Gebiedsprofi Duin- en Bollenstreek el

• • • • • • • • • • • 1 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 2 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Duin- enBollenstreek i.s.m. Feddes/Olthof landschapsarchitecten bv Gebiedsprofi In opdrachtvanProvincieIn Zuid-Holland en HappelCornelisse Architecten 30 juni2014,Utrecht Grontmij bv el el

• • • • • • • • • • • 3 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 4 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek

itnbivnlne 95 75 87 83 79 51 33 73 39 69 47 Linten blijven linten Kwaliteit vandestads-endorpsrand Kwaliteit instad-endorpsgebied Werkgebied metkarakter 61 35 Droogmakerij alsherkenbare eenheid Identiteitsdragers Bollenlandschapindebinnenduinrand Weg door stadenland Doorsnijdendspoor, stationsomgeving Verbindend Water alsstructuurdrager landgoederen Historische indebinnenduinrand vrijetijdslandslandschap Rustenstilte 3 2 1 Inhoudsopgave

aurik unn 27 11 Natuurlijke duinen Gebiedsprofi 2.4 2.3 2.2 2.1 Het verhaal vandestreek 7 Inleiding elvnd olns ut 13 DeelvandeHollandsekust miibed 23 17 21 Ambitiebeeld Woonlandschap Bollentapijt ekatn 25 elkaarten

ooo Colofon Bronnen 4

nd rkik 105 4.3 4.2 4.1 depraktijk In oigni e adrjnit 122 116 107 Woningen ineenZanderijenlint Woningen ineenZandnederzettingslint Bedrijfsuitbreiding inhetentreegebied

• • • • • • • • • • • 5 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 6 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Kwaliteitskaart ProvincialeKwaliteitskaart Structuurvisie waarop nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen hiermee rekeningwaarop kunnen nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen cifi richtpunten beschrijven (generiek voor Zuid-Holland engebiedsspe- en deregelgeving uitde de kwaliteitskaart Verordening ruimte. De voor ruimtelijke Hetbestaatverder kwaliteit. uitderichtpunten bij ruimtelijke kwaliteit’. isdebasisvanprovincie Dithandelingskader iseenbelangrijk onderdeel van het kwaliteitskaart ‘handelingskader mobiliteit isuitgangspunt bijhetopstellen vanhetgebiedsprofi rende Verordening uitde ruimte.Visie Dekwaliteitskaart ruimte en zoals dat isopgenomeninde Visie ruimte enmobiliteit endebijbeho- bestemmingsplan isgebondenaan hetprovinciale ruimtelijke beleid mingsplan (ofhetbestemmingsplan wordt daarop aangepast).Het moeten passeninhet bestem- ruimtelijkeNieuwe ontwikkelingen punt entegelijk alsuitgangspunt voor provinciale plannen. het gebiedsprofi de ruimtelijke vanditgebied. kwaliteit Gedeputeerde Staten stellen opgesteld alsgezamenlijkebasisvooroverheden engebiedspartners Het gebiedsprofi ambitie (watwillenwe) vanhetlandschapbetreff (watspeelter),kwaliteiten (watiswaardevol) en is er),ontwikkeling Een gebiedsprofi gebieden uitgewerkt in “gebiedsprofi isvoor een16-tal debasis.mobiliteit Deze ishiervoor kwaliteitskaart inde Visie Dekwaliteitskaart voor ruimte en nieuwe ontwikkelingen. pen herkenbaarenbeleefbaarhoudentegelijk ookruimte bieden ordening. vandeZuid-Holandse landschap- Zijwildekarakteristieken De provincie Zuid-Holland maaktwerk inderuimtelijke vankwaliteit 1 ek) puntsgewijs debestaandekenmerken enwaarden endewijze Inleiding el vastalsbevestiging vanditgezamenlijkevertrek- el isinsamenwerking metgemeenten enandere el omvat een beschrijving van karakteristieken (wat el omvat eenbeschrijvingvankarakteristieken elen ruimtelijke kwaliteit”. ende gebied. el. De niet inuitvoering zijn,niet zijnmeegenomen. dienog bij ligt.Ditbetekent datopstapelstaandeontwikkelingen, uitgangspunt genomen;hetlandschapzoals datervandaagdedag gebiedsprofi profi zijninhetgebieds- genoemde richtpunten. Delegenda-eenheden zijnuitgewerkt indehiervoor van deze kaarten De legenda-eenheden laagvandebeleving:kenmerkende waarden van recreatie, • laagvandestedelijke occupatie: hetbebouwde gebieden de • laagvandecultuur- ennatuurlandschappen:hetzichtbare • laagvandeondergrond: degrondslag binnendeprovincie en • den lagenverbeelden. de: Hetbetreft die4onderschei- iseenintegratie van4kaarten De kwaliteitskaart nen van/bijbestemmingsplannen vandegemeenten in. endebeeldkwaliteitsparagrafen /–plan- provinciale kwaliteitskaart en initiatiefnemersdaarmeeomkunnengaan.Hetstaat tussen de iedere hoegemeenten regio daarmeeeenhandreiking uitengeeft aan moeten voldoen. Hetgebiedsprofi tot ruimtelijke opgenomen waar(bestemmings)plannen kwaliteit king 2.2.1vandeverordening artikel zijnregelshouden. In metbetrek- el uitgewerkt in kaart, beeldentekst. Bijhetopstellen vanhet el uitgewerkt inkaart, cultuur etc. doorlopende netwerken van (vaar)wegen, spoorengroen; landschap enhetgrondgebonden nut); natuurlijke, landschapsvormende processen; el ishethuidigelandschap metdehuidigekwaliteiten als el werkt derichtpunten voor

• • • • • • • • • • • 7 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 8 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek als inspiratiekader voor particuliere initiatieven. voor particuliere als inspiratiekader instantie bedoeldvoor degemeenten enhunadviseurs dienenook Degebiedsprofi daarmee geenontwikkelingsplan. biedsprofi vaninitiatievenkwaliteit enover planvorming aante gaan.Hetge- in. Hetiseenaanzet omwederzijds hetgesprek over ruimtelijke magkomen;erstaangeenbestemmingenwelke offuncties functie Erwordtkeling vraagt uiteindelijk ommaatwerk. nietbepaaldwaar gebiedsprofi het wenselijk Het isrekening te houdenbij ruimtelijke ontwikkelingen. wordenmatie diegebruiktkan omte bepalenmetwelke kwaliteiten den ofte versterken. Hetgebiedsprofi te stimuleren omzo deruimtelijke teontwikkelingen kwaliteit behou- Het gebiedsprofi Wat iseengebiedsprofi el is dus nadrukkelijk geenblauwdruk hoedingenmoeten en el isdusnadrukkelijk el isdebasisvoor Elkeontwik- hetplannen metkwaliteit. el is een handreiking om de kwaliteit vanplannenen omdekwaliteit el iseenhandreiking el? el bevateenschataaninfor- elen zijnineerste ken. Het gebiedsprofi ren enhetsturen opruimtelijke kwaliteit. beeld vanhoehetgebiedsprofi hetlaatste deelwordtIn eenaantalcasussenuitgewerkt alsvoor- verdere planvorming. kwaliteiten uitdegebiedsprofi hethoofdstukbeeld entekst. In depraktijk’‘In isuitgewerkt hoe de alsgeheel. Daarnawordtda-eenheid ze verder uitgewerkt inkaart, endeambitiesvanlegen- deontwikkelingen op dekarakteristiek, uitgewerkt. wordt Hierbij eerstingegaan heden uitdekwaliteitskaart hettweede deelwordenIn devoor hetgebiedrelevante legenda-een- dieerspelen. endeontwikkelingen context) methetgebied(geschiedenisenligging in de ruimerekennismaking schiedenis endekenmerkenvanhetgebied. Ditverhaal dientals wordt omschrijvinggegevenHierin vandeontstaansge- eenkorte heteerste deel wordtIn ingegaanophetverhaal vandestreek. Leeswijzer el isviadeprovinciale website inte zienente gebrui- elen meegenomenkunnenworden in el kan wordenel kan ingezet bijhetinspire-

• • • • • • • • • • • 9 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 10 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek itrsh ar a 88Topografi van1898 kaart Historische sche kaart van 2009 sche kaart 2 Hetverhaalvande streek

• • • • • • • • • • • 11 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 12 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Duin enBollenstreek inhetgrotere verband van deHollandseKust Landschappelijke hoofdindeling Veenplassen Droogmakerij Oeverwal en -vlaktes Strandwallen Duinen van strandwallenenstrandvlakten bijzonder onderdeel omdathetreliëfrijke vandekuststrook, patroon parallel aandejongeduinen.DeZuid-Hollandse bollenstreek iseen duinrand bestaatuiteenpatroon land naarDenHelder. Debodemkundigeondergrond vandebinnen- dat zichachter deHollandsekustbooguitstrekt vanHoekHol- De Duin-enBollenstreek isonderdeel vanhetbinnenduinlandschap, 2.1 DeelvandeHollandsekust ruimtelijke voor kwaliteit de omgeving. landgoedcomplex Debosranden indebollenstreek. hebbeneengrote het aangrenzende gebiedvandeLageveenspolder vormt degrootste kenhof, Leeuwenhorst, huis ). LandgoedDeKeukenhofmet restanten vandeze landgoedzones zijnbewaard gebleven (o.a. Keu- wijkerhout noguitgestrekte landgoedzones aanwezig. Slechts enkele enNoordwijk/Noord-gebied opdestrandwallen bijLisse/ delen alsgrasland ingebruikzijn.Begin 20ste eeuwwaren erinhet zuidelijke deelvandebollenstreek waarindenatte strandvlaktes nog lelle ligging vanstrandvlakten vooral enstrandwallen zichtbaar; inhet baar inhetreliëf. isnogdeoorspronkelijke paral- Openkeleplekken strandwallen en-vlakten isinditgebied nietmeergoedherkenbaar- om ze alsbollengrond te kunnengebruiken.Hetverschil tussende zijn ookdelenvandenatte envenige strandvlakten omgespoten ontstonden eruitstekende condities voor debollenteelt. Vervolgens afgevlakte zandige bodemdichter boven hetgrondwater te liggenen behoeve vanwegenaanleg enstadsuitbreidingen. Daardoor de kwam eeuw isgeëgaliseerd. Delenvandestrandwallen zijnafgegraven ten van strandwallenenstrandvlakten hier sindsheteindevande18de kust Voormalige strandwallen zijnnogte langsde herkenneninenkele parallellestructuren duinen bijNoordwijkerhout. strandwal Sassenheim-Lisseenter plaatse langsdewestrandlandschappen zijnvooral vande heelkarakteristiek binnenduinlandschappen vanHaarlemen Wassenaar. Deze zanderij- bewoning ishetgebiedminderlommerrijkdandeaangrenzende den; metzijnkenmerkendezanderijlandschappenenveel verspreide specifi De Bollenstreek isdoordetransformatie vanhetlandschapeen ek onderdeel vanhetHollandsebinnenduinlandschapgewor- van devoormalige Ooster- Landgoed Strandwal Duinen

• • • • • • • • • • • 13 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 14 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Ondanks de smalle duinen heeft ditdeelvandekust een toeristisch Ondanks desmalle duinenheeft een verstedelijktedeze oeverwal zone. Bollengebied vormt BinnenhetDuin-en met eenbodem vanrivierklei. gevormd een hoofdrivier zicheenhogergelegenoeverwal was-heeft schap endeduinenrij. -diein deRomeinsetijd LangsdeOudeRijn hetbinnenduinland- doorsnijdtter hoogteDe OudeRijn vanKatwijk de campingsenhuisjesterreinen bescheiden vanomvang. vergelijking metandere In delenvandeHollandse kustzijn (ESTEC). deze randwel enkeleterreinen voor verblijfsrecreatie eninstituten verzacht door binnenduinrandbossenofnatuurzones. Erliggenop sen deduinenenhetagrarische productielandschap, dienietwordt veel veranderingen ondergaan. Eriseen scherpeharde grens tus- delaatste eeuw Ook hetnatuurlandschapvandejongeduinenheeft ontsloten. lemmermeerpolder ligtisdeBollenstreek inoost-west richtingslecht de bollenstreek vanuitdenoordelijke randstad gezienachter deHaar- sterke noord-zuid gerichtheidvanhetwegenpatroon enhetfeit dat lijnen opafstand vandedorpenopstrandwal lopen. Vanwege de gelegd,werd metalsgevolg datdeze hetspoorlangsdeze trekvaart 1657 indelaaggelegenstrandvlakte aangelegd. Twee eeuwen later eenopvallend voorbeeld. werdHaarlem ishiervan Deze in vaart strandvlakte nogwel herkenbaar. tussenLeiden en Detrekvaart deze patronenhet gebieddoorlopen.In ishetonderscheidstrandwal- enLeiden zijnnoord-zuid gerichte patronen dieookbuiten doorgaande autowegen endereeks kernenopdestrandwaltussen de De smallerijduinen,despoorlijn,Haarlemmertrekvaart, deel van,enverbonden met hetHollandsekustlandschapalsgeheel. Door dehoofdlijnen vanhetlandschapisdebollenstreek wel onder- ten behoeve vanzandwinning endebollenteelt. dekenmerkende zanderijlandschappenzijndevoormalige strandwallenafgegravenIn Zanderijenlandschap • Behoud van de karakteristieken vanhetzanderijlandschap: het Behoudvan dekarakteristieken • Waar mogelijkopgaandebeplanting opdestrandwallen • naardeduinen,landgoederen Doorzichten endebinnenduinrand • inrichtingvan dewegen enbebouwingslinten In hetonderscheid • AMBITIES TE KOPPELEN AANDIT THEMA bollengrond. inmiddels geleidtot afspraken over hetminimaalte handhaven areaal recreatieterreinen isdelaatste decennia intensief gevoerd enheeft hoeverre erbollengrond wordt opgegeven voor woningbouw of grondgebruik isookindeBollenstreek merkbaar. Deafweging in De Hollandsekustiseengeliefd woongebied endiedrukophet 1949 elkvoorjaar eenopenluchtexpositie vandebollenteelt. vanin Een andere attractie wijk maaktdeeluitvande schakels’.‘zwakke vande aangebracht alskustversterking schakels’.‘zwakke OokKat- tot familiebadplaats. iseennieuwe In ontwikkeld duinenrij eenvoormalig vissersdorp,tionaal niveau. zichmeer heeft , voorzieningen langs deboulevard encongresfaciliteiten vaninterna- Scheveningen metveel demondainebadplaatsvanRandstad, Noordwijk vanNoordwijk. isnaast maken metdeaantrekkingskracht recreatieve betekenis vooral voor te Datheeft dezuidelijke Randstad. beplante wegen raster vanbrede waterlopen endehoger gelegen,methagen aanbrengen behouden strandwallen enstrandvlaktes zichtbaarmaken ternationaal niveau isdeKeukenhof, sinds Boulevard Noordwijk aanZee Belangrijkste attracties vandeDuin-en BollenstreekBelangrijkste attracties De Keukenhof

• • • • • • • • • • • 15 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 16 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek de openheid. den (‘ja,mits’) enwaargestreefd wordt vergroten naarhetactief van mag plaatsvin- mag plaatsvinden, waardatalleenondervoorwaarden ISG isaangegeven ernogverdichting inwelke kamers vanbebouwing ruimtes metverdichte van de hetLandschapsperspectief randen.In als opbouw vanhetbollenlandschap ervaren open vlakke ‘kamers’: Door deverspreide bebouwinglangsdewegen wordt deruimtelijke van productiegrond envoor hetbehoudvanopenruimte. wezen graslanden. Deze regel iseenharde garantievoor het behoud bollengrond aange- ofdoorhet omzettentweede klas vandaarvoor door hetslopenvanbebouwing, hetverbeteren van vandekwaliteit vandeze bollengrondvan oppervlakte moetgecompenseerd worden: geschikt voor hyacintenteelt) gehandhaafd moetblijven. Hetverlies bollengrondis vastgelegd dateraltijd2625haeerste (grond klas (ISG) Greenport deIntergemeentelijkestrandwal. In Structuurvisie LisseenSassenheimopde aan debebouwingskernenHillegom, De bollengrond strekt zichuitvanderandjongeduinentot bebouwing. gaangrotendeels dooreengebieddatverdicht ismetbedrijfs- struweel enprovinciale wegen dievanafdeA44bollenstreek in minderspectaculair.ervaring DeN206isgrotendeels ingeplantmet weer eenfeest. Vanaf dedoorgaande wegen indebollenstreek isdie Vanuit vandebloeiendebollenvelden detrein elkjaar isdeervaring het jaarzijndeagrarische gronden veelal kaal. delente vormt tapijt.DerestIn dehelebollenstreek van eenkleurig vormen idealeomstandighedenvoor debollenteelt. gegraven strandwallenendegoedte controleren grondwaterspiegel bodemvandeaf- met alsspecialisatiedehyacintenteelt. Dekalkrijke Het Bollengebiedkentééndominantgrondgebruik: debollenteelt, 2.2 Bollentapijt eerste klas bollengrondeerste isvastgelegd. klas Het grootste deelvan hetlandisingebruikvoor bollenteelt, waarbij hetoppervlak Bollengebied

