HF HollandBeleidsplan en activiteiten Festival HF2021-2024 HF

inhoud

1.Missie, visie, positionering 5

2. Reflectie en activiteiten 10

3. Publieksverbreding 18

4. Uitvoerbaarheid 22

aus , , Holland Festival, De Nationale Opera, Koninklijk Conservatorium Den Haag - 2019 2 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 HF 1. Missie, visie, positionerinG

Visie

De wereld is in verandering, momenteel in een hoger tempo dan ooit. Ontwikkelingen gaan sneller, het publieke debat erover is feller. Onder- werpen als identiteit, gender of klimaat gaan iedereen aan. Daarom is het van groot belang dat we (beter) leren kijken door de ogen van de ander. Een grote rol is daarbij weggelegd voor kunste- naars. Kunst biedt de toeschouwer een moment van bezinning, van rust - een ervaring die steeds schaarser wordt in deze tijden. In dat moment kan een toeschouwer worden verrast, ontroerd of uitgenodigd om na te denken over zichzelf, de maatschappij of de ander. Dit is een waardevolle The Head & The Load, William Kentridge - 2019 ervaring, omdat ze, zelfs wanneer een werk niet expliciet geëngageerd is, de toeschouwer in staat stelt om andere perspectieven te zien, te voelen of Missie te ervaren.

Artistieke vernieuwing, innovatie en experiment Het Holland Festival is ‘artist driven’. Dat wil zijn de kernwaarden van het Holland Festival. Al zeggen dat de kunstenaars en daarmee de sinds de oprichting in 1947 zijn deze leidend bij de thema’s, het vakmanschap en de artistieke keuzes programmering. Elk jaar in juni toont het festival in hun werk centraal staan in de programmering. grensverleggende voorstellingen van makers van Sinds 2019 is dit nog nadrukkelijker aanwezig, met over de hele wereld en nieuwe ontwikkelingen de keuze voor jaarlijks wisselende associate artists. binnen de podiumkunsten: van theater, dans, Door voor elke editie een of twee kunstenaars muziek, muziektheater en opera tot multidisci- aan het festival te binden, hun werk te tonen en plinaire vormen en crossovers met beeldende met hen in gesprek te gaan over mogelijke hoofd- kunst, digitale kunst, fotografie en film. en contextprogrammering, ontstaan er nieuwe mogelijkheden tot verdieping en een duurzame Als grootste internationale podiumkunstenfestival verbinding tussen de kunstenaar en de stad. Asso- van Nederland draagt het Holland Festival bij aan ciate artists reflecteren op de snel wisselende de groei van een groot, breed en loyaal publiek maatschappelijke en artistieke ontwikkelingen, voor innovatieve, internationale podiumkunst, en niet alleen in hun eigen werk maar ook in hun inte- weet dat publiek ook aan zich te binden. resse in en keuze voor andere makers en de voor hen relevante en urgente thema’s, waarmee het Dankzij de buitengewone reputatie en het festival nog sterker aansluit bij de tijdgeest. Door bijzondere publiek dat het Holland Festival in ruim de samenwerkingsvorm met associate artists én 70 jaar heeft opgebouwd, is het in staat voor- de diversiteit aan getoonde makers en disciplines stellingen het licht te laten zien of naar Nederland wordt de meerstemmigheid van de samenleving te halen die hier anders nooit te zien zouden zijn weerspiegeld in het festivalprogramma. geweest. Dit zijn wereld-, Europese of Nederlandse premières. Deze leiden dikwijls tot unieke, over- De bevolkingssamenstelling van weldigende en memorabele ervaringen en (ook en Nederland verandert. Het Holland Festival kritische) nabeschouwingen. Denk daarbij aan heeft een gemiddelde bezettingsgraad van ruim het recentelijk door Pierre Audi geregisseerde aus 80%, maar wil dit percentage verhogen en er LICHT (2019, Karlheinz Stockhausen, zie inzet), The voor zorgen dat het publiek een betere afspie- Head & The Load van William Kentridge (2019) en geling van de veranderde samenleving vormt. Deep Blue Sea van de legendarische choreograaf Want het festival gelooft dat een meerstemmig Bill T. Jones (2020). Het Holland Festival is een programma vraagt om een meerstemmig publiek, katalysator van exceptionele voorstellingen. Dit en vice versa. Publieksverbreding blijft daarom de ziet het als zijn rol en kracht. komende periode een van de belangrijke speer- punten van het festival. Associations, Bill T. Jones - 2020 (op foto: Story Time)

4 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 5 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 Positionering • Werk van zowel voor Nederland onbekende als beroemde makers uit het unieke netwerk van Het Holland Festival heeft zowel internationaal, het festival te tonen. nationaal, als in de stad Amsterdam een onder- scheidende en essentiële functie in de keten. • Samen te werken met andere internationaal opererende Nederlandse instellingen (KCO, Internationaal: Het Holland Festival behoort tot DNO, ITA, Frascati en anderen) de top vijf van grote Europese podiumkunstenfes- tivals, ondanks een budget dat vele malen kleiner • Verbindingen te leggen tussen internationale is dan dat van vergelijkbare festivals als die van makers en Nederlandse kunstenaars en het Avignon en Edinburgh, de Wiener Festwochen en Nederlandse publiek. de Ruhrtriennale. Het heeft een internationale reputatie als grootschalig avantgardefestival. Het • Verbindingen te leggen tussen podiumdisci- festival onderscheidt zich op internationaal niveau plines en tussen podiumkunsten en andere door: disciplines. JR, FC Bergman - 2018 Manifesto, Julian Rosefeldt, Cate Blanchett - 2017 • Artistieke vernieuwing te zoeken, ook buiten • Uitzonderlijke projecten mogelijk te maken de bekende netwerken, en gedurfd te die elders in Nederland niet geproduceerd of programmeren. gepresenteerd kunnen worden. • Voorstellingen en installaties te programmeren Speerpunten op onverwachte locaties, gratis toegankelijk en • Samen met andere festivals en podia middels • Uitzonderlijke communicatie en mediapro- in openbare ruimtes. De vier speerpunten die de komende jaren coproductiebijdragen en samenwerkingen motie, met nadruk op inhoud. leidend zijn in het beleid van het Holland wereldwijd bijzondere projecten te realiseren • Te spelen met schaal door grootschalig en Festival. en naar Europa te halen. intiem werk naast elkaar te programmeren.

