PRIS 50c

Rhif 312

Hydref Y TINCER 2008 PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, , , A’R AurWniadau Bu aelodau ‘Aur Wniadau’ – Cymdeithas Brodwaith Cymru, Cangen y Canolbarth yn ddiwyd iawn am fisoedd yn paratoi a pwytho’r cwilt Celtaidd ar gyfer ei arddangos ar stondin y Gymdeithas yn Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd eleni. Hefyd, bu chwech o’r aelodau yn pwytho rhan o’r “gwaith aur” a ddefnyddiwyd ar wisg newydd yr Archdderwydd, Dic Jones. Mae’r aelodau yn cwrdd yn ystod tymor y Gaeaf yn Ysgoldy Bethlehem, .

LLUN: Eric Hall

Llongyfarchiadau a phob dymuniad da i Delyth Mari Thomas, merch hynaf Dafydd a Val Thomas, Bysaleg, Penrhyn-coch, ar ei phriodas â Owain Llwyd o ardal Bangor. Priododd y ddau ar 20fed Medi yng Ngwesty’r Parc yng Nghaerdydd. Bu y ddau yng Ngholeg y Normal, Bangor yr un pryd yn y 90au ac wedi cwrdd eto tra’n gweithio i’r un cwmni (Barcud-Derwen) yng Nghaerdydd. Mae’r Beryl Hughes (chwith) a Brenda Jones gyda’r tlws ‘Gwobr ddau wedi ymsefydlu bellach yn ardal Treganna yn y ddinas. anrhydedd 2008” a enillodd - gweler t.7 2 Y TINCER HYDREF 2008

CYDNABYDDIR Y TINCER CEFNOGAETH - un o bapurau bro Ceredigion | Sefydlwyd Medi 1977 ISSN 0963-925X | Rhif 312 | Hydref 2008

SWYDDOGION DYDDIADUR Y TINCER GOLYGYDD - Ceris Gruffudd Rhos Helyg, 23 Maesyrefail Y DYDDIAD OLAF Y BYDD GOHEBWYR LLEOL YN DERBYN DEUNYDD Penrhyn-coch % 828017 AR GYFER Y RHIFYN NESAF FYDD TACHWEDD 6 A TACHWEDD 7 I’R [email protected] GOLYGYDD. DYDDIAD CYHOEDDI TACHWEDD 20 STORI FLAEN - Alun Jones Gwyddfor % 828465 HYDREF 15 Nos Fercher Ngwesty’r Hafod, Pontarfynach Eglwys Dewi Sant, Capel Bangor Pwyllgor Apêl Etholaeth Melindwr Pwyllgor Apêl Etholaeth Melindwr 7.30 pm TEIPYDD - Iona Bailey Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, CYSODYDD - Dylunio GraffEG % 832980 Ceredigion 2010 Cynhelir Cyfarfod Ceredigion 2010 TACHWEDD 14 Nos Wener Cyhoeddus yn Neuadd yr Eglwys, Cyfarfod cyhoeddus dan nawdd CADEIRYDD - Mrs Llinos Dafis, Cedrwydd, Capel Bangor am 7.30 pm. Croeso TACHWEDD 3 Dydd Llun Cangen Bro Dafydd yn Llandre % 828262 Cynnes Ysgolion Ceredigion yn ail agor ar ôl trafod ‘Tai fforddiadwy’ gyda Jocelyn IS-GADEIRYDD - Elin Hefin, Ynyswen, hanner tymor Davies AC (Gweinidog Tai) ac Elin Stryd Fawr, Y Borth % 871334 HYDREF 17 Nos Wener Jones AC (Gweinidog Materion Darlith agoriadol Cymdeithas TACHWEDD 5 Nos Fercher Gwledig) yn Neuadd y Penrhyn, YSGRIFENNYDD - Anwen Pierce Lenyddol y Garn gan yr Arglwydd Tachwedd 5ed. Pwyllgor blynyddol Penrhyn-coch am 7.30pm. 46 Bryncastell, Bow Street % 828337 Elystan-Morgan am 7.30 o’r gloch Sioe Capel Bangor a’r Cylch yn TRYSORYDD - Aled Griffiths, 18 Dôl Helyg, Neuadd yr Eglwys am 7.30y.h. TACHWEDD 17 Nos Lun Penrhyn-coch % 828176 HYDREF 18 Nos Sadwrn Cyngerdd Croeso cynnes i aelodau newydd i Syr Emyr Jones Parry (cyn- [email protected] Corau Meibion Unedig Ceredigion ymuno â’r Pwyllgor presennol. gynrychiolydd Prydain yn y ym Mhafiliwn Cenhedloedd Unedig a Llywydd CASLWR HYSBYSEBION - Bryn Roberts, 4 Brynmeillion, Bow Street % 828136 Elw at Eisteddfod yr Urdd 2010 TACHWEDD 6-8 Nosweithiau Prifysgol Cymru ) Tocynnau £8.50 o Siop Inc neu Siop Iau – Sadwrn Bara Caws yn yn siarad am Hawliau Dynol a’r LLUNIAU - Peter Henley y Pethe neu o wefan y Pafiliwn www. cyflwyno Llyfr mawr y plant – sioe Cenhedloedd Unedig. Noson Dôleglur, Bow Street % 828173 pafiliwnbont.co.uk neu dros y ffôn gerdd i’r teulu yng Nghanolfan y Dweud ei Ddweud yn y Morlan am TASG Y TINCER 01974 831 635. Celfyddydau am 1.00 & 7.30 (Iau), 7.30pm. Anwen Pierce 10.00 a 1.30 (Gwener), 10 a 7.00 HYDREF 23 Nos Iau Wynne (Sadwrn). TACHWEDD 19 Nos Fercher Melville Jones “Troeon yr yrta” Sgwrs gan yr awdur Lloyd Jones GOHEBYDDION LLEOL Cymdeithas Madog yng Nghapel TACHWEDD 7 Nos Wener Noson ‘Paradwys iddo prydaf ... pedwar Madog am 7.30pm. gymdeithasol y Tincer yn Neuadd y pryf yn profi picnic’ Cymdeithas y ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Penrhyn am 7.30pm. Penrhyn yn festri Horeb am 7.30 Mrs Beti Daniel, Glyn Rheidol % 880 691 HYDREF 24 Dydd Gwener Lloyd Jones. BOW STREET Ysgolion Ceredigion yn cau am TACHWEDD 7 Nos Wener Mrs Siân Evans, 43 Maes Afallen % 828133 hanner tymor. ‘Ambell atgof Gwleidyddol’ yr Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro % 828 102 Arglwydd Elystan-Morgan yn TACHWEDD 19 Nos Fercher Anwen Pierce, 46 Bryncastell % 828 337 HYDREF 25 Bore Sadwrn Ffair Drwm, Llyfrgell Genedlaethol Pwyllgor Apêl Etholaeth Melindwr CAPEL BANGOR/PEN-LLWYN Hydref yn Neuadd y Borth o 10yb Cymru, Aberystwyth am 5.30 Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Mrs Aeronwy Lewis, Rheidol Banc hyd 2 y pnawn. Pris llogi bwrdd / Darlith Flynyddol yr Archif Ceredigion 2010 Cynhelir Cyfarfod Blaengeuffordd % 880 645 safle fydd £5. Cysylltwch â Rosa Wleidyddol Gymreig Mynediad am Cyhoeddus yn Neuadd yr Eglwys, CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI Davies 871331 am ragor o fanylion. ddim trwy docyn – ffôn 632 548 Capel Bangor am 7.30 pm. Croeso Dai Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch, Pwyllgor Apel Llandre, Dôl-y-bont www.llgc.org.uk/drwm. Cynnes. % 623660 a’r Borth Eisteddfod Genedlaethol yr Alwen Griffiths, Lluest Fach % 880335 Urdd, Ceredigion 2010. TACHWEDD 7 Nos Wener TACHWEDD 20 Nos Iau Cledwyn Elwyna Davies, Tyncwm % 880275 Cyngerdd - Telynores Eira Lynn Fychan ‘Bleiddiaid yng Nghymru” DÔL-Y-BONT HYDREF 24 Nos Wener Twmpath Jones; Unawdydd Glenys Jenkins; Cymdeithas Madog yng Nghapel Mrs Llinos Evans, Dôlwerdd % 871 615 Dawns gydag Erwyd Howells yng Cor Ysgol Pen-llwyn yn Madog am 7.30pm. DOLAU Mrs Margaret Rees, Seintwar % 828 309 Nid yw’r Pwyllgor o angen-rheidrwydd yn cytuno ag unrhyw farn a Mrs Bethan Bebb, Penpistyll, fynegir yn y papur hwn. RHODD % 880 228 Cyhoeddir Y Tincer yn fisol o Fedi i Fehefin gan Bwyllgor Y Tincer. Cydnabyddir yn ddiolchgar LLANDRE Argreffir gan Y Lolfa, Tal-y-bont. Mrs Mair England Pantyglyn, Llandre % 828693 y rhodd isod. Croesewir pob Deunydd i’w gynnwys cyfraniad boed gan unigolyn, / CLARACH Dylid cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu i’r Golygydd, gymdeithas neu gyngor. Mrs Jane James, Gilwern % 820695 ac unrhyw lythyrau neu ddatganiad i’r wasg i’r Golygydd. PENRHYN-COCH Telerau hysbysebu y rhifyn Dilwyn a Carys Jones, Mairwen Jones, 7 Tan-y-berth % 820642 Tudalen gyfan £70 Tal-y-bont £20 TREFEURIG Hanner tudalen £50 Mrs Edwina Davies, Darren Villa Chwarter tudalen £25 Pen-bont Rhydybeddau % 828 296 Hysbyseb fach £6 y rhifyn (£30 am flwyddyn) Cysylltwch â’r trysorydd. Y TINCER HYDREF 2008 3

Annwyl Olygydd [email protected] Da gennyf ddarllen am lwyddiant Lisa Saycell, Bryn Briallu, Goginan, yn Y Tincer mis Medi, a bod ei phapur bro wedi ei chydnabod. Siom enfawr a diflas oedd y sylwebaeth o’r brif gylch yn Sioe To Bach ar lythrennau Cymraeg Frenhinol Cymru yn Llanelwedd eleni, pan enillodd Lisa ar ei chaseg Toyside Lucky Lowri. Ni chafwyd unrhyw wybodaeth Os rhowch ‘to bach’ i mewn i ac fe gewch y fersiwn iawn. Mae’n cefndir gan S4C i’r rhai oedd yn gwylio gartref. Ac ni welodd y Google, fe ddaw enw rhaglen i’r ffordd well na’r lleill gan ei bod Cambrian News ychwaith yn dda i roi unrhyw sylw i ferch ifanc leol golwg ac fe ellir ei dadlwytho am yn gweithio yn Word, ac mewn yn ennill ym mhrif sioe y wlad! ddim i’ch peiriant. llythyrau e-bost a hefyd yn Excel. Diolch i ohebydd Goginan, a da iawn Y Tincer. Y cwbl sydd angen wedyn yw Gyda llaw mae’n gweithio pa defnyddio y botwm ‘AltGr’ wrth un ai yn defnyddio ‘Caps Lock’ Yn gywir iawn, roi llythyren i mewn – boed neu yn cael y lythyren fawr heb Fred Williams, Troedrhiwgoch, honno’n llythyren fach neu fawr, ddefnyddio ‘Caps Lock’.

Lluniau i’r Tincer

Derbyniwn fwy a mwy o luniau trwy e-bost neu ar ddisg neu CD-ROM, a chroesawn hynny. Mae’r un croeso i lun RALI FLYNYDlll#XnbYZ^i]Vh#dg\OL ‘hen ffasiwn’ – ar ffurf copi caled. Mae D cais, fodd bynnag, lle mae’r llun yn un digidol, ei fod o ansawdd uchel (ni BZhjg>V^i]8n[aVlc fyddai llun dynnwyd ar ffôn symudol, er enghraifft, yn addas) a’i fod yn cael ei yrru trwy e-bost neu ar ddisg/CD-ROM. NG=N7J99 Nid yw lluniau o’r math sydd wedi eu printio allan ar bapur yn addas, ac ni ddylid ysgrifennu mewn beiro neu ben DA6; ffelt ar gefn lluniau o’r math. ˜ 'ebHVYlgc © Y Tincer drwy’r post - Pris 10 rhifyn - £10 (£20 i wlad y tu allan i Ewrop). Cysylltwch â Haydn =nYgZ['*V^c Foulkes, 7 Maesyrefail, Penrhyn-coch, Aberystwyth, Ceredigion, SY23 3HE. % 01970 828 889 8Vcda[VcBdgaVc Y Tincer ar dâp - Cofiwch fod modd cael Y Tincer 6WZgnhilni] CdhLZcZg ar gaset ar gyfer y rhai sydd â’r golwg yn pallu. =nYgZ[')V^c Mae pymtheg eisoes yn manteisio ar y cynnig. Os H^VgVYlng/:a^c=V[69 Vera Lloyd, 7 Maes Ceiro, Bow Street % 828555. HLN99DI=6H y Tincer – mae ar gael i unrhyw un yn yr ardal NhiV[Zaa*!N8VbWg^V!G]dY[V¿gBg!6WZgnhilni] CDA am gael llun eich noson goffi yn Y Tincer defnyd- diwch y camera. 8Vcda[VcBdgaVc!6WZgnhilni] <^\EGH"NIDBH!LNGA><>

