn Aberystwyth ac er mwyn cyrraedd yno, roedd yn rhaid i ni Llyfrgell Genedlaethol deithio mewn bws. Yn gyntaf aethom ni ar y bws Côr yr ysgol yn ymarfer ar gyfer Eisteddfod Ryngwladol Llangollen Fel y gwyddoch mae’r ysgol yn yn y bore. Roedd y bws yn un dathlu ei phen blwydd yn 150 eithaf bach oherwydd dim ond mlwydd oed eleni. Fel rhan 26 o bobl oedd yn y dosbarth. o waith y tymor, teithiodd Ar ôl cyrraedd yr Amgueddfa, y disgyblion i’r Llyfrgell roedd Mr Freeman wedi dangos Genedlaethol i weld hen fapiau i ni hen ffilm “Tom and Jerry.” a lluniau o’r ysgol. Yn ystod yr Yna caswom ein rhannu yn ymweliad, gwelwyd mapiau o’r ddau grŵp – grŵp blwyddyn 5 ardal yn dyddio yn ôl cannoedd a blwyddyn 6. Aeth blwyddyn o flynyddoedd a chafwyd cyfle ati i wneud gwaith animeiddio i gymharu twf a newid yn y gyda Chris. Roeddem yn cael pentref. Cafwyd cyfle hefyd creu ffilm ein hunain. Gwnaeth i weld o bell effaith y tân ar fy ngrŵp i gwaith am wrach. y Llyfrgell. Diolch i Rhodri Roeddem yn defnyddio clai i Morgan am y croeso ac am weld wneud siapau ar gyfer y ffilm. Enillwyr yn Sioe Aberystwyth gyda’r cwpan a enillwyd am y nifer y mapiau. Ar ôl gorffen y ffilm, cawsom uchaf o farciau yn yr Adran Ysgolion eistedd i lawr i wylio ffilmiau ein gilydd. SIOP A Y cam nesaf oedd newid rhaid i ni eistedd i lawr. SWYDDFA BOST grwpiau. Aeth ein grŵp ni ati Ar ôl cyrraedd yn ôl i eistedd PENRHYN-COCH i gwblhau cwis. Roedd y cwis ar y llawr gyda’n gilydd, aethom Perchennog: Lawrence Kelly am yr Amgueddfa. Roedd rhaid yn ôl i’r ysgol. Roedddwn eisiau AR AGOR Llun - Sadwrn mynd o amgylch yr Amgueddfa mynd yn ôl yno eto. Fy hoff ran 7 y bore - 9 yr hwyr i ddod o hyd i’r atebion. Roedd oedd creu y ffilm animeiddio. Sul 7 y bore - 7 yr hwyr rhai o’r cwestiynau yn anodd Elain Donnelly iawn ac eraill yn hawdd. Aeth Papurau dyddiol a’r Sul, llyfrgell fideo, cardiau y staff o amgylch hefyd gan roi cyfarch cymorth pan oeddem yn methu Arwen a enillodd y cwpan am y siop drwyddiedig dod o hyd i ateb. Wedi hynny, marciau uchaf yn Adran y Plant 01970 828312 canodd y dyn y gloch a bu’n yn Sioe Aberystwyth.
26 360 | MEHEFIN 2013 | Y TINCER
Ysgol Rhydypennau
Eisteddfod yr Urdd 5 a 6 i’r Amgueddfa yn y dre er mwyn dysgu am yr hen sinema. Yn hytrach na’ ymlacio a Rhannwyd y plant yn ddau mwynhau gwyliau hanner grŵp; ymchwiliodd un grŵp tymor bu nifer o blant ac i hanes yr hen ‘Coliseum’ tra athrawon yr ysgol yn mynychu bu’r grŵp arall yn creu ffilm Eisteddfod yr Urdd ym animeiddio gyda chlai. Moncath. Roedd Parti Cerdd Dant yr ysgol yn perfformio Ecoleg ar fore Llun gyda’r bwriad o gyrraedd llwyfan y Pafiliwn Fe ddaeth aelodau yn y p’nawn. Perfformiodd Ymddiriedolaeth Natur y parti yn wych ac er fod y Sir Drefaldwyn i’r ysgol yn feirniadaeth yn galonogol tu ddiweddar er mwyn codi hwnt, aflwyddiannus oedd y ymwybyddiaeth egwyddorion cynnig i gyrraedd y llwyfan. Biosffêr Dyfi i blant blwyddyn Hen dro! Hoffai’r ysgol ddiolch 4 a 5. Rydym yn ffodus iawn ein i’r plant am eu gwaith diwyd, y bod yn byw wrth ymyl ardal rhieni am eu cefnogaeth a chan Biosffêr gan mai ond 3 ardal or ddiolch hefyd i Mrs Helen Medi fath sydd ym Mhrydain a 600 Williams a Mrs Eleri Roberts am yn y byd! Treuliodd y plant eu hyfforddiant arbenigol dros ddiwrnod cyfan yn mwynhau yr wythnosau diwethaf. gweithgareddau a thasgau ecoleg o gwmpas tir