BIBLIOTEKA AKADEMII PROGRAMU RÓWNAĆ SZANSE Stowarzyszenie SZOK – Skuteczni, Zdecydowani, Operatywni, Kreatywni
KUCHENNE MASZKIECENIE
Radlin 2018 Koordynator projektu: Ewa Szurchaj Konsultacja merytoryczna: Danuta Daszkiewicz, Sławomir Jaskulski Realizatorzy projektu i autorzy tekstów: Agata Domurat, Bartosz Jeszka, Bożena Wojaczek-Kałus, Elżbieta Juraszek, Ewa Szurchaj, Jakub Rangol, Jakub Winsławski, Joanna Otlik, Kacper Baszczok, Marcin Skorupa, Marta Zielonka, Natalia Suchanek, Wiktoria Cichon. Partnerzy: Urząd Gminy Radlin Szkoła Podstawowa nr 1 w Radlinie Szkoła Podstawowa nr 3 w Radlinie Koło Gospodyń z Głożyn Projekt okładki: Marcin Chomicki Korekta tekstu: Jarosław Karczmarzyk Fotografie: Joanna Wojdała, Jakub Winsławski Grafika i rysunki: Elżbieta Juraszek, Joanna Otlik Wydawca: Stowarzyszenie SZOK – Skuteczni, Zdecydowani, Operatywni, Kreatywni Radlin 44-310, ul. Makuszyńskiego 17
Wydanie pierwsze Druk i oprawa: DRUKARNIA M&Z DRUK, ul. Puszkina 34, 44-310 Radlin Publikacja wydana dzięki pomocy Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności oraz Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży w ramach Programu Równać Szanse.
2 3 Zapraszamy Was do przeżycia naszej przygody… wszystkich wzlotów i upad- ków, małych i większych sukcesów. Przedstawiamy wszystko, co wypracowaliśmy podczas realizacji projektu „Kuchenne maszkiecenie- warzymy, godomy, trady- cji się trzymamy” zrealizowanego przez Stowarzyszenie „SZOK” z Radlina, w ra- mach Ogólnopolskiego Konkursu Grantowego „Równać szanse 2016”. Metoda, którą wypracowaliśmy, była oparta na rozwijaniu kompetencji spo- łecznych (np. skuteczna współpraca w grupie, widoczność w środowisku, radzenie sobie ze stresem i problemami, opanowanie praktycznych umiejętności potrzeb- nych w życiu) poprzez wspólne gotowanie. My oparliśmy się na tradycyjnej kuchni śląskiej, natomiast Wy możecie samodzielnie wybrać kulinarny nurt, który Was pasjonuje. Nasza publikacja skierowana jest do animatorów, wychowawców, opiekunów grup nieformalnych, młodych liderów, nauczycieli, osób na co dzień pracujących z młodzieżą.
4 5 Jak zacząć? Dobrze jest podzielić działania na kolejne fazy/etapy. FAZA I – Określ cele, po co będziecie realizować te zadania, jakie kompetencje są najbardziej potrzebne młodym w twojej miejscowości. Możesz wybrać, któreś z rozwiniętej listy poniżej: • skuteczna współpraca w zespole, • rozwój umiejętności komunikacyjnych, • nauka praktycznych umiejętności potrzebnych w życiu codziennym, • nawiązywanie nowych kontaktów społecznych, • odkrywanie i wykorzystywanie zasobów lokalnego środowiska, • autopromocja, radzenie sobie ze stresem i problemami, • lepsze przystosowanie do zmian życiowych, rozwój swoich zainteresowań i pasji. FAZA II – Diagnoza kuchni i kultury regionalnej, należy: • zrobić diagnozę na temat kulinariów, popytać ludzi, prześledzić historię miejscowości, warunki życia, zasoby i braki, • porozmawiać z różnymi grupami wiekowymi, instytucjami mającymi wpływ na życie młodych w środowisku lokalnym, • ustalić, co wyróżnia kulinarnie naszą miejscowość? • zdecydować, czy idziemy w kierunku tradycji, czy nowoczesności? • dowiedzieć się, z czego słynie nasza kuchnia, • ustalić, czy istnieją dania typowe dla naszej miejscowości? • rozeznać się, kto może coś wiedzieć na ten temat? FAZA III – Poznaj ludzi i środowisko lokalne, w tym celu powinno się: • poznać potrzeby młodych, ich pasje, zainteresowania, marzenia, plany oraz słabe i mocne strony, • sprawdzić co robią po lekcjach, co lubią robić i co ich kręci, • nawiązać kontakt z młodymi liderami oraz z dorosłymi, którzy są lokalny- mi społecznikami, • zastanowić się na jakie pytania chcesz znaleźć odpowiedź, • zdobyć informacje z różnych źródeł i różnymi sposobami, • podzielić się tą wiedzą z innymi. FAZA IV – Podejmij decyzję: • kuchnia regionalna czy krajowa, tradycja, czy nowoczesność? • jak zdobyć ciekawe przepisy i w jakiej formie je opublikować? • kto może pomóc z dorosłych? • jak wykorzystać wiedzę niektórych uczestników? • jakie formy marketingu nam pasują? • jak dokumentować i promować działania? FAZA V – Oddaj młodym działanie: Bardzo ważne jest, aby młodzi sami realizowali działania. Wspierajmy, konsultu- jmy, ale nie wyręczajmy! Tylko samodzielnie wykonywane działania dają możli- wość rozwijania kompetencji.
6 PAMIĘTAJ: „Dawniej przywództwo wynikało z siły mięśni. Dzisiaj oznacza dogadywanie się z ludźmi.” Mahatma Gandhi
7 8 9 GDZIE KUCHAREK SZEŚĆ… czyli z kim i gdzie? U kogo szukać pomocy? Ludzie z pasją… to idealni partnerzy. Poszukajcie z młodymi dorosłych, dla których gotowanie i świat kulinariów stały się sposobem na życie i spełnianiem marzeń. Osoby, które lubią młodzież i mają z nią dobry kontakt, zechcą Wam towarzyszyć w kulinarnej przygodzie. Pasjonaci chętnie podzielą się swoją wiedzą i doświadczeniem, pomogą, a nie wy- ręczą, doradzą, a nie skrytykują, wesprą w poszukiwaniu własnych rozwiązań, a nie podadzą gotowy przepis na sukces. To rówieśnicy lub osoby starsze, które w tym, co robią „czują się jak ryba w wo- dzie”. Takie osoby będą Was wspierać, doradzać i pomagać pokonywać trudności.
Fachowcy… To osoby, które osiągnęły sukces życiowy, ponieważ kochają to, co robią. Pasja stała się ich sposobem na życie. Powinniście poszukać w swoim otoczeniu miłośników gotowania, profesjonalistów i hobbystów, członków koła gospodyń, mam, babć, smacznie gotujących krewnych, cukierników, piekarzy, właścicieli firm gastronomicznych, redaktorów, grafików, dziennikarzy pism kulinarnych lub innych osób związanych z gastronomią.