Y BORTH

Marwolaeth o ffrindiau yng Nghaffi newydd Siop Nisa, oedd wedi ei drefnu gan Trist yw clywed am farwolaeth ei brawd Dirk. Daeth ffrindiau Miss Cecily Toy, gynt o agos i fyny oAbergwaun, a dwy Morolwg, Y Stryd Fawr, a fu aelod o’r teulu o’r Iseldiroedd i farw yng Nghartref Bodlondeb, wneud yr achlysur yn un hapus a Aberystwyth, ar y 7fed o Awst, yn hwyliog. 97 oed. Yn wreiddiol o Birmingham, Clwb yr Henoed fe gadwodd, gyda’i dwy chwaer, siop losin, “The Bon-bon”, yn Mark Williams, A.S. oedd y Aberystwyth am rai blynyddoedd, siaradwr gwadd yng nghyfarfod cyn symud i’r Borth ac agor siop cyntaf Clwb yr Henoed ar ôl anrhegion mân. Daeth yn aelod seibiant yr haf. Betty Horton ffyddlon oedd y Cadeirydd yn Neuadd a gweithgar o Eglwys Santes Gymunedol Y Borth, ddydd Iau, Fair, Seren y Môr. Ar ôl 11 Medi. Siaradodd Mr Williams marwolaeth ei chwiorydd, fe yn ddifyr ac yn ddiddorol am ei Taith y Gymdeithas Gymraeg ym Mehefin - cafwyd adroddiad yn rhifyn Medi. ddychwelodd i Aberystwyth, i yrfa fel Ysgofeistr ym Mrycheiniog Glyn Padarn ac wedyn i’r Hafan, ac am y tro ar fyd a ddaeth gyda’i cyn cael ei symud i Fodlondeb, etholiad fel A.S. yn San Steffan dros lle derbyniodd bob ofal a Sir Ceredigion. Diolchwyd iddo charedigrwydd yn ei dyddiau olaf. gan Betty Horton. Cynhaliwyd Offeren Y Meirw Diwrnod braf o hydref a yn Eglwys y Santes Gwenfrewi, gafwyd pan deithiodd llond bws Aberystwyth, ar y 14eg o Awst, yn o aelodau i Lyn Efyrnwy, ddydd cael ei ddilyn gan gladdedigaeth Iau, 25 Medi. Mwynhawyd stop ym mynwent y dref. coffi yn “Brigand’s Inn”, Mallwyd, a chinio ysgafn yng Nghanolfan Genedigaeth Efyrnwy, lle manteisiwyd ar y cyfle i grwydro glannoedd y Llongyfarchiadau i Gary a Llyn a’r argae. Ar y ffordd adref, Catherine Jones, Fferyllfa’r Borth, galwyd heibio i Felin Meirion, ar enedigaeth eu mab, Matthew Dinas Mawddwy, i siopa ac i gael Flynn. Pob dymuniad da i’r teulu. te. Diolchir yn fawr i Joy Cook a drefnodd y daith. Pen blwydd Y tri Gweinidog yn mwynhau y danteithion wedi’r oedfa. Sefydliad y Merched Llongyfarchiadau gwresog i Miss.Gwen Lloyd, Frondirion, Cynhaliwyd cyfarfod SYM Y o frechdanau a theisennau ar ein Parchedig J.E.Wynne Davies, ar gyrraedd yr oedran teg o 95 Borth yn y Neuadd Gymunedol, cyfer. Diolchwyd yn gynnes iddi Aberystwyth, a chafwyd ganddo oed ar Fedi’r 20fed. Dathlodd nos Fercher, 3 Medi. Margaret gan Elizabeth Evans. bregeth afaelgar a chofiadwy, Gwen ei phen blwydd arbennig Griffiths oedd yn y Gadair. gyda thema’r neges yn gweddu i’r yng nghwmni ei theulu a nifer Mrs Patricia Griffiths oedd y Betty Horton ofalodd am y achlysur. wraig wadd, ac fe siaradodd gyda noson, nos Fercher, 3 Hydref, gan Yr Organydd oedd Eurgain theimlad am y problemau enfawr siarad am gyd-ddigwyddiadau Rowlands, ac roedd y blodau a’r y mae rhaid eu hwynebu pan yn hanesyddol, rhyfedd ac fasged o lysiau tymhorol wedi gweithio gyda phobl ifanc sydd anesboniadwy eu natur. eu gosod gan Elin Hefin ac yn wedi cael eu cam-drin gartref Diolchwyd iddi gan Ann Newby. ychwanegiad at naws yr oedfa. neu sydd wedi troi at droseddu. Gan gyffwrdd â’r un pwnc, fe Daeth y casgliad, a wnaed tuag Diolchwyd iddi gan Ann Newby. ddarllenodd Alicia Moss stori ag at Cymorth Cristnogol, i’r swm fer, wir, o’i gwaith ei hunan. o £47. Dydd Mercher, 17 Medi, treuliwyd Diolchwyd iddi gan Margaret Trodd y gynulleidfa prynhawn difyrrus a chreadigol Griffiths, Cadeirydd. werthfawrogol i ymgynnull yn y yng nghwmni Helen Rees, Diolch yn fawr unwaith eto festri i fwynhau gwledd arall oedd Glandylan, Ynys-las, cartref “Blue i Helen Rees, oedd mor garedig wedi ei pharatoi gan Margaret Island Ceramics”. Clywsom am a galw heibio i ddychwelyd Griffiths, Ceffyl y Môr, ar eu cyfer. yrfa Helen fel artist a chrochenydd, cynhyrchion terfynol ein Talwyd diolch iddi gan y Parchedig a chael amser i edmygu’r potiau a’r prynhawn yn “Blue Island Wyn Morris am ei pharodrwydd platiau a arddangosid yn ei stiwdio; Ceramics”, a phopeth wedi’i danio bob amser ac am swper flasus. cyn gadael yr oedd rhaid inni roi a’i wydro. cynnig ar baentio ein potiau ein Salwch hunain. Er gwaethaf cryn diffyg Diolchgarwch hyder ar y cychwyn, erbyn diwedd Dymuniadau gorau i Ted Davies, y prynhawn roedd pawb yn falch Cynhaliwyd y Gwasanaeth Ffordd Clarach, am wellhad llwyr iawn o’u hymdrechion, gydag Diolchgarwch blynyddol yng pan fydd wedi gorffen ei driniaeth amrywiaeth o blatiau, potiau ac Nghapel y Gerlan Nos Wener yn Ysbyty Singleton. Bydd yn braf addurniadau yn barod i fynd 26 Medi o dan lywyddiaeth eich gweld yn ôl eto ar ben ysgol Dirk Lloyd yn cynorthwyo ei chwaer Gwen i’r ffwrn. Yn hollol annisgwyl, y Parchedig Wyn Morris. Y yn paentio tai pentrefwyr y Borth i dorri y deisen Pen blwydd. roedd Helen wedi paratoi gwledd Pregethwr Gwadd oedd y Te d . Y TINCER HYDREF 2008 5

LLANDRE

Symud Ty^

Dymuniadau gorau i Buddug Thomas, Troed y Bryn, yn ei chartref newydd yn Afallen Deg. Gobeithio y byddwch yn hapus iawn. Hefyd i Mr a Mrs Fields, Lôn Glanfred, sydd wedi symud i Ynys-las.

Eglwys Llanfihangel Genau’r-glyn

Calendr 2009 - cysylltwch â Betty Williams 828335; Doreen Haggar 820314 neu Avril Thomas 820798

Ymddeoliad Hapus

Dymunwn ymddeoliad hapus i Ceri Davies, Tanyreithin. Bu Ceri yn gweithio ym Mhwerdy Cwmrheidol am nifer o flynyddoedd. Glyn a Margaret Williams, yn dathlu eu Priodas Ddiemwnt gyda’i gor-wyr a gor-wyres, Osian a Ffion.

Priodas yn Rehoboth, Taliesin

Ar ddydd Sadwrn, Medi’r 13 yng Nghapel Rehoboth, Taliesin priodwyd Sioned Menai Jones, merch hynaf Dilwyn a Carys Jones, Tal-y-bont ac Alun Tobias, mab ieuengaf John ac Eunice Tobias, Capel Dewi, Caerfyrddin. Mae Sioned yn wyres i’r diweddar William Llewelyn a Marion Edwards, Bron Rhiwel, Llandre. Pob dymuniad da i’r ddau.

Cydymdeimlad

Estynnwn ein cydymdeimlad â David ac Eileen Griffiths, a’r teulu, Maeshenllan, ar farwolaeth mam David yng Nghartref Tregerddan ar Fedi 26. Roedd Taith Gerdded a Barbeciw Pwyllgor Apêl Llandre, Dol-y-bont a’r Borth ar gyfer Urdd 2010 a Dymuniadau gorau gynhaliwyd yn Glanleri ym Medi yn llwyddiant ysgubol ac yn noson hwyliog. Codwyd mwy na £2000. Diolch Llongyfarchiadau i Ruth Davies, Lightwoods yn i bawb am eu cefnogaeth frwd ac yn arbennig i Fanc ei arholiadau lefel A, a phob dymuniad da yn y Barclays ac i deulu Glanleri. Coleg yng Nghaer.

Diolch EISTEDDFOD CEREDIGION 2010 Dymuna Glyn a Margaret Williams, Bryngolau, PWYLLGOR APÊL ddiolch yn fawr i bawb a anfonodd gardiau, negeseuon ac anrhegion ar achlysur dathlu eu LLANDRE, BORTH A DÔL-Y-BONT Priodas Ddiemwnt. Noson Gemwaith ‘Tlws’

TACHWEDD 20FED RHWNG 7.30 A 9.30 Bancyreithin, Llandre

Tocynnau £3, yn cynnwys gwin a lluniaeth ysgafn ar gael o flaen llaw drwy ffonio Meinir (820467), Sara (822029) neu Nia (820419). Cyfle gwych i brynu anrhegion Nadolig. 6 Y TINCER HYDREF 2008

Blodau i bob achlysur Blodau’r Bedol BOW STREET Suliau Tachwedd Priodasau . Pen blwydd . Genedigaeth . Angladdau . Y Garn Blodau i Eglwysi a www.capelygarn.org Chapeli neu unrhyw achlysur 10 a 5 2 J.E. Wynne Davies Donald Morgan 9 Tudor Davies Bugail Hen Efail, SY23 5AB 16 Bugail Ffôn 01974 202233 23 Stephen Morgan Danfon am ddim o fewn dalgylch y Tincer 30 J.R. Jenkins

Noddfa CIGYDD 2 10.00 Gweinidog 9 2.00 Parch. Meirion Morris BOW STREET 16 10.00 Mr Raymond Davies Eich cigydd lleol 23 10.00 Gweinidog. Cymundeb 30 Uno yng Nghartref Tregerddan Pen-y-garn am 3.30 Ffôn 828 447 Tîm Hoci Menywod Bow Street 2008 / 2009 sydd yn chwarae yng Nghyngrair Hoci Llun: 9-4.30 Genedigaeth Dyffryn Teifi pob dydd Sadwrn. Noddir y Gynghrair eleni gan Mansel Griffiths a’i Fab. Maw-Sad 8.00-5.30 Mae’r tymor wedi dechrau yn addawol iawn i’r tîm trwy cael sgôr gyfartal o 6-6 mewn Gwerthir ein cynnyrch mewn Ar 18 Medi yn Nercwys, yr gêm gyfeillgar yn erbyn Tywyn ac yna ennill 10-0 yn erbyn . Yn y llun mae - rhai siopau lleol Wyddgrug, ganwyd Rhys Ceiro, (cefn, chwith i’r dde) Heledd Gwyndaf, Meinir Jones (trysoryddes), Cerys Humphreys mab bach i Bethan ac Osian, a (hyfforddwraig), Rhian Cory, Jo Wallace, Hayley Rees, Carol Lewis, Sophie Griffiths, brawd bach i Gruff Ceiro ac Ifan Karen Price, Holly Morgan, , Ceri Morgan. (blaen, chwith i’r dde) Alaw Ceiro, a ãyr i Vernon a Dilys Jones, Morgan, Becca Williams, Ffion Lewis (capten), Ceryl Lewis, Rachel Baker (is-gapten), Gaerwen. Bydd amser prysur o Hannah Jones ac Ella Fletcher. Yn y llun hefyd mae cefnogwyr ifanc y tîm!! Rydym yn flaen dat-cu a mam-gu gyda saith o ymarfer pob nos Fercher ar astro y Brifysgol o 5.30-6.30 os oes diddordeb gan unrhyw wyrion a wyresau rhyngddynt. un i ymuno â ni.

Cydymdeimlad

Cafodd Janet Evans, 95 Bryncastell, golled drom dros yr haf wrth golli mam a thad. Cydymdeimlwn â’r teulu oll.

Cydymdeimlir a Sian, Tegwyn, Meinir a Cerys Evans, 43 Maes Afallen, ar farwolaeth ewythr i Sian yn Felin-fach.

Priodas Ruddem

Llongyfarchwn Tom a Dilys Jones, 99 Bryncastell, a ddathlodd eu priodas ruddem ar 14 Medi yng nghwmni’r teulu a dymunwn iechyd gwell i Dilys.

Pen blwydd arbennig

Cyfarchion pen blwydd arbennig i chwi, Ar gyrraedd 100 oed yn Tachwedd eleni. Mi ddaw atgofion weithiau Yn felys iawn i’m co. Am yr amser difyr dreulioch Yr Arglwydd Elystan Morgan yn agor y Te Prynhawn ac yn dadorchuddio plac yn y Pan yn byw yma yn ein bro. y tu allan i Gartref Tregerddan er cof am y ddiweddar Fonesig Alwen a fu mor Rwy’n siwr y bydd na ddathlu weithgar dros y Cartref. Ar yr aelwyd gyda’ch teulu. Gobeithio y cewch chi ddiwrnod i r y fe d du, Llongyfarchiadau a phob bendith Cymdeithas Chwiorydd Judith Morris. Cymerwyd rhan Modryb V. Y Garn gan Gwenan Price, Kathleen CYSYLLTWCH Mairwen a’r teulu oll Lewis, Nest Davies, Elizabeth  NI Cynhaliwyd Cyfarfod Jones, Shân Hayward, Meinir Bydd Vi Jones, gynt o 11 Diolchgarwch y Chwiorydd ar 1 Roberts, Meinir Lowry, Bethan [email protected] Tregerddan yn 100 oed ar yr 8fed o Hydref. Lluniwyd a llywyddwyd Jones, Elen Evans, Beryl Hughes a Dachwedd. y gwasanaeth gan y Parchg. Gwenda Edwards. Y casglyddion Y TINCER HYDREF 2008 7

