Eerlijke mode in de wijk Februari 2020 Jaargang 15 nr 1 De Miranda’s Indische Buurt Onafhankelijk magazine voor Oostelijk Havengebied, Indische Buurt, IJburg Riooljournalistiek in Oost en Zeeburgereiland Februari 2020 Colofon

IJopener is het magazine voor alle bewoners van 3 In 2021 nog een IJopener magazine? het Oostelijk Havengebied, de Indische Buurt, IJburg en Zeeburgereiland. De redactie bestaat uit 4 SAIL 2020: de vrijwilliger vrijwilligers. De meningen van de afzonderlijke auteurs geven niet noodzakelijkerwijs de mening 5 De buurtgids van de redactie weer.

6 Muziektempel in Indische Buurt REDACTIELEDEN 6 Natanja den Boeft, Ruben Cardol, Marcel de Cnock, 7 Iman leert, maar hoeveel? Lida Geers, Jikke Heermans, Joyce Hes, Tineke Kalk, Arjen Poortman, Joeri Pruijs, Lisa Scheerder, 8 Onze codependente columniste Simone Slotboom, Yvonne Schreuder, Joost van der Vaart, Neeltje Wiedemeijer en Corry Zoll 9 Energiecommissie OHG

10 Verstopping in Oost: MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER Kees Hoogeveen, Winny Ros, Marieke de Koning, 140 badkuipen vet Henriëtte Lakmaker, Aad Verkleij, Jos van der Lans en Fina van der Weide 11 Oost in cijfers: riooljournalistiek PRODUCTIE 12 Buurtdichter en geheugen van Oost Eindredactie Jikke Heermans Joost van der Vaart 13 SET in IJburg Bureauredactie Arjen Poortman 14 Lisa Scheerder 14 Paul Salet beeldhouwt stoelen Coördinatie Eline Crijns Vormgeving Tekst en Techniek (Frits van den 15 Intussen aan de Oranje-Vrijstaatkade Akker en Jolanda Budding) Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Diemen 18 Kort buurtnieuws Oplage 25.000 ex. 19 Girlsforward

20 Monne de Miranda: kleine man, STICHTING IJOPENER BESTUUR François Claessens (voorzitter), Sjeng Lamers grote daden (penningmeester), Betsy Albers (secretaris), Bert Steinmetz (lid), Lisa Scheerder (redactielid) 21 Foto-estafette bij Borneo VOLGENDE EDITIE Architectuur Centrum Deadline 19 maart 2020 Verspreiding vanaf 10 april 2020 22 Fair Fashion in Oost 18 FOTO VOORPAGINA 24 Schoolmaatjes Arjen Poortman: De Zeeburgerkade met het Amvest gebouw. 25 Duurzaam hotel op IJburg CONTACT Boekenhoek: Smaak van Amsterdam 26 E-mail [email protected] 27 Mindfulness tegen pijn Website www.ijopener.nl Rekeningnr. NL51 INGB 0006 6548 54 28 Uittips ADVERTENTIE-ACQUISITIE 29 Recept: Vergeten vis [email protected]. Zie pagina 30 voor tarieven. 30 Bezorginformatie en ingezonden Overige informatie op www.ijopener.nl.

brief IJOPENER GEMIST? 22 Bezorgklachten: [email protected]. 31 Puzzel Bestel via dit mailadres een ‘Ja IJopener’-sticker, als u een nee/nee-sticker heeft en toch IJopener wilt ontvangen. Kijk op pagina 30 voor adressen waar u IJopener kunt afhalen.

IJOPENER DIGITAAL ONTVANGEN? U kunt IJopener ook per mail ontvangen. Meld u aan via [email protected]. Vermeld ‘Nieuwe abonnee’ in het onderwerpsveld, verder kan de mail leeg blijven. Vijfmaal per jaar krijgt u een mail met de pdf van het nummer als bijlage.

2 De toekomst van

TEKST: LISA SCHEERDER de IJopener EN JOOST VAN DER VAART

oe belangrijk is de IJopener voor de le- geschiedenis, niet zomaar als een velletje van zers? Die vraag stelde de redactie zich papier in de wind mag verdwijnen. De IJope- Htoen laatst bekend werd dat onze subsi- ner, waarin de wijkbladen Tong-Tong van de die begin volgend jaar stopt. Ons onafhankelij- Indische Buurt en de Kadekrant van het Ooste- ke magazine, dat huis-aan-huis verschijnt in het lijk Havengebied zijn opgegaan, is uitgegroeid Oostelijk Havengebied, IJburg, Zeeburgereiland tot een instituut. En zo’n instituut hef je niet en de Indische Buurt in een oplage van 25.000 zomaar op. Een krant is meer dan de som van exemplaren, heeft tot nu toe jaarlijks 14.000 zijn delen: papier, drukinkt en nog wat zake- euro van de gemeente Amsterdam ontvangen. lijkheden. Nee, een blad als de IJopener heeft Voornamelijk te gebruiken voor de kosten van een ziel. Het heeft een verleden, een heden en druk en distributie. De redactie bestaat uit – hopelijk – een toekomst. Het leeft bij de gratie buurtvrijwilligers en werkt ‘voor niks’. van zijn redactieleden én de lezers. Dat bedrag van veertien mille is van vitaal be- Daarom willen we onze lezers vragen wat zij lang voor ons blad. Zeker, we hebben adver- vinden. Wat betekent de IJopener voor u? Leest tentie-inkomsten. Maar een simpele rekensom u het blad graag? Voelt u zich ermee verbon- leert dat een verantwoorde begroting zonder den? En voelt u zich met uw buurt verbonden die gemeentelijke steun niet rondkomt. Dat, door ons magazine? Raadpleegt u onze websi- anders gezegd, in het uiterste geval de pa- te (ijopener.nl) wel eens? Hoe belangrijk is de pieren versie van de IJopener waarschijnlijk papieren editie voor u? Thuis, maar misschien ophoudt te bestaan als we geen vervangende ook om snel in Studio/K te lezen of bij een kop financiering vinden. Het drukken en de bezor- koffie in de Eester? Moet de papieren uitgave ging zouden te duur worden. We hebben geen blijven bestaan? En zo ja, hebt u dan misschien betalende abonnees die het gat in de begroting ideeën voor nieuwe vormen van financiering? kunnen dichten. Iedereen in de buurt krijgt ons blad immers gratis. Nieuwsverschraling Kortgeleden besloot de Telegraaf Media Groep Papier en website te stoppen met het huis-aan-huisblad De Echo, Betekent dit dan het einde van de IJopener? Niet een gratis weekblad dat in grote delen van Am- persé. Je kunt tegenwoordig goed verder als uit- sterdam verscheen. Wij missen De Echo. Het sluitend digitaal medium. Onze website is in verdwijnen ervan is een vorm van nieuws- december vernieuwd, ziet er uitstekend uit en verschraling. Straks zijn er haast geen bladen biedt nog veel doorgroeimogelijkheden. Maar meer met onafhankelijke informatie over de voorlopig horen blad en site bij elkaar en kan de lokale democratie. Digitale media als Face- een niet zonder de ander. Het zou een groot ver- book, Twitter en buurt-apps kunnen of willen lies zijn als we niet meer op papier verschijnen. de functie van wijkbladen niet overnemen. Voor een blad als het onze, dat vijf maal per jaar Het einde van De Echo heeft vooralsnog geen uitkomt en per editie dertig tot veertig tekstpa- nieuw begin ingeluid. Zo kan het ons als IJope- gina’s bevat, is papier ideaal. De drempel om de ner ook vergaan. Een allerlaatste punt op papier papieren IJopener te lezen ligt laag, de informa- – einde verhaal en dat was het dan. Maar laten tiegraad over de buurt is hoog. Een nieuwsblad we niet op de ontwikkelingen vooruitlopen. We in klassieke zin zijn we niet en willen we ook hebben nog tijd en blijven geloven in een op- niet zijn. De IJopener vertelt verhalen, geeft lossing. Ook u hebben we daarvoor nodig, als achtergrond en duiding, en voor die vorm van lezer en buurtgenoot. Geef uw mening. Bestook informatie-overdracht is papier nog steeds bij ons met plannen, suggesties, ideeën.Wij zijn er uitstek geschikt. Een wat langer artikel laat zich voor u. Maar u bent er hopelijk ook voor ons, de op papier prima lezen, waarbij vormgeving en IJopener, uw eigen buurtmagazine.  beeld net zo belangrijk zijn als de inhoud. Wij vinden dat ons magazine, met zijn lange [email protected]

zoekt coördinator bezorging, zie pagina 25

Een uitvaart die bij u past, met veel respect voor allen.

Anne-Marie Boogaarts 06 81818469 (24/7) [email protected] www.funeralquest.nl

3 10543 Advertentie-110*60-2.indd 1 12-09-17 15:56 Gedreven door canvas

SAIL komt er weer aan, de tiende editie van een van de grootste zeilmanifestaties ter wereld (12-16 augustus). Plaats van handeling: Amsterdam, met als kern het Oostelijk Havengebied. De IJopener besteedt er ruim aandacht aan, zie ook ons vorige nummer. Dit keer belichten we de rol van de vrijwilligers. Wie zijn ze, wat doen ze en waarom?

TEKST: LISA SCHEERDER FOTO’S: MARIT VAN DEN BERG EN LISA SCHEERDER

eilen op de zuidelijke ijszee, op elkaar ten gebouwd rond 1900). En voor klassieke botsende oceanen, mastdienst, avon- houten mijnenvegers en skûtsjes. Die Friese Ztuur, door de elementen voortgedreven vracht-tjalken waren ook voor haar een ver- worden. Maar ook verbroedering, ambachte- rassing, want ze zou eigenlijk verbindingsof- lijkheid en hectiek. Dit alles is voor Marian- ficier zijn voor een Engels tallship. Maar dat ne Vorrink SAIL. Ze wil nooit meer een editie kreeg tijdens de Tall Ships’ Race op de Noord- missen. zee een ongeluk. Een mast brak en het schip Want precies dat was de reden dat ze zich in kon niet verder. 2005 aanmeldde als vrijwilliger. De editie daar- Als verbindingsofficier zeil je mee op het schip voor was ze op vakantie geweest. En had ze tijdens de intocht van IJmuiden naar Amster- een kans gemist om zich weer een paar dagen dam. En tijdens de SAIL ben je het aanspreek- te kunnen onderdompelen in de nautische we- punt voor de bemanning. Je bent continu reld. Marianne, zelfstandig marktonderzoeker beschikbaar en moet het leuk vinden om te en woonachtig in het Oostelijk Havengebied, regelen. Een schip wil bijvoorbeeld zijn afval- is een liefhebber van zeilen en dan vooral water kwijt. Of heeft bepaalde spullen nodig; van zeilen op grote schepen. Ze maakte toch- brandstof en voorraden moeten afgeleverd ten op de Noordzee, de Oostzee en ze is van worden. En dat allemaal in een omgeving die Zuid-Amerika per zeilschip naar de Zuidpool barst van de ambachtelijkheid, mooi houtsnij- gezeild. Als een avonturier op ontdekkings- werk, prachtige oude machines, alles perfect reis. Tussen de pinguïns op Antarctica keek ze onderhouden, opgepoetst en geurend naar naar het schip dat haar daar gebracht had. En boenwas. Een oude wereld die de nieuwe ont- voelde zich een Shackleton, aangemonsterd op moet. een Discovery-expeditie. Ook heeft Marianne gevaren op schepen die op SAIL Amsterdam te Vrijwilligerscoördinator zien waren, zoals de bark Europa. De liefde voor SAIL is diep en gaat ver terug. Vrijwilliger zijn bij SAIL heeft raakvlakken Bert Aben, inmiddels afgezwaaid bij de Ko- met haar ervaringen op zee, het is hectisch en ninklijke Marine, kan zich de eerste SAIL in uitdagend om in het enorme sociale gebeuren 1975 nog herinneren. Jong was hij toen en van SAIL te kunnen functioneren. Het is ver- zeeverkenner. Vanaf 2000 is hij vrijwilliger en rassend en elke keer weer anders. vanaf 2014 zelfs dagelijks bezig met SAIL, als Voor SAIL is Marianne verbindingsofficier ge- vrijwilligerscoördinator. Dat moet wel, want weest voor varend cultureel erfgoed: botters, om SAIL te kunnen draaien zijn er 1900 nodig. Bert Aben kotters en klassieke scherpe jachten (racejach- Rond de 1000 zijn vast: die doen iedere editie mee. De rest meldt zich spon- Marianne Vorrink taan. Ondermeer doordat ze team elke vrijwilliger en bekijkt hoe ze het de oproepen lezen die SAIL in beste ingezet kunnen worden. Want als vrij- zijn nieuwsbrief plaatst. williger heb je een specifieke functie. Er valt Een nieuwsbrief die gelezen wat te kiezen. Zo kun je werkzaam zijn bij de wordt door bijna 11.000 SAIL- algemene dienst; sjouwen is dan je kerncom- fans. Het is trouwens nog petentie. Voor transport moet je goed kunnen steeds mogelijk om je aan te rijden, voor watertransport goed kunnen va- melden (https://www.sail.nl/ ren. Hospitality zijn de gastvrouwen en man- crew-wanted/). nen bij SAIL Village in de Coenhaven en bij het SAIL wil wel meer jongeren operationeel commandocentrum. aan zich binden. Dat doen Productiemedewerkers verzorgen de begelei- ze door op bezoek te gaan bij ding van optredens bij de SAIL Music Marina. ROC’s en stageplaatsen aan te En dan zijn er nog de verbingingsofficieren, de bieden. populairste functie; zij verzorgen de contacten Vrijwilligers van SAIL komen tussen de windjammers en de wal. uit het hele land. En zijn van Als vrijwilliger werk je altijd in een team, al elke leeftijd; de oudste is 85 moet je ook zelfredzaam zijn. En, niet onbe- jaar. Sommigen doen ook langrijk, je bent herkenbaar aan je kleding dus mee aan de SAIL in Den Hel- veel mensen zullen je aanspreken. Dat moet je der of Harlingen. leuk vinden. Amsterdamse vrijwilligers doen Toch zijn de meesten Amster- het goed, zegt Bert. Ze zijn gastvrij, hebben een dammers, of in ieder geval af- zekere flair en doen het met humor. komstig uit de regio. Onmisbaar en onbetaalbaar zijn ze. Komende Bert Aben spreekt met zijn SAIL weer. 

4 De buurt in met de buurtgids

Je leert je buurt kennen en je kunt je aansluiten bij buurt- nu te doen is in de buurt en bij welke initiatie- ven je kunt aansluiten.’ initiatieven: de Buurtgids neemt nieuwe en oude bewoners op sleeptouw en maakt tours door buurten zo uiteenlopend Altijd zaterdag En Liesbeth vertelt: ‘Deze informatie wordt als de Indische Buurt, het Oostelijk Havengebied en andere ervaren als toegevoegde waarde, ook voor delen van Oost en de rest van de stad. De IJopener laat zich de langere termijn en als stimulans om actief betrokken te zijn bij je buurt’. De buurtgidsen bijpraten over deze opmerkelijke buurtactiviteit. stellen zelf de route samen, en gaan daarvoor op zoek naar interessante plekken met een TEKST: CORRY ZOLL verhaal. De tours zijn altijd op zaterdag. De FOTO: DE BUURTGIDS wandeling is van 10.00 tot 12.00 uur langs ver- schillende locaties. Via de website kies je een datum, meld je je aan en kun je laten weten andel mee met de lokale buurt- dert-Oost en de Zuid-Pijp) worden buurtwan- wat je wilt ontdekken. De buurtgids speelt hier gids en ontdek zo de pareltjes delingen aangeboden. zo veel mogelijk op in. Ze houden rekening met ‘Wvan jouw buurt. Met Buurtgids mensen met een beperking of bij behoefte aan kom je op enthousiaste wijze met elkaar, de Welkom en wegwijs vertaling. In principe gaat de tour altijd door, buurt, lokale ondernemers en buurtinitiatie- De gidsen van de afzonderlijke buurten functi- dus ook bij slecht weer. Na de wandeling krijg ven in contact. Je voelt je al snel thuis in de oneren autonoom; gidsen in een wijk hebben je wat te drinken op een leuke locatie in de buurt’. onderling wel contact, stimuleren elkaar en buurt. De gidsen zijn vrijwillige buurtbewo- Met deze wervende tekst opent de website van zijn meestal ook actief betrokken bij de buurt. ners of hebben op een andere manier een de stichting Buurtgids. Hier is ook te vinden Er zijn regelmatig blokken van zes tours waar- sterke betrokkenheid met de buurt. Zij stellen waar en wanneer je kunt deelnemen aan de voor buurtbewoners zich via de website kun- zoals gezegd de tours samen; stichting Buurt- wandelingen in je buurt. Liesbeth Modder is nen inschrijven op basis van de postcode. De gids verzorgt de promotie, reserveringen, coördinator van de Buurtgids in een aantal tours zijn bedoeld om nieuwe bewoners wel- administratie en coördinatie. De Buurtgids is stadsdelen, Marijke de Raadt is buurtgids in kom te heten en wegwijs te maken en ook om nog altijd in ontwikkeling. Nieuwe ideeën en het Oostelijk Havengebied. Zij vertellen bevlo- met elkaar in contact te komen. opmerkingen of aanmelden als gids kan via gen over hun ervaringen. Tijdens de tours laten de buurtgidsen bijzon- www.buurtgids.nl.  Het idee om de Buurtgids in Amsterdam op te derheden van de buurt zien, zoals historische richten is van Annemarie van der Veen. Werk- plekken en speciale organisaties, bedrijven of zaam bij de BuurtBali in de Indische Buurt initiatieven waarbij je kunt aanhaken. Marij- wilde zij op een ontspannen manier (nieuwe) ke: ‘Deelnemers blijken het vooral interessant buurtbewoners met elkaar in contact brengen te vinden om ergens naar binnen te gaan, en van elkaar laten leren, mede om met elkaar waar ze anders gewoon aan voorbijgaan. Bij- zorg te dragen voor de buurt. Bij de presen- voorbeeld: in een woningblok aan de Oostelij- tatie van buurtinitiatieven werd aan het idee ke Handelskade hangt een havenschilderij dat ‘BuurtGids’ groen licht gegeven met een be- in bruikleen is van het Amsterdam Museum. scheiden subsidie van de gemeente. Voor deelnemers is het altijd mogelijk om met Inmiddels is het de Stichting Buurtgids en wor- een specifiek verzoek te komen, maar ook om den de initiatieven in Amsterdam gecoördi- met nieuwe informatie over de buurt te ko- neerd door Liesbeth Modder. De Buurtgids is te men. vinden in zeven buurten in Amsterdam-Oost: Het is leuk als de groep divers is qua leeftijd de Indische Buurt, Transvaal & Oostpoort, het en achtergrond. Op die manier kun je veel met BAC: Centrum voor Oostelijk Havengebied, het Cruquiusgebied, elkaar uitwisselen. De gidsen kunnen ook wat moderne architectuur IJburg en de Dapperbuurt. Ook in drie buurten vertellen over de geschiedenis en architectuur en stedenbouw van het in Amsterdam-Zuid (Stadionbuurt, Buitenvel- van het gebied, maar de nadruk ligt op wat er Oostelijk Havengebied Het BAC heeft een vaste tentoonstelling Het schilderij met over de ontwikkeling van het Oostelijk een havengezicht Havengebied en wisselende tentoonstellingen. aan de Oostelijke Er worden rondleidingen, verzorgd door Handelskade architecten uit de buurt en er zijn boeken en unieke publicaties te koop. Er is een lezingenprogramma.Zie de website!