Koalicjanci… Jeśli młodzi mają już plan, co chcą robić, należy zastanowić się nad koalicjantami, partnerami, osobami, które mogą pomóc. Sponsorzy chętnie udostępnią pomiesz- czenie, wypożyczą sprzęt, pomogą merytorycznie zorganizować raut kulinarny lub inną imprezę. Ich wiedza i doświadczenie to nieocenione źródło informacji.
10 Dobrze byłoby przypomnieć młodym, aby podczas planowania spotkania z przy- szłymi koalicjantami, przestrzegali ogólnych reguł: • należy ustalić wcześniej termin, • przedstawić się, mówić rzeczowo, • przedstawić korzyści dla potencjalnego sponsora: Twój sukces = sukces Sponsora, • pomysł powinien odpowiadać na potrzeby młodych i partnera, • na zakończenie rozmowy podziękować koalicjantowi za poświęcony czas. Darczyńca chce wiedzieć, na co konkretnie zostaną przeznaczone jego fundusze, jaką będzie miał korzyść ze współpracy.
PAMIĘTAJ: „Nigdy nie mów ludziom, jak coś zrobić. Powiedz im, co zrobić, a oni zaskoczą cię pomysłowością” George S. Patton
NASZA SPIŻARNIA… czyli co mamy, co możemy mieć, czego nam potrzeba? Wskazane jest, aby grupa miała stałe miejsce, w którym będzie czuła się swobod- nie, gdzie będzie mogła się spotykać. Należy je udomowić, oswoić, aby stało się miejscem należącym do niej. Może znajdzie się sala w Domu Kultury, remizie, harcówce, która w tygodniu stoi pusta? Projekt kulinarny wymaga również dostę- pu do kuchni i sprzętu AGD. Na comiesięczne spotkania planistyczne wystarczy mała salka, np. świetlica środowiskowa.
11 Fundament Należy pomyśleć, co będzie potrzebne do zorganizowania warsztatów, wycieczek, rautu kulinarnego, imprezy środowiskowej, co do promocji, monitoringu. Należy ustalić, co macie, co możecie mieć, czego Wam potrzeba? Sprzęt, czyli co? • wyposażenie kuchni, • komputery, • drukarka, • skaner, • aparat, • kamera, Warto wypełnić poniższą tabelę, może okaże się, że część potrzebnego sprzętu i materiałów już mamy lub będzie go można wypożyczyć nieodpłatnie.
Co mamy? Co możemy mieć? Czego nam potrzeba?
WYRABIANIE CIASTA… czyli tworzymy grupę.
Obrzędowość i styl Grupa powinna być rozpoznawalna poprzez, np. logo, swoją nazwę, które umiesz- czacie na wszystkich materiałach reklamowych, np.: koszulkach, ulotkach, plaka- tach, banerach, stronie WWW. Zamiast koszulek mogą być inne identyfikatory noszone przez uczestników projektu na wszystkich zajęciach projektowych. Na starcie dobrze jest stworzyć kodeks – kartę norm i zasad, którą podpisują mło- dzi i opiekunowie. Karta współpracy w formie, np. plakatu umieszczona zostaje w widocznym miejscu, w pomieszczeniu, w którym odbywają się spotkania pla- nistyczne.
Akcja integracja kulinarna i nie tylko Na dobry początek trzeba się poznać, aby stworzyć zgraną ekipę. Dobrym pomy- słem jest, np. zorganizowanie krótkiego wyjazdu integracyjnego, wycieczki, pik- niku czy też wspólnego spotkania przy herbatce w miejscu zamieszkania. Ważne, aby wszyscy uczestnicy projektu czuli się tam bezpiecznie. Z tego też względu pro- ponujemy odrzucić możliwość organizacji takiego spotkania w szkole, bo nie musi ona przywoływać pozytywne skojarzenia. Nas zintegrowało wspólne gotowanie, pomoc przy obieraniu ziemniaków i in- strukcje obsługi obieraczki. Gotowanie na początek czegoś prostego, a potem de- gustacja. Była to okazja do prywatnych rozmów i śmiechu. Po posiłku gry i zabawy ruchowe
12 Pomysłów jest wiele, oto naszych kilka propozycji: Cele zabaw: • przełamanie barier • zbadanie potrzeb uczestników, • określenie ich oczekiwań dotyczących zajęć, • integracja grupy, • rozwijanie wyobraźni i empatii, • budowanie wzajemnej życzliwości i zaufania.
1. „Nazywam się” Zabawa świetnie nadaje się na rozpoczęcie spotkania integracyjnego. Pozwala zo- rientować się osobie prowadzącej w oczekiwaniach grupy, a grupie otworzyć się na wspólną wymianę zdań. Zabawa polega na tym, że każda z osób musi dokończyć trzy zdania. Nazywam się… Jestem tu dlatego że… Chciałbym, aby to spotkanie… Wypowiadanych zdań nie należy komentować ani krytykować, nawet jeśli będą to dla części graczy zwykłe wygłupy.
2. „Zabawa w marzenia” Prowadzący prosi uczestników o zamknięcie oczu i aby każdy wyobraził sobie, o co poprosiłby złotą rybkę, gdyby nagle mogła ona spełnić jego dwa życzenia. In- strukcja: zamknijcie oczy i wyobraźcie sobie, że za chwilę przyjdzie do was praw- dziwa złota rybka. Może ona spełnić tylko dwa wasze marzenia. Pomyślcie, o co poprosilibyście. Każdy uczestnik (zaczynamy od prowadzącego) wypowiada gło- śno swoje życzenia. Jeśli ktoś nie chce, nie zmuszamy, ale zachęcamy, by podzielił się chociaż jednym marzeniem. W omówieniu podkreślamy wspólne wątki, które pojawiły się w marzeniach uczestników zajęć. Możemy na koniec poukładać ma- rzenia w 3 grupy, np. praca – szkoła, życie osobiste, dobra ogólne (np. sprawiedli- wość).
3. „Rozplącz węzeł” Celem zabawy jest połączenie uczestników w pary. Prowadzący trzyma w ręku pęk pociętego na ok. dwumetrowej długości kawałki sznurka. Ilość kawałków sznurka musi być dokładnie dwa razy mniejsza niż uczestników. Każdy uczestnik łapie za jeden koniec sznurka. Gdy prowadzący puści pęk, każdy uczestnik, nie puszczając sznurka, musi wyplątać się i odnaleźć partnera na drugim końcu swojego sznurka. W parach nie puszczając sznurka próbujemy zawiązać na sznurku supeł.
4. „Zgadnij kim jesteś” Każdy ma na czole przyklejony kawałek taśmy, na której napisana jest jakaś postać (moja grupa ustala na przykład, że wypisujemy tylko postacie z bajek, wygląda to tak, że osoba obok wpisuje nam jakąś nazwę, my wypisujemy sąsiadowi obok itd.) potem, siedząc w kole, po kolei zadajemy pytania, tak by zgadnąć kogo ma się
13 wypisanego. My graliśmy akurat tak, że jeśli odpowiedź brzmiała NIE to przecho- dziło się do kolejnej osoby.
