Muzealnictwo 52 Cz 1.Indd
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Muzea i kolekcje Lech Zużałek PÓŁ WIEKU MUZEUM PRZYRODNICZEGO WOLIŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO im. PROF. ADAMA WODZICZKI W MIĘDZYZDROJACH Zarys historii wano w budynku Dyrekcji Parku na Górze Filaretów w Międzyzdrojach. Po powołaniu w 1960 r. Wolińskiego Parku Narodo- Głównym zadaniem tej placówki miało być gro- wego na jednym z pierwszych posiedzeń Rady Nauko- madzenie, eksponowanie i konserwowanie wszelkich wej WPN podjęto na wniosek dyrektora Leona Nie- zbiorów przyrodniczych z terenu wyspy Wolin oraz dzielskiego uchwałę o konieczności założenia Muzeum działalność edukacyjna w szkołach i wśród turystów. Przyrodniczego oraz nadania mu imienia prof. dr. Ada- Opracowano wstępny projekt wystawy, powoła- ma Wodziczki – wybitnego naukowca i badacza tutej- no komisję muzealnictwa pod kierunkiem prof. dr. szej przyrody, inicjatora powołania na wyspie Wolin Jarosława Urbańskiego. Gromadzenie zbiorów do nadmorskiego parku narodowego. Muzeum zlokalizo- przyszłego muzeum zainicjował zatrudniony w latach 1. Muzeum Przyrodnicze Wolińskiego Parku Narodowego – widok z zewnątrz na malarską dekorację prof. Jerzego Kaliny przedstawiającą watahę wilków 1. The Wolin National Park Natural History Museum – a view from the outside with painted decoration by Prof. Jerzy Kalina, showing a pack of wolves 166 MUZEALNICTWO Muzea i kolekcje 1960–1962 na stanowisku kierownika zbiornicy muzealnej, a potem kustosza, dr Krzysztof Wołek. W sezonie letnim 1961 zorganizowano we współpracy z Katedrą Zoologii Ogólnej WSR w Szczecinie pierwszą wystawę przyrodniczą prezentującą ptaki drapieżne, którą zwiedziło 3500 osób. W 1962 r. wystawę prze- kształcono w Muzeum Przyrodnicze, przygotowano kilka nowych ekspozycji na powierzchni ok. 100 m2. Odnotowano wzrost zwiedzających – ten rosnący trend miał utrzymać się przez wiele następnych lat, osiągając w końcu lat 70. ponad 100 tys. zwiedzają- cych rocznie. W latach 1962–1970 kustoszem muze- um był Włodzimierz Lipczyński, który powiększył kolekcje ptaków i ssaków oraz zainicjował wykona- nie realistycznych dioram. Prace preparatorskie dla potrzeb muzeum wykonywał preparator Muzeum Przyrodniczego w Poznaniu. W latach 1970–1978 kustoszem muzeum był Bog- dan Jakuczun, który zainicjował gromadzenie zbio- rów entomologicznych i zorganizował specjalistyczne pracownie – preparowania zwierząt i fotograficzną. W tym okresie w szkołach i domach wczasowych była prowadzona szeroka działalność edukacyjna (prelek- cje z przeźroczami, wycieczki terenowe). W 1971 r., po szkoleniu i uzyskaniu specjalistycznych uprawnień w Instytucie Zoologicznym w Warszawie, gromadzenie i preparowanie eksponatów prowadził Lech Zużałek. W 1973 r. zakończono wystawę geologiczną wykonaną przez dr Janusza Horzemskiego z Muzeum Geologicz- nego AGH w Krakowie. W 1978 r., po wybudowaniu nowej siedziby Dyrekcji Parku, włączono dwie dodat- kowe sale o powierzchni 42 m2, gdzie przygotowano nowe wystawy ptaków oraz ekspozycję poświęconą 2. Wystawa prezentująca bogactwa geologiczne Wyspy Wolin łowiectwu. 