Vanaf CS Bus 48 richting Borneo eiland, eindhalte

R.J.H. Fortuynplein 4 1019 WL Amsterdam [email protected] 06-50 83 82 93 www.bac-amsterdam.nl

Vergaderruimte te huur Voor vergaderingen en borrels € 100,— per avond of middag incl. btw en gratis koffie en thee

5 Muziektempel van de Indische Buurt Vroeger werd er gebeden, nu klinkt er klassieke muziek. De oude Gerardus Majellakerk in de Indische Buurt is een moderne concertzaal geworden. De relatie tussen de buurt en wat nu de NedPhO-Koepel heet, loopt dan ook via de muziek. En dat kan best verrassend zijn, ontdekt de IJopener.

TEKST: JOOST VAN DER VAART en concerten mogelijk waren. De wanden zijn ringen van Welkom bij het Orkest zijn op 25, FOTO: ARJEN POORTMAN bekleed en in de koepel hangen houtpanelen 26 en 27 februari in de NedPhO-Koepel. ‘De met dempend materiaal tegen galmen. Nu kinderen komen met hulp van digitaal lesma- ls een middeleeuwse burcht ligt-ie daar klinken Pianoconcert nr. 16 van Mozart en de teriaal goed voorbereid naar het concert’, zegt tussen de Batjan- en Tidorestraat en het Fantasie voor piano en orkest van Fauré zoals Iris Oltheten. A Ambon- en Obiplein: de NedPhO-Koe- het hoort: glashelder en zonder hinderlijke bij- Op woensdagmiddagen zijn er vaak kinder- pel, voorheen Gerardus Majellakerk. Het gods- geluiden. concerten (3+). Eén keer per maand is er ook huis dat muziektempel werd. Buiten giert de In de hoogtijdagen van het rooms-katholicis- nog het vaste zondagmiddagconcert. De zaal wind, binnen verspreidt klassieke muziek zich me had de Gerardus Majella via het geloof biedt plaats aan zo’n tweehonderd mensen, door de opmerkelijk lichte ruimte. Het Neder- een directe relatie met de buurt. Hoe is dat met uitloop tot veertig extra. Soms oefenen in lands Kamerorkest repeteert deze middag voor nu? Lopen buurtbewoners de deur plat? Iris de NedPhO-Koepel ook andere orkesten, zoals een programma rond de componisten Mozart Oltheten, die de wijk goed kent en bijna om de het Concertgebouworkest. De drempel en de en Fauré. Meesterviolist Gordan Nikolić heeft hoek woont, heeft een genuanceerd antwoord. prijzen zijn laag. Iris Oltheten: ‘We willen deze de leiding. Solist op de vleugel is de Fransman Het publiek bij repetities en concerten is meest mooie plek delen met iedereen die van muziek Éric le Sage. Voor slechts twee euro vijftig kun wat ouder en autochtoon, zoals vaak bij klas- houdt.’ je de repetitie bijwonen. Een paar dagen later sieke muziek. Maar, zegt ze, de NedPhO-Koe- De repetitie die de IJopener bijwoont, is een is de uitvoering in het Concertgebouw. Daar pel werkt samen met scholen en bereikt zo belevenis. De muziek van Mozart en Fauré is vragen ze heel andere prijzen. ook een jonger en diverser publiek. ‘Vanmor- meeslepend, en het orkest en pianist Éric Le De Gerardus Majellakerk, genoemd naar een gen hadden we hier nog twee groepen van in Sage hebben er duidelijk zin in. Sommige de- rooms-katholieke heilige, gold lang als reli- totaal driehonderd kinderen, voor het theater- len laat maestro Gordan Nikolić overspelen; gieus plechtanker van de Indische Buurt en concert Pluk van de Petteflet.’ daar is het een repetitie voor. Goed spelen is omstreken. Menig buurtbewoner is hier ter Met de multiculturele Indische Buurt School in veel oefenen. Net zo lang tot Nikolić tevreden kerke gegaan en gedoopt of getrouwd. Totdat de Banka- en Balistraat wordt momenteel vol- is. Na de negende herhaling van een passage de secularisering daar in de jaren negentig een op samengewerkt voor het project Welkom bij in het stuk van Mozart zegt hij grijnzend tegen eind aan maakte. De koepelkerk, rond 1925 ge- het Orkest. Kinderen uit groep 5, 6 en 7 leren het publiek: ‘Dit kan eeuwig doorgaan.’ bouwd naar een ontwerp van Jan Stuyt – die alles over het symfonieorkest, de musici en En zo krijgen we een unieke inkijk in hoe een zich liet inspireren door de Aya Sophia in Istan- solisten, hun instrumenten, de stijlen en klas- orkest werkt. Een bezoekster zegt na afloop: boel – werd aan Stadsherstel overgedragen. sieke muziek. En ze studeren het lied Op z’n ‘Ik woon in Oost en hou van klassieke muziek. Sinds 2012 is het karakteristieke pand de thuis- allerbest in, met tekst van Ruben van Gogh en Maar concert- of operakaarten kan ik niet basis van het Nederlands Kamerorkest en het muziek van Toek Numan: “De strijkers geven meer betalen. Dit hier is minstens zo mooi en Nederlands Philharmonisch Orkest. Vandaar warmte/de strijkers geven sfeer/weten steeds nog leerzaam ook. Doe mij de Koepel maar.’  de naam NedPhO-Koepel. een snaar te raken/geven net dat beetje meer”. Iris Oltheten, programmeur bij het Nederlands En: “Het blazen van het koper/de adem van Meer informatie of kans maken op gratis con- Philharmonisch, vertelt dat de kerk akoestisch het hout/geven leven aan de noten/als het stuk certkaartjes? Zie www.orkest.nl. moest worden aangepast voordat er repetities zich openvouwt”. De bijna volgeboekte uitvoe-

6 NT2

Iman en het Ministerie van Toverkunst

TEKST: HENRIETTE LAKMAKER Bij Nederlandse les aan migranten gaat het om meer dan taal ILLUSTRATIE: WINNY ROS alleen: cursisten nemen hun wereld mee het lokaal in. IJope- ner Magazine brengt een serie met observaties van een taal- docent in Oost.

man moet zakken voor haar toets. ‘Als je het Haar humeur lijdt er zo te zien niet onder, en volgbare wijsheid besloten dat cursisten als goede antwoord weet, moet je dat dus níet ze heeft enorm plezier in het leren. Vanaf dag Iman straf verdienen. Inburgeraars die zakken Iaanvinken’, legt mijn collega uit. De 26-jarige één in de ‘alfaklas’ is zij de Hermelien van de zijn inburgeraars die hun best niet doen, rede- Somalische begrijpt er niets van. Een toets groep, degene die als eerste haar vinger op- neert de overheid. Dus moeten ze hun lening moet je zo goed mogelijk doen, en zij doet haar steekt – met dat verschil dat zij het antwoord van duizenden euro’s terugbetalen aan de Ne- toetsen goed: keer op keer heeft zij van de hele niet weet maar dat heel graag wil weten. derlandse staat. Dat geld is dan zo goed als op, klas de hoogste cijfers. Wij, docenten Neder- Het thema is Nederland. ‘Dócent, wat is dijk’, want daar wordt mijn salaris van betaald, de lands als Tweede Taal (NT2), begrijpen er ook vraagt ze als ik dat woord nog maar net heb huur van het klaslokaal, en de schoonmaker niets van. En u, lezer, zult na het lezen van dit uitgesproken. Het thema is ziekte. Het is ‘ik van de school. Dus nu heeft ze een schuld waar stukje nog steeds niet snappen waarom Iman heb buikpijn’ en ‘ik ben ziek.’ Imans vinger je u tegen zegt. een C moet aanvinken, ook als ze zeker is dat schiet omhoog. ‘Dócent, waarom?’ Ze zuigt al- Hoe betaalt een vrouw zonder diploma die het A moet zijn. les op en er kan altijd meer bij. Tenminste, zo schulden af? Het is een systeem dat lijkt uitgedacht door lijkt het. Dat is, in het huidige systeem, het lot van de een kwaadaardige ambtenaar op J.K. Rowlings Dan, na die 600 uren alfabetisering, moet be- leergierige, slimme inburgeraar met een leer- Ministerie van Toverkunst, op smaak gebracht paald worden of Iman verder kan leren. Daar- achterstand. Géén diploma, wel een schuld. met een snufje Kafka. voor is de leerbaarheidstoets bedacht. Hoe is dat te voorkomen? Door scenario 2. Ze Zoveel boosaardigheid schuilt er niet achter, moet die eerste toets, waarmee ze aantoont of wel onnadenkendheid met ernstige gevolgen Wel of geen schuld ze wel of niet slim genoeg is voor de vervolg- waar de NT2-wereld zich al jaren over op- Vanaf dit moment zijn er twee scenario’s mo- cursus, verknallen. Dan is ze ‘klaar’ met de windt. gelijk. Scenario 1: Iman doet wat zij denkt dat inburgering en kan ze, misschien, haar Neder- Doel: de effectieve, adequate en snelle beoor- ze moet doen en ze maakt de toets goed. Dan lands verbeteren met een gratis cursus in het deling van cursisten als Iman die in haar land mag ze door en gaat ze nog meer leren: zinnen buurthuis. Bepaald niet ideaal maar ze krijgt nooit naar school is geweest. Zij krijgt 600 uur ontleden, onvoltooid verleden tijd, voltooid geen huizenhoge schuld. om te alfabetiseren. Daarvoor moet ze geld verleden tijd. Dan zal ze na een tijdje tegen een Dus zeggen wij docenten tegen haar: Iman, van de staat lenen, net zoals haar klasgenoten zekere grens aanlopen, leert de ervaring met maak fouten. Kruis het verkeerde hokje aan. uit Somalië, Eritrea, Syrië, Irak, Afghanistan. eerdere analfabete, oudere leerlingen. Iman Doe of je dom bent. Anders heb je straks een Iman, van top tot teen in een kleurige, altijd heeft als kind geen leervaardigheden kunnen groot probleem. andere abaya (jurk) en nikaab (gezichtssluier) ontwikkelen. Haar hersens hebben een achter- ‘Dócent, waarom?’  gehuld, is twee jaar in Nederland en heeft een stand opgelopen die zelden wordt ingehaald. kind bij haar tweede man. Haar eerste man is Daarom zal zij de examens voor haar diploma De namen in dit artikel zijn veranderd om rede- tijdens de eeuwigdurende burgeroorlog daar hoogstwaarschijnlijk niet halen. nen van privacy. verdwenen. ‘Weg’, zegt ze, wenkbrauwen op- Dat dit geldt voor het merendeel van de oude- getrokken en handpalmen omhoog, zo gaat dat re ongeschoolde cursisten, daar heeft de over- Henriëtte Lakmaker is docent Nederlands als in Somalië. Ze is gevlucht en heeft haar familie heid geen rekening mee gehouden. Wel heeft tweede taal (NT2) en taalvrijwilliger in Amster- moeten achterlaten. het Ministerie van Toverkunst in zijn onna- dam-Oost en omstreken.

7 Bloemenfiets 2.0

TEKST: SIMONE SLOTBOOM FOTO: BURCU ARSLANTAS

Hallo, ik ben Simone en ik ben codependent. die ziekte of die burn-out. En het besef: ik ben Zó, dát klinkt eng. Alsof er iets mis met me is. codependent. Na een periode van herstel zal Maar dat is ook zo. Al is codependentie niet het een codependent opnieuw in de valkuil van het eerste waaraan een arts denkt als een patiënt teveel geven stappen. Want dat is nu eenmaal zich meldt met symptomen van een burn-out zijn manier om zich onmisbaar te maken en of een auto-immuunziekte, het is wel vaak de op deze wijze liefde, aandacht en erkenning te onderliggende oorzaak. In mijn column Bloe- krijgen. Al is het trieste dat hij zo alleen telkens menfietsen beschreef ik een jaar terug hoe opnieuw bewijst dat hij zelf geen liefde waard depressiviteit je wereld anders kleurt. Hoe een is, maar het moet verdienen. Zichzelf bewijzen. burn-out plotseling toe kan slaan en je van een Hard werken. Goed zijn best doen. Codepen- rasoptimist in een zwartkijker verandert. Hoe dentie is een patroon en valt dus af te leren. glazen opeens halfleeg zijn, niet meer half- Bewustwording is stap één. Verder heb je de vol. Hoe je een met bloemen versierde fiets wil nodig om eerlijk naar je eigen gedrag te kij- alleen nog kunt zien als een foutgeparkeerde ken. En het te veranderen. Afkicken van deze graftak die weggeknipt wordt, en niet als een verslavende dynamiek is best een lange weg. vrolijk kunstobject dat vast mag blijven staan. Maar met de juiste therapeut of coach kom je Hoe zinloos je leven in één klap is. Hoe waar- een heel eind. deloos. Ik kreeg reacties van lezers die zich Amsterdam-Oost heeft ook een eigen Co- door mijn verhaal gezien en begrepen voelden. DA-groep op woensdagavonden vanaf 19.30 Of die een geliefde zagen worstelen en het nu uur op de zolder van Geschutswerf 12. CoDA beter snapten. Van codependentie had ik toen staat voor Codependents Anonymous, een geen weet. Maar we herhalen wat we niet he- internationale organisatie die werkt met een len. Vandaar een nieuwe versie: bloemenfiets twaalfstappenprogramma. Aanmelden hoeft 2.0. Nu mét codependentie. Wat dat is? Sim- niet. En het is gratis, al is een vrijwillige kleine pel gezegd: structureel de behoeften van an- bijdrage in de kosten gewenst. De deelnemers deren boven die van jezelf plaatsen. Of meer helpen elkaar los te komen van hun code- poëtisch: jezelf verliezen in de ander. En daar pendent gedrag. CoDA is geen professionele kun je dus ziek van worden, geestelijk én licha- organisatie en geeft geen diagnostische cri- melijk. Het lijkt zo simpel. En dat is het ook. teria. Wel zijn er karakteristieke houdings- en In een vliegtuig zeggen ze niet voor niets: zet gedragspatronen, die je kunt nalezen op hun eerst het zuurstofmasker bij jezelf op, dan pas website. Als je jezelf daarin herkent, ben je wel- bij kinderen. Dat is precies wat een codepen- kom op de bijeenkomsten. Want delen is helen. dent niet doet en ook niet kan. Want zichzelf op Ik zie weer overal bloemenfietsen staan. De klaar voor de lente? een zetten of voor een ander laten gaan, vindt graftakken zijn weg. Ik heb geleerd eerst me- hij egoïstisch. Zichzelf opofferen juist goed. zelf zuurstof te geven. Tijd en energie die vroe- camera Nu ik de term ken, zie ik ze overal. De vrouwen ger naar anderen ging, steek ik nu in zelfzorg. en mannen die zichzelf vergeten. En die zich Niet iedereen vindt dat positief. Sommigen jui- pasfoto totaal niet bewust zijn van hun codependent chen het toe, anderen keuren het af. Maar dat extra accu gedrag. Die hun bestaansrecht halen uit wat is oké. Onderdeel van het proces is het creëren ze betekenen voor anderen. Die voor iedereen van een beschermlaag, waardoor al het onge- verrekijker zorgen behalve voor zichzelf. En daar ook niet wenste van je afglijdt en niet aan je blijft plak- LCD-bescherming mee zullen stoppen. Niet zolang hun lichaam ken. Je eigen teflon. Kritiek is dan een cadeau. geheugenkaart het nog trekt. Zelfs niet als de omgeving erop Als je het niet aanneemt, blijft het bij de ander. aandringt. Want niet helpen, is niet bestaan. Alleen wat opbouwend is, laat je binnen. GPS tracker Hun eigenwaarde leunt op wat anderen van Soms val ik nog terug in pleasegedrag. Maar uv-filter hen vinden. Op hun prestaties. Om zo naar nooit meer zo lang als vroeger. Ik herken het mezelf te kijken, is best eng. nu. Ik zeg geen ‘ja’ meer, als fototas Ik ben toch geen grijze muis die ik ‘nee’ voel. Want die diepe, zichzelf wegcijfert? Ik ben juist donkere put, daar loop ik nu pittig. Een vrouw die alles aan- omheen. Zelfzorg betekent niet kan. Sterk, zelfstandig. Type su- de ander vergeten, het bete- perwoman. Een bikkel. Weinig kent alleen eerst jezelf verzor- mensen zullen mij van een laag gen, dan pas de ander. Zo kun zelfbeeld verdenken. Ik kom eer- je eindeloos blijven zorgen en der zelfverzekerd over. De go-to- toch nooit meer de bodem van person als er een probleem is. de put zien.  De redder. De helper. Gevraagd U vindt ons bij winkelcentrum Brazilië. We zijn dan wel ongevraagd. Maar dan www.codependents- bereikbaar met tram 26, gratis parkeren onder de AH. opeens is de koek op. En is daar anonymous.nl C. van Eesterenlaan 15 Amsterdam, 020 - 419 7200 8www.thephotofactory.nl , [email protected] Verduurzaming Oostelijk Havengebied versnellen

Om aan te sluiten bij de groeiende wens naar verduurzaming van de warmte- en energievoorziening van het Oostelijk Havengebied, heeft een groep bewoners op de BuurtTop OHG 2025 in april 2019 de Energiecommissie Oostelijk Havengebied gevormd. De commissie heeft als doel het stimuleren, versnellen en vormgeven van de energietransitie.

