Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XI/75/08 Rady Gminy Wielowieś z dnia 28 stycznia 2008 r. Załącznik nr 1 do Uchwały Zebrania Wiejskiego Sołectwa Świbie Nr 1/08 z dnia 24 stycznia 2008 r
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI ŚWIBIE Opracował: Ginter Skowronek Krzysztof Kocot ŚWIBIE grudzień 2007
1
Spis treści: 1. Charakterystyka miejscowości...... 3 1.1. Charakterystyka Gminy Wielowieś...... 3 1.2. Kierunki rozwoju Gminy według zapisów Strategii Ekorozwoju Gminy Wielowieś...... 7 1.2.1. Uwarunkowania zewnętrzne rozwoju gminy...... 7 1.2.2. Podstawowe problemy rozwoju – uwarunkowania wewnętrzne ...... 7 1.2.3. Wnioski z uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych ...... 8 1.2.4. Cele i określenie kierunków rozwoju...... 9 1.3. Charakterystyka miejscowości Świbie...... 12 2. Inwentaryzacja zasobów...... 22 2.1. Zasoby przyrodnicze...... 22 2.2. Zasoby kulturowe...... 22 2.3. Obiekty i tereny...... 23 2.4. Infrastruktura społeczna ...... 23 2.5. Infrastruktura techniczna...... 24 2.6. Gospodarka, rolnictwo...... 24 2.7. Środki finansowe i pozyskiwanie funduszy...... 25 2.8. Mieszkańcy (kapitał społeczny i ludzki)...... 25 2.9. Informacje dostępne o wsi...... 26 3. Ocena mocnych i słabych stron...... 26 3.1. Analiza SWOT...... 26 3.2. Wnioski z przeprowadzonej analizy SWOT...... 26 4. Planowane kierunki rozwoju...... 27 4.1. Cel nadrzędny...... 27 4.2. Cele strategiczne z odpowiadającymi im zadaniami...... 27 4.2.1. Zmiany w strukturze gospodarczej gminy, w tym zasady kształtowania rolnej i leśnej przestrzeni produkcyjnej...... 27 4.2.2. Zmiany w sposobie uŜytkowania terenu...... 27 4.2.3. Rozwój systemu komunikacji i infrastruktury...... 27 4.2.4. Poprawa stanu środowiska naturalnego...... 28 4.2.5. Poprawa stanu środowiska kulturowego...... 28 4.2.6. Poprawa warunków i jakości Ŝycia mieszkańców, w tym zmiany w strukturze zamieszkania. 28 5. Zadania zrealizowane w latach 2004 2006 ...... 29 5.1. Modernizacja przestrzeni publicznej wsi modernizacja boiska sportowego i remizy OSP w Świbiu 29 5.2. Budowa kanalizacji dla ul. Parkowej w Świbiu...... 29 5.3. Modernizacja oświetlenia ulicznego ...... 30 5.4. Remont dróg gminnych o nawierzchni ŜuŜlowej w Świbiu...... 30 5.5. Rozbudowa systemu selektywnej zbiórki odpadów ...... 31 6. Opis planowanych zadań w perspektywie 7 lat...... 32 6.1. Modernizacja placu zabaw przy Przedszkolu Publicznym oraz budowa placu zabaw na Nowym Osiedlu w Świbiu...... 34 6.2. Śląska Sieć Tras Rowerowych Zaplecze aktywnej turystyki rowerowej dla mieszkańców zachodniej części Subregionu Centralnego...... 41 6.3. PIAP y dla mieszkańców ziemi gliwickiej...... 45 6.4. Termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej w Świbiu...... 47 6.5. Modernizacja oczyszczalni ścieków w Świbiu...... 54 6.6. Rozbudowa stacji uzdatniania wody w Świbiu o instalację do usuwania azotanów ...... 57 7. Podsumowanie i wnioski...... 61 8. Wykorzystane materiały...... 64