5. „Wycieczka” Wybieramy się na wycieczkę i każdy coś pakuje do plecaka. Każdy pakuje jedną rzecz na pierwszą literę swojego imienia i mówi co spowodowało, że wybrał wła- śnie to np. „Ja Basia zabieram na wycieczkę bułeczkę dlatego, że nie wiem czy nie będę głodna”. Następnie podajemy plecak osobie po swojej lewej stronie itd.
6. „Krążące pudełko” Dzieci stoją w kole. W czasie trwania muzyki krąży pudełko. gdy muzyka milk- nie osoba, u której pudełko się znajduje, wyjmuje jeden los, na którym zapisane jest zadanie. Należy zadanie wykonać i zabawa zaczyna się od początku. (Przykłado- we zadania: zaszczekaj jak mała psinka, złóż życzenia wybranej osobie, podaj rękę wszystkim osobom, których imię zaczyna się na P itd.)
7. „Podobieństwa i różnice” Celem ćwiczenia jest stworzenie okazji do wzajemnego poznania się członków grupy. Uczniowie łączą się w przypadkowe 4-osobowe grupy. Każda grupa otrzy- muje arkusz papieru i pisak. W ciągu 10 minut starają się znaleźć jak najwięcej po- dobieństw i różnic między sobą. Zapisują je na arkuszach. Następnie każda grupa prezentuje swoje plansze na forum. Ćwiczenie można powtórzyć zmieniając skład grupy. Omówienie: Na zakończenie można zadać uczniom następujące pytania: • czy dzięki temu ćwiczeniu udało ci się spotkać osoby o podobnych zainte- resowaniach, cechach? • czy dostrzeżone różnice wzbudziły twoją ciekawość i chęć do lepszego po- znania kolegów? • czy widzisz możliwość realizowania jakichś wspólnych celów grupowych?
8. „Podsumowanie” Uczestnicy zajęć mają za zadanie pożegnać się z grupą tekstem w formie telegra- mu lub SMS-a. Z opinii uczestników projektu: „Projekt powinien być dla wszystkich, którzy chcą się rozwijać, pragną czegoś nowego, chcą się zmienić na lepsze, otworzyć się na współpracę z innymi, docenić swoje zalety, przezwyciężyć wady”. „Osoba biorąca udział w projekcie, niezależnie od wieku powinna być odpowiedzialna, chętna do współpracy, punktualna i zaufana- takim osobom można powierzyć zadania, nie obawiając się potem marudzenia”. „Grupy należałoby tworzyć z podziałem na role np. grupa od zakupów. Każda grupa powinna wybrać lidera, który będzie kierował pracą zespołu”.
14 PAMIĘTAJ: „Liderem jest ten, kto widzi więcej niż inni, patrzy dalej niż inni, i kto dostrzega rzeczy, zanim zobaczą je inni.” L. Eims
15 KUCHENNE DOZNANIA… czyli pomysły i inspiracje.
Należy zacząć od różnych pomysłów dotyczących tego co będziemy gotować, z kim będziemy gotować, pomysł ma wyjść od ludzi młodych. Jeden z maszkietni- ków napisał „pomysł nie spada z nieba, pomysł musi być czymś takim, co wciągnie wszystkich i NIKT się nie rozmyśli po kilku spotkaniach i nie powie: to nie dla mnie”.” Inspirować się wszystkim, czym chcecie, co wpadnie do głowy i co lubicie robić”. Można wspólnie zastanowić się, „czego grupa inicjatywna oczekuje, co chcą stworzyć, czego im brakuje? ” Przykładowe metody na generowanie pomysłów: • burza mózgów, • metoda 635, • quick think method, • kula śnieżna, • dyskusja 66, • metoda Philipsa. Ich opis znajdziesz w rozdziale „DEJ POZÓR… czyli ABC animatora”.
PAMIĘTAJ: „Jeśli twoje działania inspirują innych, żeby marzyć więcej, uczyć się więcej, robić więcej i stawać się kimś więcej to jesteś liderem”. John Quincy Adams
16 17 Naszą przygodę zaczynamy od gotowania z kimś. Z diagnozy koalicjantów warto wyciągnąć potrzebne informacje, stworzyć listę pasjonatów i profesjonali- stów gotowania, osób, które gotują, bo lubią, bo to jest ich pasja. Warto popytać znajomych, rodziców, sąsiadów. Według Wiktorii: „Chętnie pomogą nam panie z koła gospodyń, babcie i mamy uczestników projektu, które zawodowo zajmują się gotowaniem. „Aby zajęcia były atrakcyjne dla uczestników, można również nawiązać współpra- cę z doświadczonym kucharzem, który poprowadzi warsztaty kulinarne. Można odwiedzić lokalne piekarnie, cukiernie oraz restauracje, aby coś wspólnie „po- maszkiecić”. Podpatrywać fachowców w ich miejscu pracy, bo to świetny sposób na naukę i zbieranie pomysłów. Poszukać szkół, które kształcą młodych adeptów sztuki kulinarnej.
Pracę dzielimy na: Etap I: Wybieramy fachowca, z który będziemy maszkiecić oraz miejsce (mogą to być miejsce związane z jego pracą np. piekarnia, cukiernia)
18 Etap II Wybieramy przepisy spośród podanych przez prowadzącego. U nas była to:
Etap III Fachowiec gotuje my obserwujemy, zadajemy pytania, robimy notatki. My obserwowaliśmy różny fachowców: znanego kucharza, młodych adeptów sztuki kulinarnej, panie z koła gospodyń, więc notatek było sporo.
Etap IV Odtwarzamy samodzielnie potrawy po prezentacji pod okiem fachowca. Gdy już wybraliśmy miejsce, osobę, z którą będziemy gotować, wybieramy wspól- nie przepisy, obserwujemy fachowca, robimy notatki. Trzeba ustalić plan działania: • kto i za co jest odpowiedzialny, • kto zorganizuje spotkanie, ustali termin, miejsce, szczegóły dotyczące wspólnego gotowania, kwestię zakupów i ich transportu.
19 „Nie od razu Kraków zbudowano”, dlatego warto uzbroić się w cierpliwość. Przy- gotowanie nawet najprostszego dania wymaga wiedzy i planowania. Po to, aby móc zostać mistrzem, trzeba uczyć się od mistrzów. Nikt nie rodzi się masterchefem. Na początku dobrze jest przejść etap nauki i podpatrywania, aby zdobyć umiejęt- ności i móc samodzielnie gotować dla siebie i innych z satysfakcją i zadowoleniem.