TEKST: AAD VERKLEIJ EN JOS VAN DER LANS (ENERGIECOMMISSIE OHG) FOTO: RESOURCEFULLY.NL

Potentiële locaties voor zonnepanelen (groene markeringen) in het Oostelijk Havengebied

eel buurtbewoners maken zich zorgen er nog geen zicht op extra budget, dus wordt De werkgroep heeft uitgerekend dat er nog over het klimaat en zoeken naar moge- de commissie bekostigd uit de algemene pot duizenden panelen bij kunnen. Daarmee kan Vlijkheden om zelf actie te ondernemen. voor duurzaamheid die het stadsdeel aan de de buurt in principe een groot deel van de be- De Buurtcoöperatie OHG stimuleert al een Buurtcoöperatie ter beschikking heeft gesteld. nodigde elektriciteit zelf opwekken. Ook wordt aantal jaren duurzaamheidsinitiatieven. Op De buurtbewoners doen allemaal onbezoldigd gekeken naar mogelijkheden om elektriciteit voorstel van de coöperatie is de Energiecom- mee. op te slaan en om het gebruik meer gelijk te missie OHG opgenomen in het Amsterdams laten lopen met de opwekpieken. Deze groep Klimaatakkoord dat in juni 2019 door wethou- Deelnemen kan VvE’s en andere complexeigenaars advise- der Van Doorninck is gelanceerd. De commissie bestaat nu uit dertien betrokken ren en helpen met onderzoek. De commissie wil alle kleine en grote acties buurtbewoners die deskundig zijn op het ge- ondersteunen en koppelen, zodat een groot en bied van de klimaatproblematiek en die hun Warmte uit oppervlaktewater zichtbaar draagvlak ontstaat voor duurzame kwaliteiten willen inzetten voor een klimaat- Een andere werkgroep doet onderzoek naar maatregelen. Van belang is om als bewoners- neutraal Oostelijk Havengebied. Het is een alternatieve manieren van warmte opwek- organisatie gesprekspartner te zijn voor de breed en divers gezelschap met architecten, ken en distribueren. Dat gaat vooral over de gemeente, invloed uit te oefenen en waar mo- milieudeskundigen, oud-politici, technici en complexen waar nu nog op aardgas gestookt gelijk samen te werken. Zo kan de commissie een publicist. wordt. Bekend is al dat uit het oppervlakte- uit naam van de bewoners invloed uitoefenen water in het gebied voldoende warmte te op de plannen voor onze wijk. halen valt om alle woningen te verwarmen. De Energiecommissie ontwikkelt in samen- Iedereen voelt urgentie Zeker wanneer die allemaal optimaal ge- spraak met bewoners en bewonersorganisa- en we willen zo snel ïsoleerd zijn. Dus ook het stimuleren van ties voorstellen, plannen en activiteiten om het isolatie is van groot belang. Verder stelt de energieverbruik van de huishoudens in het mogelijk stappen zetten werkgroep informatie beschikbaar over mo- Oostelijk Havengebied zo snel mogelijk vol- gelijke wettelijke maatregelen, subsidies en ledig duurzaam te maken, met gebruik van Mensen die vanuit hun deskundigheid willen leningen. duurzame energiebronnen als water en zon. meewerken aan een wijkbrede aanpak van de Voor het versterken van het draagvlak in de De commissie richt zich hierbij op alle buurtbe- energietransitie, zijn zeer welkom. De commis- buurt en het opbouwen van een duurzaam woners en organisaties die namens bewoners sie vergadert in principe elke eerste maandag netwerk organiseren we voorlichtingsbijeen- opereren (o.a. Verenigingen van Eigenaars, van de maand en daarnaast zijn er kleinere komsten. De eerste is op dinsdag 25 februari woningbouwcorporaties, grote commerciële werkgroepen. in de Eester (Van Eesterenlaan 266, 19.30-22.00 verhuurders). uur.)  Het stadsdeel heeft in 2019 een bescheiden 20.000 zonnepanelen budget beschikbaar gesteld dat onder andere Eén werkgroep richt zich op het plaatsen van Reageren kan via duurzaam@buurtcooperatie- is gebruikt voor de opstartkosten. Voor 2020 is zoveel mogelijk zonnepanelen in het gebied. ohg.nl

9 den alleen via een klein luik van 80 bij 80 cen- timeter bereikbaar is. Om in de toekomst re- gelmatig controles te kunnen uitvoeren en zo tijdig te kunnen ingrijpen, vergroot Waternet dit jaar de toegang tot de ruimte. Elke dag lozen Amsterdammers via de goot- steen en het toilet vier ton vet in het riool. Dat zijn honderdveertig volle badkuipen met frituurolie, braadvet en etensresten per week. In 2018 raakte het rioolgemaal aan de Pam- pusweg op IJburg ook verstopt. Dus probeert Waternet via campagnes de consument en het bedrijfsleven, zoals hotels en horeca, ervan bewust te maken dat vet en bijvoorbeeld zoge- naamd biologisch afbreekbare vochtige doek- jes niet in het toilet horen. Vroeger had elk rioolgemaal een rooster waar- op de vuile troep bleef liggen, waarna het werd afgevoerd. Niet alleen was dat een zware klus, ook de stankoverlast was hierdoor gro- ter. Met de toenemende bebouwing werd hier- van afgestapt en werden de kelders in verband met stank goed afgedekt. Sinds 1995 gaat al het afvalwater van Amsterdam naar de rioolzui- vering in het Westelijk Havengebied. Het af- valwater doet daar in het slechtste geval 24 tot 48 uur over. Hoe langer het afval onderweg is, hoe meer stank. Maar dit is helaas te kort om bijvoorbeeld vochtige doekjes af te breken. Honderdveertig Global warming Behalve met het afvalprobleem heeft Water- net hoe langer hoe meer te maken met global warming in de vorm van hevige regenbuien badkuipen vol vet en periodes van droogte. Waternet is dan ook bezig Amsterdam rainproof te maken met on- der andere blauw-groene daken. Dit zijn groe- De bewoners van de Oostelijke Handelskade kunnen het ne daken waar onder de planten extra water zich ongetwijfeld nog goed herinneren. In 2018 dreigde er kan worden opgeslagen. Grotere rioolbuizen, wat op het eerste gezicht een oplossing lijkt, is een complete verstopping van het riool. Wat heeft Waternet niet verstandig. Het afvalwater loopt daardoor ondernomen om nieuwe problemen te voorkomen? En wat nog trager weg met alle gevolgen van dien: verstoppingen en stank. kunnen bewoners en ondernemers zelf doen? Na het interview, als iedereen weg is, vraag ik mijn partner tussen neus en lippen door: ‘Hoe- TEKST: TINEKE KALK in een helverlichte ruimte met vier gietijzeren veel van die vochtige doekjes gebruik jij ei- FOTO’S: ARJEN POORTMAN EN LISA SCHEERDER machines die, zij het dat ze een heel wat gro- genlijk?’ ‘Gemiddeld één per dag.’ Dankzij dit ter formaat hebben, mij doen denken aan mijn interview komen er in ieder geval 365 doekjes k had mij erop verheugd. Aan iedereen in moeders gietijzeren snijbonenmolen. Nog een per jaar minder in het riool. Alle kleine beetjes mijn omgeving vertelde ik dat ik onder- ander verschil is dat deze machines een gewel- helpen!  Igronds zou gaan, het riool in, naar het clus- dig kabaal maken. tergemaal bij het gebouwtje op het Lloydplein. ‘Is er niet nog een andere ruimte’, vraag ik ‘Waar het altijd zo stinkt’, knikten mijn buurt- hoopvol. ‘Eentje die wat rioolachtiger is dan genoten. ‘Is dat nu verleden tijd?’ Maanden- deze kraakheldere, steriele, witte ruimte?’ Ja, lang had Waternet er werkzaamheden ver- die is er wel. Alleen zit het er vol zwavelwater- richt. De avond voor de afdaling had ik onze stof (H2S), een giftig gas, dus daar kan ik geen fotograaf Arjen nog even aan de lijn. ‘Hoe ziet kijkje nemen. het er daar beneden uit?’, vroeg hij. ‘Is het er niet erg donker? Ik weet niet of ik dan wel Pampers en sokken goede foto’s kan nemen’, zei Arjen aarzelend. Als we later allemaal in mijn huis aan de koffie ‘Nou, er brandt ongetwijfeld licht, maar mis- zitten, legt Robbert uit dat in die andere ruim- schien erg spaarzaam’. ‘Oké’, zei Arjen, en ik te in september 2018 de zuigmonden van drie hoorde aan zijn stem dat hij heel wat minder van de vier pompen verstopt raakten door een dan ik uitzag naar deze ondergrondse excur- dikke laag van vet, vochtige doekjes, handdoe- sie. Het appje van Lisa, de IJopener-redacteur ken, dweilen, sokken, pampers en ga zo maar die een artikel over watergebruik en waterzui- door. Een gespecialiseerd bedrijf stuurde een vering in Amsterdam zou schrijven, klonk ook wisselploeg van zes man in beschermende kle- al niet erg happig: ‘Wat moet ik aan voor het ding en voorzien van zuurstofmaskers vanwe- bezoek aan de poepfabriek Oost?’ ge het zwavelwaterstof. Drie maanden hadden Samen met Arjen, Lisa en Robbert Strengholt, ze nodig om de aangekoekte troep op te rui- coördinator team bemaling van Waternet, men. Een van de maatregelen die nodig wa- daal ik de trappen af naar het clustergemaal ren om de opruimwerkzaamheden mogelijk met de weinig tot de verbeelding sprekende te maken, was het aanleggen van een bypass. naam Oostelijke Handelskade. Dit had een Wat het werk nog extra bemoeilijkte, was dat waarschuwing moeten zijn, want we belanden de ruimte waar de pompmonden zich bevin-

10 OOST IN Riooljournalistiek CIJFERS Vroeger, toen er nog geen IJburg was maar al wel een Piet Heintunnel, reed je de stad in langs rioolwaterzuivering Oost. Vanaf de afrit zag je ’m al verrijzen. En dat niet alleen, je rook

’m ook. TEKST: LISA SCHEERDER

e waterzuivering Oost is tot 2006 in ervoor dat uiterlijk binnen 48 uur nadat wij Al dat gebruikte water komt uiteindelijk weer bedrijf geweest. Daarna zijn de water- de wc hebben doorgetrokken, het rioolwater in het riool terecht en via de rioolgemalen en Dzuiveringstaken overgenomen door de aankomt bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie de boostergemalen wordt het in de zuiverings- rioolwaterzuiveringsinstallatie West in West- West. installatie behandeld. Eerst moet het water poort. Op de plek van de rioolwaterzuivering Naast de persleidingen ligt er in Amsterdam bezinken, daarna wordt het natuurlijk gezui- Oost is een nieuwe woonwijk verrezen: de 4100 kilometer aan rioolbuizen. Deze buizen verd. Dat gebeurt door talloze bacteriën. Deze Sportheldenbuurt van Zeeburgereiland. Ook sluiten uiteindelijk allemaal aan op de pers- bacteriën kunnen het water reinigen. Uit het rioolwaterzuivering Zuid heeft rond dezelfde leidingen. Maar het rioolwater komt niet van- afvalwater wordt verder fosfaat gewonnen – tijd het veld moeten ruimen voor stadsuitbrei- zelf bij de persleiding aan. Om het rioolwater dat zit in onze urine – waarmee per jaar 1.000 ding. Daar was het de Zuidas die de waterzui- zover te krijgen zijn er 1102 rioolgemalen no- ton (een miljoen kilo) kunstmest wordt ge- vering verjoeg. Nu zijn er nog twee rioolwater- dig. Deze rioolgemalen zijn niet allemaal even maakt. Een deel van het slib dat uit het afval- zuiveringsinstallaties over: een ‘oude’ in West groot. Het riool aan de Oostelijke Handelskade water wordt gehaald, wordt vergist en levert en een nieuwe in Nieuw-West. is een cluster-rioolgemaal. Het behoort tot de zo biogas op. De installaties van waterzuive- Op Zeeburgereiland zelf zijn drie oude water- wat grotere gemalen. Net als het rioolgemaal ring West draaien op dit gas. zuiveringsilo’s achtergebleven. Deze worden op de Zeeburgerdijk, onder het restaurant met Het gereinigde water wordt uiteindelijk weer gezien als industrieel erfgoed en krijgen een de naam die naar de ondergrondse activiteiten teruggepompt in rivieren, plassen en kanalen. nieuwe bestemming. Heeft Zeeburgereiland verwijst. Alle rioolgemalen bij elkaar zorgen Sommige stoffen, zoals medicijnresten, zijn met nu niets meer te maken met de riolering? Ze- ervoor dat ons afvalwater naar een perslei- bacteriën moeilijk uit het afvalwater te halen. ker wel. Er bevindt zich nu een ‘boosterriool- ding wordt gepompt. Dat rioolwater iets zegt over onze manier van gemaal’. U kent het waarschijnlijk wel, een In de stad zijn meer dan 438.000 lozers van leven blijkt ook uit de verstopping van het ri- zilvergrijs bouwwerk dat op het eiland neer- afvalwater aangesloten op de riolering. Dat is oolgemaal op de Oostelijke Handelskade. gesmeten leek, een in elkaargedrukte doos die een aansluitingspercentage van 99,9%. Zo is rioolwater een goede indicator voor ons schuin boven het maaiveld uitsteekt. Een tijd- Rond de 25 woningen en bedrijven, en enkele drugsgebruik. Sinds 2011 wordt dat bijgehou- lang was dit het enige bouwwerk dat te zien campings zijn nog niet aangesloten op de riole- den. Het zal niet verbazen dat Amsterdam me- was op Zeeburgereiland, op de silo’s na dan. ring en lozen ongezuiverd op het oppervlakte- nig lijstje aanvoert: het meeste cocaïnegebruik Amsterdam bezit vier van die boostergema- water. Het onderhoud van de riolering kost de van Nederland vindt in onze stad plaats. Per len. Ze zijn keurig verdeeld over noord, oost, stad jaarlijks zo’n €75 miljoen. Elk jaar wordt dag wordt in Amsterdam per 1000 inwoners zuid en west. Dit zijn de motoren van twee 370 kilometer riolering gereinigd en 32,4 kilo- 3400 mg cocaïne gebruikt. Alleen het gebruik persleidingtracés. Want sinds 2006 wordt al meter riolering vervangen. in Bristol ligt hoger. Nummer 1 op MDMA-ge- het Amsterdamse rioolwater in zo’n tracé Elke dag maakt de Amsterdamse rioolwater- bruik (ecstacy) is Amsterdam, zowel landelijk gepompt. Er loopt er eentje vanaf Zeeburger- zuivering 343 miljoen liter afvalwater schoon. als Europees. Er wordt twee keer zoveel ecsta- eiland via Noord, en eentje vanaf de En elke dag maakt elke Amsterdammer ge- cy gebruikt in Amsterdam als bij de nummer Spaklerweg via zuid. Beide lozen in de water- middeld 133 liter water vies. Per jaar is dat drie van de lijst, Zürich; 180 mg per dag per zuiveringsinstallatie West. per persoon rond de 50.000 liter. Voor naar de 1000 inwoners. Boostergemalen zorgen ervoor dat het riool- wc gaan gebruiken we dagelijks 32,7 liter wa- De bacteriën in de waterzuivering kunnen een water onder hoge druk de persleiding in wordt ter. Voor de douche 44,2 liter. De wasmachine aardige dosis drugs aan. Dat wordt anders als gepompt. Ze kunnen 25.000 m³, dat is 25 mil- gebruikt 12,9 liter water. Als bron van drink- er massaal drugsafval wordt gedumpt in het joen liter water per uur, verzetten. Zo blijft de water gebruiken we het Amsterdamse water riool. In Brabant is dat al realiteit. Amsterdam vaart er in, dat is belangrijk om zoveel moge- maar karig; we drinken zo’n 0,8 liter water per consumeert meer dan het produceert en ont- lijk stankoverlast tegen te gaan. En het zorgt dag uit de kraan. springt op dit punt vooralsnog de dans. 

