Gemeentelijk Rioleringsplan 2010 t/m 2014 Verbreed GRP voor Borger-Odoorn Gemeente Borger-Odoorn November 2009 Gemeentelijk Rioleringsplan 2010 t/m 2014 Verbreed GRP voor Borger-Odoorn dossier : C4571-01.001 registratienummer : ON-D20092209 Ontwerp GRP versie : 1, Gemeente Borger-Odoorn November 2009 Fout! Verwijzingsbron niet gevonden. © DHV B.V. Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DHV B.V., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van DHV B.V. is gecertificeerd volgens ISO 9001. DHV B.V. INHOUD BLAD 1 INLEIDING 3 1.1 Riolering, dat is er toch gewoon? 3 1.2 Waar gaat het afvalwater naar toe? 3 1.3 Waarom een Gemeentelijk Rioleringsplan? 4 1.4 Procedure 4 1.5 Geldigheidsduur 4 1.6 Leeswijzer 4 2 EEN KORTE TERUGBLIK 5 2.1 Evaluatie GRP1 5 2.2 Tussenevaluatie Waterplan 7 2.3 Resultaten Benchmark Rioleringszorg 7 3 HUIDIGE SITUATIE (WAT HEBBEN WIJ) 9 3.1 Kenmerken rioolstelsel 9 3.2 Beheer en onderhoud 10 3.3 Hydraulisch functioneren van het rioolstelsel 11 3.4 Rioolaansluitingen 11 3.5 Meldingen 11 3.6 Nieuwbouw 13 3.7 Vergunningen 13 3.8 Huidige knelpunten 13 3.9 Goede kwaliteit van het watersysteem 14 3.10 Toetsing huidige situatie aan doelen 14 4 OVERHEIDSBELEID (WAT MOETEN WIJ) 15 4.1 Waterkwaliteitsspoor 15 4.2 Stedelijke wateropgave 15 4.3 Uitbreiding zorgplicht per 1 januari 2008 16 4.4 Waterbeleid 17 5 STRATEGIE (WAT WILLEN WE BEREIKEN) 18 5.1 Gemeentelijke zorgplichten 18 5.2 Algemene speerpunten 18 5.3 Waterhinder en overlast en de relatie met klimaatverandering 19 6 MAATREGELEN (WAT GAAN WE DOEN) 24 6.1 Maatregelen afvalwater 24 6.2 Maatregelen hemelwater 26 6.3 Maatregelen grondwater 29 6.4 Algemene maatregelen 29 7 MIDDELEN, WAT IS ER NODIG? 32 7.1 Personele middelen 32 7.2 Financiële middelen 34 8 COLOFON 42 Gemeente Borger-Odoorn/Gemeentelijk Rioleringsplan 18 november 2009, Ontwerp GRP versie 1 ON-D20092209 - 1 - DHV B.V. BIJLAGEN 1 Begrippenlijst 2 Afgekoppeld verhard oppervlak 3 Ontwikkelingen in het waterbeleid 4 Toetsing huidige situatie aan doelen 5 Theoretisch benodigde formatie 6 Riooloverstorten gemeente Borger-Odoorn 7 Financiën en kostendekking 8 Officiële reacties provincie en waterschappen 9 Raadsbesluit Gemeente Borger-Odoorn/Gemeentelijk Rioleringsplan 18 november 2009, Ontwerp GRP versie 1 ON-D20092209 - 2 - DHV B.V. 1 INLEIDING Voor u ligt het tweede Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) van de gemeente Borger-Odoorn. Het is de uitwerking van de ambities en speerpunten voor het beheer van de riolering in de planperiode 2010 tot en met 2014. Het GRP bevat de beleidsvoornemens voor een adequaat beheer van het afvalwater, regenwater (hemelwater) en grondwater. 1.1 Riolering, dat is er toch gewoon? Niet iedereen realiseert het zich, maar aan het zicht onttrokken ligt er een enorm kapitaal onder de grond. Al die kabels en leidingen die het moderne leven mogelijk maken en veraangenamen van beton, pvc, koper, glasvezel, zijn behoorlijk veel geld waard. Het rioolstelsel is zo´n verborgen systeem. Het is haast niet voor te stellen, maar het Nederlandse riool is meer dan 80.000 kilometer lang. Dat is tweemaal de omtrek van de aarde! In de gemeente Borger-Odoorn is ongeveer 240 kilometer riolering aanwezig. Zou de gemeente dit opnieuw aan moeten leggen, zou dat zo’n € 150 miljoen kosten. Dat is bijna € 6.000,- per inwoner! Betere gezondheid Schoon drinkwater en de hygiënische afvoer van vuil afvalwater maken dat de Nederlander een stuk ouder wordt dan in het begin van de 19 e eeuw; twintig van de dertig jaar dat wij nu langer leven is het gevolg van de aanleg van riolering. Mede dankzij het riool zijn gevaarlijke besmettelijke ziekten zoals cholera verdwenen. De stank van menselijke ontlasting op straat en in de gracht is gelukkig ook al lang verleden tijd, net als de onhandige tonnetjes die aan huis opgehaald werden. Afvalwater wordt door het riool naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie gebracht. Die zuivert het water en loost het vervolgens op een kanaal of beek. Zo blijven sloten, beken en rivieren grotendeels schoon. De leefomgeving van mensen, planten en dieren is daardoor aanzienlijk verbeterd 1.2 Waar gaat het afvalwater naar toe? De gemeente Borger-Odoorn bestaat uit vijfentwintig kernen en een uitgestrekt buitengebied. Het afvalwater wordt getransporteerd naar verschillende rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s): De kernen Exloo, Tweede Exloërmond en Valthermond zijn aangesloten op de RWZI Tweede Exloërmond. De kernen Odoorn en Valthe/Klijndijk zijn aangesloten op de RWZI Sleen. De kernen Borger, Ees en Buinen zijn aangesloten op de RWZI Gieten. Vanuit Eesergroen/Eeserveen stroomt rioolwater in het stelsel van de gemeente Coevorden (en