20 PAMIĘTAJ: „Celem wielu liderów jest sprawić, by ludzie mieli o nich jak najlepsze zdanie. Celem wielkiego lidera jest sprawić, by ludzie lepiej myśleli o sobie.” C. Northcutt
21 22 23 Czas na samodzielne gotowanie. W celu dobrej organizacji grupy należy po- wołać zespoły zadaniowe, tak aby każdy znalazł w nich swoje miejsce. Wskazane jest, by skład zespołów zadaniowych przed każdym działaniem się zmieniał. Gru- py- zespoły zadaniowe dobierają się same. Przykładowe grupy zadaniowe: • logistyczna: planuje spotkanie, ustala termin i zakres działań oraz miejsce. Przekazuje informacje grupie zaopatrzeniowców, co trzeba kupić. • zaopatrzeniowa: robi listę zakupów, zamawia towar, zajmuje się dostarcze- niem go na czas na miejsce zajęć. Wszyscy: W trakcie gotowania dbają o czystość i zasady bezpieczeństwa, każdy jest odpo- wiedzialny za swoje stanowisko pracy. Po wspólnym gotowaniu, wspólna degustacja, zrobienie notatek z ciekawymi przepisami i uwagami – przydadzą się do redagowania książki kucharskiej. Należy wcześniej ustalić, kto i za co jest odpowiedzialny w kwestii sprzątania. Jeśli wiecie, że młodzi znają już podstawy gotowania, warto dać im wolną rękę. Na- sze wspólne gotowanie opierało się na tradycyjnej kuchni śląskiej. Najpierw plano- waliśmy dwudaniowy obiad, ale potem uczestnicy stwierdzili, że jak na początek może lepiej coś prostszego. Pozwólcie im wybrać danie, które lubi większość. Warto zespoły gotujące podzielić na grupy, każdy zespół odpowiedzialny jest za wykonanie innego dania. Musi również samodzielnie przygotować listę zakupów oraz stanowisko pracy. Aby nie było nadużywania roli liderów grup, warto na każde zajęcia zmieniać skład zespołów. Liderzy mogą stworzyć jeden zespół na jednych zajęciach, aby mogli się sprawdzić w innej roli. Zmiany składów zespo- łów powodują większe zaangażowanie wszystkich uczestników. Należy również wyznaczyć osobę, która będzie dostarczać listę zakupów do zespołu logistycznego w odpowiednim terminie- u nas początkowo były z tym problemy. Gdy okazało się, że w sklepie nie ma składników, bo nie zostały wcześniej zamówione, zama- wiający zaczęli pilnować terminów zamówień. Umówcie się z dostawcą towaru na fakturę zbiorczą, np. miesięczną, co ułatwi podliczanie i zrobienie sprawozdania finansowego. Umiejętności kulinarne po- szczególnych projektowiczów są bardzo różne, dobrze zatem jest, aby osoby w ze- spole były w stanie sobie pomóc, co zacieśni współpracę i zintegruje zespół. Bardzo miłym akcentem wspólnego gotowania jest możliwość zacieśniania więzi, wspólne gadanie przy krojeniu i nie tylko, a potem jeszcze degustacja. Często też to, co zostało młodzi mogli zabrać do domu, co wzbudzało podziw domowników. Małe zadania integrują grupę i uczą odpowiedzialności za efekt końcowy. Go- towanie uczy też kreatywności, szczególnie w sytuacji, w której decydujemy się odejść od przepisu lub gdy brakuje jakiegoś składnika. Przepisy potraw, które gotowaliśmy, dostępne są w rozdziale „Nasze maszkiety”.
24 PAMIĘTAJ: „Specjaliści bez kompetencji społecznych nie mają przed sobą przyszłości.” Lanthaler Werner
25 26 27 Jak być widocznym w środowisku? Możliwości jest dużo: • wystawa zdjęć, bilbordy, spotkania promocyjne, • banery reklamowe rozmieszczone w kilku miejscach przestrzeni publicznej, • książka kucharska, • fotorelacje na stronie WWW, Facebooku, blogu, w prasie lokalnej, radiu, telewizji. Ważne, aby: • zdjęcie było przemyślane (należy zwrócić uwagę na kontrast, światło, szcze- góły), • warto robić zdjęcia z różnej perspektywy – podczas archiwizacji zostawcie tylko najciekawsze ujęcia i dobrze opiszmy folder. Warto też umieścić fol- dery na różnych nośnikach.
Co z mediami? Pierwsze kroki należy skierować do mediów lokalnych, bo to ich interesują sprawy lokalne. Wcześniej należy: • zrobić listę lokalnych dziennikarzy wraz z kontaktem, Imię i nazwisko Informacje dodatkowe, Nazwa instytucji mail osoby/funkcja telefon
• nauczyć się pisać teksty prasowe.
28 Jak konstruować informacje? Poszukać odpowiedzi na pytania: Kto? Co? Gdzie? Kiedy? Jak? Dlaczego? Z ja- kim skutkiem? To, co jest kluczowe, podać na początku, oddzielić fakty od komentarzy. • pamiętać o systemie pracy redakcji – terminach zamykania numerów. Gdzie się promować? Dla młodych życie toczy się w Internecie, to tam w pierwszej kolejności szukają informacji. Należy zatem na bieżąco aktualizować stronę na Facebooku. Inne miejsca to: • strony znanych instytucji, • aktualności lokalne, • plakaty informacyjne ośrodka kultury, • znane miejsca gastronomiczne, • lokalne organizacje pozarządowe i imprezy przez nie organizowane, • szkoły, biblioteki.
Pamiętaj! Za każdym razem, gdy prezentuję się osiągnięcia, należy zaznaczyć, w ramach czego dane działanie powstało i kto jest sponsorem projektu!
29 30 31 Napisanie książki należy rozpocząć od ustalenia tematyki, szaty graficznej i po- mysłu. Przed rozpoczęciem pisania, warto skonsultować się z fachowcem (redak- tor, dziennikarz, polonista, pisarz). Przy tematyce kulinarnej powinno się przemyśleć, jaki rodzaj kuchni wybrać: no- woczesną, tradycyjną, regionalną czy jeszcze inną. Może się okazać, że wybrane przepisy mają różnorakie korzenie.
Aby wydać książkę, najpierw trzeba ją napisać. Istnieje wiele schematów i sza- blonowych konstrukcji, które stanowią swoisty szkielet. Najlepiej jednak stwo- rzyć własną wersję. Przeczytanie napisanego tekstu i skorygowanie wpadek interpunkcyjnych/grama- tycznych to bardzo sensowne posunięcie. Książkę należy dać do przeczytania kilku osobom, co 8 par oczu, to nie jedna. Następnie dokonać zaznaczonych poprawek. W ten sposób po pięciu korektach jest już wystarczająca pewność co do składni i braku błędów ortograficznych lub interpunkcyjnych. Trzeba korzystać z pomocy ludzi znających się na sztuce pisa- nia. Następnie poszukać drukarni, która podejmie się publikacji, udać się do niej osobiście, aby ustalić szczegóły druku. Koniecznie należy mieć przy sobie książ- kę w wersji papierowej i elektronicznej.