刀攀猀琀愀甀爀愀渀琀 䰀甀渀挀栀 䈀漀爀爀攀氀 䐀椀渀攀爀 圀漀攀渀猀搀愀最 琀洀 稀漀渀搀愀最 漀瀀攀渀 䈀攀猀挀栀椀欀戀愀愀爀 瘀漀漀爀 瘀攀爀栀甀甀爀 瘀攀爀栀甀甀爀䀀栀愀愀猀攀渀瀀漀瀀椀⸀渀氀 䀀栀愀愀猀攀渀瀀漀瀀椀 倀愀洀瀀甀猀氀愀愀渀 㔀 ㄀Ⰰ 猀琀爀愀渀搀 䤀䨀戀甀爀最

11 BUURT DICHTER Ons pleintje

Ode aan Nasser* Wijkblad De Echo, onlangs opgeheven, publiceerde altijd Bescheiden, altijd vriendelijk en behulpzaam de historische verhalen van lachen je ogen me toe Stichting Geheugen van Oost. als ik de deur opendoe Nu neemt de IJopener het Je zet de vlag buiten over. Stichting Geheugen van en het bankje met boeken Oost verzamelt verhalen van je vraagt of ik thee wil bewoners en oud-bewoners en als klanten iets op de computer Het pleintje in mijn jeugd of gewoon van mensen die Op willen zoeken iets in Oost hebben meege- tijd wel. Ome Henk zijn vrouw stond ook regel- of iets willen printen matig in de kraam en mijn moeder maakte er vaak even een praatje. en met usb-sticks zwaaien maakt. De verhalen zijn te Ik herinner me nog de auto die ome Henk had. zullen ze bij jou geen paniek zaaien lezen op www.geheugenvan- Nee, geen lelijke eend of zo. Nee, Ome Henk oost.amsterdam. Zo gaat de had een vuurrode Porsche. Met zijn postuur Jij schrikt niet, nooit, was het altijd wel een wonder hoe hij erin en zoals ik, technofoob en digibeet geschiedenis niet verloren. eruit kwam. Maar hij was dol op die auto. Zijn die dacht dat ik vrijwilliger werd vrouw niet zo. in een bibliotheek TEKST: FINA VAN DER WEIDE Op zaterdag stond er vaak een bloemenkraam. FOTO: J.M. ARSATH RO’IS, BEELDBANK AMSTERDAM De man noemde ik Ome Nico. Elke zaterdag- Waar mensen voor de boeken kwamen, middag ging ik daar bloemen halen, soms maar jij begeleidt hen met mijn moeder soms ook alleen. Maar altijd ls je zo eens op de beeldbank van kreeg ik dan een extra bosje, meest fresia’s (verkoopt nooit nee), tot ze dankbaar Amsterdam rondkijkt dan komen er bij voor in mijn kamertje zei hij dan. onze Flexbieb verlaten Aelke foto uit de Indische Buurt wel her- Mijn moeder noemde hem dan een oude snoe- inneringen boven. perd en ze lachten samen. Ik snapte er niets En nooit maar dan ook nooit Net kwam ik een foto tegen van ons pleintje. van, maar was wat blij met mijn bloemetjes. heb ik jou horen klagen Het pleintje. Als mijn moeder vroeg waar ga je Weer wat later kreeg Niels er zijn plekje. Die jij bent met je 26 jaar heen en ik zei HET pleintje dan wist ze meteen stond eerst bij banketbakker Niermans voor onze steun en toeverlaat wat ik bedoelde. Het was niet een echt plein. de deur, dichtbij de Insulindeweg. Later ver- Het was aan het einde van de eerste en tweede huisden hij en ome Henk naar de Javastraat. Daar op de Maria Austriastraat Atjehstraat als je bij de Sumatrastraat kwam. Ome Henk op de hoek waar nu de nachtwinkel jij leert onze taal Officieel was het gewoon Eerste Atjehstraat, is en Niels waar nu het restaurant is. maar iedereen kende het als het Atjehplein. maar door jou leren wij blijmoedig Een aantal jaren geleden kwam ik ome Henk Op het pleintje stonden speeltoestellen. Een tegen met zijn vrouw. Hij zat in een rolstoel en het leven te dragen, zoals het klimrek, een drietal “nietjes” in verschillende woonde in de Gooyer. Hij rustte niet voor we komt en gaat hoogtes waar je koppeltje kon duikelen en een met hem meegingen om even wat te drinken. dubbel nietje een “brug” waar je gymnastiek Een poosje later is hij overleden. Je respecteert ons, oudere vrouwen op kon uitoefenen. In het begin lagen er gewo- Ondertussen heeft ons Pleintje diverse op- en ziet achter ieder van ons ne stoeptegels onder, die ergens in de jaren ’70 knapbeurten gehad. Het lijkt niet eens meer het gelaat van je moeder, zijn vervangen voor rubber stoeptegels. Geen op het pleintje van vroeger. Het enige wat er daar in het verre, gepijnigde Jemen. luxe want menig kind is wel uit dat klimrek nog staat uit die tijd is het stroomhuis (of hoe gevallen. Ik ook, een gat in mijn kop was het dat ook heet) Daar werd vroeger vaak fikkie JOYCE HES gevolg. gesticht. Mensen hielden hun hart vaak vast, Op het pleintje stond ook de viskar van Ome want wat kon er dan niet gebeuren. Henk. Ome Henk was destijds al een opa in Ach die oude tijd komt vaak even terug bij het *Nasser is vrijwilliger bij de Flexbieb. Hij mijn ogen. Hij maakte de vis (haring) schoon bekijken van foto’s. Mooie herinneringen.  woont tevens als statushouder op SET. waar je bij stond en mijn ouders hebben me- nig visje naar binnen gewerkt. Ik niet want ik Een verhaal van Fina van der Weide, opgegroeid gruwel ervan. Maar een stuk zuur kreeg ik al- in de Indische Buurt.

IJopener zoekt bezorgers, zie pagina 28 Een plek voor alle IJburgers, jong en oud, die een leuk idee hebben voor de buurt.

Bezoek www.lolaland.nl voor de agenda.

Pampuslaan 501 - 1087 HP - Amsterdam

12 Het succes van SET In oktober 2018 vroeg Joeri Pruys zich in de IJopener af of de 180 bewoners van het gloednieuwe wooncomplex op Haveneiland West (SET) de aansluiting met de buurt zouden kunnen vinden. Nu, anderhalf jaar later, kijken we samen met aanjagers Mireille de Ruiter en Jeske Rutgers terug en vooruit.

TEKST: JOYCE HES FOTO: ARJEN POORTMAN

De huiskamer van SET waar veel activiteiten plaatsvinden

erwijl Mireille thee zet in de gemeen- ken had op het project en zijn bewoners maar ze hebben aangevraagd, wordt het stil. Paul schappelijke ruimte van het gebouw, nu lekker van het zonnetje geniet in de tuin Engel, deelnemer en initiatiefnemer van het Tdenk ik terug aan die eerste bewoners- van het complex. En een 72-jarige buurtbe- eerste uur, die is aangeschoven, kijkt somber. avond van november 2016, waar de plannen woner danst vrolijk met een 18-jarige status- Het ziet ernaar uit dat ze geen subsidie krij- werden ontvouwd om (toen nog) 320 jonge houder! Wethouder Groot Wassink heeft de gen. Dan vallen Mireille en Jeske weg en zou mensen, de helft vluchtelingen met een status, IJburgse aanpak inmiddels een voorbeeldpro- dit project zomaar in elkaar kunnen zakken. de helft studenten, te huisvesten op IJburg. Het ject genoemd, en voor al deze initiatieven en En dan??? was vol in de zaal van het IJburg College. Toe- activiteiten vielen ze in de prijzen. Mireille en Zou het misschien kunnen zijn dat de gemeen- komstige buren van deze nieuwe bewoners Jeske werden samen als trekkers van het pro- te geen subsidie meer geeft omdat SET nu zo verwoordden hun angsten en onzekerheden. ject tweede bij de verkiezing van IJburger van goed draait dat er geen vrees meer hoeft te be- Wat me toen opviel, was dat er in die gespan- het jaar 2019! staan voor een opstand in de wijk? nen situatie IJburgers opstonden die in staat En maakt het wat dat betreft misschien niet bleken hen gerust te stellen. Alleskunners uit of het om een links of rechts stadsbestuur Nu, meer dan drie jaar later kijken we terug. In Hoewel ze al verschillende namen kregen, gaat? mei 2016 kwam voor het eerst het bericht dat zoals coördinator maatschappelijk program- Vertwijfeld verlaat ik het gebouw en deze de gemeente 320 statushouders op IJburg zou ma (Mireille) en kwartiermakers, vinden ze prachtige, idealistische en creatieve men- gaan huisvesten. Vervolgens zijn vier bewo- zichzelf vooral intermediairs tussen bewoners sen.  ners begonnen zich daarin te verdiepen en na onderling en tussen bewoners en de buurt en die eerste moeizame vergadering richtten ze tussen de professionele organisaties. Ze doen Expeditie IJburg Rijker op en zochten ze con- bijvoorbeeld signaleringen naar aanleiding tact met gebiedsmanager Ellen Weers. Samen van klachten van bewoners, de buurt of pas- met IJburg Droomt, IJburg Doet, bereidden ze santen en geven die dan door aan de klantma- een vergadering voor in november 2017 die al nagers, de gemeente, Socius (die het beheer een stuk beter verliep. En sindsdien hebben doet van het complex), welzijnsorganisatie deze initiatiefnemers/buurtbewoners, vooral Dynamo of de politie. Ook is er dankzij hen Mireille die vanaf het eerste begin op IJburg een praktijk van overleg tot stand gekomen woont, en Jeske, zich maximaal ingezet om tussen de verschillende betrokken instellin- vanaf de start in juni 2018 van SET een succes gen en medewerkers. Het nieuwste bewijs van te maken. het succes van hun werkwijze is dat ze door GEZOCHT En een succes werd het. Volgens Mireille is de gemeente gevraagd zijn om ambtenaren te VOORZITTER CLIËNTENRAAD IJburg ‘een leuke gastvrije wijk’. De weggeef- trainen in vaardigheden om met de praktijk in markt, de WhatsApp-groep Warm Welkom, de een buurt om te gaan. Kortom: alleskunners! moestuin, buurtmaaltijden, het repaircafé, de Hun droom is dat SET een buurtbroedplaats Wilt u zich inzetten voor wintermarkt, het is slechts een greep uit alle wordt, een sociaal experiment voor iedereen waardevolle ouderenzorg? Dat initiatieven. op IJburg en Zeeburgereiland. Ze hebben een kan. Wij zoeken iemand met Ook werd contact gezocht met andere plekken ambitieus activiteitenplan opgesteld voor en organisaties zoals de FlexBieb met zijn taal- 2020 met plaats voor pilotprojecten als SET&- bestuurlijke ervaring, een goed café. De jongste loot aan de stam is het Taal- De Liefde, thema-avonden over geld, het Body inlevingsvermogen en liefst een theater, een intercultureel evenement waar en Soulcafé en activiteiten waarin bewoners zorgachtergrond. iedereen aan mee kan doen. De Huiskamer is en buurtinitiatieven als volwaardige en gelijk- uitgegroeid tot een Wereldbuurtkamer, waar waardige partners samenwerken met profes- Iets voor u? Meer informatie: belangrijke stappen worden gezet richting sionele partners. Maar tussen droom en daad [email protected] of zelfredzaamheid en waar van alles wordt ge- staan ‘wetten en praktische bezwaren’ van de organiseerd met en door bewoners en de wijk. kant van de gemeente. 020 592 54 85. De spanningen van weleer hebben plaatsge- maakt voor acceptatie en zelfs enthousiasme. SET aan succes ten onder? Een voorbeeld: Mireille kent een buurvrouw Op mijn vraag of ze in aanmerking komen www.zgao.nl die zeer kritisch was en heel veel aan te mer- voor het bescheiden bedrag aan subsidie dat

13 Paul Salet beeldhouwt stoelen Paul Salet, gewoon in zijn werkkloffie (leuk voor de foto), gaat er eens goed voor zitten om over zijn passie te vertellen. ‘Mijn vak is beeldhouwer en ik houd me bezig met stoelen.’ Dat is bekend. Op zijn website staan een heleboel stoelen waar hij iets bijzonders mee heeft gedaan, maar… hoe dan?

TEKST EN FOTO: LIDA GEERS FOTO STOEL: HUGO ROMPA

aul, die op de Entrepotbrug in het Oos- de: dingen maken. Ik verkocht mijn bedrijf en het uitgangspunt, maar wel een leuke bijkom- telijk Havengebied woont, is geboren vond een atelier in Amsterdam. Ik dacht bij stigheid. ‘Ik begon met stoelen omdat ik bij het Pin Kaatsheuvel en heeft gedurende zijn mezelf: “Ik ben benieuwd hoe lang ik het vol- grofvuil eikenhouten stoelen vond, die heel jeugd in de bossen gewoond en gespeeld. In houd met mijn spaargeld.” Dat is nu tien jaar veel leken op de stoelen die opa maakte. De het weekend ging hij naar opa, die een meu- geleden en ik vind nog steeds dat het een heel degelijke houten stoelen vergelijkbaar met die belfabriek in Beneden-Leeuwen had en waar goede beslissing is geweest.’ Iedere kunste- uit Oisterwijk.’ hij mocht spelen. Geen wonder dat hij twee naar droomt van een atelier waar je heerlijk Dat de stoelen bij het grofvuil stonden zat hem dingen had die hem fascineerden: bomen, hoe kunt werken en waar je midden in het hart niet lekker. Hij heeft ze mee naar zijn atelier die groeien, en hout. Dat wil niet zeggen dat van een kunstenaarsdorp zit. Dat heeft Paul genomen en is ermee aan de slag gegaan. ‘Ik hij na de middelbare school iets met hout ging in Amsterdam-Noord. Je stapt het atelier in de haalde al het overbodige hout weg, dus ik beeld- doen. Nee, hij studeerde sociale psychologie Zamenhofstraat binnen en bent meteen omge- houwde een nieuwe vorm in de stoel, waarna en is vijfentwintig jaar sociaal psycholoog ge- ven door de geweldige stoelen die hij maakt. een lichtvoetige organische stoel tevoorschijn weest. kwam.’ De stoel wordt niet uit elkaar gehaald, Tussen de bedrijven door heeft hij constant Alles viel samen hij controleert eerst of de constructie stevig in iets met hout gedaan. Hij had ook altijd een Als beeldhouwer begon Paul met objecten ma- elkaar zit. Zo niet, dan wordt hij eerst gerepa- mes bij zich, waarmee je iets met takken of ken van gevonden stukken hout. Toen kwa- reerd. Pas daarna wordt de stoel bevrijd uit kienhout kon doen. Dat mes heeft hij nog men de stoelen die hier een andere draai aan zijn zware omhulsel. Het thema bij de stoelen steeds. ‘Vijfentwintig jaar ben ik bezig geweest gaven. Volgens Paul viel alles samen: het bos, is altijd: westenwind, asymmetrisch en herin- met praten. Rond mijn tweeënvijftigste besloot de invloed van opa én het leverde inkomen op. neringen aan de kettingzaag. Hij gaat niet met ik daarmee te stoppen. Ik ging doen wat ik wil- Die inkomsten waren in eerste instantie niet een hamer en een beitel aan het werk. ‘Nee

14 ◀Paul Salet naast zijn geesteskindjes. De stoel linksboven laat zien hoe ze waren Bevrijd uit zijn massieve jasje

daar gebruik ik een kettingzaag voor. Eigenlijk ken. ‘Soms is één stoel een beetje zielig en dan gebruik ik altijd mechanisch gereedschap voor krijgt hij van mij een maatje.’ Als hij het even het laten ontstaan van de nieuwe vorm. Daar- gehad heeft met de stoelen, gaat hij verder met na kan ik dagenlang handmatig zitten schuren zijn vrije werk, natuurlijk van hout en natuur- om het hout mooi glad te krijgen.’ lijk organische vormen.

Stoel van opa Iedere stoel heeft de Omdat Paul niet van plan was al zijn spaargeld kenmerken van op te maken organiseerde hij een expositie, waarvoor hij een aantal designwinkels uitno- westenwind digde. The Frozen Fountain vond de stoelen mooi en besloot er één in de winkel op de Prin- Nooit hetzelfde sengracht te zetten om te kijken of er interesse Na de stoelen volgde min of meer onlosmake- voor was. En die was er, de stoel werd meteen lijk de tafel. Die vindt hij weliswaar niet bij de verkocht. Inmiddels zijn zijn stoelen te koop vuilnisbak, maar die laat hij maken door zijn in New York, Milaan en Londen. Maar ook ge- neef, die de fabriek van opa heeft overgeno- woon in zijn atelier. men. Die maakt geen tafels, maar op bestelling Het kan gebeuren dat iemand met een stoel van Paul wel. Die tafel is eerst een gewone van opa, papa of mama komt, met de vraag: rechte tafel. En Paul geeft hem dan weer de “Kan jij voor mij iets moois maken van deze lichtvoetigheid die altijd met groeivormen te stoel?” Dat kan bijna altijd, als de stoel maar maken heeft. ‘Het maakt me niet uit wat het genoeg houten body heeft. Na een gesprek met is, een kastje doe ik ook. Het ligt er een beetje de eigenaar weet Paul meestal wel wat hij met aan wat de mensen willen. Ik werk ook in op- de stoel gaat doen. Als hij aan de slag gaat mag dracht. Een tijd geleden kwam iemand met het er niet meer worden gekeken. Pas als hij af is verzoek acht dezelfde stoelen te maken. Kijk wordt hij feestelijk onthuld. Een ding wil Paul en dat gaat dan niet. Dat heb ik ook gezegd. nog wel even kwijt. ‘Ik heb geen gebrek aan Het kunnen wel broertjes en zusjes worden stoelen, die heb ik genoeg. Dus geen stoelen maar geen achtling uit één eitje. En toch is het voor de deur zetten! Ik vind het wél leuk om goed gelukt.’ Wat Paul ook doet is tweezitters een stoel met herinnering in opdracht te trans- maken. Hij verbindt twee stoelen met elkaar, formeren. En wat ik ook niet meer wil is een door bijvoorbeeld twee poten met elkaar te nieuwe tafel bewerken, ik wil alleen nog maar Info: www.paulsalet.nl verlijmen, of de zittingen tot een geheel te ma- upcyclen, dus oude tafels doe ik wel.’  Instagram: paulsaletsculpturefurniture

Intussen aan de Oranje-Vrijstaatkade Ons aller hygiëne

TEKST: LISA SCHEERDER dig voort over de plannen om participatief te stand te brengen, of ben je ook gewoon burger gaan buurtbegroten. Dan gooit een lid van de en mag je een stem hebben. En dus meebeslis- Schamele vertoning. Postzegelplan. Klein bier. stadsdeelcommissie het over een andere boeg. sen over de besteding van die €200.000? Het De stadsdeelcommissie praat over participa- Waar gaat het hier eigenlijk over, de stad heeft bestuur vindt dat de leden van de stadsdeel- tief buurtbegroten. Het dagelijks bestuur is zoveel problemen, moeten we ons nou hiermee commissie als ambassadeur moeten optreden van plan om per buurt €200.000 uit te geven bezig houden, met een schrale €200.000 per voor de plannen van het bestuur. De bewoners aan een nieuw participatie-experiment. En de buurt? Het is gewoon een postzegelplan, een enthousiasmeren, zorgen dat ze naar de bijeen- stadsdeelcommissie vindt daar wat van. Al- schamele vertoning. En bovendien, waar komt komsten gaan, een positieve stimulerende rol thans voorzover het mogelijk is om er wat van te dat geld vandaan, toch niet uit de gebiedsplan- spelen. Maar meer niet. vinden. Want er zijn geen stukken geagendeerd nen? Er is toch niet ineens geld over? En wat Daar zit je dan als gekozen volksvertegenwoor- voor de vergadering waaruit de plannen van het moet de rol van de stadsdeelcommissie zijn diger, als representant van de representatieve dagelijks bestuur blijken. Er schijnt enige tijd bij het buurtbegroten? Mogen ze zich er mee democratie. Het is niet de bedoeling dat je de geleden een technische sessie te zijn geweest, bemoeien, of moeten ze zich afzijdig houden? participatieve democratie doorkruist. Kennelijk over het Antwerpse model van buurtbegroten We hebben het over participatie en dus over de maak je daar geen deel van uit. Om er zeker dat kennelijk ook in Oost gebruikt gaat worden, bewoners, die zijn aan zet. Die moeten beslui- van te zijn dat het participatieve proces niet ge- maar niet iedereen is bij die technische sessie ten waar het geld naar toe gaat, dat is immers schaad gaat worden roept het dagelijks bestuur geweest. En er zijn ook geen stukken van die de kern van buurtbegroten. En dat is toch wel de leden van de stadsdeelcommissie op ‘de bijeenkomst. Waar hebben we het dus over, bijzonder. De stadsdeelcommissie, gekozen nodige hygiëne te betrachten’ en niet de eigen vraagt een deel van de stadsdeelcommissie door de inwoners van Amsterdam, heeft alleen geweldige ideeën die de leden van de stads- zich af. adviesrecht. Ze mogen niets beslissen. Bewo- deelcommissie ongetwijfeld zullen hebben, tij- De portefeuillehouder van het dagelijks be- ners wel, zij hebben nu meer bevoegdheden dens het participatietraject buurtbegroten te stuur wijst herhaaldelijk op een weekendmail dan de leden van de stadsdeelcommissie. Dat gaan propageren. Waarvan acte.  die in december vorig jaar is verstuurd waar is best wel ongemakkelijk als het gaat om plan- in de bijlage de plannen van het bestuur zijn nen voor de buurt waar je als lid van de stads- Elk nummer doet IJopener Magazine kort ver- opgenomen. De leden van de stadsdeelcom- deelcommissie zelf woont. Moet je elke schijn slag van de maandelijkse vergaderingen van missie lezen hun weekendmail toch wel? Een vermijden en gewoon helemaal niet naar al die de stadsdeelcommissie Oost in de vergader- oproep om het punt van de agenda te halen bijeenkomsten gaan die ongetwijfeld weer wor- zaal aan de Oranje-Vrijstaatkade. blijft onbeantwoord. Het bestuur spreekt moe- den georganiseerd om het participatietraject tot

15 16 Op 4 februari organiseerde De Amsterdamse Schaats Club Jaap Eden, in samenwerking met de Jaap Edenbaan, voor de 16e maal de Regionale voorronde van het Nederlands Kampioenschap Scholen Ploegen Achtervolging. De Jaap Edenbaan is nog geopend tot en met zondag 22 maart.