2
1. Charakterystyka miejscowości.
1.1. Charakterystyka Gminy Wielowieś. Gmina Wielowieś zlokalizowana jest w województwie śląskim w jego północno zachodniej części i wchodzi w skład powiatu gliwickiego. Gmina Wielowieś składa się z 12 sołectw, są to: Wielowieś, BłaŜejowice, Czarków, Dąbrówka, Gajowice, Kieleczka, Sieroty; Świbie, Radonia, Raduń Borowiany; Wiśnicze, Zacharzowice. Siedziba Urzędu Gminy mieści się we wsi Wielowieś przy ulicy Głównej 25, a Referatu Ekorozwoju przy ul. Głównej 47. Województwo Śląskie Powiat Gliwicki Rysunek 1 PołoŜenie gminy na tle podziału regionalnego województwa i powiatu (źródło www.bmp.com.pl). Gmina Wielowieś połoŜona jest w środkowo zachodniej części województwa śląskiego, od północy graniczy z gminami: Zawadzkie i Krupski Młyn, od wschodu z gminami Tworóg, Zbrosławice, od południa z miastem Pyskowice, a od zachodu z gminami: Toszek, Jemielnica i Strzelce Opolskie. Granica z gminami: Zawadzkie. Jemielnica oraz Strzelce Opolskie, stanowi równocześnie granicę pomiędzy województwem śląskim i opolskim. Gmina leŜy na szlaku komunikacyjnym wiodącym z Opola do Gliwic i Tarnowskich Gór przy skrzyŜowaniu dróg wojewódzkich relacji Gliwice – Pyskowice Olesno oraz Tworóg – Wielowieś i Wielowieś – Toszek. Gmina ma charakter typowo rolniczy. Powierzchnia gminy wynosi 11 659 ha, w tym powierzchnia uŜytków rolnych 7.605 ha. Ok. 95% z nich to grunty orne. Zasiewami głównymi są zboŜa (63% gruntów ornych, gł. pszenica, mieszanki zboŜowe) oraz rośliny pastewne (19%) i ziemniaki (10%). Struktura upraw uwarunkowana jest niską jakością gleb. Z ogólnej liczby gospodarstw (888) ok. 45% ma powierzchnię większą niŜ 5 ha – średnia wielkość gospodarstwa jest największa z gmin powiatu gliwickiego. Gmina zajmuje równieŜ najwaŜniejsze miejsce w powiecie pod względem hodowli, szczególnie liczby macior (ok. 40% pogłowia powiatu). Czyste środowisko, powietrze i gleba, wolne od zanieczyszczeń sprzyjają produkcji zdrowych płodów rolnych. Strukturę wykorzystania powierzchni gminy przedstawia poniŜsza tabela i wykres.
3
Powierzchnia l.p. Wyszczególnienie [ha] [%] 1 uŜytki rolne 7 605 65,23 2 lasy 3 270 28,05 3 pozostałe grunty i nieuŜytki 784 6,72 ogółem 11 659 100 Rysunek 2 Struktura wykorzystania powierzchni gminy
784 ha 6,72% 28,05% uŜytki rolne
lasy
pozostałe grunty i nieuŜytki 3 270 ha 7 605 ha 65,23%
Gmina Wielowieś liczy ok. 6 tys. mieszkańców, z czego ponad połowa w wieku produkcyjnym, 21,1 % stanowią dzieci do lat 18 tu, a osób w wieku emerytalnym jest około 17%. Od roku 2000 obserwuje się powolny spadek liczby ludności, co spowodowane jest systematyczną malejącą liczbą urodzeń (od 1992). Prognozy przewidują dalszy spadek liczby mieszkańców. Strukturę wiekową mieszkańców gminy przedstawia poniŜsza tabela. Lata 1999 2001 2003 2004 2005 2006 Liczba ludności ogółem 6459 6375 6264 6 104 5 993 6 006 MęŜczyzn 3209 3128 3076 2 967 2 926 2 916 Kobiet 3250 3247 3182 3 137 3 067 3 090 Dzieci % 28,4 27,1 24,5 22,5 21,8 21,1 Wiek emerytalny % 14,1 14,6 16,1 17,3 17,4 17,6 Zakłady na terenie gminy związane są w większości ściśle z rolnictwem: Wielowiejska Spółdzielnia Mleczarska. Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Spółdzielnia Handlowo Usługowa "Rolnik" i Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna oraz z usługami. Spośród wszystkich mieszkańców gminy 1280 osób pracuje w rolnictwie. Związane jest to z największą w całym powiecie gliwickim liczbą gospodarstw wiejskich – 838. Ponadto mieszkańcy gminy znajdują zatrudnienie poza rolnictwem indywidualnym w prowadzących działalność na jej terenie podmiotach gospodarczych.
4
Charakterystykę rynku pracy przedstawia poniŜsza tabela. PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ Jednostka ZAREJESTROWANE W REJESTRZE REGON 2002 2003 2004 2005 2006 miary WG SEKTORÓW WŁASNOŚCIOWYCH ogółem jed.gosp. 235 254 261 273 291 Sektor publiczny podmioty gospodarki narodowej ogółem jed.gosp. 14 14 14 14 14 państwowe i samorządowe jednostki prawa jed.gosp. 10 10 10 10 10 budŜetowego ogółem przedsiębiorstwa państwowe jed.gosp. 0 0 0 0 0 spółki handlowe jed.gosp. 0 0 0 0 0 spółki handlowe z udziałem kapitału jed. gosp. 0 0 0 0 0 zagranicznego państwowe i samorządowe jednostki prawa jed.gosp. 0 0 0 0 0 budŜetowego, gospodarstwa pomocnicze Sektor prywatny podmioty gospodarki narodowej ogółem jed.gosp. 221 240 247 259 277 osoby fizyczne prowadzące działalność jed.go sp. 181 189 193 203 217 gospodarczą spółki handlowe jed.gosp. 7 9 10 11 12 spółki handlowe z udziałem kapitału jed.gosp. 1 1 1 1 1 zagranicznego spółdzielnie jed.gosp. 5 5 5 5 5 fundacje jed.gosp. 0 0 0 0 0 stowarzyszenia i organizacje społeczne jed.gosp. 6 7 9 10 11 W Gminie Wielowieś obecnie jest zarejestrowanych 219 jednostki prowadzące działalność (wg stanu na dzień 31.12.2006 r.) gospodarczą, w tym: − prowadzące działalność usługową: 63; − prowadzące działalność w branŜy budowlanej: 41; − wykonujące usługi transportowe: 23; − prowadzące działalność rzemieślniczą: 11; − prowadzące działalność gastronomiczną: 12; − jednostki prowadzące działalność handlową: 60; − zakłady prowadzące działalność przetwórstwa spoŜywczego: 9. Powiat Gliwicki charakteryzyje się srednią stopą bezrobocia w skali województwa. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dn. 23 stycznia 2001 r. Powiat Gliwicki został zaliczony do grupy powiatów zagroŜonych strukturalną recesją i degradacją społeczną. Tabela 1 Porównanie bezrobocia w wojewód ztwie śląskim i w powiecie gliwickim.