Artistieke vernieuwing: Experiment, nieuwe • Te investeren in (nieuwe) artistieke partnerschappen, grensverleggende ontwik- ontwikkelingen. Financiële positie kelingen en innovatie staan centraal in de programmering. Zie Activiteiten. • Kennis te delen in een internationaal netwerk Om een serieuze speler op het wereldpodium te van makers en professionals. blijven, ligt de kwalitatieve lat hoog. Het Holland Verdieping: Om die vernieuwing te waar- Festival maakt scherpe keuzes, waarbij ambities en borgen en de actuele thema’s in het werk uit Nationaal: Steeds meer Nederlandse festivals financiële realiteit goed op elkaar afgestemd zijn. te diepen en te verbinden met Nederland en en theaters begeven zich qua programmering de stad Amsterdam, is verdieping van groot op Holland Festivalterrein. ITA richt zich in Desondanks is de onderscheidende positie van het belang. Hiervoor wordt onder andere de toenemende mate op internationale theaterpro- Holland Festival in gevaar. Als het festivalbudget contextprogrammering verder ontwikkeld. grammering. Julidans biedt een internationaal niet significant wordt verhoogd, zal dat ten koste Zie Context. dansprogramma meteen na het Holland Festival in gaan van de uitvoerbaarheid van de plannen en juni en locatiefestival Oerol valt geheel tijdens het de implementatie van de hiervoor beschreven Publieksverbreding: Het festival zoekt voor Holland Festival. Er is een gedeelde interesse van speerpunten. zijn actuele, relevante en onderscheidende Noorderzon, Spring, TR en Holland Festival in een Lauren op IJburg, RIGHTABOUTNOW INC. - 2018 programmering een zo breed en divers aantal buitenlandse makers. Op het gebied van Een belangrijk knelpunt zijn de al jaren stijgende mogelijk publiek. Het wordt toegankelijker popmuziek zijn er raakvlakken met alternatieve internationale bijdrages die gevraagd worden en uitnodigender voor iedereen, en voert popfestivals, zoals Le Guess Who en Into The Great Stad: Het festival stimuleert groei van kunst en voor coproducties. Deze bijdrages bepalen mede een strategisch, duurzaam ‘audience deve- Wide Open en wat betreft hedendaagse muziek cultuur(bezoek) in de wijken van de stad. Het gaat of kunstenaars werk kunnen realiseren en of dat lopment’-beleid. Zie Publieksverbreding. met Gaudeamus Muziekweek en November Music. daarom lokale verbindingen aan om het inter- werk in Nederland te zien zal zijn. Er wordt steeds nationale en het lokale met elkaar te verbinden. vaker een koppeling gemaakt tussen het kunnen Diversiteit en inclusie: Diversiteit en Deze ontwikkelingen juichen wij toe. Hieruit blijkt Niet alleen door te programmeren in wijken, betalen van een coproductiebijdrage en het inclusie zijn speerpunten, op het vlak van hoe succesvol de Nederlandse culturele infra- maar ook met een contextprogramma, educa- ‘mogen’ presenteren van dit werk. Maar bij een programma, contextprogramma en de structuur de afgelopen decennia is gegroeid. tieve programma’s en door het genereren van gelijkblijvende subsidie en stijgende kosten kan het keuze voor een grote variëteit aan partners, Het helpt bij het opbouwen van een publiek voor media-aandacht online en via traditionele festival juist steeds minder bijdragen aan copro- en ook op het vlak van publieksverbreding. internationaal en avontuurlijk werk. Het Holland kanalen. Het festival onderscheidt zich in de stad ducties, en dus minder voor Nederland uniek werk Diversifiëring van het personeelsbestand Festival behoudt zijn onderscheidende positie in verder door: presenteren heeft bijzondere aandacht. Zie Bijlage Code dit landschap door: Diversiteit en Inclusie. • De top van de podiumkunsten naar Amsterdam Voorstellingen uit de afgelopen periode die zonder • Een programmering die aanvullend is op het te halen. coproductiebijdrage aan het Holland Festival, reguliere seizoensaanbod in Nederland. aan Nederland, voorbij zouden zijn gegaan, zijn • Internationale festivalkunstenaars te laten bijvoorbeeld: Mariavespers (2017), Neues Stück 1 • Aanjager te blijven van internationale program- meedenken over de relevantie van hun werk (2018), The Head & The Load, aus LICHT (2019) mering, waarbij innovatie en kruisbestuiving in de stad, of werk te laten maken met lokale common ground[s] en Deep Blue Sea (2020). voorop staan. groepen en gemeenschappen. Precies dit soort exceptioneel werk maakt het

6 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 7 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 festival uniek op alle niveaus. Om zijn internati- onale reputatie te bewaren en uit te bouwen wil het Holland Festival daarom de komende jaren een actievere en kapitaalkrachtigere coproducent worden.

Andere financiële ontwikkelingen die een goede uitvoerbaarheid in de weg staan:

• Internationaal stijgende honoraria.

• Stijgende kosten van hotelovernachtingen, mobiliteit, trein- en vliegtickets, onkostenver- goedingen in Amsterdam.

• Stijgende kosten die doorberekend worden Le Sacre du printemps/common ground[s], Pina Bausch, door de verschillende podia met betrekking tot Germaine Acogny/ & Malou Airaudo - 2020 vastgoed, digitalisering, medewerkers, etc.

• Het ontbreken van structurele indexatie met betrekking tot personele kosten.

Het Holland Festival vraagt daarom 12,5% meer subsidie aan dan in de vorige periode werd toegekend. Met inachtneming van de kostenstijgingen en de extra uitgaven die de uitgangspunten van de nota met zich meebrengen, is er een begroting opgesteld waarmee het Holland Festival de komende jaren aan de genoemde speerpunten kan werken en het succesvolle festival kan blijven dat het nu is.

aus LICHT

In 2019 schreef het Holland Festival geschie- denis met een van de grootste projecten uit zijn bestaan: aus LICHT, een driemaal opge- voerde driedaagse marathonvoorstelling met daarin vele hoogtepunten uit de opera- cyclus LICHT van Karlheinz Stockhausen, een samenwerking tussen De Nationale Opera, het Koninklijk Conservatorium Den Haag en het Holland Festival. Per cyclus werd 15 uur muziek gespeeld. Maar liefst 9.226 toeschouwers bezochten de Gashouder. aus LICHT - HELIKOPTER-STREICHQUARTETT Ruim 600 mensen werkten vier jaar aan dit ‘once in a lifetime’ event. Onder de 398 uitvoerenden waren 204 studenten, die het ‘een van de grote theaterevenementen deelnamen in het kader van talentontwik- van deze eeuw’, waarmee het Holland keling. Nederlandse recensenten raakten Festival zijn internationale reputatie als niet uitgejubeld en The New Yorker noemde toonaangevend festival bevestigt.

Neues Stuck I Seit Sie – Ein Stück von Dimitris Papaionnou, Tanztheater Wuppertal Pina Bausch - 2018

8 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 9 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 2. reflectie en activiteiten Het festival is verder in gesprek met onder anderen BOG., Toneelgroep Oostpool, Arno Schui- temaker en wederom Miranda Lakerveld en De Warme Winkel.