FOTO: ARJEN POORTMAN

17 K O R T BUURT NIEUWS SAMENSTELLING: CORRY ZOLL

van het poppentheater in het ZOLDERTHEA- Moderne dans 60+ TER, over andere werelden en vroegere tijden. Dance Connects Community organiseert mo- Of organiseer met het REISTHEATER een voor- derne danslessen voor iedereen van 60 jaar en stelling in uw tehuis, schouwburg of op school. ouder. Wie het leuk lijkt om via moderne dans 3e Oosterparkstraat 144/3, www.nederlands- zijn of haar creativiteit te uiten, lichaam en marionettentheater.nl  geest te versterken en daarbij buurtgenoten te ontmoeten, is elke woensdag van 10.30 tot 12.00 uur welkom bij De Meevaart (Balistraat) en bij het Amsterdam Dance Centre (Krijn Ta- coniskade). Ook voor andere groepen organi- seert Dance Connects danslessen. www.danceconnects.nl 

Grafische Werkplaats Amsterdam Arabische letters, werkplaats, cursussen en winkel Het in 2004 opgerichte GWA beheert de Kanat, de Arabische houten letter die Lara Captan FlexBieb & OBA IJburg ontwierp samen met GWA. Omdat zij zelf het De FlexBieb en de Openare Bibliotheek Am- klassiek Arabisch niet allemaal even machtig sterdam werken sinds mei 2019 samen. Dat zijn, zijn de medewerkers van GWA altijd op begint zijn vruchten af te werpen voor de zoek naar mogelijkheden om de letter te ge- IJburgers! De collectie boeken van de FlexBieb bruiken. Schrijf je gedichten in het Arabisch Studio/K Surreal is aangevuld met actuele titels uit de OBA-col- of heb je ideeën voor grafische toepassingen Cinema lectie. Voor bewoners van IJburg die Neder- of educatieve plannen? Laat het GWA weten! Vage herinneringen. Associaties. Vervormde lands aan het leren zijn, heeft de OBA een De Stichting GWA heeft als missie het grafische tijdlijnen. Déjà vu. Met het programma Sur- NT2-collectie beschikbaar gesteld met boeken erfgoed te behouden én in werking te houden. real Cinema wordt de realiteit voorbij haar en oefenmaterialen. OBA-leden kunnen ook Drie heren, onder wie de handzetters Wiek limieten gepusht. De werkelijkheid vervaagt gebruikmaken van de boekencollectie van de Molin en Martin Veltman, zagen met lede ogen met vier surrealistische speelfilms, waarvan FlexBieb. aan hoe drukpersen naar de schroot gebracht drie met een bijzonder voorprogramma. Voor Adres: Talbotstraat 46, bij het Ed Pelsterpark werden. Ze besloten er een thuis voor te zoe- de hoofdfilm zie je een experimentele, korte (Haveneiland)  ken, en vonden dat in de Molukkenstraat. film. Nog tot eind februari elke woensdag en GWA geeft cursussen op het gebied van letter- zaterdag. Kijk voor de speelfilms en program- Oefen computer, taal zetten, linosnede, houtsnede, boekbinden, po- mering in maart op www.studio-k.nu/films.  lymeer en droge-naaldetsen. en rekenen www.grafischwerkcentrumamsterdam.nl/Mo- Wil je handiger worden met de computer? Of lukkenstraat 200  Marionettentheater je Nederlands oefenen? Op 11 februari start Dit familietheater, met zijn unieke bewegings- in de FlexBieb IJburg een wekelijks oefenuur. systeem, is bijna een eeuw geleden opgericht Buurtgenoten worden op weg geholpen om op een zolder in Amsterdam. Beleef de magie zelfstandig te werken aan hun basisvaardig- heden op het gebied van taal, computer of re- kenen & geld. Elke dinsdag 11.30 - 13.00 uur. Adres: Talbotstraat 46, bij het Ed Pelsterpark (Haveneiland). In OBA Javaplein kan tijdens een oefenuur geoefend worden met de computer. Een OBA-medewerker is aanwezig om vragen te beantwoorden. Elke dinsdag 14.00 - 17.00 uur. Meedoen is gratis en vrijblijvend, aanmelden is niet nodig. 

18 Echt luisteren naar elkaar

‘Iedereen is anders, maar er wordt niet vaak écht geluis- terd naar een persoon – in mijn geval – in een rolstoel. Er is weinig begrip, dus ik wil graag vertellen hoe ik daar- over denk. Je moet mensen niet in hokjes plaatsen, want er zijn genoeg mensen die niet in het hokje passen.’

TEKST: MARIEKE DE KONING FOTO: ARJEN POORTMAN

adi Bah (18) is bijna elke donderdag- avond te vinden bij Girls Nite in de KBuurtkamer IJburg aan het Ed Pelster- park. Deze avond wordt georganiseerd door Girls Forward, dat sinds 2014 voor verbinding tussen jonge meiden op IJburg zorgt.

Ruimte voor elkaar ‘Ik had geen mallemoer te doen, niemand wil- de me aannemen voor een baan, dus ik zat thuis. Toen werd ik op deze avonden gewezen. Ik dacht, ik ga wel kijken, we zien het wel. Nu ga ik er bijna elke week heen. Elke avond heeft een onderwerp waarover je kunt nadenken; er is een soort boodschap. De ene week is het wat mer dat er alleen wordt gekeken naar hoe je terlijk was, totdat ik er iets van zei. Ik vind heftiger en de andere week gewoon gezellig. “anders” bent en niet hoe je bent als persoon. eigenlijk dat speciaal onderwijs afgeschaft Iedereen kan komen, je wordt niet anders be- Mensen denken vaak dat ik achterlijk ben en moet worden. Het speciaal onderwijs kan fijn handeld.’ praten dan heel kinderachtig tegen me. Als ik zijn, maar ik wilde niet in dat gehandicap- Hoe weinig Kadi opheeft met hokjesdenken dan zeg dat ze een normaal gesprek met me tenwereldje blijven, omdat het niet echt goed komt naar voren als we het hebben over hoe kunnen voeren schrikken ze soms. Ik heb al voor me was. Je blijft in een soort bubbel leven mensen haar benaderen. heel vaak gesolliciteerd op een baan. Als ik en je komt er niet uit. Ik studeer nu rechten op ‘Mensen denken vaak dat ik een jongen ben, word uitgenodigd voor een gesprek, dan zie ik het ROC Amstelland. Ik wil misschien iets met door m’n lage stem en hoe ik eruit zie. Ik houd aan het gezicht al dat iemand denkt: oh God. mensenrechten doen, maar vooral eerst mijn van wijde kleding en grote truien. Dan zie je Degene voor wie ik nu werk is heel erg open. diploma halen. Ik kom in aanmerking voor het niet dat ik borsten heb, dus dan denken men- Die vraagt: “Wat kan je wel?” Ik vind het jam- versnelde traject, dus hopelijk lukt dat. sen soms dat ik een man ben. Ik snap het wel, mer dat werkgevers een vooroordeel hebben Ook voor kinderen op het regulier onderwijs ik houd ook van dingen die vaker met jongens zonder dat ze met je in gesprek zijn geweest of is het beter om zo vroeg mogelijk te leren om- worden geassocieerd, zoals voetbal, boksen en zonder dat ze je de kans hebben gegeven om te gaan met alle soorten mensen. Als een gehan- skateboarden. Ik denk dan: oké, je noemt me laten zien wat je wel kunt! Een persoon in een dicapt kind regulier onderwijs volgt, raken an- jongen, prima, dan ben ik een jongen voor jou. rolstoel is net als alle andere mensen, je moet dere kinderen eraan gewend. Als die persoon Ik vind het veel belangrijker dat iedereen ge- kijken naar de persoon. Ik heb een diploma en dat aankan qua stof, waarom zou je dat dan lijk is en dat er ruimte is voor elkaar. Ik snap studeer, dus er is gewoon de mogelijkheid om niet doen?’  waarom bijvoorbeeld mijn ouders vanuit hun te werken. Er is niks met m’n hoofd!’ achtergrond psychische ziektes lastig vinden Girls Nite: elke donderdag van 18:00-21:00 om mee om te gaan, of dat mijn moeder het Visie Buurtkamer IJburg, Ed Pelsterpark 8 niet begrijpt dat je als jongen op andere jon- ‘Op het speciaal onderwijs waar ik vanaf mijn www.girlsforward.com gens kan vallen. Ik denk alleen dat je moet tiende zat, werd ik ook behandeld alsof ik ach- werken met je hart, verder kijken dan dat wat van de buitenkant belangrijk lijkt. Mijn vader zegt: als je iets doet, doe het goed, anders hoef je het niet te doen. Ik begrijp nu beter dan vroeger wat hij daarmee bedoelt.’

Werkervaring Ik vraag of ze wil dat ik noem dat ze in een rolstoel zit. ‘Als er het woord “ziekte” staat, dan denken mensen vaak: oh dat is een heel groot probleem. Maar ik denk, het is niet het belangrijkste. Natuurlijk, ik heb een spierziek- te, maar ik ben veel meer dan dat. Het is jam-

19 Kleine man, grote daden

Monne de Miranda geldt als een van de belangrijkste Amsterdamse wethouders ooit. Zijn kleindochter, woonachtig in de Indische Buurt, is trots op hem en wil dat een in het depot op- geborgen portret van haar grootvader terugkeert in de hoofdstedelijke raadszaal. ‘De Miranda was en is een voorbeeld voor velen.’

TEKST: JOOST VAN DER VAART BEELD: ELIE NEUBURGER

Het schilderij van wethouder De Miranda dat Elie Neuburger rond 1948 van hem maakte en dat nu in het depot van het Amsterdam Museum staat.

n haar appartement in de Smaragd, het sen werkelijk verder helpen.’ sche Buurt beslechtte door een commissie in te nieuwe woonblok op de hoek van de Insu- Deze kleine Joodse man – hij was krap één stellen die voor ‘harmonische bebouwing’ en Ilindeweg en de Celebesstraat, overziet Han- meter vijfenvijftig – heeft als stadsbestuur- een ‘goed stadsbeeld’ moest zorgen. ‘Dat kun nie Raaff vanuit haar woonkamer een flink der grote daden op zijn naam staan. Hij was je polderen avant la lettre noemen’, zegt Han- deel van de Indische Buurt. Ze zegt peinzend: verantwoordelijk voor het levensmiddelen- nie Raaff. En met succes: de realisatie van het ‘Als mijn grootvader nu zou hebben geleefd, beleid in een tijd van schaarste, hij was ini- uitbreidingsplan voor de Indische Buurt (1923- had hij een gebouw als de Smaragd geweldig tiatiefnemer van de Centrale Markthallen en 1934) vormt nog steeds de basis van het huidige gevonden. En de Javastraat met al die kleine geldt als bedenker en drijvende kracht ach- stratenpatroon. ‘Die actie was tekenend voor winkels – hij zou ervan genoten hebben. Als ter werkgelegenheidsprojecten als de aanleg De Miranda’, zegt Ton Heijdra, stadskenner en overtuigd sociaaldemocraat was hij een groot van het Amsterdamse Bos en het Flevopark, auteur van diverse boeken over Amsterdamse voorstander van fatsoenlijke volkshuisvesting tot op heden gezichtsbepalend voor delen wijken. ‘Hij was echt een van de allergrootste voor gewone Amsterdammers.’ van de stad. Hij liet zwembaden (o.a. het wethouders die we hier ooit hebben gehad.’ De Mirandabad) en wasinrichtingen aan- Vernieuwer leggen en interesseerde zich als een van de Vreselijk einde De grootvader van Hannie Raaff (72) is Sa- weinige bestuurders destijds voor de positie En dan die dramatische wending: zijn val en lomon Rodrigues de Miranda (1875-1942). van de vrouw. Kortom, als wethouder voor vreselijke einde. De Miranda werd eind jaren Bekend geworden als wethouder Monne de publieke werken en volkshuisvesting oefen- dertig mikpunt van een haatcampagne, en Miranda van Amsterdam, in een tijd dat wet- de De Miranda grote invloed uit op het wel- moest als bestuurder opstappen wegens ver- houders belangrijker leken dan burgemees- zijn van velen. meende malversaties over gronduitgifte. Vol- ters. En dat waarschijnlijk ook waren. Samen Een ander voorbeeld is zijn betrokkenheid bij komen ten onrechte, bleek later na onderzoek: met die andere grote Amsterdamse bestuur- de Indische Buurt. Hij was verantwoordelijk hem trof geen enkele blaam. ‘De Miranda werd der, Floor Wibaut, gaf De Miranda in de ja- voor de veilige ontsluiting van deze volkswijk. het slachtoffer van een antisocialistische het- ren tussen de twee wereldoorlogen vorm aan De belangrijkste toegangsweg lag aanvankelijk ze met bedenkelijke antisemitische aspecten’, de stad. Met steeds maar één doel voor ogen: achter een spoorlijn met een gevaarlijke, door schrijft zijn biograaf Gilles Borrie. het dienen van het publieke belang. ‘Hij had slagbomen bewaakte overgang. De Miranda Het waren De Miranda’s vijanden die hem een enorme gedrevenheid’, zegt Hannie Raaff. liet viaducten bouwen. Hij was bovendien de- pootje haakten, maar zijn partijgenoten en de ‘Zijn hele handelen werd bepaald door voor- gene die een slepend conflict tussen gemeen- burgemeester staken geen hand uit om het te uitgangsdenken. Hij wilde de stad en de men- telijke diensten over uitbreiding van de Indi- voorkomen, zo is wel eens opgemerkt. Toen de

20 oorlog uitbrak was hij als sociaaldemocraat en seum De Fundatie. Ze is publicist en schrijft moet terug in de Amsterdamse raadszaal. ‘Het Jood een makkelijk doelwit. Hij stierf in 1942 onder andere voor de IJopener. Monne de Mi- schilderij staat te verkommeren in het depot onder erbarmelijke omstandigheden in Kamp randa was en is, zegt ze, een voorbeeld voor van het Amsterdam Museum. Daar hoort het Amersfoort, doodgeslagen door Nederlandse velen. ‘Een dapper mens die genaaid is door niet. Het moet in het hart van onze gemeen- medegevangenen (‘kapo’s’) onder toezicht van lafaards. Hij is mijn grote held.’ Ze heeft een tepolitiek hangen. Gelukkig is inmiddels een SS’ers. duidelijke boodschap voor het stadsbestuur: actiegroep opgericht met als motto: Bevrijd De Hannie Raaff werkt nu mee aan een boekje het portret dat ooit van De Miranda is ge- Miranda uit het depot.’ over haar grootvader in opdracht van mu- maakt door Elie Neuburger (hier afgedrukt)

Foto-estafette FOTO’S: MARCEL VAN DER BURG, JEROEN MUSCH, HAN SINGELS, THIJS WOLZAK TEKST: JOOST VAN DER VAART

en van de foto’s op deze pagina is van De rubriek, die een zeldzaam inkijkje bood in le- Marcel van der Burg. Wat we zien lijkt ven en architectuur, was mateloos populair bij Eeen beetje op de boeg van een glazen slag- de lezers. ‘Wolzaks beelden zijn op te vatten als schip, een ‘steilsteven’ die op volle kracht komt ontmoetingen: met een persoon, met een plek of aangestoomd. In werkelijkheid is het de spits met een object’, zo staat in een bericht van het toelopende hoekpunt van hotel Jakarta op het BAC over de expositie. De foto van hem die we Java-eiland in het Oostelijk Havengebied. Van hierbij afdrukken laat een groep acteurs zien der Burg is een van de vier fotografen van wie die schijnbaar landerig in de onderdoorgang zit het werk van begin deze maand tot eind mei tussen de KNSM-Laan en het Levantplein. te zien is in het Borneo Architectuur Centrum Jeroen Musch, tot slot, ‘heeft in het begin van (BAC). Het gaat hier om een bijzondere estafet- zijn loopbaan als architectuurfotograaf lang te-tentoonstelling: Van der Burg begint, daarna samengewerkt met Adriaan Geuze, bedenker wordt het stokje overgedragen aan respectieve- van het stedenbouwkundig plan voor Borneo- lijk Han Singels, Thijs Wolzak en Jeroen Musch. Sporenburg. In de tentoonstelling onderzoekt Marcel van der Burg huldigt als motto: ‘Wie Musch de relatie tussen zijn vroege werk in het kijkt die ziet’. Zijn eigen, beetje surrealistische Oostelijk Havengebied en zijn laatste werk’, al- kijk op steden, landschappen en gebouwen is dus het BAC. De van hem hier gepubliceerde terug te vinden in zijn werk. foto, een beeld van grote sereniteit, is niet in Na hem mag Han Singels exposeren, de het Oostelijk Havengebied gemaakt maar in veteraan-fotograaf van het Oostelijk Ha- de westelijke pendant ervan: we zien het IJ en vengebied. We kennen hem nog van het appartementengebouwen aan de Silodam met fotoboek De Eilanden: het Amsterdams daartussen het Poortgebouw aan de Houtha- Oostelijk Havengebied in stadsgezichten vens, een architectonisch hoogstandje van re- 1974-2002, met teksten van Geert Mak en Frans cente datum.  Heddema. Grimmige zwart-wit foto’s die een uitstekend beeld geven van vervallen haventer- De tentoonstelling is te bezichtigen van reinen die langzaam veranderen in een moder- 7 februari t/m 29 mei, tijdens de openingstijden ne woonwijk. Adembenemend mooi. Op deze van het Borneo Architectuur Centrum, pagina is van hem winkelcentrum Brazilië in ma t/m vrij 10.00 - 16.00 uur. aanbouw te zien. Bezoekadres: R.J.H. Fortuynplein 4, Borneo- Thijs Wolzak, de derde fotograaf in de rij, is eiland. bekend geworden met zijn opmerkelijke werk 6 maart: wisseling Marcel vander Burg – Han voor NRC Handelsblad. Voor die krant maak- Singels; te hij jarenlang de rubriek Binnenkijken, over 3 april: wisseling Han Singels – Thijs Wolzak; mensen en huizen met bijzondere interieurs. 1 mei: wisseling Thijs Wolzak – Jeroen Musch.