GOGINAN

Priodasau Nghemaes; crefft nad anghofiodd erioed ac a ymarferodd yn Llongyfarchiadau i Sian Eleri ddiwyd drwy weddill ei fywyd. (Jones) gynt o Dir Na Nog, Aeth ymlaen i weithio gyda Cwmbrwyno ac ail ferch i Tom peiriannau gan fod yn rhan o a Iona Jones, ac Aled Walters amryw gynllun peirianyddol o Gaerdydd ar eu priodas yng mawr, fel adeiladu argae Llyn Nghapel Stryd Minny ar 29 Brianne ac yna i weithio i gwmni o Awst. Nia Elin ei chwaer peirianyddol RE yn Aberystwyth. oedd y forwyn briodas gyda Roedd y dyrfa fawr ddaeth Martha ac Ifan (nith a nai i’w angladd ar Fedi 19 yn Sian) yn flodeuferch a gwas amlosgfa Aberystwyth dan ofal bach iddynt. Brawd Aled, Iwan y Parchedig Elwyn Pryse yn Walters oedd y gwas priodas. arwydd o’r ffaith ei fod wedi byw Cafwyd y wledd briodas i ei fywyd yn llawn gan wneud llu lu o ffrindiau a pherthnasau o ffrindiau ac yn gymwynsagar i yng Ngwesty Dewi Sant, Bae lawer tra yn ymarfer ei wir grefft. Ar fore Sul, 29 Mehefin yng nghapel Caerdydd. Treuliodd y pâr eu Rhoddir ei lwch i orwedd Noddfa, Bow Street, bedyddiwyd Elin, mis mêl yng Ngorllewin UDA gyda’i Dad a’i chwaer Dwynwen merch Anwen Pierce a Hywel Williams, a Hawaii. Mae’r ddau wedi ym mynwent Ponterwyd. Pob 46 Bryncastell. Y Parch. Richard Lewis ymgartrefu ers peth amser yng dymuniadau gorau i Carlie ar ei cydymdeimlad gyda’i fam, oedd yn gwasanaethu, gydag Arwel Nghaerdydd lle mae Aled yn phen blwydd yn un ar hugain Mrs Jane Jones, Y Bwthyn a George wrth yr organ. gyfreithIwr a Sian yn darlithio ar Fedi 24. Pob lwc i’r ddau yn y Huw Jones a’i deulu, Yr Hafan yn y Brifysgol yno. dyfodol. Cwmbrwyno a gweddill ei deulu. oedd Ray Evans ac Elina Davies Llongyfarchiadau i Richard Marwolaeth Pen blwyddi a chyfeiliwyd gan Vera Lloyd. Anthony, mab Eric a Margaret Gan fod 1 Hydref yn ddiwrnod Anthony, Queen St., Goginan Trist yw gorfod gofnodi Cyfarchion pen blwydd arbennig i’r henoed cyflwynwyd ar ei briodas yn ddiweddar â marwolaeth Hywel Aneurin arbennig: y casgliad i “Age Concern”. Simone Ashley o Landrindod Jones, Y Bwthyn, Cwmbrwyno i Molly Hutchings, Llwyngwyn, Anfonwyd ein cofion at Gwenda yng Nghapel y Bedyddwyr ar Fedi’r 14eg wedi ysbaid byr ar Fehefin y trydydd; James sydd wedi bod yn yr yn Alfred Place, Aberystwyth. o waeledd ac yntau ond yn 56 i Eric Stephens, Erw Deg, ar ysbyty a chydymdeimlwyd â Maent wedi ymgartrefu ac yn mlwydd oed. Fehefin y degfed; Nest Davies, Morfudd Clarke gweithio yn Aberystwyth. Ganed Hywel yn bumed o i Iris Richards, Brodawel, ar a theulu E.J.Morgan a gollodd saith o blant i Jane a’r diweddar Fehefin y pedwerydd ar bymtheg anwyliaid. Diolchodd Gwenda Dathlu Dennis Jones yn Pwlliwrch, ac i Ken Morris, Y Wern, ar Edwards i bawb a gymerodd ran Llanbryn-mair. Wedi gadael Orffennaf y pedwerydd ar ddeg ac i’r Parchedig Judith Morris am Llongyfarchiadau i Lewis ysgol aeth i weithio i gigydd yn Roeddynt i gyd yn dathlu wasanaeth yn llawn defosiwn a Johnstone, Y Druid, ar Machynlleth gan ddatblygu y cyrraedd carreg filltir ‘80’. diolchgarwch i Dduw am ei holl ei ddyweddiad â Carlie grefft o ladd a pharatoi anifeiliaid Dymuniadau gorau i ‘Bedrybled’ roddion inni. Bolwell, Yr Hafod, ac hefyd mewn lladd-dy lleol yng Goginan!!

Merched y Wawr

Nos Lun, Medi 8fed cynhaliwyd ein cyfarfod cyntaf ar ôl gwyliau’r haf, braf oedd cwrdd 15fed i glywed Debra Griffiths Cenedlaethol Ieuenctid Prydain â phawb unwaith eto, roedd hyn o Aberteifi yn sôn am ei o’r comedi The Sick Room yn Chwiorydd yn amlwg yn ôl y clonc! phrofiad ar y rhaglen deledu y Soho Theatre. Cafodd y y Garn Croesawodd ein llywydd, Lisa Coal House. Braf oedd cael bod cynyrchiad sylwadau da, gyda’r Davies, bawb i’r cyfarfod. Ein yng nghwmni llond neuadd o Times yn rhoi tair seren iddo. Tachwedd 5ed gwraig wadd am y noson oedd Ferched y Wawr yn gwrando Llongyfarchiadau i Gwyneth a Prynhawn Mercher Anne Till. Roedd Anne wedi ar hiwmor iach Debra a chael dymuniadau gorau i’r dyfodol. bod yn cerdded yn Nepal a gwledd o fwyd i ddilyn. Cymdeithas chafwyd ei hynt a’i helynt Diolch Chwiorydd y Garn yn ymdopi â’r wlad ryfeddol Cydymdeimlwn â Lisa Davies, am 2.30 o’r gloch yma, gyda lluniau gwych a ein llywydd, ar golli ei chwaer Hoffai Brenda Jones, Glyn-Teg, sgwrs llawn ffeithiau a digon o Anne, hefyd dymunwn wellhad ddiolch o galon am y cardiau, ‘Wyt ti’n gêm? gyda hiwmor. Mwynhawyd y noson buan i Annetta Morgan sydd galwadau ffôn a geiriau caredig Glyn a Gill Saunders yn fawr. I gloi y noson cafwyd wedi cael triniaeth yn yr ysbyty a dderbyniodd ar ôl derbyn Jones lluniaeth ysgafn wedi’i baratoi yn ddiweddar. “gwobr anrhydedd Ceredigion gan y pwyllgor. Mae’r gangen yn 2008”. Diolch i Beryl Hughes cyfarfod ar yr ail nos Lun o bob Pen blwydd hapus am fy enwebu. Pleser mwya yw Tachwedd 29ain mis yn y neuadd am 7.30. Croeso gweithio ar wahanol bwyllgorau Dydd Sadwrn i unrhyw un i ymuno â ni, ar Dymunwn ben blwydd hapus yn yr ardal. Mae pobl Bow Hydref 13eg fydd y cyfarfod yn ddeunaw oed i Gwyneth Street a Llandre yn “spesial” yn Ffair y Garn dan nesaf gyda parti Virgin V. Keyworth, Dernol, Y Lôn Groes. enwedig y To Hñn. Mae stôr o ofal y Chwiorydd Treuliodd Gwyneth ei gwyliau wybodaeth a storiau i ryfeddu yn Neuadd Cafwyd gwahoddiad i ymuno haf yn Llundain yn cymryd dim ond rhowch amser i wrando, Rhydypennau, 10-12 o’r â Changen Tal-y-bont ar Fedi y rhan yng nghynyrchiad Theatr mae llawer i ddysgu. gloch 8 Y TINCER HYDREF 2008

PENRHYN-COCH

Suliau Horeb ac yn arwain grwpiau gweddi, yn ymweld â’r claf, yr henoed a Tachwedd gweddwon. yn eu cartrefi ac mewn 2 10.30 Clwb Sul 2.30 Oedfa ysbytai. Mae pob aelod o Undeb y gymun – Gweinidog Mamau wedi cael galwad i’r gwaith 9 10.30 Oedfa deuluol Gweinidog ac yn gwisgo gwisg arbennig - 16 10.30 Clwb Sul 2.30 Oedfa ffrog ddu a choler wen. Mae y bregethu – Gweinidog Paned i wraig o weinidog - Merriam ar ei ddilyn 8fed blwyddyn yn weinidog yma 23 10.30 Clwb Sul a Clwb Sul bach ac maent yn adeiladu estyniad i’r ac Oedfa bregeth Y Parchg capel. Peter M. Thomas 30 10.30 Oedfa bregeth Gweinidog Soniodd Dr John, trwy gyfrwng lluniau am ei brofiad o yn y wlad a I’r Coleg chymerwyd at y rhannau arweiniol a sgets gan aelodau y Clwb Sul. Dymuniadau gorau i Lydia Adams, Gyrrwyd y casgliad o £125 i’r Glyn Helyg, sydd wedi mynd i Ysbyty y bu Dylan ynddi Brifysgol Bangor i ddilyn cwrs cerddoriaeth. Gweinidog Anrhydeddus

Ymddeoliad hapus Brynhawn Sul 5 Hydref croesawyd Pentref yn Lesotho y Parchg Peter M. Thomas fel Dymuniadau gorau i Robert Gweinidog Anrhydeddus gan y Dobson, Cae Mawr, sydd wedi Parchg Judith Morris ymddeol o’i waith yn y Cyngor Llyfrau lle bu am dros 30 mlynedd. Cymdeithas y Penrhyn

Clwb Cinio Cymunedol Cynhaliwyd cyfarfod cyntaf Cymdeithas y Penrhyn yn Festri Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Horeb ar y 17eg o Fedi a braf oedd Neuadd yr Eglwys dyddiau croesawu wynebau newydd i’n Mercher 22 Hydref, 12 a 26 plith. Tachwedd. Cysylltwch â Egryn Rhaid cyfadde fod cryn Evans – 828 987 am fwy o fanylion chwilfrydedd ymysg y marched neu i fwcio eich cinio. y mis hwn am mai’r amryddawn Mererid Hopwood oedd y wraig Ysbyty wadd. Ni’n siomwyd! Testun ei sgwrs oedd “Dim John Hughes, Pencwm ar ôl ond geiriau”. Gwyddom am ei triniaeth yn Ysbyty Treforus. llwyddiant eithriadol yn cyflawni’r gamp driphlyg; ond buan y Cydymdeimlad sylweddolom fod ganddi hefyd ddawn dweud fyrlymus, naturiol, a Cydymdenilwn a Ken Evans, hoeliwyd ein sylw o’r cychwyn â’i Coedgruffydd ar farwolaeth ei chrefft i drin geiriau. Cawsom ganddi bytiau o chwaer yng nghyfraith Ann ym Pentref ar gyfer plant anabl yn Lesotho Mronnant ac â Morfudd Morris, farddoniaeth mewn tafodiaith Maes Seilo, ar farwolaeth nai yn – o waith Dewi Emrys a Waldo, Ffrainc. er enghraifft, hanesion teuluol llawn hiwmor, yn ogystal â blas o’i Diolchgarwch Horeb chyfansoddiadau unigryw hi. Dwi’n amau i nig yd gael ein Daeth Dr Dylan John, meddyg cyfareddu gyda’i dawn traddodi ifanc o Grymych sy’n feddyg yn a’i brwdfrydedd heintus a death y Ysbyty Llwyn Helyg, Hwlffordd sgwrs i ben yn llawer rhy fuan! atom i’r gwasanaeth diolchgarwch Diolchwyd iddi gan Richard i sôn am ei gyfnod yn Lesotho Owen. lle bu am ddeufis tra’n fyfyriwr. Edrychwn ymlaen at sawl Mae Horeb wrthi yn creu cyswllt noson ddiddorol arall yn ystod y ar hyn o bryd gydag Eglwys flwyddyn. Ebenezere yn Lesotho. Lleolir yr eglwys mewn pentref gwasgaredig Brysiwch wella a thlawd iawn tua 10 milltir y tu allan i’r brifddinas, Maseru. Dymunwn wellhad buan i Mr Cyfanswm aelodau y saith gangen V Bolt, Ger-y-Llan, sydd yn yr o’r fam eglwys.yw 2,000 aelod; ysbyty ar hyn o bryd. Da yw mae 194 yn yr Ysgol Sul, a 300 yn deal fod John Hughes Pen-cwm Undeb y Mamau sy’n weithgar y yn cryfhau ar ôl ei driniaeth Dr Dylan John a’r Parchg Judith Morris gyda ieuenctid Horeb ar ôl y cwrdd tu hwnt yn codi arian, yn trefnu lawfeddygol yn ddiweddar. Hefyd diolchgarwch Y TINCER HYDREF 2008 9

