0

Zał ącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXXV/166/2013 Rady Gminy Ciel ądz z dnia 29 pa ździernika 2013r.

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY CIEL ĄDZ

POWIAT RAWSKI WOJEWÓDZTWO ŁÓDZKIE

TEKST I RYSUNEK STUDIUM

Organ sporz ądzaj ący studium: Projektant:

Ciel ądz, sierpie ń 2013r. 1

Spis tre ści

Lp Rozdział. Strona 1. Informacja o opracowaniu. 3 1.1. Podstawa formalno-prawna opracowania. 3 1.2. Przedmiot i zakres STUDIUM. 3 1.3. STUDIUM - narz ędziem kształtowania polityki przestrzennej Samorz ądu. 4 1.4. Źródła informacji. 4 2. Uwarunkowania rozwoju przestrzennego. 5 2.1. Otoczenie gospodarki przestrzennej. 5 2.1.1. Warunki makroekonomiczne. 5 2.1.2. Sytuacja społeczno-demograficzna. 6 2.1.3. Otoczenie polityczne i prawne. 8 2.1.4. Przestrze ń rejonu. 9 2.1.5. Zadania słu żą ce realizacji ponadlokalnych celów publicznych. 9 2.1.6. Szanse i zagro żenia rozwoju gminy, na które mo że wpływa ć polityka 9 przestrzenna samorz ądu województwa oraz pa ństwa. 2.2. Dotychczasowe przeznaczenie terenów oraz stan zagospodarowania i 12 uzbrojenia. 2.2.1. Struktura przestrzenna. 12 2.2.2. Tereny zabudowane. 13 2.2.3. System komunikacji. 15 2.2.4. Infrastruktura techniczna. 16 2.2.5. Stan prawny gruntów. 20 2.2.6. Rolnictwo. 20 2.2.7. Le śnictwo. 23 2.3. Stanu ładu przestrzennego i wymogi jego ochrony. 23 2.4. Stan środowiska. 24 2.4.1. Klimat. 24 2.4.2. Warunki geomorfologiczne, morfologiczne i hipsometryczne. 26 2.4.3. Warunki hydrograficzne i hydrologiczne. 27 2.4.4. Warunki geologiczno – gruntowe i hydrogeologiczne. 28 2.4.5. Świat ro ślinny. 31 2.4.6. Świat zwierz ęcy. 34 2.4.7. Szczególne obszary środowiska. 34 2.4.8. Dotychczasowe zmiany w środowisku. 34 2.4.9. Struktura przyrodnicza w tym struktura ró żnorodno ści biologicznej. 34 2.4.10. Powi ązania przyrodnicze obszaru gminy z jego szerszym otoczeniem. 35 2.5. Dziedzictwo kulturowe, zabytki oraz dobra kultury współczesnej. 36 2.6. Warunki i jako ści życia mieszka ńców. 37 2.7. Zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia. 38 2.8. Wpływ uwarunkowa ń, na ustalenie kierunków i zasad zagospodarowania 38 przestrzennego gminy. 3. Kierunki zagospodarowania przestrzennego. 42 3.1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej. 45 3.2. Kierunki zmian w przeznaczeniu terenów. 46 3.3. Kierunki i wska źniki oraz standardy dotycz ące zagospodarowania oraz 50 użytkowania terenów 3.4. Tereny wył ączone spod zabudowy. 52 3.5. Obszary ochrony środowiska. 52 3.5.1. Zasady ochrony środowiska i jego zasobów. 52 3.5.2. Zasady ochrony krajobrazu kulturowego. 54

2

Lp Rozdział. Strona 3.6. Ochrona dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury 54 współczesnej. 3.7. Kierunki rozwoju systemów komunikacji. 55 3.8. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury technicznej. 56 3.9. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej. 58 4. Polityka rozwoju przestrzennego. 59 4.1. Obszary inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym. 59 4.2. Obszary inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym. 59 4.3. Obszary, dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie miejscowego planu 59 zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odr ębnych. 4.4. Dodatkowe obszary, dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie 59 miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego okre ślone przez samorz ąd gminy. 4.5. Obszary wymagaj ące przeprowadzenia scale ń i podziału nieruchomo ści. 59 4.6. Obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży 60 powy żej 2000m 2. 4.7. Obszary przestrzeni publicznej. 60 4.8. Obszary, dla których zamierza si ę sporz ądzi ć zmian ę miejscowego planu 60 zagospodarowania przestrzennego. 4.9. Obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi i osuwania si ę mas 60 ziemnych. 4.10. Obszary miejsc pami ęci narodowej 60 4.11. Obszary wymagaj ące przekształce ń lub rekultywacji. 60 4.12. Granice terenów zamkni ętych i ich stref ochronnych. 60 4.13. Szczególne obszary problemowe. 60 5. Synteza i wnioski. 60 5.1. Synteza ustale ń studium. 60 5.2. Uzasadnienie przyj ętych rozwi ąza ń. 62 5.3. Zasady interpretacji ustale ń STUDIUM. 62 Rysunek studium - Struktura funkcjonalno przestrzenna – kierunki rozwoju w zał ączeniu Plansza „Uwarunkowania rozwoju przestrzennego” w zał ączeniu

3

1. Informacja o opracowaniu. 1.1. Podstawa formalno-prawna opracowania.

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Ciel ądz sporz ądzono w oparciu o przepisy: - Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 12 czerwca 2012 r., poz. 647 z pó źn. zm.), - Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Nr 118 poz. 1233). Opracowanie projektu STUDIUM (II edycja) jest wyrazem realizacji Uchwały Nr XVIII/85/2012 z dnia 19 marca 2012r w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Ciel ądz, zatwierdzonego uchwał ą Nr XXI/127/2000 Rady Gminy Ciel ądz z dnia 15 listopada 2000r. w sprawie uchwalenia studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Ciel ądz.

1.2. Przedmiot i zakres STUDIUM.

Dokument jest drug ą edycj ą STUDIUM – dokumentu, jaki został sporz ądzony w 2000r. Okres dwunastu lat, jaki upłyn ął od uchwalenia pierwszej edycji pozwolił na ocen ę aktualno ści przyj ętej polityki rozwoju przestrzennego obszaru gminy. Na potrzeb ę korekty STUDIUM wskazały nast ępuj ące przesłanki: - obowi ązek dostosowania dokumentu do ustale ń planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego, - konieczno ść dostosowania dokumentu do wymogów obowi ązuj ących przepisów prawa, - uwzgl ędnienie wniosków mieszka ńców wnosz ących o przeznaczenie w planie miejscowym terenów pod zabudow ę, a co nie mogło nast ąpi ć z uwagi na brak zgodno ści z ustaleniami obowi ązuj ącego STUDIUM. Dokument okre śla cele i kierunki polityki przestrzennej, jakie b ędzie realizowa ć Samorz ąd na obszarze gminy. Przedmiotem STUDIUM jest obszar gminy w granicach administracyjnych, z ludno ści ą, zagospodarowaniem, środowiskiem przyrodniczym i kulturowym oraz z uwzględnieniem powi ąza ń z obszarami s ąsiednimi. Zakres STUDIUM obejmuje podstawowe problemy życia gminy, w tym mi ędzy innymi dotycz ące: - kierunków zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów, - kierunków i wska źników dotycz ących zagospodarowania oraz u żytkowania terenów, w tym terenów wył ączonych spod zabudowy, - obszarów oraz zasad ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego, - obszarów i zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, - kierunków rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, - obszarów, na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym, - obszarów, na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, - obszarów, dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odr ębnych, - obszarów wymagaj ących przeprowadzenia scale ń i podziału nieruchomo ści, - obszarów przestrzeni publicznej, - obszarów, dla których gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub zmian ę obowi ązuj ącego planu miejscowego, w tym obszary wymagaj ące zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne, - kierunków i zasad kształtowania rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej; - obszarów nara żonych na niebezpiecze ństwo powodzi.

4

1.3. STUDIUM - narz ędziem kształtowania polityki przestrzennej Samorz ądu.

STUDIUM jest wyrazem pogl ądów i deklaracji na temat kierunków działa ń podejmowanych przez Samorz ąd dla rozwoju gminy. Przyjmuje si ę zrównowa żony rozwoju obszaru gminy jako podstawę do formułowania kierunków zasad i warunków zagospodarowania. Okre ślona w STUDIUM polityka przestrzenna odpowiada zasadom ustanowionym przepisami prawa i uwzgl ędnia w zagospodarowaniu gminy: - dotychczasowe przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu, - stan ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony, - stan środowiska, w tym stan rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, wielko ści i jako ści zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, - stan dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, - warunki i jako ści życia mieszka ńców, w tym ochrony ich zdrowia, - zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia, - potrzeby i mo żliwo ści rozwoju gminy, - stan prawny gruntów, - wyst ępowanie obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odr ębnych, - wyst ępowanie obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych, - wyst ępowanie udokumentowanych złó ż kopalin oraz zasobów wód podziemnych, - wyst ępowanie terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odr ębnych, - stan systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami, - zadania słu żą ce realizacji ponadlokalnych celów publicznych. STUDIUM b ędzie spełniało funkcje: - aktu normatywnego dla organu wykonawczego Samorz ądu oraz jednostek tym organom podporz ądkowanym - w działaniach dotycz ących gospodarowania w przestrzeni gminy, - kierunkuj ącą sporz ądzanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub zmian planu miejscowego obowi ązuj ącego - przepisu prawa miejscowego, normuj ącego zachowanie w przestrzeni wszystkich podmiotów zagospodarowania przestrzennego, - bazy informacyjnej do opracowywania strategicznego programu rozwoju społeczno- gospodarczego gminy, w zakresie zagospodarowania przestrzeni, - promocyjne w stosunku do potencjalnych inwestorów zagospodarowania przestrzennego, - postulatywne w zakresie stanowienia zakresu zada ń rz ądowych i samorz ądu województwa, słu żą cych ponadlokalnym celom publicznym, a po żą danym dla gminy.

1.4. Źródła informacji.

Podstawowymi źródłami informacji s ą: - tre ść planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego, uchwalonego przez Sejmik Województwa Łódzkiego Uchwał ą Nr LX/1648/10 z dnia 21 wrze śnia 2010r. - studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Ciel ądz zatwierdzonego uchwał ą Nr XXI/127/2000 Rady Gminy Ciel ądz z dnia 15 listopada 2000r. w sprawie uchwalenia studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Ciel ądz - prognozy oddziaływania na środowisko do obowi ązuj ących planów miejscowych, - obowi ązuj ące plany miejscowe na obszarze administracyjnym gminy Ciel ądz, - opracowanie ekofizjograficzne podstawowe do aktualizacji studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Ciel ądz – listopad 2012r. - operat ewidencji gruntów i budynków gminy Ciel ądz, - tre ść map ewidencyjnych gminy Ciel ądz w skali 1:5000, - tre ść mapy topograficznej w skali 1:10000 z obszaru gminy Ciel ądz, - tre ść map glebowo-rolniczych - WBGiUR Łód ź, - opracowanie „Inwentaryzacja i weryfikacja pomników przyrody województwa skierniewickiego” 1997r, 5

- „Inwentaryzacja stanu lasów dla lasów nie stanowiących własno ści Skarbu Pa ństwa poło żonych na terenie gminy Ciel ądz, woj. Łódzkie na okres od 01.01.2003 do 31.12.2012 roku”, Pracownia Urz ądzania Lasu „AGMAR” w Garwolinie, - rejestr zabytków i gminna ewidencja zabytków, - informacje statystyczne dotycz ące stanu ludno ści - Urz ąd Gminy Ciel ądz. - „Pi ęcioletnia ocena jako ści powietrza w województwie Łódzkim w latach 2002-2006” - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi, Łód ź, czerwiec 2007, - stan zanieczyszczenia powietrza w 2011r. – informacja z WIO Ś w Łodzi – Delegatura w Skierniewicach.

2. Uwarunkowania rozwoju przestrzennego.

Uwarunkowania rozwoju przestrzennego s ą podstaw ą do sformułowania kierunków rozwoju poszczególnych obszarów w granicach administracyjnych gminy. Zgodnie z art. 10 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przy okre ślaniu kierunków rozwoju przestrzennego wymagane jest uwzgl ędnienie uwarunkowa ń wynikaj ących w szczególno ści z nast ępuj ących sfer: 1) dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu; 2) stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony; 3) stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, wielko ści i jako ści zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego; 4) stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; 5) warunków i jako ści życia mieszka ńców, w tym ochrony ich zdrowia; 6) zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia; 7) potrzeb i mo żliwo ści rozwoju gminy; 8) stanu prawnego gruntów; 9) wyst ępowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odr ębnych; 10) wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych; 11) wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin oraz zasobów wód podziemnych; 12) wyst ępowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odr ębnych; 13) stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami; 14) zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych.

2.1. Otoczenie gospodarki przestrzennej.

Gmina Ciel ądz to gmina ziemska w województwie łódzkim, poło żona w południowo-wschodniej cz ęś ci powiatu rawskiego, w odległo ści około 68 km od Łodzi, 80 km od Warszawy, 9 km od Rawy Mazowieckiej i 21 km od Nowego Miasta n.Pilic ą. Siedzib ą władz gminy jest wie ś Ciel ądz. Od północy i północnego-wschodu gmina Ciel ądz sąsiaduje z gmin ą Regnów, od zachodu z gmin ą i Czerniewice, od południa z gmin ą Rzeczyca i od wschodu z gmin ą Nowe Miasto nad. Powierzchnia gminy wynosi 9293ha.

2.1.1. Warunki makroekonomiczne.

Tempo rozwoju gminy w du żym stopniu b ędzie zale żeć od kondycji gospodarki kraju (podobnie jak w przypadku wielu innych tego typu o środków gminnych). Warunki makroekonomiczne tworzy ć b ędą zmienny w czasie układ szans i zagro żeń dla potencjału gospodarczego gminy, a w konsekwencji dla poziomu życia mieszka ńców. Utrzymanie wzrostu ekonomicznego w kraju, potencjału gospodarczego aglomeracji warszawskiej i łódzkiej, rozwoju o środków miejskich w Rawie Mazowieckiej i Nowym Mie ście n/p, daj ą szans ę gminie na pozyskanie kapitału inwestycyjnego. Inwestorzy mog ą poszukiwa ć na terenie gminy, łatwiejszego dost ępu: - do rezerw rynku pracy, - do rezerw zdolno ści produkcyjnej i usługowej w istniej ącym zainwestowaniu, 6

- do terenów o niskiej cenie nabycia, wyposa żonych w podstawowe elementy infrastruktury technicznej oraz dobrze skomunikowanych sieci ą dróg krajowych, - do rynków zbytu, - do zaopatrzenia w owoce, - do zaopatrzenia w produkty rolnicze. Obni żenie tempa wzrostu ekonomicznego kraju w okresach dłu ższych, mo że wywoła ć zjawiska bardzo niepomy ślne dla rozwoju gospodarczego gminy, to jest: - brak mo żliwo ści zatrudnienia mieszka ńców poza granicami gminy, - odpływu kapitału inwestycyjnego i kapitału ludzkiego do wi ększych o środków, przede wszystkim do wi ększych miast i aglomeracji. Ukształtowana w gminie struktura gospodarki lokalnej oparta na produkcji rolniczej, jako podstawowej sfery zatrudnienia i równorz ędnym źródłem utrzymania ludno ści z pracy pozarolniczej (dojazd do pracy w Rawie Mazowieckiej) - czyni gospodarczy rozwój gminy zale żnym od koniunktury na rynku towarów rolno-spo żywczych a jednocze śnie od waha ń poda ży miejsc pracy. Istotnym dla gminy jest rozwój sfery produkcyjno-usługowej. Warunki makroekonomiczne gminy okre śla stan zamo żno ści mieszka ńców. Szacunkową ocen ę na poziomie " średnim" mo żna wywnioskowa ć po średnio. Podstaw ą do takiej oceny s ą informacje w zakresie zasobno ści indywidualnych gospodarstw rolnych, mi ędzy innymi: stany techniczne budynków w siedliskach, poziom wyposa żenia w środki produkcji, jakość gleb, liczba zatrudnionych w gospodarstwie i wiek zatrudnionych. Otoczenie makroekonomiczne kształtuje sfera finansów. Wzajemne relacje dochodów własnych gminy, dotacji, subwencji i dochodów z innych źródeł stanowi ą o pewno ści kapitałowej Samorz ądu. Stan bud żetu gminy po stronie dochodów charakteryzuj ą nast ępuj ące wska źniki:

Rok 2008 2009 2010 2011 2012 Dochody ogółem w 8,588 9,685 10,947 10,433 10,865 milionach zł Wydatki ogółem w 9,457 10,854 12,292 11,703 14,275 milionach zł

Aktualnie obserwuje si ę stagnacj ę wysoko ści pozyskiwanych dochodów.

2.1.2. Sytuacja społeczno-demograficzna.

Obszar Gminy Ciel ądz podzielony jest na 18 sołectw w 19 miejscowo ściach gdzie ogółem zamieszkuje około 4046 osób w tym kobiety 2021 osób. G ęsto ść zaludnienia wynosi 44 osoby na 1 km2. Urodzenia żywe – 47, zgony – 71, przyrost naturalny -24, saldo migracji ogółem +19. Ludno ść w wieku przedprodukcyjnym 810, produkcyjnym 2486 i poprodukcyjnym 750. Poni ższa tabela wskazuje podstawowe tendencje w zaludnieniu obszaru gminy.

Liczba ludno ści w latach 1994 1999 2008 2009 2010 4502 4281 4068 4051 4046

Z powy ższego zestawienia wynikaj ą nast ępuj ące wnioski: - liczba ludno ści w ostatnim dziesi ęcioleciu jest ustabilizowana z niewielk ą tendencj ą malej ąca, - ogółem w gminie tendencje malej ące liczby ludno ści w ostatnim pi ęcioleciu jest stała na poziomie 2 promil rocznie, - przyjmuje si ę prognoz ę demograficzn ą na poziomie od 4000 do 4100 osób. Dla zobrazowania sytuacji społecznej przytoczy ć nale ży wska źniki charakteryzuj ące aktywno ść gospodarcz ą w działalno ści pozarolniczej.

Podmioty gospodarki narodowej w gminie Ciel ądz w 2010 r. według sektorów.

7

Sektor gospodarki Liczba zarejestrowanych podmiotów

Przemysł 19 Budownictwo 31 Usługi 114 Osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą 174

Do najwi ększych podmiotów gospodarczych prowadz ących działalno ść na terenie gminy nale żą m.in.: - „HERCO” Sp. Z o.o. w Ciel ądzu. - "Transbet" PPHU H. Idzikowski ; 96-232 Nowy Ciel ądz 41a (wydobycie kruszyw i produkcja betonów), - „KRUSZMARK” zakład eksploatacji kruszyw, Z mniejszych zakładów wskazane jest wymieni ć poni ższe: - "DAMATEX” . 96-214 Ciel ądz, produkcja odzie ży, - "AGROSKŁAD" Stolniki 59 96-214 Ciel ądz, sprzeda ż środków do produkcji rolnej, - Wasilewski Kazimierz PPH Export- Import Ciel ądz 2 96-214 Ciel ądz, przetwórstwo owocowe, - Król Adam "Vega" Ciel ądz 74 96-214 Ciel ądz, produkcja i handel odzie ży, - Owczarek Lech Ciel ądz 4 96-214 Ciel ądz, piekarnictwo, handel, - Stefaniak Jerzy Ciel ądz 85 96-214 Ciel ądz, młynarstwo, - Lewandowska Danuta 50 96-214 Ciel ądz, tartacznictwo, przemiał zbó ż, - Królak Jolanta PPHU Ciel ądz 108b 96-214 Ciel ądz, sprzeda ż paliw, usługi, - Siudzi ński Leszek Ciel ądz 32 96-214 Ciel ądz, blacharstwo, lakiernictwo, mechanika pojazdowa, - Lusa Marian Ciel ądz 96-214 Ciel ądz, mechanika pojazdowa, - „AGDWID, zakład produkcji słupków betonowych w Ciel ądzu, - zakład wywozu nieczysto ści płynnych w Ciel ądzu, - „Separator” myjnia samochodów ci ęż arowych w Ciel ądzu. Poza powy ższymi na terenie gminy funkcjonuj ą: - Pa ństwowe Gospodarstwo Le śne-Lasy Pa ństwowe Nadle śnictwo Skierniewice z le śniczówk ą w Ciel ądzu, - Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” w Ciel ądzu, - Telekomunikacja Polska S.A. Rejon w Rawie Mazowieckiej, z sieci ą linii telekomunikacyjnych na terenie całej gminy i rozmównic ą, - Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Łodzi w zakresie funkcjonowania drogi wojewódzkiej, - Zarz ąd Powiatu Rawskiego, sprawuj ący piecz ę na drogami kategorii powiatowej, - Zakład Energetyczny Łód ź-Teren S.A. z Rejonem w Żyrardowie, dysponuj ący sieci ą linii elektroenergetycznych niskich, średnich i wysokiego napi ęcia (linia przesyłowa 110 kV), - Poczta Polska Rejonowy Urz ąd Poczty, - Operatorzy telefonii komórkowych ze stacjami bazowymi w Łaszczynie i Ciel ądzu. Powy ższe zestawienie wskazuje na średni ą aktywno ść pozarolnicz ą społecze ństwa na terenie gminy. Nale ży jednak przypuszcza ć, że znaczna liczba osób doje żdża do pracy poza obszar gminy. Zarysowuj ące si ę trendy w rozwoju społeczno-gospodarczym gminy, także fakt dysponowania szeregiem walorów odnosz ących si ę do jej terytorium (walory przyrodnicze, stanu zagospodarowania) ka żą przypuszcza ć, że sytuacja gminy w okresie perspektywicznym będzie korzystna. W szczególno ści, diagnoza ta wynika z nast ępuj ących faktów: - przechodzenie znacznej liczby ludno ści do pracy poza gmin ą z utrzymaniem miejsca zamieszkania na terenie gminy oraz zmniejszaniem się liczby osób utrzymuj ących si ę tylko z rolnictwa, - zwi ększania si ę przeci ętnej wielko ści gospodarstw rolnych, w tym zwi ększania si ę liczby gospodarstw o najwi ększych areałach, 8

- posiadania znacznych nadwy żek siły roboczej, co przy bardzo dobrym skomunikowaniu z ośrodkami miejskimi, pozwala na ograniczenie migracji stałych na rzecz codziennych dojazdów do pracy (w konsekwencji uaktywnia to rozwój funkcji mieszkaniowo-usługowej).

2.1.3. Otoczenie polityczne i prawne.

Sytuacja polityczna i prawna, w jakiej znajduje si ę gmina b ędzie miała istotny wpływ na poziom szans i zagro żeń jej rozwoju. Transformacja struktur organizacyjnych pa ństwa umiejscowiła gmin ę w powiecie rawskim, w województwie łódzkim. Samorz ąd Gminy funkcjonuje od 1999 r. w nowych warunkach polityczno-prawnych. Obok nowego podziału administracyjnego kraju zostały przeprowadzone procesy legislacyjne i wdro żenia dotycz ące reformy systemu ubezpiecze ń społecznych i słu żby zdrowia, tak że zasad finansowania szkolnictwa, wdro żono reform ę całego systemu szkolnictwa. Na to nakładaj ą si ę zmiany przepisów prawa podyktowane wej ściem Polski do Unii Europejskiej. Brak praktycznego odniesienia przyj ętych rozwi ąza ń prawnych w dłu ższym przedziale czasowym - nie pozwalaj ą jednak na jednoznaczn ą identyfikacj ę problemów, z jakimi Samorz ąd b ędzie si ę stykał i b ędzie zmuszony je rozstrzyga ć. Zmiany ustrojowe wprowadziły zasady: pomocniczo ści, zasad ę unitarnego charakteru pa ństwa oraz zasad ę trójstopniowego podziału terytorialnego pa ństwa. Dla gminy Ciel ądz powy ższe zasady ustrojowe przekładaj ą si ę na nast ępuj ące stwierdzenia: - zadania, które mog ą by ć realizowane przez obywateli lub przez ich wspólnoty (gminne, powiatowe, wojewódzkie) nie b ędą realizowane przez pa ństwo, - gmina wchodzi w skład pa ństwa, w którym pełn ą i wył ączn ą suwerenno ść posiada pa ństwo jako cało ść , - samorz ąd województwa (umiejscowiony w Łodzi) nie narusza samodzielno ści samorz ądu powiatu (Rawa Mazowiecka) oraz gminy (Ciel ądz) i nie sprawuje nad nimi nadzoru; tak że gmina i powiat s ą równorz ędnymi w pozycji prawnej, podmiotami samorz ądu terytorialnego, - poszczególne szczeble samorz ądno ści s ą niezale żne finansowo, - na ka żdym szczeblu samorz ądu obowi ązuje zasada zupełno ści bud żetu, według której wszystkie dochody i wydatki s ą obj ęte bud żetem. Obszar gminy podlega oddziaływaniom poszczególnych szczebli samorz ądowych, ści śle według ustawowych kompetencji. W zakresie gospodarki przestrzennej gminy, najistotniejsze będą nast ępuj ące cele: a) samorz ądu wojewódzkiego, dotycz ące: - pobudzania aktywno ści gospodarczej, tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowanie rynku pracy, - utrzymania oraz rozbudowy infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim, - realizacji zada ń z zakresu u żyteczno ści publicznej, - zachowania warto ści środowiska kulturowego i przyrodniczego, przy uwzgl ędnieniu potrzeb przyszłych pokole ń, - kształtowania i utrzymania ładu przestrzennego, b) samorz ądu powiatowego, dotycz ące zada ń ponad-gminnych: - edukacji publicznej, promocji i ochrony zdrowia, - transportu i dróg publicznych, - kultury i ochrony dóbr kultury, - gospodarki wodnej, ochrony środowiska i przyrody, - promocji powiatu. Nale ży si ę spodziewa ć, że skala zada ń samorz ądu wojewódzkiego na terenie gminy będzie niewielka. Zadania samorz ądu powiatowego s ą zdecydowanie wi ększe i generalizuj ąc - zabezpieczaj ą mieszka ńcom gminy jako ść dróg, ochron ę zdrowia i edukacj ę ponad- podstawow ą. Warunki te, b ędą miały wpływ na lokowanie środków bud żetowych, a po średnio na tempo rozwoju przestrzennego gminy.

9

2.1.4. Przestrze ń rejonu.

Relacje z otoczeniem, w skali rejonu, s ą uwidaczniane najczytelniej na przykładzie powi ąza ń administracyjnych, gospodarczych i usługowych. Zasi ęg oddziaływania gminy jest ró żny w poszczególnych sferach życia i posiada ró żną intensywno ść . Komplet instytucji sprawuj ących funkcj ę administracji samorz ądowej szczebla powiatowego oraz n niektórych administracji specjalnych dla obszaru gminy jest umiejscowiony w Rawie Mazowieckiej. Podobnie odnosi si ę to do obiektów o funkcjach u żyteczno ści publicznej w szczególno ści słu żby zdrowia, szkolnictwa ponadpodstawowego, kultury, sportu, turystyki i wypoczynku, bankowo ści, handlu i bezpiecze ństwa publicznego. Zwi ązki gospodarcze gminy odnosz ą si ę przede wszystkim do rynków zbytu produktów rolnych oraz rynków pracy. Z uwagi na rozmieszczenie przemysłu przetwórczego produktów rolnych zwi ązki gospodarcze wykraczaj ą daleko poza rejon rawski. Podobne zjawisko wyst ępuje w zakresie rynku pracy. Bezpo średnie zwi ązki gospodarcze z terenami s ąsiednich gmin dotycz ą: - lokalnego zbytu produktów rolnych w Rawie Mazowieckiej, - rynku pracy w Rawie Mazowieckiej, - pełnienia funkcji tranzytowej dla ruchu kołowego poprzez drog ę powiatow ą wojewódzk ą Nr 707.

2.1.5. Zadania słu żą ce realizacji ponadlokalnych celów publicznych. Zagospodarowanie przestrzeni gminy warunkuj ą równie ż inwestycje oraz programy działa ń, realizowane i formułowane przez administracj ę rz ądow ą jak i samorz ądowa szczebla powiatowego i wojewódzkiego. Zadania te słu żą realizacji ponadlokalnych celów publicznych. Dotycz ą nast ępuj ących elementów zagospodarowania terenów: - infrastruktury technicznej i komunikacji, - obszarów prawnie chronionych. Nale ży si ę spodziewa ć, że skala zada ń samorz ądu wojewódzkiego na obszarze będzie niewielka, a odczuwalna w inwestycjach infrastruktury technicznej (przebudowa drogi wojewódzkiej Nr 707 do klasy „G”. Istotn ą dla zrównowa żonego rozwoju obszaru będzie ochrona warto ści przyrodniczo-krajobrazowych doliny rz. Rylki i kanału Regnowskiego a w konsekwencji doliny rz. Rawki spoczywaj ąca na wszystkich szczeblach samorz ądu. Zadania samorz ądu powiatowego s ą zdecydowanie wi ększe i generalizuj ąc - zabezpieczaj ą mieszka ńcom gminy jako ść dróg układu podstawowego, ochron ę zdrowia i edukacj ę ponad-podstawow ą.

2.1.6. Szanse i zagro żenia rozwoju gminy, na które mo że wpływa ć polityka przestrzenna samorz ądu województwa oraz pa ństwa.