• • • • • • • • • • • 17 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 18 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Aan bollenteelt gekoppelde bedrijfsgebouwen goedvormgeven • Entrees enranden vanhet ‘bollentapijt’ accentueren. • Vanuit de oost-west wegen deverschillende landschappen • • De specifi AMBITIES BIJDIT THEMA: vanhetproductielandschap.beeldkwaliteit vormgeving enpositioneringvande bebouwingisbelangrijk voor de wing toe, zonder dathetbeeldte rommelig wordt. Eenzorgvuldige raamwerk laatuitbreiding vanbestaandebedrijven ofnieuwe bebou- voor debebouwing.delijk landschappelijkkader Hetlandschappelijke landschap. Sterke vormen groene eendui- randenvandekamers ting voor debollenenvoor eenbetere recreatieve ontsluitingvanhet zorgen voor kan eennatuurlijkewindbeschut- landschappelijk kader moet treff toegevoegd: compenserende maatregelen dieeenondernemer isookdeambitievanlandschapsbouw productieomstandigheden watering nogsteeds aandeorde is. Aandeze verbetering van de waargrondruildynamiek, enverbetering vandeontsluitingenont- vergroting onderhevig. metveel Hetiseenproductielandschap De bollenteelt isnogsteeds aaneensterke intensivering enschaal- behoudenkunnenblijven. de landschappelijkekarakteristieken Hetiseenontwerpopgave mogelijk. onder voorwaarden hoehierbij derijlandschap ten westen vanLisseisverdichting doorbebouwing delenvanhetwaardevolle zichtbaarmaken.In zan- schapsstructuur kunnen daardoor grootschalige open zones ontstaan,diedeland- wordtten zuidenvandeKeukenhofopenheidactief vergroot. Hier en nenduinrand, indestrandvlaktes langsdeHaarlemmertrekvaart Uit diebeleidskeuzes komthetbeeldnaarvoren datlangs debin- verspreid door hetlandelijk gebied. zichtbaar maken. opdestrandwallen te maken. de kamers versterken doorzones opente houdenengroene randenlangs en omte kunnenuitbreiden. Hetmakenvaneengroen eke kwaliteiten vanhetlandschapals ‘bollentuin’ gebieden hebben een kleinschalige kamerstructuur.gebieden hebbeneenkleinschalige rand isookgrotendeels vanopzet. Deoostelijk openmaarkleinschaliger aangrenzende noord-zuid dezone georiënteerde achter debinnenduin- openzone langsdetrekvaart, De bollenstreek inverschillende laatzichonderverdelen ruimtes. Centraal ligtde Kamerstructuur Open zone

• • • • • • • • • • • 19 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 20 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek tdlj it ttose ilgmRecreatiewoningen bijRuigenhoek Stedelijk lint, Stationsweg Hillegom Landelijk lintmettuinderswoningen, Westeinde inNoordwijkerhout Sancta Maria; transformatie Maria; vanvoormaligSancta instituuttot woningen Benutten bouwopgave voor hetversterken van delandschaps- • Behoudenen versterken diversiteit vanhetwoonlandschap • Voorkomen groeien dat dekernenaanelkaar • Ambities bijdit thema het lint. gaathetomeenzorgvuldigeHierbij inpassingvandebebouwingin sloop vanbedrijvengebouwen te compenseren doorwoningbouw. bollenbedrijven stoppen doetzichinde linten deopgave voor omde om landschappelijkeverschillen inhetgebiedte versterken. Waar ook gespreid doorhetgebied. Deze bouwopgave worden kan benut deelsgeclusterdgen te bouwen. worden Ditkan uitgevoerd, endeels van dewoonkernen inhetbuitengebied nog600 ‘Greenport’-wonin- debollenstreekIn ligtdeopgave omnaastdevoorziene uitbreiding van deweg gesitueerd. vang enouderdom hebben.Bijnaalle lintbebouwingisaantwee zijden altijd uiteenmixaanwoningen bestaan,dieeenverschillende om- Hetiskenmerkendvoor debebouwingslinten datzeontwikkeld. bijna lopende wegen maarooklangsdeoost-west wegen bebouwingslinten deloopvantijdhebbenzichnietalleenlangsnoord-zuid ver-In vanhetgebied. variatie iseenkarakteristiek Juistdiemenging en lenteelt gelieerde bedrijvigheidentransport. met zichmee:bollenschuren, ondersteunend glasenaandebol- gen zijngetransformeerd. Debollenteelt brengt specifi duinvilla’s, klooster, instituten envoormalige instituten dietot wonin- op destrandwal, kernenindebinnenduinrand, recreatiewoningen, arbeidershuisjes, kernen landhuizen, stedelijke linten, buurtschappen, lijkt gebied, meteengrote variatieinwoonvormen: tuinderswoningen, schap voor detuinbouweneenwoonlandschap. Hetiseenverstede- De duin-enbollenstreek iseenkustlandschap, eenproductieland- 2.3 Woonlandschap structuur eke bebouwing kernen, linten, enlossebebouwing Het gebiedisnaasteenbollenlandschap ookeenwoonlandschap met verschillende Losse bebouwing Linten Dorpen Stedelijk gebied

• • • • • • • • • • • 21 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 22 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Ambitiebeeld 2.4 Ambitiebeeld Behoudenen versterken diversiteit vanwoonmilieus • Voorkomen groeien dat dekernenaanelkaar • Een rijkengevarieerd woonlandschap, door: Vanuit deoost-west wegen deverschillende landschappenzichtbaarmaken. • • De specifi versterken, door: De landschappelijkekamerstructuur respecteren, maatenhoogteligging vandehogerliggendeweg ontwikkelingen Nieuwe enbebouwing. • Behoudenvandehogemet hagenbeplante wegen enhetraster vanbrede waterlopen • Het kenmerkendezanderijenlandschapkoesteren, door: vandeduinentoe te voegen, beplantingaandekant voor duintypische zover mogelijk • zichtopdebollenvelden opente houden • Behoud vandescherpeovergang tussenduinenenbollen,door: nieuwe woningbouwenclaves opdestrandwallen • doorgaande linten opdestrandwallen metlanente beplanten • te behoudenenversterken deopenheidincentrale ruimte langsdetrekvaart • Versterken vanhetcontrast tussen (v Legenda kamers te maken. kamers eke kwaliteiten vanhetlandschapals ‘bollentuin’ versterken doorgroene randenlangsde oormalige) strandwallenendestrandvlaktes, door:

• • • • • • • • • • • 23 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 24 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek 3 Gebiedsprofi elkaarten

• • • • • • • • • • • 25 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Natuurlijke duinen • • • • • • • • • • • 26 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Strandvlakte Strandwal WaterleidingduinenAmsterdamse Duinen Atlantikwall benoemd indeEcologische Hoofdstructuur. vannieuwe natuuren ecologische verbindingszonesOntwikkelen zoals Ontwikkeling waarneembaar. tussen strandwallen enstrandvlaktes inhetgebiednauwelijks nog ven endestrandvlakten veelal omgespoten. Daardoor ishetverschil en bollenteelt zijndevoormalige strandwallengrotendeels afgegra- tot hetintensief gebruikte agrarische achterland. Voor zandwinning DenatuurlijkeduinenstaaningrootNatura2000-gebieden. contrast terleidingduinen. Alleduingebiedeninderegio zijnaangewezen als breder worden makenze onderdeel uitvandeAmsterdamse Wa- De duinenliggenalseensmallestrook langsdekust,waarduinen Karakteristiek Natuurlijke duinen • Ontwikkelingen dragenbijaanhetbehoud vandeelementen van Ontwikkelingen • Atlantikwall Versterken vanhetkustgevoel het versterken landinwaarts; van • Versterken vanhetecologische enlandzijde. verband tussenzee- • Vergroten enallure kwaliteit vandebadplaatsenmetversterking • Behoudenvandebijzondere landschappelijkeennatuurlijke • Veiligheidsmaatregelen zijnzo vormgegeven datze hetnatuurlijk • natuurgebied Duin/ Dynamisch Ambitie Kwaliteitskaart deze verdedigingslinie. de visueleenfysieke verbinding tussenduinenenachterland. verbindend vrijetijdslandschap’). van deeigenheiddieplaatsen(zieook ‘Gevarieerd en beeld. verstuiving, vernatting enbosvorming bepalenwaarmogelijkhet zandlandschap vanjongeduinen.Natuurlijkeprocessen als Beschermenenversterkenkwaliteit. vanhetreliëfrijk versterken.kustkarakter

• • • • • • • • • • • 27 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 28 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Verblijfsrecreatieterreinen indebinnenduinenrandpassenqua • Behoudvandescherpeovergang vannatuurlijke duinen naar • Aanvullende ambitie gestruind worden. seizoen vrijtoegankelijk enmagookbuiten depadendoorduinen gebied. Tussen enNoordwijk zijndeduinenbuiten hetbroed- Katwijk duinen vormen eensterk contrast methetaangrenzende agrarische vormen ze eennatuurlijkenrecreatief omgeving. aantrekkelijke De relatief smallestrook langsdekust. Ondanksdebeperkte ruimte De natuurlijkeduinenvandeDuin-enBollenstreek liggen alseen Duinen De Coepelduynen tussen Katwijk enNoordwijkDe Coepelduynen tussen Katwijk uitstraling indenatuurlijkeomgeving. bollengebied waardeze aanwezig is. Hetgebiedookvoor fi • worden insamenhangmethetgebied inde Ontwikkelingen • Aanvullende ambitie is niettoegestaan. goed ontsloten enermagbuiten depadengestruindworden, fi in dezuidelijkaangrenzende Hetgebiedisvoor strook. wandelears tere maatisermeerruimte voor een gevarieerd duinlandschapdan groter gebieddoorlopendindeprovincie Noord-Holland. Doordegro- maken onderdeel uitvandeAmsterdamse Waterleidingduinen, een Ter hoogte vanDeZilkwordt hetduingebiedbreder. Deduinen Amsterdamse Waterleidingduinen bekeken. provincie Noord-Holland endeaangrenzende duinenten zuiden etsers toegankelijk maken. etsen Strandwal isduidelijkherkenbaar inlandgoed DeKeukenhof het patroon van zanderijvaarten. van dehoofdstructuur, delocatiesvanlandgoederen enbossenin landschappelijke opbouwisnogzichtbaarindenoord-zuid oriëntatie dan deoudebewoningslinten opdestrandwallen.Deoorspronkelijke nieuwe maaiveldniveau voor te liggen eendeelaanzienlijklagerkwam dere HaarlemenLeiden gebruikt.Deontzandingbetekende dathet schap. Het zandwerd afgegraven envoor ophogingen inonderan- het geaccidenteerde zanderijenland- oudeduinlandschapinhetvlakke Door afgravingen vandeoudeduinenenstrandwallenveranderde Strandwal Nieuwbouwprogramma koppelenaandedorpenenlinten opde • Hetcontrast tussendeopenvlakten endeverdichte zones • Aanvullende ambitie verdichten, maarzones tussen dedorpenopenhouden. voormalige standwallen.Daarbijde strandwallennietcompleet bollenvelden openhouden. (bebouwing enbeplanting)versterken, opde daarbijdoorzichten

• • • • • • • • • • • 29 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 30 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek zien. Het verschil tussenstrandvlakte enstrandwal isinde Elsgeesterpolder duidelijk te nemen deruimtelijke eenheden,die ontwikkelingen Nieuwe • standhoudenvandenoggave In graslanden opdestrandvlaktes • Aanvullende ambitie wilde omspuiten. houden omdatdegronden te natwaren ofdelandgoedeigenaarniet de bollenteelt. Delenvandeoorspronkelijke graslanden bleven be- bodemlagen werden naarboven gebrachtendaarmeegeschiktvoor zijndegronden inhetverledenHiervoor ‘omgespoten’, lagergelegen vindt opeengroot deel vandestrandvlaktes ookbollenteelt plaats. waren delagergelegen ennatte strandvlaktes graslanden, vandaag de strandwallen en–vlaktes nauwelijks nogzichtbaar. Oorspronkelijk Door afgraving vande strandwallen zijndehoogteverschillen tussen Strandvlakte en Hogeveense Polder, Zilkerpolder, Zanderijpolder)alsleidraad. samenhangen metdepoldergrenzen (bijvoorbeeld Lageveense- (afgezande) oudeduinenenstrandwallen. als contrast metdevoor debollenteelt incultuurgenomen Verbeteren vande enbereikbaarheid vandetoegankelijkheid • Versterken vandeherkenbaarheidenbeleefbaarheid vande • Aanvullende ambitie bunker inNoordwijk aanZee isingericht alsmuseum. eendeelverscholen ligt onderhetduinzand.gebleven, Een waarvan werken. Veel bunkers, entankgrachten kazematten zijnbewaard Hollandse kustzijnnogveel resten te vindenvandeverdedigings- tot Zuid-Frankrijk. Langsde liepvandeNoordkaap De Atlantikwall gelegd, bedoeldomeeninvasie vangeallieerde zijdete voorkomen. is inde De Atlantikwall Tweede Wereldoorlog doordeDuitsersaan- Atlantikwall Atlantikwall museuminNoordwijkAtlantikwall aanZee van hetgangenstelsel. belangrijke bunkercomplex verder bijKatwijk-Noordwijk; herstel alsgeheel.Atlantikwall • • • • • • • • • • • 31 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Rust en stilte ((((( ((((( (((((

• • • • • • • • • • • 32 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek 20KE contour Schiphol Stiltegebied • De huidige stille gebieden stil houden als belevingskwaliteit van Dehuidigestillegebieden stilhoudenalsbelevingskwaliteit • Ambitie Kwaliteitskaart discussie over hetwijzigenvande20KEcontour. ende De groei metdebijbehorende vanSchiphol geluidsontwikkeling Ontwikkeling temende vliegtuigenvanafSchiphol horen. de windrichting, regelmatig degeluidenvanopstijgendeenaanko- hetstiltegebied vandeDuin-enBollenstreekIn zijn,afhankelijk van alleen ruimte voor “gebiedseigen” geluid. delijk gebied. dedoorprovincie In aangewezen stiltegebieden is vindtmenrustenstilte alscontrastHier methetdynamisch ste- stedelijking, waarhetdagelijksgeluidde40decibelnietoverstijgt. luwe gebiedenmet beperkte ver- De stiltegebieden zijnde(relatief) Karakteristiek Rust enstilte het buitengebied.

• • • • • • • • • • • 33 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Historische landgoederen dein binnenduinrand • • • • • • • • • • • 34 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Instituut in groene setting in groene Instituut kastelen en Landgoederen Landgoederenzone (Noordwijker Duin, Sancta Maria enBavo-terrein) Maria (Noordwijker Duin,Sancta vanwoningbouw bijopvoormalige instituut-terreinenDe ontwikkeling parkeerplaats enontsluiting. De uitvoering vanhetMasterplan Keukenhofmetnieuwe entree, Ontwikkeling vaninternationaal belang.toeristische attractie nameDeKeukenhofiseensymboolvandehele streekMet eneen cultuurhistorische enrecreatieve waarde. een contrast methetbollengebied. Deze gebiedenhebben eenhoge bijbehorende graslanden endoorhunstatigekarakter enhoutwallen grote betekenis voor deomgeving. Ze vormen methunbossen, De historische landgoederen in deDuin-enBollenstreek zijnvan Karakteristiek Historische landgoederenindebinnenduinrand Vergroten vandeherkenbaarheid landgoederenzone als • Verbetering vanhetensemblelandhuis, vandekwaliteit • Versterking vande afwisselingtussenbeboste strandwallenmet • Ambitie Kwaliteitskaart samenhangend geheel het landschap. bijgebouw, tuinenparkdeherkenbaarheidvan hetlandgoedin landgoederen enbuitenplaatsen enopenstrandvlakten.