2004 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Województwo 18,0 18,0 18,1 17,8 17,5 17,3 17,2 17,0 16,8 16,7 16,6 16,8 Powiat 18,5 18,4 18,6 18,6 18,3 18,0 17,4 17,2 17,2 17,3 17,4 16,9 2005 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Województwo 17,2 17,2 17 16,7 16,3 16,1 16,1 15,9 15,7 15,4 15,3 15,5 Powiat 17,4 17,6 17,5 17,1 16,7 16,3 16,6 16,6 16,4 16,4 16,5 16,7 2006 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Województwo 15,8 15,8 15,7 15,3 14,7 14,3 14,0 13,8 13,5 13,1 12,9 12,8 Powiat 16,9 16,9 16,6 15,9 15,1 14,5 14,6 14,3 13,6 13,1 13,0 12,9
5
2007 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Województwo 12,9 12,7 12,3 11,7 11,1 10,6 10,3 10,1 Powiat 13 12,8 12,6 11,8 11,1 10,5 9,9 9,7
Na tle powiatu sytuacja w gminie Wielowieś wypada relatywnie dobrze. W powiecie bezrobotnych jest ok. 10 % ludności w wieku produkcyjnym wóczas gdy w gminie Wielowieś ok. 5 %. Na tak dobry obraz sytuacji w gminie wpływ ma zapewne ukryte bezobocie w rolnictwie oraz głównie emigracja ludności do krajów UE. Analizując strukturę bezrobocia w Wielowsi moŜna stwierdzić, Ŝe zdecydowana większość bezrobotnych to osoby młode – poniŜej 35 roku Ŝycia, z zawodowym i podstawowym wykształceniem. Jednostka BEZROBOCIE 2003 2004 2005 2006 miary Bezrobotni zarejestrowani wg płci ogółem osoba 229 242 204 165 męŜczyźni osoba 102 109 98 78 kobiety osoba 127 133 106 87 Stopa bezrobocia ogółem % 6,27 6,63 5,61 4,50 Teren, na którym zlokalizowana jest gmina był miejscem, na którym rozwijało się osadnictwo juŜ w X wieku p.n.e. W okolicach Wielowsi podczas badań archeologicznych natrafiono na cenne znaleziska: skarb w Czarkowie i bogate cmentarzysko w Świbiu, świadczące o zamieszkiwaniu tych terenów juŜ w okresie kultury łuŜyckiej (1000 400 p.n.e.). Na obecny kształt sieci osadniczej największy wpływ wywarł XIII wiek, w którym to ukształtowała się jej podstawowa struktura związana z dominującymi majątkami rycerskimi. Atrakcją turystyczną gminy są zabytkowe obiekty, których zestawienie przedstawiono w poniŜszej tabeli. l.p. Miejscowość Obiekty zabytkowe 1 Dąbrówka: Dwór klasycystyczny z 1895 r. Spichlerz murowany z 1821 r. Budynek dworski z 1808 r. 2 Sieroty Kościół parafialny pod wezwaniem Wszystkich Świętych z 1490 r. 3 Świbie Kościół parafialny pod wezwaniem Świętych Mikołaja i Krzysztofa z ok. 1500 r. Kapliczka pod wezwaniem Świętej Benigny z 1669 r. Spichlerz dworski, murowany z końca XVIII w. Dawna gorzelnia dworska 1854 r. Stanowisko archeologiczne połoŜone na północy od wsi Zespół parkowy 4 Wielowieś Kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP z XV w. Dwór przy ul. Zamkowej 1 z 1748 r. Zespół parkowy 5 Wiśnicze Kościół parafialny pod wezwaniem Świętej Trójcy z 1585 r. Kaplica pod wezwaniem Matki Bolesnej z lat 1762 1768 Spichlerz na podwórzu plebanii z 1 połowy XIX w. Zespół parkowy 6 Zacharzowice Kościół filialny pod wezwaniem Świętego Wawrzyńca z 1580 r. Przez teren gminy przebiega kilka znakowanych szlaków turystycznych: a) Szlak Powstańców Śląskich przebiegający przez: Bytom – Toszek – Dąbrówka – Centawa – Strzelce Opolskie – Góra Św. Anny – Kędzierzyn Koźle – Gliwice;