Uwarunkowania wynikaj ące z prowadzonej przez rz ąd polityki regionalnej (Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego na lata 2007-2013) Misj ą NSRR na lata 2007-2013 jest zapewnienie wzrostu jako ści życia przy zachowaniu zasad rozwoju konkurencyjno ści kraju i regionów, przy jednoczesnej koncentracji na stymulowaniu i utrwalaniu pozytywnych tendencji rozwojowych w województwach z wykorzystaniem ich endogenicznych zasobów. NSRR zwraca uwag ę na fakt, i ż rozwój obszarów powinien nast ępowa ć w głównej mierze w oparciu o wewn ętrzny potencjał; to wokół niego obszary powinny budowa ć swoje przewagi konkurencyjne. Strategia stara si ę utrzyma ć równowag ę tak, aby wspiera ć konkurencyjno ść regionów i jednocze śnie wyrównywa ć szanse województw zapó źnionych aby osi ągn ąć spójno ść społeczn ą, gospodarcz ą i przestrzenn ą kraju. Znajduje to odbicie w celach kierunkowych: 1. Wi ększa konkurencyjno ść województw (cel realizowany w całej Polsce) , który skupia si ę na wspomaganiu instytucji otoczenia biznesu, wsparciu rozwoju metropolii, innowacyjno ści, rozwoju infrastruktury wzmacniaj ącej konkurencyjno ść województw, rozwoju zasobów ludzkich oraz ochronie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego; 10

2. Wi ększa spójno ść społeczna, gospodarcza i przestrzenna. Podmioty z terenu województwa łódzkiego b ędą mogły korzysta ć ze wsparcia w ramach kierunków działa ń: Wzmocnienie impulsów rozwojowych o znaczeniu ponadregionalnym na obszarze oddziaływania VI Paneuropejskiego Korytarza Transportowego, kierunków zwi ązanych z wykorzystaniem dziedzictwa kulturowego, przyrodniczego i rozwojem turystyki a tak że współpracy mi ędzyregionalnej; 3. Szybszy wzrost – wyrównywanie szans rozwojowych (cel realizowany w całej Polsce), w ramach którego realizowane b ędą działania z zakresu przekształcania struktury zatrudnienia, budowy społecze ństwa obywatelskiego i opartego na wiedzy, wspierania wielofunkcyjnego rozwoju obszarów. Szczególnie wa żnym z punktu widzenia Rawy Mazowieckiej mo że by ć priorytet Stymulowanie rozwoju o środków miejskich, - tzw. Centrów Rozwoju Drugiego Stopnia.

Uwarunkowania wynikaj ące z polityki rozwoju kraju (Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013) Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013 jest kompleksowym programem, którego realizacja ma si ę przyczyni ć do podniesienia jako ści życia obywateli w Polsce. W jego ramach realizowane b ędą działania współfinansowane z funduszy europejskich, a tak że działania wa żne z punktu widzenia kraju a nie obj ęte polityk ą regionaln ą Unii Europejskiej. W ten sposób NPR b ędzie obejmował swoimi działaniami wi ększo ść sfer życia społecznego i gospodarczego. System realizacyjny NPR przewiduje funkcjonowanie tzw. sektorowych programów operacyjnych w poszczególnych dziedzinach, zarz ądzanych przez odpowiednich ministrów. Będą to: - Program Operacyjny Infrastruktura drogowa, - Program Operacyjny Konkurencyjno ść transportu, - Program Operacyjny Środowisko, - Program Operacyjny Innowacje – Inwestycje – Otwarta gospodarka, - Program Operacyjny Nauka, nowoczesne technologie i społecze ństwo informacyjne, - Program Operacyjny Wykształcenie i kompetencje, - Program Operacyjny Zatrudnienie i integracja społeczna, - Program Operacyjny Społecze ństwo obywatelskie, - Program Operacyjny Administracja sprawna i słu żebna, - Program Operacyjny Pomoc techniczna. Kwestie odnosz ące si ę do rozwoju regionalnego znajd ą swoje odzwierciedlenie w realizacji: - 16 - Regionalnych Programów Operacyjnych zarz ądzanych przez władze regionalne; - Programu Operacyjnego Spójno ść terytorialna i konkurencyjno ść regionów zarz ądzanego przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy; - Programów Operacyjnych Rozwój obszarów wiejskich oraz Zrównowa żony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrze żnych obszarów rybackich, realizuj ących Wspóln ą Polityk ę Roln ą; - Programy operacyjne europejskiej współpracy terytorialnej. Przewidziane s ą do realizacji programy współpracy mi ędzyregionalnej, których realizacja ma poprawi ć efektywno ść działania polityki regionalnej poprzez tworzenie sieci współpracy i wymian ę do świadcze ń. Wa żnym krokiem ku decentralizacji pa ństwa b ędzie wdra żanie Regionalnych Programów Operacyjnych. Opracowanie i wdra żanie tych programów na poziomie regionalnym sprzyja ć b ędzie lepszemu dostosowaniu realizowanych działa ń do specyficznych potrzeb poszczególnych województw. Poło żenie i znaczenie gminy Ciel ądz wskazuje na mo żliwo ści uczestniczenia w programach z czerpaniem funduszy na rozwój gospodarczy, społeczny i przestrzenny miasta.

Uwarunkowania wynikaj ące z polityki przestrzennej pa ństwa (Aktualizacja Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju) Aktualizacja Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPZK) jako jeden z tzw. „obszarów metropolitalnych” wymienia region łódzki a konkretnie Łód ź i jej zurbanizowane otoczenie. Gmina Ciel ądz pozostanie pod aktywizuj ącym wpływem tego obszaru. Nie bez znaczenia na rozwój obszaru posiada blisko ść aglomeracji warszawskiej. W 11

województwie łódzkim zaznaczany jest potencjał turystyczny, w tym: zabytki, baza hotelowa i obszary atrakcyjne przyrodniczo. Niew ątpliwie do takich obszarów nale ży dolina Rawki z dolin ą rz. Rylki. Dla przy śpieszenia rozwoju Koncepcja proponuje podejmowanie działa ń w zakresie rozwoju du żych miast wojewódzkich, poprawy infrastruktury komunikacyjnej (przy śpieszona budowa odcinków transeuropejskich i krajowych sieci infrastrukturalnych, modernizacja regionalnej i lokalnej infrastruktury transportowej, rozwijanie infrastruktury społecze ństwa informacyjnego).

Uwarunkowania wynikaj ące z ustale ń planu przestrzennego zagospodarowania województwa łódzkiego. Plan przestrzennego zagospodarowania województwa łódzkiego przyj ął dla gminy nast ępuj ące ustalenia w zakresie polityki przestrzennej:

Problematyka ustale ń Ustalenia dla obszaru gminy przestrzennego zagospodarowania województwa łódzkiego 1. Uwarunkowania rozwoju - Ciel ądz, o środkiem gminnym, przestrzennego. - wyst ępowanie gleb III klasy bonitacyjnej, - droga wojewódzka Nr 707, - kolej magistralna (CMK). 2. Kierunki polityki rozwoju - wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich, przestrzennego 2030. - zło ża kopalin w Łaszczynie, Niemgłowach i Sierzchowie, - kolej magistralna bez dostępu od strony obszaru gminy. 3. Równowa żenie systemu - ośrodek gminny w wielofunkcyjnym obszarze wiejskim. osadniczego i poprawa spójno ści terytorialnej regionu. 4. Kształtowanie to żsamo ści - krajowy korytarz migracyjny zwierz ąt obejmuj ący centralny regionalnej z wykorzystaniem fragment gminy. walorów przyrodniczych regionu. 5. Ochrona i poprawa stanu - północny fragment obszaru gminy poło żony jest w krajowym środowiska. Minimalizacja zagro żeń i korytarzu migracji zwierz ąt. obszarów problemowych. - ochrona złó ż kopalin, - korytarz ekologiczny obejmuj ący zachodni fragment gminy - projektowane instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów poza ZZO w Ossowicach. 6. Kształtowanie to żsamo ści - fragment południowo-wschodni gminy w pa śmie kulturowym regionalnej z wykorzystaniem Pilicy, walorów kulturowych regionu. - utrzymanie charakteru zagospodarowania i zachowanie istniej ącego krajobrazu kulturowego. 7. Kształtowanie to żsamo ści - zachodni fragment gminy w wielofunkcyjnej strefie regionalnej z wykorzystaniem turystycznej. walorów turystycznych regionu. - łódzki szlak konny. 8. Zwi ększenie dost ępno ści - droga wojewódzka Nr 707 główn ą osi ą komunikacyjn ą gminy, województwa poprzez rozwój - drogi powia towe Nr 4118E, 4306E i 4302E podstawow ą sieci ą ponadlokalnych systemów dróg. infrastruktury. Układ drogowy. 9. Zwi ększenie dost ępno ści - bezkolizyjny przebieg kolejowej linii magistralnej Nr 4. województwa poprzez rozwój ponadlokalnych systemów infrastruktury. Układ kolejowy – integracja systemów. 10. Zwi ększenie dost ępno ści - projektowany gazoci ąg wysokiego ci śnienia Rawa województwa poprzez rozwój Mazowiecka - Kielce. ponadlokalnych systemów infrastruktury. Energetyka i dost ępno ść do mediów informacyjnych. 12

2.2. Dotychczasowe przeznaczenie terenów oraz stan zagospodarowania i uzbrojenia.

2.2.1. Struktura przestrzenna.

Na rozmieszczenie terenów o ró żnych formach u żytkowania w poszczególnych fragmentach gminy posiadały wpływ nast ępuj ące czynniki: - układ dróg prowadz ących do o środka gminnego i s ąsiednich miast (Rawa Mazowiecka i Nowe Miasto n/p), - kolejno ść zajmowania obszarów le śnych pod uprawy rolne, - parcelacje maj ątków i wi ększych gospodarstw łanowych, - sie ć hydrograficzna obszaru. W wyniku działania czynników powstały ukształtowane pasma zabudowy zagrodowej o mniejszym lub wi ększym skupieniu oraz rozproszona zabudowa na peryferiach miejscowo ści. Struktura przestrzenna osadnictwa ukształtowała si ę na planie centralnie poło żonego o środka (Ciel ądz) z wychodz ącymi promieni ście drogami na kierunkach do: Rawy Mazowieckiej (Łodzi i Warszawy), Regnowa (Białej Rawskiej), Sierzchowy . Ciel ądz tworzy zwarty układ osadniczy oparty na centrum skupionym przy drodze wojewódzkiej Nr 707 obejmuj ącym zabudow ę: urz ąd gminy – ko ściół park ze stadionem usługi handlu i szkołę. Post ępuj ąca urbanizacja obszaru Ciel ądza przebiega w charakterystyczny sposób poprzez: - zag ęszczenie zabudowy wzdłu ż drogi wojewódzkiej powiatowych bior ących pocz ątek na drodze wojewódzkiej, - wydłu żanie si ę pasm zabudowy wzdłu ż dróg wylotowych z Ciel ądza, - osiedlow ą zabudow ę jednorodzinn ą i wielorodzinn ą po południowej stronie o środka gminnego, - utrzymanie ekologicznego korytarza doliny Kanału Regnowskiego po północnej stronie wsi. Charakterystycznymi cechami osadnictwa gminy są: - koncentracja zabudowy w o środku gminnym, - ukształtowanie pasm zabudowy zagrodowej w pozostałych miejscowo ściach z tendencj ą do wydłu żenia pasm przy istniej ących drogach, - w znacznym stopniu rozproszona zabudowa zagrodowa w miejscowo ściach: , Stolniki, Niemgłowy B, Komorów Kolonia i Komorów Topielice, - sporadyczne wyst ępowanie zabudowy jednorodzinnej w pasmach zabudowy zagrodowej; - wysoki stopie ń koncentracji obiektów usługowych w Ciel ądzu, - niewielkie obszary le śne w wi ększo ści skoncentrowane we wschodniej cz ęści gminy (), - dominuj ące obszary otwarte terenów rolnych, - kompleksy stawów rybackich we wsi Ossowice. Podstawowym dokumentami steruj ącymi procesem zagospodarowania terenów są miejscowe plan zagospodarowania przestrzennego. Poni ższe zestawienia określają rejestr uchwał ustalaj ących przeznaczenie, warunki zabudowy i zagospodarowania terenów, obowi ązuj ących na obszarze gminy.

Lp. Uchwała Publikacja 1 Uchwała Nr XXXIV/215/2002 Rady Gminy Ciel ądz z dnia 25 kwietnia Dziennik Urz ędowy 2002r. w sprawie zmiany planu przestrzennego zagospodarowania Województwa Łódzkiego Nr gminy Ciel ądz. 168 poz. 2412 2 Uchwała Nr XXXV/223/2002 Rady Gminy Ciel ądz z dnia 14 czerwca Dziennik Urz ędowy 2002 r. w sprawie zmiany uchwały Nr XXXIV/215/2002 Rady Gminy Województwa Łódzkiego Nr Ciel ądz z dnia 25 kwietnia 2002 r. w sprawie zmiany planu 168 poz. 2413 przestrzennego zagospodarowania gminy Ciel ądz. 3 Uchwała Nr XXXVII/230/2002 Rady Gminy Ciel ądz z dnia 26 wrze śnia Dziennik Urz ędowy 2002r. w sprawie zmiany planu przestrzennego zagospodarowania Województwa Łódzkiego Nr gminy Ciel ądz. 4, poz. 37. 4 Uchwała Nr IV/27/03 Rady Gminy Ciel ądz z dnia 28 lutego 2003r. w Dziennik Urz ędowy sprawie zmiany planu przestrzennego zagospodarowania gminy Województwa Łódzkiego Nr Ciel ądz. 126, poz. 1278.

13

Lp. Uchwała Publikacja 5 Uchwała Nr XXXII/150/2006 Rady Gminy Ciel ądz z dnia 3 lutego Dziennik Urz ędowy 2006r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania Województwa Łódzkie go Nr przestrzennego gminy Ciel ądz, fragmentu obszaru wsi Ciel ądz. 74, poz. 641. 6 Uchwała Nr XXVI/111/2012 Rady Gminy Ciel ądz z dnia 26 listopada Dziennik Urz ędowy 2012r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania Województwa Łódzkiego z przestrzennego gminy Ciel ądz, fragmenty obszaru wsi Ciel ądz. 31 grudnia 201 2r poz. 4745.

Plany miejscowe obejmuj ą niewielkie fragmenty obszaru gminy o ł ącznej powierzchni nie przekraczaj ącej 20ha. Planami miejscowymi przeznaczono: - pod zabudow ę zagrodow ą z mieszkaniow ą jednorodzinn ą i usługow ą w Ciel ądzu i Sierzchowach, - pod zabudow ę produkcyjn ą w Ciel ądzu, - pod eksploatacj ę kopalin w Niemgłowach.

2.2.2. Tereny zabudowane.

Rozmieszczenie zabudowy osadniczej jest na obszarze gminy dosy ć równomierne. Tereny poszczególnych miejscowo ści (obr ębów geodezyjnych) ró żni mi ędzy innymi: potencjał zabudowy, tj. liczba siedlisk zamieszkania, które składaj ą si ę na zabudow ę całej wsi, struktura przestrzenna zabudowy (układ zabudowy) oraz charakter zainwestowania towarzysz ącego siedliskom zamieszkania. W przewa żaj ącej liczbie miejscowo ści, zabudowa ukształtowana jest w formie pasm przydrogowych. Koncentracja zabudowy wyst ępuje we wsiach "parafialnych" - Ciel ądz i Sierzchowy oraz we wsiach - siedzibach dworów a nast ępnie pa ństwowych gospodarstw rolnych lub spółdzielni - Mała Wie ś, , Ossowice. Prawie we wszystkich miejscowo ściach wyst ępuje obok zabudowy pasmowej, równie ż zabudowa zagrodowa rozproszona - na "koloniach", "nowinach" czy przydatkach. Główne tworzywo zainwestowanych terenów wsi stanowi zabudowa zagrodowa. Obecna jest, w stopniu ró żnym w poszczególnych miejscowo ściach, zabudowa nierolnicza - głównie siedliska z budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi.

Mieszkalnictwo. Budynki mieszkalne wyst ępuj ą głównie w zabudowie zagrodowej. W Ciel ądzu dominuje zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i wielorodzinna ukształtowana w formie zwartych osiedli mieszkaniowych. W zabudowie wielorodzinnej funkcjonuje 108 mieszka ń. W pozostałych miejscowo ściach wyst ępuje mieszkalnictwo prawie wył ącznie w zabudowie zagrodowej z niewielk ą liczb ą zabudowy jednorodzinnej. Wyst ępuje stała tendencja wzrostu liczby i powierzchni mieszka ń. Przeci ętna powierzchnia u żytkowa mieszkania wynosi 76,7 m 2. Oceniaj ąc stan techniczny budynków mieszkalnych nale ży stwierdzi ć nast ępuj ące charakterystyki: - najwi ęcej substancji wyeksploatowanych (substandard) znajduje si ę w zabudowie rozproszonej, - nast ępuje stopniowa wymiana budynków w złym stanie technicznym lecz jest to zjawisko powolne i utrudnione z uwagi na skomplikowane stosunki własno ściowe, - zabudowa w wi ększo ści to zabudowa nowa lub zrealizowana w okresie ostatnich 40 lat.

Infrastruktura społeczna. Gmina Ciel ądz posiada wszystkie obiekty usługowe niezb ędna dla obsługi ludno ści gminy w zakresie odpowiadaj ącym obecnym standardom cywilizacyjnym. Typowa jest struktura przestrzenna zainwestowania w tej dziedzinie – wykształcił si ę jednorodny i zwarty o środek usługowy o charakterze ogólno-gminnym w obr ębie miejscowo ści Ciel ądz, poło żonej centralnie, na osi drogi wojewódzkiej Nr 707 do której dochodz ą promieni ście drogi powiatowe i gminne w 14

pi ęciu kierunkach (Regnów, Łaszczyn, , Sierzchowy i Ossowice). Takie poło żenie ośrodka usługowego jest optymalne w zakresie obsługi obszaru gminy. Na obszarze gminy a głównie we wsi Ciel ądz wyst ępuj ą obiekty infrastruktury społecznej wg poni ższego wyszczególnienia.

Oświata: Sie ć szkół obejmuje: - gimnazjum w Ciel ądzu, - szkolnictwo podstawowe zapewniaj ą dwie szkoły w Ciel ądzu i Sierzchowach z dowozem dzieci z poszczególnych miejscowo ści.

Ochrona zdrowia: - samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej - ośrodek zdrowia w Ciel ądzu,

Administracja i bezpiecze ństwo publiczne: W Ciel ądzu znajduj ą si ę: - siedziba Samorz ądu Gminy i Urz ędu Gminy, - siedziba Gminnego O środka Pomocy Społecznej, - Bank Sółdzielczy w Białej Rawskiej Oddział w Cielądzu, - stra żnice Ochotniczych Stra ży Po żarnych w Ciel ądzu, Ossowicach, Sierzchowach, Łaszczynie, Brzozówce i Mroczkowicach.

Obiekty sakralne: Parafia Rz. Kat. w Ciel ądzu obejmuje swym zasi ęgiem miejscowo ści: Ciel ądz, Gułki, Ossowice, Komorów, , Niemgłowy, Wisówka, Grabice, Stolniki. Parafia Rz. Kat. w Sierzchowach obejmuje swym zasi ęgiem miejscowo ści: Brzozówka, Gortatowice, Kuczyzna, Mała Wie ś, Mroczkowice, , Sierzchowy i Sierzchowy Kolonia, , Zuski. Ko ścioły parafialne usytuowane poza granicami gminy obejmuj ą miejscowo ść Łaszczyn - Parafia Rz. Kat. w Regnowie, miejscowo ść Zuski - Parafia Rz. Kat. w Lewinie.

Kultura i sport: - biblioteka w Ciel ądzu z fili ą w Ossowicach, - świetlice środowiskowe w Ciel ądzu, Sierzchowach, Komorowie, Ossowicach, Sanogoszczy, Brzozówce, Małej Wsi, Kuczy źnie, Mroczkowicach, Grabicach i Łaszczynie, - OSiR z boiskiem sportowym z trybunami w Ciel ądzu, - boiska w Grabicach, Ossowicach, Niemgłowach i Komorowie.

Cmentarze: - stary i nowy cmentarz w Ciel ądzu, - cmentarz w Sierzchowach.

Handel: - w poszczególnych miejscowo ściach wyst ępuj ą ( średnio jeden sklep spo żywczy na dwie miejscowo ści) obiekty handlowe w prywatnych obiektach, - w ośrodku gminnym wyst ępuj ą 4 sklepy spo żywczo-przemysłowe, apteka i stacja paliw.

Obiekty infrastruktury społecznej s ą w dobrym stanie technicznym i nie wymagaj ą rozbudowy.

Zabudowa produkcyjna i usługowo-produkcyjna.

Zabudowa produkcyjna o charakterze przemysłowym reprezentowana jest przez zakłady: - „HERCO” Sp. Z o.o. w Ciel ądzu, z hal ą produkcyjno-magazynow ą (nowy zakład). - "Transbet" PPHU H. Idzikowski ; 96-232 Nowy Ciel ądz 41a (wydobycie kruszyw i produkcja betonów), teren eksploatacji kopaliny, 15

- „KRUSZMARK” zakład eksploatacji kruszyw (teren eksploatacji kopaliny) w Sierzchowach, - "DAMATEX” Stolniki. 96-214 Ciel ądz, zakład produkcji odzie ży, - "AGROSKŁAD" Stolniki 59 96-214 Ciel ądz, baza magazynowa środków do produkcji rolnej, - Wasilewski Kazimierz PPH Export- Import Ciel ądz 2 96-214 Ciel ądz, przetwórnia owoców i warzyw, - Król Adam "Vega" Ciel ądz 74 96-214 Ciel ądz, zakład produkcji odzie ży, - Owczarek Lech Ciel ądz 4 96-214 Ciel ądz, piekarnia, - Stefaniak Jerzy Ciel ądz 85 96-214 Ciel ądz, młyn elektryczny, - Lewandowska Danuta Sierzchowy 50 96-214 Ciel ądz, tartak i młyn elektryczny, - Królak Jolanta PPHU Ciel ądz 108b 96-214 Ciel ądz, stacja paliw przy drodze Nr 707, - Siudzi ński Leszek Ciel ądz 32 96-214 Ciel ądz, warsztat samochodowy (blacharstwo, lakiernictwo, mechanika pojazdowa), - Lusa Marian Ciel ądz 96-214 Ciel ądz, warsztat samochodowy (mechanika pojazdowa), - „AGDWID, zakład produkcji słupków betonowych w Ciel ądzu, - zakład wywozu nieczysto ści płynnych w Ciel ądzu, - „Separator” myjnia samochodów ci ęż arowych w Ciel ądzu, - zakład stolarski w Ciel ądzu.

2.2.3. System komunikacji. Uwarunkowania komunikacyjne wynikaj ą: - z poło żenia gminy w stosunku do sieci kolejowej, sieci dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych, - rozmieszczenia głównych generatorów ruchu - zabudowy mieszkaniowej, miejsc pracy i centrów usługowych, - sytuacji technicznej i przestrzennej istniej ącej sieci w tym dost ępno ści komunikacyjnej. Obszar gminy (wie ś Zuski i Stolniki) przecina linia kolejowa CMK przebiegaj ąc bezkolizyjnie z sieciami dróg kołowych (2 wiadukty drogowe i jeden kolejowy). Na obszarze gminy nie wyst ępuj ą stacje oraz przystanki kolejowe. Układ podstawowy dróg dla obszaru gminy, tworz ą drogi: a) droga wojewódzka Nr 707 Rawa Mazowiecka - Nowe Miasto i droga wojewódzka Nr 726 Rawa Mazowiecka – Opoczno (poło żona stycznie do obszaru gminy), b) drogi powiatowe: Nr 4105E – Rylsk Du ży - Zuski Nr 4113E - Sierzchowy - Bartoszówka, Nr 4114E - Gortatowice - Kuczyzna, Nr 4115E - Grabice - Strzałki, Nr 4116E - Głuchówek - Sanogoszcz, Nr 4117E - Ossowice - Kale ń, Nr 4118E - Pukinin – (Mogielnica), Nr 4120E – Biała Rawska – Regnów – Komorów, Nr 4123E – Ciel ądz - Józefów Nr 4302E - Ciel ądz - Gortatowice - Chociw, Nr 4306E – (Wiechnowice) - Ciel ądz - Regnów, c) drogi gminne: Nr 113051E - (Podskarbice Szlacheckie) - gr. gm. Regnów - Komorów - Topielice – Łaszczyn, Nr 113052E - droga przez Łaszczyn, Nr 113053E - Ciel ądz - Ossowice - gr. gm. Rawa Mazowiecka - (Byszewice), Nr 113054E - Mała Wie ś – Wisówka, Nr 113055E - Ciel ądz – Komorów, Nr 113056E - Nowy Komorów, Nr 113057E - Mroczkowice - gr. gm. Rzeczyca, Nr 113058E - Gortatowice - Mroczkowice - gr. gm. Rzeczyca, Nr 113059E - Gułki - Grabice – Sutek, Nr 113060E - Brzozówka - Parolice - Mała Wie ś, 16

Nr 113061E - Ossowice – Ciel ądz, Nr 113062E - Stolniki - dr. woj. nr 707, Nr 113063E - Niemgłowy – Zuski, Nr 116105E - (Wale) - gr. gm. Czerniewice – Sanogoszcz, Nr 116352E - (Bartoszówka) - gr. gm. Rzeczyca - Kuczyzna – Stolniki. Układ podstawowy dróg publicznych uzupełniaj ą ogólnodost ępne drogi wewn ętrzne w poszczególnych miejscowo ściach. Drogi charakteryzuj ą si ę: - nawierzchniami bitumicznymi, wyj ątkowo żwirowymi, - chodnikiem wył ącznie na odcinku zabudowy wsi Ciel ądz w pasie drogowym drogi wojewódzkiej Nr 707, - zani żonymi parametrami szeroko ści pasów drogowych i jezdni. Długo ść drogi wojewódzkiej wynosi 12,3 km, powiatowych na obszarze gminy wynosi 46,4 km, natomiast długo ść dróg gminnych wynosi ł ącznie 13,8 km. Drogi wewn ętrzne maj ą 199,4 km, z czego 23 km obsługuje tereny zabudowane.

2.2.4. Infrastruktura techniczna.

Zaopatrzenie w wod ę. Dla oszacowania potrzeb na wod ę w gminie, przyj ęto skumulowany wska źnik maksymalnego godzinowego zapotrzebowania na jednego mieszka ńca, przy uwzgl ędnieniu zu życia wody w prowadzonym gospodarstwie rolnym. Opieraj ąc si ę na operatach wodno- prawnych na eksploatacj ę urz ądze ń wodnych słu żą cych do ujmowania wody, wska źnik ten kształtuje si ę na poziomie 0,02 do 0,03 m 3/h/osob ę. Zró żnicowanie wska źnika wynika z procentowego udziału zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w ró żnych rejonach gminy. Przy tak przyj ętym wska źniku oraz przy liczbie ludno ści szacowanej w roku 2020 na poziomie 4100 osób (wariant optymistyczny prognozy demograficznej), zapotrzebowanie na wod ę wyniesie od 84 m 3/h do 126 m 3/h. Koncepcja rozbudowy wodoci ągu w gminie Ciel ądz - 1996r. zakłada potrzeby w skali gminy na poziomie 227,34m 3/h, rozbie żno ść wynika z przyj ętego wysokiego wska źnika zapotrzebowania na wod ę dla zabudowy wielorodzinnej w Ciel ądzu, System zaopatrzenia w wod ę zasilany jest z uj ęć gł ębinowych: - w Ciel ądzu, dwie studnie o gł ęboko ści 120m (formacja geologiczna -Jura) o ustalonych zasobach eksploatacyjnych dla całego uj ęcia 53,0m 3/h, stacja ze zbiornikiem wie żowym o pojemno ści 130m 3, - w Małej Wsi (Ośrodek produkcji zwierz ęcej - prywatny) studnia o gł ęboko ści 120m (formacja geologiczna -Jura), o ustalonych zasobach eksploatacyjnych 50,0m 3/h , - w Kuczy źnie, studnia o gł ęboko ści 57m (formacja geologiczna -trzeciorz ęd), ustalonych zasobach eksploatacyjnych 36,0m 3/h, - w Sierzchowach, dwie studnie o gł ęboko ści 113m (formacja geologiczna -Jura), o ustalonych zasobach eksploatacyjnych 84,7m 3/h, Uzdatnianie wód oparte jest o stacje wodoci ągowe w Sierzchowach, Kuczy źnie i Małej Wsi (woda z uj ęcia w Ciel ądzu nie wymaga uzdatniania), System funkcjonuje jako dwa grupowe wodoci ągi obejmuj ący wsie: - Ciel ądz i Komorów, - Sierzchowy, Mała Wie ś, Mroczkowice, Gortatowice, Kuczyzna, Wylezinek, Parolice, Gułki, Grabice, Wisówka, Stolniki, - zabudowa nie obj ęta obsług ą sieci komunalnej zasilana jest ze studni kopanych i płytkich studni artezyjskich, Fragment wsi Komorów zasilana jest z wodoci ągu Regnów, Wie ś Podskarbice Szlacheckie z gminy Regnów (cz ęść południowa) zasilana jest z uj ęcia wody w Ciel ądzu od wsi Komorów. Sie ć wodoci ągowa o długo ści 105,17km obsługuje 1045 budynków (mieszka ń, zagród). 17

Na obszarze gminy wyst ępuj ą równie ż uj ęcia wód nie powi ązane z komunaln ą sieci ą wodoci ągow ą, pełni ące funkcj ę uj ęć zakładowych lub słu żą cych do nawadnianie upraw rolniczych i sadowniczych w tym: - w Ossowicach, na terenie po b. cegielni, - w Stolnikach, na terenie po b. bazie GSSCh, - Łaszczyn, kopalnia FPHU TRANSBET, - Sierzchowy Kolonia (działka ewidencyjna Nr 391), - Łaszczyn (działka ewidencyjna Nr 111), - Sierzchowy Kolonia (działka ewidencyjna Nr 260), - Komorów (działka ewidencyjna Nr 538/1), - Mroczkowice (działka ewidencyjna Nr 19), - Łaszczyn (działka ewidencyjna Nr 434). Gospodarka ściekowa Uwarunkowania rozwoju zabudowy pozostaj ą w bezpo średniej korelacji ze stanem rozwoju sieci oraz urz ądze ń odprowadzaj ących i oczyszczaj ących ścieki komunalne, tak że produkcyjne. Utylizacja ścieków sanitarnych oparta jest o zbiorniki do gromadzenia ścieków, z wywozem do oczyszczalni w Ciel ądzu lub z ich utylizacj ą: * w obr ębie areałów własnych gospodarstw rolnych, * niewielkimi, lokalnymi oczyszczalniami. Istniej ąca w o środku gminnym, oczyszczalnia ścieków (ze zlewni ą posiada przepustowo ść 168m3/d i zasilana jest odcinkami kanalizacji sanitarnej, ł ącz ącej wa żniejsze obiekty użyteczno ści publicznej i zabudow ę z oczyszczalni ą w obr ębie wsi Ciel ądz. Do sieci podł ączonych jest 132 budynki mieszkalne jedno i wielomieszkaniowe. W celu okre ślenia zapotrzebowania na urz ądzenia oczyszczania ścieków sanitarnych analizowano mo żliwe wielko ści spływów ścieków. Z uwagi na pasmowy układ zabudowy, w miar ę zwarty - co sprzyja zbieraniu ścieków i budowie oczyszczalni, przyj ęto nast ępuj ące wska źniki scalone: Qśr/dob ę = 160dm 3/M/db ( średni dobowy spływ ścieków w dm 3 na mieszka ńca i dob ę) Nd = 1,2 (współczynnik nierównomierności dobowej) Nh = 1,6 (współczynnik nierównomierno ści godzinowej). (Szpindor A.: Zaopatrzenie w wod ę i kanalizacja wsi. „Arkady” Warszawa 1992)