Het Holland Festival heeft in de afgelopen i.s.m. Black Archives, Black Renaissance en film- Kunstenplanperiode de opgegeven prestaties maker Manthia Diawara). In 2020 is choreograaf Onverwachte locaties en ruimschoots behaald. Er is geëxperimenteerd Bill T. Jones associate artist. Het werken met bijzondere settings met toegankelijke voorstellingen als de Proms, lokale gemeenschappen krijgt een vervolg in zijn gratis voorstellingen in de openbare ruimte en productie Deep Blue Sea. Het festival zoekt voor elk werk de best mogelijke digitale kunst. De hieronder genoemde voor- locatie: een grote schouwburgzaal, een intieme beelden uit het verleden zijn representatief voor Voor 2021 zijn de Franse theatermaker Gisèle locatie of de openbare ruimte. Daarmee verankert de aandachtspunten en ontwikkelingen in het Vienne en de Japanse componist Ryuichi het festival zich steviger in het straatbeeld van programma van de komende periode. Sakamoto als associate artists aangetrokken. de stad en bewerkstelligt het publieksverbreding, Met Vienne wordt de lijn doorgezet waarin het zoals in 2015 met de bedden op de Dam en in de Parlement debout, Faustin Linyekula - 2019 Het artistieke team van het Holland Festival festival zoekt naar actieve betrokkenheid tussen gracht in Todo lo que está a mi lado van de Argen- bestaat uit algemeen directeur, Emily Ansenk publiek en kunstenaars. Sakamoto heeft een uitge- tijnse theatermaker Fernando Rubio of in 2017 (sinds 1/9/2019), twee programmamanagers, Anne- breid artistiek netwerk in onder meer Oost-Azië, toen Dries Verhoeven Phobiarama speelde op het doorbroken: er is een maaltijd voor, na of tijdens mieke Keurentjes (theater en dans) en Jochem Europa en Amerika. In zijn nieuwe werk TIME, Mercatorplein in Amsterdam-West. de voorstelling, het publiek zit in een ongebrui- Valkenburg (muziek en muziektheater), en elk jaar dat het Holland Festival coproduceert, staat de kelijke opstelling, moet actief participeren of een of twee associate artists. Een programma- verhouding tussen mens en natuur centraal. rondlopen, soms zelfs in virtual reality. Tijdens maker, Ravian van den Hil, is verantwoordelijk voor Safar Nord-Sud (2016) vond een gezamenlijke het contextprogramma. iftar-maaltijd plaats. In 2019 liep het publiek met Nederlandse kunstenaars Faustin Linyekula in Parlement debout in een thea- trale processie door de Bijlmer. In 2020 brengt Het Holland Festival ondersteunt talentvolle, Trajal Harrell dans als een museale opstelling. Nederlandse midcareer-podiumkunstenaars met In Luistermutant 2020 vraagt Micha Hamel het internationale ambities, middels een coproductie- publiek verschillende luistergames te spelen. bijdrage en presentatie op het wereldpodium dat Deze voorstellingen activeren de toeschouwer op het festival is. Een presentatie moet van toege- nieuwe manieren, verbinden publiek en makers, voegde waarde zijn op hun bestaande praktijk, zorgen voor een unieke kunstbeleving en brengen zich op een internationaal platform kunnen publieksgroepen met uiteenlopende drijfveren en bewijzen en/of nergens anders in Nederland achtergronden samen. geproduceerd kunnen worden. Het festival onderscheidt zich zo met artistiek vernieuwend aanbod, en de makers kunnen een stap zetten Voorstellingen 2021-2024 richting excellentie. In het verleden ondersteunde Todo lo que está a mi lado, Fernando Rubio - 2015 het festival o.a. Eric de Vroedt, Wunderbaum, Om zo actueel mogelijk te blijven, wordt het defi- De Warme Winkel en Miranda Lakerveld en nitieve festivalprogramma zes maanden van te (met compositieopdrachten) Michel van der Aa, Het Holland Festival initieert samenwerkingen voren vastgesteld. Voor de komende periode staat Associate artists William Kentridge en Faustin Linyekula Huba de Graaff en Colin Benders. In 2021 brengt met (kleinere) lokale culturele podia en gemeen- een aantal grote projecten gepland: bij de opening van Holland Festival - 2019 componist Arnoud Noordegraaf The Hearing, een schappen. Door een mentaliteitsverandering ‘driedimensionale, interactieve soundscape’. van ‘we know best’ naar ‘they know best’ gaat • De band met de Belgische groep FC Bergman In de periode 2021-2024 zet het festival de werk- het festival een meer gelijkwaardige en weder- wordt uitgebouwd; in 2021 een coproductie wijze met associate artists voort. De uitgenodigde kerige relatie aan met partners in de stad en met van Holland Festival, in 2022 een regie van kunstenaars zijn niet Nederlands, breed geori- nieuwe jongere doelgroepen. Het festival houdt FC Bergman bij ITA-Ensemble. ënteerd, hebben eerder op het festival gestaan, bij de keuze rekening met het vaste publiek van brengen nieuw (grootschalig) werk mee en zijn de locatie om een optimale match te maken. Het • In 2021 coproduceert en toont het festival tijdens het festival aanwezig. Een deel van het festival presenteert in de komende jaren veel voor- het nieuwe werk van de Griekse Dimitris festivalprogramma komt in overleg met de asso- stellingen op nieuwe locaties, zoals eerder in OT31 Papaioannou. ciate artists tot stand. in de Overtoombuurt voor Subbacultcha X Holland Festival (2018 & 2019). In 2020 is Prayers of the • Hoichi, een wereldpremière van Louis In 2019 werd voor het eerst en met succes gewerkt People van Bill T. Jones te zien in het kerkgebouw Andriessen, in samenwerking met Martijn met associate artists: William Kentridge (Zuid- De Nieuwe Stad in Zuidoost. In samenwerking met Padding, de jonge Nederlandse ensembles Afrika) en Faustin Linyekula (Congo). Dankzij De Meervaart presenteert het festival Transe van Elektra en en regisseur Janica Draisma. hun medewerking bracht het festival makers en Amir Elsaffar op het Osdorpplein. verhalen uit Afrika op het podium en verbond hun • Koma van Romeo Castellucci, een nieuwe werk en thematiek aan Amsterdamse gemeen- Het festival blijft met regelmaat voorstel- enscenering op locatie van een opera van schappen (zoals met Linyekula’s Parlement debout lingen tonen, waarbij de rol van de toeschouwer componist Georg Friedrich Haas in 2022. in Amsterdam-Zuidoost en The Welcome Table Turan Dokht, Aftab Darvishi Miranda Lakerveld, Nilper Orchestra - 2019 verandert, of traditionele conventies worden