21 Fair fashion in Oost

Oprichter Natasja Keller in haar winkel Garment

De mode-industrie ligt steeds meer onder vuur door de enor- context van circulariteit. Wij zijn een 100% cir- culair bedrijf en een echt impact-/community- me milieubelasting en miserabele arbeidsomstandigheden. merk. Als je een vest bij ons koopt dan werk Tegelijk blijven veel mensen van shoppen houden en willen je mee aan de transitie van de productieketen. Dat begint bij nadenken over wat je met afval we er ook graag goed uitzien. Valt dit te verenigen met kunt doen, maar ook over hoe je nu waarde- maatschappelijk- en milieubewustzijn? IJopener sprak met voller kunt produceren. Mooi materiaal ver- dient het eeuwige leven.’ ondernemers uit de duurzame mode-branche, die verrassend vaak in ons stadsdeel gevestigd zijn. Sociale aspecten Bij mode-agentschap Charlie+Mary staan de arbeidsomstandigheden echt op 1, vertelt Ma- TEKST: YVONNE SCHREUDER ledig circulair modemerk. Elk met een uitge- rieke Vinck, een van de oprichtsters. ‘Wij noe- sproken kijk op de modewereld. men het “true fashion”. Wij zien mode als iets m maar meteen met de deur in huis te wat gaat over inspiratie, vakmanschap, kwa- vallen: wist je dat voor de productie Wat is duurzaamheid? liteit en innovatie.’ Het is iets wat Marieke en Ovan je spijkerbroek 7.000 liter water Tony Tonnaer, de oprichter van het jeansmerk haar compagnon Charlotte misten in de eerste wordt gebruikt? Dat er voor een spijkerbroek, Kings of Indigo, is zo iemand. Vanuit zijn kan- jaren van hun mode-carrière. die gemiddeld 600 gram weegt, 300 gram toor in de IJburgse jachthaven vertelt hij wat Bij het duurzame kledingmerk Studio Jux is chemicaliën gebruikt worden? Dat diezelfde hij onder duurzaamheid verstaat. ‘Voor ons het sociale aspect ook een van de drijfveren. broek zo’n 24.000 kilometer heeft afgelegd om gaat het om vijf pijlers: goed materiaal, beper- ‘Wij vinden dat kleding leuk moet zijn voor in jouw kast te eindigen? ken waterverbruik, goede arbeidsomstandig- iedereen, van de maker tot de drager. Vanuit Na de olie-industrie is de kledingindustrie de heden, het terugbrengen van de CO2-uitstoot deze gedachten is onze eigen fairtrade-kle- meest vervuilende industrie ter wereld. En als- en afvalmanagement.’ De combinatie van het dingfabriek voortgekomen’, vertelt Domini- of dat niet erg genoeg is, gaat er veel leed schuil nastreven van deze doelen en het maken van que de Goede, E-commercemanager bij Studio achter onze broeken, jurken en shirts. De Rana modieuze kleding maakt het volgens Tony zo Jux. Plaza-ramp in 2013 in Bangladesh is bij velen interessant. ‘Ik zou het niet anders kunnen en Voor Natasja Keller, eigenaar van de winkel in het geheugen gegrift. Bij de instorting van het lijkt me ook helemaal niet leuk.’ Garment, heeft duurzaamheid naast deze de kledingfabriek kwamen 1.135 mensen om overwegingen ook te maken met het koeste- het leven en raakten 2.500 mensen gewond. ren van je kleding. ‘Ik ben zelf opgegroeid in Meer dan voldoende redenen om de mode-in- ‘Mooi materiaal verdient een tijd dat er nog geen fast fashion bestond dustrie te verbeteren. Gelukkig raken steeds het eeuwige leven’ en kleding kwalitatief goed en ook duurder meer mensen in deze industrie hiervan door- was. Ik heb geleerd dat als je iets koopt je er drongen. En dat gebeurt dichter bij huis dan goed over na moet denken en dat je er vervol- je denkt. Ons mooie stadsdeel is de thuishaven Die passie is ook terug te zien bij Ellen Men- gens ook lang mee moet doen. Kwaliteitskle- van diverse duurzame modebedrijven. Van sink, de oprichtster van het lifestylelabel ding moet je koesteren dat wil ik terugbren- een winkel met pre-loved fashion tot een vol- Loop.a life. ‘Ik zie duurzaamheid altijd in de gen met mijn winkel.’ 

Garment Garment verkoopt naast de pre-loved dan weer mee naar huis gaan. Dat stuk- dameskleding ook nieuwe duurzame je circulariteit in de buurt geeft echt een Molukkenstraat 23-g accessoires. kick.’

Over Garment: Waarom in Oost? Duurzame modetips: Bij Garment wordt pre-loved kwali- Oprichtster Natasja Keller: ‘Met mijn • Koop alleen iets wat echt bij je past en teitskleding in consignatie verkocht. winkel wil ik graag een bijdrage aan de wat je ook echt zult dragen. Dat betekent dat de inbrenger recht buurt leveren. Ik vind het te gek dat er • Laat eens een kleuradvies maken. Zo heeft op een deel van de verkoop- vrouwen uit Oost kleding komen bren- krijg je inzicht in wat je goed staat en opbrengst. gen en dat andere vrouwen uit Oost er kun je veel gerichter dingen zoeken.

22 Fair fashion in Oost

Loop.a life Studio Jux Emmy Andriessestraat 278 Celebesstraat 80

Over Loop.a life: Over Studio Jux: Loop.a life wil de textielindustrie circu- Studio Jux is een duurzaam mode- lair maken door de kledingafvalberg merk met dames- en herenkleding en te verkleinen en waardevol materiaal woonaccessoires. Naast een webwin- nieuw leven te geven in gebreide trui- kel heeft het merk meerdere winkels en, vesten en accessoires voor dames in Nederland. Het Amsterdamse merk en heren. Daarnaast zet Loop.a life streeft na dat iedereen in de mode- zich in om zoveel mogelijk bedrijven industrie een leefbaar loon verdient en consumenten te ondersteunen en Hoewel het hoofdkantoor in Oost te vinden is, en dat de werkomstandigheden voor inspireren om mee te doen. is de winkel van Studio Jux gevestigd in De Pijp iedereen veilig en gezond zijn.

Waarom in Oost? Waarom in Oost? Oprichtster Ellen Mensink: ‘Doordat de E-commercemanager Dominique de panden hier in de plint een soort win- Goede: ‘Het is eigenlijk toeval. In dit keluitstraling hebben, kunnen men- oude basisschoolgebouw kwam een sen ook binnen lopen en zien wat we mooie ruimte beschikbaar die vroeger doen. Als communitymerk vinden we als gymzaal werd gebruikt. Dit bood dit belangrijk omdat we van mening de perfecte ruimte om ons kantoor in zijn dat we hier midden tussen onze te richten.’ doelgroep zitten.’ Duurzame modetips: Duurzame modetips: • Koop minder en beter. • Lever je oude kleding in zodat het Koop ook eens tweedehands kleding weer gerecycled kan worden. • in plaats van alleen nieuwe producten. • Was je (wollen) kleding niet te vaak, het is beter om je kledingstuk af en toe buiten te luchten.

Een van de truien uit de voorjaarscollectie van Loop. a life Kings of Indigo Krijn Taconiskade Charlie+Mary Niasstraat 35 Over Kings of Indigo: Kings of Indigo is een jeansmerk voor Over Charlie+Mary: dames en heren dat zich daarnaast Charlie+Mary is een mode-agentschap positioneert als pionier in de steeds dat zes duurzame modemerken verte- veranderende duurzame modewereld. genwoordigt in de Benelux. Door sa- Dit doet het merkt door te innoveren men te werken met retailers, stylisten, met materialen en duurzame pro- journalisten en experts uit de indu- ductiemethoden en voortdurend te strie wil het bedrijf bijdragen aan een onderzoeken hoe de impact op de pla- modetoekomst die inspirerend, duur- neet en mensen kan worden beperkt. zaam en eerlijk is. Waarom in Oost? Waarom in Oost? Oprichter Tony Tonnaer: ‘IJburg was Oprichtster Marieke Vinck: ‘We heb- eerlijk gezegd niet mijn eerste keuze, maar dit pand is gewoon perfect qua ben er bewust voor gekozen om ons in Een look uit de zomercollectie van Peopletree, een woonwijk te vestigen. Het is voor een merk dat Charlie en Mary vertegenwoordigt oppervlakte en faciliteiten. Daarnaast ons op fietsafstand en dat is prettig heeft het een fantastisch uitzicht. als tegenhanger van de vele reizen Onze klanten kunnen hier bovendien die we maken om onze klanten te be- makkelijk parkeren en het is goed be- zoeken. Daarnaast zitten een paar van reikbaar met OV.’ onze klanten hier in de buurt in de Ja- vastraat en verkopen we onze samples Duurzame modetips: bij Wereldwinkel Aaneen en bij Gar- • Let op het materiaal. Polyester en ment.’ nylon zijn niet biologisch afbreekbaar en er is veel olie en energie voor nodig Duurzame modetips: om het te maken. Gerecyclede mate- • Gebruik de app Good on you om te rialen zijn beter of materialen die wei- kijken wat een merk doet op het ge- nig water en chemicaliën gebruiken, bied van duurzaamheid. zoals linnen, hennep, tencel. • Bedenk wat je belangrijk vindt als • Bij spijkerbroeken geldt dat hoe thema, bijvoorbeeld de sociale aspec- donkerder de spijkerbroek, hoe min- ten, en let daar dan ook op. Het maakt der water er nodig is bij de produc- dat je je veel beter voelt in de kleding tie. Hierdoor geldt hoe donkerder hoe die je draagt. schoner en duurzamer. Duurzame denim van Kings of Indigo

23 School maatjes

Een succesvol initiatief uit Leidschendam krijgt opvolging in Amsterdam-Oost. Het project schoolmaatjes ONS slaat een brug tussen ouders van ‘nieuwkomers’ en de school van hun kinderen. Deelnemende vrijwilligers, ouders en scholen in Leidschendam en Den Haag zijn enthousiast. Voor Fouke Jansen aanleiding om de uitdaging aan te gaan en dit ook in Amsterdam te proberen.

TEKST: RUBEN CARDOL FOTO: LOURDES NIQUE GRENTZ

e Bataviaschool, een overgangsschool als een waardevolle aanvulling. ‘De persoonlij- is, maar het is niet aan de vrijwilliger om echt in de Sumatrastraat die niet-Neder- ke begeleiding door vrijwilligers gaat om één in te grijpen.’ Volgens Fouke is het belangrijk Dlandstalige leerlingen opvangt, rea- middag in de week, twee uur. Dat geeft de gele- dat vrijwilligers een vriendschappelijke band geert enthousiast. Ook een specialistische genheid om schoolzaken in alle rust uit te leg- met het gezin opbouwen en zich niet als hulp- school heeft soms moeite om ouders te be- gen. Dat is tijd die leerkrachten niet hebben.’ verlener opstellen. reiken. Projectcoördinator Fouke legt uit dat Naast de begeleiding thuis gaan vrijwilligers ‘Voor de vrijwilligers naar een gezin gaan, krij- maatjesprojecten voor taalverwerving en met de ouders mee naar tienminutengesprek- gen ze twee avonden training over dit soort buurtbetrokkenheid er in vele vormen zijn, ken. ‘Het is niet de bedoeling dat zij daar het dilemma’s. Tijdens het traject, dat een jaar maar een project specifiek gericht op de ver- gesprek voeren, maar het begrijpelijk maken duurt, zijn er nog twee trainingen en drie in- binding tussen ouders en school bestond nog van de informatie is waardevol.’ Fouke legt tervisiebijeenkomsten.’ niet. ‘Het Nederlandse schoolsysteem gaat uit uit dat het voor ouders vaak moeilijk is om toe De eerste verhalen van de projecten in Leid- van betrokkenheid van de ouders, terwijl dit te geven dat ze zaken niet begrijpen en dat ze schendam en Den Haag zijn in ieder geval in andere culturen niet altijd vanzelfsprekend het spannend vinden om de school te vertel- positief. Vrijwilligers prijzen de hechte band is. Er wordt hier van ouders verwacht dat zij len over de thuissituatie. ‘Je leert ouders dat die ze hebben opgebouwd met de gezinnen en zich actief opstellen en dat school en thuis opvoeding een traject is waar je samen aan blijven vaak na het project nog betrokken. Aan geen gescheiden werelden zijn.’ werkt.’ Begeleiding van ouders is dus de pri- Fouke nu de taak om dit in Amsterdam-Oost te De school selecteert de gezinnen die het meest maire taak, maar ook voor het kind is dit een herhalen en met succesverhalen instellingen te baat hebben bij begeleiding. Fouke is verant- steun in de rug. ‘Je laat aan ouders zien hoe zij overtuigen van het belang van deze aanpak.  woordelijk voor de werving van de vrijwilli- betrokken kunnen zijn bij het leerproces.’ gers en de matching met de gezinnen. Op dit Meer weten of je aanmelden als vrijwilliger? moment zijn zeven gezinnen geselecteerd en Betrokkenheid Neem dan contact op met Fouke Jansen via hebben ten minste drie vrijwilligers zich aan- Voor de vrijwilligers is het belangrijk dat ze [email protected] of kijk op gemeld. Eind februari gaat de eerste proef van geïnteresseerd zijn in andere culturen en schoolmaatjesons.nl. start. daar ook voor open staan. Voor botsende op- vattingen over wat wordt verstaan onder ‘een Tijd en rust goede opvoeding’ is Fouke niet bang. ‘Het kan De begeleiding van ouders en het goed over- natuurlijk lastig zijn om te bepalen waar je brengen van informatie is in de kern een taak iets van moet zeggen. Wat doe je bijvoorbeeld van de school. Moet de school ouders zelf niet wanneer de televisie altijd aan staat? Je kan meer bij de hand nemen? Fouke ziet het vooral opperen dat dit niet goed voor de concentratie

IJopener zoekt coördinator bezorging en bezorgers, zie pagina 25 en 28

24 HotelHotel Breeze:Breeze: groenergroener dandan groengroen

Een energieneutraal, ultraduurzaam hotel midden op Haveneiland. Dat op 30 januari ook nog eens de EZK Energy Award won van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Want het hotel ‘onderscheidde zich het meest positief wat betreft energiebesparing en duurzame opwekking’, aldus de jury. Toch is Hotel Breeze voor velen nog een onbekende. IJopener ging praten met general manager Robin Boer.