Nazwa miejscowo ści Liczba Liczba siedliskQ śr/db Qmax/dob ę Qmax/h mieszka ńców nierolniczych 3 3 3 m /db m /db m /h 2. Brzozówka 187 8 29,9 35,9 2,4 3. Ciel ądz 789 89 126,2 151,5 10,1 4. Gortatowice 132 3 21,1 25,3 1,7 5. Grabice 265 12 42,4 50,9 3,4 6. Gułki 121 2 19,4 23,2 1,6 8. Komorów 391 19 62,6 75,1 5,0 9. Kuczyzna 106 5 17,0 20,4 1,4 10. Łaszczyn 241 11 38,6 46,3 3,1 11. Mała Wie ś 211 11 33,8 40,5 2,7 12. Mroczkowice 229 9 36,6 44,0 3,0 13. Niemgłowy, A, B i C 243 9 38,9 46,7 3,1 15. Ossowice 349 17 55,8 67,0 4,5 16. Parolice 32 1 5,1 6,1 0,4 23. Sanogoszcz 158 4 25,3 30,3 2,0 24. Sierzchowy + 374 20 55,5 66,6 4,5 Sierzchowy Kolonia 27. Stolniki 199 8 31,8 38,2 2,6 28. Wisówka 68 9 10,9 13,0 0,9 30. Wylezinek 114 3 18,2 21,9 1,5 31. Zuski 72 3 11,5 13,8 0,9 Gmina 4281 243 685,0 822,0 55,1 18

Wielko ści powy ższe nie zostały zwi ększone o ścieki pochodz ące z produkcji zwierz ęcej (istniej ące na obszarze gminy fermy prowadz ą utylizacj ę odpadów z hodowli, w ramach własnych gospodarstw) oraz o wody opadowe z uwagi na ich marginalne wielko ści (brak jest du żych i zwartych obszarów utwardzonych, a jezdnie dróg odwadniane s ą rowami, w pasie drogowym). Powy ższa tabela oraz uwarunkowania demograficzne i stanu zagospodarowania terenu gminy, wskazuje na nast ępuj ące uwarunkowania rozwoju sieci i urz ądze ń odprowadzania i oczyszczania ścieków: - wyst ępuje znaczna koncentracja produkcji ścieków w Ciel ądzu - ośrodku o istotnym udziale zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i wielorodzinnej oraz obiektów u żyteczno ści publicznej, - w pozostałych miejscowo ściach dominuje forma zabudowy zagrodowej w których utylizacja ścieków odbywa si ę w obr ębie areałów własnych gospodarstw rolnych, - w pasmach zabudowy o przewa żaj ącej formie - zagrodowej, nale ży spodziewa ć si ę obni żenia wielko ści spływu dobowego, - w o środku gminnym nale ży si ę spodziewać nasilenia rozwoju zabudowy mieszkaniowej i produkcyjno-usługowej, wymagaj ącej zorganizowanego odprowadzania i oczyszczania ścieków sanitarnych. Uwzgl ędniaj ąc poło żenie zabudowy, warunki hipsometryczne, mo żliwo ści odbioru wód oczyszczonych oraz wielko ści maksymalnego spływu dobowego ścieków mo żna wyodr ębni ć obszar priorytetowy do skanalizowania obejmuj ący miejscowo ści Ciel ądz, Sierzchowy, Komorów i Ossowice. Wielko ść oczyszczalni winna gwarantowa ć oczyszczenie: w Ciel ądzu ca 200m 3 na dob ę a w pozostałych ww miejscowo ściach ca 100m 3 na dob ę. Pozostałe tereny zabudowy wymagaj ą oparcia gospodarki ściekowej o przydomowe oczyszczalnie ścieków a w miar ę przybywania zabudowy nierolniczej w oparcia o niewielkie oczyszczalnie. Powy ższe systemy s ą układem docelowym, którego realizacja b ędzie uwarunkowana nast ępuj ącymi sytuacjami: 1) powstaniem w obszarach dostatecznej liczby siedlisk nierolniczych lub siedlisk rolniczych pozbawionych odpowiedniego zaplecza gruntów rolnych, w których mo że odbywa ć si ę utylizacja ścieków poprzez rozs ączkowanie lub innymi technologiami oczyszczania ścieków w obr ębie gospodarstw rolnych (przy zachowaniu przepisów szczególnych), 2) zbilansowania w obszarze lub w cz ęś ci obszaru ilo ści ścieków wystarczaj ącej dla funkcjonowania pierwszego segmentu oczyszczalni, 3) ukształtowania si ę relacji cen sieci i urz ądze ń, na korzy ść sieci komunalnych. Istniej ący stan zagospodarowania wskazuje na spełnienie pierwszych dwóch warunków w obszarach wsi Ciel ądz, Sierzchowy i Komorów, o wysokim udziale zabudowy w siedliskach nierolniczych.

System odprowadzania i oczyszczania wód opadowych. Podobn ą funkcj ę, jak system odprowadzania i oczyszczania ścieków sanitarnych, ma system odprowadzania i oczyszczania wód opadowych. Spełnienie warunku czysto ści wód opadowych wymaga rozwi ązania nast ępuj ących problemów: - budowy niezale żnych systemów odprowadzania i oczyszczania dla terenów istniej ącej zabudowy jedno i wielorodzinnej oraz projektowanych osiedli zabudowy jednorodzinnej, z utwardzonymi nawierzchniami ulic, - budowy indywidualnych systemu odprowadzenia i oczyszczania wód opadowych w terenach produkcyjno-usługowych.

Zaopatrzenie w gaz Na obszarze gminy nie wyst ępuj ą sieci i urz ądzenia gazu przewodowego. Gospodarstwa domowe korzystaj ą z gazu propan-butan, oferowanego przez dystrybutorów gazu płynnego do 19

celów komunalnych w butlach 11 kg. Dystrybucj ę wspomaga g ęsta sie ć punktów wymiany butli - minimum jeden punkt na miejscowo ść . Zgodnie z koncepcj ą rozwoju sieci gazoci ągowej byłego województwa skierniewickiego, projektowana jest realizacja gazoci ągu wysokiego ci śnienia DN200 relacji Rawa Mazowiecka - Nowe Miasto oraz Rawa Mazowiecka - Kielce. Sieci średniego ci śnienia mog ą by ć oparte o stacj ę redukcyjn ą usytuowan ą w Rawie Mazowieckiej (istniej ąca) lub Ciel ądzu i Regnowie. Program gazyfikacji gminy wymaga pełnej koordynacji z programem doprowadzenia gazu do Nowego Miasta lub Kielc i gazyfikacji gminy Ciel ądz, Regnów i Sadkowice.

Elektroenergetyka Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą obszaru gminy oparte jest o nast ępuj ące urz ądzenia i sieci: - główny punkt zasilania poło żony w Żurawi, - linie elektroenergetyczne średniego napi ęcia wychodz ące z GPZ-u Rawa Mazowiecka na kierunku do Nowego Miasta z podł ączeniem do GPZ-u Żurawia. Linie na terenie gminy Ciel ądz i Regnów i tworz ą pier ścienie i s ą wzajemnie zsynchronizowane. Obszar gminy jest zasilany w energi ę za po średnictwem 56 stacji transformatorowych, które pokrywaj ą obszary zabudowy dosy ć jednolicie, z nieco wi ększym zag ęszczeniem urz ądze ń w Ciel ądzu, Ossowicach i Sierzchowie. Średnio na jedn ą miejscowo ść przypadaj ą trzy stacje transformatorowe a jedna stacja na 170ha powierzchni gminy. Urz ądzenia i sieci posiadaj ą rezerw ę mo żliwo ści dostarczenia energii odbiorcom, a zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą nie stanowi problemu „progowego” dla rozwoju gminy.

Składowanie odpadów Odbiór zorganizowany odpadów komunalnych odbywa si ę systemem mieszanym tj. z pojemników i kontenerów. Prowadzona jest równie ż selektywna zbiórka odpadów szkła i tworzyw sztucznych. Odbiór odpadów odbywa si ę poprzez firm ę uprawniona do takiej działalno ści. Na obszarze gminy nie istnieje komunalne składowisko odpadów. Najbli żej poło żone składowisko odpadów istnieje w gminie Rawa Mazowiecka, wsi Pukinin (miejskie składowisko odpadów). Z uwagi na poło żenie obszaru gminy w obszarze ochrony głównych zbiorników wód podziemnych nie wyst ępuj ą mo żliwo ści lokalizacji gminnego składowiska odpadów.

Ciepłownictwo Stan zagospodarowania w zakresie źródeł ciepła wskazuje na nast ępuj ące uwarunkowania: - źródłem energii do ogrzewania pomieszcze ń s ą paleniska piecowe, a w budynkach mieszkalnych w dobrym stanie technicznym, lokalne instalacje centralnego ogrzewania, - głównym czynnikiem grzewczym jest w ęgiel i produkty w ęglopochodne, - sporadycznie wyst ępuj ą instalacje centralnego ogrzewania oparte na oleju opałowym lub gazie Propan-Butan, - źródłem energii dla celów kulinarnych i podgrzewania wody s ą paleniska kuchenne, kuchnie na propan-butan oraz kuchnie elektryczne, uzupełniaj ąco tak że termy elektryczne i gazowe, - w obiektach u żyteczno ści publicznej podejmowane s ą modernizacje urz ądze ń grzewczych polegaj ące na wprowadzaniu jako czynnika grzewczego - oleju opałowego (szkoły), - niski stopie ń koncentracji zabudowy nie daje podstaw do promocji i realizacji zdalaczynnych źródeł ciepła. Zmian ą proekologiczn ą w zakresie ciepłownictwa mo że by ć przyszła realizacja programu gazyfikacji siedlisk, z uwzgl ędnieniem zaopatrzenia w gaz dla celów ogrzewania pomieszcze ń, ogrzewania wody oraz przygotowywania posiłków. Powy ższe uwarunkowania, wskazuj ą na wyst ąpienie bariery rozwoju gminy w zakresie ciepłownictwa, wywołanej potrzeb ą modernizacji urz ądze ń i przechodzenia na czynnik niew ęglowy. Do czasu realizacji sieci gazowej na terenie gminy, w programie energetycznym gminy mog ą by ć uwzględnione nast ępuj ące źródła energii: 20

- produkty w ęgla kamiennego, - energia elektryczna, - olej opałowy, - gaz propan-butan w dystrybucji butlowej. Sieci informatyczne i telekomunikacyjne Gmina posiada dogodne warunki rozwoju sieci z uwagi na: - przebieg sieci telekomunikacji mi ędzymiastowej, ze stacj ą ł ączno ści w Rawie Mazowieckiej, - rozwini ętą sie ć kablowa opart ą o central ę telefoniczn ą Rawie Mazowieckiej i w ęzeł w Ciel ądzu, wraz z przył ączami do poszczególnych abonentów, - stosunkowo g ęst ą sie ć telefoniczn ą w obszarach zurbanizowanych. 0bszar gminy jest w zasi ęgu cyfrowej telefonii komórkowej ze stacjami bazowymi w Ciel ądzu i Łaszczynie.

2.2.5. Stan prawny gruntów. Struktura własno ści gruntów w gminie Ciel ądz jest typowa dla gmin w których nie wyst ępowały znacz ące tereny po byłych PGRach lub spółdzielniach produkcyjnych (PGR Ciel ądz i spółdzielnia Mała Wie ś uległ sprywatyzowaniu). Dominuje prywatna forma własno ści (84%). Na własno ść Skarbu Pa ństwa składaj ą si ę głównie tereny lasów pa ństwowych (8,8%). Grunty pozostałe to tereny dróg publicznych i ogólnodost ępnych dróg wewn ętrznych. W ramach własno ści prywatnej dominuj ą wła ściciele gospodarstw rolnych (83%) Forma wieczystego u żytkowania gruntów gminy nie jest form ą władania, która odgrywałaby na terenie gminy istotn ą rol ę; przekształcenie własno ściowe tych nieruchomo ści nie stanowi dla gminy potencjalnego źródła dochodów. Gmina nie dysponuje znacz ącymi zasobami gruntów, które mog ą stanowi ć ofert ę lokalizacyjn ą dla potencjalnych inwestorów, czy to zabudowy mieszkaniowej, czy to zabudowy usługowo-produkcyjnej.

2.2.6. Rolnictwo Gospodarka rolna pozostaje wiod ącą dziedzin ą gospodarki gminy Ciel ądz. Szacunkowo mo żna przyj ąć , że 80 % ogółu ludno ści gminy jest zwi ązana z gospodarstwami rolnymi (jest to odsetek ludno ści pozostaj ący we wspólnym gospodarstwie domowym z u żytkownikami indywidualnych gospodarstw rolnych i działek rolnych).

Użytkowanie ziemi. Struktura u żytkowania gruntów w gminie - ogółem przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Pow. Użytki rolne w ha Lasy i grunty Pozostałe ogółem Ogółem Grunty orne Sady Łąki Pastwiska le śne grunty w ha w ha w ha 9293,6 7347,7 6223,4 141,4 589,2 393,7 1248,6 697,3

Powy ższa tabela okre śla udziały procentowe poszczególnych u żytków w powierzchni miejscowo ściami ogółem. Struktura u żytków charakteryzuje si ę nast ępuj ącymi cechami: - dominuj ą u żytki rolne - 79,1% obszaru gminy a w ramach użytków rolnych grunty orne - 67%, - nieznaczny udział sadów - 1,5%, - spory udział trwałych u żytków zielonych - 10,6%, - niski udział w powierzchni gminy maj ą lasy -13,4%. - mała lesisto ść gminy pomimo wyst ępowania gleb słabych. Jako ść gleb wyst ępuj ących na terenie gminy jest niska. Struktur ę u żytków rolnych według klas bonitacyjnych - w gminie przedstawia poni ższa tabela:

Pow. użytków Użytki rolne według klas bonitacyjnych - w ha Rolnych w ha III IV V VI VIz 7347,7 184,0 2197,7 3154,1 1809,8 2,1 Udział % 2,5 29,9 42,9 24,6 0,1 21

Jako ść gleb charakteryzuj ą nast ępuj ące wska źniki: - na ogóln ą powierzchni ę u żytków rolnych - 7348ha: 2,5% to grunty klasy III, 29,9% klasy IV, 42,9% klasy V, 24,6% VI i 0,1% klasy VIz, - najwi ększe kompleksy gleb klasy III wyst ępuj ą w Ciel ądzu - 15,8%, - najni ższ ą jako ść gleb posiadaj ą wsie: Niemgłowy, Niemgłowy BC, Gułki - 95,6%, Łaszczyn, Sierzchowy, - bardzo niski ogólny wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej gminy na poziomie - 55,5, - koncentracja dobrej i średniej jako ści gleb w miejscowo ściach południowo-wschodniej cz ęś ci gminy oraz wsi Ciel ądz.

Gospodarstwa rolne. W gminie Ciel ądz o stanie gospodarki rolnej decyduje sektor u żytkowników prywatnych; w r ękach prywatnych znajduje si ę prawie 87% gruntów (prawie w cało ści s ą to u żytki rolne). Na ten sektor własno ści składaj ą si ę głównie własno ści gruntowe osób fizycznych zorganizowane w indywidualne gospodarstwa rolne. Niewielki udział w strukturze własno ści maj ą wła ściciele nieruchomo ści rolnych o powierzchni u żytków rolnych mniejszych od 1 ha. Mały jest areał gruntów zarz ądzanych bezpo średnio przez Agencj ę Własno ści Rolnej Skarbu Pa ństwa (grunty dawnego Pa ństwowego Funduszu Ziemi). Liczba, poło żenie i wielko ści indywidualnych gospodarstw rolnych - ogółem i w poszczególnych miejscowo ściach, przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco:

Liczba Powierznia Przeci ętna Powierzchnia działek Miejscowo ść indywidualnych gospodarstw w ha powierzchnia rolnych u wła ścicieli gospodarstw użytków rolnych gospodarstwa w nie posiadaj ących rolnych ha u żytków użytków rolnych rolnych 2. Brzozówka 51 321 6,3 1,2 3. Ciel ądz 109 813 7,4 4,7 4. Gortatowice 38 286 7,5 0 5. Grabice 76 501 6,6 1,5 6. Gułki 31 227 7,3 0,8 8. Komorów 138 851 6,2 10,3 9. Kuczyzna 27 187 6,9 1,0 10. Łaszczyn 88 573 6,5 3,5 11. Mała Wie ś+Parolice 97 548 5,6 3,7 12. Mroczkowice 59 355 6,0 3,0 13. Niemgłowy A,B i C 80 590 7,4 1,4 15. Ossowice 126 563 4,5 7,9 23. Sanogoszcz 43 239 5,6 1,4 24. Sierzchowy + 117 547 4,7 3,4 Sierzchowy Kolonia 27. Stolniki 80 478 6,0 1,8 28. Wisówka 24 144 6,0 0,7 30. Wylezinek 28 294 10,5 0,8 31. Zuski 25 161 6,4 0 Gmina 1237 7680 6,2 47,1

Przedstawione wy żej: liczba indywidualnych gospodarstw rolnych i przeci ętna jego wielko ść mierzona powierzchni ą posiadanych u żytków rolnych, w poszczególnych miejscowo ściach gminy i w gminie ogółem obejmuj ą gospodarstwa, których u żytkownik zamieszkuje na terenie gminy. Powierzchnia u żytków rolnych w gospodarstw rolnych (7680ha) przekracza ogółem powierzchni ę u żytków rolnych gminy (7347,7ha) wskazuje na wyst ępowanie zjawisko ró żniczan mi ędzygminnych. Wska źnik przeci ętnej wielko ści u żytków rolnych w gospodarstwach rolnych kształtuje si ę od 4,5ha do 10,5ha. 22

Dla oceny potencjału ekonomicznego gospodarstw rolnych istotne jest równie ż poło żenie gruntów, którymi to gospodarstwo dysponuje. Gospodarstwa rolne na terenie gminy Ciel ądz charakteryzuje du ża szachownica pól. Na grunty w gospodarstwie rolnym w gminie składa si ę przeci ętnie 4 działek. Przeci ętna powierzchnia działki wynosi w gminie - 1,9 ha. Z kolei średnia odległo ść od siedliska do najdalej poło żonej działki gruntu w gminie - 1,9km. Produkcja ro ślinna. W gminie Ciel ądz powierzchnia zasiewów na gruntach u żytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych oraz osób u żytkuj ących działki rolne stanowiła 86% ogółu u żytków rolnych a 85% ogółu gruntów ornych tej grupy u żytkowników (14% to odsetek gruntów odłoguj ących i ugoruj ących). 54ha to areał gruntów, które pozostawały pod uprawami sadowniczymi. Uprawy zbo żowe zajmuj ą 69% powierzchni zasiewów, truskawki i warzywa - 2,7%, ziemniaki - 20%. Zbo ża z mieszankami zbo żowymi s ą uprawami, które przewa żaj ą w strukturze zasiewów gospodarstw indywidualnych na całym terenie gminy. Drug ą w kolejno ści upraw ą s ą ziemniaki 20%. Pozostałe uprawy s ą marginalne i nie stanowi ą o dochodach gospodarstw rolnych w skali gminy. Produkcja zwierz ęca. Hodowla zwierz ąt gospodarskich to kierunek produkcji rolniczej, który odgrywa na obszarze gminy istotn ą rol ę. Odnosi si ę to przede wszystkim do hodowli trzody chlewnej. Obsada tych zwierz ąt na 100 ha u żytków rolnych jest w gminie znacz ąco wy ższa (115) ni ż ogółem na obszarze powiatu rawskiego. Wska źnik chowu bydła (34/100ha) jest niski i wynika z braku odpowiedniej powierzchni trwałych u żytków zielonych.

Stan zainwestowania terenów rolnych i stan wyposa żenia gospodarstw rolnych. Jednym z elementów zainwestowania w sferze rolnictwa, a odnosz ący si ę do polepszenia warunków przestrzeni rolniczej, s ą melioracje. Gmina Ciel ądz nale ży do grupy gmin regionu, gdzie stopie ń zaspokojenia potrzeb w tym zakresie jest niewielki. Stan melioracji i wielko ści potrzeb nowych melioracji według WZMiUW w Sk-cach Rejonowego Oddziału w Rawie Mazowieckiej w poszczególnych miejscowo ściach gminy przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Zmeliorowane u żytki rolne w ha Powierzchnia procent Miejscowo ść Ogółem Grunty orne Użytki zielone użytków rolnych użytków zmeliorowanych 2. Brzozówka 30,41 16,14 14,27 347,6 8,7 3. Ciel ądz 375,39 191,76 183,63 766,3 49,0 4. Gortatowice 0 0 0 188,5 0 5. Grabice 36,94 18,10 18,84 382,3 9,7 6. Gułki 6,85 2,35 4,50 179,8 3,8 8. Komorów 1,98 0 1,98 733,1 0,3 9. Kuczyzna 0 0 0 215,1 0 10. Łaszczyn 22,75 2,00 20,75 514,4 4,4 11. Mała Wie ś 0 0 0 563,9 0 12. Mroczkowice 27,29 9,20 18,09 376,7 7,2 13. Niemgłowy 10,10 1,80 8,50 92,0 11,0 15. Ossowice 31,12 12,38 18,74 550,9 5,6 16. Parolice 0 0 0 76,6 0 23. Sanogoszcz 23,58 8,02 15,56 179,0 13,2 24. Sierzchowy 0 0 0 189,0 0 27. Stolniki 37,58 17,08 20,50 573,2 6,6 28. Wisówka 0 0 0 181,3 0 30. Wylezinek 26,62 11,12 15,50 332,3 8,0 31. Zuski 7,81 3,00 4,81 152,4 5,1 32. Niemgłowy A 0 0 0 202,9 0 33. Niemgłowy BC 4,58 2,05 2,53 220,9 2,1 34. Sierzchowy Kolonia 0 0 0 329,5 0 Gmina 643,00 295,00 348,00 7347,7 8,8 23

Na ogóln ą powierzchni ę u żytków rolnych - 7347,7 ha zmeliorowano 348ha (8,8%). Gmina nie posiada programu melioracji a zaniechanie realizacji urz ądze ń melioracyjnych i sieci nast ąpiło z uwagi na brak środków bud żetowych na ten cel. Dla działalno ści rolniczej równie wa żne jest wyposa żenie gospodarstw rolnych w budynki i budowle u żytkowane na cele prowadzenia tej działalno ści. Zró żnicowanie jako ści zabudowy rolniczej wyst ępuj ącej na terenie gminy, jakkolwiek widoczne, generalnie nie daje podstaw do wyró żnienia obszarów „obumierania” funkcji rolniczej lub „szczególnego jej rozkwitu”. W poszczególnych miejscowo ściach gminy obok zagród wyposa żonych w pełni w budynki nowe i funkcjonalne, wyst ępuj ą tak że zagrody o wszystkich budynkach silnie zdekapitalizowanych. Wyst ępuj ą zjawiska: - zmniejszania si ę czynnych siedlisk zagrodowych, skorelowane z tendencj ą zwi ększania si ę średniej wielko ści gospodarstwa, - ogólnie niska jako ść zainwestowania siedlisk rolniczych, - niewielka liczba zagród nowoczesnych do których mo żna wprowadzi ć intensywn ą produkcj ę rolnicz ą. Na terenie gminy wyst ępuj ą wi ększe obiekty produkcji zwierz ęcej: - w Małej Wsi 7 budynków o ł ącznej pojemno ści stada do 160DJP, - Komorów, kurnik o pojemno ści do 60DJP, - Łaszczyn, 2 kurniki o pojemno ści do 160DJP, - Stolniki, tuczarnia o pojemno ści do 60DJP. W gminie Ciel ądz mo żliwo ści rozwojowe gospodarstw rolnych były oceniane jako mniej korzystne, ni ż to miało miejsce ogółem we wszystkich gminach ziemskich powiatu rawskiego.

2.2.7. Le śnictwo. Najcenniejszymi obszarami gminy, z punktu widzenia ochrony krajobrazu przyrodniczego i gospodarki le śnej jest zwarty kompleks lasów w Zuskach, wchodz ący w skład du żego kompleksu le śnego rozci ągaj ącego si ę na Rylsk Mały w gminie Regnów. Na terenie gminy Ciel ądz lasy zajmuj ą ogółem obszar o powierzchni 1738 ha . Wska źnik lesisto ść gminy wynosi 18,7%. Warto ści bonitacyjne gleb na terenie gminy s ą jednak wyra źnie niskie, st ąd mo żliwo ści dalszych dolesie ń s ą znaczne. Znacz ącymi kompleksami le śnymi s ą skupiska lasów w Zuskach, Stolnikach, Ciel ądzu i Sanogoszczy oraz prywatne w Komorowie. Pozostałe u żytki le śne tworz ą mozaik ę u żytków śródpolnych o bardzo nieregularnej linii polno-le śnej. Przewa żaj ą lasy sosnowe o siedlisku boru suchego, cz ęś ciowo świe żego i drzewostanie w wieku do 40lat.

2.3. Stanu ładu przestrzennego i wymogi jego ochrony. Zgodnie z definicj ą poj ęcia ładu przestrzennego, ustalon ą przepisami wymienionej na wst ępie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym o jego stanie decyduj ą: - harmonijne ukształtowanie przestrzeni gminy traktowanej jako cało ść . - uporz ądkowane relacje uwarunkowa ń i wymaga ń funkcjonalnych, społeczno-gospodarczych, środowiskowych, kulturowych oraz kompozycyjno-estetycznych. Przestrze ń gminy kształtowana była przez stulecia i o jej formie głównie decydowały warunki środowiska i stosunki własno ściowe. Warunki glebowe, decydowały o rozwoju rolnictwa i le śnictwa, kształt zlewni i przebieg cieków o sieci dróg i usytuowaniu siedlisk. Uwłaszczenie i parcelacja maj ątków decydowały o stopniowym zag ęszczeniu pasm zabudowy lub wprowadzaniu zabudowy rozproszonej. Relacje pomi ędzy rzek ą - gruntem rolnym - zagrod ą - lasem były podstawowymi relacjami kształtuj ącymi krajobraz gminy i stanowiły o ładzie przestrzennym. Relacje te na wi ększo ści obszaru gminy s ą zachowane. Stosunki własno ściowe wyra żone poprzez relacje wła ściciel - chłop pa ńszczy źniany odcisn ęły pi ętno w postaci rezydencji dworskich w otoczeniu parkowym z drogami do folwarków i ko ścioła oraz zabudow ą chłopsk ą lokowan ą przy tych drogach. Stan ładu przestrzennego nale ży oceni ć jako dobry a podstawowe wymogi ochrony to: - ograniczenie kształtowania terenów zabudowy do terenów poło żonych wzdłu ż istniej ących dróg, 24

- minimalizacja wprowadzania zwartych form osiedlowych w otwartych przestrzeniach rolnych za wyj ątkiem wsi Ciel ądz, - utrzymanie dróg jako głównych osi urbanistycznych. Zauwa żalne s ą zmiany funkcjonalne w zabudowie wsi, a w tym wynikaj ące z: - intensyfikacji i technizacji rolnictwa, - wprowadzania infrastruktury technicznej, - zmian technologicznych i materiałowych w budownictwie. Problem zmian technologicznych i materiałowych dotyczy w szczególno ści: - niedoinwestowaniu zabudowy w zakresie gospodarki ściekowej przy znacznym wyposa żeniu siedlisk w wod ę z sieci komunalnych, - niedostosowaniu dróg do przenoszenia znacznie zwiększonego ruchu oraz ruchu o znacznym tona żu. Oceniany ład przestrzenny obszarów wiejskich w zakresie architektury przedstawia si ę najgorzej. Stan w tym zakresie charakteryzuj ą: - zakłócone linie zabudowy w pierzejach ulic niejednokrotnie wymuszane wprowadzanymi i cz ęsto zmienianymi przepisami prawa a dotycz ącymi kategorii dróg, minimalnych odległo ści budynków od dróg itp., - ró żne formy architektoniczne budynków w pierzejach dróg od parterowych do trzy- kondygnacyjnych z dachami płaskimi, stromymi i kopertowymi, z kalenicami równoległymi i prostopadłymi do przylegaj ącej ulicy, z tzw. wysokimi piwnicami i bez podpiwniczenia, ze schodami w elewacji frontowej prowadz ącymi na drug ą kondygnacj ę. Przywrócenie ładu przestrzennego w tym zakresie wymaga prawnego okre ślenia wymogów architektonicznych budynków realizowanych lub przebudowywanych w pierzejach.