6
b) Szlak OkręŜny wokół Gliwic Śląskich przebiegający przez: Rudy – Toszek – Wilkowiczki – Zacharzowice – Pniów – Pyskowice – Łabędy – Chudów – Szczygłowice – Rudy; c) Szlak Stulecia Turystyki przebiegający przez: Rybnik – Ligota Toszecka – PłuŜniczka – Dąbrówka – Hubert – Świbie – Wielowieś – Tworóg – Tarnowskie Góry; d) Szlak Zacharzowicki : Zacharzowice – Sieroty – Gajowice – Wiśnicze – Świbie; Oraz trasy rowerowe Śląskiej Sieci Tras Rowerowych: a) Trasa Czarna z Lublińca przez Borowiany, Wielowieś, Toszek do Rybnika; b) Trasa Niebieska z Poznania przez Kluczbork, Olesno, Lubliniec, Borowiany, Gliwice, Katowice, Dąbrowę Górniczą do Częstochowy; c) Trasa Zielona z Wrocławia przez Ozimek, Zawadzkie, Borowiany, Tarnowskie Góry, Zawiercie do Krakowa; Projektowane są takŜe kolejne trasy rowerowe: a) Trasa rowerowa „Autochtoni” Toszek – Wiśnicze Świbie – Wielowieś – Kieleczka – Krupski Młyn; b) Trasa rowerowa „Zabytki techniki” DzierŜno – Kamieniec – Zacharzowice – Toszek; Największą atrakcją przyrodniczą jest połoŜony na terenie gminy rezerwat „Hubert”, którego głównym zadaniem jest ochrona lasu mieszanego o cechach naturalnych. Z innych wartości poznawczych i rekreacyjnych gminy Wielowieś wspomnieć naleŜy liczne zabytki kultury materialnej, zwarte kompleksy leśne oraz piękny krajobraz. 1.2. Kierunki rozwoju Gminy według zapisów Strategii Ekorozwoju Gminy Wielowieś. Strategia Ekorozwoju Gminy Wielowieś, która jest nadrzędnym dokumentem strategicznym gminy określa następujące kierunki rozwoju Gminy. 1.2.1. Uwarunkowania zewnętrzne rozwoju gminy Silne i słabe strony: Silne strony: bardzo duŜy ośrodek i potencjał rolniczy; niezły stan środowiska naturalnego gminy (gmina Wielowieś naleŜy do jednych z najczystszych w byłym województwie katowickim); niezłe wyposaŜenie gminy (zwłaszcza sołectw Świbie i Wielowieś) w infrastrukturę społeczną; bogate środowisko kulturowe i przyrodnicze; atrakcyjny krajobraz; połoŜenie gminy w pobliŜu duŜych ośrodków miejskich; połoŜenie gminy w pobliŜu Gliwickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej; połoŜenie gminy w pobliŜu ośrodków akademickich; połoŜenie gminy przy uczęszczanych drogach wojewódzkich. Słabe strony: braki w infrastrukturze technicznej, zwłaszcza w sferze gospodarki ściekowej; szpecące krajobraz gminy nielegalne wysypiska odpadów; zły stan techniczny dróg; brak bazy noclegowej; zróŜnicowanie własności nieruchomości; duŜa konkurencja okolicznych ośrodków miejskich; niska średnia wielkość gospodarstw rolnych. 1.2.2. Podstawowe problemy rozwoju – uwarunkowania wewnętrzne A. W sferze ekologicznej.