TEKST: JOERI PRUYS FOTO: ARJEN POORTMAN

an het donkergrijze gebouw aan de stromende lucht bevochtigen met water. En op seizoen? ‘Jazeker. Mensen zullen ons straks IJburgse jachthaven is niets bijzonders de begane grond kun je door een raampje zien beter kunnen vinden. En er gaat een hoop Ate zien. Sterker nog: je ziet niet dat het hoe dat water met hoge snelheid naar beneden gebeuren in en rond Amsterdam deze zomer: een hotel is. Waar zijn de gevelborden? klettert. SAIL, maar ook de Grand Prix in Zandvoort. ‘We zijn bezig met rebranding,’ vertelt Boer. De reserveringen beginnen al te binnen te ko- Hij is pas een maand general manager van het men.’ hotel – hiervoor was hij de operations mana- ‘Je moet je hart en ziel Maar het draait niet alleen om geld. ‘Je moet je ger – en heeft duidelijk zin om er iets moois erin stoppen. Daar hart en ziel erin stoppen. Daar selecteren we van te maken. ‘Die borden moeten wachten tot ons personeel ook op.’ En hijzelf, waarom doet het nieuwe logo af is. Dan gaan we aan de mar- selecteren we ons hij het eigenlijk, een duurzaam hotel bestie- keting werken.’ personeel ook op.’ ren met alle uitdagingen die daarbij horen? Tot dan moet Breeze het vooral hebben van ‘Ik heb een dochter van vier. Straks ben ik er mond-tot-mondreclame. Die is positief: de niet meer, maar zij loopt hier straks nog rond duurzame aanpak wordt door gasten gewaar- Gekke airco en misschien haar kinderen ook. Als we blij- deerd. ‘Maar nog weinig mensen komen alleen Zo’n gekke airco heeft wel een gebruiksaan- ven zeggen dat duurzaam duur en moeilijk is, daarom naar ons hotel,’ zegt Boer. ‘Locatie en wijzing. ‘Je kan je kamer niet heel koud of snik- dan verandert er nooit iets. Hopelijk is wat prijs blijven vooralsnog het belangrijkst, maar heet maken bijvoorbeeld.’ En elke dag gaan wij hier nu doen over een jaar of tien normaal daar hopen we verandering in te brengen.’ automatisch alle kamerthermostaten terug op geworden.’  De hoge waardering van gasten is begrijpelijk: 20-21 graden. ‘Aan nieuwe gasten leggen we de uitstraling binnen is groener dan groen. Het het concept van Breeze goed uit. Anders ko- restaurant barst van de planten, de watergla- men er vragen.’ zen zijn in tweeën gezaagde wijnflessen en de Concessies doen hoort er ook bij. ‘Soms moe- koffiekopjes in de hotelkamers worden door ten we bijverwarmen met stadsverwarming.’ een Arnhemse pottenbakster van gebruikte Het Earth, Wind & Fire-concept is dan ook klei gemaakt die ze ophaalt op basisscholen. oorspronkelijk ontwikkeld voor kantoren, niet voor hotels. ‘Een hotel opereert 24 uur per zoekt coördinator Seizoensgebonden groenten dag, dat stelt andere eisen aan zo’n systeem.’ bezorging Die duurzame aanpak brengt ook beperkin- Is het hotel dan toch niet ‘zero energy’, zoals gen met zich mee. Een glaasje jus kun je er niet de website vermeldt? ‘Die term gaan we niet IJopener wordt huis-aan- krijgen. ‘Sinaasappels komen uit Spanje en we meer gebruiken. Beter is om te zeggen dat we huis bezorgd op 24.000 gebruiken alleen producten van binnen een energieneutraal zijn. Soms gebruiken we wat adressen door een team straal van vijfhonderd kilometer.’ Ook zijn alle stadsverwarming, andere dagen leveren we van veertien bezorgers. Vanwege groenten seizoensgebonden en wordt er wei- energie terug aan de gemeente ‘ vertrek van de huidige coördinator nig vlees aangeboden. De kreet ‘zero energy’ stamt nog uit van de zoekt IJopener een opvolger. De Maar het meest opzienbarende aspect van Ho- beginfase het hotel, vertelt Robin Boer. Zo taken bestaan uit het aansturen van tel Breeze – de reden voor het winnen van de komt hij als nieuwe general manager voor wel de bezorgers, het regelen van de EZK Energy Award – is de airconditioning. Die meer verrassingen te staan. ‘Ik werd laatst aflevering door de drukker en het uit- is gebaseerd op het Earth, Wind & Fire-concept ineens opgebeld door iemand die vroeg waar betalen van de vergoedingen. IJope- van ingenieur Ben Bronsema. Deze techniek hij de slechtvalkkast kon ophangen.’ Het bleek ner verschijnt vijfmaal per jaar. Er is simuleert de natuurlijke airconditioning van een onderdeel te zijn van de BREEAM Excel- een vrijwilligersvergoeding voor de termietenheuvels, gebruikmakend van wind, lent-certificering die het hotel heeft. Onder- coördinator beschikbaar (belasting- zwaartekracht en luchtdrukverschillen. Het deel is dat je een beschermde diersoort moet vrij, mag naast uitkering). hart van deze techniek, de ‘klimaatcascade’, helpen. ‘Dat was vóór mijn tijd afgesproken.’ Informatie en aanmelding: is op enkele plekken in het hotel blootgelegd Als alles klaar is, wordt er feestgevierd in en Hansje Galesloot, 06 42466148 of voor gasten. Bovenin bij de skybar zie je in een om het hotel. ’Medio april, begin mei is onze [email protected]. betonnen schacht hoe spuitkoppen de binnen- officiële opening.’ Verwacht Boer een goed

25 BOEKEN HOEK Culinaire smeltkroes TEKST: TINEKE KALK Amsterdam

De smaak van Amsterdam. 700 jaar stedelijke eetcultuur laat zien waar Amsterdammers zich door de eeuwen heen tegoed aan deden, in herbergen, grachtenhuizen en broodjeszaken als Kadetje van Jedje. En niet te vergeten op de Tentoonstelling van Voedingsmiddelen, een initiatief van de net opgerichte VVV om Amsterdam te promoten!

TEKST: TINEKE KALK

et eerste hoofdstuk is aan bier gewijd bijzondere gerechten die ze hun bezoek voor- en slaat een brug tussen vroeger en de zetten. Hhuidige tijd met al die kleine Amster- Hoe zou toch het ijsrecept van Clara van damse bierbrouwerijen die weer met oude Haeften hebben gesmaakt? Daarin meng je smaakmakers als basilicum, munt, kardemom, room met fijn geraspt roggebrood, suiker, laurierbes, anijs en kersen werken. Toen en kruidnagel, kaneel en citroen. nu: het biertje is niet weg te denken uit Am- sterdam. Gezonde voeding Vooral het hoofdstuk over de Tentoonstelling Uit eten van Voedingsmiddelen van 1887 vond ik een Het volgende hoofdstuk gaat over herbergen verrassing. De negentiende eeuw was de eeuw en gaarkeukens tussen 1650 en 1800. Vanaf de van de grote tentoonstellingen, maar over deze late middeleeuwen bestond in Amsterdam een tentoonstelling had ik nog nooit iets gelezen. breed scala aan openbare eethuizen met een Het Museumplein werd voor vier maanden divers maaltijdaanbod. Een eenvoudige maal- omgetoverd tot een oud-Hollands marktplein tijd bestond uit brood met vleesbeleg, gebak- met daaromheen zestiende- en zeventien- moede. Ook de kooklessen in het kader van de ken vis of gekookte eieren met salat, een sala- de-eeuwse gebouwen. De bezoekers konden tentoonstelling hadden als doel gezonde voe- de met kool, rapen of wortelen. Wie wat meer kennismaken met veel verschillende levens- ding te bevorderen. Deze waren niet alleen be- te besteden had, zat aan bij een viergangen- middelen, van producten afkomstig van kleine doeld voor de grachtenjuffers maar ook voor menu waarbij je bij elke gang uit maar liefst ambachtelijke bedrijfjes tot massaproductie de werkvrouwen, die dan wel de Franse taal honderd gerechten kon kiezen. Maar je kon uit fabrieken. De presentatie van de producten moesten beheersen waarin de lessen gegeven ook de waard geld geven waarmee hij op de was, om in etenstermen te blijven, smaakvol. werden. markt precies dat ging inkopen waarin jij op Zo was er een rotspartij met waterval waar In het laatste hoofdstuk, De snelle hap, laten de dat moment trek had. Er klopt dan ook weinig de bezoeker de klim naar boven beloond zag auteurs zien dat vooral de eetcultuur van de – zo wordt hier betoogd – van het heersende met een glaasje mineraalwater van het merk hogere klasse aandacht heeft gekregen. Zelfs beeld dat je in Amsterdam pas sinds de intro- Minerva. het boek Koks & Keukenmeiden van Johannes ductie van het moderne restaurant fatsoenlijk Een onderwerp dat toen al leefde bij de elite, van Dam en Joop Witteveen is een gastrono- buitenshuis kunt eten. was de invloed van voeding op de gezondheid. mische geschiedenis van de elite, terwijl fijn- Ons kent ons (hoofdstuk 3) bespreekt de kook- Er was aandacht voor de nieuwste weten- proever Johannes ook een grote liefhebber boeken van de ‘grachtenjuffers’. De deftige da- schappelijke inzichten over voeding, waaron- was van snacks. Van het broodje halfom uit de mes van de grachten hadden een allesbehalve der het belang van eiwitten. Voor veel mensen Joods-Amsterdamse traditie, de Turkse pizza ledig bestaan. Ze waren niet alleen hoofd van was vlees te duur, vandaar dat in de tentoon- en het Surinaamse broodje pom tot de nasibal, het personeel en organisator van feesten, ze stellingskrant gepleit werd voor het eten van een Nederlandse uitvinding met Indische in- zetten zich vaak ook in voor liefdadigheidsin- vis. Veel succes had dit pleidooi niet, omdat vloeden. stellingen. Prestige ontleenden ze ook aan de vis in die tijd geassocieerd werd met grote ar- De auteurs komen tot de conclusie dat áls er al zoiets bestaat als een typisch Amsterdamse eetcultuur, die het resultaat is van de melting pot die Amsterdam is met zoveel verschillende jezelf een vraag stellen culturen. Wie door bijvoorbeeld de Javastraat loopt, als foodie of als snacker, zal dat alleen daarmee begint het verzet maar kunnen beamen. 

en dan die vraag aan De smaak van Amsterdam. 700 jaar stedelijke eetcultuur een ander stellen Jaarboek 2019 van het Genootschap Remco Campert Amstelodamum 208 pagina’s / € 24,95 020 - 419 3023 – boekhandel van Pampus – KNSM-laan 303 Uitgeverij Virtùmedia bv, Zeist 2019 ISBN 9789082932218

26 Mindfulness, natuurlijke verlichting van pijn Mindfulness wordt misschien weggewuifd als ‘een nieuwe hype waar iedereen achteraan hobbelt’. Het bestaat echter al meer dan drieduizend jaar en is deels afkomstig uit het boeddhisme, dat verlossing van lijden als uitgangspunt heeft. Het is de tijd waarin wij leven die het nodig maakt: stress, burn-out, depressie en te weinig vriendelijkheid en communicatie.

TEKST EN FOTO: LIDA GEERS

oy Carton, gecertificeerd meditatie- trainer, psycholoog-psychotherapeut en Rtheoloog, is gepensioneerd en besloot zich na de gebeurtenissen rond Charlie Hebdo te gaan inzetten voor een sociale mindfulness, wat ‘Mindfulness voor de buurt’ werd. Roy: ‘Als je een normale cursus mindfulness volgt krijg je acht weken begeleiding, volgens een uitgestippeld protocol. Het helpt mensen uit hun narigheid of stress, dat is bewezen. Maar het helpt alleen jezelf. Na die acht weken is de cursus afgelopen en sta je weer op straat. En dat is wat ik niet wil. Het moet meerwaarde aan je leven geven maar ook verbindingen leg- gen.’ Wat doet ‘Mindfulness voor de buurt’? Het is een buurtinitiatief voor sociale mindfulness in Amsterdam-Oost. Het wil de voordelen van mindfulness-meditatie delen met buurtbewo- ners. Het buurtinitiatief werkt op basis van vrijwilligheid, hartelijkheid en betrokkenheid. Roy Carton in het Flevopark, waar hij iedere week een stiltewandeling organiseert Het heeft twee doelen: het bevorderen van de onderlinge verbondenheid in de wijk en het dat mindfulness-meditatie net zo effectief is worden. Iedere donderdag wordt er onder bevorderen van de lichamelijke en geestelij- als pijnstillers. Met dit verschil dat de medi- leiding van Roy een wandeling gehouden van ke gezondheid. ‘Mindfulness voor de buurt tatie voor je lichaam helend werkt. Dat doen ongeveer 45 minuten. Het vertrekpunt is al- brengt mensen bij elkaar, het kost niets, maar pijnstillers niet. ‘Maar ik zeg altijd “geloof tijd om 14.00 uur vanaf de achtertuin van het vraagt wel commitment. Aan mensen die aan niets van wat ik zeg, maar test het”. Het geeft je proeflokaal ’t Nieuwe Diep, bij het bruggetje een cursus deelnemen wordt gevraagd weer een nieuw en rustiger standpunt, waardoor je en de oude vissershuisjes. De stiltewandeling aanwezig te zijn bij een cursus die volgt. Door de dingen anders gaat ervaren. Je slijpt als het is gratis en je hoeft je niet aan of af te melden. hun aanwezigheid vormen zij een soort lucht- ware een nieuw pad in voor de manier hoe je De groep vertrekt met degenen die er zijn. Van kussen voor de tweede groep die daar een met pijn omgaat en laat het oude links liggen. de Boeddha is bekend dat hij meer aan loop- zachte landing op maakt. Zo maak je een dra- Maar dat moet je wel oefenen.’ meditatie deed dan aan stilzitten. In de stilte gende fundering en geef je positieve energie De cursus duurt drie maanden, steeds drie tijdens het lopen groeit iets van vriendelijk- aan elkaar.’ avonden per maand en de vierde zondag- heid in je door je aandacht op het gevoel in je avond is bestemd voor een vrij weekend. Wel voeten te richten in plaats van op de drukte in Natuurlijke verlichting van pijn wordt verlangd dat de deelnemers de thuisoe- je hoofd. Je ervaart een innerlijke balans die te Dit jaar wordt naast gewone mindfulness ook feningen van tien tot twintig minuten per dag maken heeft met kinderlijke ontvankelijkheid gestart met een nieuwe groep ‘Mindful om- ook echt doen. Zonder oefenen heeft het geen die door de hectiek van het bestaan vergeten gaan met chronische pijn’. Roy: ‘Er zijn veel zin om aan de cursus mee te doen. Ook wordt was. Het tovert vaak bij deelnemers een glim- lotgenotengroepjes waar ieder zijn verhaal gevraagd dat je na de cursus je bij de volgende lach om de lippen, een kinderlijke vreugde. kwijt kan. Mijn ervaring met het begeleiden cursus tenminste één keer wilt inzetten voor Wat je leert is dat het mooi moet zijn. ‘Er is een van lotgenotengroepen is dat mensen elkaar de nieuwe deelnemers. andere kant van mooi weer. Alles is mooi weer, wel steunen maar elkaar ook de put in praten. het ligt er maar aan hoe je er naar kijkt.’  Niemand wordt beter van meer geklaag en Loopmeditatie gemopper. Mindfulness gaat hier anders mee De stiltewandeling in het Flevopark kan als Facebook: Mindfulness voor de buurt om. Ik zeg wel eens: “Wees goed voor je pijn”, onderdeel van de mindfulnesscursus gezien www.mindfulnessvoordebuurt.simplesite.com in het besef dat je mensen daar handvatten voor moet aanreiken.’ Hoe doe je dat: goed voor je pijn zorgen? De technieken in deze cursus zijn een mix van mindfulness, meditatie, bewegingsoefeningen, compassie en modern pijnmanagement. De trainers Roy en Hadleigh Gillibrand zijn erva- ringsdeskundigen. Zij weten wat chronische pijn en blijvende beperking betekent. Weten- schappelijke onderzoeken hebben aangetoond

27 UITTIPS SAMENSTELLING: CORRY ZOLL

22 en 29 februari praktische problemen. Iedereen heeft wel een Schelpenmuseum: Workshop Schelpenmas- vraag of een lastige klus die blijft liggen. Of kers je hebt een goed idee, maar tijd of middelen Maak je eigen masker met schelpjes van het om het uit te werken ontbreken. Dit soort din- Schelpenmuseum. O.l.v. kunstenaar/goudsmid gen pakken we samen aan. Hulpvragen kun Agnes Makkinga. Vanaf 7 jaar. je vooraf doorgeven via de ‘matchmaker’ op 15.00-16.30 uur, Czaar Peterstraat 249, aanmel- www.doehetnietzelf.org. 18.00 uur, Piet Hein den: [email protected] Kade 231 € 15 incl. materialen Gratis (zelf eten/drinken meebrengen voor ge- zamenlijk buffet) 15 maart 1 maart De Eester: Klezmerband Majim Nieuwe KHL: Spetterende letteren Laat je meevoeren op de wervelende klezmer- Wegens succes in reprise, met als speciale gast klanken! Het woord klezmer komt van het jid- Ellen ten Damme. Singer-songwriter Chris dische woord voor zingend instrument waar- Bernhart neemt het publiek mee in een fanta- mee de muziek bedoeld wordt waarmee de sierijk muzikaal avontuur op roadtrip van Am- Oost-Europese Joden begin vorige eeuw hun sterdam naar Drenthe. Bernhart, opgegroeid feesten opluisterden. Het zijn tekstloze liede- in Drenthe en nu woonachtig in Amsterdam, ren, waarbij de verschillende melodie-instru- zingt hartstochtelijke liederen over het leven menten als klarinet, fluit en viool de emotie in de stad en op het platteland. van de menselijke stem nabootsen, gecombi- 16.00 uur, Oostelijke Handelskade 44 neerd met accordeon en bas als ritmesectie. Voorverkoop € 18,50, deur € 20 C. Van Eesterenlaan 266

21 maart Makassarplein en omgeving: Groene Buren 23 februari t/m 22 maart De start van een nieuw groen buurtseizoen, SBK: Boekpresentatie en tentoonstelling met informatie, plantjes, debatten en doen, Angèle Etoundi Essamba en de onthulling van de langste buurtgevel- Angèle (Kameroen, 1962) is al 35 jaar geënga- tuin.Wil je zelf iets laten zien of doen op het geerd kunstenares met als onderwerp de iden- gebied van vergroening, biodiversiteit of titeit van de Afrikaanse vrouw. Op 23 februari verduurzaming, neem dan contact op via vindt in Galerie 23 de presentatie plaats van [email protected] of met Rens van der haar nieuwe boek Renaissance. De tentoon- Linden (06 44502785). stelling Breaking The Stereotypical toont een selectie van werken die zij de afgelopen jaren 28 maart heeft gemaakt. Javaplein: Vintage markt Een buurtvriendelijk, duurzaam, gezellig en Galerie 23 Hedendaagse Afrikaanse Kunst - 4 maart, 18 maart en 2 april laagdrempelig evenement met goede spullen. SBK, KNSM-laan 307-309, 16.00 uur Borneo Architectuur Centrum: Een droom Na deze eerste markt volgen nog drie markten. van een gebouw 12.00-17.00 uur Documentaire van Edwin Trommelen en Paul Enkelaar over de jarenlange strijd rond 29 maart het woongebouw op de Ertskade en de uit- Nieuwe KHL: Shaffy Vivant eindelijke totstandkoming van de Steltloper. Een nieuwe editie om tien jaar na zijn dood te ‘Een prachtig portret van een tijd, een buurt, vieren dat de liedjes van Ramses Shaffy nog verschuivende sentimenten en belangen en volop leven. Diverse artiestenvertellen over het conflict tussen professionals en buurt- hun ervaringen met Shaffy en vertolken be- bewoners en de macht van een groep protes- kende en minder bekende nummers. Er wordt terenden.’ afgesloten met een Shaffy sing-a-long. Inloop 19.30, start film 20.00 uur, R.J.H. For- 16.00 uur, Oostelijke Handelskade 44, tuynplein 4, aanmelden lezingen@bac-amster- € 20, vooraf reserveren www.denieuwekhl.nl dam.nl Gratis (vrijwillige bijdrage) zoekt bezorgers Vanaf 26 februari elke woensdag 7 maart voor Indische Buurt en IJburg. OBA Javaplein: Voorlezen voor kinderen Pleintheater: Aardappelbloed Het blad verschijnt vijfmaal In deze muzikale en confronterende live-do- Kom genieten van een mooi verhaal. De jeugd- per jaar: in februari, april, juni, cumentaire schrijft Emma met woord en bibliothecaris leest op interactieve wijze een oktober en december. Een prentenboek voor waardoor het verhaal tot beeld een brief aan Zaire, haar Surinaam- gemiddelde wijk kost onge- leven komt. Voor kinderen vanaf 4 jaar en hun se bet-bet-overgrootmoeder. Zaire werd tot veer acht uur bezorgtijd. Die uren kunnen ouders/verzorgers. slaaf gemaakt op plantage Mon Souci aan de verspreid worden over zes dagen. De be- 15.00-16.00 uur Commewijnerivier. Heeft Emma recht op de zorging start altijd op een vrijdag en loopt € 5, gratis met OBA-pas grond waar Zaires navelstreng is begraven? In door t/m woensdag. Er is een interessante haar zoektocht of ze juridisch of moreel recht vrijwilligersvergoeding beschikbaar (belas- 26 februari heeft op de plantage, trekt ze met de camera tingvrij, mag naast uitkering). Mensen van Ramses Shaffy Huis: DOE HET NIET ZELF door het binnenland, over wateren en oude alle leeftijden kunnen zich aanmelden: jon- AVOND plantages met namen als Einde Rust en La Ré- geren vanaf 13 jaar, volwassenen, ouderen. Er is wel een goede conditie vereist. Na een gezamenlijke maaltijd ga je in gesprek volution. Informatie en aanmelding: Hansje Gale- met elkaar om ideeën concreet te maken of op 19.30 uur, Sajetplein 39 sloot, 06 42466148 of [email protected] zoek te gaan naar creatieve oplossingen voor 6,50 / €10,50

28 Koken met Neeltje KOKEN Vergeten vissen Onze kookprinses Neeltje is helaas ziek. Daarom maakt recensent Tineke een recept uit het boek De Smaak van Amsterdam, dat elders in deze IJopener wordt besproken.