• • • • • • • • • • • 35 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 36 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • Ontwikkeling vannieuwe landgoederen -incombinatie Ontwikkeling • Delandgoederenzones uitbouwen tot robuuste enduurzame • Versterken vanderegionale ensemblewaarde vandetwee • Aanvullende ambitie tieve en cultuurhistorische waarde. herkenbaar terug te vinden.Deze gebiedenhebbeneenhogerecrea- landschappelijke opbouwvanstrandwallen enstrandvlaktes nog bossen enopenruimtes isde metdeelsagrarische Hier functie. Herkenbaar enafwisselendpatroon vanlandgoederen, volgroeide Landgoederenzone kwaliteitsimpuls voorkwaliteitsimpuls delandgoederenzone. met waterberging, enrecreatie natuurontwikkeling -als nieuwe landgoederen op destrandwallen. verbindingen, hettoevoegen vanlandschapsbouw-maatregelen en groengebieden dooraante hakenopbestaandegroene , inte passen ingrotere groen- enroutestructuren zoals hetherstel vanderuïne ontwikkelingen, - lokale versterken ofherstellen, - historische zoals structuren, waterlopen, lanenenzichtassen - declusters alssamenhangendegroengebieden te ontwikkelen, Dever-Teylingen) door: clusters landgoederen (Noordwijk-Noordwijkerhout enKeukenhof- Laan aan derandvanlandgoed Warmont landgoed vormt eenmooientree naarhetdorp. endelaanlangsrand vanhet loopt doorindelandgoedstructuur gang naarhetveenweidegebied. Hethistorische lintvan Wormond Huis te Warmont ligtopdemeestoostelijke strandwal, op deover- afgezande delenvandestrandwallenherkenbaar. Ook binnendelandgoederen vanLeeuwenhorst enOff gels enhoutwallen. van hetlandgoedwaarbollenvelden omzoomd worden doorbossin- gelegen strandvlaktes isnogwaarneembaar. Bijzonder zijnderanden weilanden, deovergang vandehogere oude duinennaardelager bewaard. Deinrichtingbestaatonderandere en uithakhoutpercelen het negentiendeeeuwse landschapvanvoor dezandafgravingen hetlandgoedensemblevandeKeukenhofzijnveel kenmerkenvan In is voor hetlandschapsbeeld: waar deaanwezigheid vanlandgoederen inbelangrijke mate bepalend Binnen deDuin-enBollenstreek zijnnogdriegebiedenaanwezig Landgoederen enkastelen em zijnniet ogn authtdr arlnge amn Zorgcentrum Noordwijker Duinindebinnenduinrand Toegang vanuithetdorp naar landgoed Warmont LandgoedKeukenhofkoppelenmetdeoverige toeristische • vandeopenheidaangrenzende Behoudenversterking • vangroene Behoudenversterking randenvandelandgoederen • Versterking vandeecologische betekenis • Versterken vanrecreatief medegebruikenkoppelingaan • Verankeren vandecultuurhistorische waarden • Aanvullende ambitie tanten vanoudelandgoederen, zoals bij hetOverbosch . inhetgebied(RuïneenOud-Teylingenkastelen enHuys Dever) enres- vanomvangKleiner maarmetgrote betekenis voor deplekzijn kwaliteiten inderegio bollenvelden engraslanden. recreatieve routes Koppelingaanrecreatieve netwerken • Handhaven enversterken landschappelijkraamwerk • vandegroene Behoudenversterking inpassing • vanderepresentatieve Behoudenversterking enhoogwaardige • Aanvullende ambitie landgoedachtige setting en Bavo. Deze liggenofaanderandvaneenlandgoedin trum Noordwijker Duinendepsychiatrische centra alsSantaMaria Kenmerkend voor hetgebiedzijngrote instituten zoals hetzorgcen- in groeneInstituut setting uitstraling vanhetinstituutalsensemble

• • • • • • • • • • • 37 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Water als structuurdrager Water als

• • • • • • • • • • • 38 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Plas Polderwatersysteem Zanderijvaarten Boezemwatersysteem Haarlemmertrekvaart Ringvaart Haarlemmermeer Oude Rijn / Kanaal Oegstgeester momenteel opgesteld). van hetopenluchtrecreatiegebied Oosterduinse (eenvisiewordt Meer vaneenrecreatieve ende upgrading De ontwikkeling waterstructuur inrichtingvanoevers Aanlegvan natuurvriendelijke • Beschermingvanzoete gebieden kwel • Bewustomgaanmetzoet water enmeerinzetten opmeer • Vermindering van landbouwemissies • Verbeteren vandewaterkwaliteit door: eninnovatieve Maatwerk oplossingenoppeilgebiedniveau • Vasthouden inbovenstroomspeilvak, aanlegopenwater, • wateropgaveDe lokale (=waterbergingstekorten) oplossendoor: berging. entochtenverbreden ter behoeve vanbestaandevaarten vanwater- voldoende berging engoedeaan-afvoer, doorhetverdiepen en water inhetpoldergebied tenDe aanlegvanextra behoeve van Ontwikkelingen de Duin-enBollenstreek. metzijnoost-west oriëntatieonderbreektRijn dekustlijnenbegrenst strandvlakten en droge strandwallen nogduidelijkte zien.DeOude watersysteemaan deze. ishetverschil hetlokale tussennatte In enzijnonderschikt gebied liggenmeestalhaaksopdetwee vaarten lemmermeer volgt deze richting. hoofdwaterlopen Overige inhet vandeHaar- strandvlakte parallel aandekustenook deRingvaart isaangelegdopeenlage te herkennen.DeHaarlemmertrekvaart hetwatersysteemIn vanhetlandschapduidelijk isdehoofdstructuur Karakteristiek Water alsstructuurdrager zelfvoorziening inverband mettoename verzilting belangrijkste maatregelen) ophogen indelaagste delenineenpeilvak(ditzijnderuimtelijk Versterken vanhetrecreatieve vande en/ofnatuurlijke karakter • enplassenzijnwaar Deoevers kanalen vanrivieren, vaarten, • deze plaatsvinden langsderivierdankrijgen Alsontwikkelingen • buiten envaarten plaatsvindenaan kanalen Alsontwikkelingen • deuitstraling De(provinciale krijgen enhistorische) vaarwegen • Waar mogelijkverbeteren vandeecologische waterkwaliteit door • Waar mogelijkwordt waterbeheer gezocht en naarduurzaam • Bewakenenherstellen vancontinuïteit vanlandschappelijke • vanZuid- Eenbeleefbaarwaterstelsel alsdragendestructuur • Ambitie Kwaliteitskaart plassen. water. verdichting (privatisering) vandeoevers, grenzend direct aan het en beleefbaarte houdenisergeenruimte voor verdere Omoeversmogelijk openbaartoegankelijk. enwater toegankelijk vanderivier. van heteigenkarakter of versterking naarderivierendragendeze bijaan behoud (ook) eenvoorkant landschap) waarnodig. als identiteitsdragers enherstel vancontinuïteit (ook aanliggend rustige envoorname karakter, vanerfgoed behoudenversterking het stedelijk gebied, dandragen deze vanhun bijaanversterking voor zichtopenvanafhetwater. infrastructuur.en doordevormgeving vankruisende Aandacht eenheid vaninrichtingdeoevers enbegeleidendebeplanting van regionale landschappelijkedragersdooreen doorgezette ensloten. inrichten vandeoevers langsvaarten natuurvriendelijk het watersysteem. enrobuustegewerkt aaneenklimaatbestendige inrichtingvan envaarten. alskanalen structuurdragers uitstraling vanhetwater. Holland: verbeteren vandezichtbaarheid, en toegankelijkheid,

• • • • • • • • • • • 39 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 40 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek De Oude Rijn in Katwijk, Biltlaan inKatwijk, De Oude Rijn Ter hoogte van vandedoorsnijdingduinenkwaliteit • Versterken vandeherkenbaarheidOude Rijn • Aanvullende ambitie vormen dezuidelijkebegrenzing vanhet plangebied. danvaneenrivier.teringskanaal enOegstgeester OudeRijn Kanaal van eenuitwa- zing vandeDuin-enBollenstreek meer hetkarakter binnendebegren-oost-west heeft richtingdominant.DeOude Rijn de parallel vandeOudeRijn langsdekustlopenisrond deoeverwal langs dekust. Terwijl verder langsdekustbeeldbepalendelijnen onderbreektDe mondingvandeOudeRijn hetstrandwallenlandschap /OegstgeesterOude Rijn Kanaal (historische) belang vandeOudeRijn de openbare ruimte inovereenstemming brengen methet • Ontwikkelingen aandewatergangen dragen bijaandeversterking Ontwikkelingen • Aanlegvannatuurlijkeoevers langshetboezemwater • Ecologische verbindingen koppelenaanhetboezemwatersysteem • Aanvullende ambitie bochten. metveel rechtede strandwallen enzijnopgebouwd stukken uitkorte van hetlandschap. Deboezemwatergangen doorsnijdenveelvuldig zemsysteem liggenmeestal haaksopdekustlijnenhoofdrichting inhetgebied.geen structuurdrager Dewatergangen vanhetboe- Het boezemwater enringvaart, is, metuitzondering vandetrekvaart Boezemwatersysteem van zichtlijneninhetgebied. De Ringvaart inLisse De Ringvaart Behoudvandegroene, openbare zone langsderingvaart • Hetcontrast vantwee landschappen (kustlandschapen • Aanvullende ambitie de ringvaart. openbare groengebieden, erstaatgeenbebouwinggeoriënteerd op zijnoverwegend achtig watersysteem. Derandenlangsderingvaart enkele oost-west georiënteerde watergangen vormt ze eenladder- en SamenmetdeHaarlemmertrekvaart de Duin-enBollenstreek. (voltooid in1845)vormtDe ringvaart eenduidelijkebegrenzing van Haarlemmermeerpolder Ringvaart gebied. droogmakerij) versterkt aanweerskanten deoriëntatieinhet

• • • • • • • • • • • 41 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 42 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek waterhuishouding inhetgebied. grond werd eenbelangrijke afgegraven. rol heeft inde Detrekvaart ligthogerdandebollenvelden indeomgevingwaar De trekvaart meer voor personenvervoer vanafgegraven enhetvervoer zand. uit1657verbindt HaarlemmetLeiden en diende onder De trekvaart Haarlemmertrekvaart mogelijk versterkt. behouden enwordt blijft waar De openheid indecentrale ruimte langs detrekvaart • Kruispunten metoost-west Kruispunten gerichte wegen alsherkenbare • Aanlegvanwaterbuff • Handhaven enherstellen vanzichtlijnentussentrekvaart, • en Handhaven enherstellen vanzichtlijnentussentrekvaart • Behoudenherstel vanvaarwegpanorama’s enzichtlijnen • Herkenbaarhoudenvanhetprofi • als langestructurerende lijnin Herkenbaarhoudenvandevaart • Aanvullende ambitie vaart bewaken.(zieookN-wegen) vaart oriëntatiepunten inhetgebied, daarbijdecontinuïteit vande verbindingen endeinrichtingvanrietlanden. bollenvelden enhistorische bebouwing. parallel liggendespoorlijn. de centrale openruimte ers incombinatie metecologische el van de vaart el vandevaart ten bewaard. hetzicht over indezanderijen blijft de langebrede vaar- Bij eventuele ontwikkelingen aandewatergangen dragen bijaandeversterking Ontwikkelingen • endeoverige Hetcontrast tussendezanderijvaarten • alskenmerkend Herkenbaarhoudenvanhetpatroon vanvaarten • Aanvullende ambitie zijn ze kenmerkendvoor ditgebied. en dehogergelegenwegen (ophetoudeniveau vandestrandwallen) troon Gecombineerd vanbrede metdebollenvelden zanderijvaarten. De afgegraven pa- strandwallenkenmerkenzichdoorhetstrakke Zanderijvaarten van zichtlijneninhetgebied. aante leggen oevers langsdevaarten natuurvriendelijke door hetkenmerkendebrede profi watergangen inhetgebiedwordt behoudenenversterkt, element inhetzanderijlandschap el te handhaven engeen

• • • • • • • • • • • 43 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 44 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek structuur vandepolder(bijvoorbeeld Elsgeesterpolder).structuur verloopten enzijnbepalendvoor hebbenvaakeenkarakteristiek de die hetwater afvoerden Debrede slo- inderichtingvanOudeRijn. bredere sloten indestrandvlaktes. Deze zijnvaakoudewatergangen gangen indevlaktes te herkennen.Daarnaastliggennogeenaantal en nogintakte strandwallenisvaaknog en hebbeneengrilliger verloop. Hetverschil tussenstrandvlaktes Vergeleken zijndesloten veel onopvallender metdezanderijvaarten bestaatvooralHet polderwatersysteem uitsmallewatergangen. Polderwatersysteem Polderwatergang langs detrekvaart in hetgrotere aantalwater- Polderwater instrandvlaktes: dewaterberging koppelenaande • Polderwater ingraslanden: dewaterbergingsopgave combineren • indeduinen voor Zoete natuurontwikkeling alskans kwel • Aanvullende ambitie van zichtlijnen doorgaande noord-zuid georiënteerde watergangen enherstel oevers met deaanlegvannatuurvriendelijke beperken) gebruiken (endaarmeewateroverlast inhetbollengebied Geenverdere uitbreiding vanverblijfsrecreatieterreinen langsde • Hetwater toegankelijk enbeleefbaarhouden,waarmogelijkzijn • Aanvullende ambitie plexen, deandere driezijdenworden omzoomd doorbollengebied. liggen langsdewestelijke oever eenaantalverblijfsrecreatiecom- zijn aangewezen alszwemwaterlocaties. BijhetOosterduinse meer kenberger plas, beidezijn ontstaandoorzandwinning. Beideplassen hetgebiedliggentwee plassen, hetOosterduinseIn meerendeKlin- Plas Zwemplek plas aan deKlinkenberger oevers. de oevers openbaartoegankelijk.

• • • • • • • • • • • 45 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Doorsnijding spoor, verdichte stationsomgeving spoor, verdichte Doorsnijding Á ¯ • • • • • • • • • • • 46 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek OV-panorama Station Spoor Ontwikkeling vaneenhoogwaardig busnetwerk voor deregio.Ontwikkeling gebieden. promoten enontsluiten vandeverschillende recreatief aantrekkelijke Aanleg vaneenrecreatief-transferium bijstationSassenheim enhet Ontwikkeling Hollandse (bollen-)landschapbeleefbaarenzichtbaaris. De zogeheten ov-panorama’s Zuid- waarhettypische zijndieplekken de stationsomgevinghebbengeenuitgesproken programma. stations,oversteekbaarheid. Aandespoorlijnenliggenenkelekleine aan deA44.Samenvormen ze barrières inverband metde geringe en koppeld aanandere deHaarlemmertrekvaart infrastructuurlijnen, deDuin-enBollenstreekIn zijndespoorlijnenvoor eengroot deelge- Karakteristiek Doorsnijding spoor,verdichtestationsomgeving • Er ontstaan stationsgebieden met een aantrekkelijke kwaliteit die kwaliteit Erontstaanstationsgebiedenmeteenaantrekkelijke • • Specifi Eenvisuelerelatie tussenspooren omgevingisgewenst; dit • Ambitie Kwaliteitskaart omgeving enhaarligging inhetnetwerk. passend isbijdeaard enomvang vanhetstation,destedelijke voorrespect bestaandekwaliteiten binnenhetpanorama. omringende landschap. Dithoudtin:behoudvan deopenheiden kwaliteiten vanZuid-Holland. Behoudenvanhetzichtop vervoerpanorama’s. menvanuitdetrein de ervaart Hier en landschappelijkeomgevinggeldtindeopenbaar de trein opdeomgeving. rekening houdenmethetzichtvanuit betekent datontwikkelingen eke aandachtvoor devisuelerelatie tussenspoor

• • • • • • • • • • • 47 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 48 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Spoorlijn tussenLeiden enHaarlem veenweidegebied. volgtSchiphol deA44enligtopgrens tussenkustlandschapen uitzicht opdebollenvelden. Detweede spoorlijntussenLeiden en het spoorisopenenvanuitdetrein isinhetvoorjaar eenprachtig spoor opafstand te liggen.Hetgebiedrond vandedorpen kwam indelaaggelegenstrandvlakte gebouwd, waardoortrekvaart het Het spoortussenLeiden enHaarlemwerd langsdeHaarlemmer- Spoor Debarrièrewerking vanhetspoorminimaliseren dooraangename • vormgeving vandespoorlijnzonder functionele begeleidende Kale • handhaven enversterken. Zichtlijnentussenspoorentrekvaart • naarhetspoor. liggen metdevoorkant ontwikkelingen Nieuwe • Aanvullende ambitie mogelijk intact blijven. mogelijk intact en historische routes herkenbaarenafl logisch vormgegeven, zodat hetlandschappelijkestructuren dwarsverbindingen.en bruikbare Deze verbindingen worden landschap. beplanting etc. ophet meteenminimaleruimtelijke impact eesbaar zijnenzoveel • Ontwikkelingen indestationsomgevinghoudenrekening metde Ontwikkelingen • Aanvullende ambitie dorp vlakbijdeHaarlemmertrekvaart. ligtopafstand vanhet StationHillegom richting deKagerplassen. weg gevormd vandesnelweg en ligthetstationaandeandere kant het dorp. Sassenheimwordt In derandvanhetdorpdoorsnel- twee stationsinhetgebied, liggenbuiten SassenheimenHillegom, Alleen in Voorhout ligthetstationcentraal inhetdorp. Deoverige Station Station Hillegom centrum ontwikkelen. - in Voorhout destationsomgevinginsamenhangmet het recreatietransferiums (zievrijetijdslandschap) als ontwikkelen - destationsSassenheimenHillegom ligging vanhetstationten opzichte vandedorpskern: Spoorlijn tussenbollenvelden bijHillegom OpenhoudenvanhetOV-panorama ophetveenweidelandschap • Handhaven enversterken van hetzichtopdebollenvelden en • Aanvullende ambitie Kagerplassen. ter hoogteDe tweede spoorlijnheeft vanSassenheimuitzichtopde uitzichtopdebollenvelden.speciaal detreinreis voor eenperfect hetvoorjaar makenveelHollandse kust.In (inter-)nationale toeristen en tussenHillegom Het traject voorVoorhout de iseenvisitekaartje OV-Panorama met deKagerplassen. behouden blijft. de duinenvanuittrein, zodat hetOV-panorama optimaal