7
− nieuregulowana gospodarka wodno ściekowa; − brak selektywnej zbiórki odpadów; − nielegalne wysypiska odpadów; − brak gospodarki odpadami niebezpiecznymi; − stosunkowo duŜa niska emisja zanieczyszczeń do powietrza; − stosunkowo duŜe zanieczyszczenie powietrza, pochodzące z komunikacji; − wzrost stęŜenia azotanów w ujęciach wody pitnej usytuowanych w Świbiu i Dąbrówce; − niewielka świadomość ekologiczna mieszkańców gminy. B. W sferze gospodarczej. − brak odpowiedniej infrastruktury technicznej i gospodarczej na obszarach, gdzie rolnictwo moŜe być opłacalne; − trudności z nabyciem gruntu na cele pozarolniczej działalności gospodarczej, związane z rozdrobniem gospodarstw i koniecznością pertraktowania z kilkoma właścicielami; − restrukturyzacja przemysłu cięŜkiego, co wiąŜe się z upadkiem lub koniecznością przekwalifikowania małych firm obsługujących restrukturyzowane gałęzie przemysłu. C. W sferze infrastruktury technicznej i gospodarczej. − brak kanalizacji ściekowej i deszczowej; − zły stan techniczny dróg; − brak chodników na głównych ulicach poszczególnych jednostek osadniczych; − zbyt skromna infrastruktura telekomunikacyjna; − niedokończona inwestycja gazyfikacji gminy. D. W sferze społecznej. − stosunkowo duŜe bezrobocie (szczególnie ukryte); − słaba komunikacja lokalna; − zagroŜenie zwiększeniem bezrobocia, wynikające restrukturyzacją przemysłu cięŜkiego; − niewielki procent ludzi z wyŜszym wykształceniem wśród społeczności gminnej; − zbyt duŜy procent ludzi legitymujących się wykształceniem zawodowym zasadniczym lub podstawowym; − mała liczba i słabe wyposaŜenie placówek kulturalnych; − uboga baza rekreacyjno – sportowa. 1.2.3. Wnioski z uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych Wszelkie działania w dziedzinie rolnictwa powinny zmierzać do podniesienia jego konkurencyjności w regionie poprzez podniesienie jakości produkcji (zdrowa Ŝywność), zmianę struktury gospodarstw rolnych, organizację przetwórstwa i zbytu. Wiodącą rolę będą tu odgrywały grupy producenckie rolników. Ze względu na kapitałochłonność tych działań naleŜy zabiegać o preferencyjne fundusze dla rolnictwa. NaleŜy umoŜliwiać mieszkańcom gminy szansę realizacji własnych przedsięwzięć. Istotną rolę będą tu odgrywały władze lokalne oraz instytucje okołobiznesowe. Wszelkie zamierzenia w dziedzinie infrastruktury społecznej naleŜy ukierunkować na poprawę warunków Ŝycia i zwiększenie identyfikowania się społeczności z miejscem zamieszkania. DuŜe znaczenie będzie miało równieŜ podnoszenie świadomości ekologicznej. Sytuacja gospodarcza gminy wymusza koncentrowanie się na rozwijaniu jej funkcji poza rolniczych. Decydującym czynnikiem stymulującym zmiany będzie rozwój drobnej przedsiębiorczości, w szczególności drobnego przemysłu przetwórczego, który perspektywicznie stanie się rynkiem zbytu dla 20, 30 % produkcji gminy. Nowoczesna baza rekreacyjno turystyczna jest niezbędna w świetle załoŜonego wielofunkcyjnego rozwoju gminy – rozwoju przedsiębiorczości oraz wykorzystania naturalnych walorów gminy w celu rozwoju turystyki i agroturystyki. Turystyka stanie się narzędziem ściągania kapitału oraz odbiorców szeroko rozumianego produktu lokalnego.
8
Za priorytetowe działania w zakresie infrastruktury technicznej uznano inwestycje w dziedzinie gospodarki wodno ściekowej. Sprawą istotną jest równieŜ stan dróg i chodników oraz przygotowanie miejsc parkingowych odpowiednio do tworzonej bazy turystycznej. Rozwój infrastruktury powinien przebiegać celowo. Inwestycje w zakresie energetyki i gazownictwa przewidziano perspektywicznie w miarę zwiększających się potrzeb. MoŜliwości wykorzystania sieci energetycznej i gazowej do celów rozwoju w ciągu najbliŜszych lat są wystarczające. Stworzenie Centralnej Bazy Danych wraz z pełną komputeryzacją gminy i opracowaniem strony internetowej zaplanowano jako pilne. Gmina Wielowieś posiada stosunkowo duŜy zasób terenów inwestycyjnych pod budownictwo mieszkaniowe i komercyjne, lecz z drugiej strony, w rejonach stref inwestycyjnych występują braki infrastruktury technicznej (uzbrojenia terenu). Szansą dla rozwoju gminy Wielowieś mogą stać się środki proakcesyjne Unii Europejskiej. Fundusze to mogą mieć niebagatelne znaczenie, z uwagi na fakt, Ŝe gmina nie posiada wystarczających własnych środków finansowych, które moŜna by przeznaczyć na rozwój inwestycji, zwłaszcza związanych z ochroną środowiska.