2.4. Stan środowiska.

2.4.1. Klimat. Według regionalizacji klimatycznej przeprowadzonej w oparciu o cz ęstotliwo ść wyst ępowania okre ślonych typów pogody - opracowanie Alojzego Wosia w w/wym. Atlasie Rzeczpospolitej Polskiej - obszar gminy le ży w północno - wschodniej cz ęś ci regionu zwanego „Środkowopolskim”. Generalizuj ąc region ten charakteryzuj ą w stosunku do innych regionów Polski: - du żą cz ęstotliwo ść wyst ępowania dni z pogod ą bardzo ciepł ą, pochmurn ą, bez opadu, - mał ą cz ęstotliwo ści ą wyst ępowania dni z pogod ą umiarkowanie ciepł ą, dni z du żym zachmurzeniem i dni z opadem, - średni ą cz ęstotliwo ści ą wyst ępowania dni z pogod ą przymrozkow ą - bardzo chłodn ą oraz umiarkowanie mro źną, z du żym zachmurzeniem, z opadem, tak że z pogod ą do ść mro źną, pochmurn ą, bez opadu. Warunki klimatyczne panuj ące na obszarze gminy okre śla si ę jako wzgl ędnie korzystne w zakresie potrzeb gospodarczych. Do elementów klimatu, które uznaje si ę za sprzyjaj ące rozwojowi obszarów zalicza si ę: - warunki solarne wyró żniaj ące si ę wysokim usłonecznieniem (z roczną sum ą całkowitego promieniowania słonecznego - 86,3 kcal/cm2, przy krajowych warto ściach maksymalnych 87,8 kcal/cm2 i minimalnych - 73,7 kcal/cm2, ze wska źnikiem usłonecznienia wzgl ędnego średnio w roku - 37% ), stosunkowo du żą ilo ści ą dni pogodnych (miesi ęcznie 6,6), stosunkowo małym zachmurzeniem, - warunki termiczne charakteryzuj ące si ę wysokim wska źnikiem termicznym (23 stopnie C, przy najwy ższym dla kraju - 24,8 stopnie C), stosunkowo długim okresem bezmro źnym w roku (231 dni), - warunki wegetacyjne cechuj ące si ę długim okresem wegetacyjnym - 214 dni, przy długim lecie oraz krótkiej lub średniej zimie, - warunki biometeorologiczne, przy wska źniku biometeorologicznym wahaj ącym si ę od 1,8 do 1,9. Za niekorzystne, z punktu widzenia potrzeb gospodarczych, a w szczególno ści potrzeb rolniczej działalno ści, nale ży uznawa ć nast ępuj ące czynniki klimatyczne: 25

- niedobór opadów atmosferycznych, wyra żaj ący si ę średnioroczn ą sum ą opadów atmosferycznych od 550 mm do 600 mm (tylko 532 mm za okres lat 1981 - 93), nisk ą - średnioroczn ą sum ą dni z opadem 135,7, tak że wysok ą cz ęstotliwo ści ą wyst ępowania ci ągów bezopadowych (okresów posusznych), - wysok ą warto ść rocznej sumy parowania terenowego, co jest równie ż przyczyn ą okresowych deficytów wody w glebie (rocznie od 500 do 520 mm). W regionie dominuj ą wiatry z sektora zachodniego (16,8 %), południowo wschodniego (11,8 %) oraz południowo-zachodniego (11,1 %). S ą to jednocze śnie wiatry najsilniejsze, poniewa ż ich pr ędko ść średnia wa żona wynosi ok. 4,2 m/s. Najrzadziej wyst ępuj ą wiatry północno-wschodnie (3,7 %) i północne (4,7 %). S ą to wiatry słabsze, których pr ędko ść średnia wa żona wynosi odpowiednio 3,1 m/s i 3,4 m/s. W obszarach dolinnych (o znacznej szeroko ści) niekorzystne z punktu widzenia środowiska zamieszkania, s ą warunki wilgotno ściowe, wi ększe jest prawdopodobie ństwo wyst ępowania przymrozków przygruntowych i inwersji termicznej, równie ż cz ęstsze s ą przypadki zaleganie chłodnego i wilgotnego powietrza oraz mgieł. Rolniczy charakter gminy Ciel ądz oraz brak du żych obiektów przemysłowych, sprzyjaj ą utrzymaniu zadawalaj ącego stanu czysto ści powietrza. Podstawowymi źródłami emisji zanieczyszcze ń do powietrza z terenu gminy s ą paleniska domowe, a w niektórych terenach przydrogowych równie ż transport samochodowy. Do podstawowych substancji zanieczyszczaj ących nale żą : pył, tlenki siarki, w ęgla i azotu, w terenach przydrogowych tak że zwi ązki ołowiu. Z uwagi na form ę przestrzenn ą istniej ącej zabudowy osadniczej i jej generalnie nisk ą intensywno ść na całym obszarze gminy (za wyj ątkiem miejscowo ści Ciel ądz, gdzie zabudowa ma charakter bardziej zwarty), tak że z uwagi na morfologi ę i sposób u żytkowania terenu - nie nale ży diagnozowa ć, że w sezonie grzewczym w obszarach tej zabudowy, warunki klimatyczne ulegaj ą zasadniczemu pogorszeniu. Emisja zanieczyszcze ń z indywidualnych palenisk domowych mo że by ć jednak dokuczliwa w okresach i w miejscach wyst ępowania zjawiska inwersji termicznych (doliny rzek i cieków). Opieraj ąc si ę na danych zawartych w pięcioletniej ocenie jako ści powietrza w województwie Łódzkim w latach 2002-2006 nale ży przyj ąć nast ępuj ące wnioski w zakresie czysto ści powietrza: - emisja globalna podstawowych zanieczyszcze ń zmalała o 17,3 % z warto ści 258692,7 [Mg] w 2002 r. do 213862,1 [Mg] w roku 2006, - zmianie uległ udział strumieni poszczególnych zanieczyszcze ń, - obserwuje si ę spadek emisji dwutlenku siarki i tlenku w ęgla (ich procentowy udziału w globalnym strumieniu zanieczyszcze ń zmalał o 7,4 % dla SO2 i 1,77 % dla CO), - emisja dwutlenku azotu ma w ostatnim pi ęcioleciu tendencj ę wzrostow ą (strumie ń zanieczyszcze ń NO 2 do atmosfery w województwie łódzkim wzrósł o 10398,26 tony rocznie, co wraz ze spadkiem emisji SO2 i CO dało wzrost udziału dwutlenku azotu w strumieniu globalnym zanieczyszcze ń o 8,27 %), - emisja pyłu nie ma okre ślonej tendencji, emisja średnia pyłu w ostatnim pi ęcioleciu wyniosła 8922 ton/rok. Suma emisji dla powiatu rawskiego w latach 2002 do 2006: - całkowitej wynosi poni żej 1000t/rok, - punktowej wynosi poni żej SO 2 100t/rok, - punktowej wynosi poni żej 50t/rok, - punktowej CO wynosiła 150 do 300 t/rok w latach 2002 do 2003 i 2005 oraz poni żej 150t/rok w latach pozostałych, - punktowej pyłu zawieszonego wynosi poni żej 50t/rok ze wzrostem w roku 2006 do 50- 200t/rok. Gmina Ciel ądz, jak i cały powiat rawski, nale ży do nast ępuj ących stref oceny jako ści powietrza: - dla SO 2, NO 2, CO, benzenu oraz pyłu PM10, w tym: As, Cd, Ni, benzo(a)pirenu, wg kryteriów dla ochrony zdrowia : strefa skierniewicko-łowicka, - dla ozonu, wg kryteriów dla ochrony zdrowia : strefa łódzka, - dla SO 2, NOx, wg kryteriów dla ochrony ro ślin : strefa łódzka, - dla ozonu, wg kryteriów dla ochrony ro ślin : strefa łódzka. 26

Wyniki klasyfikacji strefy skierniewicko-łowickiej dla poszczególnych zanieczyszcze ń powietrza (SO 2, NO 2, benzen, PM10, As, Ni, Cd, B(a)P, O 3) pod k ątem ochrony zdrowia (1 godzinna, 24 godzinna i wynikowa) wskazuj ą we wszystkich parametrach klas ę A z wyj ątkiem PM10 – klas ę C. Wg danych WIO Ś w Łodzi, Delegatura w Skierniewicach w rejonie miejscowo ści Ciel ądz 3 3 wyst ąpiły nast ępuj ące warto ści st ęż eń średniorocznych: NO 2 – 16 µg/m , SO 2 – 6 µg/m , CO - 400 µg/m 3, pył zawieszony PM10 - 20 µg/m 3. Najbardziej uci ąż liwym liniowym źródłem hałasu na obszarze gminy Ciel ądz jest komunikacja drogowa. Du że nat ęż enie ruchu pojazdów występuje przede wszystkim na drodze wojewódzkiej Nr 707 Rawa Mazowiecka – Nowe Miasto n/p. Hałas drogowy jest zjawiskiem o tendencjach wzrostowych, uzale żnionym od takich czynników jak: wska źnik presji motoryzacji, gęsto ść sieci dróg i odległo ść terenów stale zamieszkiwanych od dróg o du żym nat ęż eniu. Środki transportu s ą ruchomymi źródłami hałasu decyduj ącymi o parametrach klimatu akustycznego przede wszystkim na terenach zurbanizowanych. Z uwagi na wzrastaj ącą liczb ę pojazdów i zwi ększaj ące si ę nat ęż enie ich ruchu mo żna przyj ąć , że na terenie gminy utrzymywa ć si ę b ędzie tendencja wzrostowa nat ęż enia hałasu zwi ązanego z ruchem kołowym. Nale ży jednak podkre śli ć, że wzrost nat ęż enia hałasu nie jest wprost proporcjonalny do wzrostu nat ęż enia ruchu samochodowego i ro śnie wolniej. Wynika to głównie z poprawy jako ści użytkowanych samochodów. Hałas przemysłowy nie stwarza problemów mieszka ńcom gminy. Przy okre ślaniu zasi ęgu przekrocze ń dopuszczalnych norm dla zabudowy mieszkaniowej [LAeq D = 50 dB] posłu żono si ę metodą uproszczon ą zawarta w opracowaniu "Obliczeniowe metody okre ślania poziomów hałasu zewn ętrznego" - IK Ś J. Sadowski, Z. Engel).

Wska źnik ruchu w Zasi ęg strefy przekrocze ń Wska źnik ruchu pojazdach dopuszczalnych norm dla Nr drogi w pojazdach rzeczywistych na zabudowy mieszkaniowej rzeczywistych na dob ę prognoza [50 dB] od kraw ędzi jezdni Uwagi dob ę 2005r. przybli żona 2020r. w terenie płaskim bez przeszkód terenowych w m 707 4265 6000 200 Wska źnik wzrostu 1,4 SDR* 1500 1800 22 Wska źnik wzrostu 1,4 SDR* – średni dobowy ruch na drogach powiatowych.

Ograniczenie emisji hałasu poprzez ekranowanie zabudowy wymagane b ędzie na drodze wojewódzkiej. Nale ży rozwa żyć jednocze śnie zarezerwowanie terenów rolnych po północno- wschodniej stronie zabudowy wsi Ciel ądz pod realizacj ę nowej trasy drogi wojewódzkiej Nr 707.

2.4.2. Warunki geomorfologiczne, morfologiczne i hipsometryczne.

Obszar gminy nale ży do makroregionu fizycznogeograficznego Wzniesienia Południowo- mazowieckie i mezoregionu Wysoczyzna Rawska. S ą to wysoczyzny morenowe staroglacjalne (bezjeziorne), faliste z licznie wyst ępuj ącymi wzniesieniami kemów, ozów i moren martwego lodu. Teren opada w kierunku południowym. Północno-wschodnia cz ęść obszaru gminy wyniesiona jest od 154 m.n.p.m. do 183 m.n.p.m., centralna w dolinie Rylki od 144 do 154 m.n.p.m. południowa charakteryzuje si ę rz ędnymi od 162 m.n.p.m. do 169 m.n.p.m. Dominuj ącą rol ę w budowie geologicznej terenów gminy odgrywaj ą utwory czwartorz ędowe, neoplejstoce ńskie. Maj ą one podstawowe znaczenie dla budowy geologicznej i rze źby powierzchni tych terenów. Osi ągaj ą mi ąż szo ść w granicach 30-70m. i s ą to głównie osady o genezie lodowcowej i wodnolodowcowej. Seria czwartorz ędu składa si ę generalnie z dwóch kompleksów glin zwałowych, deponowanych w okresie zlodowace ń południowopolskich (starsze, ni ższe) oraz zlodowace ń środkowopolskich (młodsze, wy ższe). Rozdziela je seria piaszczysto-żwirowa akumulowana w interglacjale wielkim. Ponad młodszym kompleksem glin zwałowych zalega pokrywa aluwialna akumulowana w okresie zlodowacenia Wisły, a w dolinach rzecznych – utwory akumulacji rzecznej eo- i mezoholocenu. 27

Utwory powierzchniowe terenów to głównie piaski gliniaste, gliny piaszczyste i gliny zwałowe moreny dennej stadiału Pilicy. Pod wzgl ędem geomorfologicznym gmina poło żona jest na wysoczy źnie polodowcowej kształtowanej przez akumulacyjn ą działalno ść l ądolodu stadiału Pilicy zlodowacenia Warty, w środkowym neoplejstocenie, po czym została rozci ęta dolinami rzecznymi w wyniku intensywnej denudacji , w warunkach zimnego klimatu strefy peryglacjalnej, w okresie pó źniejszego zlodowacenia Wisły. Na ostateczny kształt rze źby terenu gminy miała wi ęc wpływ akumulacyjna działalno ść l ądolodu zlodowacenia Warty oraz w mniejszym stopniu erozyjno - akumulacyjna działalno ść rzeki Rylki, krzemionki i Rokitnicyz dopływami. W wyniku opisanych wy żej procesów nast ąpiło rozczłonkowanie i zró żnicowanie morfologiczne i hipsometryczne obszaru Gminy. Mo żna wyró żni ć cztery płaty wysoczyzny oddzielone mało wykształconymi dolinami Kanału Regnowskiego, rz. Rylki i dopływu rz. Rokitnica z kulminacjami w rejonie Komorowa, Ciel ądza, Sierzchowy i Stolnik.

2.4.3. Warunki hydrograficzne i hydrologiczne.

Głównym ciekiem wodnym przepływaj ącym przez teren gminy jest rzeka Rylka (dopływ Rawki) z dopływem prawobrze żnym - Kanałem Regnowski. Kanał płynie z kierunku północnego i ł ączy si ę z rz. Rylk ą w rejonie wsi Ossowice. Rz. Rylka przecina cz ęść centraln ą gminy, z ze wschodu na zachód. W cz ęś ci południowej równole żnikowo przecina teren gminy dopływ rz. Rokitna (zlewnia Pilicy). Na obszarze gminy spadek doliny wynosi do 4 promil. Wody w zasadzie odpowiadaj ą II klasie czysto ści Wszystkie pozostałe cieki wodne przepływaj ące przez teren gminy to dopływy rz. Rylki (zlewnia Rawki) i rz. Rokitna (zlewnia Pilicy). Pola uprawne i w mniejszym stopniu ł ąki, odwadniane s ą sieci ą rowów melioracyjnych. Nale ży si ę spodziewa ć, i ż na te wody oddziałuj ą zanieczyszczenia środkami produkcji rolniczej, lokalnie tak że zrzuty ścieków komunalnych. Brak danych o stanie czysto ści wód nie pozwala okre śli ć skali tego oddziaływania. Sie ć wód płyn ących nie jest jednak bogata a szereg rowów prowadzi wody wył ącznie okresowo. Na terenie gminy wyst ępuj ą tendencje do zakładania sztucznych zbiorników wodnych na trwałych u żytkach zielonych przyległych do rz. Rylki. Istniej ą zbiorniki w Ossowicach o znacznej powierzchni z wykorzystaniem do produkcji rybackiej.

Rzeka Rylka Rzeka Rylka jest rzek ą IV-go rz ędu, stanowi prawobrze żny dopływ rzeki Rawka. Źródła Rylki znajduj ą si ę na gruntach wsi Szwejki Nowe (gm. Sadkowice), na wysoko ści 181,70 m n.p.m. Rylka uchodzi do Rawki w Rawie Mazowieckiej. Całkowita długo ść rzeki wynosi 29,0 km. Średni wyrównany spadek doliny na odcinku od źródła do uj ścia wynosi 1,6 %, a nspadki poprzeczne doliny wahaj ą si ę od 8 %o w dolnym biegu, do 15 %o, w górnym biegu rzeki. Dolina ma szeroko ść od 300 do 800 m w dolnym biegu i od około 100 do 300 m w górnym jej biegu. całkowita powierzchnia zlewni wynosi 193,8 km 2 ; ma ona ma charakter równinny. Rzeka Rylka przepływa przez centraln ą cz ęść terenu gminy ze wschodu na zachód. W wyniku przeprowadzonych bada ń monitoringowych stwierdzono, zarówno w 2006 r. jak i 2007 r. wody niezadowalaj ącej jako ści (IV klasa) rzeki Rylki w badanym punkcie – Rawa Mazowiecka. O klasyfikacji rzeki decydowały wska źniki mikrobiologiczne, tlenowe, biogenne oraz barwa. Rzeka Rylka monitorowana pod k ątem przeznaczenia wód do bytowania ryb karpiowatych nie spełniała wszystkich okre ślonych wymaga ń. Zagro żeniem dla jako ści wód w rzekach i zbiornikach wodnych mog ą by ć m.in. odprowadzane do nich nie oczyszczone lub niewła ściwie oczyszczone ścieki bytowe i przemysłowe. Du żym zagro żeniem dla jako ści wód powierzchniowych i podziemnych s ą ścieki odprowadzane bez oczyszczania z gospodarstw indywidualnych w miejscowo ściach nieskanalizowanych. Zagro żenie stanowi ą równie ż tzw. zanieczyszczenia obszarowe. Zanieczyszczenia obszarowe s ą to zanieczyszczenia spływaj ące do cieków powierzchniowych wraz z wodami opadowymi w sposób niezorganizowany z gruntów ornych, u żytków zielonych, obszarów le śnych czy wysypisk nie spełniaj ących wymaga ń ochrony środowiska. Wa żnym 28

źródłem zanieczyszcze ń s ą tak że wody opadowe, które spłukuj ąc powierzchni ę dopływaj ą do zbiorników wraz z zanieczyszczeniami.

Kanał Ossowice – Regnów Kanał Ossowice – Regnów jest prawobrze żnym dopływem rzeki Rylka. Źródła kanału znajduj ą si ę na gruntach wsi Annosław, Nowy Regnów (na wysoko ści 175,4 m n.p.m). Kanał uchodzi do Rylki poni żej miejscowo ści Ossowice. Średni wyrównany spadek doliny na odcinku od źródła do uj ścia wynosi 2,2 %o, natomiast spadki poprzeczne doliny wahaj ą si ę 8 %o. Dolina kanału ma szeroko ść od 400 do 1000 m w. Powierzchnia zlewni ma charakter równinny. Jej całkowita powierzchnia wynosi 45,64 km 2, z czego cz ęść (o pow. 17,25 km 2) nale ży do obszaru gminy. Na terenie gminy Ciel ądz nie zostały wyznaczone punkty pomiarowo-kontrolne i nie były prowadzone badania powierzchniowych wód płyn ących. Na terenie gminy nie wyst ępuje zagro żenie powodziowe. Najwi ększymi ciekiem jest rzeka Rylka i Kanał Regnowski, które mog ą stwarzaj ą podtopienia u żytków zielonych na niewielkich powierzchniach. Główn ą przyczyna wyst ępuj ących podtopie ń są roztopy wiosenne i długotrwałe obfite opady deszczu czerwcowego.

2.4.4. Warunki geologiczno – gruntowe i hydrogeologiczne.

Dominuj ącą rol ę w budowie powierzchniowych partii terenu odgrywaj ą utwory czwartorz ędowe, najmłodsze. Mi ąż szo ść tych utworów przekracza 50 m w szczytowych partiach wysoczyzn polodowcowej a w osiowych cz ęś ciach dolin mo że wynosi ć do kilkanastu metrów. Najstarszymi, rozpoznanymi wierceniami utworami podło ża s ą utwory jurajskie - są to wapienie kimerydu nale żą ce do mi ąż szej serii wapiennej jury górnej (malmu). Wyst ępuj ą on na zró żnicowanej gł ęboko ści od ok. 12,5m do ponad 72m. Strop utworów jurajskich jest bardzo nieregularny a granica jury z utworami młodszymi ma charakter erozyjny. Wysoczyzna polodowcowa zbudowana jest z mi ąż szej serii piaszczystych utworów okresu zlodowace ń środkowopolskich - Odry i Warty, przewarstwionej nieci ągłymi i zaburzonymi glacitektonicznie poziomami glin zwałowych. Po śród glin zwałowych obserwujemy wyst ępowanie iłów limnoglacjalnych w postaci soczew lub przewarstwie ń. Strop wysoczyzny tworzy kilkumetrowa seria „warcia ńskiej” moreny ablacyjnej, zbudowana z piasków i mułków lodowcowych oraz soczew lodowcowych glin ablacyjnych. Nale ży zaznaczy ć, i ż seria utworów czwartorz ędowych wykazuje zaburzenia glacitektoniczne wynikaj ące z akumulowania utworów w strefie marginalnego zasi ęgu stadiału Pilicy zlodowacenia Warty. Terasy rzeczne Kanału Regnowskiego i Rylki zbudowane s ą z utworów młodszych od utworów buduj ących wysoczyzn ę. S ą to głównie piaski i żwiry rzeczne facji korytowej wieku eoholoce ńskiego cz ęsto przewarstwione mułkami aluwialnymi. Lokalnie w obr ębie starorzeczy wyst ępuj ą organiczne utwory facji rzeczno-zastoiskowej a wyjątkowo czwartorz ędowe mułki zastoiskowe. Poni ższe zestawienie charakteryzuje gł ęboko ść wyst ępowania utworów.

Fragment obszaru Gł ęboko ść wyst ępowania utworów w m gminy (wg profili wierce ń studziennych) (cz ęść ) Czwartorz ędowych trzeciorz ędowych jury Centralna do 38 38 - 90 poni żej 90 Zachodnia Do 36 36 - 80 poni żej 80 Południowo- Do 20 poni żej 20 zachodnia Południowa Do 20 poni żej 20 Północna Do 40 40 - 88 Poni żej 88 Południowo- Do 32 32 - 68 Poni żej 68 wschodnia

29

Pod wzgl ędem hydroregionalnym obszar gminy znajduje si ę na południowo-wschodnim skraju Regionu Kujawsko - Mazowieckiego stanowi ącego południowo-wschodni skraj Makroregionu Zachodniego Ni żu Polskiego . Region ten obejmuje kujawsk ą cz ęść antyklinorium środkowopolskiego a południowo - wschodni ą jego granic ę stanowi dolina środkowej Pilicy. Niska suma opadów rocznych oraz wododziałowy charakter obszaru powoduj ą niezwykł ą zło żono ść warunków hydrogeologicznych i hydrologicznych co niekorzystnie rzutuje na warunki eksploatacji wód podziemnych. Zło żono ść ta znajduje potwierdzenie w warunkach hydrogeologicznych w obr ębie gminy. We wszystkich utworach wyst ępuj ą pi ętra wodono śne. Eksploatowane uj ęcia z poszczególnych utworów wskazuj ą na znacz ące zasoby warstw jurajskich (uj ęcia wody o gł ęboko ści od 113 – 120m) oraz du że wykorzystanie wód czwartorz ędowych dla lokalnego zaopatrzenia w wod ę (uj ęcia wody o gł ęboko ści 18 m – 50 m.

W zakresie ochrony wód podziemnych - uwarunkowania dotycz ą ochrony poziomu wodono śnego czwartorz ędu oraz poziomu mezozoiku - jury górnej, jako głównych poziomów użytkowych w całym regionie hydrogeologicznym - kujawsko-mazowieckim a tym samym i na obszarze gminy. Dla istniej ących komunalnych uj ęć wód podziemnych (czwartorz ędowych i jurajskich) wymagane s ą strefy ochrony bezpo średniej w wielko ściach ustanowionych w przepisach szczególnych. Głównie s ą to powierzchnie istniej ących uj ęć , na których wykluczona jest jakakolwiek inna działalno ść . Stosownie do wskaza ń zawartych w Atlasie Map GZWP w Polsce, artykułuje si ę potrzeb ę ochrony obszarów zasilania zbiorników wód podziemnych jako obszarów OWO i ONO. Nie okre śla jednak zasad wykonywania tej ochrony. Cały obszar gminy poło żony jest nad głównymi zbiornikami wód podziemnych: - fragment północno-wschodni – GZWP Nr 215A ze średni ą gł ęboko ści ą uj ęć wód 180m, - fragment południowo-zachodni – GZWP Nr 404 ze średni ą gł ęboko ści ą uj ęć wód 200m. Wyst ępowanie w przekrojach stratygraficznych warstw trudno przepuszczalnych o ró żnej mi ąż szo ści decyduje o izolowaniu zbiorników od warstw powierzchniowych.

Gospodarka surowcowa. Na obszarze gminy wyst ępuj ą udokumentowane zło ża kopalin wg poni ższego zestawienia:

Nazwa zło ża Poło żenie Zasoby Uwagi tys. ton Ossowice Dz. Nr 87/1 130 Obszar górniczy eksploatowany. Sierzchowy Dz. Nr 33, 34/2, 36/1 86 Obszar górniczy eksploatowany. Sierzchowy I Sierzchowy Dz. Nr 1 (cz) 238 Obszar górniczy eksploatowany. Sierzchowy II – Sierzchowy Kolonia Dz. 1423 Obszar górniczy eksploatowany. Pole A Nr 2 i 3 Sierzchowy II – Sierzchowy Dz. Nr 1 Rozpoznane. Obszar górniczy Pole B (cz), 2 i 3 zarej. Sierzchowy II – Sierzchowy Dz. Nr 12/2 Rozpoznane. Obszar górniczy Pole C zarej. Łaszczyn Łaszczyn. Dz. Nr 222/1, 1416 Obszar górniczy eksploatowany. 221 Łaszczyn II Łaszczyn. Dz. Nr 224, 360 Obszar górniczy eksploatowany. (fragment) 225 Łaszczyn III Łaszczyn Dz. Nr 384 305 Obszar górniczy eksploatowany. Niemgłowy. Niemgłowy. Dz. Nr 7 152 Obszar górniczy eksploatowany.

Zło ża s ą w ró żnym stopniu wyeksploatowane i podlega ć b ędą rekultywacji. Z analizy budowy geologicznej i hipsometrycznej terenu, można si ę spodziewa ć wyst ąpienia potencjalnych złó ż żwiru i piasku w pa śmie wzgórz w Łaszczynie i Niemgłowach oraz w Sierzchowach.

30

Osady czwartorz ędowe wyst ępuj ące w strefie przypowierzchniowej stanowi ące podło że budowlane dla ró żnorodnych obiektów. Charakteryzuj ą si ę zró żnicowanymi cechami geotechnicznymi w zale żno ści od ich genezy. Grunty powierzchniowe gminy ze wzgl ędu na ich charakterystyk ę geotechniczn ą mo żna podzieli ć na nast ępuj ące grupy: a. grunty sypkie, b. grunty spoiste, c. grunty organiczne – nieno śne i słabono śne piaski i namuły dolin rzecznych i obni żeń bezodpływowych. Najkorzystniejszymi cechami fizyko-mechanicznymi charakteryzuj ą si ę przepuszczalne grunty sypkie. Na obszarze gminy Ciel ądz są to: - piaski i żwiry morenowe oraz piaski wodno lodowcowe w obr ębie wysoczyzny morenowej, - piaski, żwiry i mułki tarasów nadzalewowych dolin rzecznych, - piaski eluwialne glin zwałowych, - piaski eoliczne. Wszystkie wymienione grunty cechuj ą korzystne parametry wytrzymało ściowo-odkształceniowe. Parametry te s ą uzale żnione od składu mechanicznego, mineralogicznego, struktury, wilgotno ści i stopnia zag ęszczenia gruntu. Najbardziej korzystnymi cechami w tej grupie gruntów charakteryzuj ą si ę piaski. Ich zdolno ść do przenoszenia obci ąż eń jednostkowych wynosi co najmniej 250 kPa. Słabszymi parametrami geotechnicznymi charakteryzują si ę piaski eluwialne glin zwałowych z przewarstwieniami i domieszkami pyłów oraz słabo zag ęszczone piaski wałów wydm. Jednak i one stanowi ą dobre podło że budowlane. Dopuszczalne obci ąż enia jednostkowe wynosz ą minimum 150 kPa. Plejstoce ńskie grunty spoiste na terenie gminy reprezentowane s ą głównie przez gliny zwałowe oraz iły mułki i piaski zastoiskowe. S ą one wykształcone z reguły jako gliny piaszczyste w przewadze nieskonsolidowane. Wyst ępuj ą w stanie od plastycznego do półzwartego. Wy ższy stopie ń plastyczno ści wyst ępuje z reguły w stropie warstwy i podlega wahaniom w zale żno ści od aktualnej wilgotno ści. Mi ąż szo ść warstwy podlegaj ącej wahaniom wilgotności nie przekracza 1 m. Gł ębiej warunki s ą stabilne, a glina zwałowa tworzy do ść jednorodn ą warstw ę o stałych parametrach wytrzymało ściowo-odkształceniowych. Dopuszczalne obci ąż enia jednostkowe na gł ęboko ści ok. 1 m poni żej stropu warstwy glin zwałowych wynosz ą ok. 200 kPa. Iły i mułki zastoiskowe tworz ą warstw ę niejednorodn ą. Wyst ępuj ą zró żnicowane odmiany litologiczne gruntów od pyłów piaszczystych poprzez gliny pylaste do iłów. Duża rozpi ęto ść parametrów geotechnicznych w obr ębie gruntów zastoiskowych sprawia, że posadowienie obiektów budowlanych na obszarach ich wyst ępowania powinno by ć poprzedzone badaniami polowymi i ekspertyzami geotechnicznymi. Jednak w wi ększo ści grunty zastoiskowe nadaj ą si ę do bezpo średniego posadowienia standardowych obiektów budowlanych. Grunty organiczne umiejscowione w dolinach rzecznych i obni żeniach bezodpływowych. S ą to na terenie gminy głównie holoce ńskie namuły, piaski próchnicze (humusowe) oraz lu źne piaski rzeczne tarasów zalewowych z domieszk ą substancji organicznych wyst ępuj ące bezpo średnio na powierzchni. Z uwagi na bardzo słab ą wytrzymało ść mechaniczn ą i wysoki poziom wód gruntowych, grunty te nie nadaj ą si ę do bezpo średniego posadowienia wszelkich obiektów budowlanych. Cechy charakterystyczne warunków budowlanych poszczególnych typów terenów to: A1 – tereny prawie płaskie zbudowane głównie z glin zwałowych (lokalnie iłów) z wod ą gruntow ą na ogół gł ębiej ni ż 2,0 m od pow. terenu (okresowo mog ą wyst ępowa ć płytsze wody przypowierzchniowe o lokalnym zasi ęgu). Tereny o korzystnych warunkach bardziej dla rolnictwa. A2 – tereny w przewadze prawie płaskie (lokalnie o nachyleniu pow. 5%), zbudowane głównie z glin zwałowych i piasków płytko pod ścielonych glinami. Zwierciadło wody gruntowej za zmiennej gł ęboko ści (okresowo istnieje mo żliwo ść wyst ępowania płytkich wód przypowierzchniowych). Tereny o mniej korzystnych warunkach dla rolnictwa – wymagaj ące pewnych uzdatnie ń. B1 – prawie płaskie tereny o spadkach do 5% zbudowane z gruntów no śnych (piaski, żwiry, piaski na glinie i gliny) z wod ą gruntow ą na ogół gł ębiej ni ż 2,0 m od pow. terenu. Tereny o 31

korzystnych warunkach do zabudowy. B2a – tereny j.w. charakteryzuj ące si ę mniej korzystn ą rze źbą (spadki od 5 do 15%) i zró żnicowanymi warunkami klimatu lokalnego (insolacyjnymi) – uwarunkowanymi ekspozycj ą zboczy. Tereny o mniej korzystnych warunkach do zabudowy – wymagaj ące pewnych uzdatnie ń. B2b – tereny prawie płaskie (jak w B 1) charakteryzuj ące si ę mniej korzystnymi warunkami gruntowo-wodnymi ze wzgl ędu na płytki wyst ępuj ący poziom wody gruntowej (na ogół płycej ni ż 2,0 m poni żej powierzchni terenu). Tereny o mniej korzystnych warunkach do zabudowy – wymagające pewnych uzdatnie ń. C2 – dna dolin prowadz ących wod ę stale lub okresowo oraz dna obni żeń i wi ększych zagł ębie ń bezodpływowych. Zró żnicowane (w przewadze niekorzystne) warunki gruntowo-wodne i glebowe. Obszary predysponowane do innych form zagospodarowania. Generalnie w podło żu na obszarze gminy dominuj ą grunty no śne. Grunty nie nadaj ące si ę do bezpo średniego posadowienia wyst ępuj ą głównie w dnach dolin rzecznych i obni żeń bezodpływowych. Brak czynnych osuwisk.