Gwenda Thomas, Gwelfor, a fu yn Cydymdeimlad yr ysbyty yn ddiweddar. Daliwch bawb i wella. Cydymdeimlwn â Miss Helen Davies, dirprwy bennaeth Ysgol Merched y Wawr Penrhyn-coch ar farwolaeth ei Penrhyn-coch thad ; hefyd â’r Parchg John a Mrs Kathryn Livingstone, Nos Iau, Medi 11eg, fe groesawodd Y Ficerdy, ar farwolaeth tad Mair Evans ein cyn-lywydd Kathryn yn Sanclêr; ac â’r tair ni yn gynnes iawn i noson chwaer - Anne a Dei Jones, 12 agoriadol y tymor newydd. Fe Tan-y-berth; Mair a Bernard gawsom adroddiad o’n sefyllfa Edwards, Hafod Wen, 8 Y Ddôl ariannol gan ein cyn-drysorydd Fach a Marion a Tommy Lewis Margaret Evans cyn iddynt fel a’r teulu, Denver, Garth ar cyn swyddogion drosglwyddo yr farwolaeth eu mam – Mrs Jane awenau i’r swyddogion newydd. Arch , gynt o . Yna fe ategodd ein llywydd newydd Mairwen Jones at yr Eisteddfod Gadeiriol hyn a ddywedodd Mair a rhoi Penrhyn-coch yr un croeso i’r aelodau hen a newydd; a diolchodd i bawb am Bellach a threfniadau cyhoeddi eu gwaith da y tymor diwethaf. Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd Fe gydymdeimlodd ag amryw 2010 yn hysbys dymuna Mairwen o’r aelodau a gollodd anwyliaid Jones, ysgrifennydd Eisteddfod yn ystod yr haf. A llongyfarch Mairwen Jones Gadeiriol Penrhyn-coch gadarnhau pawb a fu yn llwyddiannus mewn mai dyddiadau Eisteddfod cystadlaethau dros y misoedd Coal House a fu ar y teledu. Gwraig enwedig pan gofiwn fod cymaint Penrhyn-coch yn 2009 fydd Ebrill diwethaf. Yna aed ymlaen i â gallu a thalent arbennig am o ddifyniadau cymwys i’w cael 24-25. wneud y busnes arferol o fynd ddweud ei hanes am yr amser a fu yn yr iaith Gymraeg. Garw na dros yr ohebiaeth a oedd wedi yn un o’r teuluoedd a gymerodd ddangosom ni’r Cymry dipyn yn Bingo! dod i law. Wedyn fe ddaeth yn ran yn y gyfres. Diolchwyd i rhagor o annibyniaeth meddwl ar amser i groesawu ein gãr gwadd, bawb ar ran Cangen Penrhyn-coch ysbryd ac na fyddem mor barod i Cynhelir noson chwarae bingo yn sef Gwyn Jones, Llambed a’i wraig gan ein is-lywydd Ceri Williams. efelychu’r Sais ymhob peth bron. Neuadd y Penrhyn, Penrhyn-coch Val sydd eu dau yn arbenigwyr ar Noson arbennig dros ben. Dymuniadau goreu. nos Wener Tachwedd 21; trefnir y gêm Tipit. Roedd yna amryw gan Bwyllgor y Neuadd i godi ohonom erioed wedi chwarae Llyfr Cynysgrif D. J. Davies arian i Apêl Plwyf Trefeurig y gêm hon a dim syniad beth i Ysgol Sir Eisteddfod yr Urdd 2010. Os oes wneud ond o dan ofal Gwyn a Val Mae gennyf Lyfr cynysgrif o Mehefin 16fed 1913 rhywun â diddordeb i noddi y ni fuom yn hir cyn dod i ddeall eiddo fy niweddar fam pan oedd Aberystwyth noson byddai’r pwyllgor yn falch o beth i’w wneud. Wel dyna beth yn ddisgybl yn ysgol y Sir (pryd glywed gennych – cysyllter â Dai oedd noson i’w chofio. Hwyl a hynny) yn 1913, ac y mae yn Mairwen Jones Rees Morgan 820 233 sbri gyda holl weiddi a sgrechian llawn o gyfarchion ond i gyd trwy gydol yr amser. Tri ymhob yn Saesneg gydag un neu ddau tîm a phawb am fod ar y blaen. eithriad. Ond mae un arbennig Efallai eu bod yn ymddangos wedi ei ysgrifennu y tu mewn i ein bod yn ymddwyn tipyn yn glawr cefn y llyfr sydd i mi yn NOSON GWIS afreolus ar adegau a meddwl ein ddiddorol dros ben oherwydd fod ? ? bod yn aelodau Merched y Wawr! yna gymaint o sôn am gadw’r iaith ? Credwch chi neu beidio, roedd hon ? Gymraeg heddiw. Mae yn eiddo i yn noson werth chweil a phawb D. J. Davies, Ysgol Sir, Aberystwyth. wedi blino yn llwyr ac yn chwysu Y dyddiad yw 16eg o Mehefin 1913. Y TINCER ar ddiwedd y noson. Beth bynnag, Mi fyddai yn ddiddorol iawn cael mae Tipit yn rhan o gystadlaethau gwybod pwy oedd y person yma. chwaraeon y Mudiad ac wedi Mae gennyf rhyw gof mai athro Neuadd Penrhyn-coch ymddangos ar y teledu cyn hyn. yn yr ysgol oedd. ? ?

Diolchwyd yn swyddogol gan Ceri Dyma beth a ysgrifennodd yn y 7 Tachwedd 2008, 7.30pm Williams, ac yna croesawyd pawb i cynysgrif: ymgymryd o’r bwffe oedd wedi ei I mi mae yr un mor addas heddiw. pharatoi gan yr aelodau. Tynnwyd Agorir y noson gan yr awdures y raffl fisol, ac aeth pawb tua thre Wedi darllen y llyfryn yma, a wedi mwynhau yn fawr iawn. rhai cyffelyb iddo – trwodd, Caryl Lewis tarewir fi â syndod anesgrifiadwy Nos Lun, 15fed o Fedi, aeth bron fod yr ysgrifenwyr oll, gyda criw ohonom trwy wahoddiad ambell eithriad yma ac acw, er yn Mynediad £4 i gynnwys lluniaeth ysgafn i ymuno ag aelodau Merched Gymry bron i gyd, yn diraddio y Wawr, Tal-y-bont. Treuliwyd eu hunain, eu iaith a’u gwlad i’r (£1 i blant) noson ddifyr dros ben. Yno yn fath raddau fel ag i ysgrifenu yr ein diddori roedd Debra Griffiths, hyn sydd ganddynt i ddweyd, neu Croeso cynnes iawn i bawb! un o gymeriadau allan o’r gyfres i ail ddweyd, yn iaith y Saeson, yn 10 Y TINCER HYDREF 2008

CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN Yr Urdd ym Melindwr Cydymdeimlad

Efallai gwyddoch fod Eisteddfod Cydymdeimlwn â Mrs Sally Genedlaethol yr Urdd yn dod Evans, Tywynfa, Pen-llwyn, ar i Geredigion yn 2010. Mae’r golli chwaer yn ddiweddar, sef Pwyllgorau Apêl Lleol wrthi’n Mrs Jinny Kirkwood a oedd yn gweithio i godi ymwybyddiaeth. 87 mlwydd oed ac yn byw yn Eich prif bwyllgor lleol chi yw yr Alban. ‘Roedd Mrs Kirkwood Pwyllgor Etholaeth Melindwr, yn un o chwech o blant, ond sy’n cynnwys ardal a phentrefi fel y dywed Mrs Evans, dim Ponterwyd, Pontarfynach, ond tair chwaer sydd ar ôl , Pisgah, Capel bellach. Cofiwn am y teulu a’r Seion, Cwmrheidol, a Chapel cysylltiadau yn eu hiraeth. Bangor. Mae’r Pwyllgor yn cwrdd yn Neuadd Eglwys Capel Cylch Meithrin Bangor, ar drydedd nos Fercher Pen-llwyn pob mis, am 7.30pm. Mae croeso i bawb. Croeso cynnes iawn i Delan Mae’r Urdd wedi gosod targed Gwynne sydd wedi ymuno â’r ^ o £8,000 ar gyfer etholaeth Prif Ferch Coleg Llanymddyfri eleni yw Elinor M. Davies Farn, gynt yn byw yn Nhy Cylch yn ddiweddar. Melindwr, a hyd yma mae’r Garej Bangor, Blaengeuffordd ac wedyn ym Mlas-y-dderwen, Gelli Angharad. Mae Mae’r plant wedi bod yn Pwyllgor wedi llwyddo i godi o Elinor yn unig ferch i Tim a Caryl Farn, ei mam o deulu Garej Cawdor, Castellnewydd dathlu pen blwydd “Smot” y Ci, gwmpas £1,800 drwy gyfraniadau Emlyn. Mae Elinor yn gyn-ddisgybl o Ysgol gynradd Pen-llwyn ac Ysgol Sul Capel ac maent wedi gwneud cacen busnesau a chymdeithasau Pen-llwyn. Dymunwn yn dda iddi i’r dyfodol. siocled iddo a chael parti. Buom lleol, a drwy gynnal stondin hefyd yn brysur y tu allan yn mewn digwyddiadau fel Sioe yn annog pob lefel o chwarae i roi Delyn gyda Cherddorfa Theatr casglu gwahanol fathau o ddail Amaethyddol Aberystwyth, eu presenoldeb, ac elwa o brofiad “Northern Ballet”, cyn dilyn i’w paentio a’u stampio ar bapur. Sioe Capel Bangor, Sioe Fach helaeth o’i dysgeidiaeth. Bydd yn gyrfa fel telynores yng Ngogledd Ar ddydd Gwener, 24ain o Ponterwyd, Miri Mynach. Bu’r achlysur croesawgar a chyfeillgar Gorllewin Lloegr. Mae Eira Hydref, byddwn yn cynnal Pwyllgor hefyd yn gyfrifol am y i gerddorion ieuainc. Anogir yn chwarae yn rheolaidd i “Parti Calan Gaeaf” yn Neuadd barbiciw yn Sioe Capel Bangor. rhieni a gwylwyr i fynychu y Gerddorfa’r Hallé, yn ogystal y Pentref, Pen-llwyn, am Dymuna’r Pwyllgor ddiolch o digwyddiad unigryw hwn. a bod yn athrawes. Mae yn 4.30yh tan 6.30yh. Bydd yna galon i bawb sydd wedi cyfrannu Mae Eira yn gyn-ddisgybl bennaeth Astudiaethau’r Delyn gystadleuaeth gwisg ffansi, hyd yma, yn eu gwahanol ffyrdd, Ysgol Gynradd Pen-llwyn yn Chetham a’r RNCM. gêmau a cherddoriaeth, raffl a ac estyn croeso i unrhyw un ac Ysgol Gyfun Penweddig. Bydd y noson hon, ar y 7ed gwobrau. Mae croeso i bawb i sydd am ymuno yn y gwaith. Graddiodd o Goleg “Royal o Dachwedd yn noson hudol ddod. Y tâl mynediad yw £2 i Ar hyn o bryd, mae’r Pwyllgor Northern” Maenceinion. Wedi o gerddoriaeth, a hyderwn y blant Ysgol Feithrin a Chynradd, wrthi’n llunio rhaglen o derbyn rhoddion o Gyngor y gwnewch bob ymdrech i fod yn a hynny yn cynnwys Ci poeth, ddigwyddiadau ar gyfer tymor Celfyddydau, a Chronfa Ryan bresennol i gefnogi merch leol yn cacen a diod. y gaeaf, a’r gwanwyn. Cadwch Davies, enillodd ei gradd M. A. yn dychwelyd adref iw phentref. lygad allan am ein hysbysebion. Ysgol Gerddoriaeth Manhattan Am ragor o wybodaeth am Cystadleuaeth dylunio Am fwy o wybodaeth, Efrog Newydd. docynnau a sut i fynychu y logo cysylltwch â’r Cadeirydd, Wedi dychwelyd i Brydain gweithdy telyn, cysylltwch os Branwen Davies ar 01970 890437, Fawr, apwyntiwyd hi yn Brif gwelwch yn dda â Heather Evans Mae angen logo ar y Cylch neu e-bostiwch branwen_davies@ ar (01970) 880 469 Meithrin, a bydd y logo yahoo.co.uk buddugol yn cael ei ddefnyddio Dathlu ar lythyron posteri a chrysau Telynores Leol yn dod yn polo newydd i blant a staff ôl i Gapel Bangor Llongyfarchiadau a dymuniadau y cylch. Mae’r gystadleuaeth gorau i Gwenan John, Fferm hon yn agored i blant ysgolion Bydd y delynores Eira Lynne Cyncoed, fydd yn dathlu ei phen meithrin a chynradd, a gofynnir Jones yn dychwelyd i’w chartref i blwydd yn 18 oed ar Hydref 18ed. yn garedig am rodd o 50c am bob roi Cyngerdd i gefnogi yr eglwys Yn gynnharach yn y flwyddyn cynllun a gyflwynir. Danfonwch leol, nos Wener Tachwedd 7fed cyflawnodd Gwenan y gamp eich ceisiadau i: Cystadleuaeth am 7.30 o’r gloch. Eira fydd yr o basio ei phrawf gyrru ar yr Logo, Tyncastell, Pontarfynach, artist arbennig mewn noson o ymgais gyntaf. Ers hynny nid yw Aberystwyth, SY23 4QU erbyn gerddoriaeth yn eglwys Dewi injan y Peugeot bach wedi cael 20fed o Hydref. Byddwn yn Sant, gyda chôr Ysgol Pen-llwyn amser i oeri!! cyhoeddi’r enillydd ym mharti a’r unawdydd Glenys Jenkins. Calan-gaeaf y Cylch. Diolch yn Ar y dydd Sadwrn canlynol, Newid Swydd fawr a phob lwc i chwi gyd. Tachwedd 8fed, cynhelir Mae croeso i unrhyw blentyn Gweithdy i delynorion ieuainc Pob lwc a dymuniadau da i Mrs rhwng dwy a phedair oed yn yr eglwys. Cysyllter â Heather Eluned Lewis, Brynmeirion, sydd ymuno â’r Cylch Meithrin, i Evans ar (01970) 880 469 os ydych â yn ned. Bu yn y gorffennol yn fwynhau cwmni plant eraill diddordeb i fynychu y Gweithdy. gweithio i Pentir Pumlumon ac a chael dysgu drwy chwarae. Mae Eira yn awyddus i hefyd i Menter Aberystwyth. Os oes diddordeb gennych, delynorion lleol i ddod ynghyd i Mae Eluned wedi derbyn swydd cysylltwch â Bethan James y gael cyngor sut i baratoi ar gyfer newydd yn ddiweddar gan gadeiryddes ar (01970) 890283 arholiadau, i wella eu hymarfer ac gwmni Airtricity. Pob hwyl iddi neu Gail Nolan yr arweinyddes i ennill fwy o hyder ac ati. Mae Eira Lynne yn y gwaith. ar (01970) 871390. Y TINCER HYDREF 2008 11

LLANGORWEN Yr Athro Gruffydd Marwolaeth Aled WIlliams Bu farw Anne Eluned Griffiths, Crow’s Nest, Llangorwen, yng Nghartref Tregerddan. I RUFFYDD ALED Gwraig y diweddar Tommy Griffiths, mam David ac Eileen, mam-gu Isla ac Andrew, a Pe bai’r Guto’n barddoni hen fam-gu i Lewis. Yng Nglyn-y-groes ein hoes ni ã Roedd yn chwaer i’r diweddar Gwyneth Dôi dros sawl d r oer a sarn Lewis a Janet Kyffin, Aberystwyth. (Yna bodio o Lanbadarn) Cynhaliwyd yr angladd dydd Iau Hydref 2il Draw ar wib i dir Aber, yn Amlosgfa Aberystwyth. Cydymdeimlwn Loncian o’r Glyn cyn i’r Glêr. â’r teulu yn eu profedigaeth. Gael ei arogl, oherwydd, Er dod i gydnabod Nudd Ym mhob tñ a rhannu rhodd DOLAU O arfer, dod o’i wirfodd Gwaith dramor A wnâi heddiw, a chiwio I roi clod i’w Ercwl o. Mae dau fab Dolau Gwyn yn gweithio Gwelai, wir, fod un o’r Glyn mewn gwledydd Celtaidd ar hyn o bryd. ã Garmon Ceiro yn Gynorthwyydd dysgu Ym mhalas y t r melyn Cymraeg ym Mhrifysgol Rennes yn O’i flaen, sydd, fel ei hunan, Llydaw a’i frawd Deiniol yn gweithio mewn Yn swigio lot o Osai glân! Cloddfa sinc yn Nhipperary. Llawenhai a llenwai’r llys Â’i drosiadau arswydus. Genedigaeth ñ Âi’r Hen Gol yn Rhôn a’i gw r Mae Alun a Margaret Rees, Seintwar wedi A’r hen fôr yn fyfyrwyr, gwirioni ar enedigaeth eu hãyr cyntaf. Fe Staff Aled fyddai’r cedyrn anwyd Samuel (Sam) yn ddiweddar i Andrea Wrth ei foli’n codi cyrn a Julian. Mae’r teulu bach ym Mhenarth Eu medd hwy i’r ymddeol, wrth eu bodd. Dymuno’i weld yma’n ôl.