• • • • • • • • • • • 49 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek

Weg door stad en land en stad door Weg

H G & > • • • • • • • • • • • 50 Gebiedsprofi el Duin-& en Bollenstreek Entrees Entrees hetvoor gebied Open venster Panorama Lokaal wegennet Weg langs binnenduinrand N-weg Autoweg lande Autosnelweg Autosnelweg opovergang dorp-land lijke doorsnijding lijke • Ontwikkelingen aandesnelweg zijnaltijdintegrale Ontwikkelingen • Eenvisuelerelatie tussenweg enomgeving isgewenst; Vanaf • Buiten hetstedelijk gebieddoorsnijdtde snelweg hetlandschap • derand vandebebouwing Daarwaardesnelweg tegelijkertijd • Autoweg Ambitie Kwaliteitskaart Noordelijke Rijnsburg. Randweg Geplande wegen zijnderandweg Voorhout, en de deDuinpolderweg Ontwikkeling N207 uitdeHaarlemmermeerpolder. vande snelweg afritten, deafritten vandeN206enaantakking ting vanhetgebied. Belangrijke entrees vanhetgebiedzijn naastde Twee provinciale wegen, deN206enN208vormen dehoofdontslui- doorgaande wegen zoals deA44liggenaanrand vandestreek. ligtdeDuin-enBollenstreekSchiphol relatief verkeersluw, grote endenabijheidvan Ondanks decentrale ligging indeRandstad Karakteristiek Weg doorstadenland Verminderen vandebarrièrewerking vanwegen voor • Verknoping metandere manieren enhet vanvervoer • gebiedsopgaven. Daarbij wordt specifi landschappelijke hoofdstructuren beleefbaar. met de snelweg zijndeomringendelandschappen enkruisingen zonder metditlandschap. logistieke functionele, interactie waaronder doorgaande verbindingen tussendorpenommeland. aandachtvoorvormt, vandedorpsrand, dekwaliteit isextra voor: doorgaande recreatieve verbindingen onderliggend wegennet eke aandachtgevraagd Waar N-wegen landschappelijkehoofdstructuren kruisen, • wordt ofaante Nieuwe passen infrastructuur altijdbeschouwd • Bijnieuwe beweegt infrastructuur deweg waarmogelijkmeemet • N-weg • Nieuwe ontwikkelingen concentreren ontwikkelingen Nieuwe zichrond af-enopritten • Doorgaande ecologische verbindingen • ontworpen enkomenterug indebeeldkwaliteitsparagraaf. bijvoorbeeld een brug).Deze ‘contactpunten’ worden metzorg zichtbaarenherkenbaarteafzonderlijke blijven structuur (door dientdelandschappelijkelijnals bijvoorbeeld vaarten, en behoudvangebruikswaarde vanhetomliggendgebied. logische oplossingenvoor doorgaande recreatieve verbindingen verstaan; omgaanmetdoorlopendelandschappelijkestructuren, Onder inpassingwordt naastligging inhetlandschapook als eenintegrale gebiedsopgave inclusiefinpassingsvraagstukken. de hoofdrichting vanhetlandschap. stedelijk gebied. naarhetachterliggende vandeontwikkeling entreefunctie van desnelweg. wordt Hier rekening gehoudenmetde

• • • • • • • • • • • 51 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 52 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek zichtbaar Snelweg en spoorlopendeels parallel, het achterliggende veenweidegebied isdeels Zichtbaarheidvanhetveenweidegebied aandeoostkant • Waar insamenhang A44enspoorparallellopenontwikkelingen • Aandachtvoor vanderand, dekwaliteit waaronder doorgaande • Aanvullende ambitie open metslechtslossebeplanting. bedrijventerreinen af, elkaar richtinghetveenweidegebied ishetzicht vanSassenheimwisselengroenstrokenopen gebied. Aandekant en sen Sassenheimdattot aandeA44gegroeid isenhetlandelijke het veenweidegebied. Deweg vormt hiereenscherpegrens tus- De A44ligtopdeovergang vandemeerverdichte strandwalnaar Auto snelweg opovergang dorp-land vergroten. beoordelen. toeristische routes tussenduinenenveenplassengebied. verbindingen aandachtvoor tussendorpenommeland. Extra lemmermeerpolder Zicht naar hetnoorden metopdeachtergrond Haar- dekust enrechts deringvaart Zichtbaarheidvandegradiënt tussenkustlandschapen • Aanvullende ambitie strook. isdichtgeplantmeteenbos- met zichtrichtingdeKagerplassen vandesnelweg Dezuidkant richting dedroogmakerij enringvaart. de veenweideplassen. noorden is er eenopenpanorama Richting der ligtopdegrens tussendeenigedroogmakerij in het gebieden stukvanA44tussenSassenheimenHaarlemmermeerpol- Een kort Auto snelweg landelijkedoorsnijding veenweidegebied vergroten. De N206 heeft het karakter vaneen kustautoweg hetkarakter De N206 heeft duingebied. langsdeduinenmetprachtigzichtophet Zilk looptdeN206direct de nabijheidvankustduidelijkwaarneembaar. Ter hoogte van de is daardoor beperkt. Toch isdoordeweginrichting enbeplanting de weg beplant,hetzichtoplandschap ten minste aanéén kant weg verhoogd enautonoom vandebebouwing. grote Over delenis bouwd alsautoweg. debebouwde In komvanNoordwijkerhout ligtde Ten tot aandeprovinciegrens noorden vanKatwijk isdeweg uitge- De N206ligtvrijinhetlandschapenlooptparallelaande kustlijn. Autoweg • Aantal doorzichten ophetbollengebiedvergroten Aantaldoorzichten • zichten ophetlandschapbehoudenenversterken Karakteristieke • als Karakter ‘kustautoweg’ behoudenenversterken door • Aanvullende ambitie karakteristieke beplanting karakteristieke

• • • • • • • • • • • 53 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 54 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek

Hu is T er D u i

n zee zicht op duinen

zicht op

duinen N444

open N206 grasland oriëntatiepunt zicht op trekvaarttrekvaart

zicht op d

bollenzicht op landgoed u N443 i bollen n e n groene drager

N208 N442 Vier wegen naardekust metelkeeneigen karakter Doorgaande linten opdestrandwallen worden beplant alslanen. naar dekustnietoveral goed. de hoofdstructuur, daardoor zijndeverbindingen vanhetachterland enzijnondergeschikt aan gen haaksopdelandschappelijkestructuur van aangrenzende kavels. DeN-wegen (N442,N443enN444)lig- weg komtdoorbeplanting zelf isnietbeplant,hetbeschutte karakter wegen volgt staat veel lintbebouwinglangsdeweg (zielinten). De deels nieuwe randwegen omdedorpen. Waar deN208oudere weg). DeN208isontstaandooropwaardering van oudere wegen en samen metdeandere (N206:zieauto- N-wegen eenladderstructuur vanzuidoostnaarnoordwestlandschappelijke structuur envormen De twee hoofdwegen inhetgebied, deN206enN208,volgen de N-weg nen, enbieden zichtopde bollenvelden. de beleving vanopenstrandvlaktes endedichtere strandwallen enuiteindelijk dedui- De oost-west georiënteerde wegen vormen doorsnedesdoorhetgebied zorgen voor • Kruispunten met de trekvaart alsherkenbare oriëntatiepunten in metdetrekvaart Kruispunten • DeN208als ‘groene drager’ vanhetgebied:doorgaande • Langsdenoord-zuid gerichte wegen doorde doorzichten • Vanaf deoost-west georiënteerde wegen deuitzichtopduinen • Onderscheidtussenwegen opdestrandwallen enwegen in • Bijnieuwe volgt infrastructuur deweg waarmogelijkde • Aanvullende ambitie water) bewaken.(zieook het gebied, daarbijdecontinuïteit vandevaart laanbeplanting realiseren (zieooklinten) lintbebouwing bewaren. (zieookopenvensters enlinten) en debollenvelden koesteren enwaarmogelijkverbeteren. beplanten enwegen indestrandvlaktes opente houden. strandvlaktes, doorwegen opdestrandwallenmetbomen te hoofdrichting vanhetlandschapofloopthaaks erop.

• • • • • • • • • • • 55 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 56 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Hagen langs dewegen versterken dekamerstructuur. gende gebiedisafgegraven, langsdewegen liggenheelsteile taluds. ging ophetoorspronkelijke niveau vandestrandwallen.Hetomlig- Kenmerkend bijoudewegen inhetzanderijlandschapisdehoogtelig- strandvlaktes. relatief openlandschapmetnameinhetzanderijlandschapende windkeringen aangeplantenzorgen voor ‘aankleding’ vanhet verder weg begeleidendehagen.Dehagenwerden vroeger alsnatuurlijke De wegen inhetgebiedzijnnauwelijks metbomenbeplantmaardoor wegennetLokaal nog niet het gevalis, beplantmethagen. hoge wegen in dezanderijenblijvenDe karakteristiek behouden en,voor zover dat Aanlegvanmeerstopplaatsen bijvensters ophet • LangshetzuidelijkedeelvandeJacoba vanBeierenweg en • Dehagenlangswegen handhaven ennieuwaanleggen.Nieuwe • Zichtbaarhoudenvanhoogteverschillen tussende wegen’‘hoge • Aanvullende ambitie bollenlandschap laanbeplanting realiseren (zieooklinten) de Gooweg opde(voormalige) strandwalleneendoorgaande langs bollenvelden. hagen planten metnamelangswegen metweinig bebouwingen en hetzanderijenlandschap duinen, en openheidnaar de velden. De scherpe overgang vanduinen naarbollenveld behoudendoor dichtingeplante blijft vanaf deze weg ontsloten. De meeste verblijfsrecreatiecomplexen indebinnenduinrandworden rama’s opdebollenvelden. sterk aanwezig entegelijk zijnvanafdeweg eenaantalmooiepano- ligt opdescherpegrens tussenduinenenbollen,het ‘kustgevoel’ is vormt de weg dehoofdroute voor hetrecreatieve verkeer. Deweg Langs devoet vandeduinenvanafNoordwijk aanZee tot aandeZilk Weg langs binnenduinrand Aanlegstopplaatsen bijvensters ophetbollenlandschap • Zichtophetbollengebiedopenhouden • Accentueren vandescherpe grens doortoevoegen vanduin- • Aanvullende ambitie typische beplanting aan de kant vandeduinen beplantingaan dekant typische

• • • • • • • • • • • 57 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 58 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek beplanting Open vensters tussendebebouwing en Groot panorama vanafeenhoofdweg Koesteren vanpanorama’s waarmeerdere vandeze • Behoudvanpanorama’s opkenmerkendelandschappenzoals de • Aanvullende ambitie rand opdebollenvelden inhetnoordelijke deel. N444 opdeElsgeesterpolder envanafdeweg langsdebinnenduin- der, vanafdeN206opbollenvelden endebinnenduinrand, vanafde wegen: Vanaf deA44ophetveenweidegebied endeElsgeesterpol- relatief zeldzaam. Grote panorama’s zijn te vindenlangsenkelehoofd- bijna elkeweg bebouwingstaat,daardoor zijngrote vergezichten De Duin-enBollenstreek iseenverdicht waarlangs kamerlandschap Panorama landschappen samenzichtbaarzijn. duinen, hetbollengebiedendelandgoederen. Open venster met zichtopdeduinen inNoordwijk-Binnen, Zeeweg Nieuwe Panorama vanafdeN206richtingOosterduinse meer • (Voor overige (Voor vensters enzichten ophetlandschapzieookde • endevensters metzichtopdelandgoederen. • devensters langsdeoost-west georiënteerde wegen metzicht • devensters vanuitdeduinenrand opdebollenvelden envice • zijn daarbijbijzonder vanbelang: de belevingvanhetlandschap. Devensters langseenaantalroutes open vensters zijnbelangrijk voor vanhetgebieden deattractiviteit openingen-venstersmaar eerder -naarhetlandschap. korte De schap endebollenvelden. Deze zichten zijngeenbrede vergezichten Vanaf dewegen enlinten bestaaterregelmatig zichtophetland- Open venster beschrijving enambitiesbijlinten.) op delanggerekte openruimtes parallelaandekust versa vanafhetachterland opdeduinen, Een vande entrees naar deDuin-enBollenstreek: deN207 vanuitdeHaarlemmermeerpolder Stopplaats bijeen toeristisch uitzichtspunt Benuttingvanopenvensters alstoeristische uitzichtpunten. • vanopenvensters Behoudenversterking opdeduinen,het • Aanvullende ambitie bollenlandschap endelandgoederen. Verbetering vandeentree beeldkwaliteit vandebollenstreek door • Aanvullende ambitie voor zakelijkeenrecreatieve bezoekers. vandestreek Zijzijn hetvisitekaartje naar deDuin-enBollenstreek. vanuit hetnoorden endeHaarlemmermeerpoldervormen deentrees De afritten vandesnelweg A44endeautoweg N206endeN-wegen Entrees voor hetgebied beplanten. bollenvelden te verbeteren endeentrees opdestrandwallente verrommeling opte ruimen,het zichtophetlandschapende

• • • • • • • • • • • 59 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Gevarieerd en verbindend vrijetijdslandschap • • • • • • • • • • • 60 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek ! R Recreatietransferium Vaarroute Wandelroutenetwerk Fietsknooppuntennetwerk Lange afstand wandelroute Lange afstand fietsroute Stedelijk groen / recreatiegebied Weidevogelgebied Natuurgebied Verblijfsrecreatie Keukenhof kastelen en Landgoederen Badplaats Strand • Inzet vande provincie Inzet richtzich vooral opnieuwe ontwikkelingen • • Opheff Voorkomen van(nieuwe) obstakelsinhet recreatief netwerk • tot eensamenhangend, gevarieerd, Ontwikkeling verbindend en • Vrijetijdslandschap enprovinciale landschappeninhetbijzonder Ambitie Kwaliteitskaart - Ontwikkeling ontstaan. toeristisch-recreatief seizoen verlengd worden eneenbreder aanbod vandaag losnaastelkaar, het te verbinden doordeze kan metelkaar bollengebied metdeKeukenhof. De twee toeristische troeven staan het-vooralen aandeandere inhetvoorjaar kant -veel bezochte sen Noordwijk aanZee) aanZee (enbuiten hetplangebiedKatwijk elkaar. hetstrandenduinengebiedmetdebadplaat- Aaneenkant deDuin-enBollenstreekIn komentwee toeristische troeven bij Karakteristiek Gevarieerd enverbindendvrijetijdslandschap en belevingswaarde. landschappen indenabijheidvanstad met eenhogegebruiks- in deprovinciale landschappen: toegankelijke enmultifunctionele van openbare verbindingen enroutes. woonlocaties. door bijvoorbeeld verbreding enaanlegvanwegen ofnieuwe provincie door: stelsel vangebiedenenroutesaantrekkelijk opdeschaal van de en vanbarrièrewerking doorhetwaarmogelijktoevoegen Vergroten enallure kwaliteit vandebadplaatsenmetversterking • Duin Zuid-Holland isalswaterprovincie enaantrekkelijk. bereikbaar • vanderegionale Uitwerking recreatieve naar bereikbaarheid • Sterke verbinding stad-landdooreenaansluitend routenetwerk • Fiets-, wandel-envaarroutes: van deeigenheiddieplaatsen (zieook ‘Natuurlijke duinen’). dergelijke zijnonderdeel vanhet netwerk. toevoegen vannieuwe verbindingen. Havens, aanlegplaatsen en vandevaarnetwerken endaarwaarmogelijk belevingskwaliteit Verbeteren vanderecreatieve gebruikswaarde en nieuwe bijzondere locatiesworden toegevoegd. maarkunnenook gebruik gemaaktvancultuurhistorisch erfgoed, de uitbreiding vanrecreatieve voorzieningen wordt waarmogelijk maken vanrecreatieve rond deknooppunten. ontwikkelingen Voor overstappunten) vormt debasisvoor hetplanologisch mogelijk routes enbestemmingen entoeristische (transferia, poorten met omliggendeprovincies. netwerk verbindt tevens hetZuid-Hollandse vrijetijdslandschap fi Maaswijdte routenetwerk: wandelaars0.5km, aangevuld metstadlandverbindingen enderecreatietransferia. fi voor fi jnmazig netwerk wordt gevormd doordelangeafstandroutes etsen, varen enwandelen.Debasisvaneenregionaal etsers 2 km. Dit etsers 2km.

• • • • • • • • • • • 61 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 62 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • Ontwikkelingen vergroten Ontwikkelingen dediversiteit inruimtelijke inrichtingen • dragenbijaanhetverbeteren van dekwaliteit Ontwikkelingen • Verbinden vanhetstedelijk groen (binnenenbuiten decontour) • Groengebieden/recreatiegebieden: Waar mogelijktransferia koppelenaanstedelijk groen zodat • Detransferia zijngebiedsspecifi • Transferia Toegankelijk enbeleefbaarmaken vanuniekenatuurlandschappen • Natuurgebieden: Waar nodigenmogelijktoevoegen vannieuwstedelijk groen of • stedelijk groen. Hetaanbodwordt hierdoor specifi kenmerken ter plaatseendeligging ten opzichte vanandere het stedelijk weefsel, derecreatievraag, delandschappelijke Deze diversiteit isgebaseerd opde ligging ten opzichte van programma tussendeverschillende engroengebieden. recreatie- buitenstedelijk groen. ter plaatseendesamenhangtussenhetbinnenstedelijk en het recreatief routenetwerk. door middelvanrecreatieve doorgaande routes dieaansluiten op pleisterplaatsen, ervaringsmomenten enroutes.pleisterplaatsen, ervaringsmomenten landelijk gebied. komenstad enlandsameninbijvoorbeeld Hier ze alspubliekeruimte functioneren voor destaden het transferium enrepresentatief met plaatse. van Zuid-Holland inevenwicht metde recreatiegebied. verbonden metdeZuid-Hollandse kwaliteiten. ek ingericht,herkenbaar als een hoge ontwerpkwaliteit. een hogeontwerpkwaliteit. ecologische draagkracht ter ecologische draagkracht eker ensterker Strand bij Noordwijk Concentreren vanvoorzieningen rond destrandopgangen • Behoudenenversterken vande vanhetnatuurlijkekarakter • Hetstrand behoudzijnnatuurlijkkarakter • Aanvullende ambitie gangen zijnalleenvoor wandelaarsenfi deel vanhetstrand ligtverscholen achter de duinen,veel strandop- aanZee.buiten hetplangebied, ligtbadplaatsKatwijk Hetoverige enige kustplaatsbinnenhetplangebied. Ten zuidenvandeOudeRijn, voortoeristische trekker hetgebied, metNoordwijk aanZee als Het strand metaangrenzende zee endeduineniseenbelangrijke Strand strandopgangen etsers bereikbaar. Boulevard Noordwijk aanZee het plangebied). Ten aanZee (buiten ligtbadplaatsKatwijk zuidenvandeOudeRijn Duin, eenbekendhotel meteenlangeenroemrijke geschiedenis. naardezee.karakter Centraal tussenbeideboulevards ligt Huister duinen, vandaaruitleidenstrandafslagen meteenmeernatuurlijk aan dekust.Hetoverige deelvanhetdorpligtverscholen achter de eenboulevard direct de Hollandsekust.Deeigenlijkebadplaatsheeft tot éénvandebelangrijkste badplaatsenlangs zichontwikkeld heeft wijk-Binnen aandekusttussenduinen.Deoudevissersplaats De badplaatsNoordwijk aanZee ligtvooruit geschoven voor Noord- Badplaats (zie identiteitsdragers) De Keukenhof (zie landgoederen) Landgoederen enkastelen (zieookdorpsrand:Zeefront) • BijNoordwijk derelatie methetbollengebiedinachterland • relatie tussenboulevard, Devisueleenfunctionele strandenzee • Rondeninbebouwd gebiedwordt vande deversterking • Aanvullende ambitie versterken enzo seizoensverbreding mogelijkmaken. en doorbijvoorbeeld strandopgangen toe te voegen. versterken, door hetzichtopdezee te behoudenenversterken waterkering samenopgepaktmetdestedelijke vernieuwing.

