Një Mbishkrim I Vjetër Në Muret E Manastirit Të Grottaferratës
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
pagina 1 Anno 16 n.3 Settembre 2018 Anno 16 Distribuzione gratuita in: Mensile di attualità e cultura italo-albanese Albania, Australia, Numero 3 Belgio, Canada, Germania, Direttore editoriale: Hasan Aliaj Grecia, Francia, Italia, Settembre 2018 Stati Uniti e Svizera Një mbishkrim i vjetër në muret ILLIRIA O SCHIAVONIA Tradotto da Latino Professor Carmelo Pandolfi ’Illiria o Schiavonia, pur compren- riatico, giacché chiaramente apre i litorali dendo nel proprio perimetro sia della Croazia e della Dalmazia all’impeto e manastirit të Grottaferratës Ldiverse Regioni che Province, solo del mare, e presenta le restanti sue provin- all’estremità di due di esse riceve i flutti ce separate dal mare alle parti interne della Nga HASAN ALIAJ, Romë impetuosi del Mare Superiore ovvero Ad- terraferma. Me anën e këtij shkrimi modest ftoj (segue a pagina 2) paleografët shqiptarë të deshifrojnë një mbishkrim të vjetër në muret e manastirit të Grotaferratës. Nëse do të zgjidhet ky ngërç i hamendësimeve do të hidhen poshtë ato që janë shkruar në librin e muzeut, ku autorët kanë qenë me origjinë shqiptare nga Korona e Moresë. Nëse gjithçka që ndodhet në muret e manastirit do të jetë e vërtetë, një meritë kanë dy intelektualët e mençur dhe me plot pasion, Artan Shkreli dhe Oltjon Muzaka. (Lexoni në faqen 12) Un’antica iscrizione sulle mura del Monastero di Grottaferrata Tramite questo modesto scritto invito i paleografi albanesi a decifrare Di HASAN ALIAJ un’iscrizione antica sulle mura del Monastero di Grottaferrata. Se si scioglierà ue mesi fa, assieme ad Artan questo nodo delle supposizioni cadranno già quelle che sono scritte nel libro del DShkreli ed Oltjon Muzaka museo, dove gli autori sono stati di origine Albanese da Corona di Morea. Se Una curiosita’nelle sale del Museo visitammo il Monastero di San Nilo a tutto ciò che accade tra le mura del Monastero sarà vero, il merito per questo è Grottaferrata (Roma). di due intellettuali saggi e pieni di passione: Artan Shkreli e Oltjon Muzaka. Statale di s’Maria in Grottaferrata (segue a pagina 12) Di Angelo D’Ottavi sale dell’esposizione, qualche visitatore più attento avrà notato nelle sale VII el visitare il museo, accanto e VIII alcune rappresentazioni e scritte ai materiali, agli affreschi e in carboncino di cupole di moschee Arvareshu - il protosardo illirico Ndecorazioni che riempiono le musulmane ed altre fortificazioni. (segue a pagina 13) Massimo i Artës l’Aghiorita dhe edukimi i tij humanist në Itali Nga DINO MARIUZ Flirt Arvanitas dhe një këngë ga shkrimet e Massimo popullore arvanitase l’Aghiorita duket qartë se ai Di Salvatore Bovore mele la stessa radice semantica degli illiri. I (segue a pagina 7) Nkishte një kulturë filozofike të predecessori dei barbaricini e dei sardi paçmuar: mes autorëve më të njohur protosardo illirico viene definito sono i nuragici o shardana. nga ai përmenden Pitagora, Platoni, ILarvareshu, lingua sarda prelatina E’ esemplificativa la lingua dei centri NË KËTË NUMËR DO TË LEXONI: Aristoteli, Epicuro. Që ai ka pritur o lingua shardana di origine pelasgica del Monte Santo (Sardegna Orientale në Padova për studimin e filosofisë, (popoli del mare) parlata in Sardegna - Golfo di Dorgali) dove per un unico Copëza nga historia e