1.2.4. Cele i określenie kierunków rozwoju 1.2.4.1. Cel nadrzędny – misja rozwoju. Celem nadrzędnym dla Gminy Wielowieś jest: „podniesienie poziomu Ŝycia społeczności lokalnej, poprzez rozwój ekologicznego rolnictwa będącego w stanie konkurować z wysoko rozwiniętym rolnictwem zachodnioeuropejskim oraz przemysłu o niskiej uciąŜliwości dla środowiska i turystyki, z uwzględnieniem uwarunkowań wynikających z zasad ekorozwoju (rozwoju zrównowaŜonego). 1.2.4.2. Cele strategiczne mające zapewnić osiągnięcie celu nadrzędnego. Określono następujące cale strategiczne rozwoju gminy: A) Poprawa stanu środowiska naturalnego w gminie. B) Rozwój działalności małych i średnich przedsiębiorstw. Rozwój ten nie moŜe pogorszyć stanu środowiska (rozwój zgodny z zasadami ekorozwoju). C) Unowocześnienie rolnictwa w kierunku produkcji zdrowej Ŝywności oraz powstania gospodarstw wielofunkcyjnych, nie tylko produkujących płody rolne, ale i przetwarzających je. D) Rozwój gospodarki turystycznej z zachowaniem zasad ekorozwoju. E) Poprawa kondycji społecznej ludności gminy. 1.2.4.3. Cele operacyjne i odpowiadające im zadania do realizacji. A. Poprawa stanu środowiska naturalnego. a) uregulowanie gospodarki wodno ściekowej na terenie gminy; b) zorganizowanie selektywnej zbiórki odpadów; c) organizowanie okresowej zbiórki odpadów niebezpiecznych; d) likwidacja nielegalnych składowisk odpadów; e) obniŜenie niskiej emisji; f) zwiększenie lesistości gminy; g) współpraca z sąsiednimi gminami w celu ochrony wód powierzchniowych i wgłębnych oraz organizacji gospodarki odpadami. B. Rozwój działalności małych i średnich przedsiębiorstw. a) rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej gminy; b) przygotowanie terenów pod inwestycje; c) opracowanie systemu ofert inwestycyjnych i usługowych; d) mobilizacja przedsiębiorstw i kapitału z terenu gminy; e) realizacja działań proekologicznych w celu podniesienia wartości środowiska naturalnego gminy; f) pozyskiwanie terenów dla mieszkalnictwa;
9 g) zachęcanie ludności z terenu GOP u do inwestowania w mieszkalnictwo jednorodzinne, rezydencjonalne i letniskowe na terenie gminy; h) propagowanie agroturystyki. C. Restrukturyzacja rolnictwa. a) organizowanie szkoleń dla rolników na tematy produkcji ekologicznej; b) sprzyjanie tworzeniu miejsc pracy poza sektorem rolniczym, co spowoduje powstawanie mniejszej liczby gospodarstw; c) stworzenie warunków na terenie gminy dla inwestorów z branŜy przetwórstwa spoŜywczego; d) poprawa stanu środowiska naturalnego; e) propagowanie wśród rolników nawoŜenia naturalnego; f) promocja gminy jako obszaru o małym zanieczyszczeniu środowiska, produkująca czystą Ŝywność na bazie nawozów naturalnych. D. Rozwój turystyki. a) budowa i rozbudowa ścieŜek rowerowych; b) zagospodarowanie zespołu parkowego w Wielowsi oraz renowacja pałacu znajdującego się w tym zespole; c) rozbudowa i renowacja istniejącego zaplecza sportowo – rekreacyjnego; d) organizowanie imprez rekreacyjno sportowych obejmujących swym zakresem obszar powiatu lub nawet województwa (szczególnie imprezy masowe i młodzieŜowe); e) tworzenie atrakcyjnych centrów poszczególnych miejscowości i ich otoczenia; f) wyznaczenie terenów dla mieszkalnictwa letniskowego; g) reklama gminy za pomocą prasy i internetu; h) odpowiednie oznakowanie miejsc atrakcyjnych turystycznie, postawienie map gminy z zaznaczonymi najwaŜniejszymi informacjami dla turysty; i) wydanie informatora turystycznego dla gminy; j) ciągła troska o środowisko naturalne, oraz ochrona krajobrazu gminy; k) współpraca i zapraszanie szkół z pobliskich miast do organizacji na terenie gminy zielonych szkół (zarówno kilkudniowych jak i jednodniowych); l) organizowanie imprez rekreacyjno sportowych obejmujących swym zakresem obszar powiatu lub nawet województwa (szczególnie imprezy masowe i młodzieŜowe) mające na celu promocję gminy; m) współpraca z sąsiednimi gminami mająca na celu rozwój turystyki i rekreacji. E. Poprawa kondycji społecznej ludności gminy. a) zapewnienie poczucia bezpieczeństwa społeczności lokalnej; b) zapewnienie dzieciom i młodzieŜy sprzyjających warunków do rozwoju intelektualnego i zdobycia jak najlepszego wykształcenia; c) sprzyjanie rozwojowi drobnego przemysłu i zakładów usługowych; d) rozbudowa infrastruktury technicznej gminy; e) poprawa jakości usług komunikacyjnych; f) zachęcanie młodzieŜy do podejmowania nauki w szkołach średnich i wyŜszych; g) stworzenie silnego ośrodka oświatowego na poziomie podstawowym i gimnazjalnym; h) propagowanie kultury i sportu wśród społeczności gminy; i) aktywizacja współpracy międzygminnej dla rozwoju. Poprawa stanu środowiska naturalnego. Gospodarka wodno ściekowa. Do zadań gminy naleŜą zadania związane z zaopatrzeniem w wodę, odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków oraz ochrony środowiska. Realizacja tych zadań wiąŜe się z korzystaniem z wód, polegającym na poborze wód powierzchniowych i podziemnych oraz wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi. Wymogi ekologiczne w gospodarce wodno ściekowej dotyczą przede wszystkim takiej ochrony zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem, aŜeby nadawały się do wykorzystania na potrzeby ludności lub gospodarki, a ich stan nie wywoływał szkodliwych zmian w środowisku. Realizacja zadań gospodarki wodno ściekowej wymaga stosowania odpowiednich systemów i urządzeń technicznych, a przede wszystkim: − wodociągów do zbiorowego zaopatrzenia w wodę ludności, jednostek gospodarczych oraz innych uŜytkowników;