yr Ysgol. Trip i’r traeth Lluniau Cafodd plant y Meithrin a’r Derbyn ymweliad pleserus Ar y 23ain o Fai fe ddaeth â’r traeth yn Ynys-las yn ffotograffydd o gwmni Tempest ddiweddar. Aeth hanner cant o i’r ysgol. Llwyddwyd y dynnu blant eiddgar ar y bws yn gynnar llun o’r ysgol gyfan cyn i’r yn y bore i fwynhau y tywod a’r glaw gyrraedd ac y mae’r llun twyni. yma, y grwpiau amrywiol a berfformiodd yn ystod y Gweithdy Jac Jones flwyddyn a thîmau chwaraeon yr ysgol ar gael i’w harchebu nawr. Cafodd plant blwyddyn 5 a 6 gyfle i gwrdd â’r darlunydd Garddwest enwog Jac Jones yn ddiweddar yn y Llyfrgell Genedlaethol. Mi fydd ein Garddwest eleni Mae darluniau Jac Jones wedi yn cael ei chynnal ar Ddydd ymddangos mewn nifer helaeth Gwener olaf mis Mehefin. Mi o lyfrau plant; ac yr oedd hi’n fydd y noson yn dechrau am 5 yr bleser treulio bore cyfan yn hwyr. ei gwmni yn dysgu technegau newydd a mwynhau ei storïau Clwb Cant difyr. Dyma ganlyniad fis Mehefin:- Amgueddfa Ceredigion 1af-£25-Luke Grover, 16 Garregwen Fel rhan o gynllun pontio 2il-£15-Llio Tanat, Fferm ‘Byd Ffilm’ rhwng ysgolion Glanfred Cynradd ac Uwchradd ardal 3ydd-£10-Gwyneth Evans, Aberystwyth fe aeth blwyddyn Hendre, Maeshenllan
27 Y TINCER | MEHEFIN 2013 | 360 Tasg y Tincer
Wel, dyna braf oedd cael llond post o luniau grêt o’r babell. Dyma pwy fuodd yn brysur Ela, Llandaf, Caerdydd; Nia Clubb, Llandre; Ffion Wynne Jones, Dolgellau; Owen Jac Ffion Roberts, Rhydyfelin, Aberystwyth; Dylan Jenkins, Penrhyn-coch; Carys James, Penrhyn-coch; Elen Mary Morgan, Bow Street; Lily-May Welsby, Penparcau, Aberystwyth; Megan Lois Griffiths, Llandre; Mackenzie Byrne, Y Borth; Elen Madrun Llewelyn, Llandre; Alys Griffiths, Bow Street. Ti, Ffion, sy’n ennill y tro hwn – roedd dy babell yn lliwgar ac yn hyfryd. Tybed beth oedd yn digwydd y tu mewn iddi? Faint ohonoch fuodd yn Eisteddfod yr Urdd? Gobeithio i chi fwynhau! Braf oedd gweld sawl un o ardal y Tincer wedi cael llwyddiant. Da iawn chi! Gan fod y gwanwyn yn hwyr yn dod eleni, mae’r blodau rydyn ni’n arfer eu gweld yn Ebrill a Mai wedi dod ym Mehefin. Y blodau dwi wrth fy modd yn eu gweld yn dod i ardal Y Tincer bob blwyddyn ydi clychau’r gog. Mae Coedwig Gogerddan yn llawn ohonyn nhw! Falle eich bod wedi clywed enwau eraill am y blodau glas, hyfryd – bwtsias y gog, cennin y brain, sanau’r gwcw – wel, am enwau da! Ysgrifennodd bardd o’r enw R. Williams Parry gerdd amdanyn nhw, gan ddweud bod clychau’r gog yn cyrraedd yr un pryd â’r gwcw, a’i fod yn hoff iawn o arogl a lliw y blodau. Dyma ran o’r gerdd: Dyfod pan ddêl y gwcw, Enw Myned pan êl y maent, Y gwyllt atgofus bersawr, Cyfeiriad Yr hen lesmeiriol baent.
Y mis hwn, beth am liwio llun o glychau’r gog? Anfonwch Ysgol eich gwaith i’r cyfeiriad arferol, Tasg y Tincer, 46 Bryncastell, Bow Street, Ceredigion SY24 5DE erbyn Medi’r Rhif ffôn Oed 1af. Mwynhewch eich gwyliau haf, a wela i chi ym mis Medi.
M THOMAS JONATHAN Plymwr Lleol JAMES LEWIS GOLCHDY LLANBADARN Penrhyn-coch Saer Coed Gosod gwres canolog Adeiladydd CYTUNDEB GOLCHI Ystafelloedd ymolchi 01970 880652 GWASANAETH GOLCHI Cawodydd 07773442260 DUFET MAWR Pob math o waith plymio CITS CHWARAEON ac hefyd gwaith nwy Bronllys Prisiau rhesymol Rhif 360 | MEHEFIN 2013 Capel Bangor FFÔN: 01970 612 459 07968 728470 MOB: 07967 235 687 01970 820375 Aberystwyth GERAINT JAMES