Nasze ulubione przepisy: Rolada śląska: • 5 plastrów polędwicy wołowej o grubości ok 1 cm • ostra musztarda (sarepska) • po 2 plastry słoniny wędzonej na każdy plaster wołowiny • ogórki kiszone (po połowie ogórka pokrojonego w plastry na każdy płat mięsa) • cebula • sól, pieprz, mąka • masło klarowane do smażenia • liść laurowy, ziele angielskie • 1 l bulionu wołowo-drobiowego Plastry mięsa rozbić jak najcieniej, umieszczając wołowinę między dwoma ka- wałkami folii spożywczej. Kiedy mięso będzie trochę rozbite, oprószyć je z dwóch stron solą i pieprzem. Następnie na każdym płacie ułożyć plastry słoniny i „wbijać”
32 je tłuczkiem w mięso. Posmarować płaty musztardą (z jednej strony). Na musztar- dzie ułożyć plastry ogórka kiszonego oraz posiekaną w pióra cebulę (kilka piór). Rolady śląskie zawijać ściśle, następnie obwiązać je białą nicią bawełnianą (można spiąć wykałaczkami). Rolady obtoczyć w mące. Smażyć na maśle klarowanym na złoto. Następnie zalać bulionem, dodać liść laurowy oraz ziele angielskie. Dusić pod przykryciem na wolnym ogniu do miękkości. Rolada śląska powinna być po- dawana z powstałym sosem (oraz modrą kapustą), który można zagęścić śmietaną lub mąką. Przed podaniem usunąć nici.
Kluski śląskie – przepis: • 1 kg ziemniaków • 250g mąki ziemniaczanej • jajko • sól Najlepszy przepis na kluski śląskie to taki, w którym mąka ziemniaczana stanowi jedną czwartą objętości ziemniaków. Ziemniaki należy ugotować, ostudzić, przepuścić przez praskę. Dodać jajko, poso- lić. Wyrabiać gładkie ciasto. Formować kulki wielkości orzecha włoskiego, w środ- ku tworząc palcem charakterystyczną dziurkę. Gotować w osolonej wodzie około 2 minut od momentu wypłynięcia
Moczka śląska: • piernik, • rodzynki lub suszone owoce, • migdały, orzechy włoskie • suszone owoce, • kompot z śliwek (lub z agrestu),
33 • czekolada, • wyciśnięty sok z cytryny, • zasmażka. Piernik moczymy w wodzie dzień prędzej. Wkładamy zamoczony piernik do garnka podgrzewamy do piernika dodajemy suszone owoce, migdały i orzechy włoskie. Wlewamy kompot z śliwek i podgrzewamy. Następnie pokruszoną cze- koladę wrzucamy do mikstury. Na sam koniec dodajemy sok z cytryny zasmażkę i cukier do smaku. Nie dopuszczamy do wrzenia. Smacznego! Uczestnik projektu – Kuba.
Makówki: • 30 dkg maku zmielonego, • mleko, • rodzynki, • migdały, • orzechy, • miód, • cukier, • masło, • bułki maślane lub zwykłe. Mak gotować w mleku. Następnie dodać do niego migdały, rodzynki, orzechy włoskie łyżkę miodu i ewentualnie trochę cukru dla smaku. Na końcu dodać jed- ną łyżkę masła. Następnie w misce przełożyć pokrojoną bułkę oraz mak i w ten sposób przekładać w misce. Smacznego! Uczestniczka projektu – Karolina.
Żur żynaty – tradycyjny przepis: • 50 dkg boczku wędzonego • 1 litr zakwasu na żur • 10 g czosnku • 50 g cebuli • 1 kg ziemniaków • sól, cukier, majeranek Z ¾ boczku gotujemy wywar, obrane ziemniaki kroimy w kostkę i gotujemy na wywarze z boczku. Ugotowany boczek wyjmujemy i kroimy w plastry, pozostały kawałek surowego wędzonego boczku kroimy w kostkę i topimy na skwarki, doda- jąc pod koniec pokrojoną w kostkę cebulę. Gdy ziemniaki będą miękkie skwarki, tłuszcz i cebulę łączymy z zupą. Wlewamy zakwas i doprowadzamy do wrzenia. Dodajemy czosnek roztarty z solą, przyprawiamy cukrem, majerankiem i solą. Smacznego życzy uczestnik projektu – Marcin.
34 Szpajza cytrynowa – śląskie ptasie mleczko: • 3 duże jajka kurze • 3 łyżki cukru • 1 łyżeczka żelatyny • ¼ szklanki wody • sok z ½ cytryny • skórka otarta z ½ cytryny Białka ubijamy na sztywno, odkładamy na bok. Żelatynę zalewamy zimną wodą i zostawiamy do napęcznienia. Następnie podgrzewamy ją np. w kąpieli wodnej aż całkowicie się rozpuści (nie gotujemy jej!) i lekko studzimy. Żółtka ucieramy z cukrem na puszysty kogel-mogel – około 10 minut. Z połowy cytryny ociera- my skórkę i wyciskamy sok (soku można dodać więcej, jeśli lubicie kwaśniejsze desery). Przekładamy sok i skórkę do ubitych żółtek. Żółtka delikatnie mieszamy z białkami, aby nie stracić puszystości masy. Do całości przelewamy żelatynę i do- kładnie mieszamy szpatułką. Przekładamy do pucharków i chowamy do lodówki na co najmniej 2 godziny. Dowolnie dekorujemy np. bitą śmietaną, wiórkami cze- koladowymi lub kokosowymi, kawałkami owoców lub skórką cytrynową.
Wodzionka (brotzupa): • 1-2 kromki chleba pszenno-żytniego (czerstwy), • 1 ząbek czosnku, • smalec wytopiony ze słoniny (1 łyżka), • sól, • pieprz, • maggi, • 1 szklanka wody(wrzątku). Chleb pokroić w kostkę, przełożyć na talerz. W garnku zagotować odpowiednią ilość wrzątku, dodać smalec, roztarty z sola czosnek i przyprawy. Otrzymanym roztworem zalać przygotowany na talerzu chleb.
