Railway and Area Development
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
14 January 2020 สัมมนานานาชาติ JTTRI เรื่อง การพัฒนาทางรถไฟและพื้นที่ทางรถไฟในประเทศไทย 一般財団法人運輸総合研究所 タイにおける鉄道整備と沿線開発に関する国際セミナー [ORAL REPORT] Railway and Area Development Masai MUTO, Dr. Japan Transport and Tourism Research Institute Senior Research Fellow (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 1 ประวัติ Masai MUTO 1989 ปริญญาโท Department of Civil Engineering, Tokyo University of Science ท างาน R&D of Superconducting Maglev Train System, 1989 Railway Technical Research Institute ปริญญาเอก Department of Civil Engineering, 2001 Tokyo University of Science Laboratory Head of Transport Planning, 2005 Railway Technical Research Institute General Manager of Strategic Research Division, 2013 Railway Technical Research Institute 2010-2019 อาจารย์พิเศษ Keio University 2013-2018 อาจารย์พิเศษ Tokyo University of Science 2019 JTTRI Senior Research Fellow (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 2 เนื้อหา บทน ำ วัตถุประสงค์และนโยบำยของงำนสัมมนำ บทที่ 1 ประเด็นส ำหรับกำรพัฒนำทำงรถไฟในเขตเมือง บทที่ 2 หัวข้อที่ต้องพิจำรณำส ำหรับกำรพัฒนำทำงรถไฟ 2.1 ควำมร่วมมือระหว่ำงกำรพัฒนำทำงรถไฟและพื้นที่ 2.2 กำรจัดหำเงินทุนส ำหรับกำรพัฒนำทำงรถไฟ – กำรเรียกเก็บคืนผลประโยชน์จำกกำรพัฒนำ 2.3 กำรสร้ำงระบบทำงรถไฟฟ้ำคุณภำพสูง 2.4 กำรสร้ำงโครงสร้ำงพื้นฐำน (Infrastructure) ของสังคมแบบบูรณำกำรกับกำรพัฒนำทำง รถไฟ 2.5 กำรสร้ำงระบบทำงรถไฟในเขตเมืองที่ยั่งยืน บทที่ 3 ข้อเสนอมำตรกำรอย่ำงเป็นรูปธรรมส ำหรับส ำหรับปัญหำกำรจรำจรในเขตเมือง แผนในอนำคตของ JTTRI (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 3 บทน า วัตถุประสงค์และนโยบายของงานสัมมนา (1) วัตถุประสงค์ • น ำเสนอข้อเสนอที่มีประสิทธิภำพสอดคล้องกับสถำนกำรณ์ในท้องถิ่นโดยเฉพำะอย่ำงยิ่ง การพัฒนาทางรถไฟ และการพัฒนาพื้นที่ เพื่อแก้ไขวิกฤตกำรณ์ที่เกิดขึ้นในประเทศอำเซียนอันเนืองมำจำกควำมแออัดและกำร เพิ่มขึ้นของประชำกรอย่ำงรวดเร็ว เช่น ปัญหำกำรจรำจรติดขัด มลภำวะทำงสิ่งแวดล้อม เป็นต้น การประชุมเชิงปฏิบัติการ เรื่อง "การพัฒนาทางรถไฟและการพัฒนาพื้นที่" จัดโดย JTTRI • ประธำนกรรมกำรกำรประชุมเชิงปฏิบัติกำร คือ Prof. Shigeru Morichi, ผู้อ ำนวยกำร Policy Research Center, National Graduate Institute for Policy Studies (GRIPS) • ประกอบด้วยกรรมกำร 18 ท่ำน ซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชำญจำกทั้งภำครัฐ-เอกชน และกำรศึกษำ (2) นโยบาย • ใช้ประโยชน์จำกองค์ควำมรู้ของญี่ปุ่นและ know-how