• • • • • • • • • • • 63 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 64 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Aanlegnieuwe natuurmetrecreatief medegebruik(afhankelijk • Ecologische verbindingen in de binnenduinrandrespecteren het • Ecologische verbindingen tussendeverschillende gebieden • Aanvullende ambitie gebruikte gebied. verbonden; ze vormen groene eilanden binnenhetintensief agrarisch hoog, maaronderlingzijndenatuurgebieden nietgoedmetelkaar natuurgebieden inhetgebied. Dekwaliteiten vandegebiedenzelf zijn Duinen, landgoederen endeweidevogelgebieden zijn debelangrijkste Natuurgebied de duinen,langerechte lijnen inhetbollengebied Vormgeving vanecologische zones sluitaanbijdeomgeving: organische vormen in van draagvermogen), zoals Hillegom-Noord bij deomgevingaansluit. contrast tussenduinenenbollengebieddoor eenvormgeving die bermen. watergangen, wegbegeleidende beheerde hagenenextensief versterken, bijvoorbeeld doornatuurlijkeoevers langs • Koppelen van cultureel erfgoed aanhet recreatief Koppelenvan cultureel erfgoed routenetwerk. • vanhet gebied wordt Detoegankelijkheid behoudenofverbeterd. • Hetregionale routenetwerk voor fi • Vanuit dedorpen,kustenstationszijner aantrekkelijke • Aanvullende ambitie kelijk te benutten is. manier isereenprovinciedekkendnetwerk datdoorrecreanten mak- netwerk gerealiseerd. Zuid-Holland iseenknooppunten In Opdeze Fietsknooppuntennetwerk enwandelnetwerk Kwalitatieve upgrading recreatiegebieden, metname • Versterken vanderelatie tussendorpsgebied enhetomringende • Aanvullende ambitie de randvandorpen. Verspreid over aan hetgebiedliggeneengroot aantalsportparken Tespelduyn inclusief golfbaanligtrondom devoormalige vuilnisbelt. meer endeKlinkenbergerplas. Hetnieuwingerichte Landschapspark Recreatiegebieden liggenrond detwee plassen,hetOosterduinse- Stedelijk groen /recreatiegebied vermeden. ensmallewegen wordt medegebruik vandrukke en knelpuntvrij, voor eenrecreatieveherkenbare startlocaties dagtocht. en herkenbare recreatieve bereikbare routes en enmakkelijk Oosterduinsemeer enKlinkenbergerplas. (ziewater) landschap (ziegroene dorpsrandzone) etsen enwandelen iscompleet Recreatieve routes verbinden kustrecreatiegebieden met • Aanvullende ambitie nen. ten vanhetgebied. Debestaanderoutes lopen alleendoordedui- routes. Deroutes lopenlangsdemooiste enkenmerkendeelemen- De langeafstand routes makendeeluitvaneenlandelijksysteem van Lange afstand fi Lokale wegen,Lokale zoals Veenenburgerlaan, maken onderdeel uitvanrecreatieve netwerk toeristisch aantrekkelijk gebiedeninhetachterland.toeristisch aantrekkelijk ets- enwandelroutes • Haarlemmertrekvaart koppelen metlandgoederenzone Haarlemmertrekvaart • onderdeel vanhetwaterrecreatie netwerk Haarlemmertrekvaart • Waarborgen bevaarbaarheidvoor waterrecreanten • ontwikkelen. enderingvaart vaarroutes Nieuwe tussentrekvaart • Aanvullende ambitie ningen. een aantalaanlegplaatsen maargeenbijzondere recreatieve voorzie- overige routes inZuid- enNoord-Holland. Langsdevaarroutes liggen enhetAdditioneel Deze Kanaal. verbindenkanaal hetgebiedmet Haarlemmermeer, Ringvaart hetOegstgeester- deOudeRijn, vaart, De belangrijkste vaarroutes inhetgebiedzijndeHaarlemmertrek- Vaarroute Nieuwe vaarroutes verbinden de trekvaart metde Haarlemmerringvaart Nieuwe vaarroutes verbinden de trekvaart wandelbestemmingen door aanleggeschikte overstap/aanlegpunten voor fi met plassenenringvaart ets- en

• • • • • • • • • • • 65 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 66 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • Bij de ontwikkeling vanhettransferium streven Bijdeontwikkeling naarhoge • ofeenderealisatie Onderzoeken vaneenextra • Realisatievaneenrecreatietransferium bijstationSassenheim • Aanvullende ambitie hetgebiedisnog geentransferiumof wandelen.In aanwezig. trein ofauto komennaarhetgebiedeneendagwillenfi recreatief netwerk enbiedtvoorzieningen voor mensendiemetde inhet Een recreatietransferium enknooppunt iseenbelangrijk start- Recreatietransferium bestemming. ruimtelijke eneenontwerp datrelatie kwaliteit legtmetde het bollengebiedenduinen/strand wenselijk is. recreatietransferium voor treinreizigers voor bijstationHillegom voor hetveenplassengebied. etsen Campings indebinnenduinrand passenquauitstralinginde • Zonering vandeverblijfsrecreatiegebieden achter deduinen;niet • • Kwaliteitsimpuls verblijfsrecreatie Aanvullende ambitie van overwegend matigeruimtelijke kwaliteit. Langs debinnenduinrand ligteenaantalverblijfsrecreatiegebieden Verblijfsrecreatie Recreatieterrein indebinnenduinrand natuurlijke omgeving. tussen duinenenbollenblijven behouden. de helebinnenduinrand verdichten. Panorama’s enzichtlijnen • • • • • • • • • • • 67 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Bollenlandschap in de binnenduinrand • • • • • • • • • • • 68 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Zanderijlandschap Waardevol grasland Compensatie grasland Bollengebied zijn opgenomen. schappij envoldoet aanderegels zoals ookinde Verordening Ruimte bollengrondcompensatie verloopt viadeGreenportontwikkelingsmaat- aandebollenteelt dienietdirect zijngerelateerd.van functies Deze doormiddelvanbollengrondcompensatie voorbeurt ontwikkeling Het behoudvanbollenareaal indestreek ge- voor deGreenport wateropgave voor dehet Greenportgebied. waardevolle graslanden te behouden. Daarnaastisereenintegrale sivering gaatgepaard metdeambitieomhetbollenareaal ende tering, desaneringvanverrommeling enschaalvergroting eninten- doorlandschapsverbe- vanhetGreenportgebied Herstructurering Ontwikkeling vaak beperkt. der versnipperd. Hetzichtopdebollenvelden wordt doorbebouwing door intensivering vandebollenteelt raakthetgebieddaarmeever- is opeensamenhangendeenherkenbare ruimtelijke structuur. Mede door toenemende bedrijfsbebouwing dienietgeënt enverstedelijking herkenbaarheid vanditlandschapkomensteeds verder onderdruk strandvlaktes geschiktgemaaktvoor debollenteelt. en Dekwaliteit duinen. Dooromspuiten vandegronden zijnookgrote delenvande en sloten. Bijzonder zijnde(restanten van)landgoederen enoude (seizoensgebonden), verspreide bebouwing enbegroeiing, vaarten landschap. bollenvelden Kenmerkendisdeafwisselingvankleurrijke door hetvergraven vanoudeduinenenstrandwallen,het ‘zanderij- Het bollenlandschapiseenuniekontginningslandschap ontstaan Karakteristiek Bollenlandschap indebinnenduinrand Hetbehoudenenversterken vanhetzichtopdebollenvelden en • Verbeteren vanhet vandebeleefbaarheid endeaantrekkelijkheid • standhoudenvandenoggave In strandvlakten alscontrast • worden geplaatstinhetruimtelijk ontwikkelingen Nieuwe • Ambitie Kwaliteitskaart zones (bebouwingenbeplanting). het contrast tussendeopenvlakten endebestaandeverdichte unieke ontginningslandschap (bollenteelt). duinen enstrandwallen. met devoor debollenteelt incultuurgenomen (afgezande) oude vandelandschappelijke structuur.een versterking intensivering te indelandbouwenverstedelijking koppelenaan entoekomstbestendigdeze is. structuur Opgave hierbijisomde en herkenbare ruimtelijke structuur, opeenlogische plekligtin dat zo’n aaneensamenhangende eenbijdragelevert ontwikkeling vande Duin-enBollenstreek alsgeheel.perspectief Ditbetekent

• • • • • • • • • • • 69 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 70 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Compensatie graslanden omzetten naarbollengrond alsdeze • Aanvullende ambitie Greenport). meentelijk Structuurvisie compensatie vanbollengrond dieelders verloren gaat(zieInterge- die aansluiten opbollengrond. Deze graslanden zijnaangewezen ter Compensatie graslanden graslandpercelen zijnrelatief kleinschalige Compensatie grasland vanhetbollengebied versterken door Aantrekkelijkheid • Bedrijfsuitbreiding wordt zoveel mogelijkgekoppeldaan • Koesteren vanbebouwingdiehet gebiedhaaridentiteit verleent • Aanvullende ambitie wegbegeleidende hagen. rijtjesarbeiderswoningentie methistorische bollenschuren, en kleine waarde. Kenmerkendvoor hetgebiedzijnde bollenvelden incombina- ookeengrote naastdelandbouwfunctie toeristischelengebied heeft de zanduitondergrond naarboven te halen(omspuiting).Hetbol- nen. Vanaf 1980werden debollenookopstrandvlaktes geteeld door De bollenteelt begonopafgravingen vanstrandwallenenjongedui- Bollengebied elders verloren gaat. (zie ookHandleidingbedrijfsuitbreiding Duin-&Bollenstreek) watergangen inde strandvlaktes enlangshetboezemwater oevers langsnoord-zuid gerichte- aanlegvannatuurvriendelijke - aanplantvanhageninhet zanderijenlandschap bosschages, hagen) - toevoegen vanbeplantingopdestrandwallen (lanen,houtwallen, landschapsbouw, bijvoorbeeld door: landschapsbouw, bijvoorbeeld dooraanplantvanerfbeplanting. zoals bollenschuren enarbeiderswoningen. Historische bollenschuur tenHistorische middenvan bollenvelden langsdeZwartelaan ten noorden vanLisse. van hetzanderijenlandschapzijnte vindenrond de Veenenburgerlaan plant alswindschermenvoor debollenteelt. Defraaiste voorbeelden huidige niveau vanhetmaaiveld. Langsdewegen zijnveelal hagenge- velden. Recentere wegen en(bedrijfs-)bebouwing liggenlaag, ophet grenzende bebouwing, nueenstukboven deaangrenzende bollen- wegen gespaard. liggendeze Hierdoor wegen, envaakookdeaan- wallen. Bijhetafgraven vandestrandwallenwerden debestaande pen. Deoudewegen liggenophetniveau vandevoormalige strand- open envlakmeteenkenmerkendrasterpatroon vanbrede waterlo- behoeve vanzandwinningenbollenteelt. Hetzanderijenlandschapis waarbijdevoormaligeBollenstreek, strandwallenafgegraven zijnten Het zanderijenlandschapiseenspecifi Zanderijenlandschap ek onderdeel vandeDuin-en adrjnadca odd ennugranWaardevol grasland indeElsgeesterpolder Zanderijenlandschap rond de Veenenburgerlaan verkavelingspatroon Herkenbaarhoudenvanhetrechthoekige van • Behoudenenversterken vandesamenhangtussenalle • Aanvullende ambitie het zanderijenlandschap(zieookzanderijvaarten) zoals bollenschuren. kavels,rechthoekige hogewegen enkenmerkendebebouwing onderdelen binnendeze ruimtelijke eenheid:brede waterlopen, Verbeteren en beleefbaarheid vande vandetoegankelijkheid • standhoudenvandenoggave In graslanden alscontrast metde • Aanvullende ambitie en degraslanden indedroogmakerij Poelpolder. ren dienietomgespoten zijn(landgoedKeukenhofenLeeuwenhorst) Leeweg enZilkerduinweg), graslanden alsonderdeel vanlandgoede- gronden vandestrandvlakten (polderElsgeest,polder Hoogeweg, Waardevolle graslanden zijndeopenweidegebieden opdenatste Waardevol grasland Behoudvandeopenheidhetlandschap. • Behoudvanwaardevolle graslanden alsweidevogelgebieden. • draagkracht, natuuront draagkracht, Elsgeesterpolder enRoodemolenpolder inzoverre deecologische en strandwallen. voor debollenteelt incultuurgenomen(afgezande) oudeduinen wikkeling enopenheiddittoelaten. wikkeling

• • • • • • • • • • • 71 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Droogmakerij als herkenbare eenheid

• • • • • • • • • • • 72 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Dijk met ringsloot met Dijk klei Droogmakerij de omgeving. bebouwde komvanLisse. Depolderligttwee àdrie meter lager dan veenplassen. Hetnoordelijke deelvandepoldermaakt uitvande enige opengebleven gebied tussendeDuin-enBollenstreek ende , Haarlemmermeerpolder enhet grenzend aande Ringvaart De Poelpolder droogmakerij tussenSassenheimen iseenkleine Droogmakerij klei alsherkenbare Behoudvande(ring)dijk en/of vaart • Dedroogmakerij alseenheidherkenbaar door hetbeleefbaar blijft • Ambitie Kwaliteitskaart - Ontwikkeling gronden langsdekust). in gebruikalsgrasland (omdatdegronden natter zijndandezand- droogste gronden zijn)isdedroogmakerij indeDuin-enBollenstreek veenweidegebied (omdatdaarde meestal ingebruikzijnalsakkerland nen deplangrenzen. Terwijl dedroogmakerijen verder westelijk inhet droogmakerij ligteenkleine bin- mermeerpolder endeKagerplassen ste deeluiteenkustlandschap. AlleenaanderandnaarHaarlem- DeDuin-enBollenstreek bestaatvoor hetgroot-gelegen ringvaart. worden begrenst dooreenringdijkmetaandebuitenzijde eenhoog Droogmakerijen zijnontstaandoordrooglegging vanmeren, ze Karakteristiek Droogmakerij alsherkenbareeenheid droogmakerijpolders. enbegrenzinglandschappelijke structuurdrager vande tussen laaggelegendroogmakerij enomringend land. houden vanderanden (ringdijkensloot)hethoogteverschil Poelpolder, zicht richtingDeEngel Behoudvandedijkenringsloot alsherkenbare landschappelijke • Aanvullende ambitie lijke deellopendijkenringslootdoorhetbebouwde gebiedvanLisse. een intakte eenheidengrotendeels vrijvanbebouwing. hetnoorde- In Haarlemmermeerpolder. aandeRingvaart kant Dijkenringslootzijn Dijk enringslootvandePoelpolder grenzen aandenoord- enzuid- Dijk enringsloot Behoudvandeopenheidhetlandschap. • Behoudvanwaardevolle graslanden alsweidevogelgebieden. • Geziendeligging vandepolderopovergang van • Dedroogmakerij alseenheidherkenbaardoorhetbeleefbaar blijft • Aanvullende ambitie structuurdrager enbegrenzingstructuurdrager vande droogmakerijpolder. voor debeleefbaarheidvanhetlandschap. kustlandschap ennaarveenweidegebied, depolderopenhouden tussen laaggelegendroogmakerij enomringendland. enhethoogteverschilhouden vanderanden (ringdijk en –vaart)