2.4.5. Świat ro ślinny.

W zakresie zasobów flory obszar gminy w podziale geobotanicznym Polski wg Szafera znajduje si ę w zachodniej cz ęś ci Krainy Mazowieckiej, w krainie holoarktycznej, jednak na tym terenie spotka ć mo żna elementy atlantyckie. Flora obszaru gminy jest zró żnicowana, głównie z powodu ingerencji człowieka. Wyst ępuje na siedliskach naturalnych, półnaturalnych oraz siedliskach synantropijnych. Siedliska o charakterze naturalnym i półnaturalnym: lasy, zagajniki zło żone z drzew iglastych i li ściastych, zaro śla, brzegi rzek i zbiorników wodnych, mokradła. Siedliska synantropijne: segetalne, pola uprawne, ogrody, ogródki przydomowe i działkowe, ruderalne, cmentarze, przydro ża, miedze, rowy, przymurza, przychacia, przypłocia, nieu żytki, rumowiska. W strefie przybrze żnej cieków wyst ępuj ą zadrzewienia olszowe, które miejscami przechodz ą w wi ększe skupiska le śne (lasu ł ęgowego). Doliny rzek u żytkowane s ą niemal w cało ści rolniczo, naturalne lub raczej półnaturalne zbiorowiska ro ślinno ści spotka ć mo żna jedynie w w ąskiej strefie przybrze żnej. Szczególnymi miejscami nagromadzenia ro ślinno ści o du żych warto ściach przyrodniczych (tak że kulturowych i historycznych) s ą parki podworskie. Na terenie gminy s ą to parki w Ciel ądzu, Ossowicach, Małej Wsi i zadrzewienia charakterze parkowym w Brzozówce.

Lasy. Według danych GUS na koniec 2010 roku na terenie gminy Ciel ądz lasy zajmuj ą ogółem obszar o powierzchni 1738 ha w tym gruntów le śnych w zarz ądzie Lasów Pa ństwowych 800ha . Wska źnik lesisto ści dla gminy jest niski i wynosi 18,7 %. Lasy Pa ństwowe są reprezentowane przez zwarte kompleksy lasów w Ciel ądzu (2), Stolnikach i Zuskach. Pozostałe u żytki le śne tworz ą mozaik ę u żytków śródpolnych o bardzo nieregularnej linii polno-le śnej. Przewa żaj ą lasy sosnowe o siedlisku boru suchego lub świe żego i drzewostanie w wieku zró żnicowanym od 20 do 60lat. Poni ższe zestawienie okre śla wielko ść u żytków le śnych w poszczególnych miejscowo ściach. Warto ści bonitacyjne gleb na terenie gminy s ą jednak wyra źnie ni ższe ni ż przeci ętne dla powiatu rawskiego, st ąd mo żliwo ści dalszych dolesie ń s ą znaczne.

Zadrzewienie pasów drogowych. W zadrzewieniu pasów drogowych dominuj ą klony, topole, jesiony, lipy, wierzby. Drzewostan wyst ępuje sporadycznie. Topole w pasie drogowym dróg powiatowych osi ągnęły wiek r ębno ści i podlegaj ą likwidacji z uwagi na prowadzone przebudowy dróg.

Pomniki przyrody. Zgodnie z zestawieniem “Pomniki przyrody według gmin dawnego województwa skierniewickiego wchodz ące w skład obecnego województwa łódzkiego” opracowanego przez Terenowy Zespół Gospodarki Przestrzennej w Skierniewicach w czerwcu 1999r. na terenie 32

gminy Ciel ądz znajduje si ę 2 pomników przyrody wszystkie w obr ębie zabudowy ko ścielnejwe wsi Sierzchowy w tym:. a) na placu ko ścielnym - wi ąz szypułkowy – obwód 335cm, - wi ąz szypułkowy – obwód 370cm, - wi ąz szypułkowy – obwód 380cm, - wi ąz szypułkowy – obwód 375cm, - wi ąz szypułkowy – obwód 335cm, - lipa drobnolistna – obwód 415cm, b) na działce Parafii Rzymsko-Katolickiej: - grupa 5 drzew wi ązów szypułkowych o obwodach 280 do 375cm, - lipa drobnolistna – obwód 415cm.

Aleje drzew. Na terenie gminy wyst ępuje jedna aleja drzew na odcinku pasa drogowego drogi gminnej w Stolnikach (lipy miejscami topole).

Parki dworskie i pałacowe. Parki podworskie wyst ępuj ą w miejscowo ściach Ciel ądzu, Ossowicach, Małej Wsi i zadrzewienia charakterze parkowym w Brzozówce. Park w Ciel ądzu. Zało żony w latach 1907 – 1912 silnie przekształcony (stadion, zabudowa mieszkaniowa, stacja paliw) zachowany drzewostan w obr ębie skarpy i stawu. Drzewostan li ściasty, ró żnorodny (bez wi ązów). Nie wyst ępuj ą drzewa iglaste. Park w Ossowicach. Pocz ątek XX w. W drzewostanie wyst ępuj ą, Bez czarny, brzoza brodawkowata, buk pospolity, dąb szypułkowy, gladiezja trójcierniowa, głóg jednoszyjkowy, grab pospolity, grusza domowa, jarz ąb m ączny, ja śminowiec wonny. Wiek drzewostanu 70-80 lat. Park w Małej Wsi. Z pierwszej połowy XIXw. Drzewostan zró żnicowany w ró żnym wieku: kasztanowce, lipy, wi ązy, jarz ębiny. Zadrzewienia o charakterze parkowym w Brzozówce. Drzewostan ró żnorodny, lipy kasztanowce ze znacznym zakrzaczeniem.

Ziele ń cmentarna. Na obszarze gminy funkcjonuj ą dwa cmentarze grzebalne: - w Ciel ądzu, cmentarz Parafii pw Św. Trójcy, ze pojedynczymi drzewami (Jawor, wierzba, wiąz, akacja, lipa, kasztanowiec, - w Sierzchowach, cmentarz parafii pw. Wniebowzięcia Naj świ ętszej Maryi Panny. W Ciel ądzu istnieje niemiecki cmentarz wojenny (nieczynny), pozostawione w formie zadrzewionej z płyt ą nagrobn ą.

Ziele ń działkowa W Ciel ądzu istniej ą tereny zieleni działkowej (rodzinnych ogrodów) w rejonie osiedla zabudowy wielorodzinnej o powierzchni ca 3,6ha. Są to ogrody warzywne, sporadycznie z drzewami owocowymi.

Tereny zieleni w zabudowie mieszkaniowej. W zabudowie jednorodzinnej dominuj ą ogrody przydomowe o małych powierzchniach i kwiatowo-warzywnym charakterze, z jednostkowymi nasadzeniami drzew owocowych. Pomi ędzy budynkami mieszkalnymi wielorodzinnymi wył ącznie powierzchnie trawiaste.

Flora dolin rzek, ciekówi, zbiorników wodnych i ich otoczenia. Gatunkiem panuj ącym w dolinie rz. Rylki i na niektórych odcinkach Kanału Regnowskiego jest olcha czarna (Alnus glutinosa) cz ęsto wyst ępuje wierzba krucha (Salix fragilis), wierzba iwa 33

(Salix caprea), bez czarny (Sambukus nigra), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), wietlica samicza (Athyrium filix-femina), kuklik pospolity (Geum urbanum), gajowiec żółty (Galebdolon luteum), przytulia błotna (Galium palustre). Ro ślinno ść trawiasta w otoczeniu zbiorników wodnych, koszona.

2.4.6. Świat zwierz ęcy.

W zakresie fauny obszar gminy znajduje si ę wg podziału zoogeograficznego Jakubskiego w krainie południowo bałtyckiej, za ś wg podziału przyj ętego w Katalogu Fauny Polskiej w obr ębie krainy Niziny Mazowieckiej. W obr ębie gminy nagromadzeniem gatunków entomo - i arachnofauny (owady i paj ęczaki) s ą obszary ekstensywnie u żytkowane gospodarczo, w szczególno ści obrze ża lasu, doliny rzeczne oraz murawy napiaskowe i wydmy (wyst ępuj ą tu gatunki ksero- i termofilne ( światło- i ciepłolubne) oraz gatunki gł. błonkówek zwi ązane z tradycyjn ą lecz ju ż zanikaj ącą drewnian ą zabudow ą. Rzadkie gatunki zwi ązane ze środowiskiem wodnym wyst ępuj ą w dolinie rzeki Rylki, w szczególno ści w starorzeczach oraz w obr ębie dolinnych olsów. Fauna kr ęgowców reprezentowana jest głównie przez awifaun ę (ptaki), szczególnie zwi ązane ze środowiskiem wodnym, zbiornikami wodnymi oraz zadrzewieniami dolin i lasami łęgowymi (perkozy, ró żne gatunki kaczek, np.: krzy żówka, głowienka, czernica, łyski, błotniak stawowy oraz łab ędzie nieme, bociany białe i czarne). Zbiorowiska te jednak nie s ą dokładnie zbadane. Ichtiofauna (ryby) rzeki Rylki charakteryzuje si ę znacznym zró żnicowaniem, jednak post ępuj ące w szybkim tempie zarybianie rzeki gatunkami obcymi powoduje zanik rodzimej fauny. Z kr ęgowców du żych w obszarach le śnych spotka ć mo żna daniela, sarn ę, jenota i wydry oraz re- introdukowanego bobra, który w obszar doliny rzeki Rylki dostał si ę z rzeki Rawki.

Fauna obszarów rolnych i zabudowanych: Walory obszaru gminy pod wzgl ędem faunistycznym z racji istniej ącego zagospodarowania są niewielkie. Na terenach rolnych brak jest fauny stale bytuj ącej lub wyst ępuje sporadycznie. W zabudowie wyst ępuj ą zbiorowiska typowe dla towarzysz ących siedliskom ludzkim, zwierz ęta domowe oraz dziko żyj ące, z saków wyst ępuj ą tu głównie gryzonie synantropijne i zwi ązane z polami uprawnymi: mysz domowa (Mus musulus), szczur w ędrowny (Rattus norvegicus), nornik zwyczajny (Microtus arvalis), mysz polna (Apodemus agrarius), zaj ąc szarak (Lepus europaeus).

Fauna dolin rzek, ciekówi, zbiorników wodnych i ich otoczenia. W stawach rybackich sztucznie wprowadzany narybek. Podstawowym gatunkiem hodowlanym jest karp, jego obsad ę wzbogacono o dodatkowe gatunki: tołpygi, lina, suma, szczupaka, sandacza, płotk ę i leszcza, a tak że karasia pospolitego, jazia, wzdr ęgę i brzan ę. Posiłkuj ąc si ę stanem wyst ępowania zwierz ąt jakie zostały zaobserwowane w dolinie rz. Białki (dolina o podobnych warunkach jak dolina rz. Rylki) mo żna przyj ąć , że w dolinie rz. Rylki oraz na zadrzewionych i zakrzaczonych ł ęgach w dolinie Kanału Regnowskiego mog ą wyst ępowa ć nast ępuj ące gatunki fauny:

- Błotniak stawowy Circus aeruginosus - Bocian biały Ciconia ciconia - Brodziec samotny Tringa ochropus - Czajka Vanellus vanellus - Czapla siwa Ardea cinerea - Drozd śpiewak Turdus philomelos - Dziwonia Carpodacus erythrinus - Dzwoniec Carduelis chloris 2 - Gąsiorek Lanius collurio - Goł ąb grzywacz Columba palumbus 1 - Grubodziób Coccothraustes coccothraustes - Jaskółka dymówka Hirundo rustica - Jaskółka oknówka Delichon urbica - Jaskółka brzegówka Riparia riparia - Jastrz ąb goł ębiarz Accipiter gentilis 1 - Kapturka Sylvia atricapilla - Kl ąskawka Saxicola torquata - Kokoszka wodna Gallinula chlorophus - Kos Turdus merula - Kowalik Sitta europaea 1 - Kulczyk Serinus serinus 1 - Kwiczoł Turdus pilaris - Łab ędź niemy Cygnus olor - Mewa śmieszka Larus ridibundus 15 34

- Myszołów Buteo buteo - Pełzacz ogrodowy Certhia brachydactyla - Perkoz dwuczuby Podiceps cristatus - Perkozek Podiceps rufficollis - Piecuszek Phylloscopus trochilus - Pierwiosnek Phylloscopus collybita - Pliszka siwa Motacilla alba - Pliszka Żółta Motacilla flava - Pokl ąskwa Saxicola rubetra - Potrzeszcz Emberiza calandra - Pustułka Falco tinnunculus - Rokitniczka Acrocephalus schoenbaenus - Rybitwa czarna Chlidonias niger - Rybitwa zwyczajna Sterna hirundo - Sikora bogatka Parus major 1 - Sikora modra Parus caeruleus 1 - Skowronek polny Alauda arvensis - Słowik szary Luscinia luscinia - Sroka Pica pica - Sójka Garrulus glandarius - Szczygieł Carduelis carduelis - Szpak Sturnus vulgaris - Trzciniak Acrocephalus arundinaceus - Trznadel Emberiza citrinella 1 - Wilga Oriolus oriolus - Zi ęba Fringilla coelebs - Żuraw Grus grus - Żaby zielone Rana esculenta complex - Jaszczurka zwinka Lacerta agilis - Wiewiórka Sciurus vulgaris - bóbr europejski ( Castor fiber), - Wydra (Lutra Lutra), - Koza (Cobitis sp), - Piskorz (Misgurnus fossilis), - Ró żanka (Rhodeus serceus amarus) ,

2.4.7. Szczególne obszary środowiska. Nie wyst ępuj ą na terenie gminy obszary ochrony przyrody ustanowione przepisami odr ębnymi.

2.4.8. Dotychczasowe zmiany w środowisku. Gmina posiada na wi ększo ści obszaru, antropogeniczne środowisko zwi ązane z zabudow ą rolnicz ą i uprawami rolniczymi: - w ukształtowanych pasmach wzdłu ż dróg w wi ększo ści tereny zabudowane i zurbanizowane z przewag ą zabudowy zagrodowej, - na niewielkich fragmentach z zabudow ą rozproszon ą (Komorów Łaszczyn, Ossowice, Niemgłowy BC, Stolniki, Wylezinek, Sierzchowy, Cielądz), - w pasie doliny rz. Rylki i na zachodnim odcinku Kanału Regnowskiego z ro ślinno ści ą półnaturaln ą. Zmiany w środowisku jakie nast ępuj ą dotycz ą: - zabudowy terenów rolniczych zgodnie z ustaleniami obowi ązuj ących planów miejscowych, - w sytuacji braku planu miejscowego, zabudowy terenów nowymi siedliskami rolniczymi na zasadzie dobrego s ąsiedztwa, - poprawy stanu czystości powietrza z uwagi na ogóln ą tendencj ę ograniczenia immisji zanieczyszcze ń, - zwi ększania powierzchni le śnej poprzez zalesianie gruntów rolnych niskiej jakości.

2.4.9. Struktura przyrodnicza w tym struktura ró żnorodno ści biologicznej.

W skład struktury przestrzennej środowiska wchodz ą: a) ekosystemy ł ąkowe, obejmuj ące trwałe u żytki zielone w dolinach rz. Rylki, Kanału Regnowskiego oraz wa żniejszych cieków melioracyjnych, miejscami zagro żone podtopieniami o przydatno ści rolniczej lub półnaturalnej zieleni ekologicznej, b) ekosystemy le śne, obejmuj ące istniej ące lasy w rozumieniu ustawy o lasach o przydatno ści produkcji le śnej, c) agrocenozy dobrej jako ści, obejmuj ące grunty rolne wysokiej jako ści (klasy III), d) agrocenozy średniej i niskiej jako ści, obejmuj ące grunty rolne niskiej jako ści (klasy IV do VI) o przydatno ści rolniczej, le śnej lub pod zabudow ę, e) ekosystemy wodne - rzeka Rylka i Kanał Regnowski ze zbiornikami wodnymi niskiego pi ętrzenia, g) tereny antropogeniczne zabudowane i przekształcone w tym: - grunty zabudowy o przewadze zabudowy mieszkaniowej i usługowej (centrum usługowe w Ciel ądzu z osiedlami zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i jednorodzinnej), 35

- grunty z zabudow ą produkcyjn ą w Ciel ądzu, - drogi i linia kolejowa CMK, - tereny cmentarzy czynnych i nieczynnych, - tereny zieleni parkowej (parki podworskie). Rozmieszczenie na obszarze gminy przyrodniczych jednostek przestrzennych nie jest równomierne, zauwa żalna jest dominacja niektórych jednostek: - ekosystemów le śnych we wschodniej cz ęś ci gminy (obr ęb Zuski i Ciel ądz), - agrocenozy wysokiej jako ści w centralnej cz ęś ci obszaru gminy (Ciel ądz), - agrocenozy średniej i niskiej jako ści na pozostałej cz ęś ci gminy oraz w otoczeniu kompleksów le śnych. Z oceny przydatno ść terenów do rozwoju funkcji u żytkowych wynikaj ą nast ępuj ące wnioski: - dominuje przydatno ść terenów pod rolnictwo o ograniczonej intensywno ści, - znaczna ilo ść gruntów rolnych niskiej jako ści stwarza perspektywy do podniesienia wska źnika lesisto ści gminy. Pod wzgl ędem ró żnorodno ści biologicznej na obszarze gminy mo żna wyró żni ć: - obszar du żego kompleksów Lasów Pa ństwowych w Zuskach posiadaj ącym kontynuacj ę na terenie gminy Regnów, - dolin ę rz. Rylki na terenie wsi Ossowice, Ciel ądz, Brzozówka, Gułki, Niemgłowy, Zuski) o przewadze ł ąk i zadrzewie ń nadrzecznych, - pozostały obszar gminy o bardzo niskiej bioró żnorodno ści, o dominuj ących uprawach rolniczych i, gdzie nie wyst ępuj ą gatunki chronione a skład gatunkowy fauny i flory jest bardzo ubogi. Zdecydowanie pozytywnie przedstawia si ę sytuacja ró żnorodno ści biologicznej w dolinie rz. Rylki. O znacznych walorach przyrodniczo-krajobrazowych decyduj ą: a) koryto rzeki o sporej kr ęto ści, b) dolina rzeki miejscami szeroka z terasami zalewowymi, miejscami wysokimi zboczami, c) wyst ępowanie siedlisk: - wód płyn ących (płytkich, gł ębokich, na świetlonych i zacienionych), - wód stoj ących (zbiorniki,), - mineralnych (mokrych, świe żych i suchych) i ł ęgowych, d) wyst ępowanie znacznej liczby gatunków ro ślin naczyniowych, e) wyst ępowanie ró żnorodno ści gatunkowej ryb, ptaków i innych kr ęgowców.

2.4.10. Powi ązania przyrodnicze obszaru gminy z jego szerszym otoczeniem.

Powi ązania przyrodnicze obszaru gminy z jego szerszym otoczeniem. Podstawowe przyrodnicze powi ązania obszaru z otaczaj ącymi terenami gmin s ąsiednich dotycz ą: - doliny Kanału Regnowskiego posiadaj ącej swoj ą kontynuacj ę w gminie Regnów, - doliny rz. Rylki posiadaj ącej swoj ą kontynuacj ę na terenach gminy Regnów, Sadkowice (rzeka graniczy z obszarem gminy) i Rawa Mazowiecka, - obszarów rolnych posiadaj ących sw ą kontynuacj ę na terenach wsi otaczaj ących obszar gminy. Dolina Rylki z przyległymi dolinami bocznymi i lasami tworzy korytarz powi ąza ń ekologicznych o znaczeniu lokalnym. Dolina nie powinna by ć przegradzana i zabudowywana. Utrudniłoby to grawitacyjny spływ mas powietrza i migracje zwierzyny.

Ochrona prawna zasobów środowiska.

Podstawowe zasoby środowiska w obszarze gminy dotycz ą: - stanu czysto ści powietrza - stan bez przekrocze ń dopuszczalnych norm zanieczyszcze ń z tendencj ą do poprawy tła, - gleby średniej i wysokiej jako ści, - użytki le śne, - wody pierwszego poziomu wodono śnego, - wody płyn ące. 36

Północna granica gminy (z gmin ą Rawa Mazowiecka) poło żona jest w odległo ści 5km od granic Chronionego Krajobrazu - „Bolimowsko - Radziejowickiego z Dolin ą Środkowej Rawki” (projektowanego Obszaru Chronionego Krajobrazu "Górnej i Środkowej Rawki). Zachodnia i północna granica gminy poło żona jest w odległo ści ca 7km do granic obszaru sieci NATURA 2000, oraz od granic rezerwatu przyrodniczego „Rawka”.

2.5. Dziedzictwo kulturowe, zabytki oraz dobra kultury współczesnej.

Walory krajobrazu kulturowego dotycz ą warstw: - "miejsca" z jego przeszło ści ą, form ą i konfiguracj ą, - "ukrytych pod ziemi ą" w tym zasobów warstw geologicznych oraz znalezisk archeologicznych, - "pokrycia powierzchni ziemi" stanowi ącego wła ściwy krajobraz kulturowy. Na obszarze gminy Ciel ądz wyró żniaj ą si ę: a) obiekty zabytkowe z ich bezpo średnim otoczeniem, b) miejsca na styku form terenu stanowi ące o odbiorze krajobrazu w tym: - granica pomi ędzy ł ąkami w dolinie Rylki i Kanału Regnowskiego a terenami rolnymi wymagaj ąca ekspozycji i utrzymania bez zadrzewie ń, - granice pomi ędzy otwartymi kompleksami terenów rolnych a pasmow ą zabudow ą kształtowan ą na obrze żach dolin rzecznych, c) miejsca historyczne obejmuj ące: - zespoły zabudowy dworsko-parkowej z pozostało ściami zabudowy folwarcznej, - zabudow ę sakraln ą oraz cmentarze, d) stanowiska archeologiczne, e) zagospodarowanie terenu a w tym: - układ zabudowy zagrodowej ukształtowanej wzdłu ż dróg wymagaj ący ograniczenia mo żliwo ści tworzenia zabudowy rozproszonej - śródpolnej, - kompleksy le śne skoncentrowane w Ciel ądzu i Zuskach. Na terenie gminy ochron ą prawn ą zostały obj ęte ni żej wymienione dobra kultury. Ciel ądz: - cmentarz przyko ścielny - wpis do rejestru 941 z dnia 19.11.1993 r., - cmentarz rzymsko – katolicki (cz ęść ) - wpis do rejestru 807 z dnia 20.11.1991 r., - park – wpis do rejestru 526 z dnia 05.05.1980 r. - ko ściół, - ogrodzenie ko ścioła, - kaplica cmentarna, - cmentarz wojenny, - dom nr 5. Grabice: - kapliczka obok domu 30, - kapliczka obok domu 33, - kapliczka, - budynek stra ży po żarnej. Komorów - kapliczka, Kuczyzna: - kapliczka, - dom nr 4. Łaszczyn: - kapliczka, - dom w zagrodzie nr 10. Niemgłowy - kapliczka przy domu nr 1, - dom nr 23, - dom nr 45, Mała Wie ś – park, wpis do rejestru 762 z dnia 01.08.1985 r. Mroczkowice – dwa kopce mogilne żołnierzy niemieckich z okresu I wojny światowej. Niemgłowy: - kapliczka przy domu nr 1 , 37

- dom nr 23, - dom nr 45. Ossowice: - kapliczka przy domu 31– wpis do rejestru 555 z dnia 25.03.1981 r., - dwór – wpis do rejestru 551 z dnia 25.03.1981 r., - park – wpis do rejestru 484 z dnia 16.09.1978 r., - budynek biura w zespole cegielni, - budynek zasilacza w zespole cegielni. Sanogoszcz – młyn. Sierzchowy : - ko ściół – wpis do rejestru 266/198 z dnia 27.12.1967 r., - dzwonnica – wpis do rejestru 798/250 z dnia 27.125.1967 r., - cmentarz przyko ścielny – wpis do rejestru 979 z dnia 16.11.1994 r., - cmentarz grzebalny, - dom nr 2, - dom nr 81. Stolniki: - kapliczka, - park, - aleja – wpis do rejestru 584 z dnia 19.05.1982 r., Wylezinek - kapliczka. Zabytki obejmuj ą zabudow ę ko ścieln ą oraz dworsko parkow ą z pozostało ściami zabudowy folwarcznej. Podstawowymi elementami wymagaj ącymi ochrony s ą: - drzewostan parku niejednokrotnie wpisany do rejestru pomników przyrody, - główne osie kompozycyjne parku i dworu, - układ przestrzenny parku i architektura dworu. Obiekty s ą w ró żnym stanie technicznym. Od b. dobrego (kapliczki) do ruin (cegielnia w Ossowicach). Obiekty te, wskazane s ą do ochrony lub odtworzenia w celu zachowania walorów krajobrazowych a w szczególno ści formy i skali zabudowy wiejskiej. W wielu przypadkach ochrona zwi ązana b ędzie z całkowitym odtworzeniem obiektów i zagospodarowaniem w ich otoczeniu. Nie wyst ępuj ą zagro żenia obszarów i obiektów zabytkowych. Odr ębnym problemem jest zachowanie warunków ekspozycji obiektów zabytkowych w szczególno ści ko ściołów i cmentarzy w Ciel ądzu i Sierzchowach oraz drzewostanów parkowych w Ciel ądzu, Ossowicach, Małej Wsi i Brzozówce i alei drzew w Stolnikach. Stan istniej ący wskazuje na brak ingerencji zabudowy w strefach ekspozycji na obiekty zabytkowe a jedynie w niewielkim stopniu zadrzewie ń (np. utrzymywanie zakrzacze ń i w zabytkowej alei w Stolnikach), W otoczeniu i w samych obiektach wpisanych do rejestru zabytków lub do gminnej ewidencji zabytków ochronie podlegaj ą mi ędzy innymi: - gabaryty i detal architektoniczny obiektów, - obszary ekspozycji od strony terenów przyległych, - zgrupowania starodrzewu, - funkcje u żytkowe budynków nawi ązuj ące do funkcji pierwotnych lub funkcji zbli żonych, - obszary wyst ępowania stanowisk archeologicznych, - obszary ochrony stanowisk archeologicznych. Na obszarze gminy wyst ępuj ą w wielu miejscach stanowiska archeologiczne.

2.6. Warunki i jako ści życia mieszka ńców.

O rzeczywistej kondycji życia mieszka ńców danego regionu a tak że jego potencjale rozwojowym i atrakcyjno ści zewn ętrznej świadczy poziom życia mieszka ńców oraz stan i jako ść infrastruktury społeczno-technicznej regionu. Jest to o tyle istotne, że potencjał małej społeczno ści zale ży w stopniu bezpo średnim wła śnie od najbli ższych udogodnie ń, uwarunkowa ń „dnia codziennego”. Warunki, poziom i jako ść , życia mieszka ńców podlegaj ą wpływom ró żnych czynników. Poczucie komfortu oraz bezpiecze ństwa jest subiektywn ą warto ści ą, z któr ą wi ążą si ę nast ępuj ące czynniki: 38

- wysoko ść zarobków, - warunki pracy, - poziom wykształcenia i dost ępno ść do o środków edukacji, - dost ęp do placówek słu żby zdrowia i usług medycznych, - warunki i zasoby mieszkaniowe, - wska źnik przest ępczo ści, - dost ępno ść komunikacyjna. W Ciel ądzu funkcjonuj ą podstawowe obiekty infrastruktury społecznej wpływaj ące na komfort i jako ść życia mieszka ńców gminy. Nale żą do nich: Urz ąd Gminy, posterunek policji, siedziba stra ży po żarnej, siedziba banku, samorz ądowe instytucje społeczne, obiekty o światy szczebla podstawowego, stadion sportowy, sklepy, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, ko ściół, stacja paliw oraz cmentarze. Zupełnie odr ębn ą płaszczyzn ą tycz ącą si ę jako ści życia, ale po średnio wpływaj ącą na warunki życia w danej społeczno ści jest poziom bezpiecze ństwa publicznego. Nad bezpiecze ństwem mieszka ńców i trzymaniem porz ądku w gminie Ciel ądz czuwa Posterunek w Ciel ądzu oraz Komenda Powiatowa Policji w Rawie Mazowieckiej. Ponadto w powiecie rawskim działaj ą Centra Reagowania Kryzysowego, które powołane s ą do zbierania informacji o zagro żeniach, ich przetwarzania i reagowania na wyst ępuj ące zagro żenia, co pozwala na racjonalizacj ę wykorzystania wszystkich podmiotów działaj ących w sferze ładu, porz ądku i bezpiecze ństwa oraz prowadzenia akcji ratunkowych. Najwi ększe zagro żenie w ruchu drogowym w gminie stwarza przebiegaj ąca przez Ciel ądz droga wojewódzka Nr 707. W śród przest ępstw przeciwko życiu i zdrowiu wyst ępuj ą głównie bójki i pobicia, rzadziej rozboje. Z przest ępstw przeciwko mieniu wyst ępuj ą włamania do mieszka ń, samochodów i innych obiektów oraz kradzie że samochodów. W celu ograniczenia przest ępczo ści prowadzone s ą działania profilaktyczne w szkole. Tematyka dotyczy zwalczania alkoholizmu w śród nieletnich, narkomanii i palenia papierosów, a tak że poruszania si ę po drogach. Ze statystyk prowadzonych przez policje wynika, i ż najliczniejsz ą grup ę przest ępstw stanowi ą przest ępstwa drogowe, w których dominuj ący udział maja nietrze źwi kierowcy, oraz włamania i kradzie że.