2. Exhibition presenting the geological assets of Wolin Island W latach 1978–2010 kustoszem muzeum był Lech Zużałek, który w czasie swojej działalności projekto- 3. Fragment ekspozycji geologicznej wał i wykonywał prace wystawiennicze, preparator- 3. Fragment of a geological exposition skie i plastyczne. W latach 1980–1990, po uzyskaniu całego budynku (350 m2) na potrzeby wystawiennicze, placówka stała się posiadaczem największej w polskich w muzeum wykonano we własnym zakresie w ośmiu muzeach przyrodniczych, liczącej 130 sztuk, kolekcji salach nowe wystawy prezentujące przyrodę morza samców bataliona w upierzeniu godowym. Zbudowa- i wybrzeża: ssaki i małże morskie, ekspozycję burszty- no i wyposażono nową pracownię dermoplastyczną, nu bałtyckiego (depozyt z Muzeum Ziemi w Warsza- rozbudowując zbiory przyrodnicze, które liczą ok. 700 wie), dioramę z żubrami i ptakami drapieżnymi parku. eksponatów i są ciągle powiększane. W wyniku starań Zorganizowano – wypożyczając ze zbiorów prywatnych dyrektora parku dr. inż. Ireneusza Lewickiego i po uzy- szczecińskiego myśliwego W. Sztolcmana – unikatową skaniu środków z NFOŚiGW i Ekofunduszu, w latach kolekcję ponad 100 samców bojownika w upierzeniu 1995–1996 wybudowano nowy obiekt z zapleczem godowym. Wystawa batalionów cieszyła się bardzo konferencyjnym. W 1996 r. zbiory przyrodnicze prze- dużą popularnością wśród zwiedzających. Po inten- niesiono do sal ekspozycyjnych o powierzchni 900 m2. sywnych staraniach ówczesnego dyrektora parku, Sta- W ramach jubileuszu 35-lecia parku dokonano uro- nisława Załanowskiego, uzyskano środki finansowe na czystego poświęcenia, otwarcia i udostępniono zbiory zakup kolekcji do zbiorów muzealnych, dzięki czemu przyrodnicze społeczności lokalnej i turystom. Dzisiaj MUZEALNICTWO 167 Muzea i kolekcje medialnych, wykładów i odczytów, a także pokazów przeźroczy. Przez cały rok w salach konferencyjnych społeczność lokalna, turyści i wczasowicze zaprasza- ni są na zajęcia edukacyjne, konkursy, projekcje zdjęć przyrodniczych. Nowy obiekt uzyskał za projekt archi- tektoniczny nagrodę ministra administracji jako obiekt roku 1996. Łącznie muzeum od początku działalności odwiedziły ponad 3 mln osób. Roczna frekwencja osią- ga ok. 60 tys. zwiedzających, co jest jedną z najwyż- szych w muzeach polskich parków narodowych. Ekspozycja muzealna została zaprojektowana i wykonana przez pracowników parku i gospodarstwa pomocniczego, jest utrzymana w estetycznej oprawie plastycznej z zastosowaniem specjalnych efektów sce- nograficznych (realistyczny etalaż oraz malarskie tło) i oświetlenia. W 2000 r. zatrudniono w muzeum Pio- tra Barańskiego, który po kilkumiesięcznym szkoleniu preparatorskim objął stanowisko preparatora zwierząt. W okresie 10 lat jego pracy zbiory muzeum powięk- szyły się o ok. 120 wypreparowanych przez niego eks- ponatów. Na uwagę zasługują wielkie naturalistyczne diora- my zrealizowane według projektów kustosza muzeum, prezentujące typowe dla Wolińskiego Parku Narodo- wego biotopy, które z racji odległości i trudnego dostę- pu rzadko są oglądane przez turystów, jak: – diorama „Wybrzeże Zalewu Szczecińskiego” pre- zentująca kormorany w gnieździe, ptactwo wod- ne, wydry, klif z zimorodkami; – diorama „Nadmorskie klify latem” prezentująca proces abrazji, replikę łodzi rybackiej na wydmie z mikołajkiem nadmorskim; 