Ymddeoliad Ond dorf, cyn dod i derfyn Ei gân yn iawn, gwn i hyn, Llongyfarchiadau a phob dymuniad da Yr âi bardd ymylau’r byd i’r Athro Gruffydd Aled Williams ar ei A’r Glyn i ofyn hefyd ymddeoliad o’r Brifysgol yn Aberystwyth. Bellach ba ddôr agored? Ba eilun, Ba Broff i’w ddilyn? Ba Ruffydd Aled?

Eurig Salisbury

ALED

Bydd ein sgyrsiau’n deneuach – drwy’r hydre A’r Adran yn wacach, A ni’n awr yn canu’n iach I ãr na fu’i gywirach.

Huw Meirion Edwards

I GYFARCH ALED AR EI YMDDEOLIAD

Hendy hardd yw dy ddysg di, – hen neuadd Eang ei goleuni; Cadarnwych yw’r coed arni Mihangel Morgan yn cyflwyno ei lythreniad cain o A’r Gymraeg yw ei mur hi. gerddi cyfarch i’r Athro Gruffydd Aled Williams ar ran ei gyd-weithwyr yn yr Adran Gymraeg mewn Y Dwned a’r Dadeni – a huliaist cino yn Ffosrhydgaled. Lluniwd y cerddi gan Huw Yn hael i bob cwmni; Meirion Edwards, Peredur Lynch ac Eurig Salisbury Gweini’n deg i’th gywion di i gyfarch yr Athro ar ei ymddeoliad fel Pennaeth yr Geginwaith i’w digoni! Adran ac Athro Cymraeg y Brifysgol rhwng 1995 a 2008. Peredur Lynch 12 Y TINCER HYDREF 2008

CWMRHEIDOL MADOG

Pen blwydd hapus Suliau Tachwedd Dei a Wendy Evans a’r teulu Fferm y Fronfraith ar golli modryb – Mrs Annie Dymuniadau gorau i Ellie Doidge, Cae gynon, ar Madog 2 Evans, Bronnant. ddathlu ei phen blwydd yn ddeunaw oed. 2 J.E. Wynne Davies 9 Tudor Davies Mynd i’r coleg Urdd y Benywod 16 Bugail 23 Stephen Morgan Pob lwc i’r canlynol wrth iddynt Daeth yn amser i gychwyn ar y gweithgareddau eleni 30 J.R. Jenkins ddechrau yn y colegau. Hannah eto ac yn ôl yr arfer, ers llawer blwyddyn, aethpwyd Binks, Trysor, i Fangor; Trystan Davies, ar daith gerdded. Canolfan Nant yr Arian oedd y Dyweddiad Llwyngwyddil, i Aberteifi; Rheinallt gyrchfan eleni ac er nad oedd y tywydd yn ffafriol Jones, Felin Hen, i Goleg Llysfasi, iawn cafwyd prynhawn dymunol iawn yn cerdded a Llongyfarchiadau i Sioned Hughes, Rhuthun; a Mared Hughes, Gwarcwm chymdeithasu dros baned o de cyn troi am adref. Gwarcwm Hen a Llywelyn Ifans o Hen i Lanbadarn Fawr. Dregaron ar eu dyweddiad. Cydymdeimlad Cwrdd Diolchgarwch Cydymdeimlad Estynnwn ein cydymdeimlad dwysaf â Peter a Ioan Cynhelir Cyfarfod Diolchgarwch Madog Lord, Gellifach, ar golli mam a mam-gu annwyl yng Cydymdeimlwn â Erwyd Howells, ar nos Fawrth, 21 Hydref am 7.00 o’r Nghaerwysg yn ddiweddar. Llongyfarchiadau i Ioan ar Tñ Capel Madog, ar golli ewythr - gloch. Y pregethwr gwadd yw’r Parchedig gael ei ethol yn gadeirydd Cyngor Yr Ysgol Gymraeg Mr Hodgson o Aberystwyth; hefyd, Nicholas Bee. am eleni. Pob hwyl i ti ar y gwaith pwysig yma.

Llyfr Newydd Mantolen Y Tincer 2007-2008 Mae Noragh Jones Troedrhiwsebon, wedi bod DERBYNIADAU yn brysur iawn yn ystod y blynyddoedd diwethaf yn BWRDD YR IAITH GYMRAEG £1,359.00 mynd o amgylch trigolion CYNGHORAU CYMUNED pen uchaf Cwmrheidol yn casglu hanesion ac yn cael eu Y BORTH £50.00 barn am y newid mawr sydd TIRYMYNACH £250.00 wedi digwydd yma o fewn TREFEURIG £300.00 cof y rhai sydd wedi bod yn MELINDWR £200.00 byw yma erioed, a hefyd y GENAU’R-GLYN £200.00 £1,000.00 newydd ddyfodiaid. Ffrwyth CYFEILLION Y TINCER £500.00 yr ymchwil yw y llyfr GWERTHIANT £4,564.70 Cwmrheidol People a gafodd ei HYSBYSEBION £826.30 lansio yn Nhroedrhiwsebon nos Sadwrn Medi 27ain. TINCER TRWY’R POST £180.60 Cynlluniwyd y clawr gan Ioan Lord, Gellifach. Mae yn RHODDION £71.00 lyfr llawn o hanesion am y Cwm ei hun a hefyd am y CYNNWYS TAFLENNI £150.00 bobl sydd wedi symud yma o bob cwr o’r byd. FFAIR Y TINCER £590.15 CYNGOR SIR CEREDIGION £500.00 Gwasanaeth coffa £9,741.75 Dydd Sadwrn Medi 27ain cynhaliwyd gwasanaeth syml yng Nghapel Llwyn-y-groes i gofio am y diweddar Megan Critchley o Walsall. Cafodd ei mam ei geni yn Ffrwd-ddu a’i thad yn Llain. Ar ôl priodi bu y ddau MEWN LLAW MEDI 2007 £2,410.24 yn byw yn Ty-melyn lle cafodd ei brawd ei eni ond yn fuan wedyn aethant i fyw i dde Cymru lle cafodd £12,151.99 Megan ei geni. Yn ystod y blynyddoedd diwethaf bu yn dod i aros ar ei gwyliau yn Caehaidd a’i dymuniad oedd cael ei llwch wedi ei rhoi ym medd ei rhieni ym TALIADAU mynwent Bethel, Cwmrheidol. Y Parchg Ifan Mason Davies oedd yng ngofal y gwasanaeth a’r organydd oedd ARGRAFFU £6,054.87 Delyth Morgan. Daeth nifer o berthnasau ynghyd, rhai GOSODWR £1,700.00 wedi trafaelio o bell i dalu y gymwynas olaf. TEIPIO £600.00 GWEINYDDOL (STAMPIAU AYB) £161.18 Cwrdd Diolchgarwch TRYSORYDD £50.00 GOLYGYDD £100.00 Cynhaliwyd Cwrdd Diolchgarwch Capel Llwyn-y-groes nos Iau olaf Mis Medi. Y pregethwr gwadd oedd y £8,666.05 Parchg Enid Morgan, Aberystwyth. ‘Roedd y Capel bach wedi ei lanhau a’i addurno yn hyfryd iawn eleni eto. Croesawodd Elizabeth Lewis pawb i’r oedfa a MEWN LLAW MEDI 2008 £3,485.94 hyfryd oedd gweld nifer o ffrindiau wedi troi i mewn atom. Diolch yn arbennig i Meriel Morgan am roi CYFRIF CADW £125.00 ei gwasanaeth wrth yr organ, a diolch i bawb am eu cefnogaeth. Y TINCER HYDREF 2008 13

TREFEURIG COLOFN MRS JONES Sioe Cymdeithas Sampl o Wywair – Glyn Davies ? Trefeurig Tywarchen o Borfa – Meirion Y mae hi’n gyfnod diolchgarwch, sydd yn rhoi mwy na’n hangen Edwards unwaith yn rhagor, ac er nad fy ac sy’n rhoi hyd eithaf aberthu Ei mwriad yma yw pregethu fy Fab Ei hun i’n prynu boed ni yn Cynhaliwyd y sioe yn hen ysgol Ysgallen Talaf – Ken Evans mhregeth diolchgarwch am y haeddu Ei haelioni neu beidio. Ac Trefeurig dydd Sadwrn Medi 6ed. Sioe Gãn – Gorau yn y Sioe – flwyddyn hon, mi rydw i am godi er fod gweddi yn anhepgor mewn Er gwaethaf y tywydd anffafriol Maddy Lewis ambell i bwynt. patrwm dyddiol o ddiolch, y mae cafwyd diwrnod hwyliog, gyda Enillwyr y cystadlaethau a Nid wyf yn hoff o’r hydref .Y ffyrdd eraill ar gael i ni. nifer da o gystadlaethau o safon ym gynhaliwyd yn ystod Mis Awst: mae iddo ei harddwch cyfareddol Ni ddylem fodloni ar ffeithiau mhob adran. Basged Grog – Rose Neville ei hun ac yr wyf yn fyw i’w fel y rhain. Mae 75% o adnoddau’r I gydredeg â’r cystadlu yn Pwll Gardd Gorau – Alayne gyfoeth a’i sbloet ond, mewn difrif, byd yn dal yn nwylo 25% o’i y sioe roedd y pwyllgor wedi Reeves trothwy’r gaeaf yw’r hydref ac y boblogaeth, mae 25% o anifeiliaid y trefnu nifer o weithgareddau ac Diadell Fynydd Orau – Ken Evans mae’n anodd i haul garwr fel fi byd yn wynebu difodiant ac mae’n atyniadau i ddiddori’r ymwelwyr. Ceffylau/Merlod: ddathlu dyfodiad hwnnw a’i law byd yn llygru yn ddyddiol. Ond Llywydd y dydd oedd Edwina Ceffyl/Merlen 16 oed a throsodd a’i oerni! Mae’n anodd diolch a beth, meddech chi sydd â wnelo Davies, cyn ysgrifenyddes y – Cyflwr Gorau – Teulu Gillison hithau’n derfyn haf, hyd yn oed hyn â diolchgarwch? Fy ateb i yw sioe ac aelod o’r Ganolfan a May haf gwael, er fod yr holl gynnyrch hyn, petaem ni yn wirioneddol Gymdeithasol ers y cychwyn Ceffyl/Merlen dan 16 oed – cyflwr a welwn yn profi ein hangen i ddiolchgar fe fyddem yn gofalu (nôl yn 1973). Yn ei haraith fer gorau – Sera Walker a Bertie ddiolch ac yn profi gwirionedd am ein byd a’i adnoddau ac yn diolchodd Mrs Davies i’r pwyllgor Cynhaliwyd cyfarfod o Bwyllgor gweddi casgliad yr eglwys, eu defnyddio yn deg a chyfiawn am yr anrhydedd o gael ei gofyn y Sioe, nos Fercher, Medi 30ain, ‘O’th law di y daw popeth a chynaladwy. Nid arglwyddiaeth i lenwi’r swydd, a dymunodd bob pryd trafodwyd llwyddiant a Ac o’th law dy hun y rhoddwn dros y ddaear a roddodd Duw i ni llwyddiant i’r sioe. gwendidau y sioe. Tynnwyd allan iti’. ond stiwardiaeth, gofal a chonsarn Hoffai’r pwyllgor ddiolch rhestr o feirniaid ar gyfer sioe O, oes, mae gennym ddigon i yw stiwardiaeth nid rhaib ac i’r beirniaid, cystadleuwyr, 2009 a cyflwynodd y trysorydd y ddiolch amdano ond, mewn rhyw anrhaith ac y mae’n bryd i ni stiwardwyr ynghyd a’r rhai fu’n fantolen. Bydd cyfarfod arall yn ffordd od, mae hyn, yn ogystal â Gristnogion sylweddoli mai ein paratoi bwyd, paratoi a chlirio’r cael ei gynnal yn y dyfodol agos i dyfodiad y gaeaf, yn ei gwneud dyletswydd ni yw dangos i Dduw adeilad, a gyfranodd wobrau i’r wneud trefniadau ar gyfer Swper hi’n anodd i mi ddathlu mewn ein bod yn parchu Ei roddion i ni raffl a’r cystadlaethau ac i bawb Cymdeithasol sydd i’w gynnal yn gwasanaeth penodedig. trwy warchod cyfoeth y ddaear a’i am eu presenoldeb ar y diwrnod. y Ganolfan, y dyddiad i’w drafod. A wyddoch chi pam? Wel, rannu yn decach mewn ffyrdd y Diolch arbennig i’r Aelod mae’r ateb yn syml, am fy mod gellir eu cynnal a’u cadw. Rhan o’n Seneddol Mark Williams a Mrs Priodas i yn ofni fod yr arfer o gynnal diolch dyddiol ni fyddai gweithio Williams am feirniadu’r Adran gwasanaethau diolchgarwch wedi i adfer glendid daear a hyrwyddo Gãn ar rybudd byr iawn, roedd Llongyfarchiadau i Ayshe Guest, creu pobl sydd yn meddwl mai ailgylchu a dileu newyn a rhyfel ac yn hyfryd cael eu presenoldeb Bronhaulwen, ar ei phriodas â dim ond unwaith y flwyddyn anghyfiawnder. Dylem bob amser fel teulu yn y sioe, felly hefyd ein Matthew Beatrup ar Fedi 24ain sydd yn rhaid i ni ddiolch. Ac geisio profi y gall cariad Duw Cynghorwr Sirol, Dai Suter. yn Nidri, Lefkas, Gwlad Groeg. ofnaf fod canran sylweddol yn newid byd ond i wneud hyn, rhaid Prif enillwyr yr Adranau Dymuniadau gorau a phob lwc i’r credu mai dim ond i wasanaeth i ninnau ei arddangos at eraill, Llysiau a ffrwythau – Fred Ralphs pâr ifanc am y dyfodol. diolchgarwch y mae’n rhaid iddynt dyma ein gwaith o dan siars yr Blodau – Ann Edwards fynd ac y gallent anwybyddu capel Arglwydd Iesu i ni garu ein gilydd Crefft (i) – Tom Neville Dyweddiad ac eglwys weddill y flwyddyn. a dyma ein gwaith fel aelodau ei Crefft (ii) – Rose Neville Arferai ewythr i mi honni ei fod gorff ef ar y ddaear hon. Coginio – Eleri Davies Llongyfarchiadau i Eleri Edwards, yn mynd i’r capel yn gyson a Y peth arall sydd rhaid i ni ei Plant Cynradd – Dewi Davies Cysgod y Coed, Cwmsymlog, diolchgar ac y cyfrannai yn dda at wneud yw diolch am bopeth. Plant Uwchradd – Gwenan Clegg ar ei dyweddiad â Sion Jones o yr achos yng Nglan Conwy. Nid Ein tuedd ni yw diolch am y Cynnyrch Fferm: Dal-y-bont dros y penwythnos oes amheuaeth am y pwynt olaf, pethau da ond mae hyd yn oed Sampl o Silwair – Glyn Davies 11-12 Hydref. Oddi wrth Mam, yr oedd ei gyfraniad ariannol yn profedigaethau’r byd hwn yn Sampl o Wair – Meirion Edwards Dad, Dewi a Huw a’r teulu i gyd. drymach na neb ond dim ond medru bod yn destun diolch. unwaith y flwyddyn yr âi i’r capel, Maent yn gyfle i ni brofi cariad a hynny ar ãyl diolchgarwch. Ni Duw yng nghwmniaeth a Cylch fethai fynd ac, yn wir, yn ôl ei chymwynas eraill ac yn gyfle i ni oleuni ei hun, yr oedd yn ffyddlon ddysgu ymnerthu mewn ffydd Meithrin a diolchgar .... ond pan ofynnais i yn ein profedigaethau ein hunain iddo oni ddylai fynd yn amlach ac, neu yn gyfle i ni wasanaethu eraill Trefeurig efallai, y byddai’n well gan y capel sydd mewn gofid. lai o’i arian a mwy o’i gwmni a’i Dyma’r pethau sydd yn creu ymroddiad, yr ateb a gefais yn syth cyfeillgarwch a chymdogaeth oedd mai dim ond un cyfarfod dda - dau beth sydd yn hanfodol Parti Calan Gaeaf diolchgarwch a gynhaliai’r capel! i hapusrwydd a dau beth sydd, Rwyn siãr ei fod yn eithriad o’r herwydd, yn destun dathlu a Nos Wener, 31 Hydref yn ei eithafiaeth ar y pwnc ond diolchgarwch. 6 – 8 yr hwyr yn Neuadd y Penrhyn yr wyf hefyd yn siãr fod digon o I’r Celtiaid, roedd diwedd mis bobl yn meddwl fod un sesiwn o Hydref yn ddechrau blwyddyn ac ddiolch am flwyddyn yn ddigon fe rydym, un ac oll, yn gyfarwydd Disgo, Gemau a Lluniaeth ac ofnaf weithiau fod hyn yn wir â addunedau blwyddyn newydd. Cystadlaethau: gwisg ffansi, pwmpen gerfiedig am rai sy’n addoli yn gyson. Ond A thybed nad dyma’r amser penllanw blwyddyn o ddiolch gorau un i ni ddathlu gwir (ar gyfer plant yr Ysgol feithrin a phlant cynradd) ddylai’r gwasanaeth fod, coron ddiolchgarwch trwy addunedu Mynediad diolch mynych ac addewid am diolch yn ddyddiol mewn gweddi Dewch i ymuno yn yr hwyl (oedolion) £1 barhad diolch dyddiol i’r Duw a gweithred? 14 Y TINCER HYDREF 2008