35 Mały słowniczek gwary śląskiej: Ajntopf – gęsta zupa, Łomasta – masło lub smalec, Amolok – cukierek miętowy, Łone – to coś, Anyżki – ciasteczka anyżowe, Łoranżada – oranżada, Apfelmus – mus jabłkowy, Łostrużyny – jeżyny, Apluzyna – pomarańcza, Łoszkrobać – obrać np. ziemniaki, Augustki – jabłka papierówki, Makron – kokos, Bania – dynia, Makrony – kokosanki, Biołtko – białko jajka, Mamlać – żuć, jeść, Blonkol – kalafior, Mandle – migdały, Bonclok – garnek gliniany, Masny – tłusty, Brauza – oranżada, Maszkiecić – jeść coś dobrego, Bryja – gęsta substancja, Maszkieciorz – smakosz, Chlyb – chleb, Maszkiety – słodycze, przysmaki, Cymt – cynamon, Maślonka – maślanka, Cześnia – czereśnia, Mlyko – mleko, Dorta – tort, Na! – masz, Dziubnyć – skosztować, Nelki – goździki, Erbnyć – zrozumieć coś, dostać coś, Nudle – makaron, Fajrant – koniec pracy, Nudelzupa – rosół, Fandzola – fasola, Omaścić – dodać tłuszczu, Fertich – gotowy np. obiad, Ostrużyny – jeżyny, Futermylok – piernik spustowy, Oszkrabiny – obierki, Galert – galaretka z mięsem lub warzywa- Pajda – gruba kromka, mi, Pecynek – bochenek chleba, Garce – garnki, Pitfok – tępy nóż, Garniec – duży garnek, Pocukrować – posłodzić, Gorczek – garnuszek, Pojedzony – syty, najedzony, Harynki – śledzie, Poszelontać – wstrząsnąć, Hawerfloki – płatki owsiane, Prawok – grzyb prawdziwek, Ibrich – zapas, Radiska – rzodkiewka, Jajco – jajko, Rozsuć – rozsypać, Kafyj – kawa, Serwet – obrus, Kalny – mętny, Smażonka – jajecznica, Kapka – odrobina, Szałot – sałatka, Kaper – karp, Sznita – kromka chleba, Kartofel – ziemniak, Szpajza – deser, Knobuch – czosnek, Szpyrka – słonina, Kołocz – ciasto drożdżowe z makiem lub Tomata – pomidor, serem, Tonkać – moczyć, Kołoczek – drożdżówka, Uwarzyć – ugotować, Krajiczek – kawałek chleba, Warzyć – gotować, Krepel – pączek, Wodzionka – zupa z chleba i czosnku, Krupniok – kaszanka, Wuszt – kiełbasa, Kuloryba – kalarepa, Wyndzonka – wędzony boczek, mięso, Kwasiory – coś kwaśnego, Zababrany – zabrudzony, Kyjza – ser, Zbonek – dzbanek, Lica – policzki, Zołza – sos, Lizok – lizak, Zymft – musztarda, Lyberwuszt – pasztet, Żur – żurek, Łobloć – polać, Żymła – bułka.
36 37 Czas podsumowań, to nie tylko obowiązkowe huczne zamknięcie działań, kuli- narny raut z udziałem władz lokalnych, rodziców, prasy, sponsorów. To chwila na odpowiedzi na pytania: Co się udało? Co można by było poprawić? Czy udało się zrealizować cele?
Jakich narzędzi użyć do ewaluacji? To pytanie powinno pojawić się już u animatora przed rozpoczęciem działań. Jak i kiedy prowadzić ewaluację? Ewaluacje pre-post (te same pytania ewaluacyjne na starcie i po zakończeniu za- dania. Ewaluacja odroczona, po jakimś czasie od zakończenia zadania pozwoli zbadać trwałość pozytywnych efektów. Sprawdźcie, czy młodzi: • skutecznie współpracowali w zespole, • mogli zaistnieć w środowisku, odnosić sukcesy w dowolnej dziedzinie, • rozwinęli umiejętności komunikacyjne, • umieli wyrażać swoje zdanie, • rozwijali swoje zainteresowania i pasje, • nauczyli się praktycznych umiejętności potrzebnych w życiu codziennym, • nawiązali nowe kontakty społeczne, • byli dumni z miejsca, z którego pochodzą, potrafili odkrywać jego zasoby i je wykorzystać, • nauczyli się promować siebie, • poznali swoje środowisko, • umieją radzić sobie ze stresem i problemami,
Przykładowe narzędzia do ewaluacji: Oczekiwania i obawy CELE: zapoznanie się trenerów i uczestników z oczekiwaniami i obawami wzglę- dem projektu. CZAS: około 30 minut. MATERIAŁY: kolorowe małe karteczki, kolorowe kartki A4, długopisy. OPIS METODY: prosimy uczestników, aby każdy z nich na małych karteczkach zanotował swoje oczekiwania i obawy względem szkolenia. Można zapisywać po kilka – ale na osobnej kartce oczekiwania, a na osobnej obawy. Dobrze jest rozdać kartki w dwóch kolorach, aby wszyscy wypisali na jednym kolorze obawy, a na drugim oczekiwania. Dzielimy uczestników na cztery grupy, w których omawiają zanotowane wcześniej obawy i oczekiwania, a następnie zapisują je na kolorowych kartkach A4. Na przedyskutowanie tematu uczestnicy mają około 5-10 minut. Prosimy o umieszczenie na tych kartkach także swoich imion, dzięki czemu bę- dziemy mogli wrócić do tych oczekiwań i obaw pod koniec projektu – w ramach ewaluacji – i odnieść się do nich.
Kontrakt „Kuchennych maszkietników” CELE: ustalenie zasad wspólnego funkcjonowania podczas projektu. CZAS: około 20 minut.
38 MATERIAŁY: kartka flipchartowa, żółte karteczki. OPIS METODY: uczestnicy otrzymują zadanie zastanowienia się nad tym, jakie elementy według nich są ważne i których zasad trzeba przestrzegać, aby dobrze współpracować ze sobą oraz miło spędzać czas wolny. Jeden aspekt powinni za- pisać na jednej karteczce. Prowadzący układa na środku sali arkusz flipchartowy z namalowanym na środku okręgiem. Każdy z uczestników podchodzi do arkusza i umieszcza na nim swoje sugestie, skierowane do jego centrum. Wskazane jest, aby opisać to jednym zdaniem. Następni uczestnicy podchodzący do flipchartu i mają- cy zapisane takie same lub bardzo podobne informacje, umieszczają je bezpośred- nio pod już istniejącymi. W ten sposób tworzą się „promienie” jednej kategorii. Zadaniem prowadzącego jest przeczytanie powstałych kategorii i zapytanie uczest- ników, czy jest ktoś, kto nie zgadza się z zaproponowaną zasadą. W razie wątpliwości prowadzący przeprowadza krótką dyskusję, po której musi zostać podjęta decyzja czy kategoria ta pozostaje, czy jednak zostanie usunięta. Na koniec uczestnicy mogą podpisać się pod zaproponowanymi stwierdzeniami. REZULTAT: Podczas zajęć pojawiły się takie „promienie”, jak np.: szanujemy wy- powiedzi innych, jesteśmy twórczy, słuchamy się nawzajem, nie boimy się zadawać pytań, otwarcie wymieniamy się doświadczeniami, jesteśmy punktualni. W sa- mym środku jako motto wszystkich sugestii pojawiło się stwierdzenie: Jesteśmy dorośli! Kontrakt spisujemy na dużym formacie, przyklejamy w miejscu spotkań po podpisaniu go przez wszystkich projektowiczów.