4. Ekspozycja ptaków – diorama „Wybrzeże Bałtyku zimą” prezentująca 4. Exposition of birds gatunki przylatujące z dalekiej północy na zimę, tj. nury, wydrzyki, alki, lodówki, bielika w locie 5. Wystawa ilustrująca badania wędrówek ptaków oraz ssaki bałtyckie; 5. Exhibition illustrating research into the migration of birds – diorama „Las nocą” prezentująca makietę starego dziuplastego drzewa z sowami oraz innymi gatun- muzeum jest profesjonalnym centrum edukacji ekolo- kami prowadzącymi nocny tryb życia; gicznej i prowadzi szeroką działalność wystawienniczą – diorama „Ptaki łąk” prezentująca niektóre praw- (wystawy stałe i czasowe). W latach 1990–2010 wzbo- nie chronione gatunki, jak bociany, dropie i in.; gacono zbiory muzealne o ponad 200 okazów preparo- – diorama prezentująca sceny z życia, obyczaje, wanych zwierząt, zbiór meteorytów, przykłady inkluzji zajęcia codzienne dawnych Słowian zamiesz- bursztynu. Ponadto uzyskano z darów prace twórców kujących wyspę Wolin. Wykonano realistyczne amatorów – obrazy, rzeźby, medale i inne. postaci zajmujące się polowaniem, garbowaniem W obiekcie, nad Muzeum Przyrodniczym, znajdu- skór, rozdrabnianiem zboża na mąkę, wykonują- ją się dwie sale konferencyjne mogące przyjąć ok. 240 ce zajęcia w scenerii typowego domostwa (ubiory, osób. Wyposażone są one w nowoczesny sprzęt audio- sprzęty i narzędzia). Konstrukcję etalażu, postaci, wizualny (wizualizer, videoprojektoskop z możliwoś- ubiory, narzędzia, domostwo wykonał preparator cią podłączenia komputera, czytniki pisma, rzutniki, muzeum; nagłośnienie) stwarzający warunki do organizowania – diorama „Żubr – król puszczy” na tle realistyczne- konferencji, seminariów, prelekcji, prezentacji multi- go obrazu lasu (namalowanego przez dr. Ryszarda 168 MUZEALNICTWO Muzea i kolekcje Mielczarka) zaprezentowano dorosłe i młode oka- zy żubrów; – małe dioramy w 12 gablotach prezentujące na tle realistycznego etalażu kilkadziesiąt gatunków pta- ków wodnych – gągoły, perkozy, tracze i in.; – diorama „Ssaki leśne” – na tle brzozowej scenogra- fii tła zaprezentowano popularne ssaki występujące w parku – dziki, jelenie, sarny oraz drapieżniki leśne. Do najcenniejszych zbiorów muzeum należy naj- większa, unikatowa w Polsce, wspomniana kolekcja samców bojownika w szacie godowej, która częściowo, w liczbie 20 sztuk spreparowanych przez kustosza, jest aktualnie prezentowana na wystawie. Wyjątkowo atrakcyjna jest wystawa geologiczna uka- zująca budowę wyspy Wolin (skamieniałości, kopaliny, skały) oraz mała wystawa bursztynu bałtyckiego. Eks- pozycja obrazuje różnorodność przyrody parku oraz 6. Wystawa bursztynu bałtyckiego liczne gatunki zwierząt i roślin tu występujące. 6. Exhibition showing Baltic amber Należy podkreślić, że większość wystaw została zaprojektowana i wykonana własnym staraniem przez z uchwytem metalowym. Obok galerii w 2010 r. posta- pracowników muzeum przy użyciu prostych, tradycyj- wiono monumentalny, polodowcowy głaz narzutowy nych technik scenograficznych i dermoplastycznych, z tablicą pamiątkową z okazji jubileuszu 50-lecia utwo- przy minimalnym zaangażowaniu środków finan- rzenia Wolińskiego Parku Narodowego. W położonym sowych. Nowoczesne trendy w wystawiennictwie, za muzeum parku mieszka bardzo