Cyfarfod Maes Cafwyd diwrnod cofiadwy arall yn hanes yr Adran Fynydd o’r Gymdeithas Defaid Mynydd Cymreig, ddydd Sadwrn, Medi 27, yn Aberceiro, Ponterwyd, pryd y daeth pedwar ugain o fugeiliaid yno o Arfon, Ceredigion, Dinbych, Meirion a Threfaldwyn. Ceredigion yw’r lleiaf o ddigon o’r Pum Sir ac y mae’n gymaint â hynny’n fwy o gamp i ddod o hyd i ddiadell o safon bob pum mlynedd, heb lethu’r rhai a fu yn barod dan yr iau. Buom yn neilltuol o ffodus felly i Glyn Rowlands a’r teulu, Frondeg, Penrhyn-coch, yr ‘hendref’ megis, ddod i’r adwy a mynd i’r fath drafferth i ddangos diadell Aberceiro wedi ei dosbarthu yn yr ‘hafod’, yn famogiaid, hesbinod ac ãyn benyw allan mewn llociau cyfleus a’r hyrddod hñn, hyrddod blwydd ac ãyn hyrddod ar wahân mewn adeilad a godwyd yn un swydd at y gwaith. Gwelwyd hefyd epil hyrddod neilltuol o Benglog, Aberhosan; Dysefin, Llanegryn; a Thyngraig, Tal-y-bont; mewn Rhes flaen o’r dde: Gwyn Jones, Llys Maelgwyn, un o sylfaenwyr Cymdeithas Ceredigion; Dafydd Jenkins, Tan-yr-allt; Dyfed corlannau ar wahân, yn ogystal Evans, Glanrafon; Ken Evans, Coedgruffydd; Ned yr Hendre, Trawsfynydd; Siarl Owen, Tynddraenen; William Huws Jones, â rhai wedi eu magu o hyrddod Coedliadur, Llanuwchllyn. cartref. Mae Glyn hefyd yn aelod o CAMP ac yn gallu defnyddio gofal am ei bobl ac am y rhai John Rhys, yr ysgolhaig Celtaidd a Ted Griffiths, Y Ffwrnais, hâd o hyrddod Cymdeithas a anfonai ddefaid i’w luestau o a phennaeth Coleg yr Iesu, Eglwys-fach. Gall John hefyd, fel Adfer Mamogiaid Pumlumon, gwmpas Nant-y-moch dros yr Rhydychen, yn 1840. Ieuan Morgan Glanfred gynt, diadell a ffurfiwyd flynyddoedd haf (am 7/6 y pen os cofiaf yn Ni ddylid er dim anghofio olynydd W.J.Lewis, ysgafnhau yn ôl gan aelodau Ceredigion ym iawn.) Bu colled ar ei ôl, yn ôl cyfraniad cwbwl hanfodol ambell bwyllgor trymaidd. Mhwllpeiran, Cwmystwyth. a glywais. Arferai rhai ddweud Mrs Eileen Rowlands, ei theulu Croesawyd ni ar y dechrau gan y Cofia rhai o’r aelodau hynaf bod tri char bach yn mynd trwy a’i chynorthwywyr, tuag at Cadeirydd, Simon Lloyd Williams, am ddiwrnod cyffelyb yn yr Aberystwyth ers talwm, heb lwyddiant digamsyniol y Moelgolomen, Bont-goch, a bu ardal yn 1961, y cyntaf o’i fath yrrwr ynddynt. Y Cadfridog, prynhawn, pryd y cafwyd Gareth Evans, Swn y Ffrwd, gan Geredigion, pryd y bu Syr T.H.Parry-Williams a’r ‘lluniaeth a llawenydd’ yn Bont-goch, yr ysgrifennydd, panelau o’r Pum Sir yn archwilio Athro E.G.Bowen oedd y cewri yr heulwen. Gwnaeth Glyn yn cynorthwyo Glyn fel diadell Nantllyn, cuddiedig. Vaughan, Rhiwarthen, Pen-llwyn sylwebydd ar y defaid. Yr oedd ar gyfer ei chofrestru’n llawn y Yn 1964 dechreuwyd impio gynt, ein Llywydd, ymdrech y trefniadau yng ngofal Moss bore, ac y trefnwyd arddangosfa meillion ar wyneb y rhosdir gan arbennig i fod gyda ni er Jones, Ysgrifennydd y Pum Sir. Ni gan y Weinyddiaeth Amaeth ysgrifennydd cyntaf Ceredigion, gwaethaf anhwylderau ac yr warafun neb i mi enwi Gomer yn Henhafod gerllaw ar gyfer W.J.Lewis, a’i fab Tegwyn oeddym yr un mor falch o James, Yr Hen Bont, Ponterwyd, a y prynhawn, y cyfan trwy Rhos-goch, ym Mlaenmelindwr weld John Hughes, Pen-cwm fu yn gefn ac yn gymorth tawel i garedigrwydd y Cadfridog Lewis ac yr oedd ffridd las Castell Coch wedi dychwelyd o Ysbyty fugeiliaid ifancach yr ardal. Evans, Gelli Angharad, Capel i’w gweld uwhcben y meini, Treforus i ail-gydio yn ei swydd Mae llawer o ddãr wedi mynd Dewi. Dyn bychan diymhongar Y Fuwch a’r Llo, o Aberceiro. o storïwr yn nhraddodiad yr dan y bont ers 1961, ond mae’n oedd ef, enillydd Croes Fictoria Nid anghofiwyd chwaith am y hen gyfarwydd Cymreig, gan galondid bod llawer i hen gyfaill yn y Rhyfel Byd Cyntaf, gyda bwthyn gerllaw, lle ganed Syr ddilyn Tomi John, Nantyfallen yn aros.

M & D PLUMBERS

Gwaith plymer & gwresogi Prisiau Cymharol; Gostyngiad i Bensiynwyr; Yswiriant llawn; Cysylltwch â ni yn gyntaf ar 01974 282624 07773978352 Y TINCER HYDREF 2008 15

Adolygiad O’r Cynulliad – Elin Jones AC Hen ffordd Gymreig o fyw: ffotograffau John Thomas gan Iwan Meical Jones (Llyfrgell Genedlaethol Cymru / Y Lolfa, 2008) £14.95. Gweld yn Siopau Dots ac Inc Wrth i’r flwyddyn academaidd bydd modd newydd gychwyn, mae’r cymryd camau Cynulliad hefyd yn i gryfhau’r Ar ddiwedd gyrfa a’n chyn-neiniau ailymgynnull ym Mae sefydliad. lwyddiannus fel yr oedd llygad y Caerdydd. Er i’r tywydd a disglair fel camera wedi’u gweld ddechrau gwella yn ddiweddar, Rwyf hefyd ffotograffydd roedd dros gan mlynedd fe arweiniodd y tywydd yn bryderus John Thomas “The yn ôl. Mae’r gwlyb a gafwyd yn ystod am ddyfodol Cambrian Gallery” ffotograffau yn mis Awst at orfod canslo cynlluniau ar wedi teithio trwy’r rhai rhyfeddol ac nifer o ddigwyddiadau yng gyfer ysbyty gogledd a’r gorllewin mae safon argraffu Ngheredigion ar fyr rybudd. newydd am dros ddeng mlynedd ar uchel yn gyfrol yn llwyddo Fodd bynnag, fe wnes yn Aberteifi. Yn hugain yn tynnu ffotograffau. i adlewyrchu cywreinrwydd fynychu’r sioe yn Nhregaron ac dilyn penderfyniad Pwyllgor Cymru oedd yn ei ddenu yn brau y negyddion gwydr er ei bod ychydig yn wahanol Cynllunio’r Cyngor Sir i gyson er iddo fyw yn Lerpwl gwreiddiol. i’r arfer wedi i’r trefnwyr wrthod caniatâd cynllunio ar ers iddo fod bymtheg mlwydd Dwi’n siãr y bydd pob leihau’r nifer o gystadlaethau gyfer datblygiad y Baddondy yn bell iawn oddi wrth ei fro ffotograff yn y llyfr hwn yn a chynnal y sioe yn Neuadd – oedd i gynnwys ysbyty, enedigol yng Nghellan, ger dal sylw’r darllenydd. Ond i’r Goffa’r dref, fe ddaeth tyrfa dda meddygfa ac archfarchnad Llanbedr Pont Steffan. darllenydd sydd â diddordeb i gefnogi. newydd – fe fynychais Pan drodd at ffotograffiaeth yn y lleol ceir rhai ffotograffau gyfarfod gyda Chadeirydd yn y 1860au yr oedd yn dilyn o ogledd Ceredigion a de Dros fisoedd yr haf fe ddaeth a Phrif Weithredwr ffasiwn yr oes. Ffotograffiaeth Meirionnydd: megis Ffair pryderon am ddyfodol y Ymddiriedolaeth Iechyd oedd un o’r ffyrdd wneud Machynlleth (1890), Gorsaf Brifysgol yn Llanbedr Pont Hywel Dda i drafod y mater. arian yn gyflym bryd hynny Machynlleth (tua 1885), Steffan i’m sylw, ac fe drefnais Yn ystod y cyfarfod fe godais gan fod pawb am gael tynnu Dadorchuddio cofeb Henry gyfarfod gyda Gweinidog yr angen i ystyried lleoliadau eu llun. Gwneud arian oedd Richard yn Nhregaron (1893), Addysg y Cynulliad, Jane Hutt posib eraill yn nhref Aberteifi amcan John Thomas hefyd, Ysgol Sul Rehoboth, Tre Taliesin AC, ar ddechrau mis Medi i ar gyfer yr ysbyty newydd. ond fe wnaeth fwy na hynny. (tua 1885), a Hen wragedd drafod y sefyllfa. Y Brifysgol Fe fydd yr Ymddiriedolaeth Yn wahanol i ffotograffwyr (tua 1885). yw un o’r prif gyflogwyr Iechyd nawr yn edrych ar y eraill a ddeuai i mewn i Gymru Mae hon yn gyfrol sy’n yn ardal Llambed ac fe allai’r lleoliadau yma’n fanylach dros o Loegr a thu hwnt i dynnu werth eu darllen, ond mae’n ansicrwydd presennol gael yr wythnosau nesaf ac rwy’n lluniau, nid oedd yntau yn dod gyfrol hefyd sy’n werth ei effaith fawr ar yr economi gobeithio y cawn gytundeb o’r tu fas. Yn hytrach yr oedd phrynu er mwyn troi yn ôl leol. Mae’r Gweinidog Addysg ar leoliad ar gyfer yr ysbyty yn un ohonom ni. Gwêl awdur dro ar ôl tro i edrych ar y nawr wedi cadarnhau y bydd newydd cyn hir er mwyn yr astudiaeth hon hynny yn ffotograffau a gweld rhywbeth y Brifysgol yn derbyn pob symud yn agosach at ddarparu esboniad ar ei allu i berswadio’r newydd yn gyson. cefnogaeth yn ystod y cyfnod adnawdd iechyd newydd ar Cymry nid yn unig i aros am Lyn Lewis Dafis anodd hwn a gobeithiaf y gyfer yr ardal. dynnu eu llun yn eu dillad parch, ond hefyd yn eu dillad gwaith. Felly llwyddodd i gadw cofnod o’r ddwy Gymru oedd yn cystadlu â’i gilydd. Trysorau’r dyfodol yn dathlu Eisteddfod Fawr y Cardis Yn dilyn rhagymadrodd treiddgar lle mae’n olrhain Mae trefnwyr Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd luniau – Craig Glais, Aberystwyth; Coleg Llanbed; hanes gyrfa John Thomas ac yng Ngheredigion 2010 yn torri tir newydd – nid Sgwâr Tregaron; Plasty ; ; yn cynnig dehongliad ar ei plat fydd yna i godi arian at yr Ãyl ond cyfres o a Phont – yn apelio at bob Cardi. waith, mae Iwan Meical Jones chwech o jygiau hardd. “Rydyn ni’n falch iawn o’r jygiau,” meddai. “Maen yn ein tywys trwy ddetholiad Maen nhw’n dangos golygfeydd o bob rhan o’r nhw’n drysorau bach ac yn gofnod unigryw a o’i ffotograffau yng nghasgliad sir ac wedi eu creu gan un o brif artistiaid Cymru, gwerthfawr o ymweliad Prifwyl yr Urdd gyda y Llyfrgell Genedlaethol o sy’n golygu y byddan nhw’n drysorau i’r dyfodol. Cheredigion. Lowri Davies yw un o artistiaid ifanc dan y penawdau Llefydd, Roedd y jygiau ar werth am y tro cyntaf yn mwya’ addawol Cymru.” Pobl a Phortreadau. Wrth Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd – nifer Fe fu Lowri’n ymgynghori gyda phwyllgorau fynd o lun i lun mae’n cyfyngedig sy’n cael eu creu a’u pris yw £30 am un lleol yr Eisteddfod ynghylch rhai o’r golygfeydd – cynnig sylwebaeth bellach ac neu £160 am y gyfres gyflawn. a’i dewis hi oedd y gweddill. felly caiff y darllenydd bob Lowri Davies o Aberystwyth sydd wedi eu creu Bydd y jygiau i’w gweld o Siop Inc, Aberystwyth cymorth i ddeall ac i ddarllen y – mae hi’n enwog am ei gwaith gyda cherameg a ac maent yn fodlon cymryd archebion. ffotograffau drosto’i hun. phorslen ac wedi ennill Medal Aur yr Eisteddfod Trwy lygaid John Thomas Genedlaethol am waith crefft. gwelir y Gymru a’r Cymry Fe fu’n rhaid iddi fentro i ben clogwyn uwch oedd yn ceisio anghofio, os y môr ac i lawr i geunant afon Teifi er mwyn nad gwadu, eu gorffennol creu’r darluniau sydd ar y llestri – pob un yn trwy ymbarchuso a thrwy cynrychioli un o gylchoedd yr Urdd o fewn y sir. fabwysiadu gwerthoedd oes “Un Llandysul oedd fwya’ anodd,” meddai Lowri, Victoria. Ond trwy’r un llygaid sy’n dweud ei bod yn falch o’r anrhydedd o gael gwelir realiti tlodi a chaledi gwneud y jygiau. “Roedd rhaid i fi ddringo i lawr at bywyd y rhelyw o drigolion y yr afon er mwyn cael yr ongl iawn i weld y bont.” wlad. Ein braint ni yw rhannu Ond, yn ôl Cadeirydd Pwyllgor yn hyn a gweld ein cyn-deidiau Cyhoeddusrwydd Eisteddfod, Rhian Dafydd, roedd yr ymdrech yn werth chweil ac fe fydd y dewis o 16 Y TINCER HYDREF 2008