Grupy refleksyjne – comiesięczne spotkania CEL: comiesięczna ewaluacja w małych grupach, otrzymanie informacji zwrotnej od uczestników: co dla nich było dobre w danym miesiącu, co ich zaskoczyło, co chcą zapamiętać itp., stworzenie poczucia otwartości, elastycz- ności i chęci współpracy. CZAS TRWANIA: wprowadzenie 15 minut. MATERIAŁY: dostępne różne salki lub inne miejsca, w których małe kilkuosobo- we grupki mogłyby spokojnie ze sobą dyskutować, nie przeszkadzając sobie wzajemnie; papier, długopisy. OPIS METODY: spotkania służyły do przedyskutowania w małych grupach tego, co było ważne. Dzięki nim można było poznać opinie innych uczestników lub zapytać o coś, co umknęło podczas sesji szkoleniowych. Podaliśmy im przykła- dowe, wstępne pytania, które miały pomóc w rozkręceniu dyskusji: co dla mnie było nowe; co było zaskakujące; co jest warte zapamiętania. Skład grupy był stały. Pierwszego dnia podzieliliśmy uczestników losowo na 4- lub 5-osobowe grupki. Na spotkaniach ewaluacyjnych przeznaczyliśmy czas, kiedy to uczestnicy mogli swobodnie przedyskutować ważne dla nich tematy. W tym samym czasie trenerzy i koordynatorka czekali na przedstawicieli grup w wyznaczonym miejscu. W każdej chwili mógł do nich podejść przedstawiciel grupy i podzielić się swoimi spostrzeżeniami i tym, o czym dyskutowali podczas spotkania. REZULTAT: reprezentanci poszczególnych grup poruszali różne tematy, w tym także oceniali prowadzone zajęcia, atmosferę w grupie, problemy i sukcesy. Pełną otwartość uczestników rozumieliśmy jako efekt zaufania do prowadzących.
39 Gorące krzesło CZAS TRWANIA: 45 min. Grupa spotyka się na comiesięcznym spotkaniu ewa- luacyjnym. MATERIAŁY: sala i krzesła. OPIS METODY: jeden z uczestników siada na środku, a po kolei wszyscy mówią co im się podoba w pracy z nim lub co mógłby poprawić, aby innym było lepiej. Inna forma siedzący na środku zadaje każdemu pytanie: co mógłbym zrobić, aby tobie ze mną było lepiej? Następnie zmienia się osoba w środku. Dobrze jest jeśli w tej metodzie grupa nie jest bardzo liczna. REZULTATY: metoda ta jest przydatna do oceny atmosfery oraz uzyskania mate- riałów do ewaluacji końcowej.
40 41 Na co zwrócić uwagę? Wskazówki do realizacji i przebiegu projektu. Kulinarne ABC – podstawy prawne gotowania. ANIMATORZE! Pamiętaj o tym, że: W dokumentacji każdej imprezy organizowanej w ramach projek- tu powinny się znaleźć: • zgody rodziców/prawnych opiekunów na udział niepełno- letnich uczestników, • zgody na przetwarzanie danych osobowych zgodne z najnowszą ustawą RODO, • regulamin, • program i harmonogram. Wszystkie działania muszą być zgodne z prawem.
Zajrzyj do najnowszych ustaw prawnych, które powinien znać każdy animator. W razie wątpliwości zapytaj w lokalnej jednostce sanepidu lub w szkole. Warto zapoznać się z: • Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie żywienia zbiorowego dzieci z dnia 26 lipca 2016, • Ustawa z dn. 25 sierpnia 2006r o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jednolity Dz. U. z 2010 roku Nr 136, poz. 914, z późn. zm.), • Rozporządzenie (UE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. WE L 31 z 01.02.2002, str.1 • Rozporządzenie Ministra Edukacji i Sportu w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie wa- runków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki oświatowe turystyki, • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie bezpie- czeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. Przedstawiamy krótki opis przykładowych metod na generowanie pomysłów. Burza mózgów W pierwszym etapie osoby uczestniczące zachęcane są do swobodnego zgłaszania pomysłów i wymiany poglądów z zastrzeżeniem braku jakiegokolwiek krytycy- zmu. Wszystkie pomysły są zapisywane, bądź sesja rejestrowana jest na taśmie. W drugim etapie ekspert lub grupa ekspertów nieuczestniczących w pierwszym etapie przegląda jego wyniki i stara się odsiać idee mające sens.
Metoda 635 W metodzie tej głośne wypowiadanie swoich pomysłów, stosowane w „burzy mó- zgów”, zostało zastąpione zapisywaniem ich na specjalnie przygotowanych ar- kuszach, rozdanych sześciu osobom. Każda z nich ma jednorazowo podać trzy
42 pomysły i przekazać sąsiadowi po upływie 5 minut. Następna osoba podaje kolejne trzy propozycje, nie pokrywające się z zapisanymi. Muszą być one nowe, modyfi- kujące lub rozwijające zgłoszone uprzednio propozycje. Problem jest sformułowa- ny dla sześcioosobowego zespołu twórczego. Każdy z uczestników zapoznaje się ze zgłoszonymi dotychczas propozycjami a procedurę powtarza się do momentu, kiedy formularz wykona pełny obrót między uczestnikami. Dzięki temu w krót- kim czasie zgłoszonych jest 18 pomysłów.
Quickthink method. To metoda (odmiana BM), wykorzystywana jest, kiedy czynnikiem krytycznym jest czas. Zamiast wcześniejszego wyjaśniania zasad członkom zespołu prezentu- je się je na specjalnie przygotowanych arkuszach. Dalszy ciąg sesji przebiega, jak w klasycznej odmianie. Rezultaty sesji każdy z uczestników otrzymuje na piśmie.
Kula śnieżna Metoda wykorzystywana do definiowania pojęć. Metoda ta pozwala każdemu słu- chaczowi na sprecyzowanie i zaprezentowanie własnego zdania (definicji, stano- wiska), poznanie zdania innych, a także daje możliwość przedyskutowania danego pojęcia, uściślenia jego rozumienia, negocjowania zapisu. Sposób przeprowadzania: Słuchacze siedzą w kręgu lub przy stolikach. Każdy z nich otrzymuje jedną małą kartkę. Każdy słuchacz indywidualnie pisze definicję podanego pojęcia, np. „od- pad”. Słuchacze łączą się w pary, przedstawiają sobie nawzajem własne definicje i tworzą jedną wspólną – na kolejnej, większej kartce. Pary łączą się w czwór- ki, ustalają wspólne stanowisko, po czym zapisują na kartce. Czwórki łączą się w ósemki i tworzą wspólną definicję (kolejna kartka). Ósemki tworzą szesnastki, ustalają wspólne stanowisko i zapisują je na dużej kartce (może być plansza). Szes- nastki prezentują wynik pracy całej grupie.
Dyskusja 66 (Philips Buzz Session = metoda Philipsa) Grupę dzielimy na 6 zespołów pracujących po 6 min. Przed rozpoczęciem sesji zespołów twórczych określa się temat spotkań. Grupy pracują w oddzielnych pomieszczeniach. Ich zadaniem jest wytworzenie jak największej liczby pomysłów. Po 6 minutach zespoły spotykają się na sesji zbiorowej, na której koncepcje zostają przedstawione przez ich przedstawicieli. Następnie są uzupeł- niane i ponownie poddawane dyskusji w małych zespołach i przedstawione na sesji zbiorowej. Przebieg ten powtarza się wielokrotnie aż do momentu uzyskania odpowiednich pomysłów. Tego rodzaju stopniowe dochodzenie do listy rozwiązań akceptowanych przez wszystkich uczestników utrzymuje atmosferę twórczej kon- kurencji i pozwala na stworzenie ciekawych rozwiązań.
Ważne, aby nie zapominać o świętowaniu, mogą to być małe lub większe sukcesy. Dobrze, żeby co kilka miesięcy odbyło się coś „wow”, związanego z podsumowa- niem pewnych działań, zamknięciem danego etapu. Monotonia nuży nawet doro- słych.