TEKST: TINEKE KALK aan. ‘Gefileerd? Oh, dat is nog wel een aardig ILLUSTRATIE: WINNY ROS werkje. Zou je niet victoriabaars nemen?’ Die vis heeft hij gefileerd en het is dezelfde smaak. Ik zwicht. Ondertussen vraag ik hem of hij de ebt u voor mij een houting? ‘vergeten vissen’ kent? Ja, een pietermannetje Of anders een knorhaan, een heeft hij wel eens in huis. Van knorhaan heeft zeelt of bijvoorbeeld zo’n kaak- hij nog nooit gehoord. Via de Dikke van Dam loze lamprei of een gezellig pie- ben ik erachter gekomen dat dit de Vlaamse ‘Htermannetje?’ naam is voor wat bij ons mul heet. Zeelt dan? De medewerksters van viswinkel Peter Tol in ‘Die vis is helemaal niet lekker, roept hij uit. winkelcentrum Brazilië kijken mij en elkaar ‘Heb jij ooit van houting gehoord’ vraagt hij verbijsterd aan. Nooit van gehoord! In de ne- de andere mannen die achter de kraam staan. gentiende eeuw werden deze vissen nog veel- ‘Die vis bestaat niet’, zeggen de andere twee vuldig gegeten. Ik ben nieuwsgierig of je ze nu beslist. Maar de vismannen van de kraam er- nog steeds kunt kopen in een viszaak. naast knikken: ‘Bijvangst, maar niemand wil Voor mijn recept heb ik een gewone baars of ze hebben’, brommen ze. een snoekbaars nodig. Opgelucht roepen de visdames uit dat ze die visnamen wel kennen. Morgen, als de baas er is, kan hij vast besteld Smoddervis worden en wellicht kent hij al die vergeten vis- Het recept voor smoddervis komt uit het kook- sen wél. Dat blijkt tegen te vallen. De snoek- handschrift van Clara van Haeften. Ik heb de baars kan hij bestellen, maar hij raadt mij aan hoeveelheden wat aangepast. In deze tijd is vis om het eerst eens op de markt te proberen. Op allesbehalve goedkoop. Voor 200 gr gefileerde de Ten Kate- en de Dappermarkt kom ik niet victoriabaars, 100 gr Hollandse garnalen en 90 ver, maar bij de eerste viskraam van de Al- gr gefileerde paling betaal je 14 euro. bert Cuypmarkt is het meteen raak: ‘Ja hoor, Ook gebruik ik, gemakzuchtig, in plaats van ze hebben een snoekbaars.’ Alleen ik moet een kalfsbouillon een blokje groentebouillon. De hele kopen. De visboer wijst mij een grote vis baars en de palingfilet moet in een royale pan bouillon samen met de helft van een bosje pe- terselie 5 minuten pocheren. Daarna leg je de vis in een vuurvaste schotel. Pas als de bouil- lon afgekoeld is, verhit je in een braadpan 50 gram boter tot het schuim wegtrekt. Vervol- gens strooi je 2 eetlepels tarwebloem erbij en dat roer je flink door. Beetje bij beetje voeg je het pocheervocht toe tot je een dunne saus hebt die je nog aanvult met 2 gesnipperde uien, een beetje zout, peper, nootmuskaat en de gekookte peterselie. Deze saus giet je over de vis in de schotel en die plaats je vervolgens in de oven. Als je na 10 minuten de schotel uit de oven haalt, strooi je de garnaaltjes met de rest van de peterselie er snel overheen. En voilà: je waant je even aan tafel bij een grachtenjuffer!

29 INGEZONDEN BRIEF Fietsen kan verbroederen zamenlijke belangen, heldere informatie over tegen- Graag willen wij reageren op het artikel in de vorige gestelde belangen, onderzoeken van de noodzaak van Adverteren IJopener over een fietsverbinding tussen Zeeburgerei- de verbinding zodat beslissers een afgewogen besluit Wilt u adverteren in de IJopener? land en het Oostelijk Havengebied, waarin Daisy van konden nemen. Stuur dan een email naar [email protected]. Kan en Henk Hermsen aan het woord komen. Veiligheid is een gezamenlijk belang. Het goed beste- Als je van Zeeburgereiland richting CS kijkt, zie je den van belastinggeld ook. Kwaliteit van wonen is een Kijk voor meer informatie over adverteren op onze Sporenburg liggen. Hoe heerlijk is het om daarheen lokaal belang; van Zeeburgereilanders én van Sporen- website www.ijopener.nl. te fietsen? Wie vanaf Sporenburg naar Zeeburgerei- burgers. Het eerder genoemde onderzoek leerde ook land kijkt, denkt: hoe moet dat dagelijks met meer dan dat Sporenburg de verwachte verkeersstroom waar- TARIEVEN 11.000 fietsers? Wie er van een afstand naar kijkt, ziet schijnlijk niet aan kan. Kenmerk van de democratie is Losse advertenties per cm2 € 2,10 dat er ook gezamenlijke belangen zijn. Veiligheid is dat de meerderheid niet zomaar over de belangen van Halve pagina € 680,00 daarvan de belangrijkste. een minderheid heen walst. Hele pagina € 1.260,00 Onderzoek van de gemeente leerde dat de route onvei- Iedereen snapt dat bewoners van Zeeburgereiland Hele pagina achtercover € 1.500,00 lig is en complexe kruispunten heeft, waarvoor geen en de verwachte studenten en scholieren veilig en oplossingen voorhanden zijn. Terwijl op Zeeburgerei- snel van en naar de stad moeten kunnen fietsen. In Korting: 5-10-15 nummers aaneen resp. 5%-10%-15% land gebouwen geen uitgangen mogen hebben, die de hun reflectie op de huidige klankbordgroep verwoor- Opslag vaste plaats 10% fietsroute kruisen, moeten fietsers zich op Sporenburg den Hermsen en Van Kan hun teleurstelling over het langs zijstraten, een basisschool en meer dan vijftig ga- functioneren van de klankbordgroep. De beschreven AFMETINGEN rages worstelen. Sommige daarvan voor tientallen au- ‘wij-zij-sfeer’ kan alleen tot wederzijds onbegrip, ver- Breedte 70, 145 of 220 mm to’s. Is dat heelhuids gelukt, dan wacht het kruispunt deeldheid en krachtmetingen leiden. En dat is nou met de Verbindingsdam. De route kruist hier bussen, precies waarvoor de klankbordgroep niet bedoeld is! Hoogte variabel trams, fietsers en auto’s van en naar KNSM/Java. Dit Wegblijven van overleggen, druk uitoefenen via de Hele pagina 260 x 360 mm + 5 mm afloop gaat geduld en verkeersinzicht vragen van scholieren, media en conflicteren met de gemaakte afspraken in studententramconducteurs, auto en buschauffeurs. de klankbordgroep maken de afstanden alleen maar ADVERTENTIES OPMAKEN OF WIJZIGEN De seconden winst in fietstijd uit het verkeersmodel groter. Zeker van toekomstige gebruikers als Hermsen Kleine advertenties € 25, grotere € 45 Amsterdam zijn dan al verdampt. Vervolgens wacht en Van Kan zou je verwachten dat ze zich hard ma- het drukke kruispunt met de Van Eesterenlaan en op ken voor een veilige route en niet tegen beter weten ADVERTENTIES AANLEVEREN naar de Fred Petterbaan om dan de trambaan én de in vasthouden aan een route die volgens gemeentelijk Advertenties dienen aangeleverd te worden in Panamalaan over te steken naar de Czaar Peterstraat. onderzoek onveilig is. Alleen ga je sneller, maar sa- PDF-formaat (300 dpi, cmyk-kleuren). Het eerste participatietraject, waarvan ondergeteken- men kom je verder! de met andere bewoners en ambtenaren één van de Amos Gomes de Mesquita initiators is, had drie doelstellingen. Vinden van ge- Judith Diepenmaat Bezorging Heeft u een nee-nee-sticker op de deur en wilt u toch de IJopener lezen? Op onderstaande adressen kunt u een exemplaar LODEN LEIDINGEN ophalen (zolang de voorraad strekt). Er is de laatste tijd veel over te doen: loden leidingen. Indische Buurt In sommige woningen van voor 1960 zijn deze nog steeds Buurthuis Archipel, Makassarplein 1 aanwezig, en het drinken van kraanwater kan in dat geval • • Buurthuis Meevaart, Balistraat 48a schadelijk zijn voor de gezondheid. • Civic Zeeburg, Kramatplantsoen 101 hs • Cybersoek, Timorplein 22 Wat kunt u doen als u lood vermoedt? • Flevohuis, Kramatplantsoen 263 Als u vrij zeker bent dat er inderdaad nog sprake is van loden leidingen in uw woning, • Jansen Vintage, Javaplein 31 en weigert uw verhuurder de leidingen te vervangen (of reageert de verhuurder niet), • Java Bookshop, Javastraat 145 meldt u zich dan bij !WOON, dan zullen wij mogelijk zorgen dat er een onderzoek • Openbare Bibliotheek, Javaplein 2 gedaan wordt naar de kwaliteit van het drinkwater. Als daaruit blijkt dat de kwaliteit • Studio/K, Timorplein 62 boven de norm is zullen wij proberen de verhuurder te bewegen iets aan het probleem te doen, en als dat niet helpt zullen we u begeleiden bij het doen van een huurcommis- Oostelijk Havengebied sieprocedure of via een kort geding vervanging afdwingen. • Boekhandel Van Pampus, KNSM-laan 303 • Borneo Architectuur Centrum, Hoe herkent u een loden leiding? R.J.H. Fortuynplein 4 U moet eerst de waterleiding zien te vinden. Die zit meestal bij de watermeter, of • Boulevard Café, Cruquiusweg 3 anders bij de hoofdkraan. • Bruna, Oostelijke Handelskade 1061 - Een (niet-geverfde) loden waterleiding is grijs van kleur, in tegenstelling tot een • De Eester, Van Eesterenlaan 266 koperen leiding die roodbruin of lichtgroen van kleur is. • Fit aan ’t IJ, KNSM-laan 1113 - Een loden waterleiding heeft geen koppelstukken, maar aan ‘kruispunten’ zijn de • JavaBlend, Tosaristraat 1 buizen wel dikker. • Kapsalon Hairspray, Sumatrakade 5 - Als u met bijv. een lepel tegen de leiding aan tikt klinkt het • Lloyd Hotel, Oostelijke Handelskade 34 geluid dof • Pakhuis De Zwijger, Piet Heinkade 179 • New York Gym, Veemkade 598 De leiding is van lood, wat nu? • Ramses Shaffy Huis, Piet Heinkade 231 Om te zorgen dat u niet nog meer lood binnenkrijgt, adviseren wij: • Wijnkoperij Hermitage, KNSM-laan 293 - aanstaande moeders en kinderen t/m 7 jaar fl eswater te drinken. • Winkelcentrum Brazilië, Vers Passage - twee keer per dag de kraan 2 minuten te laten lopen, voordat u het water drinkt. IJburg • Bruna, IJburglaan 561 N.B.: Looddeeltjes verdwijnen niet uit het water door het te • FlexBieb, Talbotstraat 46 koken! Voor meer informatie, kijk op www.wooninfo.nl/lood • Gezondheidscentrum Haveneiland, IJburglaan 727 • Mad Men Bicycle Café, IJburglaan 444 Wat moet u zelf controleren voor u zich bij ons meldt: • Openbare Bibliotheek, Diemerparklaan 79 - is de woning van een particuliere verhuurder? • Sportschool Life and Kicking, Eva Besnyöstraat 29 - is de woning gebouwd voor 1960? - is er voor zover u weet inderdaad sprake van loden leidingen en heeft u daar een foto Zeeburgereiland van? • Buurtkamer, John Blankensteinstraat 1 - heeft u zelf al aan de verhuurder gevraagd de leidingen te vervangen maar werkt deze daar niet aan mee? Oost Kom dan met foto en mailwisseling met verhuurder naar één van onze spreekuren, • Grand Café Genieten, Oranje-Vrijstaatplein 2 maandagavond tussen 18.30 en 20 uur of woensdagochtend tussen 9 en 12 uur aan de • Post Oost, Wijttenbachstraat 36 2e Boerhaavestraat 46-H, of neem contact op via de mail: [email protected], met foto • Q-Factory, Atlantisplein 1 van de situatie. Wij zullen u dan verder helpen. • Stadsdeelhuis Oost, Oranje-Vrijstaatplein 2

30 BUURT PUZZEL

scherp als glas In deze puzzel stellen we vragen De winnaars van de vorige puzzel over de buurt, over Amsterdam zijn bekend. en wijde omstreken. Maak eerst de kruiswoordpuzzel. Vul vervolgens De winnaars van de Photofactory de regels onder de puzzel. Gelijke prijs: cijfers zijn gelijke letters. Een uit- Rob Tschur spraak verschijnt. Gonda Mella Fernandes Mail de oplossing vóór 15 maart 2020 Philip Monas naar [email protected]. July Koster Evert Krist De oplossing van het vorige nummer www.thephotofactory.nl was Veerdienst Pampus. Winnaars van het boekenpakket: C. van Eesterenlaan 15 - 020 - 419 72 00 Jan Kleijer Vanaf 10 april kunt u weer vanaf de Lonneke Brinck De prijswinnaar kan met de Rollei haven van IJburg naar Pampus. Laura Admiraal compactcamera met glazen lens, 5x zoom en 20 megapixels nog vele jaren genieten van haarscherpe foto’s! PUZZEL EN FOTOCOLLAGE: KEES HOOGEVEEN

Horizontaal 1. Hotel brandde af in 1977 6. Domino’s ……... 11. Uit- Verticaal 2. Past voor ven of af 3. …… Fucina, restaurant Javastraat gaansgelegenheid in Oostelijk havengebied 13. Bevel 14. Fruit 4. Past na weg of bak 5. Voorzetsel 6. Buurt op IJburg 7. Persoonlijk de … 16. De film van …… Willem18. Engelse titel 19. Daar omheen voornaamwoord 8. Past na wel en ko 9. Verbrande turf 10. Kunste- ontstond Amsterdam 22. Deelt Frans Banninck Cocq uit 25. Am- naarsdorp 12. Mohammed 15. Ingenieur 17. Rivier in Friesland sterdamsche Kiosk Onderneming 26. Zij gaan voor het zingen de 18. Dat zit wel …. 19. Spanningsregelaars 20. Met vrijwilligerswerk in kerk in 28. Ellende 31. Het gordijn hangt aan een …. 32. Jiddisch voor Oost verdien je een …….. 21. Stadsdeel……….. 23. ……. Dromen 24. Per- Amsterdam 34. Kinderliedje: Uit Artis is een ………. ontsnapt soonlijk voornaamwoord 27. Past achter droog en klim 29. Rivier in 35. Rooms-Katholiek 36. ….. Gluip uit de Donald Duck 37. Intensive Friesland 30. Water in Amsterdam Oost 33. Spaanse aanmoedings- Care Unit 38. Past na winter en zomer 41. Aaneengeschakelde rij uitroep 39. In Casu 40. Klein type roei- of zeilboot 42. Arabisch 43. Heeft Amsterdam op de werelderfgoedlijst geplaatst 45. Hotel heerser 44. Schoentje 48. Kan voor fietsen en na oppas50. Haven van horizontaal 1 in de … gelegd 47. Poppen van …. Surprise! in Amsterdam vernoemd naar werelddeel 51. Week 52.…… van for- 49. Straat in de Indische buurt 54. Middelbaar Onderwijs 56. Met tuin 53. Opdracht 55. Gein 58. Nederlandse Spoorwegen 60. Frans hart en ……….. 57. ……… jongs af aan 59. Jacob ………, Fotograaf van Am- lidwoord 62. Past voor tour en spons sterdam 61. De kruizen van Amsterdam 63. ….. van André Hazes 64. Akker 65. …… vuur en …… zwaard

31