Dardanisë mesjetare Ne paganët dhe pak fjalë kjo kuptohet nga vetë Aghiorita. Nuk dall’epoca nuragica fino al periodo significato si usa spesso il termine latino nga historia e fshatit me emrin: “Qishbardhë” Dardania, superfuqia e duhet të harrojmë që gjatë periudhës imperiale bizantino in base a quanto e quello prelatino. Gli “arvaresos” sono metalurgjisë Un moderno linguistica europeo riconosce come parente së qëndrimit të Massimos në Padova, attestato dallo storico bizantino Stefano gli odierni barbaricini in Sardegna. ariana una antichissima lingua morta e dissepolta: la lingua hittita L’ABC katedra e filozofisë dhe filologisë greke di Bisanzio. Oggi è estinta. Questa lingua, I romani chiamavano i barbaricini del migrante Disa grimca nga studime të përfundura e të pa botuara të Universitetit padua ishte e zënë seppur codificata, oggi è citata solo ilienses che etimologicamente hanno nga një patriot i tij i origjinës Niccolò per alcune perifrasi, se ne conservano la stessa radice semantica degli illiri. I Portrete të tjera të Gjergj Kastriotit dhe të pjestarëve të familjes Kastrioti (Laonico) Tomeo (35). comunque innumerevoli parole nella predecessori dei barbaricini e dei sardi Presidenti Meta pritet në një audiencë të posaçme nga Papa Françesku Një tjetër qytet që në vitet 500 lingua sarda parlata, soprattutto in sono i nuragici o shardana. Zotnillëku te Dibranët Zakynthos, ishull me mrekulli të natyrës dhe gëzonte famë si bartës i kulturës ishte Barbagia, cosa che porta ad affermare Questa lingua si è estinta in ultimo dëshmi që flasin shumë Lo stupore nell’arte di Llesh Biba Konnonvili Ferrara. che la latinizzazione del sardo non in Barbagia (Arvarè o Arvaria in qendra e Gjergj Arianitit Zona origjinale etno-gjuhësore e Shqipërisë dhe Edhe këtu jetoi i riu epirot lakmues è stata pienamente completata. E’ arvareshu) nella zona interna della i dijes. Atë nuk e tërhoqi madhështia esemplificativa la lingua dei centri Sardegna (Shardinna in arvareshu). mbijetesa e një fjale peonike në Itali Brezi i ri i historianëve dhe nevoja e oborrit të Ercole I (1471 – 1505), del Monte Santo (Sardegna Orientale Il protosardo illirico apparteneva alla për rikonceptimin e gazetarisë historike! Kontributi i Theofan Popës për por Universiteti i tij që në shekujt XV - Golfo di Dorgali) dove per un unico famiglia linguistica tirrenica alla quale si muzeologjinë shqiptare Përse njeriu “zgjodhi” seksin? “90+” Libër dhe XVI arriti kulmin e shkëlqimit të significato si usa spesso il termine latino ascriveva anche l’etrusco e il pelasgico tronditës, një baladë e dashurisë për jetën Disa mendime rreth librit tij (38). Një rëndësi goxha të madhe ka e quello prelatino. Gli “arvaresos” sono o greco antico predorico o greco arcaico “Skënderbeu, letërkëmbimi me sulltanët” të dr. Mark Palnikajt Arbri, un jetesa në Firenze, qendër e klasiçizmit, gli odierni barbaricini in Sardegna. che oggi molto più semplicemente viene ku Massimo jetoj për disa vite (39). I romani chiamavano i barbaricini ascritta alla famiglia illirica. sogno chiamato Italia dall’Albania al Gargano La lirica nella storia dei (Vijon në faqen 8) ilienses che etimologicamente hanno (segue a pagina 9) popoli MEGALITICO K1 cmyk Antichità Anno 16 n.3 Settembre 2018 pagina 2 ILLIRIA O SCHIAVONIA ILIRIA OSE SLLAVONIA Tradotto da Latino Professor Carmelo Pandolfi Perktheu nga