10 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 11 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 • Euphoria van Julian Rosefeldt, een nieuwe Context filminstallatie met live muziek en jeugdkoren in 2022. De contextprogrammering is de plek voor verdere verdieping en verbinding. In samen- • Europeras van John Cage, een integrale werking met diverse partners uit de stad, uitvoering van de Europeras in 2023. Zie inzet. en hun achterban, organiseert het festival publieke discussies, kunstenaarsontmoetingen, inleidingen, nagesprekken, tentoonstellingen, Europeras 1-5 tours, clubavonden en educatieve trajecten, waarmee het publiek wordt geïnformeerd en het In samenwerking met het Koninklijk debat wordt gevoe(r)d. Door veel jonge (opinie-) Conservatorium Den Haag en Silbersee makers en andere stemmen een plek te geven, presenteert het Holland Festival in 2023 heeft het contextprogramma zich de laatste een integrale uitvoering van de vijf Euro- jaren ontwikkeld tot een belangrijke toegangs- Mariavespers, De Nationale Opera - 2017 peras (1987-1991) van John Cage. Net als aus poort van het festival voor een breed publiek. Danse des guerriers de la ville, installatie van choreograaf Anne LICHT (2019) heeft het project een sterk Nguyen - 2018 educatief component, waarbij studenten uit verschillende disciplines in een meer- maken steeds meer onderdeel uit van de actuele jarige masteropleiding toewerken naar een kunst, zoals in de VR-opera Eight van Michel van grootschalige, professionele uitvoering in der Aa (2019). De multidisciplinaire benadering bewoners en kunstenaars uit verschillende het Holland Festival. Zo maakt een jonge wordt voortgezet en het festival gaat specifiek stadsdelen. generatie uitvoerenden kennis met werk, op zoek naar bijzondere projecten en samen- gedachtegoed en uitvoeringspraktijk werkingen waarbij podiumkunst en beeldende • Er komt een festivalcentrum waar context­ van een van de grote vernieuwers van de kunst elkaar ontmoeten. Hiervoor wordt samen- programmering gebundeld wordt. e 20 -eeuwse kunst. Tegelijk wordt het werk, gewerkt met partners als EYE en het Stedelijk een eigenzinnige reflectie op de Europese Museum (zie overzicht samenwerkingen, p 16). • De met Subbacultcha georganiseerde e opera­traditie, nadrukkelijk naar de 21 clubavonden worden voortgezet. eeuw gehaald, onder meer door samen- werkingen met dansers uit de urban scene, Ensembles een jonge regisseur en een multidisciplinair Educatie team. Het Holland Festival voelt de noodzaak om de samenwerking met diverse Neder- Het Holland Festival ziet in jongeren het publiek Afropean, met Booker Prize-winnaar Bernardina Evaristo - 2019 landse ensembles te intensiveren, en hen van de toekomst en zal zich blijven inzetten om zo het internationale podium te geven hen ontvankelijk te maken voor kunst. De afge- dat ze verdienen. Asko|Schönberg krijgt lopen vier jaar is dit een succesvol traject geweest Musical de komende periode een vaste plek in De associate artists en hun werk voeden de op bescheiden schaal, waarin volop geëxperimen- de programmering. Festival en ensemble contextprogrammering. Zo was er in 2019 The teerd is. Het festival blijft tegen enkele barrières Een nieuw aandachtsgebied is musical. Ook in dit committeren zich beide aan een (gelijke) Welcome Table, een serie gesprekken, ontmoe- oplopen: de maand juni is een drukke maand op genre wil het festival werk gaan presenteren dat financiële reservering die het mogelijk tingen en filmvertoningen door het festival heen, scholen, het educatieve aanbod in Amsterdam aanvullend en vernieuwend is ten aanzien van het maakt elk jaar een bijzonder project in georganiseerd met o.a. The Black Archives, is groter dan de vraag en er is geen specialis- reguliere aanbod. In de belangstelling staan zowel het festival te realiseren. In 2021 staat Het Ketelhuis, Black Renaissance en vele nati- tische kennis aanwezig in de organisatie. vernieuwende producties van bestaand reper- Antarctica van de Australische componiste onale en internationale gasten die dieper In samenwerking met enkele onderwijsinstel- toire als het coproduceren en ontwikkelen van Mary Finsterer op het programma en ingingen op thema’s als identiteit, afkomst en lingen ontwikkelt het festival de komende nieuw werk met avontuurlijk ingestelde makers van wordt in samenwerking met Amsterdam kolonialisme. In 2021 wordt met Gisèle Vienne, periode een educatieprogramma dat bestaat over de hele wereld. Het festival werkt hiervoor Sinfonietta een project geïnitieerd met Ryuichi Sakamoto en partners als Glamcult, uit ‘tailormade’ projecten die verder gaan dan onder meer samen met het DeLaMar Theater. de Iraanse zangeres Mahsa Vahdat. Voor Subbacultcha en Sexyland een verbinding een voorstellingsbezoek. Als pilot voor dit traject 2022 zijn festival en ensemble in gesprek gelegd met de Amsterdamse nachtcultuur. voor middelbare scholen creëerde het festival met componist Yannis Kyriakides. Ook met Rondom Sakamoto komt een programma in 2019 een ckv-dag voor 150 vwo-leerlingen Beeldende kunst, digitale het Amsterdams Andalusisch Orkest en het over Japanse tradities en Aziatische films. van het Hyperion Lyceum. Deze verdieping was kunst, fotografie en film Atlas Ensemble worden nieuwe plannen succesvol en dient als voorbeeld voor de toekomst. ontwikkeld. Contextactiviteiten Het festival investeert ook in studenten van Het Holland Festival heeft met regelmaat voor- • Inleidingen, gesprekken en discussies worden kunstvakopleidingen en draagt zo bij aan inter- stellingen getoond, waarin beeldende kunst, wederkeriger. Kennisoverdracht in twee rich- nationalisering van het kunstvakonderwijs. fotografie en film een grote rol speelden. Voor- tingen komt centraal te staan en de opgedane In 2019 organiseerde het festival een vierdelig beelden zijn Mariavespers (2017) van DNO, in kennis wordt gedeeld via podcasts en online. programma voor 37 studenten van de opleidingen samenwerking met beeldend kunstenaar Berlinde Theatre Design, Interactive Performance Design De Bruyckere, Triptych (2019) van Bryce Dessner • Een aantal programmaonderdelen keert jaar- en de Master Scenografie aan de HKU. In 2020 met werk van Robert Mapplethorpe en Le jeune lijks terug, om herkenbaarheid te vergroten. worden met de Rietveld Academie (afdeling archi- noir à l’épée van Pierre Puvis de Chavanne Bijvoorbeeld de Holland Festival-tafel: geza- tectuur), de AHK (master Bouwkunde) en HKU (2019) van Abd Al Malik. Digitale kunst, AR en VR menlijk eten, films kijken en discussiëren met (master scenografie) nieuwe projecten ontwikkeld

12 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 13 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 rond het thema ‘theater en architectuur’. Het festival blijft masterclasses en workshops voor professionals en (kunstvak)studenten organiseren en werkt samen met verschillende vakopleidingen rond programmering (zie inzet Europera’s).

Het festival gaat MBO-studenten betrekken door hen meer inzicht te geven in de werkwijze van het festival (decorbouw, techniek of hospi- tality) en zoekt daarvoor aansluiting bij het Media College Amsterdam en ROC Flevoland. Het Holland Festival is een erkende leerwerkplek voor MBO onderwijs en biedt daarnaast jaarlijks minimaal vijf stageplekken en een aantal tijde- lijke opleidingsplekken voor jonge professionals.

Om de uitvoering van deze intensieve educa- tieprogramma’s mogelijk te maken, wordt de organisatie uitgebreid met een educatie- medewerker. Het festival zoekt daarnaast samenwerking met Mocca Expertisecentrum Cultuuronderwijs en cultuurcoaches en zal deelnemen aan expertisebijeenkomsten.