2.7. Zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia.

Przez powa żną awari ę rozumie si ę zdarzenie, w szczególno ści emisj ę, po żar lub eksplozj ę, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których wyst ępuje jedna lub wi ęcej niebezpiecznych substancji, prowadz ące do natychmiastowego powstania zagro żenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagro żenia z opó źnieniem. Na terenie gminy nie ma zlokalizowanych zakładów, które mo żna zakwalifikowa ć do obiektów, spełniaj ących wymagania zakładu o zwi ększonym ryzyku albo zakładu o du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej. Niemniej jednak mog ą zachodzi ć zdarzenia o mniejszej skali. S ą one najcz ęś ciej spowodowane działalno ści ą zwi ązan ą z produkcj ą i z wykorzystaniem substancji niebezpiecznych, ich transportem i magazynowaniem. Najwi ększym potencjalnym zagro żeniem jest transport kolejowy. Przez obszar gminy (wie ś Zuski) przebiega linia kolejowa Centralnej Magistrali Kolejowej, któr ą przewo żone s ą cysterny kolejowe zawieraj ące mi ędzy innymi oleje i inne substancje. W razie wyst ąpienia katastrofy kolejowej i uwolnienia w jej wyniku TSP na du żym obszarze wyst ąpi ska żenie środowiska.

2.8. Wpływ uwarunkowań, na ustalenie kierunków i zasad zagospodarowania przestrzennego gminy.

Synteza uwarunkowa ń. Poni ższe zestawienie zderza uwarunkowania daj ące szans ę rozwoju z uwarunkowaniami działaj ącymi hamuj ąco (uwarunkowania progowe) na rozwój w poszczególnych obszarach funkcjonowania gminy.

39

Czynniki rozwoju Uwarunkowania daj ące podstaw ę Uwarunkowania działaj ące gminy do rozwoju gminy. hamuj ąco na rozwój gminy. 1. Otoczenie gminy - poło żenie w Warszawsko-Łódzkim pa śmie 1.1. Poło żenie rozwoju osadnictwa, w systemie osadniczym - zbli żenie obszaru do tras ruchu kołowego kraju: rangi ponadregionalnej oraz do tras turystyki mi ędzynarodowej i krajowej, 1.2. Otoczenie - prawne ograniczenie kompetencji polityczne i prawne: samorz ądu wynikaj ące z wysokiej centralizacji zarz ądzania pa ństwem, 1.3. Warunki - du że mo żliwo ści korzystania z środków - du ży wpływ tempa rozwoju makroekonomiczne: funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w gospodarczego w skali kraju na ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju rozwój gminy, Regionalnego - znaczne uzale żnienie bud żetu gminy od wysoko ści dotacji i subwencji z bud żetu pa ństwa, - niewielki bud żet samorz ądu w stosunku do potrzeb inwestycji publicznych, 1.4. Bezpo średnie - specjalizacja w produkcji rolniczej, zwi ązki funkcjonalne z nastawionej na rynki zewn ętrzne, otoczeniem: - specjalizacja w produkcji zwierz ęcej, nastawionej na przetwórstwo w Rawie Mazowieckiej, - bliskie rynki zbytu w Łodzi i Warszawie, - wyposa żenie m. Rawy Mazowieckiej w podstawowe obiekty infrastruktury społecznej obsługuj ącej mieszka ńców gminy, 1.5. Polityka - kształtowanie wielofunkcyjnego pasma przestrzenna pa ństwa: rozwoju opartego na powi ązaniach komunikacyjnych Łodzi i Warszawy, 1.6. Polityka - brak wyposa żenia obszaru gminy przestrzenna w miejscowy plan samorz ądu: zagospodarowania przestrzennego, 2. Potencjał - stabilizacja liczby mieszka ńców o demograficzno- zró żnicowanym tempie zmian zarówno w społeczny: uj ęciu czasowym jak i przestrzennym, 3. Finanse publiczne: - tendencja malej ąca wzrostu dotacji i subwencji w ostatnim pi ęcioleciu, 4. Gospodarka lokalna: - średnia skala zjawiska bezrobocia w śród - brak wi ększych zakładów ludno ści, z utrzymuj ącą si ę w ostatnich produkcyjno-usługowych, latach tendencj ą malej ącą, - niewielka aktywno ść gospodarcza mieszka ńców w zakresie tworzenia małych przedsi ębiorstw, 4.1. Rolnictwo: - niska jako ść rolniczej sfery produkcyjnej na niektórych terenach gminy, 4.2. Produkcja - mała stabilno ść podmiotów pozarolnicza: podejmuj ących działalno ść gospodarcz ą, - niewielka liczba zakładów produkcyjnych z własn ą baz ą o znacznej warto ści zainwestowania,

40

Czynniki rozwoju Uwarunkowania daj ące podstaw ę Uwarunkowania działaj ące gminy do rozwoju gminy. hamuj ąco na rozwój gminy. 4.3. Usługi: - pełne wyposa żenie gminnego ośrodka usługowego, skupiaj ącego wi ększo ść obiektów usługowych, gwarantuj ących obsług ę ludno ści w zakresie podstawowym, - mo żliwo ść rozwoju funkcji rekreacyjnej w oparciu o walory przyrodnicze rz. Rylki i Kanału Regnowskiego , ukierunkowanej na agroturystyk ę i indywidualn ą zabudow ę rekreacyjn ą. 5. Dziedzictwo Obiekty zabytkowych (zabudowa kulturowe: podworska i parki) stanowi ąca o atrakcyjno ści turystycznej gminy, 6. Jako ść środowiska: 6.1. Klimat: Korzystny: - tereny w zasi ęgu oddziaływania - warunki solarne z du żą ilo ści ą dni uci ąż liwo ści komunikacyjnych pogodnych, średnim zachmurzeniem, drogi wojewódzkiej Nr 707 o i wysokim usłonecznieniem, spodziewanych przekroczenia - korzystne warunki termiczne, emisji pyłów i gazów oraz hałasu , - znaczna ilo ść dni bezwietrznych w pasie terenu ca 50m do osi z przewag ą wiatrów z kierunku jezdni na odcinkach zachodniego, pozbawionych przegród - korzystne warunki biometeorologiczne akustycznych, - spadek emisji globalnej podstawowych - niedobór opadów zanieczyszcze ń, atmosferycznych, - wysoka warto ść rocznej sumy parowania terenowego, 6.2. Warunki - teren bez utrudnie ń do zagospodarowania geomorfologiczne, rolniczego lub zabudowy, bez zagro żeń morfologiczne i ekologicznych, hipsometryczne: - nachylenie terenu dominuj ące 2% - 5%, 6.3. Warunki - rzeka Rylka i Kanał Regnowski - główne hydrograficzne cieki odwadniaj ący, i hydrologiczne: - brak terenów zagro żenia powodziowego, 6.4. Budowa - wyst ępowanie potencjalnych terenów - niewielka ilo ść udokumento- geologiczna: eksploatacji kruszyw pospolitych, wanych złó ż kopalin,

6.5. Zasoby - znaczne wydajno ści pi ętra wodono śnego hydrogeologiczne: czwartorz ędowego oraz mi ąż szo ści strefy wyst ępowania wód podziemnych, 6.6. Warunki - brak ogranicze ń zabudowy w obr ębie - warunki wykluczaj ące zabudow ę budowlane: wysoczyzny polodowcowej na wi ększo ści w obr ębie dolin rz. Rylki i Kanału obszaru gminy, Regnowskiego,

6.7. Świat ro ślinny i - zbiorowiska fauny i flory doliny rz. Rylki o - na pozostałych obszarach f auna i zwierz ęcy: znacznej ró żnorodno ści biologicznej, flora w znacznym stopniu - zbiorowiska ro ślinne parków podworskich i zorganizowana i kontrolowana pomniki przyrody wskazane do ochrony, przez człowieka, przy jednocze śnie znacznym wpływie antropogenicznym na gleby ( nawo żenie) oraz ro ślinno ść (zbiorowiska ruderalne i segetalne), - naturalne ekosystemy nie wyst ępuj ą,

41

Czynniki rozwoju Uwarunkowania daj ące podstaw ę Uwarunkowania działaj ące gminy do rozwoju gminy. hamuj ąco na rozwój gminy. 6.8. Dotychczasowe - zabudowa terenów rolniczych niskiej zmiany w środowisku: jako ści, - spodziewana poprawy jako ści środowiska przy terenach komunikacyjnych, - poprawa stanu czysto ści powietrza, - poprawa stanu czysto ści wód powierzchniowych, - zwi ększanie powierzchni le śnej poprzez zalesianie gruntów rolnych niskiej jako ści, 6.9. Struktura - struktura przestrzenna środowiska przyrodnicza w tym zharmonizowana z warunkami środowiska struk tura ró żnorodno ści z zachowaniem ekosystemów le śnych biologicznej: wodnych i agrocenozy wysokiej jako ści, - znaczna ró żnorodno ść biologiczna w dolinie rz. Rylki, - du że walory krajobrazowe doliny rz. Rylki i Kanału Regnowskiego,

Wpływ uwarunkowa ń na kształtowania kierunków rozwoju.

Lp. Kategoria uwarunkowa ń Wybrane kierunki rozwoju przestrzennego obszarów. 1 Dotychczasowe przeznaczenie terenu, Rozwój wielofunkcyjnego zagospodarowania zagospodarowanie i uzbrojenie terenu, terenu. 2 Stan ładu przestrzennego i wymogów jego Uwarunkowania posiadaj ą wpływ na wska źniki ochrony, zagospodarowania terenu. 3 Stan środowiska, w tym: 3.1. - stan rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, Uwarunkowania decyduj ą o wyznaczeniu: wyst ępowanie znacz ących obszarów gruntów - obszarów rozwoju produkcji rolniczej rolnych wysokiej jako ści, o ograniczonej zabudowie lub wył ączonych z zabudowy, - obszarów rozwoju produkcji le śnej w tym terenów do zalesienia. 3.2. - udokumentowana i eksploatowana wielko ść i Uwarunkowania decyduj ą mo żliwo ści jako ść zasobów wodnych, zaopatrzenia w wod ę dla celów komunalnych i produkcyjnych. 3.3. - wymogi ochrony środowiska i przyrody, Uwarunkowania decyduj ą o ograniczeniu antropopresji na obszar chronionego krajobrazu, poło żonego stycznie do granic gminy i utrzymaniu terenów biologicznie czynnych, 4 Stan dziedzictwa kulturowego i zabytków. Uwarunkowania decyduj ą o formie zagospodarowania w otoczeniu obiektów zabytkowych w tym: - zabudowy w terenach otaczaj ących obiekt zabytkowy, - zachowania stref ekspozycji na obiekty zabytkowe. 5 Warunki i jako ść życia mieszka ńców, w tym Uwarunkowania decyduj ą o konieczno ści ochrony ich zdrowia, zagro żenia ograniczenia zabudowy mieszkaniowej w bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia. zbli żeniu do jezdni dróg o znacznym nat ęż eniu ruchu. 6 Potrzeby i mo żliwo ści rozwoju gminy. Uwarunkowania decyduj ą o wyznaczeniu ofert terenowych pod rozwój sfery produkcji i usług bazuj ącej na zbli żeniu do podstawowej sieci dróg . 7 Stan prawny gruntów. Uwarunkowania nie ograniczają rozwoju przestrzennego zabudowy.

42

Lp. Kategoria uwarunkowa ń Wybrane kierunki rozwoju przestrzennego obszarów. 8 Stan systemów komunikacji i infrastruktury Uwarunkowania ograniczaj ą mo żliwo ści technicznej, w tym stopie ń uporz ądkowania promowania terenów peryferyjnie poło żonych do gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej terenów zurbanizowanych, pod zabudow ę z uwagi oraz gospodarki odpadami. na braki uzbrojenia terenu.

Wpływ Samorz ądu na powy ższe sfery posiada ró żne formy. Mo że si ę przejawia ć poprzez: a) kierowanie środków bud żetowych na konkretne realizacje infrastrukturalne (społeczne czy techniczne), b) pozyskiwanie środków pozabud żetowych, w tym i przewidzianych na realizacj ę zada ń rz ądowych na obszarze gminy oraz środków w ramach programów pomocowych ( Środki Unii Europejskiej), co jest warunkowane prawidłowym funkcjonowaniem systemów ponadlokalnych (np. na budow ę sieci gazowej-przesyłowej), c) promocj ę realizacji inwestycji przy pomocy kapitału prywatnego poprzez: - aktywn ą gospodark ę gruntow ą, - ułatwienia i ulgi podatkowe, - powi ązanie ułatwie ń i ulg z polityk ą zatrudnieniow ą własnego potencjału roboczego, - realizacj ę inwestycji wspólnych na zasadach udziału kapitału prywatnego i bud żetu, d) przygotowanie atrakcyjnych ofert terenowych pod zabudow ę, stymuluj ących rozwój gospodarki lokalnej poprzez: - wyprzedzaj ące okre ślenie zasad zabudowy i zagospodarowania terenu w planach miejscowych, - prowadzenie monitoringu podstawowych zjawisk zachodz ących w przestrzeni gminy. Istot ą takich działa ń jest wprowadzenie zasady ci ągło ści obserwacji, analizowania i diagnozowania, zapewniaj ących coraz gł ębsze poznanie zjawisk oraz precyzyjniejsz ą diagnoz ę i trafniejsze decyzje.

3. Kierunki zagospodarowania przestrzennego.

Uwarunkowania rozwoju pozwalaj ą na okre ślenie potrzeb i jednocze śnie mo żliwo ści rozwojowych gminy. Wnioskami z analizy potrzeb i możliwo ści rozwojowych s ą przyj ęte cele strategiczne rozwoju i generalna misja jak ą b ędzie pełni ć gmina. Opieraj ąc si ę na analizie stanu zagospodarowania gminy mo żna zestawi ć mocne i słabe strony, szanse i zagro żenia oraz misj ę gminy.

Mocne strony: - korzystne poło żenie geograficzne z komunikacyjn ą spójno ści ą z innymi regionami, - ludno ść jako kapitał miejscowo ści, - uzbrojone w podstawowe media tereny w tym wysoki stopie ń zwodoci ągowania terenów zabudowy, oraz posiadanie lokalnego systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków, - dobry stan środowiska, bez przekrocze ń norm czysto ści powietrza i wód, - brak emitorów uci ąż liwych dla środowiska (przemysłowych), - Ciel ądz stanowi zaplecze handlowe, instytucjonalne, edukacyjne, sportowe dla gminy, - oferta terenów pod rozwój aktywno ści gospodarczej, - korzystne warunki przyrodnicze sprzyjaj ące rozwojowi rolnictwa ekologicznego oraz rozwojowi agroturystyki i wypoczynku.

Słabe strony: - negatywne skutki odpływu migracyjnego i starzenia si ę społecze ństwa, - niedostatecznie rozwini ęta baza turystyczno-noclegowa i gastronomiczna, - du że ukryte bezrobocie, - niskie zarobki, praca na czarno, ubo żenie społecze ństwa, 43

- niskie dochody gminy i brak środków finansowych i warunków, brak wsparcia dla przedsi ębiorstw z terenu, - brak miejscowego plan zagospodarowania przestrzennego stwarzaj ącego oferty rozwoju zabudowy generuj ącej miejsca pracy, - niewiele aktywnych organizacji pozarz ądowych - niekorzystna struktura usług (przewaga usług nierynkowych), - umiarkowane tempo rozwoju średniej i drobnej przedsi ębiorczo ści, - niedoinwestowanie w zakresie gospodarki ściekowej i proekologicznych źródeł energii, - niski poziom segregacji odpadów, - niedostateczne wykorzystanie potencjalnych mo żliwo ści w zakresie rozwoju turystyki i agroturystyki.

Szanse: - mo żliwo ść powi ązania kapitałowego producentów rolnych z przetwórstwem, - post ępuj ąca modernizacja i rozwój placówek o światowych, kulturalnych i sportowych zgodnie ze zmieniaj ącymi si ę zapotrzebowaniami rynku pracy i nowymi potrzebami cywilizacyjnymi, - poprawa estetyki miejscowo ści, - szanse na dalszy rozwój małych przedsi ębiorstw o kierunku handlu i usług w Ciel ądzu, - zahamowanie trendu spadku bezrobocia, - nowe inwestycje w strefach przemysłowych, - dobre warunki rozwoju sportów popularnych i rekreacji, - wzmocnienie tendencji do samo-zatrudnienia w sektorze usług oraz handlu. - post ępowanie procesu decentralizacji pa ństwa (zwi ększenie dochodów własnych samorz ądu), - dost ęp do środków zewn ętrznych (fundusze strukturalne, środki bud żetu pa ństwa), - rozwój infrastruktury technicznej w tym gazyfikacja gminy, - rozwój infrastruktury turystycznej, - zalesianie gruntów rolnych w ni ższych klasach bonitacyjnych oraz wykorzystanie ju ż istniej ących zasobów le śnych, - rozwój agroturystyki i gospodarstw ekologicznych i małej przedsi ębiorczo ści.

Zagro żenia: - post ępuj ący proces starzenia si ę ludno ści, szczególnie na wsiach i ujemny przyrost naturalny, - drena ż ludno ści o wysokich kwalifikacjach do wi ększych o środków (w tym Rawy Mazowieckiej, Warszawy i Łodzi oraz za granic ę Polski), - niedostosowanie kwalifikacji zawodowych do wymagań rynku pracy, - niestabilno ść gospodarcza i finansowa zwi ązana z kryzysami finansowymi w skali świata, - mo żliwo ść utraty pracy przez zatrudnionych i nieopłacalno ść małych gospodarstw w rolnictwie, - brak wyra źnej dynamiki wzrostu miejsc pracy, - brak środków finansowych i warunków tworzonych przez pa ństwo do wspierania inwestycji, - ograniczone mo żliwo ści zbytu produktów rolnych, - trudno ści w pozyskiwaniu dofinansowania na du że inwestycje infrastrukturalne, - niski dochód własny w przeliczeniu na jednego mieszka ńca, - pogorszenie stanu bezpiecze ństwa z uwagi na wzrost ruchu na drogach.

Misja rozwoju gminy Ciel ądz.

„Gmina Ciel ądz, obszarem atrakcyjnym do inwestowania i przyjaznym dla mieszka ńców”.

Cele nadrz ędne Kształtowanie obszaru jako dynamicznie rozwijaj ącego si ę, wielofunkcyjnego i zintegrowanego z regionem o środka gminnego: - dbaj ącego o wzrost poziomu życia mieszka ńców, - chroni ącego warto ści historyczne i przyrodnicze - tworz ącego sprzyjaj ące warunki dla rozwoju przedsi ębiorczo ści, - tworz ącego sprzyjaj ące warunki dla rozwoju rekreacji niedzielnej, 44

- wspieraj ącego rozwój szkolnictwa, kultury oraz sportu, - otwartego na inwestorów”

Głównymi celami rozwoju społecznego i gospodarczego s ą: - utrzymanie optymalnego poziomu warunków gospodarowania w obszarach rolniczej sfery produkcyjnej, - zrównowa żenie rozwoju gminy w zakresie ekologicznym i funkcjonalnym, - rozwój w ęzłowych o środków sieci osadniczej gminny w zakresie mieszkalnictwa i miejsc pracy, - okre ślenie warunków i stymulowanie rozwoju sfery usług rolniczych i społecznych, ze szczególnym uwzgl ędnieniem obszaru wsi Ciel ądz.

Dla realizacji celów przyjmuje si ę szczegółowe zasady zrównowa żonego rozwoju w odniesieniu do gospodarowania przestrzeni ą: - racjonalizacji wykorzystania przestrzeni i oszcz ędnej gospodarki zasobami poprzez intensyfikacj ę u żytkowania terenów, - minimalizacji konfliktów funkcjonalno-przestrzennych a w szczególno ści wywołuj ących negatywne skutki środowiskowe, - dąż enia do wielofunkcyjno ści poszczególnych obszarów zabudowy, zmniejszaj ącej potrzeby transportowe i integruj ącej przestrzennie, społecznie i kulturowo,

Powy ższe główne cele przekładaj ą si ę na cele szczegółowe obejmuj ące wszystkie wa żniejsze sfery życia gminy.

Cele ekonomiczne obejmuj ą: - rozwój lokalnego rynku pracy, - rozwój nowych małych i średnich przedsi ębiorstw produkcyjnych, - rozwój usług o znaczeniu lokalnym,

Cele społeczne obejmuj ą: - zapewnienie dogodnych warunków zamieszkania, - zapewnienie stanu wyposa żenia w usługi zaspokajaj ące potrzeby lokalne, - zapewnienie sprawnej obsługi komunikacyjnej, - zapewnienie wyposa żenia w infrastruktur ę techniczn ą. Cele przyrodnicze obejmuj ą: - zahamowanie procesów degradacji środowiska, - zachowanie istniej ących warto ści środowiska, - ochron ę zasobów b ędących podstaw ą rozwoju, - popraw ę zdrowotnych warunków życia mieszka ńców, - zachowanie warto ści krajobrazowych, krajoznawczych i rekreacyjnych, - ochron ę złó ż kopalin. Cele kulturowe obejmuj ą: - zachowanie to żsamo ści kulturowej obszaru, - zachowanie otwartych przestrzeni o wybitnych walorach krajobrazu przyrodniczo - kulturowego, - poprawa kondycji dziedzictwa kulturowego, - rozszerzenie zakresu prawnej ochrony obiektów i zespołów zabudowy. Cele przestrzenne obejmuj ą: - uporz ądkowanie struktury zabudowy gminy, - wyeliminowanie konfliktów wynikaj ących z ró żnych sposobów u żytkowania terenów.

45

3.1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej.

Kierunki zmian w sieci osadniczej. Na sie ć osadnicz ą gminy Ciel ądz składa 19 miejscowo ści (18 sołectw) o ró żnej dynamice i ró żnych preferencjach rozwoju. Na kształtowanie sieci bezpo średni wpływ maj ą: - poło żenie w stosunku do ci ągów komunikacyjnych (drogi wojewódzka i powiatowe), - jako ść środków produkcji rolnej, - poło żenie w stosunku do kompleksów le śnych i rzek, - posiadanie historycznych i kulturowych zasobów. Nie zakłada si ę ł ączenia sołectw z uwagi na zmiany potencjału ludno ściowego. Poni ższe zestawienie okre śla rol ę poszczególnych miejscowo ści w sieci osadniczej gminy oraz kierunki zmian funkcji poszczególnych miejscowo ści:

Dotychczasowe funkcje Główne czynniki lp Nazwa miejscowo ści: wpływaj ące na Kierunki zmian funkcji miejscowo ści wiod ąca uzupełniaj ąca kierunki zmian funkcji. 1 Brzozówka Rolnictwo 2 Ciel ądz Rolnictwo, mieszkalnictwo Poło żenie przy drodze Rozwój zabudowy usługi le śnictwo wojewódzkiej Nr 707 mieszkaniowej i produkcyjno-usługowej. 3 Gortatowice Rolnictwo Nie wyst ępuj ą. Nie wyst ępuj ą. 4 Grabice Rolnictwo Nie wyst ępuj ą. Nie wyst ępuj ą. 5 Gułki Rolnictwo Agrocenoza niskiej Zalesianie gruntów jako ści. porolnych. 6 Komorów Rolnictwo Poło żenie przy drodze Rozwój zabudowy wojewódzkiej Nr 707 produkcyjno-usługowej. 7 Kuczyzna Rolnictwo Nie wyst ępuj ą. Nie wyst ępuj ą. 8 Łaszczyn Rolnictwo eksploatacja Agrocenoza niskiej Zalesianie gruntów kopalin. jako ści. porolnych. 9 Mała Wie ś Rolnictwo Nie wyst ępuj ą. Nie wyst ępuj ą. 10 Mroczkowice Rolnictwo Nie wyst ępuj ą. Nie wyst ępuj ą. 11 Niemgłowy Rolnictwo Agrocenoza niskiej Zalesianie gruntów jako ści. porolnych. 12 Ossowice Rolnictwo Nie wyst ępuj ą. Nie wyst ępuj ą. 13 Parolice Rolnictwo Nie wyst ępuj ą. Nie wyst ępuj ą. 14 Sanogoszcz Rolnictwo le śnictwo Nie wyst ępuj ą. Nie wyst ępuj ą. 15 Sierzchowy Rolnictwo, eksploatacja Agrocenoza niskiej Zalesianie gruntów usługi kopalin. jako ści. porolnych. 16 Stolniki Rolnictwo le śnictwo Agrocenoza średniej Zalesianie gruntów jako ści. porolnych. 17 Wisówka Rolnictwo Nie wyst ępuj ą. Nie wyst ępuj ą. 18 Wylezinek Rolnictwo Nie wyst ępuj ą. Nie wyst ępuj ą. 19 Zuski Rolnictwo le śnictwo Nie wyst ępuj ą. Nie wyst ępuj ą.

Wie ś Ciel ądz pełni funkcje w sieci osadniczej wiod ące i oddziaływuj ące na obszar gminy oraz niektórych miejscowo ści w gminach s ąsiednich. Podstawowe funkcje o środka gminnego to: - ośrodek usług społecznych, - mieszkalnictwo. Uzupełniaj ącymi funkcjami s ą: - produkcja i obsługa produkcji rolniczej, - rolnictwo intensywne na gruntach wysokiej jako ści, - rybactwo na stawach w dolinie Kanału Regnowskiego i rz. Rylki. Głównymi czynnikami wpływaj ącymi na kierunki zmian funkcji wsi Ciel ądz są: - zmiany rozmieszczenia ludno ści zamieszkuj ącej ze stał ą migracj ą do miasta oraz do o środka gminnego z otaczaj ących miejscowo ści, - koncentracja usług społecznych w tym: kultury, o światy, handlu, 46

- lokalny rynek z dynamicznie rozwijaj ącą si ę produkcj ą owoców i warzyw wymusza rozwój sektora produkcyjnego o profilu przetwórstwa owoców i warzyw.

Nie przewiduje si ę zasadniczych zmian w strukturze przestrzennej gminy. Obszar gminy b ędzie utrzymany jako sfera produkcji rolniczej z dalsz ą tendencj ą do rozwoju produkcji zwierz ęcej. Zabudowa b ędzie ograniczona do pasm o dominuj ącej zabudowie zagrodowej. Zmiany struktury przestrzennej Ciel ądza będą istotne i wynikaj ą ze znacznych inwestycji w tym: - budowa zbiornika na Kanale Regnowskim o funkcji retencyjnej i rekreacyjnej, - rozwój sektora produkcyjnego po północnej zabudowy wsi.

3.2. Kierunki zmian w przeznaczeniu terenów. Obrazem przestrzennego rozwoju gminy, jest post ępuj ące jego zagospodarowanie obiektami słu żą cymi mieszka ńcom do zamieszkania, wypoczynku, pracy i obsługi podstawowych potrzeb życiowych. Zmiany przeznaczenia terenów zostały określone w obowi ązuj ących planach miejscowych na obszarze gminy. Rozwój przestrzenny b ędzie si ę odbywał w sferze mieszkalnictwa i miejsc pracy. Dla tych sfer przyjmuje si ę poni ższe kierunki rozwoju.

Kierunki rozwoju mieszkalnictwa. - wypełnienie wolnych enklaw w ukształtowanych pasmach zabudowy zagrodowej z wykorzystaniem istniej ącej infrastruktury technicznej (obszary B2), - przygotowanie terenów nowej zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywno ści w Ciel ądzu (obszary B1), - stosowanie zasady wyposa żenia przygotowywanych terenów pod zabudow ę co najmniej w sieci elektroenergetyczne i wodoci ągowe.

Kierunki rozwoju miejsc pracy : - w sferze produkcji rolniczej: - ochrona strefy rolniczej przestrzeni produkcyjnej (obszary R1 i R2), - wspieranie procesu zwi ększania wielko ści gospodarstw rolnych, - specjalizacja gospodarstw rolnych nastawionych na produkty przetwarzane w zakładach przetwórczych oraz produkty na rynek aglomeracji warszawskiej, - zmniejszanie areału gruntów rolnych niskiej jako ści poprzez ich zalesienie (rezygnacja z inwestowania rolniczego w terenach nie rekompensuj ących poniesionych nakładów), - w sferze produkcji nierolniczej: - promowanie wolnych terenów w obszarach zabudowy dla realizacji obiektów produkcyjno-usługowych przy zachowaniu warunków bezpiecze ństwa i ochrony obiektów mieszkalnych, - przygotowanie oferty w postaci terenów rozwoju funkcji produkcyjno-usługowej w rejonie dobrze skomunikowanym drogami wojewódzk ą i powiatowymi (Ciel ądz, Komorów, Ossowice, Łaszczyn i Mała Wie ś), - w sferze usług: - utrzymanie zasady przemieszania w terenach zabudowy funkcji mieszkaniowej z obiektami usługowymi oraz nieuci ąż liwymi zakładami produkcyjno-usługowymi, - promowanie terenów w otoczeniu zbiorników wodnych oraz w obszarach o du żych walorach krajobrazowych, pod rozwój funkcji obsługi turystycznej i rekreacyjnej w tym agroturystyki, - promowanie realizacji usług o znaczeniu ogólno-gminnym w Ciel ądzu, - promowanie rozwoju usług o znaczeniu lokalnym w Sierzchowach.

Dla poszczególnych fragmentów obszaru gminy przypisuje si ę kierunki przeznaczania terenu posiadaj ące odzwierciedlenie w sporz ądzanych planach miejscowych. Dla uczytelnienia struktury przestrzennej gminy - wzajemnych zwi ązków i relacji obszarów o ró żnych przeznaczeniach lub zestawach przeznacze ń, wyodr ębniono typy obszarów o okre ślonym kierunku rozwoju przestrzennego. 47

Ustalenia STUDIUM w zakresie kierunków rozwoju poszczególnych obszarów, wymagane odniesieniem do ustale ń planu miejscowego, wskazano na rysunku studium. Wyszczególniono ni żej wymienione typy obszarów o nast ępuj ących oznaczeniach:

Symbol Nazwa Obszary zabudowy o dominuj ącej formie zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i B1 wielorodzinnej oraz usługowej z dopuszczeniem zabudowy produkcyjnej, obsługi komunikacji samochodowej i zaplecza techniczne motoryzacji. Obszary zabudowy o dominuj ącej formie zabudowy zagrodowej z dopuszczeniem zabudowy B2 mieszkaniowej jednorodzinnej, usługowej, produkcyjnej, obsługi komunikacji samochodowej i zaplecza techniczne motoryzacji. B3 Obszary zabudowy o dominuj ącej formie zabudowy zagrodowej. U Obszary usług o znaczeniu lokalnym. BP Obszary o dominuj ącej formie zabudowy techniczno-produkcyjnej, usługowej, obsługi komunikacji samochodowej i zaplecza techniczne motoryzacji. BPR Obszary fermowych obiektów produkcji zwierz ęcej. R1 Obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej z ograniczeniem mo żliwo ści przeznaczenia pod zabudow ę. R2 Obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej z zabudow ą zwi ązan ą z u żytkowaniem rolniczym gruntów. R3 Obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej z dopuszczeniem zalesie ń oraz zabudowy zwi ązanej z u żytkowaniem rolniczym gruntów. RZ Obszary trwałych u żytków zielonych. ZL Obszary le śne. W Obszary wód w stawach i rzekach. ZP Obszary Parków. ZC Obszary zieleni cmentarnej. ZD Obszary rodzinnych ogrodów działkowych.