43 Przed świętowaniem pamiętaj o: • ustaleniu z młodymi terminów i miejsca spotkań, • zaproszeniu wcześniejszym gości, jeżeli są przewidziani, • przygotowaniu podziękowań i certyfikatów, • robieniu zdjęć, filmików i innej dokumentacji, • zaplanowaniu i przygotowaniu poczęstunku.
Nie zapominaj o cykliczności zajęć, raz w tygodniu lub co dwa tygodnie. Bez dłuższych przerw, aby grupa miała stały kontakt ze sobą. Nie można, też przesadzić w 2 stro- nę, młodzi mają sporo obowiązków, jest okres egzaminów, matur, bierzmowania, gdzie ich życie codzienne przechodzi na inny tor. Jeżeli pochodzą z różnych miejscowości to trzeba również przegadać sprawę transportu: jak będziemy docierać na zajęcia? Każdy z uczestników powinien znaleźć swoje miejsce w zespole i odnieść chociaż mały sukces. W pierwszym etapie realizacji projektu należy dobrze zintegrować zespół, to bardzo istotne. Składy zespołów zadaniowych niech się zmieniają, aby każdy mógł sprawdzić się w nowej roli. Warto również podpisać porozumienia o współpracy z przyszłymi partnerami, określić precyzyjnie, na czym ma współpraca polegać? Niech prowadzą- cych poszukają sami młodzi, nie zawsze nauczyciele, to dobrzy instruktorzy i fachow- cy w danej branży. Czasami uczestników projektu łączą różne relacje z nauczycielami. Trzeba uważać, aby prowadzący nie wcielali się w rolę wszechwiedzącego belfra. Do- brze jest, aby znaleźć sprzymierzeńców wśród rodziców projektowiczów, aby nie było sytuacji, że za karę rodzic, nie puszcza młodego na zajęcia. Nie wolno „przewarsztatować” młodych, niech projekt będzie przyjemnością, a nie kolejnym obowiązkiem.
Życzymy Wam inspiracji, ciekawych pomysłów i pełnych wrażeń działań z młodymi w ramach wspólnego maszkiecenia i nie tylko.
44 Podziękowanie
Uczestnicy projektu „Kuchenne maszkiecenie – warzymy, godomy, tradycji się trzymamy” wraz z koordynatorem serdecznie dziękują
...... za pomoc w realizacji ww. projektu, realizowanego w ramach Ogólnopolskiego Konkursu Grantowego „RÓWNAĆ SZANSE 2016”.
Uczestnicy projektu wraz z koordynatorem:
Radlin, 11 października 2017r.
45 46
Zaświadczenie
Uczeń/uczennica...... Zaświadczenie brał/a udział w projekcie grantowym Uczeń/uczennica ...... „Kuchenne maszkiecenie- warzymy, godomy, tradycji się trzymamy”, brał/a udział w projekcie grantowym „Kuchenne maszkiecenie realizowanym – warzymy, godomy, tradycji się trzymamy”, w ramach Ogólnopolskiego Konkursu Grantowego „RÓWNAĆ SZANSE realizowanym w ramach Ogólnopolskiego Konkursu Grantowego 2016” „RÓWNAĆ SZANSE 2016” od 1.09.2016 do 30.11.2017. od 1.09.2016 do 30.11.2017. Koordynator projektu:
Koordynator projektu:
Radlin, 26 listopada 2017 r. Radlin, 26 listopada 2017r.
45 47
48 Radlin, 09.09.2016 DEKLARACJA RODZICA
Niniejszym wyrażam zgodę na uczestnictwo w projekcie” „Kuchenne maszkiecenie – warzymy, godomy, tradycji się trzymamy”, mojego dziec- ka...... /imię i nazwisko dziecka /oraz na jej/ jego udział we wszystkich zajęciach, które będą się odbywały w czasie realizacji i w ramach projektu. Oświadczam, że dziecko spełnia warunki kwalifikowalności uczestnika ujęte w programie programu Równać szanse (wiek, miejsce zamiesz- kania). Koszt uczestnictwa w zajęciach pokrywany jest w 100% ze środków Polsko-Ame- rykańskiej Fundacji Wolności, w ramach Ogólnopolskiego Konkursu Grantowego – Równać Szanse 2016. W związku z tym jako rodzic/opiekun prawny uczestnika Projektu, zobowiązuję się do: • udział, w co najmniej 2 spotkaniach informacyjnych dla rodziców, • podpisywanie listy obecności na spotkaniach, • dołożenie starań, aby moje dziecko brało udział we wszystkich elementach całego projektu: warsztatach tematycznych, indywidualnych konsultacjach, spotkaniach sprawozdawczych, wycieczkach i innych zajęciach ujętych w harmonogramie projektu; • wypełnienia ankiety, ewaluacyjnej przez uczestnika projektu- wasze dziec- ko, w wersji elektronicznej i papierowej. W razie niedotrzymania umowy (uczestnictwo dziecka na zajęciach) zobowiązuję się do zwrotu kosztów poniesionych w związku z uczestnictwem dziecka w projekcie (z wyjątkiem sytuacji losowych). Deklaruję udział mojego dziecka w projekcie.
...... Czytelny podpis opiekuna prawnego /rodzica uczestnika projektu
49 50 Radlin, 09.09.2016 OŚWIADCZENIE OPIEKUNA PRAWNEGO UCZESTNIKA PROJEKTU O WYRAŻENIU ZGODY NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH I WYKORZYSTANIE WIZERUNKU
W związku z przystąpieniem do Projektu „Kuchenne maszkiecenie – warzymy, godomy, tradycji się trzymamy” mojego dziecka
…………………………………………………….....………… [imię i nazwisko dziecka] realizowanego w ramach Ogólnopolskiego Konkursu Grantowego RÓWNAĆ SZANSE 2016 wyrażam zgodę na przetwarzanie jego danych osobowych i wizerunku w mate- riałach informacyjnych oraz promocyjnych związanych z ww. projektem zgodnie z najnowszą ustawą o ochronie danych osobowych RODO. Oświadczam, iż przyjmuję do wiadomości, że: 1. dane mojego dziecka i wizerunek – zdjęcia będą przetwarzane wyłącznie w celu udzielenia wsparcia, realizacji ww. projektu, ewaluacji, monitoringu i sprawozdawczości w ramach Ogólnopolskiego Programu Równać Szanse; 2. dane mojego dziecka i wizerunek mogą zostać udostępnione innym podmiotom wyłącznie celu udzielenia wsparcia, realizacji ww. projektu, ewaluacji, monitoringu i sprawozdawczości w ramach Ogólnopolskiego Programu Równać Szanse; 3. podanie danych jest dobrowolne, aczkolwiek odmowa ich podania jest równoznaczna z brakiem możliwości udzielenia wsparcia w ramach Pro- jektu; 4. mam prawo dostępu do treści podanych danych i ich poprawiania.
...... Czytelny podpis opiekuna prawnego /rodzica uczestnika projektu
51 52