Talentontwikkeling

Het Holland Festival beschikt over een professi- oneel, internationaal netwerk, dat steeds verder wordt uitgebouwd. Het stelt dit netwerk open voor mid-career kunstenaars en (jonge) professi- onals in de culturele sector. Het Holland Festival organiseert het traject Immerse@HF. Ieder jaar nodigt het team een gezelschap nationale en internationale kunstenaars uit dat (nader) kennis- maakt met het Holland Festival. Ze gaan in gesprek met makers en elkaar en verzorgen een presentatie van hun eigen werk. Zo leggen ze nieuwe contacten, delen andere perspectieven en bijzondere ervaringen die bijdragen aan hun artistieke ontwikkeling en kunstenaarspraktijk.

Het festival heeft een partnership met de European Festival Association (EFA), waarvoor het zijn vakkennis en expertise beschikbaar stelt, onder andere middels stageplekken voor jonge Europese producenten en is lid van het International Society for the Performing Arts (ISPA) netwerk.

aus LICHT, Karlheinz Stockhausen, Holland Festival, De Nationale Opera, Koninklijk Conservatorium Den Haag - 2019

14 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 15 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 De Holland Festivalwereld Europa Ruhrtriennale (Ruhrgebied), Tanztheater Italië Spanje België Wuppertal Pina Bausch (Wuppertal), Socìetas Raffaello Sanzio (Cesena), Grec Festival, Grand Teatro del Liceu, Sonar Deze kaart geeft de internationale deSingel, Toneelhuis (Antwerpen), Theater der Welt Romaeuropa Festival (Rome) Festival (Barcelona) relaties van het Holland Festival weer in Kunstenfestivaldesarts (Brussel) Frankrijk Oostenrijk Teatros del Canal, Teatro Real (Madrid) de afgelopen periode (2017-2020) en de Duitsland Festival d’Aix-en-Provence (Aix-en-Provence), Wiener Festwochen, Klangforum Wien V. K . komende periode (2021-2024). Het gaat Schaubühne am Lehniner Platz, Volksbühne, MC2 (Grenoble), Festival de Marseille (Wenen) Birmingham Repertory Theatre (Birmingham), om internationale artiesten, gezelschappen CTM, Eidotech (Berlijn) (Marseille), Printemps des Comédiens Polen 14-18 NOW, Barbican Centre, LIFT, Southbank en instellingen waarmee is of zal worden Ensemble Modern, Mousonturm (Frankfurt) (Montpellier), Ensemble intercontemporain, Nowy Teatr (Warschau) Centre, Sadler’s Wells (Londen), Manchester samengewerkt. We noemen enkele van de Kampnagel, Thalia, Elbphilharmonie IRCAM, Odéon-Théâtre de l’Europe, Théâtre Portugal International Festival, The Factory belangrijkste. (Hamburg), Staatstheater, Theaterformen de la Ville, Théâtre du Châtelet (Parijs), Teatro Nacional D. Maria II (Lissabon) (Manchester), Afropean (Hannover), Ensemble Musikfabrik (Keulen), Théâtre National de Bretagne (Rennes), Rusland Zweden Stockhausen-Stiftung für Musik (Kürten), Théâtre Garonne (Toulouse) Theatre of Nations, New Territories Festival, Cullberg (Norsborg) Associate Artists Münchner Kammerspiele, Spielart Festival, Griekenland Stanislavsky Electrotheatre (Moskou), Maly Zwitserland Bayerische Staatsoper (München), Onassis Stegi (Athene) Drama Theatre (St. Petersburg) Kaserne (Basel), Théâtre Vidy-Lausanne William Kentridge (Zuid-Afrika/Johannesburg) Morgenland Festival (Osnabrück), (Lausanne), Schauspielhaus Zürich, Zürcher Faustin Linyekula (Congo/Kisangani) Theater Spektakel (Zürich) Bill T. Jones (V.S./New York) Gisèle Vienne (Frankrijk/Parijs) Ryuichi Sakamoto (Japan/Tokyo en (V.S./New York)

Azië V. S . Hong Kong New York Live Arts, New Vision New Arts Festival, Park Avenue Armory Afrika West Kowloon Center (Prototype Festival) (New Congo Japan York) Les Bruits de la Rue (Congo-Brazzaville) TPAM (Yokohama), ROHM Theatre (Kyoto), Studios Kabako (Kisangani) Aïchi Triennale (Nagoya) Zuid-Amerika Zuid-Afrika Singapore Brazilië Center for the Less Good Idea (Johannesburg) Singapore International Festival of Arts Tempo Festival (Rio de Janeiro) Marokko Taiwan Colombia Danse l’Afrique Danse (Marrakech) National Theater & Concert Hall, Taipei Mapa Teatro (Bogotá) Tunesië Midden-Oosten Performing Arts Center (Taipei) Oceanië Chili Dream City (Tunis) Verenigde Arabische Emiraten Zuid-Korea Australië Teatro La Re-sentida, José Vidal, Festival Senegal NYUAD (Abu Dhabi), Sharjah Arts Art Center Nabi, National Theater of Korea Belvoir Theatre (Sydney), Asia TOPA, Santiago a Mil (Santiago de Chili) École des Sables (Dakar) Foundation (Dubai) (Seoul) Melbourne Festival (Melbourne) holland festival in nederland 3. publieksverbreding

Samenwerkings­partners Context Locaties 24Kitchen / BackBone / Black Archives Bimhuis / Casco / Centrale ruim 80% een hoge bezettingsgraad vergeleken / Black Heritage Tours / Boekman Markthal /­ Amsterdam Food Center met andere podiumkunstinstellingen. Stichting / CBK Zuidoost / Commonland Amsterdam / Chassé Dance Studios / De Balie / De Gids / Glamcult studio / / Compagnietheater / Cultureel Instituut voor Publieke Waarden / John Educatief Centrum (CEC) / De Brakke Adams Institute / Melkweg Expo / Mister Grond / DeLaMar / De Meervaart / De Doelgroepen en strategie Motley / Operator radio / Parlement School / Eye Filmmuseum / Frascati van de Dingen / Poetry Circle 020 / / Felix Meritis / Het Ketelhuis / ITA / Ondanks de groeiende kaartverkoop, hoge bezet- Q-Factory / RIGHTABOUTNOW INC. / Koninklijk Concertgebouw / Koninklijk tingsgraad en de grote loyaliteit van het publiek Soundtrackcity / STEIM / Subbacultcha Theater Carré / Lloyd Hotel / Loods6 vindt het Holland Festival het belangrijk om een / Van Rossum Boekhandel / Volkshotel / / Muziekgebouw / Nationale Opera & meer diverse publieksamenstelling te genereren. Zuid-Afrika Huis Ballet / OSCAM / OT301 / Pakhuis De Zwijger / Paradiso / Pathé Tuschinski / Daarom voert het festival vanaf 2020 twee strate- Perdu / Podium Mozaïek / Sexyland / gieën: een om het bestaande publiek te behouden Splendor / Spui25 / Stedelijk Museum en uit te bouwen en een tweede strategie om Amsterdam / Theater Amsterdam / jonger en nog meer nieuw publiek te werven. Tolhuistuin / VondelCS / Westergas

