De Biesbosch gelegen tussen de verstedelijkte Randstad en de Brabantse Stedenrij. ��������� ����������� � � � � � � � � ��������� � � � ��������� �������������� � � � � � � � � � ��������� ��������� ��������������� �������� � � � � � � � � � � ����� � � � � � � � � Merwedes Aanpak van het probleem gebaseerd op twee Tussen Woudrichem en Werkendam is de rivier oplossingsrichtingen smal. Het vormt een flessenhals waardoor de De Waal voert het grootste deel van de Rijnafvoer De overgang van de Boven����� Merwede� �� ���� naar de waterdoorvoer ernstig wordt belemmerd. Bij af (ongeveer zestig procent). Vanaf Slot Loevesteijn Nieuwe Merwede en Beneden Merwede vormt hogere rivierafvoeren wordt dit probleem groter. komt het water in het benedenrivierengebied. een belangrijk rivierkundig splitsingspunt: een Het landschap langs de Waal is ontstaan door de klein deel van het water stroomt via de Beneden De aanpak om op de lange termijn voldoende eeuwenlange wisselwerking tussen rivier en zee. Merwede richting de Drechtsteden en het ruimte in dit gebied te vinden, richt zich op: Deze dynamiek behoort tot het verleden. Rijnmondgebied. Het grootste deel bereikt de zee Een geheel meestromende Brabantse en Het water stroomt nu in een strak keurslijf via de via de Nieuwe Merwede, het Hollandsch Diep en · Sliedrechtse Biesbosch om meer water Nieuwe Waterweg en via het Haringvliet naar zee. het Haringvliet. Bij hoge afvoeren is het wenselijk af te voeren via de zuidrand van het Grootschalige openheid en landbouwkundig gebruik dat het water zoveel mogelijk via die laatste route benedenrivierengebied; kenmerken het landelijk gebied, in scherp contrast met naar zee stroomt, om waterstandverhogingen in de Een sterk verruimde flessenhals bij Gorinchem. het natuurgebied de Biesbosch. Het landbouwgebied Drechtsteden zoveel mogelijk te voorkomen. · en natuurgebied vormen een “landelijke” buffer tussen de Randstad en de Brabantse stedenrij. Benedenrivieren in samenhang 16 17 Bureau Benedenrivieren Lange termijn maatregelen Merwedes. Gorinchem A Woelse Waard C B B Bedrijventerrein Avelingen H A C Natuurgebied Avelingen D Sleeuwijkse uiterwaarden E D E Zuidelijk bruggenhoofd A27 Dordrecht G F F Buitendijks traject Werkendam I G Sliedrechtse Biesbosch meestromend J H Natuurontwikkelingsproject Sliedrechtse Biesbosch K I Bedrijventerrein Steurgat J Noordwaard geheel meestromend L K Optimalisatie Natuurontwikkelingsproject Noordwaard N L Hilpolders en Scheidingsdijk M M Westelijke geulen Brabantse Biesbosch N Dijkversterking Oostwaard Beide oplossingen zijn, mits maximaal uitgevoerd, de rivier maximaal de ruimte krijgen. De grootste Een verruimde flessenhals bij Gorinchem net voldoende effectief. Echter zoals eerder klap kan worden behaald door het landbouwgebied De flessenhals bij Gorinchem moet worden aangegeven biedt het eventueel inrichten van een de Noordwaard geheel te laten meestromen verruimd om de Boven Merwede tussen Gorinchem retentiegebied in het bovenrivierengebied meer bij hoge rivierafvoeren. Om afwenteling van en Werkendam de noodzakelijke ruimte te geven. ruimte om de taakstelling van de Merwedes op te waterproblemen op de Bergsche Maas te Dit kan door het graven van grote geulen door de lossen. voorkomen, dient het water wel zo westelijk uiterwaarden en het verwijderen van obstakels. mogelijk de Brabantse Biesbosch uit te stromen. Uitgangspunt daarbij is dat de belangrijkste Een geheel meestromende Biesbosch Maar naast het inzetten van de Noordwaard is op economische bedrijvigheid en belangrijkste Een geheel meestromende Biesbosch is nodig om de lange termijn meer nodig. waarden van landschap, natuur en cultuur (de de waterstanden bij Gorinchem en Werkendam De Sliedrechtse Biesbosch, het Steurgat, het zogenoemde LNC waarden) zoveel mogelijk te verlagen. Door een geheel meestromende Natuurontwikkelingsproject Noordwaard, de gespaard blijven. Bij de huidige inzichten met Biesbosch wordt ook meer water via het poldertjes langs de Scheidingsdijk en de westelijke betrekking tot de rivierafvoer op de lange termijn Hollands Diep en het Haringvliet naar zee geulen van de Brabantse Biesbosch moeten meer is het nodig om alle onderdelen maximaal uit te afgevoerd. Hierdoor worden ook de grote steden water af gaan voeren. voeren. Dit is echter vanuit de beoogde ruimtelijke ontzien. Direct ten westen van Werkendam moet kwaliteit ter plaatse niet gewenst. Benedenrivieren in samenhang 18 19 Bureau Benedenrivieren C B E A F D Het inzetten van een retentiegebied bovenstrooms Totaal overzicht maatregelen Gorinchem maximaal. is voor dit gebied dan ook van groot belang. Maatregel Gorinchem, maximale variant A Woelse Waard opmerkingen bevriezingsoverleg januari 2004 verwerkt Met een geheel meestromende Biesbosch en een B Bedrijventerrein Avelingen