ที่สะสมมำยำวนำนของ JTTRI • เมืองเป้ำหมำยส ำหรับกรณีศึกษำ ได้แก่ ฮำนอย กรุงเทพ จำกำร์ตำ และ มะนิลำ (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 4 บทที่ 1 การระบุปัญหาสาหรับการพัฒนาทางรถไฟในเขตเมือง 4 เมืองเป้าหมายสาหรับกรณีศึกษา ◼ ฮำนอย เมโทร สำย 2 (Phase3) ◼ กรุงเทพ MRT สำยสีส้ม https://vietnamfinance.vn/tap-doan-sumitommo-muon-thuc-nhanh-du-an-do-thi-thong-minh- https://www.mrta-orangelineeast.com/en/train nhat-tan-noi-bai-20180303205654052.htm ◼ จำกำร์ตำ MRT สำยเหนือ-ใต้ (Phase 2) ◼ มะนิลำ Mega Manila Subway https://news.detik.com/berita/d-4491696/pagi-ini-mrt-jakarta-mulai-berbayar You Tube : FILIPINO PROUD CHANNEL (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 5 ฮานอย เมโทร สาย 2 (Phase 3) Hanoi Metro Line 2(Phase3) LINE 1 LINE 3 LINE 2A 5km (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 6 กรุงเทพ MRT สายสีส้ม สำยสีแดงเข้ม สำยม่วง(เหนือ) สำยสีเขียวเข้ม (เปิดให้บริกำร) สำยสีชมพู (โม โนเรล) สำยสีแดงอ่อน สำยสีเขียวอ่อน สายสีส้ม สำยสีน ำเงิน (เปิดให้บริกำร) สำยสีเหลือง (โม โนเรล) 5km สำยสีม่วง(ใต้) (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 7 จาการ์ตา MRT สายแนวรัศมีเหนือ-ตะวันตก (Phase 2) สำยเหนือ-ใต้ (Phase2) JAKARTA LRT LRT3 สำยตะวันออก-ตะวันตก LRT2 สำยเหนือ-ใต้(Phase1) 2km LRT1 (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 8 มะนิลา Mega Manila Subway LRT1 MRT7 LRT2 MRT3 Manila Subway (Mega Manila) PNR สำยเส้นทำงท ำงำนแนวรัศมี 2km เหนือ-ใต้ (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 9 ปัญหาที่ ①: ความร่วมมือระหว่างการพัฒนาทางรถไฟและพื้นที่ เมื่อประชำกรเพิ่มขึ้นอย่ำงรวดเร็วและมีควำมแออัดเพิ่มมำกขึ้น จึงจ ำเป็นต้องจัดเตรียมที่อยู่อำศัย จ ำนวนมำก ดังนั้นกำรพัฒนำทำงรถไฟไปยังเมืองใหม่จึงกลำยเป็นปัญหำทำงสังคม • กำรป้องกันกำรพัฒนำเมืองอย่ำงไร้ทิศทำงโดย PPP ที่ริเริ่มโดยเอกชน (ฮำนอย) • ไม่มีกำรก ำหนดวิธีกำรพัฒนำเมือง (ฮำนอย, มะนิลำ) • ควำมไม่สอดคล้องระหว่ำงPPP และ TOD ในกำรพัฒนำทำงรถไฟ/ระบบรำง (จำกำร์ตำ, มะนิลำ) • ไม่มีกำรก ำหนดวิธีกำรพัฒนำ เช่นขั้นตอนอย่ำงเป็นรูปธรรมส ำหรับกำรจัดสรรที่ดิน (ฮำนอย, กรุงเทพ) อธิบำยเพิ่มเติมในหัวข้อ 2.1 (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 10 ปัญหาที่ ②:การจัดหาเงินทุนสาหรับการพัฒนาทางรถไฟ เนื่องจำกปัญหำด้ำนเงินทุนของรัฐบำล กำรพัฒนำทำงรถไฟในเขตเมืองขึ้นอยู่กับ PPP เป็นส่วนใหญ่ • อยู่ระหว่ำงกำรพิจำรณำมำตรกำรกำรใช้เงินทุนเอกชนเนื่องจำกขำดรำยได้จำกกำรจัดเก็บภำษี (จำกำร์ตำ) • ระบบภำษีสินทรัพย์ถำวรยังไม่มีประสิทธิภำพ (กรุงเทพ, จำกำร์ตำ, มะนิลำ) • ยังไม่มีกำรก ำหนดบทบำทของกำรลงทุนภำคเอกชนและบทบำทของรัฐบำล (ฮำนอย, กรุงเทพ) อธิบำยเพิ่มเติมในหัวข้อ 2.2 (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 11 ปัญหาที่ ③:การสร้างระบบทางรถไฟฟ้าที่มีคุณภาพสูง ไม่ได้ใช้ระบบรถไฟที่สำมำรถตอบสนองตำมอุปสงค์ • กำรจัดท ำแผนแม่บทโดยมุ่งเน้นกำรพัฒนำแบบบูรณำกำรกับทำงรถไฟและพื้นที่ (ฮำนอย) • แผนทำงรถไฟที่ซ ้ำซ้อนกัน (จำกำร์ตำ) • MRT3 ที่มีควำมจุผู้โดยสำรได้น้อยและแออัดมำก (มะนิลำ) • ไม่มีองค์กรที่ควบคุมดูแลภำพรวมของโครงกำรต่ำงๆ เช่น LRT และรถไฟใต้ดิน (มะนิลำ) อธิบำยเพิ่มเติมในหัวข้อ 2.3 (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 12 ปัญหาที่ ④:การสร้างโครงสร้างพื้นฐาน (Infrastructure) ของสังคม แบบบูรณาการกับการพัฒนาทางรถไฟ โครงสร้ำงพื้นฐำนที่จ ำเป็นเกี่ยวกับกำรรถไฟ เช่น ลำนหน้ำสถำนี (Station Plaza) ยังไม่ได้รับกำรพัฒนำ • รัฐบำลและเอกชนยังมีควำมเห็นไม่ตรงกันเกี่ยวกับกำรลงทุนโครงสร้ำงพื้นฐำน (มะนิลำ) • กำรก่อสร้ำงสถำนีขนส่งมวลชน (LRT1, MRT3, MRT7) ล่ำช้ำเนื่องจำกข้อพิพำททำงกฎหมำย (มะนิลำ) อธิบำยเพิ่มเติมในหัวข้อ 2.4 (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 13 ปัญหาที่ ⑤:การสร้างระบบทางรถไฟในเขตเมืองที่ยั่งยืน เกิดปัญหำกำรขำดดุลเรื้อรัง ปัญหำกำรล้มละลำย ของบริษัทรถไฟ • โครงกำรรถไฟในเขตเมืองโดย PPP หลำยแห่งในเอเชียนเกิดควำมล้มเหลว • ไม่มี Know-how เกี่ยวกับกำรบริหำรทำงรถไฟ อธิบำยเพิ่มเติมในหัวข้อ 2.5 (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 14 บทที่ 2 หัวข้อที่ต้องพิจารณาสาหรับการพัฒนาทางรถไฟ 2.1 ความร่วมมือระหว่างการพัฒนาทางรถไฟและพื้นที่ 2.2 การรับรองเงินทุนสาหรับการพัฒนาทางรถไฟ – วิธีการเรียกเก็บคืน ผลประโยชน์จากการพัฒนา 2.3 การสร้างระบบทางรถไฟฟ้าที่มีคุณภาพสูง 2.4 การสร้างโครงสร้างพื้นฐาน (Infrastructure) ของสังคมแบบบูรณาการกับ การพัฒนาทางรถไฟ 2.5 การสร้างระบบทางรถไฟในเขตเมืองที่ยั่งยืน (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 15 2.1 ความร่วมมือระหว่างการพัฒนาทางรถไฟและพื้นที่ การพัฒนาเมืองที่มีความหนาแน่นสูงด้วยทางรถไฟ (ระบบราง) ในเขตนครโตเกียวพื้นที่ DID ขยำยไปถึงชำนเมืองตำมทำงรถไฟ Ibaraki Saitama Tokyo Chiba Kanagawa เครือข่ำยทำงรถไฟ D.I.D. พื้นที่ที่ห่ำงจำกจุดศูนย์กลำง 50 km DID:เขตที่ประชำกรอยู่หนำแน่น ควำมหนำแน่นของประชำกรตั้งแต่ 4,000คน/km2 เป็นต้นไป มีประชำกรตั้งแต่ 5,000 คนเป็นต้นไป (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 16 TOD TOD (Transit Oriented Development):การพัฒนาเชิงการขนส่งสาธารณะ กำรพัฒนำเมืองโดยมีเป้ำหมำยให้เป็นสังคมที่อยู่บนพื้นฐำนของกำรขนส่งสำธำรณะและ้ เป็นอิสระจำก รถยนต์ Tama-center St. TAMA New Town(ห่างจากศูนย์กลางนครโตเกียว 32 km) (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 17 กรณีศึกษา TOD ของประเทศญี่ปุ่น การพัฒนาทางรถไฟ “ สาย Den-En-toshi ” บรณาการรวมกับการพัฒนาพื้นที่ทางรถไฟู (โครงการจัดสรรที่ดิน) ที่ดาเนินการเองโดย Tokyu Corporation ➢ พื้นที่พัฒนำโดยรวม 5,000ha, จ ำนวนประชำกร 620,000 คน(ณ มีนำคม 2017) ➢ ถือเป็นกำรพัฒนำเมืองทิ่ริเริ่มโดยภำคเอกชนที่ใหญ่ที่สุดในประเทศญี่ปุ่น Shibuya 1st Block Tokyo CBD 2nd Block Miyamaedaira Kajigaya Tama-plaza Miyazakidai Saginuma Azamino 3rd Block Eda Aobadai ประวัติการพัฒนา Ichigao Nagatsuda Fujiaoka 1953 การประกาศแผนการพัฒนา 4th Block Tana 1963 เริ่มก่อสร้ำงรถไฟสำย Den-En-Toshi Tsukushino 1966 เริ่มเปิดบริการระหว่างสถานี Mizonoguchi ~ Nagatsuda Tsukimino Suzukakedai 1979 เริ่มเปิดบริกำรสำยวิ่งตรงสู่สถำนี Shibuya 1984 เปิดบริการตลอดเส้นทาง (ถึง Chuo-rinkan) Chuo-rinkan Minami-machida 2006 เสร็จสิ้นกำรพัฒนำกำรจัดสรรที่ดิน https://www.tokyu.co.jp/company/business/urban_development/denentoshi/ https://www.tokyu-cnst.co.jp/company/brandmessage.html (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 ปี 1965 บริเวณรอบๆสถานี Aobadai สาย Den-En-Toshi 1 ปีก่อนเปิดบริการ Ohyama way Ichigao st. Fujigaoka st. Aobadai st. ภาพถ่ายทางอากาศจาก (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism ResearchGeospatial Institute, 2020 Information Authority of Japan ปี 2005 บริเวณรอบๆสถานี Aobadai สาย Den-En-Toshi เปิดบริการปีที่ 40 Route 246 Ichigao st. Fujigaoka st. Aobadai st. Tomei Exp. ภาพถ่ายทางอากาศจาก (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism ResearchGeospatial Institute, 2020 Information Authority of Japan แนวโน้มจานวน ผ้ใช้บริการรถไฟู สาย Den-En-Toshi จานวนเฉลี่ยรายวันของผ ้สัญจรผ่านระหว่างสถานีู Kajigaya ~ Mizonoguchi (พันคน) 600 ตำมรำยงำนกำรจรำจรในเขตเมืองประจ ำปี 500 ) 400 พันคน ( 300 200 จ จ ำนวนคน 100 0 ปีค.ศ. (ปีนับตั้งแต่เปิดให้บริกำร) Tokyo Ohi-machi เริ่มด ำเนินงำน CBD 1966 1968 1972 1976 1984 Shibuya Suzukakedai ขยำย Tsukushino ขยำย ขยำย Tsukimino ขยำย Chuo tamagawa Futako Mizonokuchi Kajigaya Nagatsuda - rinkan - พื้นที่ TOD (C) Mr. MUTO Masai, Japan Transport and Tourism Research Institute, 2020 21 การขึ้นราคาที่ดินตามแนวทางรถไฟ Bubble boom 1,000,000 800,000 2 ×7.9 600,000 แนวโน้มรำคำที่ดินที่อยู่อำศัยบริเวณรอบสถำนี Yen/m 400,000 200,000 0 1970 1980 1990 2000 Miyamaedaira Kajigaya