publiek bij Holland Festival Proms - Jalasat Rouhiya, Ensemble Rhoum El Bakkali, Amsterdams Andalusisch Orkest, Orchestre Temsamani - 2018 1 Vast publiek Het vaste publiek laat zich kenmerken door een Het Holland Festival stimuleert de aanwas van bindende factor: het houdt van podiumkunsten nieuwe publieksgroepen. De focus bij publieks- in het algemeen en van het Holland Festival in werving wordt daarom verlegd naar de motieven het bijzonder. Het is avontuurlijk, nieuwsgierig en van het festivalpubliek. Waarom komt bestaand en accepteert uitdagende en complexe voorstel- nieuw publiek naar het Holland Festival en hoe kan lingen. Deze brede groep bestaat grotendeels uit het festival daar beter op inspelen? cultuuromnivoren, waarvan een deel internati- onale bezoekers zijn. Een klein maar belangrijk De laatste jaren is er een toenemende vraag naar deel zijn de kapitaalkrachtigen: zij zijn gewend zingeving, kennis en uitdaging onder het festival- geld te doneren aan maatschappelijk verant- publiek, met name onder jongere doelgroepen. woorde doelen en behoren tot de gulle gevers van Steeds vaker zoekt jong publiek naar een unieke het festival. ervaring, die bijdraagt aan de persoonlijke ontwik- keling. Het publiek ziet het Holland Festival als Voor het vaste publiek is het hoofdprogramma keurmerk van kwaliteit en is daarom bereid risico’s de toegangspoort tot het festival. Aan de hand Educatie Ensembles/orkesten te nemen. Het festival omarmt zijn publiek en van onderzoek naar motivaties voor festival- AHK - Conservatorium van Amsterdams Andalusisch Orkest biedt het ‘once in a lifetime’-ervaringen in de bezoek worden campagnes verbeterd. Goede Amsterdam, Academie voor Theater / Amsterdam Sinfonietta / programmering, de mogelijkheid nieuwe perspec- informatievoorziening, verdieping, excellente en Dans, Academie van Bouwkunst, Asko|Schönberg / Atlas Ensemble tieven te leren kennen en ruimte voor reflectie en bezoekersservice, een succesvol loyalty-pro- masteropleiding Kunsteducatie, / Cappella Amsterdam / Electra DAS masteropleiding theatre en / Ensemble Klang / Koninklijk­ uitwisseling. gramma met verschillende instapniveaus voor masteropleiding creative producing Concertgebouworkest / Metropole (jonge) begunstigers, aandacht voor gastvrijheid HKU - masteropleiding scenografie, Orkest / NAP / Nederlands Kamerkoor / en (fysieke) toegankelijkheid zijn belangrijke masteropleiding interior architecture / philharmonie zuidnederland / Radio Communicatie redenen voor herhaald festivalbezoek. Met de Hyperion Lyceum / IMC weekendschool Filharmonisch Orkest / Residentie Orkest klantdatabase waarin meer dan 80.000 actieve / Koninklijk Conservatorium Den Haag / Rotterdams Philharmonisch Orkest / / Open Schoolgemeenschap Bijlmer / Silbersee / Stargaze Public relations, zoals het creëren van vrije publi- records zitten, wordt een compleet nieuw online Rietveld Academie / Rijksakademie / citeit (digitaal en in print), vormde de afgelopen marketingprogramma gebouwd, waardoor effi- Stedelijk Museum - Blikopeners / UvA - periode het hart van de strategie van de commu- ciënter en fijnmaziger kan worden gewerkt. Het Muziekwetenschap, Theaterwetenschap, nicatie- en marketingafdeling. Er is ook aandacht programmaboek, de website en het contextpro- Sociale en Europese Studies Gezelschappen theater, dans, opera, besteed aan de inrichting van een online archief, gramma zijn plekken waar deze doelgroep (meer) muziektheater BOG. / De Nationale Opera / De waarin de rijke historie van het festival in beeld informatie kan vinden. Daarnaast wordt de lande- Warme Winkel / Het Nationale Ballet is gebracht. Er is gebouwd aan een volledige lijke zichtbaarheid van het festival door het hele Buitenlocaties / Het Nationale Theater / ICK / ITA- database met verkoophistorie om zo het vaste jaar heen vergroot. Anton de Komplein / Dam / Spui / ensemble / NB Projects / Stichting publiek te behouden en nieuwkomers te werven. Oudezijds Achterburgwal / Plantage SHARP/ArnoSchuitemaker / Toneelgroep Er wordt op drie niveaus gecommuniceerd met het Westermanlaan / Leidseplein / Oostpool / World Opera Lab Mercatorplein / Park Frankendael / publiek: corporate niveau, festivalniveau en voor- 2 Nieuw publiek Passage Rijksmuseum / Museumplein / stellingsniveau. Die aanpak is succesvol gebleken. Binnen het nieuwe publiek maakt het festival Osdorpplein / Westerpark De kaartverkoop is de laatste 12 jaar met ruim 20% onderscheid tussen verscheidene doelgroepen, gestegen. Het Holland Festival heeft met jaarlijks waaronder jongeren en festivaldebutanten. Zij