Ka żdy z typów obszarów to wyraz polityki Samorz ądu w zakresie zagospodarowania przestrzennego. Polityka przekładana jest na kierunki zmian w przeznaczeniu terenów i dopuszczalne zakresy tych zmian. Poni ższe zestawienie okre śla podstawowe zało żenia „polityki” w poszczególnych typach terenów:

Symbol Polityka zagospodarowania przestrzennego typu Cel polityki Preferencje, dopuszczalne lub wskazane Ograniczenia w obszaru zagospodarowanie: zagospodarowaniu B1 Rozwój zabudowy - realizacja zabudowy mieszkaniowej z - nie wskazana realizacja mieszkaniowej o obiektami u żyteczno ści publicznej, obiektów wywołuj ących charakterze - dopuszczalna realizacja obiektów szkodliwe oddziaływania osiedlowym. usługowych i techniczno-produkcyjnych dla środowiska, Rozwój sfery przy zachowaniu warunków ochrony - istniej ące zagrody do usługowej i środowiska wg norm jak dla zabudowy utrzymania lub techniczno- mieszkaniowej, przekształcenia, z produkcyjnej. - utrzymanie szczególnie warto ściowych ograniczeniem wielko ści gruntów rolnych w formie enklaw stada produkcji zwierz ęcej ogrodniczo-sadowniczych, do 10DJP. - zachowanie enklaw z istniej ącym drzewostanem o charakterze le śnym lub parkowym.

48

Symbol Polityka zagospodarowania przestrzennego typu Cel polityki Preferencje, dopuszczalne lub wskazane Ograniczenia w obszaru zagospodarowanie: zagospodarowaniu B2 Rozwój zabudowy - realizacja zabudowy mieszkaniowej z - nie wskazana realizacja zagrodowej, obiektami u żyteczno ści publicznej, obiektów wywołuj ących mieszkaniowej, - dopuszczalna realizacja obiektów szkodliwe od działywania dla usługowej i usługowych i produkcji nierolniczej, środowiska, produkcyjnej w - dopuszczalna realizacja zabudowy - ograniczenie wielko ści pasmach zabudowy zagrodowej, stada produkcji zwierz ęcej zagrodowej. - utrzymanie szczególnie warto ściowych do 40DJP gruntów rolnych w formie enklaw ogrodniczo-sadowniczych, - zachowanie enklaw z istniej ącym drzewostanem o charakterze le śnym lub parkowym. B3 Rozwój zabudowy - realizacja zabudowy zagrodowej, - wykluczenie realizacji zagrodowej. planowanych przedsi ęwzi ęć zaliczonych do mog ących zawsze znacz ąco oddziały wa ć na środowisko, U Rozwój usług w tym - utrzymanie i realizacja obiektów usług - wykluczenie realizacji inwestycji celu w tym mi ędzy innymi: sakralnych, o światy zespołów zabudowy publicznego o i kultury, gastronomii i zdrowia zwi ązanych mieszkaniowej znaczeniu lokalnym. bezpo średnio z obsług ą mieszka ńców, jednorodzinnej i budynków - dopuszczenie funkcji mieszkaniowej zabudowy wielorodzinnej, w obiektach usługowych, - wykluczenie realizacji planowanych przedsi ęwzi ęć zaliczonych do mog ących zawsze znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, BP Rozwój - realizacja obiektów produkcyjnych, - wykluczenie realizacji pozarolniczych magazynów i składów, baz transportu, zespołów zabudowy miejsc pracy. obsługi technicznej, hurtowni, mieszkaniowej - istniej ąca zabudowa zagrodowa jednorodzinnej i budynków do zachowania lub przekształcenia zabudowy wielorodzinnej, na zgodn ą z ustal onym kierunkiem rozwoju - wykluczenie realizacji przestrzennego, budynków inwentarskich,

BPR Obszary obiektów - realizacja obiektów produkcji zwierz ęcej, - zakaz realizacji zabudowy produkcji zwierz ęcej mieszkaniowej. o liczebno ści stada powy żej 60DJP. R1 Ochrona obszarów - utrzymanie lub uzupełnianie melioracji - nie wskazana realizacja rolniczej przestrzeni gruntów, budynków produkcji produkcyjnej. - wprowadzanie pasów zadrzewie ń zwierz ęcej o wielko ści stada śródpolnych, powy żej 160DJP, - dopuszczalna realizacja uj ęć wód i - istniej ące tereny zalesione oczyszczalni ścieków, i zadrzewione do - w pasie o szeroko ści 150m, na u żytkach utrzymania, z mo żliwo ści ą rolnych z wył ączeniem ł ąk, przylegaj ącym regulacji granicy rolno- do obszarów B2, dopuszcza si ę realizacj ę le śnej. obiektów produkcji zwierz ęcej o wielko ści stada do 160 DJP, zbiorników na gnojówk ę lub gnojowic ę, płyt gnojowych oraz obiektów słu żą cych przechowywaniu środków produkcji i magazynowaniu wyprodukowanych w gospodarstwie produktów rolniczych. 49

Symbol Polityka zagospodarowania przestrzennego typu Cel polityki Preferencje, dopuszczalne lub wskazane Ograniczenia w obszaru zagospodarowanie: zagospodarowaniu R2 Ochrona obszarów - utrzymanie melioracji gruntów, - istniej ące tereny rolniczej przestrzeni - wprowadzanie pasów zadrzewie ń śródpolnych, zalesione i zadrzewione produkcyjnej. - dopuszczalna realizacja uj ęć wód i do utrzymania, z oczyszczalni ścieków, mo żliwo ści ą regulacji - w pasie o szeroko ści 100m, na u żytkach granicy rolno-le śnej. rolnych z wył ączeniem ł ąk, przylegaj ącym do obszarów B2, dopuszcza si ę realizacj ę obiektów produkcji zwierz ęcej o wielko ści do 160 DJP, zbiorników na gnojówk ę lub gnojowic ę, płyt gnojowych oraz obiektów słu żą cych przechowywaniu środków produkcji i magazynowaniu wyprodukowanych w gospodarstwie produktów rolniczych, - utrzymanie istniej ących siedlisk rozproszonej zabudowy zagrodowej w gospodarstwach rolnych, - dopuszczalna realizacja obiektów produkcji energii elektrycznej opartych na energii słonecznej, - dopuszczalna realizacja obiektów produkcji energii elektrycznej opartych na energii wiatrowej wył ącznie w granicach stref okre ślonych rysunkiem studium, RZ Ochrona trwałych - dopuszczalne wprowadzanie zadrzewie ń w - tereny wył ączone użytków zielonych w pasach przyległych do rzek jako obudowy spod zabudowy. dolinach rzek. biologicznej koryta, - zakaz zalesie ń. - dopuszczalna realizacja zbiorników wodnych, - istniej ące sieci i urz ądzenia infrastruktury technicznej do zachowania. R3 Zwi ększanie le śnej - grunty rolne o niskiej jako ści (klasy V i VI) do - zalesienia wył ącznie przestrzeni zalesienia, na gruntach klasy V produkcyjnej. - wprowadzanie pasów zadrzewie ń śródpolnych, do VIz, - dopuszczalna realizacja ujęć wód i - istniej ące tereny oczyszczalni ścieków, zalesione i - w pasie o szeroko ści 100m, na u żytkach zadrzewione do rolnych z wył ączeniem ł ąk, przylegaj ącym do utrzymania, z obszarów B2, dopuszcza si ę realizacj ę mo żliwo ści ą regulacji obiektów produkcji zwierz ęcej o wielko ści do granicy rolno-le śnej. 160 DJP, zbiorników na gnojówk ę lub gnojowic ę, płyt gnojowych oraz obiektów słu żą cych przechowywaniu środków produkcji i magazynowaniu wyprodukowanych w gospodarstwie produktów rolniczych, - utrzymanie istniej ących siedlisk rozproszonej zabudowy zagrodowej w gospodarstwach rolnych, - dopuszczalna realizacja obiektów produkcji energii elektrycznej opartych na energii słonecznej, - dopuszczalna realizacja obiektów produkcji energii elektrycznej opartych na energii wiatrowej wył ącznie w granicach stref okre ślonych rysunkiem studium,

50

Symbol Polityka zagospodarowania przestrzennego typu Cel polityki Preferencje, dopuszczalne lub wskazane Ograniczenia w obszaru zagospodarowanie: zagospodarowaniu ZL Ochrona le śnej - gospodarka le śna podporz ądkowana - zakaz realizacji przestrzeni przepisom szczególnym dotycz ącym lasów. budynków z wyj ątkiem produkcyjnej. obiektów zwi ązanych z prowadzeniem gospodarki le śnej. ZP Ut rzymanie i rozwój - ochrona pomników przyrody, - na obszarach parków terenów parkowych, - ziele ń parkowa podporz ądkowana historycznym wpisanych do rejestru zieleni dydaktycznej zało żeniom urbanistycznym, zabytków lub i ochronnej. - dopuszczalna realizacja budynków na wskazanych do warunkach okre ślonych planem miejscowym, ochrony działania ograniczone wył ącznie do utrzymania i rewaloryzacji. ZC Zapewnienie - ochrona pomników przyrody, - zakaz realizacji ochrony cmentarzy i - ochrona obiektów pami ęci narodowej, budynków nie chowania zmarłych. zwi ązanych z chowaniem zmarłych, W Utrzymanie i - dopuszczalna funkcja rekreacyjna i produkcji - tereny wył ączone zwi ększanie rybackiej, z realizacji budynków obszarów wód - dopuszczalna realizacja obiektów nadwodnych z wyj ątkiem obiektów płyn ących i zwi ązanych z funkcj ą zbiornika. zwi ązanych rekreacj ą stoj ących. nadwodn ą ZD Utrzymanie i - dopuszczalna realizacja altan i uzbrojenia - zakaz realizacji zwi ększanie terenu, budynków, obszarów zieleni - zagospodarowania terenu w formie działek - zakaz realizacji towarzysz ącej ogrodniczo-sadowniczych. obiektów maj ących zabudowie szkodliwy wpływ na mieszkaniowej. komponenty środowiska.

3.3. Kierunki i wska źniki oraz standardy dotycz ące zagospodarowania oraz użytkowania terenów Na obszarze gminy przyjmuje si ę poni ższe parametry i wska źniki zagospodarowania i użytkowania terenu do zastosowania w ustaleniach planów miejscowych lub tre ści decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Lp. Obszar: Parametry i wska źniki oraz zasady zagospodarowania i symbol nazwa. użytkowania terenów budowlanych wymagane do ustalenia w planach miejscowych 1 B1 Obszary zabudowy o a) wysoko ść budynków mieszkalnych wielorodzinnych do dominuj ącej formie 4 kondygnacji nadziemnych, budynków mieszkalnych zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnych i pozostałych do 3 kondygnacji nadziemnych, z usługami i zakładami b) w budynkach mieszkalnych połacie dachowe o nachyleniu produkcyjnymi symetrycznym wzgl ędem kalenicy i o nachyleniu od 5% do nieuci ąż liwymi. 100%, c) udział powierzchni biologicznie czynnej na działkach budowlanych minimum: - 25% w zabudowie wielorodzinnej, - 30% w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej, - 10% w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami, - 5% w zabudowie mieszkaniowej wielorodzinnej z usługami oraz techniczno-produkcyjnej i usługowej, d) jako ść środowiska wg wymogów obowi ązuj ących dla zabudowy mieszkaniowo- usługowej, e) powierzchnia sprzeda ży obiektów handlowych obrotu detalicznego ograniczona do 400m 2. 51

Lp. Obszar: Parametry i wska źniki oraz zasady zagospodarowania i symbol nazwa. użytkowania terenów budowlanych wymagane do ustalenia w planach miejscowych 2 B2 Obszary zabudowy a) wysoko ść budynków do 3 kondygnacji nadziemnych w tym o dominuj ącej formie trzecia w poddaszu u żytkowym, zabudowy mieszkaniowej b) w budynkach mieszkalnych połacie dachowe o nachyleniu jednorodzinnej z symetrycznym wzgl ędem kalenicy i o nachyleniu od 30% do usługami i zakładami 100%, produkcyjnymi nie c) udział powierzchni biologicznie czynnej na działkach nieuci ąż liwymi. budowlanych minimum: - 30% w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej, - 10% w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami, - 5% w zabudowie usługowej i techniczno-produkcyjnej, d) jako ść środowiska wg wymogów obowi ązuj ących dla zabudowy mieszkaniowo-usługowej, e) w obr ębie jednej działki budowlanej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej dopuszczalna realizacja wył ącznie jednego budynku mieszkalnego f) wielko ści stada produkcji zwierz ęcej w zabudowie zagrodowej do 40DJP, g) dopuszczalna wielko ści stada produkcji zwierz ęcej do 60DJP przy zachowaniu odległo ści od budynków mieszkalnych i usługowych spełniaj ących warunki sanitarne, h) powierzchnia sprzeda ży obiektów handlowych obrotu detalicznego ograniczona do 400m 2. 3 B3 Obszary zabudowy a) wysoko ść budynków mieszkalnych do 3 kondygnacji zagrodowej. nadziemnych w tym trzecia w poddaszu u żytkowym, wysoko ść całkowita pozostałych budynków do 15m, b) w budynkach mieszkalnych, główne połacie dachowe o nac hyleniu symetrycznym wzgl ędem kalenicy i o nachyleniu od 30% do 100%, c) jako ść środowiska wg wymogów obowi ązuj ących dla zabudowy mieszkaniowej, d) wielko ść działki budowlanej zabudowy zagrodowej do 5000m2, e) wielko ści stada produkcji zwierz ęcej do 60DJP, f) udział powierzchni biologicznie czynnej minimum - 30%, 4 U Obszary usług znaczeniu - wysoko ść budynków do 3 kondygnacji nadziemnych do 12m lokalnym. licz ąc od poziomu terenu do najwy ższego punktu przekrycia, - udział powierzchni biologicznie czynnej minimum - 10%, - obiekty handlowe o powierzchni sprzeda ży poni żej 400m 2, - istniej ące obiekty handlowe nie spełniaj ące warunku powierzchni sprzeda ży do zachowania, 5 BP Obszary o dominuj ącej - budynki o wysoko ści do 25m licz ąc od poziomu terenu do formie zabudowy najwy ższego punktu przekrycia, techniczno produkcyjnej, - połacie dachowe o nachyleniu od 2% do 100%, usługowo produkcyjnej, - dopuszczalne konstrukcje sferyczne, usług w tym obsługi - udział powierzchni biologicznie czynnej minimum 5%. komunikacji samochodowej i zaplecza techniczne motoryzacji. 4 BPR Obszary obiektów - budynki o wysoko ści do 15m, produkcji zwierz ęcej o - połacie dachowe o nachyleniu od 2% do 100%, liczebno ści stada - udział powierzchni biologicznie czynnej na poziomie minimum powy żej 60DJP. 20%.

52

Dopuszczalne zastosowanie innych parametrów w tym mi ędzy innymi: - w obszarach i obiektach wpisanych do gminnej ewidencji zabytków w dostosowaniu do pełnionych funkcji i warunków konserwatorskich, - wysoko ści budynków zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej pod warunkiem szczególnego uzasadnienia z okre śleniem wpływu na jako ść krajobrazu, - wysoko ści budynków zabudowy usługowej (np: obiekty sakralne itp) i produkcyjnej pod technologicznymi produkcji i magazynowania oraz okre śleniem wpływu na jako ść krajobrazu, Realizacja obiektów budowlanych o wysoko ści 50m n.p.t i wi ększej podlega przepisom wskazuj ącym na obowi ązek uzgodnienia lokalizacji i uzgodnienia sposobu oznakowania przeszkodowego tych obiektów.

3.4. Tereny wył ączone spod zabudowy.

Na obszarze gminy wprowadza si ę poni ższe tereny jako wył ączone spod zabudowy budynkami na obszarach: - le śnej przestrzeni produkcyjnej (symbol ZL) za wyj ątkiem zabudowy zwi ązanej z użytkowaniem le śnym gruntów na terenach pa ństwowych gospodarstw le śnych, - rolniczej przestrzeni produkcyjnej (symbol R1) z wyj ątkiem istniej ących siedlisk rolniczych, - trwałych u żytków zielonych (symbol RZ) z wyj ątkiem istniej ących siedlisk rolniczych. Budowa sieci urz ądze ń i infrastruktury technicznej jest dopuszczalna na tych terenach, przy czym realizacja linii napowietrznych wymaga szczególnego uzasadnienia z okre śleniem wpływu na jako ść krajobrazu.

3.5. Obszary ochrony środowiska.

3.5.1. Zasady ochrony środowiska i jego zasobów. Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego dotyczy nast ępuj ących elementów: - pomników przyrody, - wód powierzchniowych, - użytków rolnych klasy od II do IV, - lasów, - złó ż geologicznych. Istotnym dla utrzymania ci ągło ści ekologicznej obszarów chronionego krajobrazu jest zachowanie krajowego korytarza migracji zwierz ąt obejmuj ący północno-zachodni fragment gminy (wie ś Ossowice i Komorów). Zagospodarowanie korytarza winno zapewni ć powi ązanie obszarów Górnej i Środkowej Rawki przerwane zabudow ą miasta Rawa Mazowiecka. Dla poszczególnych obszarów wymagane jest zachowanie poni ższych warunków zagospodarowania przestrzeni maj ących na celu ochron ę środowiska.

Pomniki przyrody. W obszarze gminy ochron ą obj ęte jest 12 drzew we wsi Sierzchowy skupionych w obrębie obiektów ko ścielnych. Zasady ochrony okre ślaj ą przepisy szczególne a w szczególno ści dotycz ące ochrony systemów korzeniowych pomników przyrody oraz stabilizacji warunków wodnych.

Wody powierzchniowe. W dolinie Kanału Regnowskiego i rz. Rylki zakłada si ę utrzymanie istniej ących i realizacj ę nowych zbiorników retencyjnych o funkcji rolniczej (rybackiej) pełni ących jednocze śnie funkcj ę ochrony przeciwpowodziowej i rekreacyjnej. W celu ochrony wód powierzchniowych zakłada si ę ograniczenie a w ko ńcowym efekcie eliminacj ę całkowit ą zrzutów surowych ścieków oraz wód opadowych uznanych za zanieczyszczone. Działania w tym zakresie b ędą obejmowa ć: - rozbudow ę systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków sanitarnych w Ciel ądzu, - realizacj ę indywidualnych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków sanitarnych w obr ębie zabudowy, 53

- realizacja separatorów na uj ściach sieci kanalizacji deszczowej zgodnie z przepisami szczególnymi, - utrzymaniu istniej ących i budowie nowych zbiorników retencji wodnej, - zwi ększeniu zalesienia obszarów źródliskowych i na wododziałach, - wprowadzeniu opaskowych zadrzewie ń i zakrzewie ń wzdłu ż cieków i zbiorników wodnych, - ustaleniu, co najmniej 10m pasa bez prawa zabudowy od cieków i zbiorników wodnych, - modernizacji urz ądze ń melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych, -zwi ększeniu ilo ści poddawanych oczyszczeniu ścieków sanitarno-bytowych.

Grunty rolne klasy III. W celu ochrony gruntów rolnych najwy ższej jako ści wprowadza si ę: - ograniczenie rozwoju zabudowy o charakterze nierolniczym w wyznaczonych przyulicznych pasmach zabudowy do gł ęboko ści nie przekraczaj ącej 100m. od linii rozgraniczaj ącej drogi, - zasad ę utrzymania w terenach promowanych do zabudowy (obszary o symbolu B1 i B2) szczególnie warto ściowych gruntów rolnych w formie enklaw ogrodniczo-sadowniczych, - ograniczenie realizacji zabudowy nierolniczej w obszarach wytypowanych jako rolnicza przestrze ń produkcyjna. - zakazie wykorzystania na cele nierolnicze gruntów rolnych pochodzenia mineralnego III klasy bonitacyjnej, u żytków zielonych od III klasy oraz wszystkich gruntów ornych wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego niezale żnie od klasy bonitacyjnej, - uwzgl ędnieniu konieczno ści udziału w terenach u żytkowanych rolniczo elementów biologicznie czynnych, jak: lasy, ł ąki, wody powierzchniowe, bagna, torfowiska, - zapobieganiu zmywom powierzchniowym terenów o znacznym nachyleniu poprzez odpowiedni ą upraw ę i zadrzewienie stoków o nachyleniu wi ększym od 12˚.

Lasy. W zakresie ochrony gruntów le śnych i lasów zasady rozwoju przestrzennego gminy wynikaj ą z ustaw: o lasach, o ochronie przyrody oraz o ochronie gruntów rolnych i le śnych. Ochrona ekosystemów le śnych powinna polega ć na: - prowadzeniu trwałej, zrównowa żonej gospodarki le śnej zmierzaj ącej do ukształtowania struktury lasów oraz ich zdolno ści do spełniania wszystkich funkcji ochronnych i gospodarczych, w tym w szczególno ści: - zachowania biologicznej ró żnorodno ści lasów, - zalesieniu kompleksów rolnych słabej jako ści, do zadrzewie ń powinny by ć równie ż wykorzystane rodzime gatunki. tj. np.: brzoza brodawkowata, śliwa tarnina, topola osika, jałowiec pospolity, jarz ąb pospolity, kruszyna tarnina, - utrzymania produkcyjnej zasobno ści lasów, - utrzymania zdrowia i żywotno ści ekosystemów le śnych, - utrzymanie krajowego korytarza migracji zwierz ąt obejmuj ący zachodni fragment gminy (wie ś Ossowice i Komorów), - utrzymania i wzmacniania długofalowych i wielostronnych korzy ści społeczno-ekonomicznych płyn ących z lasów.

Zło ża geologiczne. Na obszarze gminy ustala si ę nast ępuj ące zasady ochrony złó ż geologicznych: - na obszarach udokumentowanych złó ż w Łaszczynie, Sierzchowach i Niemgłowach a jeszcze nie wyeksploatowanych obowi ązuje wprowadzenie do ustale ń planów miejscowych warunków ochrony zło ża, - dopuszcza si ę wyznaczanie planem miejscowy nowo-udokumentowanych złó ż w obszarach o kierunkach rozwoju oznaczonych symbolem R2 i R3 oraz wyj ątkowo na istniej ących u żytkach le śnych (ZL) w granicach potencjalnego wyst ępowania złó ż kopalin. Nie wyznacza si ę obszarów złó ż geologicznych wymagaj ących wyznaczenia filarów ochronnych.

54

3.5.2. Zasady ochrony krajobrazu kulturowego.

Zasady ochrony krajobrazu kulturowego dotycz ą warstw: - "miejsca" z jego przeszło ści ą, form ą i konfiguracj ą, - "ukrytych pod ziemi ą" w tym zasobów warstw geologicznych oraz znalezisk archeologicznych, - "pokrycia powierzchni ziemi" stanowi ącego wła ściwy krajobraz kulturowy. Na obszarze gminy Ciel ądz wskazane s ą do ochrony: a) obiekty zabytkowe (wpisane do gminnej ewidencji zabytków) z ich bezpo średnim otoczeniem, b) miejsca na styku form terenu stanowi ące o odbiorze krajobrazu w tym: - granica pomi ędzy ł ąkami w dolinie Rylki i Kanału Regnowskiego a terenami rolnymi wymagaj ąca ekspozycji i utrzymania bez zadrzewie ń, - granice pomi ędzy otwartymi kompleksami terenów rolnych a pasmow ą zabudow ą kształtowan ą na obrze żach dolin rzecznych, c) miejsca historyczne obejmuj ące: - zespoły zabudowy dworsko-parkowej z pozostało ściami zabudowy folwarcznej, - zabudow ę sakraln ą oraz cmentarze, d) stanowiska archeologiczne, e) zagospodarowanie terenu a w tym: - układ zabudowy zagrodowej ukształtowanej wzdłu ż dróg wymagaj ący ograniczenia mo żliwo ści tworzenia zabudowy rozproszonej - śródpolnej, - kompleksy le śne skoncentrowane w Rylsku Małym i Annosławiu. Do wa żniejszych zasad ochrony krajobrazu kulturowego należą : - ograniczanie zmian na cele nierolnicze i niele śne w krajobrazie rolniczym, - zaniechanie wprowadzania i stosowania du żych upraw monokulturowych pozbawiaj ących krajobraz rolniczy urozmaicenia i zró żnicowania, - koncentracja zabudowy w istniej ących, ukształtowanych jednostkach osadniczych przy zachowaniu tradycyjnego układu urbanistycznego i krajobrazu wiejskiego, - obj ęcie ochron ą konserwatorsk ą obiektów i zespołów kultury materialnej, - utrzymanie dominant przestrzennych ko ściołów i zwartych zespołów zieleni (cmentarze i parki) z ograniczeniem wysoko ści zabudowy w s ąsiedztwie dominant, - harmonijne wkomponowanie w krajobraz naziemnych elementów infrastruktury technicznej, - promowanie działalno ści gospodarczej zwi ązanej z lokalnymi tradycjami i dziedzictwem kulturowym.

3.6. Ochrona dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej.

Zasad ą rozwoju przestrzennego gminy b ędzie ochrona tych warto ści kulturowych, które podnosz ą jego atrakcyjno ść i promuj ą rozwój funkcji turystyczno-krajoznawczej. Najbardziej cenne elementy zagospodarowania skupione s ą w Ciel ądzu, Sierzchowach, Ossowicach i Małej Wsi. Obszary te jak i obszary poło żone w otoczeniu obiektów zabytkowych podporz ądkowane są rygorom ochrony konserwatorskiej. Do najwa żniejszych zasad ochrony, jakie winny obowi ązywa ć nale żą : 1) ochrona obiektów umieszczonych w gminnej ewidencji zabytków (wymienione w rozdziale 2.5. tekstu studium; 2) ograniczenie inwestycji na obszarach wyst ępowania stanowisk archeologicznych a w sytuacji wyst ąpienia takiej konieczno ści, przeprowadzania ratowniczych bada ń wykopaliskowych przed podj ęciem działa ń inwestycyjnych na warunkach wła ściwych przepisów; 3) na s ąsiaduj ących ze stanowiskami archeologicznymi terenach, obowi ązuje zasada ustanawiania nadzoru archeologicznego na czas prowadzenia prac ziemnych, 4) wprowadzenie obszarów ochrony w otoczeniu stanowisk archeologicznych do tre ści planów miejscowych wymaga uwzgl ędnienia przepisów odr ębnych wskazuj ących na konieczno ść wprowadzenia nadzoru archeologicznego. W ustaleniach planów miejscowych nale ży zastosowa ć poni ższe zasady kształtowania zagospodarowania terenów: 55

a) dla utrzymania ci ągło ści historycznej u żytkowania obiektów wpisanych do rejestru zabytków i obj ętych ochron ą konserwatorsk ą, najbardziej wła ściwe jest ustalenie przeznaczenia nawi ązuj ącego do pierwotnych funkcji u żytkowych, b) parki zabytkowe winny stanowi ć niepodzieln ą działk ę ewidencyjn ą z przeznaczeniem pod ziele ń parkow ą z zachowaniem lub odtworzeniem zabudowy dworskiej, c) dla ni żej wymienionych zabytków rysunkiem planu miejscowego nale ży okre śli ć strefy ekspozycji w których ograniczona zostanie zabudowa a istniej ąca podporz ądkowana warunkom ekspozycji: - cmentarz przyko ścielny i ko ściół w Ciel ądzu z drogi wojewódzkiej Nr 707 od strony południowo-wschodniej i północnej oraz od strony parku, - cmentarz rzymsko – katolicki w Ciel ądzu z drogi powiatowej Nr 4306E od strony południowej, - park w Ciel ądzu z drogi wojewódzkiej Nr 707 od strony zachodniej i południowej, - cmentarz wojenny z drogi wojewódzkiej Nr 707 od strony wschodniej, - park w Małej Wsi, z drogi gminnej od strony południowej i wschodniej, - kapliczka w Ossowicach przy domu 31 z drogi powiatowej Nr 4117E od strony zachodniej, - dwór i park w Ossowicach z drogi powiatowej Nr 4117E od strony zachodniej i północnej, - ko ściół, cmentarz przyko ścielny i dzwonnica w Sierzchowach z drogi powiatowej Nr 4302 i 4306 od strony wschodniej, północnej i południowo-zachodniej, - cmentarz grzebalny w Sierzchowach z drogi powiatowej Nr 4306 od strony południowej i północno-wschodniej, - aleja z drogi gminnej od strony południowej i północnej. d) na obszarach cmentarzy warunki zagospodarowania dotycz ą: - zachowania formy u żytkowania, - porz ądkowania i rewaloryzacji, - rozplanowania terenów grzebalnych z uczytelnieniem osi i układów wewn ętrznych, - budowy ogrodze ń z wykluczeniem prefabrykatów betonowych, - ochrony drzewostanu, e) wszelkie działania na terenach i w obiektach wpisanych do rejestru (ewidencji) zabytków wymagaj ą nadzoru konserwatorskiego wynikaj ącego z przepisów szczególnych.

