University of Malaya
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
BANTUAN MAKANAN DI MALAYSIA: KAJIAN DARIPADA PERSPEKTIF EKONOMI ISLAM NORZURAIDA BINTI HASAN AKADEMI PENGAJIAN ISLAM UNIVERSITI MALAYA UniversityKUALA LUMPUR of Malaya 2018 i BANTUAN MAKANAN DI MALAYSIA: KAJIAN DARIPADA PERSPEKTIF EKONOMI ISLAM NORZURAIDA BINTI HASAN TESIS DISERAHKAN SEBAGAI MEMENUHI KEPERLUAN BAGI IJAZAH DOKTOR FALSAFAH AKADEMI PENGAJIAN ISLAM UNIVERSITI MALAYA UniversityKUALA LUMPUR of Malaya 2018 ii UNIVERSITI MALAYA PERAKUAN KEASLIAN PENULISAN Nama : NORZURAIDA BINTI HASAN No. Pendaftaran/Matrik : IHA 120084 Nama Ijazah : PhD Tajuk Kertas Projek/Laporan Penyelidikan/Disertasi/Tesis (“Hasil Kerja Ini”) : BANTUAN MAKANAN DI MALAYSIA: KAJIAN DARIPADA PERSPEKTIF EKONOMI ISLAM Bidang Penyelidikan : EKONOMI ISLAM (SAINS KEMASYARAKATAN) Saya dengan sesungguhnya dan sebenarnya mengaku bahawa : (1) Saya adalah satu-satunya pengarang/penulis Hasil Kerja ini; (2) Hasil Kerja ini adalah asli; (3) Apa-apa penggunaan mana-mana hasil kerja yang mengandungi hakcipta telah dilakukan secara urusan yang wajar dan bagi maksud yang dibenarkan dan apa-apa petikan, ekstrak, rujukan atau pengeluaran semula daripada atau kepada mana-mana hasil kerja yang mengandungi hakcipta telah dinyatakan dengan sejelasnya dan secukupnya dan satu pengiktirafan tajuk hasil kerja tersebut dan pengarang/penulisnya telah dilakukan dalam Hasil Kerja ini; (4) Saya tidak mempunyai apa-apa pengetahuan sebenar atau patut semunasabahnya tahu bahawa penghasilan Hasil Kerja ini melanggar suatu hakcipta hasil kerja yang lain; (5) Saya dengan ini menyerahkan kesemua dan tiap-tiap hak yang terkandung di dalam hakcipta Hasil Kerja ini kepada Universiti Malaya (“UM”) yang seterusnya mula dari sekarang adalah tuan punya kepada hakcipta di dalam Hasil Kerja ini dan apa-apa pengeluaran semula atau penggunaan dalam apa jua bentuk atau dengan apa jua cara sekalipun adalah dilarang tanpa terlebih dahulu mendapat kebenaran bertulis dari UM; (6) Saya sedar sepenuhnya sekiranya dalam masa penghasilan Hasil Kerja ini saya telah melanggar suatu hakcipta hasil kerja yang lain sama ada dengan niat atau sebaliknya, saya boleh dikenakan tindakan undang-undang atau apa-apa tindakan lain sebagaimana yang diputuskan oleh UM. Tandatangan Calon Tarikh : 12 Oktober 2018 DiperbuatUniversity dan sesungguhnya diakui di hadapan, of Malaya Tandatangan Saksi Tarikh : 12 Oktober 2018 Nama Jawatan iii BANTUAN MAKANAN DI MALAYSIA: KAJIAN DARIPADA PERSPEKTIF EKONOMI ISLAM ABSTRAK Kemiskinan adalah antara faktor utama yang menyebabkan wujudnya masalah kelaparan dan ketiadaan sekuriti makanan terutamanya bagi golongan miskin bandar. Oleh yang demikian, wujudnya bantuan makanan sebagai satu bentuk mekanisme bagi membantu golongan miskin dan kurang berkemampuan. Bantuan makanan merujuk kepada satu set instrumen yang digunakan untuk menangani keperluan makanan dalam kalangan orang yang kurang berkemampuan. Instrumen ini biasanya dalam bentuk bantuan makanan, baucer dan juga pindahan tunai. Antara bentuk pemberian bantuan makanan adalah berkonsepkan dapur jalanan, bank makanan, kupon makanan dan juga makanan prabayar yang mana sumber utamanya adalah daripada sumbangan derma. Jika dilihat daripada perspektif ekonomi Islam, terdapat beberapa mekanisme agihan makanan yang telah digariskan dalam Islam bagi memastikan golongan yang tidak berkemampuan turut memperoleh bekalan makanan yang mencukupi melalui suruhan wajib atau sunat seperti zakat, wakaf, sedekah, qurban, aqiqah, kifarah, dam dan fidyah. Di Malaysia, terdapat beberapa bentuk program bantuan makanan yang disediakan sama ada oleh pihak kerajaan atau Badan Bukan Kerajaan (NGO) bagi membantu golongan tersebut. Kajian ini dijalankan untuk mengkaji tentang program bantuan makanan yang disUniversityediakan oleh pihak kerajaan dan NGOof kepada Malaya golongan miskin bandar dan mengenalpasti keadaan sosioekonomi serta faktor yang menyebabkan masyarakat terpaksa bergantung kepada bantuan makanan. Kajian ini menggunakan metode dokumentasi, observasi dan juga temu bual. Temu bual telah dijalankan dengan pihak berautoriti daripada pihak kerajaan, NGO, penerima bantuan makanan dan juga pakar agama. Data telah dianalisis dengan menggunakan analisis kandungan secara suntingan, iv triagulasi dan juga komparatif. Hasil kajian menunjukkan pihak kerajaan dan juga pihak NGO mempunyai program bantuan makanan yang tersendiri dan sama-sama memainkan peranan yang besar dalam membantu golongan miskin bagi mendapatkan makanan dan meningkatkan sekuriti makanan. Implikasi kajian ini akan memberi sumbangan kepada pihak kerajaan dan pihak-pihak pelaksana program bantuan makanan yang sedia ada di Malaysia untuk dijadikan panduan dalam usaha untuk memperbaiki dan memantapkan pengurusan bantuan makanan supaya ia lebih efektif kepada masyarakat dan juga ekonomi negara. Kata kunci: Kemiskinan, bantuan makanan, ekonomi Islam, Malaysia University of Malaya v FOOD ASSISTANCE IN MALAYSIA: A STUDY FROM ISLAMIC ECONOMICS PERSPECTIVE ABSTRACT Poverty is one of the key factors that contributes to hunger and food insecurity, especially for the urban poor. Hence, food aid exists as a mechanism to help the poor and the less fortunate. Food aid refers to a set of instrument that is used to overcome the food supply problem among the less fortunate people. This instrument may come in the form of food aids, vouchers, and cash transfers. Some of the concepts of food aids are the soup kitchen, food stamp, food bank, food pantry, and suspended meal, whereby their main resource is donations. When viewed from the Islamic perspectives, several food distribution mechanisms are being promoted to ensure that these groups of less fortunate people would be able to get enough food supplies. These mechanisms include compulsory obligations and non-compulsory obligations, such as zakah, waqaf, charity, qurban, aqiqah, kiffarah, dam, and fidyah. In Malaysia, a number of food aid programs are provided for by the government and NGOs to help these people. This study was conducted to investigate the food aid program, which is funded by the government and the NGOs for urban poor people. It also aimed to identify the socio-economic conditions and factors that could have caused them to be dependent upon food aids. This study was conducted using the documentation method, observations, and interviews.University Interviews were conducted withof the Malayaauthorities, the local government, NGOs, food aid receivers, and the religious experts. The collected data were analysed using content analysis via editing, triangulation, and comparisons. The results showed that the government and the NGOs have their own food aid programs and together, they play a big part in helping the urban poor receive food aids and increase their level of food security. It is hoped that this study could contribute to the efforts put forth by the vi government and to the existing implementing parties for their food aid programs. The findings in this study could be used as guidelines in their effort to improve and to strengthen the food aid management, so that it will be more effective towards serving the society and the Malaysian economy. Keywords: Poverty, food assistance, Islamic economics, Malaysia University of Malaya vii PENGHARGAAN Alhamdulillah, segala puji bagi Allah SWT, tuhan sekelian alam, selawat dan salam ke atas junjungan besar Nabi Muhammad SAW. Setinggi-tinggi kesyukuran dipanjatkan ke hadrat Ilahi di atas segala limpah rahmat dan izinNya, penulis berjaya menyiapkan kajian yang bertajuk “Bantuan Makanan di Malaysia: Kajian Daripada Perspektif Ekonomi Islam”. Penulis ingin merakamkan setinggi-tinggi penghargaan dan terima kasih yang tidak terhingga kepada Dr Asmak Ab Rahman, Ketua Jabatan Syariah dan Ekonomi selaku penyelia yang sangat banyak membantu dalam memberikan komentar, bimbingan, nasihat, tunjuk ajar dan dorongan kepada penulis sehingga berjaya menyiapkan kajian ini. Ribuan terima kasih juga diberikan kepada semua pensyarah dan tenaga pengajar khususnya di Jabatan Syariah dan Ekonomi; Almarhum Prof Dr Joni Tamkin Borhan, Dr Mohammad Taqiuddin Mohamad, Dr Ahmad Azam Sulaiman, Dr Nor Aini Ali, Encik Azizi Che Seman dan juga pensyarah-pensyarah di Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya yang turut memberikan sumbangan idea dan dorongan kepada penulis bagi menyempurnakan kajian ini. Terima kasih juga kepada Puan Azura dan pihak pengurusan Akademi Pengajian Islam, Universiti Malaya yang banyak membantu dalam proses menyiapkan penulisan tesis ini. Sekalung penghargaan juga diberikan kepada semua responden yang terlibat secaraUniversity langsung dalam kajian ini iaitu pihakof pelaksana Malaya program bantuan makanan daripada pihak Baitulmal Majlis Agama Islam Wilayah Persekutuan (Ustaz Ahmad Talmizi Yahaya), Jabatan Agama Islam Wilayah Persekutuan (Ustaz Baharuddin Idris, Ustazah Husna Junaibi dan Ustaz Luthfee Alias), Penceramah Kedai Makan Asnaf 1 Malaysia (Ustaz Khaimee Farzu dan Ustaz Mohd Rafi), pihak Badan Bukan Kerajaan viii (NGO) yang terdiri daripada Dapur Jalanan Kuala Lumpur (Encik Mohd Ezzuandy Ngadi, Cik Qurratul Ain), Pertubuhan Menangani Gejala Sosial Kuala Lumpur (Puan Vimmi Yasmin dan Puan Zasara Abdul Wahid) dan Kechara Soup Kitchen (Encik Justin Cheah), pakar agama (Prof. Dr Ghafarulluhuddin Din, Pastor Hans Tan, Dr Krishna Veni dan RuXing) serta para penerima bantuan makanan di Kedai Makan Asnaf 1 Malaysia (KMA1M) yang memberikan kerjasama yang sangat baik dalam berkongsi maklumat dan pandangan berkenaan dengan isu yang dikaji. Penghargaan yang tidak terhingga juga buat ibu dan arwah ayah yang tersayang