• • • • • • • • • • • 73 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Werkgebieden met karakter ! • • • • • • • • • • • 74 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Hightech werkgebied Verspreide kassen enbedrijfsgebouwen Kassengebied Watergebonden werkgebied Werkgebied aandedorpsrand • Weggebonden bedrijvigheid; Ambitie Kwaliteitskaart Uitbreiding voor (Delfweg agrarische handelsenexportbedrijven • en Zuid bedrijventerrein: inKatwijk beschikbaar Klei-oost Nieuw • Uitbreiding glastuinbouwRooversbroek, Kloosterschuur- • enintensivering Herstructurering vanhetbestaand • enbeperkte Herstructurering uitbreiding vanreguliere bedrijven • van deconcentratiegebieden Herstructurering voor glastuinbouw • Ruimte gerelateerde geven aande Greenport bedrijvigheid, door: Ontwikkeling groot aantalbedrijfsgebouwen verspreid enkassen over hetgebied. Naastreguliere van degreenport. functioneren terreinen ligteen De bedrijven inhetgebiedzijnverweven metdebollenteelt enhet Karakteristiek Werkgebieden metkarakter overgang tussen terrein enomgeving gebaseerd opbestaande eneengepaste met voldoende (gedeelde) parkeervoorzieningen Het terrein eenruime, heeft verkeersveilige, opzet functionele zijn vaneenbetrouwbare viadeweg. envlotte bereikbaarheid hoofdinfrastructuurnet. Eris ruimte voor bedrijven dieafhankelijk dit zijnwerkgebieden gekoppeldaaneenop/afrit vanhet te Noordwijkerhout) Oosthoutlaan in Teylingen Trappenberg en Teylingen glastuinbouwgebied Zijlhoek-De Woerd. bedrijventerreinenop duurzame enRooversbroekRijnsburg • Hightech • Hightech werkgebied; • Kassengebied; • Watergebonden werkgebieden; Daarwaarbedrijventerreinen deentree vaneenstadofdorp • uitstraling eneenprettige werkomgeving. werkgebied vaninternationale allure met een representatieve dragen bijaaneen kennisintensieve bedrijvigheid. Ontwikkelingen het imagovanZuid-Holland inzijngeheel. Erisruimte voor Deze werkgebieden hebbeneentoegevoegde waarde voor gebied metwater enrecreatieve routes isgewenst. Eendooraderingbestaande landschappelijke structuren. vanhet collectieve voorzieningen, metaandachtvoor aansluiting op Gericht opzoveel ruimtegebruik en mogelijkmeervoudig grootschalig, geconcentreerd, modern uiterlijk enfunctioneren. indeglastuinbouwdragenbijaaneen Ontwikkelingen langsdeOudeRijn); (zoals hetindustrieelerfgoed omgegaan metaanwezigrespectvol cultuurhistorische erfgoed van demilieuruimte zonder hindervoor deomgeving. Er wordt gepaste overgang tussenterrein enomgevinghetbenutten is duidelijkzichtbaar. wordt gezorgd Bijontwikkelingen voor een ruimte voor overslag enopslag. envorm Derelatie tussenfunctie dit zijnwerkgebieden gekoppeldaanbinnenvaartwater. Eris vooromgeving isaantrekkelijk verschillende gebruikers. vervanger. eengelijkwaardige of krijgen Hetterrein ofhaar hetdorp. Doorgaande routestructuren worden gerespecteerd (rand) vanhetterrein. van Deze terreinen zijnhetvisitekaartje vormen wordt aandacht geschonken aandebeeldkwaliteit extra naardeweg. ofopvallende voorkant een aantrekkelijke vanaf hethoofdinfrastructuurnet. Terreinen daarom ontwikkelen Dezelandschappelijke structuren. terreinen zijnveelal zichtbaar

• • • • • • • • • • • 75 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 76 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Bedrijventerrein aande noord-westrand vanSassenheim Deovergang tussenbedrijventerrein enlandschap wordt • Bedrijventerreinen worden enlandschappelijk functioneel • Bedrijventerreinen zijnzoveel mogelijkonderdeel vanhetdorpof • Aanvullende ambitie vandelintbebouwing.karakter zijn bepalendvoor debelevingvandorpsentree enhetdoorgaande gen veelal langsdedoorgaande weg aanderand vandedorpenen dichtbebouwde strandwal langsdeN208.Debedrijventerreinen lig- Bedrijventerreinen vanverschillende omvang liggenvooral opde Werkgebieden aandedorpsrand afscherming vanuithetlandschap. zorgvuldig vormgegeven. Beplantingzorgt voor een(visuele) isvoorgebied aantrekkelijk werknemers, bezoekers enbewoners. uitdeomgeving doorlopenendathet landschappelijke structuren verbonden metdeomgeving. Ditbetekent datroutes en maken deeluitvandelintbebouwing. Landschappelijkegroene inbedding indebinnenduinrand(zieook • werkgebieden Hightech hebbeneentoegevoegde waarde voor • Aanvullende ambitie voor publiektoegankelijke permanente tentoonstelling. (ESA).Ruimtevaartorganisatie Ophetterrein bevindzichookeen ESTEC ishettechnische enadministratieve centrum vandeEuropese het ‘European Space Research and Technology Centre’ Het (ESTEC). enNoordwijk aanZeeAan debinnenduinrandtussenKatwijk ligt werkgebiedHightech Bedrijven staanbijvoorkeur naarhetwater en met devoorkant • Aanvullende ambitie grenst aanhetUitwateringskanaal. gebieden gekoppeldaanbinnenvaartwater. Bedrijventerrein ’t Heen Watergebonden werkgebieden (natte bedrijventerreinen) zijnwerk- Watergebonden werkgebied Instituten ingroeneInstituten setting) uitstraling en eenprettige werkomgeving. een werkgebied vaninternationale allure meteenrepresentatieve voor dragenbijaan kennisintensieve bedrijvigheid. Ontwikkelingen het imagovandestadenZuid-Holland inzijngeheel. Erisruimte houden rekening metdezichtvanafhetwater endeoverkant. Kassengebied Rijnsburg Kassengebied ruimtegebruik vandeglastuinbouw, Meervoudig bijvoorbeeld kas • staanachter aandeweg. opheterf, nietdirect Kassen • Groene dooraderingmetroutes brengen hetlandschapbinnen • Aanvullende ambitie vandepolders. passen bijhetopenkarakter en Hogewegpolder. Deniet-beplante randenvanhetkassengebied grenzenhet kassengebied aandestrandvlaktes vandeElsgeester- Derandenvan enNoordwijkerweg). gebied lopen(Rijnsburgerweg met hetomringendelandschapomdattwee oudelinten doorhet isverweven Hetkassengebied gebied vandeDuin-enBollenstreek. Aan denoordrand ligthetenigegrootschalige vanRijnsburg kassen- Kassengebied met waterberging, recreatie ofnatuur. op eenwoongebouw, oppalengecombineerd drijvende kas kas, van hetbedrijf. is gekoppeldaanhetwoonhuis ofkantoorgebouw Erfbeplanting Zehet kassengebied. worden gekoesterd ennieuwaangelegd. Nieuwe bedrijfsgebouwen aan het Westeinde inNoordwijkerhout • Stimuleren van erfbeplanting; erfbeplanting versterkt het erfbeplanting Stimuleren vanerfbeplanting; • staanachter aandeweg opheterf, nietdirect Kassen • Verspreide mits passeninhetwerklandschap kassen(-complexen) • Aanvullende ambitie uitgebreid zijnveranderd. ofvanfunctie het omoorspronkelijke tuindersbedrijven hebben diehunactiviteiten aantal verspreid enbedrijfsgebouwen. staandekassen Vaak gaat Kenmerkend voor deDuin-enBollenstreek zijnhetrelatief grote Verspreide enbedrijfsgebouwen kassen groene uitstralingvanheterf. ensemble vanwoonhuis enbedrijfsgebouwen enzorgt voor een een wisselendbeeldperseizoen). deze(uitzondering zijnverplaatsbaar zijnrol-kassen, enleveren zij ondergeschikt aanoverige bebouwingblijven.

• • • • • • • • • • • 77 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Identiteitsdragers van Zuid-Holland • • • • • • • • • • • 78 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek ( D ! Limes Atlantikwall Oriëntatiepunt Molen met molenbiotoop Haarlemmertrekvaart Keukenhof Landgoederen en kastelen Bollengebied • In standhouden enversterken In vandebeleefbaarheid • dragenbijaanhetbehoudvande uitzonderlijke Ontwikkelingen • Ambitie Kwaliteitskaart voegen vanentrees enparkeerterreinen. Uitvoering vanhetMasterplan Keukenhof, dooronderandere samen- Ontwikkeling voor oriëntatieinhetgebied. van deDuin-enBollenstreek. Verschillende torens enmolens zorgen enLimeszijnkenmerkendeonderdelen Atlantikwall lemmertrekvaart, Het bollengebied, bloembollententoonstelling DeKeukenhof, deHaar- Karakteristiek Identiteitsdragers vanZuid-Holland toegankelijkheid vandegebieden. toegankelijkheid de identiteitsdragers metaandachtvoor en bereikbaarheid verhaal datdeze oriëntatiepunten intijdenruimte vertellen. vandeidentiteitsdrager,kwaliteit hetleesbaarhoudenvan

• • • • • • • • • • • 79 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 80 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Openheidrond landgoedKeukenhofbewaren • dragenbijaanhetbehoudvande uitzonderlijke Ontwikkelingen • Aanvullende ambitie nabijheid vandekustdragen bijaandeattractiviteit. land bepaald. Ookdeuitgestrekte bollenvelden indeomgevingen diemedehetbeeldvanNederlandinbuiten- ristische attractie bollenteelt, hetparkvan32haiseenbelangrijke internationale toe- De bloemenbollententoonstelling DeKeukenhofiseenicoon vande De Keukenhof (zie historische landgoederen indebinnenduinrand) Landgoederen enkastelen (zie bollengebiedindebinnenduinrand) Bollengebied Landgoederenlandschap en bollenvelden met houtwallen ten zuidenvan DeKeukenhof kwaliteit vanlandgoedKeukenhof.kwaliteit • Bij nieuwe ontwikkelingen wordt Bijnieuwe hetzichtopdemolenopen ontwikkelingen • Aanvullende ambitie kerktorens oriëntatiepunten inhetlandschap. voor andere Zuid-Hollandse gebieden.Demolensvormen netals zijnvoorMolens deDuin- enBollenstreek minderkenmerkenddan metmolenbiotoopMolen (zie water alsstructuurdrager) Haarlemeertrekvaart Molen als toeristische attractie bijDeKeukenhof alstoeristischeMolen attractie gehouden endevrijewindvangvoldoende gegarandeerd. (zie natuurlijkeduinen) Atlantikwall • In standhoudenvandezichtbaarheid In • Aanvullende ambitie herkenningspunten inhetlandschap. bouwen zoals Huister Duinenhetradiostation indeduinenvormen ookbijzondere, Maar en vuurtorens). opgrote afstand zichtbare ge- Oriëntatiepunten inhetgebiedzijnvoornamelijk torens (kerk-, water- Oriëntatiepunt Kerktoren DeZilk zichtlijnen tussendeoriëntatiepunten onderling. van oriëntatiepunten en • De Limes vormt een inspiratiebron bij ontwikkelingen rond DeLimesvormt deze eeninspiratiebron bijontwikkelingen • Versterken vandebeleefbaarheid vandeLimes;archeologische • Aanvullende ambitie gen binnendeze zone. eeninspiratiebron zijnvoorvan ditgebiedkan ruimtelijke ontwikkelin- vrijwel nietsmeerinditgebiedte herkennen,maardegeschiedenis het land. Van is deverdedigings- langsdeOudeRijn en transportlinie vormt hetgrootsteDeze erfgoedlijn archeologische monumentvan De Limesisdenoordelijke grens vanhetvoormalige Romeinserijk. Limes Watertoren Sassenheim voormalige grenszone. knooppunten. tot recreatievebeleefbaar makeneneventueel ontwikkelen herkenbaar en vindplaatsen encultuurhistorische objecten

• • • • • • • • • • • 81 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Kwaliteit stads- in dorpsgebieden

• • • • • • • • • • • 82 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Stedelijk uitleggebied Stedelijk Badplaats Zandnederzetting Historische nederzetting ningbouwlocaties buiten dehuidigebebouwingscontour aangewezen. Haarlemmermeer-Bollenstreek zijn eenaantalwo- gebiedsuitwerking terreinen (Noordwijkerduin, enBavo-terrein). Maria de Sancta In vanwoningbouw opvoormaligecontour instituut- endeontwikkeling Woningbouw opverschillende locatiesbinnendehuidige bebouwings- Ontwikkeling ken aanwezig. uitbreiding. Groengebieden zijnmetnameindevorm vansportpar- vaneenstedelijke wel en Oegstgeest hetkarakter heeft van Katwijk de Duin-enBollenstreek isgeenstadaanwezig maardebebouwing Zee iséénvandebelangrijke badplaatsenvandeHollandse kust.In centrum langsdeoude wegen opdestrandwallen. Noordwijk aan liggen opdevoormalige strandwallen enhebbenhunhistorische nietoverallijke gebiedaandeandere Dedorpen even kant duidelijk. enhetlande- verschil tussenstads-endorpsgebiedaandeenekant Het helegebiediste typeren alseen woonlandschap daardoor ishet Karakteristiek Kwaliteit instads-endorpsgebied Alsherstructurering, transformatie ofuitbreiding plaatsvindt • plaatsvindeninof denabijheidvan Alsontwikkelingen • Cultuurhistorisch waardevolle gebouwen worden behouden • wordt Bijnieuwe gebruikgemaaktvandegroen- ontwikkelingen • Waar enbeschermdestads- en mogelijkblijven karakteristieke • Hetdorpisdeelvanhetomringendelandschap, doordat • opzijn zijneigenidentiteit enbouwtvoort Elkekernontwikkelt • ligtbinnendeinvloedssfeer vandeverstedelijking Zwaartepunt • vaneenbrede Behoudenversterking waaieraanwoon- en • Ambitie Kwaliteitskaart de mixaanwoonmilieus. binnen destad, dandraagt ditbijaanhetinbalansbrengen van het historisch centrum wordt opgezocht enversterkt. enruimtelijk van gevarieerd beeld. functioneel Heteigenkarakter vande vitalestads-endorpscentraversterking meteen het historisch centrum dandragendeze bijaanbehoud en vandezebehoeften tijd. tedoor ze geven waarmogelijkeenfunctie dieaansluitbijde alsonderdeelen waterstructuur vanhetstads-endorpsontwerp. vanuithetomringendelandschap.dorpsgezichten ervaarbaar dorp. vanhet onderliggende patronen herkenbaarzijnindestructuur enligging aaneninhetlandschap. structuur karakteristieke van hoogwaardig openbaarvervoer. van dorpen. vergroten elkdorpzijneigenkleur; werkmilieus; vandediversiteit

• • • • • • • • • • • 83 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 84 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • Behoud en versterking van doorzichten naarhetlandschap vandoorzichten Behoudenversterking • vandekenmerkendekwaliteiten; Behoudenversterking • Aanvullende ambitie ting ontstaan. eennederzet- vanweg entrekvaart strandvlakte opeenknooppunt langs wegen opdestrandwallen. Later isookeenenkelekeerinde Noordwijk aanZee alsvissersplaatsindeduinenoflintbebouwing De historische lagenvooral nederzettingen endroog’,‘hoog ofzoals nederzetting Historische Historisch centrumHistorisch Warmond (zie ookingesloten zandnederzettingslinten) historische kern. transformaties vande respecteren schaalen structuur Warmond: vanligging Behoudenversterking opde • SassenheimnietaandeHaarlemmermeerpolderlaten groeien. • laten groeien. Dedorpenopdestrandwallennietaanelkaar • Aanvullende ambitie zijstraten. de weg metenkelekorte trum. Hetcentrum bestaatvaakuiteenenkellintlangsdedoorgaan- De voormalige lintbebouwingisrond dekerkenverdicht tot dorpscen- grenzenddirect aanhetveenweidegebied. tingen mogelijkwas, alleen Warmond ligtopeensmallestrandwal liggen middenopeenbrede strandwal zodat uitbreiding inallerich- wallen, dezogenoemde Demeeste zandnederzettingen. dorpen De dorpenzijnontstaanuitagrarische opdestrand- nederzettingen Zandnederzetting (open) groene ruimte te handhaven tussendekernen. Er wordt groeien voorkomen dooreen aantrekkelijke datbebouwingskernen aan elkaar landschappelijke gradiënt. Stedelijke uitbreiding aande noordrand vanhetOegstgeester kanaal Concentratie vandest • Aanvullende ambitie wallen enaangrenzende strandwallen. Oegstgeest vallenwel binnenhetplangebiedenliggenopdeoever- naal envallenbuiten en hetplangebied. Deuitbreidingen vanKatwijk enhetOegstgeesterdorpen liggenten zuidenvandeOudeRijn ka- Decentra van desteden vandeOudeRijn. en ligt opdeoeverwal Het stedelijke gebiedvanLeiden, Oegstgeest, enKatwijk Rijnsburg Stedelijk uitleggebied (zie vrijetijdslandschap) Badplaats langs deOudeRijn edelijke ontwikkelingen op de oeverwal opdeoeverwal edelijke ontwikkelingen

• • • • • • • • • • • 85 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Kwaliteit van de stads- en dorpsrand

• • • • • • • • • • • 86 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Zeefront Rand met hetverweven landschap hoofdweg een Rand aan Heldere landschappelijke grens dorpsrand aan de Groenzone de ‘groenzone aandedorpsrand’ iseendorpsrand diegeleidelijk • de ‘rand verweven methetlandschap’ een woon- of kan • de ‘rand aaneenhoofdweg’ iseenbijzondere vorm vaneenrand • het ‘zeefront’ van debadplaatsiseenfront meteen • de ‘heldere landschappelijke grens’ van eenfront metdekwaliteit • dorpsranden: de Duin-enBollenstreekIn onderscheidenwe devolgende stads- en landschap (contract). schap diff waardegrens Randen tussenbebouwingenland- (contactkwaliteit). wordenlijke structuren vanverweving gekenmerktdoordekwaliteit verbonden doorzichtbare enbegaanbare doorlopendelandschappe- het front waarbebouwd (contrast). gebiedenlandschapzijn Randen staande landschappelijkegrens onderscheidenwe van dekwaliteit ‘met hetgezichtnaarelkaar’ zijngekeerd meteenheldere en vast- komen. tot uitdrukking Waar landschapenbebouwingalshetware vandeovergangszoneDe kwaliteit opverschillende manieren kan aangrenzende landschap. v kelijk vandekarakteristieken brengt. Derelatie tussenbebouwd gebiedenlandschapisafhan- de stadofdorpbijelkaar, hetgeen eenzekere metzichmee- kwaliteit bouwd gebiedenlandschapbedoeld. komenhetlandschapen Hier stads-endorpsrandenwordenMet dezones opdegrens vanbe- Karakteristiek Kwaliteit vandestads-endorpsrand landgoed. vandegroene Dekwaliteit rand zitindeoverlap. overgaat ofgroengebied ineen recreatie- ofgrenst aaneen waardevolle graslanden. werkgebied zijndatgrenst aanhetbollenlandschapof bebouwing enlandschapligt. vanhetfront,met dekwaliteit waareenweg opdegrens van onderscheidende eigenkwaliteit. ofaanhetduinlandschap). ofvaart (dorpsrand aaneenkanaal uus isbezitten vandeoverlap dekwaliteit tussenstaden an debebouwingsrandendievanhet ren vaneenrandmetovergangskwaliteit. aandestads-ofdorpsrand dragenbijaanhetrealise- Ontwikkelingen Ambitie Kwaliteitskaart (zie stads-endorpsgebied) Ontwikkeling