10
− kanalizacji do odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków powstających w wyniku uŜytkowania wody w gospodarstwach domowych, jednostkach gospodarczych i innych; − indywidualnych urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych stosowanych na terenach o małej intensywności zagospodarowania – nie objętych sieciowymi systemami wodociągowymi i kanalizacyjnymi; − systemu odbioru i wywozu ścieków od uŜytkowników wody nie objętych zasięgiem kanalizacji sieciowej, jeŜeli nie ma lokalnych rozwiązań unieszkodliwiania i odprowadzania ścieków do gruntu, oraz systemu wywozu osadów ściekowych w przypadku istnienia lokalnych rozwiązań odprowadzania ścieków do gruntu; − kanalizacji deszczowej słuŜącej do odprowadzania i odpowiedniego oczyszczania ścieków opadowych z terenów wymagających usuwania tego rodzaju ścieków. Za sprawne funkcjonowanie wszystkich wymienionych systemów i urządzeń, poza indywidualnymi urządzeniami wodociągowymi i kanalizacyjnymi – odpowiada gmina. Wynika z tego konieczność nie tylko eksploatacji tych obiektów, ale równieŜ prowadzenia działalności inwestycyjnej, która w zaleŜności od konkretnej sytuacji moŜe polegać na; − podejmowania inwestycji pierwotnych, – czyli budowie urządzeń i systemów w miejscowościach dotychczas ich pozbawionych; − prowadzeniu inwestycji odtworzeniowych – w celu utrzymania istniejących systemów i urządzeń w naleŜytym stanie technicznym; − prowadzeniu inwestycji modernizacyjnych – w celu dostosowania istniejących systemów i urządzeń do podwyŜszonych wymagań jakościowych; − prowadzeniu inwestycji rozwojowych – w celu dostosowywania istniejących systemów i urządzeń do zwiększających się potrzeb związanych z rozwojem jednostki osadniczej i intensyfikacją zagospodarowania jej terenu. Miejscowości Gminy Wielowieś są w stu procentach zaopatrzone w wodę. Sieć wodociągowa jest zasilana z ujęć wodnych zlokalizowanych w Wielowsi, Wiśniczu, Świbiu i Dąbrówce. W Gminie Wielowieś jedynie wieś Świbie posiada oczyszczalnię ścieków. W pozostałych miejscowościach ścieki przechowuje się w bezodpływowych zbiornikach do gromadzenia ścieków i są one wywoŜone wozami asenizacyjnymi do punktów zlewnych oczyszczalni ścieków połoŜonych w Świbiu, Toszku lub Tworogu.
11
1.3. Charakterystyka miejscowości Świbie. Wieś wzmiankowana w 1299 r. z okazji konsekracji kościoła Św. Mikołaja. Nazwa oznacza miejsce występowania rośliny zwanej świbka. Wieś naleŜała m.in. od 1648 r. do Colonów, od 1684 r. do rodziny Verdugo, od 1783 do hr Filipa Colony, od 1807 r. do baronowej Gastheim, następnie do hr Andrzeja Marii Renarda i Rudolfa Schellera. W 1910 r. przeszła na własność Skarbu Pruskiego. Na północ od wsi znajduje się folwark Napłatki, wzmiankowany w 1845 r., jego nazwa oznacza „teren przylegający do głównej posiadłości”. W lesie na zachód od folwarku znajduje się dawna gajówka Diana, w której w 1985 r. utworzono MłodzieŜowy Ośrodek Terapii i Rehabilitacji dla byłych narkomanów, obecnie naleŜy do Nadleśnictwa Rudziniec i jest niewykorzystana. Na południe od wsi wznosi się Kamienna Góra, naleŜąca do Pagórów Sarnowskich, z dwoma wapiennikami. Sołectwo zajmuje powierzchnię 1973,30 ha, z czego tereny zainwestowane i rozwojowe stanowią odpowiednio: Sołectwo razem 1973,30 ha Tereny mieszkaniowe zabudowa wielorodzinna 1,37 ha Tereny mieszkaniowo usługowe zabudowa jednorodzinna i zagrodowa 50,12 ha Tereny mieszkaniowo usługowe zabudowa jednorodzinna 9,81 ha Tereny pól uprawnych z dopuszczeniem zabudowy 9,89 ha Tereny produkcyjno usługowe zabytkowy zespół dworski 3,25 ha Tereny produkcyjno usługowe i inŜynierii 11,96 ha Tereny usług innych 1,60 ha Tereny usług kultu religijnego 1,00 ha Tereny usług sportu i rekreacji 1,52 ha Tereny usług oświaty 1,05 ha Tereny wód otwartych 0,12 ha Tereny zieleni urządzonej 1,64 ha Pozostałe to pola uprawne i lasy. Wieś ma charakter typowo rolniczy, na jej terenie nie są zlokalizowane Ŝadne zakłady przemysłowe. Pozarolnicza działalność gospodarcza oparta jest na usługach dla ludności. W sołectwie zarejestrowanych jest 29 podmiotów gospodarczych w tym: Usługi – 5; BranŜa budowlana – 5; Rzemiosło – 4; Gastronomia – 2; Handel – 11; Przetwórstwo spoŜywcze – 1; Usługi transportowe – 1;
12
Rysunek 3 Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Sołectwa Świbie.