CYNGOR CYMUNED TIRYMYNACH Llwybrau

Cyfarfu’r Cyngor ar Eto i gyd plant y gymuned Mae’n rhaid i mi gydnabod i fi elwa’n nos Iau, 25 Medi o hon oedd y mwyafrif bersonol o arian Ewropeaidd yn ystod dan lywyddiaeth y yn yr ysgol ar hyd y y misoedd diwetha. Cyng John Evans yn blynyddoedd. Oherwydd Dwi wedi ymlwybro ar hyd rhannau Neuadd Rhydypennau. y sefyllfa ariannol sydd o arfordir Ceredigion sydd newydd Derbyniwyd ohoni nid oes lawer o agor, a dwi hefyd wedi beicio ar hyd ymddiheuriadau oddi ddim yn digwydd parthed llwybrau Rheidol ac Ystwyth – wrth y Cynghorwyr Sir, ei gwerthu, er bod angen llwybrau dymunol iawn ar ddiwrnod Paul Hinge a Ray Quant. yr arian i helpu codi braf o hydref – sydd newydd agor, Araf iawn yw mater yr estyniad i’r ysgol diolch i arian Ewropeaidd Amcan Un. dyrus mabwysiadu ystad bresennol. Mae’r cyngor Ond pan ddaw hi’n fater o deithio Maesafallen i ddod i ben, wedi ysgrifennu i’r Adran ymarferol dwi braidd yn ddiamcan, gyda’r Cyngor Sir yn llusgo Addysg/Cynllunio yn a methu gweld fod Amcan Un nag traed yn araf. Awgrymodd mynegi consyrn am golli amcanion Ieuan Wyn yn neud lot o un swyddog efallai y cymeriad wyneb yr ysgol. wahaniaeth. byddai’n bosibl i Gyngor Unwaith eto, mae Wna i ddim teithio ar y beic i’r Tirymynach gyfrannu broblem cãn yn baeddu gwaith, er enghraifft, nes bydd y tuag at y costau. Mae’n llwybrau a chaeau chwarae llwybr beic a godwyd dair blynedd lwcus nad oedd ef yn y yn yr ardal ac ar draeth yn ôl yn cael ei gwblhau. A dweud y cyfarfod hwn! Roedd y Clarach yn peri gofid yn gwir mae’r llwybr yn dal i orffen ar un Cyngor Sir yn gobeithio y gymuned. Gwneir cais o gorneli perycla canolbarth Cymru gweld y broblem yn cael am finiau arbennig ar (ac oherwydd hunanoldeb rhyfeddol ei datrys yn y dyfodol, a gyfer y baw, ond yn gyntaf beicwyr yr oes hon, ma naw o bob byddai cyfarfod cyhoeddus rhaid gwybod pwy sy’n eu deg beiciwr yn gwrthod defnyddio’r yn cael ei alw’n fuan. Ond casglu, a beth yw’r gost. ychydig lwybr sydd yno). cofier bod amser y Cyngor Ceisiadau cynllunio Ac mae na sawl peth rhwystredig o Sir yn wahanol i amser wedi eu caniatau. 1 Addasu ran y diffyg buddsoddi go iawn yn pawb arall. fferm segur a darparu 4 y system drafnidiaeth. O ran ffyrdd, Bu’r Clerc ynghyd â uned wyliau ynghyd â ma Ieuan Wyn ei hun wedi cyfadde swyddog o’r adran ffyrdd hudai/llety gwersylla a y bydd hi’n bum mlynedd arall nes a’r Cyng Ray Quant yn chyfleusterau ategol yn cewn ni wared â’r goleuade traffig yn ymweld â rhai mannau Nantcellan, Clarach. 2 Ganllwyd, a ryw wella fan hyn fan yn yr ardal sy’n galw am Arddangos arwyddion draw fydd hi. sylw. Edrychwyd ar y yn Garn House. 3 Gosod Mae’r rheilffyrdd hefyd mor ffordd rhwng Llangorwen ceblau ffibr optig tan drychinebus ag erioed. Alla i ddim Am bob math o a Bryncastell yn dilyn ddaear ar gyfer cyswllt amgyffred, er enghraifft, pam nad waith garddio cwynion am or-yrru ar y data o Gampws Pen-glais i oes yna orsaf drenau yn Bow Street, ffoniwch Robert ar ffordd yma. Awgrymwyd Gampws IBERS (IGER). sy’n bentre o ddwy fil o bobl, gyda (01970) 820924 symud yr arwyddion Cais newydd. Datblygiad rheilffordd yn mynd drwy’r canol. 30mya ymhellach i mewn anneddol, darparu Mae bron pawb sy’n byw yno yn o bob pen i’r ffordd a gwasanaethau a thirlunio cymudo i Aberystwyth – tref sydd gosod rhagor o farciau ar dir ger Cae’r Odyn, Bow â phroblemau traffig a pharcio arafu arni. Awgrymwyd Street. Tra yn cydnabod yr trychinebus. hefyd i symud yr arwyd angen am dai, yn enwedig A falle fod gwariant o £350 miliwn 40mya ymhellach i’r am dai fforddiadwy, a deallir dros bum mlynedd yn swnio’n lot, gogledd o ben lôn Dolau. bod 16 o dai i’w codi yma, ond o’i gymharu â buddsoddiadau Gan fod gofid parhaol am mae’r Cyngor am ysgrifennu gwledydd eraill dyw e ond megis piso ddiogelwch ar y ffordd at yr adran gynllunio yn dryw yn y môr. drwy Bow Street, ac mynegi yn gryf y farn Fues i yn Madrid yn ddiweddar a yn enwedig wrth ysgol nad yw’r ardal am weld ail gweld fod na drên sy bellach yn gallu Rhydypennau y bwriad “Cae’r Odyn” yn digwydd cyrraedd Barcelona mewn dwy awr a yw gosod cyflymder gyrru yma, fel y digwyddodd rhai hanner (tipyn o gamp a hithau’n daith i lawr i 20mya. Efallai y blynyddoedd yn ôl. Tai 400 milltir). gellid cyflogi dyn/dynes fforddiadwy i bobl lleol yw’r Yn y Swistir mae na dwnnel 21 lolipop wrth yr ysgol. angen, ac nid bygythiad i milltir newydd ei agor sy’n mynd Edrychwyd hefyd ar gyfleusterau’r pentref. drwy’r Alpau, ar gost o £3.5 biliwn. fynediad y Lôn Groes, gan Cwynwyd nad oedd neb Ac, wrth gwrs, ry’n ni’n gwybod i ei bod weithiau’n amhosibl yn gwagio y bin sbwriel Iwerddon lwyddo i wneud bach mwy gweld y cerbydau yn dod sydd ym mhen uchaf y na chodi llwybre beics gydag arian i fyny o’r de. Gwelodd y Lôn Groes, a bod angen bin Amcan 1. swyddogion y sefyllfa, ond sbwriel wrth Bont Wen, Falle bod pethe wedi gwella o a deallwyd sy’n beth arall. Maesceiro, lle mae cãn ran fy hamddena, ond pa mor braf Disgwylir i’r coed sy’n yn dragwyddol faeddu’r bynnag yw llwybr Ystwyth, dwi dal i gordyfu ar y ffordd fawr yn llwybyr. Mae cwyn hefyd gael fy atgoffa mai llwybr rheilffordd Bow Street gael eu torri yn nad yw’r lori ysgubo i Gaerfyrddin oedd hwn ddegawdau fuan. Mynegwyd tipyn o ffyrdd wedi bod yn yr yn ôl. A phetai’n ddewis rhwng y naill gonsyrn am ddyfodol Ysgol ystadau lleol ers tro byd. neu’r llall, fydden i’n ddigon parod i Dop Rhydypennau – er Bydd y cyfarfod nesaf ar 30 adael y beic yn y shed. nad yw o fewn y gymuned. Hydref. Lefi Gruffudd Y TINCER HYDREF 2008 17

YSGOL PEN-LLWYN

Disgyblion Bl1 yn mwynhau y Diwrnod Gwobrwyo a’r Cyngherdd Ffarwelio Y tîm pêl-droed: Gerallt, Oliver, Dylan, Keiran, Amy, Jo a Rhian

Trip i fecws Morrisons ac mae’r diolch yn fawr i’r cwmni Rydym yn chwarae llawer o Fe enillom ddwy gem a cholli am eu haelioni. bel-droed yn Ysgol Pen-llwyn. tair. Buom yn fuddugol yn erbyn Ar y 24ain o Fedi bu dosbarth y Mae llawer o’r bechgyn a rhai o’r ysgol Syr John Rhys a Llanafan. babanod ym Mecws Morrisons. Chwaraeon merched yn chwarae’n aml yn yr Mewn awr fer, fe gafodd y plant ysgol. Fe chwaraeom ni ein gorau glas weld sut roedd cymysgu, pobi Chwaraeom yng nghystadleuaeth a buom yn anffodus i golli’r dair a phecynu bara. Gwelwyd pa pump bob ochr yr Urdd, a oedd Chwaraeom yn erbyn pump o gem, ond beth sy’n bwysig yw gynhwysion a ddefnyddir gan yn cael ei gynnal yn Nghanolfan dimau. Roedd yn brofiad cyffrous ein bod wedi rhoi o’n gorau wrth arogli y burum drewllyd! Bu i’r hamdden Plas-crug, Llanbadarn, ac roedd yn llawer o hwyl wrth gynrychioli ein hysgol. plant fwynhau eu hunain yn arw, sydd wrth ymyl Ysgol Penweddig. gynrychioli ein hysgol. Rhian James

Becws Morrison Y disgyblion yn canu yng Nghyngerdd Ffarwelio disgyblion Bl 6

RHODRI JONES Brici a chontractiwr Amrywiaeth eang o adeiladu lyfrau, cardiau,cerddoriaeth ac anrhegion Cymraeg. 07815 121 238 Croesawir archebion gan unigolion Gwaith cerrig ac ysgolion Adeiladu o’r newydd Estyniadau Patios 13 Stryd y Bont Aberystwyth Waliau gardd 01970 626200 Llandre Bow Street 18 Y TINCER HYDREF 2008

YSGOL RHYDYPENNAU

Etholiadau

Bellach mae’r ysgol wedi cadarnhau, trwy bleidlais aelodau, dau bwyllgor pwysig iawn; ‘Y Cyngor Ysgol’ a’r ‘Pwyllgor Eco’. Fel y soniwyd yn ddiweddar, mae aelodau’r ddau gyngor yn cwrdd yn rheolaidd er mwyn gwneud penderfyniadau pwysig a sicrhau llais swyddogol i weddill y disgyblion mewn amryw o agweddau ym mywyd yr ysgol.