18 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 19 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 meedoen en bijdragen, transparantie en een HF Young Om het contact met HF Young’ers op de lange authentieke boodschap over de inhoud zijn termijn te behouden en ook de groep begun- belangrijke waarden in de hoofdzakelijk digitale Met het platform HF Young (tot 40 jaar) heeft stigers van het Holland Festival te verbreden en campagnes voor deze doelgroepen. het Holland Festival de afgelopen jaren geïnves- te verjongen, worden kaartkopers benaderd om teerd in een jonger publiek. Het platform kent jonge begunstiger te worden. De ambitie is dat HF De nieuwe tone of voice is uitnodigend en meer dan 6000 volgers. Met een ander geluid Young de basis vormt voor de werving van jonge prikkelend, en zet aan tot discussie. Extra toelich- spreekt HF Young een jong, divers en inclusief begunstigers van het Holland Festival. tingen op de programmering, een persoonlijk publiek aan. Het betrekt bezoekers actief bij de welkom en kijkjes achter de schermen halen het inhoud van het festival. De HF Young’er laat zich gevoel weg dat het Holland Festival enkel voor de graag verrassen, hecht waarde aan de hoge doorgewinterde kunstkenner zou zijn. Dit welkome kwaliteit van het programma, wil verdieping gevoel wordt tijdens de hele ‘customer journey’ en staat open voor andere perspectieven van doorgevoerd. de festivalkunstenaars, die vaak generatiege- noten zijn. De afgelopen jaren heeft het platform vooral als marketingmiddel gewerkt, bijvoor- Smartphone Orchestra bij HF Young-voorstelling - 2019 Toegankelijkheid en inclusiviteit beeld in 2019 tijdens aus LICHT dat de best bezochte voorstelling onder jongeren was. Het festival zet in op een grotere toeganke- hebben veelal een bi-culturele of internationale lijkheid voor iedereen, met aandacht voor achtergrond, wonen grotendeels in steden, laten mensen met een fysieke of sociale beperking, zich verrassen door bijzondere ervaringen, waarbij mensen die niet of nauwelijks Nederlands de sociale component en engagement belangrijk spreken en senioren. Maatregelen hebben zijn. Actuele thema’s als klimaat, gender, iden- betrekking op informatievoorziening, faci- HF Young Circle - 2019 titeit vinden ze belangrijk. Ze zijn vaak ‘digital litaire ondersteuning en toegangsprijs. natives’. Ze kennen het Holland Festival soms enkel Wat betreft de fysieke toegankelijkheid gaan we in van naam en komen op de inhoud van specifieke gesprek met de locaties waar het festival plaats- voorstellingen af of omdat iemand uit hun eigen vindt, om deze te optimaliseren. Waar het festival community aanraadt om te gaan. zelf verantwoordelijk is voor de faciliteiten zorgt het voor de benodigde voorzieningen. Het festi- Specifiekere doelgroepen tussen de 20 en 45 jaar: valteam wordt extra getraind op publieksservice voor deze doelgroepen. De informatie over deze • Progressieve, hoger opgeleide Islamitische faciliteiten wordt duidelijk gecommuniceerd. Nederlanders Een deel van de voorstellingen wordt voorzien van audiodescriptie. Er komt meer achtergrond- • Nederlanders met wortels in de voormalige informatie via podcasts en online. Vrijwel alle HF Young Academy: The Dark Edition - 2019 koloniën voorstellingen hebben boventiteling in het Neder- lands en het Engels. • LHBTIQ+-gemeenschap in Nederland HF Young wordt aangejaagd door de HF Young Circle: tien tot vijftien jonge professionals en • Expats en internationale bezoekers creatievelingen uit de Randstad met diverse achtergronden, opleidingen en netwerken. Zij • Mensen met een auditieve en/of visuele kiezen favorieten uit het programma, organi- beperking seren hun eigen randprogramma en nodigen hun achterban uit. Zij zijn de ambassadeurs van het • Mensen met een MBO-opleiding festival en dragen ook weer nieuwe leden aan. Een HF Youngcoördinator zorgt voor verbinding met De inzet is om deze doelgroepen meer dan de organisatie. voorheen bij het festival te betrekken. Hun toegangspoort is drieledig: via een specifieke De komende jaren wordt de HF Young Circle artiest of voorstelling (zoals de islamitische vergroot en krijgt het platform meer zichtbaarheid rockster Sami Yusuf), ofwel de locatie zoals De in het festival, op de website en online. HF Young Meervaart, Westergas), ofwel het contextpro- gaat actief samenwerken met instellingen en gramma (Take Part, 2020). Communicatie vindt initiatieven die inhoudelijk aansluiten bij de doel- vooral digitaal en op basis van aanbeveling plaats. stelling, zoals Queer Salon, Yongsters, Krater Art Influencers en andere jonge professionals krijgen & Community, Talentlab, Heesterveld Creative een rol in de communicatie, bijvoorbeeld als tijde- Er is een jaarlijkse evaluatie van alle processen, Community, Vox-Pop en IMC Weekendschool. lijke medewerker online communicatie, moderator een duidelijke klachtenprocedure en er is een of presentator in het (context)programma. Er wordt tweejaarlijks publieksonderzoek, uitgevoerd meer samengewerkt met Amsterdamse, lokale door Motivaction. Daarnaast vindt kwalitatief netwerken en (media)partners. Meerstemmigheid, onderzoek plaats met focusgroepen.

20 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 21 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 4. uitvoerbaarheid zoveel mogelijk peer-to-peer werven. Om de Dit effect werkt ook de andere kant op. Indien de Jonge Begunstigers-kring te versterken wordt hogere aanvraag niet wordt gehonoreerd, zijn de deze gekoppeld aan HF Young. De development- risico’s op het gebied van sponsor- en fondsen- strategie richt zich ook op nalatenschappen en werving en ondersteuning uit de private markt legaten, in samenwerking met Van Doorne nota- groot. Een pas op de plaats of vermindering van Financieringsmix sponsor, andere sponsorprioriteiten) drie grote rissen, die zich ‘in-kind’ inzetten voor het Holland de subsidie heeft door het afgenomen potentieel sponsoren kwijtgeraakt. De ‘in-kind’ (in natura) Festival. Naast het behouden en uitbreiden van als coproducent en de sterk gestegen productie- Een duurzame financieringsmix is noodzakelijk sponsoring gaat goed, de totale waarde in 2019 de brede basis van begunstigers, ziet het festival kosten de volgende gevolgen: voor het bestaan van het Holland Festival. Het was €464.611. mogelijkheden om de inkomsten uit corporate festival wordt mogelijk gemaakt door bijdragen sponsoring te verbeteren, met name door part- • Door verminderde coproductiemogelijkheden van subsidiënten, private en publieke fondsen, Bijdragen van particuliere donateurs kwamen nerships meer op inhoud te verbinden. Scale-ups komen de ambities op het gebied van artistieke bedrijfssponsors en particuliere donateurs. gemiddeld iets lager uit dan de geambieerde en bedrijven die niet de geijkte privileges zoeken uniciteit in gevaar, en daarmee de onderschei- De structurele subsidies van het ministerie van €500.000. In 2019 was het totaal van particuliere (fast-lane, vrijkaarten, naamgeving op een gevel), dende positie van het Holland Festival. Een OCW en de gemeente Amsterdam vormen met donaties €464.080, al met al een substan- maar juist een live uitgevoerde, blijvende ervaring kleiner programma heeft een negatieve invloed ongeveer 65% een belangrijk deel van de totale tiële bijdrage van betrokken begunstigers. De aan hun relaties of medewerkers willen bieden, op de recettebegroting. inkomsten. Het aandeel eigen inkomsten is inkomsten uit fondsen kwamen op ongeveer passen bij het festival. ongeveer 35%. De afdeling development zoekt €950.000. Enkele grote fondsen hebben het • Uitbreiding van personeel is niet mogelijk, daarvoor naar inhoudelijk gemotiveerde part- festival meerdere jaren ondersteund en de afge- waarmee arbeidsplaatsen voor nieuwe nerships om structurele steun te creëren. lopen tijd hun bijdrage afgebouwd, omdat hun medewerkers voor educatie, development Het Holland Festival is vaak een voorloper op het beleid niet gericht is op structurele ondersteuning. (donateurs) en communicatie (jongeren en gebied van fondsenwerving. In 2019 is, in samen- Dit heeft gevolgen voor het (artistieke) budget van publieksverbreding) komen te vervallen. werking met DNO, voor aus LICHT aanvullend op de komende periode. het festivalbudget €1,3 miljoen geworven. • Educatieprogramma en talentontwikkeling Het Holland Festival streeft voor 2021-2024 naar verliezen aan kwantiteit. De ambities in de vorige aanvraag op het gebied behoud van de eigen inkomsten van 35% van het van inkomsten uit private en publieke fondsen en totale budget. Een speerpunt in het beleid is het • Het vernieuwde HF Young-programma, particuliere donateurs zijn (bijna) gerealiseerd, creëren van een meer diverse supportersbase. waarmee publieksverbreding en diversiteit maar in het geval van bedrijfssponsoring veel Op het podium staan kunstenaars uit alle wereld- worden aangejaagd, verliest aan resultaat. te ambitieus gebleken. In 2019 waren de totale delen, waarvan een groot deel mid-career is. Dit inkomsten van corporate sponsoring €45.000, wil het festival graag weerspiegeld zien in zijn in plaats van de geambieerde €300.000, wat donateurs. De raad van toezicht, begunstigers en Organisatie aangeeft hoe lastig de markt is. Het festival is om de HF Young Circle vertegenwoordigen verschil- uiteenlopende redenen (directiewisseling bij de lende achterbannen en het Holland Festival wil Het Holland Festival is een kleine, platte, zeer Tramaankleding - 2019 professionele organisatie met specialistische kennis en bestaat uit de afdelingen program- mering, research & educatie, productie, Risicoanalyse communicatie & marketing, development en bedrijfsvoering. Alle staan onder leiding van Kosten worden conservatief begroot door rekening de algemeen directeur. In de aanloop naar het te houden met autonome prijsontwikkelingen, festival wordt het team uitgebreid met een aantal inflatie en onvoorziene kosten. Bij de personele freelance medewerkers. Gedurende het festival lasten wordt rekening gehouden met individuele worden nog eens jaarlijks 150 oproepkrachten salarisverhogingen en CAO-ontwikkelingen. De ingehuurd ten behoeve van publieksbege- vermogenspositie van het Holland Festival moet leiding, kaartverkoop, transportdiensten en te allen tijde eventuele tegenvallers kunnen productieondersteuning. Deze oproepkrachten opvangen. Het festival stelt nooit een begroting worden via een verloningsbureau uitbetaald. met een tekort vast, indien de vermogenspositie Het opleidingsbudget voor medewerkers wordt dat niet toelaat. De inkomsten worden ingedeeld verhoogd en actief onder de aandacht gebracht, in vier risicogroepen. Bij het vaststellen van de zodat medewerkers extern hun expertise kunnen begroting wordt gestreefd naar inkomsten voor vergroten en hun kennis up to date kunnen ten minste 90% uit de twee laagste risicogroepen. houden door opleidingen te volgen en relevante Het Holland Festival vraagt meer subsidie aan congressen te bezoeken. om zijn doelstellingen op het gebied van artis- tieke vernieuwing, verdieping, publieksverbreding Om de ambities te kunnen waarmaken en de en diversiteit te halen. Een toekenning daarvan kwaliteit van het Holland Festival te behouden en door het ministerie van OCW en de gemeente waar nodig te verbeteren, is het noodzakelijk om Amsterdam zal een stimulerend (vliegwiel) de capaciteit van de organisatie te vergroten en te effect hebben op de wervingspotentie en extra investeren in digitalisering. Er wordt gezocht naar inkomsten mogelijk maken uit private geld- een educatiemedewerker, twee extra commu- Opera in het park: Pelléas et Mélisande - 2019 stromen, sponsoren en fondsen. nicatiemedewerkers (voor de online focus op