13
Świbie zamieszkuje 1256 osób w tym 21 osób czasowo. W obrębie miejscowości zlokalizowanych jest 231 gospodarstw domowych, wszystkie podłączone są do sieci wodociągowej a 142 do sieci kanalizacyjnej, 183 korzysta z systemu zbiórki odpadów komunalnych. Dla wszystkich budynków istnieje moŜliwość podłączenia do sieci telekomunikacyjnej i sieci gazowej. Zabudowa wsi ma charakter jednorodzinny o średnim rozproszeniu, w centrum wsi występuje zabudowa zwarta wielorodzinna. Na terenie wsi usytuowana jest szkoła podstawowa i przedszkole, do których uczęszczają dzieci nie tylko z Świbia, ale takŜe z: Radonii, Borowian, Raduni, Wiśnicza. Na terenie miejscowości funkcjonuje Parafialny Ośrodek Kultury i Biblioteka Publiczna. Na terenie wsi zlokalizowane jest boisko sportowe, kościół parafialny. Podstawową opiekę medyczną mieszkańców zapewnia NZOZ w Świbiu, Na terenie miejscowości funkcjonuje klub sportowy, prowadzący zajęcia w dziedzinie piłki noŜnej w dwóch grupach wiekowych tj. dzieci i dorosłych. Od siedziby starostwa powiatowego w Gliwicach wieś oddalona jest o 25 km, natomiast od najbliŜszych większych miast odpowiednio: Katowice (miasto wojewódzkie) – 48 km; Zabrze – 30 km; Opole – 57 km; Częstochowa – 56 km. Świbie od zachodu i północy sąsiaduje z kompleksami leśnymi.
Rysunek 4 Ortofotomapa miejscowości Świbie.
14
Do Opola – 57 km Do Częstochowy – 56 km
30 km
Do Gliwic 25 km Do Katowic – 48 km Rysunek 5 Świbie tle układu drogowego.
15
Rysunek 6 Zespół pałacowo parkowy w Świbiu. Główną atrakcją turystyczną miejscowości jest Kościół parafialny p.w. Św. Mikoła Biskupa, późnogotycki z ok. 1500 r., z kamienia łamanego, otynkowany w 1912 r. W prezbiterium odsłonięte fragmenty gotyckiej polichromii, drzwi zakrystii z okuciem z ok. 1500 r., wyposaŜenie wnętrza barokowe. Przy kościele usytuowany jest cmentarz neogotycki z 1882 r., na którym znajduje się płyta nagrobna Krausa i rodziny Krautvorst, odlew huty gliwickiej z 1840 r. W sąsiedztwie kościoła zlokalizowany jest dwór neogotycki z 1800 r. (parter), rozbudowany o piętro w 1830 r. i drugie piętro w 1900 r., w naroŜnikach i ryzalicie flankowane wieŜyczki z krenelaŜem. W sąsiedztwie spichlerz z końca XVIII wieku i gorzelnia z 1854 r. oraz park o powierzchni 1,95 ha z 2 cisami pospolitymi o obwodach 292 i 320 cm, jesionem wyniosłym o obwodzie 385 cm. Kolejną atrakcją miejscowości jest Kaplica barokowa p.w. źw. Benigny z 1669 r., z wieŜyczką na sygnaturkę. Nad portalem późnogotycka kamienna rzeźba św. Krzysztofa z 1515 r. Wewnątrz m.in. krzyŜ z drewnianą figurą Chrystusa ukrzyŜowanego z początku XIX wieku. W 1936 r. w Świbiu odkryto cmentarzysko kultury łuŜyckiej datowane na wczesny okres Ŝelaza (650 400 lat p.n.e.), łacznie odkryto ok. 400 grobów szkieletowych i ciałopalnych.
16