3.7. Kierunki rozwoju systemów komunikacji.

Ustala si ę nast ępuj ące zasady i kierunki rozwoju systemu dróg: 1) podporz ądkowanie rozwoju sieci dróg nast ępuj ącym celom nadrz ędnym: - bezkolizyjnego przeprowadzenia dróg prowadz ących ruch tranzytowy poprzez tereny zabudowy wsi Ciel ądz, - dogodnego poł ączenia poszczególnych miejscowo ści z o środkiem usługowym; 2) droga wojewódzka Nr 707, przewidywana do klasy funkcjonalno-technicznej drogi głównej „G” b ędzie stanowi ć główn ą o ś komunikacyjn ą gminy, 3) przyjmuje si ę nast ępuj ącą struktur ę funkcjonaln ą dróg: a) układ podstawowy obsługi komunikacyjnej obszaru gminy b ędą tworzy ć ni żej wymienione drogi powiatowe dla, dla których proponuje si ę klas ę funkcjonalno-techniczn ą dróg zbiorczych: - Nr 4118E – Pukinin – Ciel ądz – Sadkowice – (Mogielnica), - Nr 4306E – (Wiechnowice) - Ciel ądz - Regnów, - Nr 4302E - Ciel ądz - Gortatowice - Chociw, oraz drogi powiatowe dla, dla których proponuje si ę klas ę funkcjonalno-techniczn ą dróg lokalnych: - Nr 4105E – Rylsk Du ży - Zuski - Nr 4113E - Sierzchowy - Bartoszówka, - Nr 4114E - Gortatowice - Kuczyzna, - Nr 4115E - Grabice - Strzałki, - Nr 4116E - Głuchówek - Sanogoszcz, - Nr 4117E - Ossowice - Kale ń, 56

- Nr 4120E – Biała Rawska – Regnów – Komorów, - Nr 4123E – Ciel ądz - Józefów b) układ uzupełniaj ący sie ć dróg b ędą tworzy ć drogi gminne: - Nr 113051E - (Podskarbice Szlacheckie) - gr. gm. Regnów - Komorów - Topielice – Łaszczyn, - Nr 113052E - droga przez Łaszczyn, - Nr 113053E - Ciel ądz - Ossowice - gr. gm. Rawa Mazowiecka - (Byszewice), - Nr 113054E - Mała Wie ś – Wisówka, - Nr 113055E - Ciel ądz – Komorów, - Nr 113056E - Nowy Komorów, - Nr 113057E - Mroczkowice - gr. gm. Rzeczyca, - Nr 113058E - Gortatowice - Mroczkowice - gr. gm. Rzeczyca, - Nr 113059E - Gułki - Grabice – Sutek, - Nr 113060E - Brzozówka - Parolice - Mała Wie ś, - Nr 113061E - Ossowice – Ciel ądz, - Nr 113062E - Stolniki - dr. woj. nr 707, - Nr 113063E - Niemgłowy – Zuski, - Nr 116105E - (Wale) - gr. gm. Czerniewice – Sanogoszcz, - Nr 116352E - (Bartoszówka) - gr. gm. Rzeczyca - Kuczyzna – Stolniki. dla których proponuje si ę klas ę funkcjonalno-techniczn ą dróg lokalnych lub dojazdowych, c) do układu uzupełniaj ącego zakłada si ę wł ączenie niektórych dróg wewn ętrznych obsługuj ących zabudow ę wsi z propozycj ą zaliczenia ich do publicznych dróg gminnych 4) kształtowanie układu podstawowego i uzupełniaj ącego dróg nast ąpi poprzez: - modernizacj ę istniej ącej sieci dróg z doprowadzeniem parametrów technicznych a w szczególno ści w zakresie szeroko ści jezdni, łuków poziomych w trasie i w obr ębie skrzy żowa ń, do stanu zgodnego z wymogami norm, - utrzymanie funkcji obsługi terenów budowlanych na odcinkach stycznych i dostosowanie parametrów dróg do pełnienia tej funkcji; 5) kształtowanie układu obsługuj ącego zabudow ę oparte b ędzie o: - istniej ące ogólnodost ępne drogi wewn ętrzne, - projektowane drogi w obszarach nowej zabudowy jednorodzinnej i usługowo-produkcyjnej; 6) w granicach pasów drogowych ulic i dróg zakłada realizacj ę ście żek rowerowych (wydzielonych lub oznaczonych na jezdni) wg zapotrzebowania.

Komunikacja kolejowa W zakresie obszarów kolejowych przewiduje si ę utrzymanie i modernizacj ę sieci i urz ądze ń kolejowych w granicach istniej ących terenów. Dla systemu obsługi komunikacyjnej (pasa żerskiej i towarowej) linia kolejowa CMK pozostaje niedost ępna. W programie modernizacji Centralnej Magistrali Kolejowej Grodzisk Mazowiecki – Zawiercie zakłada si ę dostosowanie torowiska i urz ądze ń do pr ędko ści 250 km/h.

Szlaki turystyczne Na obszarze gminy Ciel ądz zakłada si ę oznakowanie turystycznych szlaków: - samochodowy –„Zamków” wzdłu ż drogi powiatowej Nr 4118E z Sadkowic do Rawy Mazowieckiej, - samochodowy – „Budownictwa drewnianego” wzdłu ż drogi powiatowej Nr 4306 i 4302E, - konny – „Łódzki szlak konny” ze wsi Podskarbice Szlacheckie przez Komorów, Ossowice, do wsi Wale (wg rysunku studium).

3.8. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury technicznej.

Maj ąc na wzgl ędzie zrównowa żony rozwój gminy (rozumiany przez to taki rozwój społeczno- gospodarczy, w którym nast ępuje proces integrowania działa ń politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwało ści podstawowych procesów 57

przyrodniczych, w celu zagwarantowania mo żliwo ści zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczno ści lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokole ń) ustalono podstawowe zasady obsługi in żynieryjnej w skład, której wchodz ą systemy: - zaopatrzenia w energi ę elektryczn ą, - zaopatrzenia w gaz, - zaopatrzenie w ciepło, - telekomunikacyjny, - zaopatrzenia w wod ę, - odprowadzenia i oczyszczania ścieków, - odprowadzania i oczyszczania wód opadowych, - utylizacji odpadów.

Ustala si ę nast ępuj ące zasady i kierunki rozwoju systemów: 1) rozwój systemów infrastruktury technicznej polega ć b ędzie na: a) utrzymaniu, modernizacji i usprawnianiu istniej ących sieci i urz ądze ń, b) dog ęszczeniu sieci doprowadzaj ących i odbieraj ących, według zapotrzebowania, w obr ębie terenów zabudowy, c) rozbudowie systemów na terenach proponowanych do zabudowy; 2) w zakresie sieci i urz ądze ń elektroenergetycznych zakłada si ę: a) utrzymanie a w miar ę potrzeb dog ęszczenie sieci transformatorów z liniami zasilaj ącymi 15kV w miar ę wyst ępowania deficytu mocy, b) rozwój elektroenergetyki ze źródeł odnawialnych w tym: - na rysunku studium wyznaczono granice stref ochronnych zwi ązanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i u żytkowaniu terenu od urz ądze ń wytwarzaj ące energi ę z odnawialnych źródeł energii (turbin wiatrowych) o mocy przekraczaj ącej 100kW, - dopuszczenie ustaleniami planu miejscowego, realizacji turbin wiatrowych na terenach w obr ębie wyznaczonych stref ochronnych, - w obszarach ograniczonych strefami ochronnymi dopuszczalne jest lokalizowanie (lokalizacja uzale żniona od wielko ści emisji hałasu i wibracji poszczególnych urz ądze ń oraz interesów osób trzecich) urz ądze ń wytwarzaj ących energi ę z odnawialnych źródeł energii (turbin wiatrowych) pod warunkiem nie przekraczania oddziaływaniem na środowisko na tereny poło żone poza granicami stref ochronnych, - w sytuacji, gdy granica strefy ochronnej przebiega wzdłu ż granicy gminy s ąsiedniej, przeznaczenie planem miejscowym terenu pod urz ądzenia wytwarzaj ące energi ę z odnawialnych źródeł energii (turbin wiatrowych) o mocy przekraczaj ącej 100kW w zbli żeniu do tej granicy jest dopuszczalne o ile na obszarze s ąsiedniej gminy zostan ą wyznaczone granice stref ochronnych zwi ązanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i u żytkowaniu terenu od tych urz ądze ń przez wła ściwy organ gminy, - w zakresie realizacji obiektów budowlanych przekraczaj ących wysoko ść 50m wymagane jest zgłoszenie przed uzyskaniem pozwolenia na budow ę, do wła ściwych organów wojskowych, - dopuszczalne jest przeznaczenie terenu ustaleniami planu miejscowego pod realizacj ę obiektów produkcji energii elektrycznej opartych na energii słonecznej nie wymagaj ących stref ochronnych zwi ązanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i u żytkowaniu terenu w strefach BP, R2 i R3; 3) zaopatrzenie w gaz zapewni ą docelowo: a) sie ć przesyłowa wysokiego ci śnienia DN200 Rawa Mazowiecka – Kielce ze stacj ą redukcyjn ą w Ciel ądzu i Regnowie wg zasady przebiegu okre ślonej na rysunku studium, b) sie ć przesyłowa wysokiego ci śnienia DN200 odgał ęzienie od gazoci ągu Rawa Mazowiecka – Kielce w (projektowany gazociąg DNA200 Rawa Mazowiecka - Nowe Miasto) do Nowego Miasta n/p wg zasady przebiegu okre ślonej na rysunku studium, c) stacja redukcyjna z wysokiego na średnie ci śnienie w Rawie Mazowieckiej; 4) kierunki rozwoju systemów zaopatrzenia w ciepło obejm ą: 58

a) modernizacj ę istniej ących kotłowni w obiektach u żyteczno ści publicznej, z przej ściem w pierwszym etapie na opalanie niskoemisyjnymi czynnikami grzewczymi, b) preferowanie w realizowanej zabudowie przechodzenia na czynnik grzewczy – niew ęglowy lub urz ądzenia niskoemisyjne, 5) w zakresie telekomunikacji i informatyzacji rozwój systemu obejmowa ć b ędzie: a) lokalizacj ę sieci i urz ądze ń telekomunikacyjnych i teleinformatycznych zarówno w tradycyjnych jak i nowych technologiach, w tym budowy, rozbudowy i modernizacji infrastruktury światłowodowej, b) wł ączenie obszaru gminy do zintegrowanego systemu telekomunikacyjnego poł ączonego z systemami internetowej sieci wojewódzkiej i krajowej, c) dostosowanie systemów telekomunikacyjnych i teleinformatycznych (przewodowych i bezprzewodowych) do wzrostu zapotrzebowania na usługi telekomunikacyjne i teleinformatyczne na terenie gminy, d) rozbudow ę sieci konwencjonalnej w miar ę zapotrzebowania, e) dog ęszczanie sieci do abonentów, f ) dopuszczenie lokalizacji stacji bazowych telefonii komórkowych w obszarach zabudowy i w terenach rolnych przy zachowaniu przepisów chroniące środowisko zamieszkania, g) budow ę i rozbudow ę regionalnych sieci telekomunikacyjnych szerokopasmowych i innej infrastruktury telekomunikacyjnej na zasadach okre ślonych w przepisach szczególnych w celu upowszechnienia dost ępu do Internetu; 6) w zakresie zaopatrzenia w wod ę: a) utrzymanie i w miar ę zapotrzebowania rozbudowa uj ęcia wody i stacji uzdatniania z wie żą ci śnie ń w Ciel ądzu, b) utrzymanie i w miar ę zapotrzebowania rozbudowa uj ęć wody w Kuczy źnie i Sierzchowach, c) funkcjonowanie zakładowych uj ęć wód w tym w Małej Wsi, d) rozbudow ę sieci do siedlisk dotychczas nie obj ętych zasilaniem, e) rozwój sieci indywidualnych uj ęć wód dla celów produkcji nierolniczej i warzywniczo- sadowniczej, 7) w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków kierunki rozwoju systemu obejm ą: a) zachowanie i w miar ę zapotrzebowania rozbudowa oczyszczalni ścieków w Ciel ądzu, b) budowa kolejnych odcinków sieci kanalizacji sanitarnej, c) rozwój indywidualnych urz ądze ń oczyszczania ścieków w formie przydomowych i zakładowych oczyszczalni ścieków, d) wyposa żenie zabudowy mieszkaniowej i usługowej w indywidualne zbiorniki na nieczysto ści ciekłe z wywozem na oczyszczalni ę ścieków w Ciel ądzu, e) wyposa żenie zabudowy zagrodowej w zbiorniki na gnojowic ę i płyty gnojowe z utylizacj ą odpadów produkcji zwierz ęcej w obr ębie gruntów gospodarstw rolnych; 8) rozwój systemu odprowadzania i oczyszczania wód opadowych ukierunkowany b ędzie na wykonywanie separatorów w rejonie źródeł powstawania skoncentrowanych zanieczyszcze ń lub na wylotach projektowanych kanałów deszczowych; 9) system utylizacji odpadów oparty b ędzie: a) na zasadach obowi ązuj ących przepisów porz ądkowych i w oparciu o niezb ędne urz ądzenia słu żą ce zbieraniu odpadów w celu ich przygotowania do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania, b) selektywne gromadzenie i post ępowanie zgodne z przepisami szczególnymi w sytuacji powstawania odpadów z grupy niebezpiecznych, c) o składowisko w gminie Rawa Mazowiecka.

3.9. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej.

Obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej zostały oznaczone na rysunku studium symbolami BPR, B2, R1 i R2. Obszary zabudowy o symbolu BPR i B2 zapewniaj ą realizacj ę obiektów zwi ązanych z produkcj ą roln ą w ramach zabudowy zagrodowej z ograniczeniem wielko ści obiektów produkcji zwierz ęcej. Na obszarach B1 i B2 wskazano rysunkiem STUDIUM tereny wymagaj ące 59

dodatkowego przeznaczenia planem miejscowym (zmian ą obowi ązuj ącego planu miejscowego) terenów rolnych na cele nierolnicze. Wi ększo ść obszarów wskazanych dotyczy: - nowych terenów produkcyjnych w Komorowie i Ciel ądzu, - nowych terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w w pasmach zabudowy poszczególnych wsi oraz w Ciel ądzu. W wi ększo ści tereny s ą niskiej bonitacji. Wyj ątek stanowi ą niewielkie fragmenty terenów w Ciel ądzu gdzie jako ść gruntów si ęga klasy III. W obszarach R1, R2 i R3 na których jest mo żliwa realizacja obiektów zwi ązanych bezpo średnio z produkcj ą rolnicz ą w tym obiektów produkcji zwierz ęcej powy żej 40DJP lecz nie wi ększych ni ż 160DJP. Zakłada si ę, że na obszarze gminy wprowadzony zostanie ustaleniami planów miejscowych zakaz realizacji nowych obiektów produkcji zwierz ęcej powy żej 160DJP przy zachowaniu istniej ących o tej wielko ści. Obszary oznaczone symbolem R1 stanowi ą najcenniejsze tereny rolne, chronione przed zabudową. Kształtowanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej odbywa ć si ę b ędzie poprzez nast ępuj ące działania: - ochron ę warto ści produkcyjnych gruntów o wysokiej jako ści gleb, - kontynuacj ę melioracji na terenach wymagaj ących uregulowania stosunków wodnych, - utrzymanie istniej ących systemów drenarskich, - stymulowanie procesów zwi ększania wielko ści gospodarstw rolnych. Obszary le śnej przestrzeni produkcyjnej zostały oznaczone na rysunku studium symbolami ZL i R3. W obszarach tych zakłada si ę: - ochron ę na warunkach okre ślonych w przepisach szczególnych i utrzymanie istniej ących użytków le śnych, - kompleksowe zalesianie gruntów porolnych o niskiej bonitacji gleb.

4. Polityka rozwoju przestrzennego. 4.1. Obszary inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym.

Obszarami inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym na terenie gminy s ą: a) tereny dróg gminnych i dróg wewn ętrznych proponowanych do zaliczenia jako drogi publiczne, na których realizowane b ędą podstawowe zadania w zakresie budowy i utrzymania nawierzchni jezdni i chodników oraz sieci infrastruktury technicznej, b) tereny istniej ących: szkół podstawowych, domów ludowych, stra żnic ochotniczych stra ży po żarnych, boisk sportowych i siedziby administracji, c) tereny urz ądze ń infrastruktury technicznej w tym uj ęcia wody i oczyszczalni ścieków oraz tereny cmentarzy. Nie zakłada si ę realizacji znacz ących obiektów celów publicznych, maj ących wpływ na w struktur ę przestrzenn ą obszaru.

4.2. Obszary inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym. Obszarami inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym na terenie gminy s ą: a) obszary kolejowe CMK, b) obszary pasów drogowych drogi wojewódzkiej i dróg powiatowych.

4.3. Obszary, dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odr ębnych. Na obszarze gminy Nieborów nie wyst ępuj ą obszary dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odr ębnych.

4.4. Dodatkowe obszary, dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego okre ślone przez samorz ąd gminy. Nie wyznacza si ę terenów dla których ustala si ę obowi ązek sporz ądzenia planu miejscowego.

60

4.5. Obszary wymagaj ące przeprowadzenia scale ń i podziału nieruchomo ści. Nie wyznacza si ę obszarów wymagaj ących obowi ązkowego przeprowadzenia scalenia i podziału nieruchomo ści. Nie wyklucza si ę ustalenia planem miejscowym takiego warunku lub warunku poł ączenia i podziału na działki budowlane, na terenach o nieodpowiedniej strukturze własno ściowej do zabudowy.

4.6. Obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 1000m 2.

W obszarze gminy nie wyznacza si ę obszarów o mo żliwej lokalizacji obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 1000m 2.

4.7. Obszary przestrzeni publicznej.

W obszarze gminy nie wyznacza si ę obszarów przestrzeni publicznej o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców, poprawy jako ści ich życia i sprzyjaj ący nawi ązywaniu kontaktów społecznych.

4.8. Obszary, dla których zamierza si ę sporz ądzi ć plan (zmian ę) miejscowy zagospodarowania przestrzennego. Zamiar sporz ądzenia zmian planów miejscowych dotyczy ć b ędzie: - wszystkich terenów wskazanych na rysunkach planu jako wymagaj ące zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne a w tym obszarów o symbolach: B1, B2, BP, BPR; - terenów z obiektami wpisanymi do rejestru zabytków łącznie ze strefami ekspozycji.

4.9. Obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi i osuwania si ę mas ziemnych.

W terenie gminy nie wyst ępuj ą obszary zagro żenia powodziowego i nara żone na osuwanie si ę mas ziemnych.

4.10. Obszary miejsc pami ęci narodowej

W terenie gminy nie wyst ępuj ą obszary miejsc pami ęci narodowej okre ślone przepisami szczególnymi.

4.11. Obszary wymagaj ące przekształce ń lub rekultywacji. Nie wyznacza si ę na obszarze gminy obszarów wymagaj ących przekształce ń lub rekultywacji. Tereny po eksploatacji kopalin w Sierzchowach i Łaszczynie, podlegaj ą rekultywacji w ramach planu ruchu kopalni.

4.12. Granice terenów zamkni ętych i ich stref ochronnych. Jedynym obszarem posiadaj ącym status terenów zamkni ętych jest teren kolejowy centralnej magistrali kolejowej – obszar o symbolu KK. Nie wyznaczono dla tego terenu strefy ochronnej.

4.13. Szczególne obszary problemowe. Nie wyznacza si ę na obszarze gminy szczególnych obszarów problemowych.

5. Synteza i wnioski.

5.1. Synteza ustale ń studium.

Podstaw ą do sformułowania kierunków rozwoju przestrzennego s ą uwarunkowania rozwoju. Decyduj ący wpływ posiadaj ą takie uwarunkowania jak: - stan u żytkowania terenu, 61

- jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej w tym jako ść gleb i rozmieszczenie trwałych u żytków zielonych, - układ terenów o negatywnych warunkach fizjograficznych oraz sie ć hydrograficzna, - historycznie ukształtowana sie ć osadnicza, - poło żenie obszaru w stosunku do sieci dróg publicznych, - stan uzbrojenia obszaru gminy, - poło żenie obszarów i obiektów chronionych. Na obszarze wsi Ciel ądz, utrzymano zasad ę koncentrycznego rozwoju terenów zabudowy z zachowaniem historycznego centrum na bazie promienistej sieci dróg (do Rawy Mazowieckiej, Nowego Miasta n/p Regnowa, Rylska i Chociwia. Na obszarze gminy zachowano ukształtowane pasma zabudowy bez tworzenia zwartych osiedli mieszkaniowych w terenach otwartych za wyj ątkiem o środka gminnego w Ciel ądzu. Układ przestrzenny obszarów o ró żnych kierunkach rozwoju, charakteryzuje si ę: - koncentracj ą centrum mieszkaniowo-usługowego w Ciel ądzu, - strefami terenów produkcyjnych w Komorowie i Cielądzu. Tre ść nowej edycji STUDIUM to w du żej mierze powielenie generalnych ustale ń dotycz ących kierunków zagospodarowania przestrzennego STUDIUM I edycji. Znacz ące zmiany w stosunku do poprzednich rozstrzygni ęć dotycz ą: - okre ślenie nowych terenów rozwoju zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w Ciel ądzu, - okre ślenie nowych terenów rozwoju zabudowy produkcyjnej w Ciel ądzu, i Komorowie, - uwzgl ędnienia niektórych wniosków o sporz ądzenie planu miejscowego co nie mogło nast ąpi ć bez zmiany ustale ń studium, - ujawnienia zasi ęgu terenów udokumentowanych złó ż kopalin, - dostosowania tre ści STUDIUM do wymogów obowi ązuj ących przepisów prawa. Podstawowymi ustaleniami w zakresie kierunków rozwoju przestrzennego jest przyj ęcie zało żeń: a) wie ś Ciel ądz jest centrum wielofunkcyjnym o znaczeniu gminnym, b) stworzenie oferty terenów produkcyjno-usługowych poło żonych w miejscowo ściach: Ossowice (8ha), Komorów (20ha), Ciel ądz (32ha), Łasczyn (4ha) i Mała Wie ś (25ha), na łączn ą powierzchni ę 89ha, c) utrzymania rolnictwa jako dominuj ącej funkcji obszaru gminy, d) rozwoju funkcji mieszkalnictwa w formie zabudowy jednorodzinnej oraz zagrodowej, e) modernizacji sieci dróg w tym: - dostosowanie dróg powiatowych do wymogów klasy funkcjonalnej dróg zbiorczych i lokalnych, - dostosowanie dróg gminnych do wymogów klasy funkcjonalnej dróg lokalnych i dojazdowych), - uporz ądkowanie sieci dróg publicznych z obj ęciem kategoryzacj ą wa żnych dróg wewn ętrznych nie zaliczonych do dróg publicznych, f) rozbudowy systemów infrastruktury technicznej w tym: - rozbudowa sieci wodoci ągowej do siedlisk nie obj ętych zwodoci ągowaniem, - docelowe obj ęcie obszaru gminy gazyfikacj ą po spełnieniu warunków dost ępno ści do sieci od strony Rawy Mazowieckiej lub Ciel ądza, - rozbudowa systemów kanalizacji sanitarnej w o środku gminnym, g) ochrony środowiska w tym: - zasobów przyrodniczych w dolinie rz. Rylki i Kanału Regnowskiego, - gruntów rolnych wysokich klas poprzez wył ączenie z mo żliwo ści zabudowy, - złó ż kopalin w Sierzchowach i Łaszczynie, h) ochrony zabytków, dóbr kultury współczesnej i krajobrazu kulturowego z wprowadzeniem do planów miejscowych wymogów i warunków zagospodarowania.

W zakresie polityki rozwoju przestrzennego w STUDIUM ustalono mi ędzy innymi: a) tereny dla których samorz ąd zamierza sporz ądzi ć plan miejscowy, dotyczy ć to b ędzie wszystkich terenów wskazanych na rysunkach studium jako wymagaj ące zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne, 62

b) obszary realizacji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym w tym: - obszar centralnej magistrali kolejowej, - obszar pasa drogowego dróg wojewódzkiej i powiatowych. Oceniaj ąc wpływ ustale ń studium (okre ślaj ących kierunki rozwoju poszczególnych obszarów a co za tym idzie przyszłe przeznaczenie terenu w planach miejscowych) na obszary chronione w tym obszar sieci NATURA 2000 – Dolina Rawki (ochrona siedlisk SOO PLH100015) nale ży stwierdzi ć, że zachowano podstawowe zasady przyj ęte w dyrektywach. Granica północna i zachodnia gminy jest oddalona od granic obszaru ochrony siedlisk o 7km. Wyst ąpi ą nast ępuj ące zmiany w kierunkach rozwoju przestrzennego: - nast ępuj ę jako ściowy wzrost powierzchni terenów wytypowanych pod rozwój sfery produkcyjno-usługowej (Ciel ądz i Komorów), - wytypowano znaczne tereny, które mog ą by ć przeznaczone do zalesienia w północnej i zachodniej cz ęś ci gminy, - wyznaczono strefy ochronne i obszary, na których dopuszczalne jest przeznaczenie terenu pod urz ądzenia wytwarzaj ące energi ę z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczaj ącej 100kW, ł ącznie ze strefami ochronnymi zwi ązanymi z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i u żytkowaniu terenu.

5.2. Uzasadnienie przyj ętych rozwi ąza ń.

Formułowanie ustale ń STUDIUM II edycji odbywało si ę w specyficznych warunkach do których nale żą : - braku planu miejscowego na 98% obszaru gminy, - I edycja STUDIUM posiadała bogaty materiał informacyjny w szczególno ści dotycz ący środowiska, który został pogł ębiony i zaktualizowany tre ści ą opracowania ekofizjograficznego sporz ądzonego dla całego obszaru gminy. Ustalenia STUDIUM II edycji to w du żym stopniu kontynuacja kierunków zagospodarowania przestrzennego obszaru wypracowanych wieloletni ą działalno ści ą mieszka ńców. Dodatkowo wprowadzono obwarowania wynikaj ące z potrzeby ochrony zasobów środowiska oraz zrównowa żenia rozwoju poszczególnych sfer życia gminy. Przyj ęcie takich rozwi ąza ń jest uzasadnione nast ępuj ącymi przesłankami: - gmina poło żona jest w zbli żeniu do podstawowej sieci ą komunikacyjnej kraju, - zbli żeniem do du żych aglomeracji miejskich Warszawy i Łodzi, co wywołuje zjawisko antropopresji na niezabudowane tereny pod realizację inwestycji produkcyjnych i usługowych, powi ązanych z zakładami funkcjonuj ącymi w aglomeracjach lub działaj ącymi na rzecz tych aglomeracji.

5.3. Zasady interpretacji ustale ń STUDIUM.

STUDIUM okre śla cele i kierunki polityki przestrzennej, jakie b ędzie realizowa ć SAMORZ ĄD na obszarze gminy. Jednocze śnie STUDIUM pełni funkcj ę: - aktu normatywnego dla organów wykonawczych gminy oraz jednostek podporz ądkowanych, w działaniach dotycz ących gospodarowania w przestrzeni gminy, - ram normatywnych dla sporz ądzanych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, normuj ących zachowanie w przestrzeni wszystkich podmiotów zagospodarowania przestrzennego, - bazy informacyjnej do opracowywania strategicznego programu rozwoju społeczno- gospodarczego gminy, w zakresie zagospodarowania przestrzeni. Zgodnie z powy ższymi zało żeniami, ustalenia zawarte w tre ści studium nale ży interpretowa ć wg nast ępuj ących zasad: a) formuły polityk rozwoju przestrzennego nie okre ślaj ą przeznaczenia terenu pod konkretne zagospodarowanie a jedynie kierunki, preferencje, dopuszczalne lub wskazane zagospodarowanie i ograniczenia, jakie musz ą by ć spełnione przy sporz ądzaniu planów miejscowych, b) u żyte mi ędzy innymi okre ślenia w tre ści studium nale ży interpretowa ć w sposób nast ępuj ący: 63

- dominuj ąca forma zabudowy w poszczególnych obszarach to takie przeznaczenie terenu w planie miejscowym, w którym wskazana funkcja obiektów posiada udział co najmniej 65% powierzchni obszaru okre ślonego rysunkiem studium, - zakłady usługowe i produkcyjne nieuci ąż liwe to takie obiekty w których działalno ść nie jest zaliczona do przedsi ęwzi ęć mog ących zawsze znacz ąco oddziaływa ć na środowisko i zachowana jest jako ści środowiska na granicy działki budowlanej, do której inwestor posiada tytuł prawny, odpowiednia dla przeznaczenia terenu okre ślonego dla działek sąsiednich, c) w obszarach promowanych do zabudowy obowi ązuj ą równie ż zasady dotycz ące ochrony środowiska w tym ochrony gleb wysokiej jako ści i u żytków le śnych, których przeznaczenie na cele nierolnicze i niele śne wymaga szczególnego uzasadnienia i spełnienia przepisów szczególnych, d) linie podziału obszaru na tereny struktury przestrzennej, o odmiennych kierunkach rozwoju przestrzennego, s ą liniami orientacyjnymi wymagaj ącymi konkretyzacji na rysunku planu miejscowego z uwzgl ędnieniem: - lokalnych warunków fizjograficznych, - stanu zabudowy i zagospodarowania terenu, - stanu własno ściowego oraz przepisów i normatywów szczególnych, e) w obszarach ujawnionych udokumentowanych złó ż kopalin kierunki rozwoju okre ślone na rysunku studium s ą sugerowanymi kierunkami rekultywacji, f ) linie okre ślaj ące zasad ę kształtowania sieci dróg s ą ideogramem wymagaj ącym uszczegółowienia na rysunku planu miejscowego z uwzgl ędnieniem obowi ązuj ących warunków technicznych w szczególno ści dotycz ących przebiegu linii rozgraniczaj ących, g) przy kształtowaniu drogi w planie dopuszczalne jest przesuni ęcie projektowanych odcinków drogi uzasadnione zachowaniem optymalnych dla warunków ruchu parametrów łuków i odcinków prostych jezdni oraz ochrony miejsc zamieszkania i obiektów przyrodniczych, h) granice stref ochronnych zwi ązanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i u żytkowaniu terenu od urz ądze ń wytwarzaj ące energi ę z odnawialnych źródeł energii (turbin wiatrowych) o mocy przekraczaj ącej 100kW dla wskazanych rysunkiem obszarów s ą granicami orientacyjnymi, granice te w ustaleniach planu miejscowego mog ą by ć rozszerzone przy zachowaniu warunków ochrony środowiska zamieszkania lub ograniczone w zale żno ści od zastosowania rozwi ąza ń technicznych urz ądze ń, i ) w sytuacji wprowadzenia ogranicze ń w zagospodarowaniu terenu w ustaleniach planu miejscowego a dotycz ących planowanych przedsi ęwzi ęć zaliczonych do mog ących zawsze lub potencjalnie znacz ąco oddziaływa ć na środowisko ograniczenia te nie dotycz ą urz ądze ń i sieci uzbrojenia terenu w tym sieci i urz ądze ń z zakresu ł ączno ści publicznej przy zachowaniu przepisów szczególnych.