verruimde flessenhals bij Gorinchem is een groene C Natuurgebied Avelingen rivier door het Land van Heusden en Altena niet D Sleeuwijkse uiterwaarden meer nodig (zie kader). E Zuidelijk bruggenhoofd A27 F Buitendijks traject Werkendam Benedenrivieren in samenhang 18 19 Bureau Benedenrivieren Groene rivier niet nodig door het Land van Heusden en Altena Amer/Bergsche Maas Met de inzet van het landbouwgebied de Noordwaard en het verruimen van de flessenhals bij De Bergsche Maas is gegraven om het water Gorinchem kan aan de lange termijn opgave worden voldaan. Een pakket van maatregelen van de Maas veiliger naar zee af te voeren. De met een groene rivier door het Land van Heusden en Altena is een alternatief. Vier varianten mensenhand is in het landschap zichtbaar: de van een groene rivier zijn uitgewerkt. De berekende effectiviteit varieert tussen de 40 en 80 winterbedding is overal even breed, de dijken zijn cm waterstanddaling bij Gorinchem, de kosten variëren tussen de 800 en 2000 miljoen euro. stevig en het tracé is licht gebogen. De Amer is een De omvang van de kosten lijken de inzet ervan op de korte termijn uit te sluiten. Een groene onderdeel van de oorspronkelijke Biesbosch. Door rivier komt alleen op de lange termijn voor uitvoering in aanmerking. Op de korte termijn zijn het aanleggen van de Bergsche Maas heeft de Amer dan eerst andere maatregelen nodig. ook een afvoer- en scheepvaartfunctie gekregen. Een pakket van maatregelen met als basis een groene rivier is niet nodig door de Noordwaard Samenhang met bovenstrooms en maatregelen rond Gorinchem in te zetten. Voor een pakket van maatregelen met een De maatregelen voor de lange termijn hangen groene rivier bestaat nauwelijks draagvlak in de regio. De nadelen van een groene rivier die nauw samen met wat bovenstrooms gebeurt. Het worden genoemd zijn: gaat daarbij om: Een groene rivier past niet in het nationale en regionale ruimtelijk kader. Het Land van De hoeveelheid water die bovenstrooms kan · Heusden en Altena wordt daarin aangegeven als agrarisch gebied; · worden vastgehouden of opgevangen in Bij de aanleg van een groene rivier moeten extra dijken worden aangelegd, die het retentiegebieden waardoor op de lange termijn · landschap aantasten; de taakstelling op de Bergsche Maas minder Een pakket met een groene rivier is duur; groot wordt; · Uitvoering van zo’n pakket kan niet stapsgewijs, de rivier moet in één keer worden Of en zo ja welke waterstandtoename in · gerealiseerd; · overleg met Integrale Verkenning Maas (IVM) Omdat de groene rivier pas op lange termijn zou worden uitgevoerd gaat het gebied met toelaatbaar is op de overgang tussen het · het opnemen van een reservering in de PKB voor het gevoel van de bewoners en gebruikers benedenrivierengebied en de rest van de Maas. “op slot”. Dit belemmert de ontwikkelingskansen van de huidige bedrijven. Aangezien beide punten ook onderdeel uitmaken van de IVM zal de precieze invulling voor de lange termijn worden afgestemd met IVM. Benedenrivieren in samenhang 20 21 Bureau Benedenrivieren Lange termijn maatregelen Amer en Bergsche Maas. A De Waarden B Overdiepse Polder C Keizersveer D Kaden Biesbosch E Zuiderklip F Rivier op diepte houden E Licht getinte maatregelen zijn het minst kansrijk. C D A F F Geertruidenberg B Waalwijk Combinatie van ruimtelijke en technische maatregelen Door het technische karakter van de rivier en de regionale wensen ligt een pakket van lange termijn maatregelen, gebaseerd op een combinatie van ruimtelijke en technische maatregelen, het meest De afvoer door de Biesbosch optimaliseren Overige delen benedenrivierengebied voor de hand. Dit pakket bestaat uit: · door de polders in het hart van de Biesbosch Het benutten van de overhoogten van de dijken (Zuiderklip) bij hoog water mee te laten stromen In het westelijk deel van het benedenrivierengebied · en het plaatselijk versterken van de dijken en enkele kaden ten noorden van de Amer te worden de maatgevende waterstanden voor een waardoor hogere waterstanden gedeeltelijk verlagen; belangrijk deel bepaald door de invloed van de zee: kunnen worden geaccepteerd. Dit is voor de Het op diepte houden van de rivier door te Ruimte voor de Rivier biedt hier geen oplossing, Bergsche Maas, gezien de stevige dijken met · baggeren. vergroting van de bergingscapaciteit wel. voldoende ruimte, veel minder problematisch dan bij de Lek; De zeespiegel is ook van invloed op de Amer. De Deltawateren, een gecompartimenteerd Ruimte nemen waar het kan: in ieder geval de Op de zeer lange termijn, mogelijk pas systeem · binnendijks gelegen Overdiepse Polder en mogelijk over tientallen jaren, is dijkversterking hier Door het sluiten van de zeearmen hoopt aangevuld met plaatselijke dijkverleggingen aan onontkoombaar. het rivierwater zich op achter de keringen