wordt het vervolgens naar RWZI Schoonoord afgevoerd). Zandberg is aangesloten op de gemeente Stadskanaal. Gemeente Borger-Odoorn/Gemeentelijk Rioleringsplan 18 november 2009, Ontwerp GRP versie 1 ON-D20092209 - 3 - DHV B.V. 1.3 Waarom een Gemeentelijk Rioleringsplan? Om afvalwater uit de woonomgeving te verwijderen is de riolering een onmisbare voorziening. De inzameling en transport van afvalwater zijn gemeentelijk taken, die vanaf 2008 aangevuld zijn met doelmatige inzameling en verwerking van hemelwater en het voorkomen van grondwateroverlast. De wettelijke basis hiervoor is opgenomen in de nieuwe ‘Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken’. Volgens de Wet milieubeheer dient elke gemeente te beschikken over een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Hierin moet staan hoe invulling is gegeven aan de drie zorgplichten (afvalwater, hemelwater en grondwater). De invulling is afgestemd op de overige beleidsterreinen van de gemeente en het beleid van waterschap en provincie. 1.4 Procedure De beoogde afstemming is bereikt door de waterschappen Hunze en Aa’s en Velt en Vecht vroegtijdig te betrekken bij het opstellen van het GRP. Tijdens een tweetal ambtelijke overleggen is het concept GRP met vertegenwoordigers van de gemeente en de waterschappen besproken. De formele ambtelijke overleggen hebben plaatsgevonden op 13 november (waterschap Hunze en Aa’s) en 16 november 2009 (waterschap Velt en Vecht). De reacties op het concept plan zijn verwerkt in voorliggend GRP. Het Ontwerp GRP is voor een reactie aan de waterschappen en de provincie Drenthe verzonden. De officiële reacties (instemming) worden als bijlage 8 aan het Definitieve GRP toegevoegd. 1.5 Geldigheidsduur Dit GRP heeft een looptijd van 2010 tot en met 2014. Een GRP moet met regelmaat geactualiseerd worden. De gemeente Borger-Odoorn heeft gekozen voor een termijn (planperiode) van vijf jaar. In 2012 zal een actualisatie / tussenevaluatie van het GRP plaatsvinden. Deze termijn is ingegeven door nieuwe wetgeving, waarin is aangegeven dat gemeenten grondwaterbeleid moeten hebben voor 1 januari 2013. Door te kiezen voor een actualisatie in 2012 kan de gemeente Borger-Odoorn de komende twee jaren van het GRP benutten om meer inzicht te krijgen in de grondwaterproblematiek. In 2012 kan vervolgens, bij het opstellen van de tussenevaluatie, een goed onderbouwd beleid omtrent grondwater vastgesteld worden. 1.6 Leeswijzer In hoofdstuk 2 is aan de hand van een aantal thema’s teruggekeken op de resultaten in de afgelopen planperiode. Vervolgens zijn in hoofdstuk 3 de kenmerken en het functioneren van het huidige rioolstelsel beschreven. Hoofdstuk 4 geeft het overheidsbeleid ten aanzien van de drie zorgplichten weer. In hoofdstuk 5 zijn de ambities van de gemeente Borger-Odoorn voor de periode 2010 tot en met 2014 beschreven. In hoofdstuk 6 zijn de uit te voeren maatregelen weergegeven op basis van het huidige stelsel, het overheidsbeleid en de ambities van de gemeente. In hoofdstuk 7 staat welke personele en financiële middelen hiervoor benodigd zijn. Gemeente Borger-Odoorn/Gemeentelijk Rioleringsplan 18 november 2009, Ontwerp GRP versie 1 ON-D20092209 - 4 - DHV B.V. 2 EEN KORTE TERUGBLIK Het opstellen van een GRP vloeit voort uit de verplichting uit de Wet milieubeheer, waarin de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor aanleg, onderhoud en beheer van riolering is vastgelegd. Na de gemeentelijke herindeling in 1998 heeft de gemeente Borger-Odoorn haar eerste gezamenlijke GRP opgesteld (GRP1). De looptijd van GRP1 was 2000 – 2005. Na het verstrijken van de planperiode van GRP1 (in 2005) is er geen nieuw plan opgesteld. De reden was dat het nieuwe gemeentelijke beleid al was vastgelegd in het Waterplan Borger-Odoorn en dat er een Optimalisatiestudie (OAS) uitgevoerd werd. In het GRP1 is een aantal doelen geformuleerd. In dit hoofdstuk wordt gepresenteerd in hoeverre deze doelen zijn gerealiseerd. De evaluatie heeft plaatsgevonden over de periode 2000 tot en met 2008. 2.1 Evaluatie GRP1 De strategie van GRP1 berust op duurzaamheid, kosteneffectiviteit, samenwerking en een integrale benadering. Het GRP1 bevatte de volgende zes doelen waarin genoemde aspecten centraal staan: • Inzameling van al het binnen het gemeentelijk gebied geproduceerde afvalwater; • Inzameling van het hemelwater waarvan men zich wenst te ontdoen; • Transport van al het ingezamelde afvalwater en hemelwater naar een geschikt lozingspunt; • Voorkomen van vuilemissie naar oppervlaktewater, bodem en grondwater; • Voorkomen van overlast; • Doelmatig beheer en gebruik van de riolering. 2.1.1 Resultaten concrete rioleringsmaatregelen GRP1 Bovengenoemde zes algemene doelen zijn in het GRP vertaald