• • • • • • • • • • • 87 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 88 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • De toegankelijkheid vandegroene Detoegankelijkheid dorpssrandzones blijft • korrelgrootte, passen watbetreft ontwikkelingen Nieuwe vorm en • worden geïntegreerd Ontwikkelingen ontworpen ensluiten zo • Aanvullende ambitie wandel enfi randzones zijnover hetalgemeengoeddooraderd doorrecreatieve groenzone aandestadsrandgevormd dooreenlandgoed. Deze stad- zeer groen, maarvaakweinig specifi nen enandere stadsrandfuncties. Deinrichting vandegebiedenis campings,door eenmixvanrecreatiegebieden, golfba- sportvelden, gramma’s over. lopeninelkaar Ditgrensgebied wordt vaakgevormd sen bebouwd gebiedenlandschap. Stedelijke en landschappelijkepro- Deze randenworden gekenmerktdooreengeleidelijkeovergang tus- Groenzone aandorpsrand Degroene dorpsrandzones zijnzo min mogelijk inzichzelf • Functies indegroene dorpsrandzone presenteren zichmetde • groene openbare fi behouden enwordt waarmogelijkversterkt dooraantrekkelijke oriëntatie inhetgeheel. landschap. veel mogelijkaanbijderuimtelijke vanhetomringende kwaliteit kwaliteiten. gekeerd, ensluiten aanopomringendelandschappelijke richtingdebebouwingsrand ofrichtingopenbarevoorkant paden. etsroutes. ets- enwandelroutes. ek. Op enkele plekken wordt Openkeleplekken de ek. Tussen debebouwingenlandschappelijkegrens ligt een • Vormen bijdragen. vanhoogbouwkunnenaanhetkarakter • zorgvuldig positioneren eninrichten, ontwikkelingen Nieuwe zodat • Eenduidelijkerandmetcontrast, waarbijbebouwingen • Debebouwingisondergeschikt aandelandschappelijkegrens en • Aanvullende ambitie naarhetlandschap.met deachterkant Debebouwingligtmeestal enNoordwijk. ook deduinenbijKatwijk zijnzulkeheldere grenzenen deOudeRijn/Oegstgeester Kanaal en dan doordebebouwingzelf. van deHaarlemmermeer DeRingvaart deze gebiedenwordtIn derandsterker doorhetlandschapbepaald Het landschapvormt eenheldere grens tegenover debebouwing. Heldere landschappelijkegrens groenzone metopenbaartoegankelijke route. versterken.ze delandschappelijkestructuur Dit geldtvoor woonbebouwing enwerkgebieden. landschap huneigenschappenmaximaaltot expressie brengen. delandschappelijkestructuur.respecteert

• • • • • • • • • • • 89 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 90 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek de weg. Hier ontwikkelt destadsrandzone zichalszichtlocatie.de weg. ontwikkelt Hier richten bedrijfsgebouwenOp enkeleplekken zichmethetgezichtnaar een heldere grens. als buff zo’n In en hetlandschapafkeert. gevalligtervaakeen groenstrook ook datdebebouwingzichjuistvanweg ontstaan, maarhetkan weg enhetlandschapzijngeoriënteerd, waardoor frontkwaliteit kan De dorpsrandenaaneenhoofdweg naarde kunnenmetdevoorkant als visueeleenbarrière tussendestadofhetdorpenlandschap. ringende landschapverstoord. Dehoofdweg vormt vaakzowel fysiek Bij dorpsrandenaaneenhoofdweg isdedirecte relatie methetom- aaneenhoofdwegRand er tussenweg enbebouwing. Deweg vormt inallegevallen Waar bedrijventerreinen zicht • Waar dedorpsrandzichvanweg enhet landschapafkeert • Waar naardeweg dedorpsrandmet devoorkant enhet • Debarrièrewerking vaneen hoofdweg beperkendoor • Aanvullende ambitie voorkant. te worden zorggedragen voor engroene eenaantrekkelijke aangrenzende buurten. in te richten alsgroene dorpsrand, metverblijfskwaliteit voor de wordt gecreëerd kwaliteit doordezone tussenbebouwing enweg ommeland gewaarborgd enwaarmogelijkversterkt. en representatieve uitstraling, en worden visuelerelaties methet landschap toe isgeoriënteerd, derandeenaantrekkelijke heeft verbindingenaantrekkelijke te makenmethetlandschap. ontwikkelen alszichtlocatie, dient ontwikkelen Afzonderlijke kernen blijven zichtbaar. Waar bebouwing van • Dorpenblijven afzonderlijk herkenbaardoor inte zetten op het • Aanvullende ambitie onder ‘Werklandschappen’beschreven. bijRijnsburg,is hetkassencomplex derandenvanditgebiedworden tijd goedherkenbaar. Eenvoorbeeld vaneenverdicht landelijkgebied uitgebreid tot kernen,zijndeovergangen tussendorpenlandniet al- variatie inbebouwingsvormen enlinten dieindeloopvan detijdzijn Door dehogemate inhetgebied, vanverstedelijking meteengrote tegen direct hetlandschapzonder groenemet deachterkant buff ofloodsen. Degebouwenterreinen, liggenover kassen hetalgemeen randenaanhetlandschap wordenSommige gevormd doorbedrijven- het silhouetvandorpvanuitlandschap. wing eenzeer ‘koude’ enstedelijk randwaardoor ze afbreuk doenaan van derandaanhetlandschap. vormt debebou- Openkeleplekken en eenzekere mate vaninformaliteit kwaliteit iseenkarakteristieke wordt derandgevormd dooreenrafelige Deze variatie, achterkant. ligt debebouwingmethetgezichtnaarlandschapgericht, soms De randenaanhetlandschapzijnverschillend vormgegeven. Soms derandverschuiven. kan ook nietvast.Doornieuwe ontwikkelingen De randisnietspecifi schappelijke onderleggerhebben,zoals eenstrandwal. eenherkenbare diestad enlandverbindt, land- kan De structuur lopen doorinhetbebouwd gebied. vanuit hetlandschap, linten enkavelpatronen zoals lanen,vaarten, heid vanstadofdorpendeopenheidhetlandschap. Patronen opzichte vanhetlandschapdooronderscheidtussendebesloten- een directe relatie methetlandschap. Derandisherkenbaarten Dorpsranden aanhetbollenlandschapofdegraslanden hebben verweven methetlandschap Rand landschap alsbuff dreigtverschillende te groeien dorpen aanelkaar hetopen blijft contrast tussen debesloten dorpsrandenhetopen landschap. ek ontworpen alsdefi er behouden. nitieve grens enligtdan er. Waar mogelijkworden derandendooraderd doorrecreatieve • Belangrijke zoals landschappelijkestructuren watergangen, lanen • wordt Bijnieuwe zorggedragen ontwikkelingen datze eennieuwe • Waar bedrijfsgebouwen naarhetlandschap metdeachterkant • Dedorpenhebbeneenheldere, groene eninformele randnaar • verbindingen. vormen visueleenfysieke verbindingen tussendorpenland. en linten, lopenwaarmogelijkdoorinhetbebouwd gebieden stad. heldere landschappelijkeafronding vormen voor hetdorpofde en landschap. zorgt beplantingvoor denodigegroene buff van hetaangrenzende landschap. landschap Bijeenkleinschalig liggen, pastdemaatenschaalvanbebouwingbij schaal een achterkant. het openlandschap. zowel Deze zijnals randkan eenvoorkant er tussenbebouwing

• • • • • • • • • • • 91 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 92 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek vard iszichtmogelijkover deduinennaarzee. van hetduinlandschapkomenvolledig tot hunrecht. Vanaf deboule- toe endekwaliteiten vandebebouwingen de gezichten naarelkaar dorp, enisvolledig gerichtopdekust. Dorpenkustliggenhiermet De boulevard vanNoordwijk aanZee Zeefront vormt eenscherperandvanhet • Nieuwe ontwikkelingen inhetfront zijnookmethetgezichtnaar ontwikkelingen Nieuwe • Geengesloten zeefront, naarhetachterland doorzichten • Behoudenvanhetzichtopwater. • Vormen bijdragen. vanhoogbouwkunnenaanditkarakter • Vergroten enallure vandekwaliteit vandebadplaats met • dragenbij ontwikkelingen Nieuwe • Aanvullende ambitie de kustgericht. behouden. vandeeigenheidbijstedelijkeversterking vernieuwing. als zeefront. aan het karakter vanderand aan hetkarakter • • • • • • • • • • • 93 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Linten blijven linten

• • • • • • • • • • • 94 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Boezemlint Tuinderslint Zanderijlint (ingesloten) Zandnederzettingslint Zandnederzettingslint open enverdichte zones. bepaald dooreenafwisselingvanparallel aandekustlijngelegen bouwen opgrotere afstand vanelkaar. wordt Deruimtelijke structuur ontstaan. Langsdeze linten liggen tuinderswoningen metbedrijfsge- linten opdestrandvlaktes ofzijnlater opdeafgegraven gronden boven hetlandschaplijktte Daarnaastliggen ereenaantal zweven. gronden zijnafgegraven endeweg inclusiefde oudebebouwing zijndeZanderijlintenEen bijzonder waarbijdeaangrenzende type onbebouwde tussendelintbebouwing. kavels beleving vanhetlandschapendezichtopbollenvelden zijnde ren zijnmeestalonderdeel vande lintbebouwing. Belangrijk voor de lende bouwperiodesenookdievoor bollenschu- hetgebiedtypische woningen uitverschil- kap rijtjes arbeiderswoningen, twee-onder-een vrijstaandetuinderswoningen,variatie aanbebouwingstypen: korte meeste ontstaanzijn.Opvallend alszandnederzettingen isdegrote Het gebiedkenmerktzichdoorhetgrote de aantallinten waarvan Karakteristiek Linten blijvenlinten • Bij grootschalige ontwikkelingen blijft hetlintherkenbaarals blijft Bijgrootschalige ontwikkelingen • zijndehuidigekorrel, Bijnieuwe profi ontwikkelingen • Linten behoudenhunlineaire karakter, van waarbijdeachterzijde • Linten blijven linten als onderscheidendebebouwingsvorm inhet • Ambitie Kwaliteitskaart name vanhetaantalniet-grondgebonden bedrijven indelinten. Toename vanhetaantalenvolume van bedrijfsgebouwen Toe- Ontwikkeling eigen gezicht. bepalendzijnvoor deze afstand.ontwikkeling Hetlintbehoudzijn lint gebouwd wordt, waarbijhetlandschap, hetlint endenieuwe bebouwingsvorm. Ditbetekent dateropgepaste afstand vanhet richtinggevend. voortransparantie enrespect voorzijde aandeopenbare weg ofwaterloop grenst. ende methetlandschapheeft contact de bebouwingeendirect gebied. historische gaafheidvaneenlint el,

• • • • • • • • • • • 95 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 96 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Historische bollenschuur Historische Tuinderswoning Bebouwingstypen Twee-onder-één kapper Twee-onder-één Arbeidershuisjes

• • • • • • • • • • • 97 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 98 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • Linten langs lokale wegen beplanten Linten meteenenkelebomenrijen langslokale • Dedoorgaande linten opdevoormalige strandwallen(N208en • Koesteren vankenmerkende bebouwingzoals bollenschuren en • standhoudenvanderelatie methetlandschapendezichtop In • vandegrote Behoudenversterking variatieaanbebouwingstypen • Aanvullende ambitie Hillegom). den indebebouwde komligt(zoals bijvoorbeeld deStationsweg in dathetlintmid- landschap nietzichtbaarisendiedeillusiewekken is aanwezig: heelbesloten bebouwingslinten waarhetachterliggend ookhettegenovergesteldedie zichtophetlandschapbieden.Maar verspreid, naasteenbebouwingscluster volgen eenaantalvrijekavels af.gebouwen wisselenelkaar Bijdemeeste linten ligtdebebouwing enbedrijfs- kappers ningen, later toegevoegde rijentwee-onder-een heel divers, rijtjesarbeiderswo- vrijstaandetuinderswoningen, kleine is en-typologie kust lopendestrandwallen.Debebouwingsstructuur De zandnederzettingslinten zijnontstaanopdeevenwijdig aande Zandnederzettingslint hagen Gooweg) beplanten metlanen arbeiderswoningen. tussendelintbebouwing.doorzichten de bollenvelden doorhetkoesteren vanonbebouwde of kavels en -structuren Heereweg (N208)tussenLisse enSassenheim Dedoorgaande linten opdevoormalige strandwallen(N208en • vanhet houdenrekening metdemaatenfunctie Ontwikkelingen • standhoudenenversterken In vanhetdoorgaande karakter • Aanvullende ambitie naarhetwater.)doorzichten vanuithetsmallelintzijnsoms afstand vandeKagerplassen, korte linten nietaltijdgoedte herkennen.(Hetlintvan Warmond ligtop wing enverkeerskundige aanpassingenisdehistorische loopvande is uitgegroeid tot historisch centrum. Doorlater toegevoegde bebou- uitgegroeid tot dorpen,hetoorspronkelijke lintligtdaningesloten en Op debrede strandwallen zijndelenvandelinten rond dekerken (ingesloten)Zandnederzettingslint Gooweg) beplanten metlanen. centrum endelintbebouwing (visueel) vanhetlint. Heereweg in hetcentrum vanLisse

• • • • • • • • • • • 99 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 100 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • Linten langs lokale wegen beplanten Linten meteenenkelebomenrij en langslokale • Enkelzijdigbebouwde linten worden behoudendoorgeennieuwe • respecteren maatenhoogteligging vande ontwikkelingen Nieuwe • profi Dehoogliggendelinten behoudenhunkarakteristiek • Zichtbaarhoudenvandehoogteverschillen tussen wegen’‘hoge • Aanvullende ambitie wing bewaard. Noordwijkerhout zijndehoogteverschillen ookbinnen dedorpsbebou- ontstond. Hetmeestopvallend isditbijde Veenenburgerlaan, in door eenhoogteverschil tussenhetlintenzanderijenlandschap Bij dezanderijlinten zijndeaangrenzende gronden afgegraven waar- Zanderijlint hagen bebouwing aandeoverzijde te plaatsen. hoger liggendeweg enbebouwing. en hetzanderijenlandschap el. Veenenburgerlaan meteenzijdige bebouwing enduidelijkhoogteverschil • Bij nieuwe ontwikkelingen ligtdewoonbebouwing voor Bijnieuwe opde ontwikkelingen • Continueren vande vanhetoverwegend agrarische karakter • versterkt het erfbeplanting Stimuleren vanerfbeplanting; • Delinten beplanten methagen;hagenzorgen voor ‘aankleding’ • Vasthouden aandeopenheid endeverspreide • Aanvullende ambitie komen nietvoor. arbeiderswoningen envrijstaandeburgerwoningen; vaak ookkassen) tuinderswoningen metbijbehorende bedrijfsgebouwen (waaronder aantal onbebouwde kavels. voorkomende zijn Meest bebouwingstype naar hetlandschapendebebouwingwordt afgewisseld meteen nederzettingslinten. Tussen debebouwingzijnregelmatig doorzichten maarisover hetalgemeenlosserdanbijdeZanderij- tuur varieert, De tuinderslinten liggenverspreid inhetgebied, debebouwingsstruc- Tuinderslint achter derooilijn vandewoonbebouwing. kavel, evenwijdig aandekavelgrens. Bedrijfsgebouwen liggen bebouwing. een groene uitstralingvanhet erf. ensemble vantuinderswoning enbedrijfsgebouwen enzorgt voor te tasten. van hetlandschapzonder deopenheidvanstrandvlaktes aan vandelinten. bebouwingsstructuur De Boender, Noordwijk