22 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 23 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 Bij de uitwerking van afspraken met deze partners zal het Holland Festival nog duidelijkere voor- waarden stellen met betrekking tot diversiteit, inclusie en duurzaamheid.

Duurzaamheid

Om toe te werken naar een milieubewust en duurzaam festival is in 2019 de interne Groen-commissie ingesteld. Het doel van de commissie is om draagvlak en bewustzijn te stimuleren voor duurzame veranderingen, intern en extern. De aandacht gaat uit naar energiebesparing, gebruik van hernieuwbare grondstoffen, recycling en duurzame alternatieven. Concrete veranderingen vanaf 2020: het centraliseren van de catering op locatie, plastic waterflesjes afschaffen, lunches verduurzamen, duurzame bloemen uitreiken aan artiesten. Toekomstige veranderingen: kunste- naars en festivalprogrammeurs reizen per trein binnen Europa, plasticvervangers in de catering, minder of geen vlees in de catering, uitsluitend digitale programma- boeken, fietsen worden in plaats van taxi’s aangeboden aan gasten, hotels dienen een Green Key te hebben en er komt meer aandacht voor duurzaamheid in de programmering.

Holland Festivalteam 2020

publieksverbreding en jongeren) en een mede- van het huidige personeelsbestand. Er komt werker development (voor de focus op particuliere een jaarlijkse inclusiviteitstraining voor het giften en nalatenschappen). Daarmee stijgt personeel en meer aandacht voor bege- het aantal FTE van 32 in 2020 naar 36 in 2024, leiding op de werkvloer. Recent is een externe inclusief stagiaires en tijdelijke medewerkers. contactpersoon inclusiviteit aangesteld.

In de raad van toezicht wordt bij wisselingen Diversiteit toegezien op de genderbalans en diversiteit. Tas gemaakt uit een gerecyclede festivalvlag Op moment van schrijven zijn er twee leden met Het festival werkt aan diversiteit binnen de orga- bi-culturele achtergrond en is de man-vrouw- nisatie, zowel onder vast als tijdelijk personeel. verhouding drie om drie. Ook in leeftijd is er een Het festival wil alle komende vacatures invullen grote variëteit. met professionals die een bi-culturele achter- Partners van het festival zijn zowel locatiepart­- grond hebben of die anderszins verschillen ners als leveranciers (catering/ritten/hotels).

24 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 25 Beleidsplan Holland Festival 2021-2024 HOLLAND FESTIVAL - GEMIDDELDE AANTALLEN PER JAAR (2016-2019) FINANCIËN - GEMIDDELDE AANTALLEN PER JAAR (2015 - 2018) € 1.766.000 Honoraria artiesten PROGRAMMERING € 612.000 Hotel, reis en verblijfskosten artiesten € 583.00 Zaalhuur en locatiekosten € 389.000 Tijdelijk festivalpersoneel € 387.000 40 25 Techniek, montage en decors € 285.000 programma's contextprogramma’s Overige festivalkosten (rechten, huur instrumenten en bladmuziek, etc.) VERGELIJKING SUBSIDIES SUBSIDIE TEN OPZICHTE EUROPESE FESTIVALS VAN EIGEN INKOMSTEN 30 100-110 80 € 4.162.000 OCW verschillende voorstellingen gratis en laaggeprijsde Holland Festival 4% 13% nationaliteiten activiteiten € 13.650.000 7% Amsterdam Ruhrtriennale € 10.600.000 50% Fondsen PUBLIEK Wiener Festwochen 14% € 7.150.000 Particulieren Festival d'Avignon 12% Sponsors

Publieks- inkomsten € 27 PRODUCTIE 80% - 84% 75.000 gem. p.p. € 30 eten en drinken zaalbezetting bezoekers CREW EN GEZELSCHAPPEN in Amsterdam vervoer/parkeer- en nationaal internationaal € 21 reiskosten in Amsterdam (x100) (x100) gem. p.p. gem. p.p. hotelovernachting MEDIA

5 550.000 8 tv programma’s televisiekijkers radio-uitzendingen 1650 18 2373 GVB dagkaarten locaties Amsterdam hotelovernachtingen artiesten

MEDEWERKERS vaste tijdelijke 60.000 550 200.000 medewerker (x10) medewerker (x10) festivalboeken 600artikelen in printmedia 52.000websitebezoekers online artikelen volgers op social media HF Holland Festival HF2021-2024