Canolfan y Celfyddydau

Yn ddiweddar treuliodd plant y Dosbarth Derbyn i fyny at blant Flwyddyn 4 ddiwrnod cyfan yng Nghanolfan y Celfyddydau. Pwrpas yr ymweliadau oedd mwynhau tasgau a gweithgareddau yn ymwneud â chelf gyfoes. Gan ei bod hi’n anodd weithiau i ddeall darluniau a syniadau celf gyfoes roedd Mrs Helen Jones wrth law er mwyn sicrhau arweiniaeth ac arbenigedd yn y maes. Hoffai’r ‘Y Pwyllgor Eco’-(o’r chwith)-Megan Jackson, Jordan Jones, Hannah Lee Bowen, Mirain Dafydd, Rhys Huw, Daniel Rees, Jac ysgol ddiolch i Mrs Jones am y Williams, Cameron Saunders trefniant. Pêl rwyd: Clwb Dawnsio Rhydypennau A – 6 ( Hannah Lee 3, Lucy Ankin 3), Llwyn-yr-eos 6 Mae Rachel West, cyn ddisgybl o’r Rhydypennau B – 3 (Rachel ysgol, yn parhau i gynnig sesiynau Howard 2, Lorna Harper 1) dawns i blant yr ysgol. Mae’r Llwyn-yr-eos 0 sesiynau wythnosol yn cael eu cynnal ar ddydd Llun am hanner Mae’r tîm hoci bellach yn chwarae awr wedi tri. Mae’r plant yn ar nos Wener, ac y maent wedi cael mwynhau’r sesiynau yn fawr iawn. dechreuad da i’r tymor. Cafodd Rhydypennau A gêm gyfartal Gwasanaethau yn erbyn Ysgol Padarn Sant-2 gôl yr un (Rhys Huw a Elis Lewis) a Mae’r Parchedigion. Richard churo Ysgol o 7 gôl i 3 Lewis, . Andrew Lenny a. Wyn (Rhys Huw 4, Elis 3). Ac er fod Morris bellach wedi cyfrannu i tîm B eto i ennill gêm, maent yn wasanaethau boreol yr ysgol yn chwarae hoci addawol iawn. ystod y tymor yma. Hoffai’r ysgol ddiolch yn fawr iawn iddynt Mrs Helen Jones yn trafod agweddau o ddarluniau ‘Celf Gyfoes’ yng nghanolfan y Adran yr Urdd am eu hamser a’u cyfraniadau celfyddydiau. gwerthfawr. Mae Adran yr Urdd wedi ail ddechrau bellach. Treuliwyd Chwaraeon y noson gyntaf yn mwynhau sesiwn o chwaraeon dan ofal y Mae tîmau pêl-droed a phêl-rwyd Prifathro a’r Dirprwy. Mi fydd y yr ysgol yn parhau i chwarae ar gweithgareddau difyr yn parhau brynhawniau Gwener mewn yn ystod gweddill y flwyddyn. cystadleuaeth swyddogol sydd wedi ei threfnu rhwng ysgolion y cylch. Tro Ysgol Llwyn-yr-eos oedd hi i ymweld â’r ysgol yn ddiweddar.

Dyma’r canlyniadau: Pêl droed: Rhydypennau A – 3 (Siôn Ewart 2, Hannah Miles); Llwyn-yr-eos A – 4 Rhydypennau B – 2 (Gruffudd Owen 2) Llwyn-yr-eos B – 1 ‘Y Cyngor Ysgol’(cefn o’r chwith) Misha Harwood, Kelly Harper, Elis Lewis, Gruffudd Owen (blaen o’r chwith) Trystan Griffiths, Glesni Morgan, Lowri Scott, Shaun Jones Y TINCER HYDREF 2008 19

YSGOL CRAIG-YR-WYLFA

Plant Newydd Mae’n braf nodi bod 3 o ddisgyblion yr ysgol gweld rhai o’r goreuon yn mynd ymlaen yn rhan o Academi Wrecsam yn Aberystwyth. i chwarae ar lefel cylch a sirol. Mae Emily Mae’r chwe phlentyn newydd a ddechreuodd Mae Dion, Andrew a Luke yn ymarfer gyda’r Evans, Deri Ashford, Isaac Williamson Evans nôl ym mis Medi wedi ymgartrefu’n dda yn academi yn wythnosol ac yn cael chwarae yn ac Erin Hassan eisioes wedi cael gwahoddiad yr ysgol. Eu henwau yw Jac, Lauren, Joshua, erbyn sawl tîm o’r uwch-gynghrair pêl-droed. i ymuno â Cherddorfa Gogledd Ceredigion Katy, Tiffany a Kitty. a byddwn yn edrych ‘mlaen i’w gweld yn Cwrdd Diolchgarwch perfformio yn y Neuadd Fawr yn hwyrach Clwb Brecwast yn y flwyddyn. Cynhaliwyd cwrdd diolchgarwch blynyddol Mae’r ysgol yn cynnig clwb brecwast am yr ysgol yn y neuadd ar Ddydd Mercher yr Myfyrwraig o’r Almaen ddim i bob plentyn ers dechrau’r tymor. Mae 16eg o Hydref. Ein thema eleni oedd ‘Helpu brecwastau ar gael rhwng 8.15 ac 8.45 pob bore Plant Ar Draws Y Byd’. Soniwyd am apêl Ers dechrau’r tymor mae Ricarda Grabesch, ac hyd yn hyn cafwyd ymateb da iawn gyda ‘Schoolchildren for Children’ a byddwn yn sydd yn fyfyrwraig ym Mhrifysgol Rostock dros 20 o blant yn mynychu’n rheolaidd pob codi arian i ysgolion yn yr Affrig trwy cynnal yn yr Almaen, wedi bod yn helpu yn yr bore. taith gerdded noddedig cyn hanner tymor. ysgol. Mae’n astudio Saesneg a ieithoedd Celtaidd yn y coleg ac yn edrych ar sut mae Chwaraeon Campau’r Ddraig a’r Urdd ysgolion cynradd yn dysgu ieithoedd yma yng Nghymru. Mae hefyd wedi bod yn gyfle i Maer’r tymor pêl-droed a pêl-rwyd wedi ail Mae’r ddau glwb ar ôl ysgol wedi ail-gychwyn blant ac athrawon Craig yr Wylfa dysgu tipyn gychwyn gyda’r gêmau rhwng ysgolion y ers tua pedair wythnos ac mae’n braf gweld o Almaeneg. cylch yn cymryd lle pob prynhawn dydd llawer o’r plant yn mynychu’r ddau glwb ar Gwener. Aeth llond bws o blant draw i Ysgol nos Fercher a nos Iau. Brysiwch Wella! Comins-coch ar gyfer gêm gynta’r tymor ond colli fu hanes y ddau dim. Diolch i ysgol Llwyddiant Cerddorol Dymunwn adferiad buan i ddwy aelod o’r Comins-coch am y croeso. staff sydd wedi bod i ffwrdd o’r ysgol ers peth Mae tîm y pentref, Bois y Graig, hefyd wedi Mae’n braf gweld dros ugain o blant yr ysgol amser. Mae’r plant a’r staff yn gweld eisiau ail ddechrau am y tymor a dymunwn pob yn derbyn gwersi cerdd gan yr athrawon Miss Lynwen Herbert, athrawes blwyddyn 3 lwc iddynt. Mae’n dda clywed bod yna dîm i’r teithiol sydd yn galw yn yr ysgol yn a 4, a Mrs Yvonne Hutton, goruchwylwraig plant dan 7 hefyd wedi ei ffurfio gyda’r enw wythnosol. Maent yn cael y cyfle i chwarae amser cinio, ac yn gobeithio y bydd y ddwy Bois Bach y Graig. o flaen yr ysgol yn rheolaidd a braf yw nôl yn fuan.

Taith Edward Llwyd i ben Disgwylfa Fawr I ben Disgwylfa Fawr, ger Ponterwyd, yr aeth taith Edward Llwyd, ddydd Sadwrn Medi 20fed. Daeth rhyw ugain ohonom ynghyd dan heulwen braf haf bach Mihangel ger Hirnant, Ponterwyd, i ddechrau ar y daith a addawai fod rhwng chwech ac wyth milltir. Yno’n disgwyl amdanom roedd Gwyn Jones, Llys Maelgwyn, Bow Street, ein harweinydd am y dydd. Yn ôl ei drefnusrwydd arferol roedd wedi paratoi nodiadau manwl ar ein cyfer. I ategu’r rheiny byddai’n ein galw at ein gilydd bob hyn a hyn i rannu rhagor o’i stôr ddihysbydd o wybodaeth am y mynydd a’i bobl, yn ffermwyr a bugeiliaid. Clywsom am Thomas Richards a anwyd yn Hirnant ac a aeth yn ficer Darowen ym Maldwyn; yna wrth fynd ymlaen at yr argae clywsom am Hyddgen a cherrig golosg a darnau o lestri o Oes yr marchnad i’w nwyddau yn nheithiau Cymdeithas Edward cyfamod Owain Glyndãr; am Efydd. y gweithiau mwyn, - a sylwi Llwyd ble bynnag maen nhw’n waith y Dr C.S. Briggs, yn 1984, Esboniodd Gwyn Jones fel mewn rhyfeddod ar harddwch digwydd, maen nhw’n llawn yn darganfod 32 o safleoedd roedd llwyfandir Blaenrheidol yr ehangder o dir agored o’n gwybodaeth leol a diddorol. Ar o ddiddordeb hanesyddol, yn gynt wedi ei rannu rhwng hamgylch, cyrhaeddwyd pen y ôl seiat fer ar gopa Disgwylfa garneddau o Oes yr Efydd ac yn cymydau Perfedd a Genau’r-glyn mynydd, rai ohonom gyda mwy o dyma ddisgyn yn ôl at y ceir dai a chytiau hir canoloesol, a yng Ngheredigion a Chyfeiliog ym ymdrech nag eraill! ger Hirnant, a darganfod, ar hynny’n profi bod poblogaeth Maldwyn. Yn sãn yr hanesion Does dim profiad brafiach na ddiwedd y daith, diolch i beiriant uwch ar y yr ucheldir nag a am y lluestau a’r cysylltiad rhwng chyrraedd copa, yn enwedig yng GPS un o’r cerddwyr, ein bod feddyliwyd erioed o’r blaen; ac am y mwynwyr a’r bugeiliaid - y nghwmni rhywun sy’n gallu wedi cerdded 9.8 milltir, ac wedi y cloddio ger Aber yn mwynwyr yn llochesu mewn esbonio yr hyn sydd i’w weld mwynhau pob troedfedd o’r 1986 pryd cafwyd pwll yn llawn lluestau a’r bugeiliaid yn cael oddi yno. Dyna sy’n dda yn daith! 20 Y TINCER HYDREF 2008

TASG Y TINCER

Ddaru chi fwynhau’r diwrnodau braf gawsom ni yn ystod mis Medi? Roedd yn dda i’w cael, am Gobeithiwn fod yr haf wedi bod yn reit ddiflas. Efallai bod gael llun o Elain rhai ohonoch wedi bod erbyn y rhifyn ar y traeth yn Ynys-las, nesaf neu’r hel mwyar duon o’r cloddiau tra bod yr haul yn gwenu, neu’n mynd ar drip ar y penwythnos. Beth sy’n digwydd y mis hwn? Bydd Calan Gaeaf yma cyn hir – rwy’n edrych ymlaen at eich gweld yn eich gwisgoedd gwrachod a bwganod, a chofiwch brynu pwmpen mewn da bryd. yn gartref i’r Gêmau nesaf – Wel, dim ond dwy fentrodd Llundain wrth gwrs! Efallai ar dasg mis Medi, sef Elain bod rhai ohonoch yn gobeithio Donnelly, Tñ Capel, Goginan, mynd yno i wylio rhai o’r a Ffion Williams, Bryn campau. Tybed faint o Gymry Rheidol, Capel Bangor. Roedd fydd yn ennill medalau? lluniau’r ddwy ohonoch yn arbennig, ac roeddwn yn hoff A wyddoch chi sawl cylch sydd o lygaid glas llew Ffion! Ti, i’w weld ar symbol y Gêmau Elain sy’n sy’n cael y wobr y Olympaidd? Ie, 5! A pha tro hwn. Roedd dy lun o Llew, liwiau yw’r cylchoedd? Glas, sydd i’w weld ar ‘Cyw’ ar S4C, melyn, du, gwyrdd a choch. yn lliwgar iawn, gyda’i streips Bydd y symbol yn gant oed oren a’i glustiau a’i drwyn coch. pan ddaw’r Gêmau i Lundain, Da iawn ti. Gobeithio bydd a dyn o’r enw Baron Pierre nifer ohonoch yn lliwio llun y de Coubertin wnaeth lunio’r mis hwn! symbol. Wyddoch chi fod pobl Tseina wedi rhoi enwau ar y Faint ohonoch fuodd yn dilyn 5 cylch, Beibei (sef gair pobl y Gêmau Olympaidd o Beijing Tseina am ‘pysgodyn’), Jinging, dros yr haf, a beth am y Gêmau (‘panda’), Huanhuan (y fflam Para-olympaidd? Ddaru chi Olympaidd), Yinging (sef ‘gafr’) fwynhau’r seremonïau agor a a Nini (‘gwennol’). Y mis hwn, Enw chau? Roedden nhw’n lliwgar beth am liwio’r llun o Beibei? dros ben! Roeddwn i wrth fy Dyma gliw i chi - cofiwch mai mod yn gwylio’r rasys beicio pysgodyn yw ystyr yr enw o’r Felodrôm, a’r rasys 100 ‘Beibei’, sef y cylch glas o fewn Cyfeiriad medr. A beth am y nofio a’r y symbol, felly bydd angen rhwyfo? Roedd y marathon digon o’r lliw hwnnw arnoch! yn edrych yn anodd iawn yn y gwres mawr. Mi wnaeth Anfonwch eich gwaith ata’i Prydain yn arbennig o dda. erbyn Tachwedd 1af i’r Pryd mae’r Gêmau nesaf tybed? cyfeiriad arferol: Tasg y Tincer, Ie siwr iawn, mewn 4 blynedd, 46 Bryncastell, Bow Street. Oed Rhif ffôn yn 2012. Mae’n siwr eich bod i Ceredigion, SY24 5DE. Ta ta tan gyd yn gwybod pa ddinas fydd toc!

TAFARN TYNLLIDIART Ty Bwyta a Bar Prydau neilltuol y dydd Prydau pysgod arbennig Cinio Dydd Sul Bwydlen lawn hanner dydd neu yn yr hwyr CROESO (mantais i archebu o flaen llaw) Rhif 312 | HYDREF 2008 CAPEL BANGOR 01970 880 248