italishja Nikolin. Sh. Lemezhi ’Illiria o Schiavonia, pur comprendendo nel pro- e ishujve më domethënës. prio perimetro sia diverse Regioni che Province, Galiota e Nia janë dy ishuj me një perimetër mjaft Lsolo all’estremità di due di esse riceve i flutti im- të vogël që nga deti shkojnë drejt gjirit të Kuarnaros, petuosi del Mare Superiore ovvero Adriatico, giacché ose më mirë, gjenden në hyrje të gjirit Kuarnaro. Ai chiaramente apre i litorali della Croazia e della Dalmazia që vjen pas tyre, sigurisht Nia, ka një pozitë qendrore all’impeto del mare, e presenta le restanti sue provin- mes ishujve Galiota dhe Sansigo. ce separate dal mare alle parti interne della terraferma. Nga ana e Oseros së ishullit Sansigo ose Sansego Esse, resistendo ai flutti del mare, obbediscono alle gi- [Susak, shënim i përkthyesit], që shkon drejt jugut urisdizioni di diverse competenze della Magistratura, e përballë, e bën thellësinë e detit që e rrethon të pastër presentando sul litorale le località amministrate da varie dhe të kulluar, deri në atë pikë saqë anijet me shumë forme di Governo, estendono il tratto della propria costa siguri kanë mundësi të ulin pa asnjë rrezik spirancat marittima dall’estremità dell’Istria fino a Boiana (Buna) deri në të gjashtëmbëdhjetën ose të njëzetën orgjìa12 foce del fiume Sinuo vicino al Golfo di Lodrino1. të thellë, larg nga ashpërsitë e çdo tipi ere. La Morlacchia, traendo il proprio inizio dal litorale che Permola është një ishull mjaft i vogël i rrethuar nga fa parte della Croazia, dove il litorale dell’Istria mediante kufij të vegjël, është në mes të ishullit Sansigo dhe San il suo ultimo confine lo definisce come un limite, accom- Pietro de Nino. pagna la parte estrema del mare Adriatico mediante una Kerso dhe Ossero janë ishuj të ndarë, por dikur espansione più lunga mentre scende giù sensibilmente ishin të bashkuar, meqenëse Republika e Venedikut, verso la sua fine, e si ferma dinnanzi allo Stato di Zara. I duke hapur një kanal pranë bashkësisë qytetare të luoghi del litorale sono: Fiume la prima delle città a trar- Osseros, bëri që të ndahej në dy pjesë. Ajo pjesë, që, re il nome derivante dal termine “fiume” e dai tedeschi duke ndjekur profilin e vet shkon drejt Veriut, merr chiamata S.Vito al Flaum, poiché chiamano “Flaum” emrin Kerso; ndërsa pjesës tjetër, që shtrihet drejt ju- ciò che dagli Italici è detto Fiume2. Viene recensita fra i gut, i qe dhënë emri Ossero. Ndërsa atje ku ky ishull possedimenti degli Arciduchi d’Austria; a Porto Re c’è me degëzimet më të skajshme shkon drejt krahinës së l’arsenale delle navi3; Sotemedi e Molini sono località di qiellit të erës së Veriut13, paraqet një cep përballë non grande interesse; Zeng, località di fortezze belliche, Pagos; ana jugore ka pamjen mbi ishujt Shën Pietro delle quali è ben fornita, comunità cittadina assai protetta de Nino dhe Permola përballë tij për njëfarë pjese të e fortezza di grande fama, ha anche rapporti col casato gjirit Adriatik. Austriaco ed offre domicilio ad una certa popolazione Bregu perëndimor i gjirit të Kuarnaros ndahet nga che viene chiamata Uscocchi4. Popolo coraggioso e belli- pjesa tjetër e bregut të Istrias nga deti që rrjedh në coso, insieme alla gente della Morlacchia dello stesso ca- ne, di cui una, essendo superiore all’altra per il soprag- liria ose Sllavonia, megjithëse përfshin në perime- mes.