• • • • • • • • • • • 101 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 102 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Asymmetrie behouden:slechtsaanéénzijdebebouwing • vanhetzichtop hetwater Behoudenversterking • Vasthouden aandeverspreide vande bebouwingsstructuur • Aanvullende ambitie wal snijdtishetlintdichter bebouwd. verspreid inenkeleclusters. Waar hetboezemwater doordestrand- diegrotendeels opeen strandvlakte ligt,isdebebouwing trekvaart, lint hangtafvandelandschappelijkeligging; langsdeHaarlemmer en aandeandere debebouwing. Debebouwingsdichtheidvanhet profi vanhetboezemwater.Lint metdebebouwingopofaankade Het Boezemlint el isvaakasymmetrischmetaanéénzijdevande weg hetwater linten. Oosteinderlaan, Hillegom • • • • • • • • • • • 103 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 104 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek opdrachtgever, ontwerpers enandere betrokkenen. plannen te komenzaleraltijdeensamenspraak moeten zijntussen enambities.van randvoorwaarden Omtot goederuimtelijke Het gebiedsprofi de enige. Dekeuzes diehierzijngemaaktvoorbeelden. Ditiseenmogelijkeuitkomstvandeopgave,krijgen. maarzeker niet inzichtelijk vorm maakthoede gewenste kan ruimtelijke ontwikkeling die De bouwstenen worden samengebrachtineenraamwerkkaart case. punten) ervolgen uitdebeschreven ambities voor deze specifi Vervolgens wordt aangegeven welke bouwstenen (aanknopings- beschreven. kort ambities vandelegenda-eenheid rol spelenbijdespecifi In eerste instantiewordtIn gekekenwelke gebiedsprofi voorrandvoorwaarden eengoedruimtelijk planuitgezet. Bij deze worden voorbeelduitwerkingen inenkele stappende gebiedsprofi uitgewerkt. ishetlaten zienhoehet Hetdoelvandeze uitwerkingen hetgebiedsprofiIn vandriecasussen Uitwerking 4 Indepraktijk el in de praktijk gebruikt kan worden.el indepraktijkgebruiktkan el en de kwaliteitskaart biedensturingindevorm el endekwaliteitskaart el Duin-enBollenstreek worden driecasussen eke casus. Per gebiedsprofi elkaart worden de elkaart elkaarten elkaarten een eke tingslinten enZanderijenlinten inhetgebied. concrete locatie, uitgewerkt endustoepasbaar opalleZandnederzet- De bouwstenen voor detwee casussenzijnschematisch,zonder 4.3. Woningen ineenZanderijenlint 4.2. Woningen ineenZandnederzettingslint Voor de woningen zijnereentweetal casussenuitgewerkt: tijen enbeleidsmakersbijhet makenvanruimtelijke afwegingen. De ruimtelijke principesuithetgebiedsprofi streek isderealisatie vandeze woningen vangroot belang. Als fi ningen; ditzijninprincipevrijstaandewoningen inhetbuitengebied. het gebiedliggenafspraken voor hetrealiseren van ‘Greenport’-wo- De andere twee casussengaanover denieuwbouwvanwoningen. In entreegebied voor deDuin-enBollenstreek langsde N443. uitbreiding gecombineerd metlandschapsbouw rond eenbelangrijk voor bedrijfs-De eerste demogelijkheden casus (4.1)onderzoekt nen inhetgebiednaarvoren zijngebracht. den uitgewerkt zijngebaseerd opconcrete vragen diedoorbetrokke- De driecasussendieinhetGebiedsprofi De opgave nanciële impulsvoor vandeDuin-enBollen- dekwaliteitsslag el Duin-enBollenstreek wor- el helpendegebiedspar-

• • • • • • • • • • • 105 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 106 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Entreegebied langs deN443 breiding Duin&Bollenstreek willenwe indeze casegebruiken. Bedrijfsuit-landschappelijke inrichtingsprincipesuitdeHandreiking vergrotenop hetactief vandeopenheidhetlandschap. Ookde uitbreiding wordtvoorwaarden mogelijkisenin welke kamers ingezet mers verschillende strategieën aangegeven: onder inwelke kamers zijnhiervoor verschillende hetLandschapsperspectief ka- N443. In het ‘entreegebied’ vandeBollenstreek voor aanweerszijden vande uitbreiding vanbedrijfsbebouwing. Alstestlocatie stellen we daarvoor bij hetmakenvanruimtelijke beleidskeuzen voor hettoestaan van op zoek naarruimtelijke bouwstenen enprincipes diekunnenhelpen breiding vandebedrijfsbebouwing aandeorde. deze casegaanwe In Door schaalvergroting vandebollenbedrijven isopveel plaatsenuit- Opgave 4.1 Bedrijfsuitbreiding inhetentreegebied 4.1 Kleinschalig gebied binnen het entreegebied Linten blijven linten • Gevarieerd enverbindende vrijetijdslandschap • Weg doorstadenland • Bollenlandschapindebinnenduinrand • Water als structuurdrager • landgoederen Historische indebinnenduinrand • toepassing opdecasus: de volgende gebiedsprofi Op basisvandelocatieenspecifi enambities Legenda-eenheden elkaarten metbijbehorende ambitiesvan elkaarten eke opgave voor deze plekzijn

• • • • • • • • • • • 107 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 108 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • Stimuleren van beplanting op particuliere gronden. Stimuleren vanbeplantingopparticuliere • Debeplantinglangsdenoord-zuid wegen versterken. • Aansluitend aanlandgoedKeukenhof beplantinginhetgebiedtoevoegen. • Bouwstenen Versterken vanderegionale ensemblewaarde vanhetlandgoedcluster Keukenhof- • landgoederenHistorische indebinnenduinrand Ambities in grotere groen- enroutestructuren zoals hetherstel vanderuïne ontwikkelingen, - lokale Teylingen, inte passen herstellen, - historische zoals structuren, waterlopen, lanenenzichtassenversterken of - declusters alssamenhangendegroengebieden te ontwikkelingen, Dever-Teylingen door: • Het contrast tussen de zanderijvaarten endeoverige Hetcontrast watergangen tussendezanderijvaarten inhetgebied • alskenmerkendelement Herkenbaarhoudenvanhetpatroon vanzanderijvaarten • aandewatergangen vanzichtlijnenin dragen bijaandeversterking Ontwikkelingen • Ecologische verbindingen koppelenaanhetboezemwatersysteem • Verdiepen en verbreden vanhetbestaande boezemwatersysteem ter behoeve van • Water alsstructuurdrager Ambities Hetbrede profi • tussenLoosterweg en Hetgrillige patroon vandezanderijvaarten Torenlaan • Verbreden vanhetboezemwater enaanlegbrede ecologische verbindingen • Bouwstenen natuurvriendelijke oever aanleggen natuurvriendelijke aante leggen oevers langs devaarten en geennatuurvriendelijke wordt behoudenenversterkt, doorhetkenmerkendebrede profi in hetzanderijlandschap het gebied. waterberging zichtbaar houden. enringvaart tussen trekvaart el van de zanderijvaarten herkenbaarhouden,geen el vandezanderijvaarten el te handhaven

• • • • • • • • • • • 109 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 110 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Bedrijfsuitbreiding wordt zoveel mogelijkgekoppeldaanlandschapsbouw. • Koesteren vanbebouwingdiehet gebiedhaaridentiteit verleent zoals • Bollenlandschap indebinnenduinrand Ambities Bedrijfsuitbreidingen inpassendooraanplantvanerfbeplanting • op dekavelgrenzen Houtwallen aanplanten endaarmeedesamenhangmet • Bouwstenen (zie ookHandleidingbedrijfsuitbreiding Duin-&Bollenstreek) de strandvlaktes enlangshetboezemwater oevers langsnoord-zuid gerichte- aanlegvannatuurvriendelijke watergangen in - aanplantvanhageninhetzanderijenlandschap hagen) - toevoegen bosschages, vanbeplantingopdestrandwallen (lanen,houtwallen, - aanplantvanerfbeplanting Bijvoorbeeld door: bollenschuren enarbeiderswoningen. landgoed Keukenhofversterken Benuttingvanopenvensters alstoeristische uitzichtpunten. • vanopenvensters Behoudenversterking ophetbollenlandschapende • Vanaf deoost-west georiënteerde N-wegen hetuitzichtopdebollenvelden • Weg doorstadenland Ambities • De uitzicht is steeds in beide richtingen tegelijk, langsdeweg Deuitzichtissteeds inbeiderichtingentegelijk, ontstaat een • ZichtvanafdeN443op bollenvelden behoudenenversterken. • Bouwstenen landgoederen. koesteren enwaarmogelijkverbeteren. sequentie vanopen-dicht.

• • • • • • • • • • • 111 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 112 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • Haarlemmertrekvaart koppelen metlandgoederenzone door aanleggeschikte Haarlemmertrekvaart • onderdeel vanhetwaterrecreatie netwerk metplassenen Haarlemmertrekvaart • aanhetrecreatief Koppelenvancultureel erfgoed routenetwerk. • vanhetgebiedwordt Detoegankelijkheid behoudenofverbeterd. • Vanuit enherkenbare dedorpen,kustenstationszijneraantrekkelijke • Gevarieerd enverbindende vrijetijdslandschap Ambities • Kansen voor vaarnetwerk tussen trekvaart en ringvaart onderzoeken. en ringvaart voor vaarnetwerk tussentrekvaart Kansen • Recreatieve routes naarstationSassenheimaanleggen enverbeteren. • vandebloembollententoonstelling werking Gebruikmakenvandeaantrekkende • Aanlegrecreatieve fi • Bouwstenen overstap/aanlegpunten voor fi ringvaart recreatieve dagtocht. recreatieve voor een bereikbare routes enherkenbare startlocaties enmakkelijk Keukenhof, eventueel koppelenmetbedrijfsaktivieiten inhetgebied. etsroute Keukenhof-Ruïnevan Teylingen -Huis te Warmont ets- enwandelbestemmingen • Bij nieuwe ontwikkelingen ligtdewoonbebouwing voor Bijnieuwe opdekavel, ontwikkelingen evenwijdig aan • Continueren vandebebouwing. vanhetoverwegend agrarische karakter • versterkt hetensemblevan erfbeplanting Stimuleren vanerfbeplanting; • wegen beplanten Linten meteenenkele bomenrij enhagen langslokale • Dedoorgaande linten opde(voormalige) strandwallenbeplanten metlanen • Koesteren vankenmerkendebebouwingzoals bollenschuren en • standhoudenvanderelatie methetlandschapendezichtopbollenvelden In • vandegrote Behoudenversterking en-structuren variatieaanbebouwingstypen • Linten blijven linten Ambities Bedrijfsuitbreidingen liggen achter derooilijn vandewoonbebouwing • wegen Enkelebomenrijmetwegbegeleidende opde hagenlangsdelokale • Laanbeplantinglangsde Jacoba vanBeierenweg • Bouwstenen de kavelgrens. Bedrijfsgebouwen liggenachter derooilijn vande woonbebouwing. erf. tuinderswoning enbedrijfsgebouwen enzorgt voor eengroene uitstralingvanhet arbeiderswoningen. lintbebouwing. door hetkoesteren vanonbebouwde tussende ofdoorzichten kavels (voormalige) strandwallen

• • • • • • • • • • • 113 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 114 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek mogelijke nieuwe vaarverbinding ecologische verbinding langsboezemwater en aanleg nieuwe recreatieve route graslanden vanafN443opbollenveldendoorzichten en haag aanplant enkelebomenrijenwegbegeleidende nieuwe laanbeplanting nieuwe houtwallen mogelijke bedrijfsuitbreiding meterfbeplanting Bedrijfsuitbreiding wordt eendeaanleg vanhoutwallen. gecombineerd meterfbeplanting Impressie OudeHerenweg: weg isbeplantmet hagenaanweerszijden De lokale eneenenkelebomenrij. versterkt. lijke samenhangvanhetlandgoedcluster Keukenhof-Dever-Teylingen toevoegen vanbeplantingenrecreatieve routes wordt ookderuimte- de verbetering vanderuimtelijke vanhetgebied. kwaliteit Doorhet ontstaatwaarinbedrijfsuitbreidingeen stevig kader samengaatmet laat zienhoedoorhettoevoegen vanbeplanting De Raamwerkkaart Bedrijfsuitbreiding inhetentreegebied Raamwerkkaart Fiets- envaarroutes ontsluiten hetgebiedvoor recreanten. gen enhetprofi langs hetboezemwater brede ecologische verbindingen aante leg- De contrasten inhetwatersysteem kunnenversterkt worden door lenvelden behoudenblijven. hagen. DeN443wordt nietbeplantzodat opdebol- dedoorzichten geplant enlangsdesmallewegen inhetgebiedenkelebomenrijmet Langs dedoorgaande wegen opdestrandwallen worden lanen langsdekavelgrenzen.beplanting endeaanlegvanhoutwallen Bedrijfsuitbreidingen worden gecombineerd metdeaanplantvanerf- el van de zanderijvaarten instandte houden. el vandezanderijvaarten

• • • • • • • • • • • 115 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 116 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Linten blijven linten • Weg doorstaden land • Bollenlandschapindebinnenduinrand • • Natuurlijke duinen metbijbehorende ambitiesvan toepassing opdecasus: kaarten Op basisvandespecifi enambities Legenda-eenheden metverbeteringzandnederzettingslint vanderuimtelijke kwaliteit? Wat ishetmaximalelaadvermogen voor ineen ‘Greenport’-woningen Opgave WoningenineenZandnederzettingslint 4.2 eke opgave zijndevolgende gebiedsprofi el- Aanlegvanmeerstopplaatsen bijvensters ophet • Behoudopenvensters langsdeoost-west georiënteerde wegen • Weg doorstadenland standhoudenvandenoggave In graslanden opdestrandvlaktes • Nieuwbouwprogramma koppelenaandedorpenenlinten opde • Hetcontrast tussendeopenvlakten endeverdichte zones • Natuurlijke duinen Ambitie bollenlandschap. met zichtopdelanggerekte openruimtes parallelaandekust. (afgezande) oudeduinenenstrandwallen. als contrast metdevoor debollenteelt incultuurgenomen verdichten, maarzones tussen dedorpenopenhouden. voormalige standwallen.Daarbijde strandwallennietcompleet bollenvelden behouden. (bebouwing enbeplanting)versterken, daarbijhetzichtopde Bouwstenen Destrandwal doorbeplantingennieuwbouw verdichten. • Hetzicht opdebollenvelden vanafdeoost-west wegen blijft • Destrandvlaktes aanweerskan • behouden. houden. ten vandestrandwalopen

• • • • • • • • • • • 117 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 118 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • Linten langs lokale wegen beplanten Linten meteenenkelebomenrij en langslokale • standhoudenvanderelatie methetlandschapendezichtop In • vandegrote Behoudenversterking variatieaanbebouwingstypen • Linten blijven linten Ambities hagen tussendelintbebouwing.doorzichten de bollenvelden doorhetkoesteren vanonbebouwde of kavels en -structuren Bouwstenen Zichtvanaf hetlintopenhoudendoor deenkelzijdigebebouwing • Belangrijke indebochten doorzichten vandeweg vrijhoudenvan • in standte houdenendeonbebouwde kavelste koesteren. nieuwe bebouwing Bouwstenen Hagenen enkelebomenrijlangsdeweg • aanplanten • Nieuwe bebouwing reageert opde Nieuwebebouwingreageert • elkaar maximaal drienieuwe woningen naast bestaandekorrelkleine, vanhetlint: • Doorzichten tussen debebouwingzijn Doorzichten • blijft minimaal zo breed dattuinbouwmogelijk

• • • • • • • • • • • 119 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 120 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek in hetlint.Deweg wordt beplantmeteenenkelebomenrijenhagen. staande (tuinders-)woningen maarooktwee-onder-een-kapwoningen passenvooral geplaatst.Alsbebouwingstypen vrij- gen naastelkaar korrel vandebebouwingwordenkleine maximaaldrienieuwe wonin- de zichtlijnen.Gezienhuidigelossebebouwingen overwegend afstand vanhetlintzijnnietwenselijk inverband methetbehoud van is ongeveer 100-130meter breed. Nieuwe woningen opgrotere debestaandeverkaveling.wijdig aanhetlintenrespecteert Dezone De zone waarnieuwe woningen gebouwd kunnenworden loopteven- wing zijnminimaalzo breed dattuinbouw mogelijkblijft. inbochtendoorzichten vandeweg. tussendebebou- Dedoorzichten belangrijkste zichtlijnenzijndezichtover deopenstrandvlaktes ende nen naarhetlandschapbestaandelintverdicht worden. kan De laatzienhoe metbehoudvanbelangrijke zichtlij- De Raamwerkkaart WoningenRaamwerkkaart ineenZandnederzettingslint aanplant enkelebomenrij enwegbegeleidende haag zone voor nieuwe woningen aaneengesloten, onbebouwde kavelsopenhouden enkelzijdige bebouwinginstandhouden, inbochtendoorzichten vandeweg strandvlaktes openhouden Tuinderswoning Bebouwingstypen Twee-onder-één kapper Twee-onder-één

• • • • • • • • • • • 121 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 122 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Linten blijven linten • Weg doorstadenland • Bollenlandschapindebinnenduinrand • Water als structuurdrager • landgoederen Historische indebinnenduinrand • • Natuurlijke duinen metbijbehorende ambitiesvan toepassing opdecasus: kaarten Op basisvandespecifi enambities Legenda-eenheden zanderijenlint metverbetering vanderuimtelijke kwaliteit? Wat ishetmaximalelaadvermogen voor ineen ‘Greenport’-woningen Opgave WoningenineenZanderijenlint 4.3 eke opgave zijndevolgende gebiedsprofi el- Delandgoederenzones uitbouwen tot robuuste enduurzame • Versterken vanderegionale ensemblewaarde van • landgoederenHistorische indebinnenduinrand Nieuwbouwprogramma koppelenaandedorpenenlinten opde • Hetcontrast tussendeopenvlakten endeverdichte zones • Natuurlijke duinen Ambities nieuwe landgoederen op destrandwallen. verbindingen, hettoevoegen vanlandschapsbouw-maatregelen en groengebieden dooraante hakenopbestaandegroene versterken ofherstellen. - historische zoals structuren, waterlopen, lanenenzichtassen ontwikkelingen, - declusters als samenhangendegroengebieden te landgoedclusters door: verdichten, maarzones tussen dedorpenopenhouden. voormalige standwallen.Daarbijde strandwallennietcompleet bollenvelden behouden. (bebouwing enbeplanting)versterken, daarbijhetzichtopde Bouwstenen • Nieuwbouw inlandgoedachtige settingtoevoegen. Nieuwbouw • Dedoorgaande weg metlaanbeplantingbeplanten. • De(voormalige) strandwaldoortoevoegen beplantingen • nieuwbouw zichtbaarmaken.

• • • • • • • • • • • 123 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 124 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • Herkenbaarhouden van het rechthoekige verkavelingspatroon Herkenbaarhoudenvanhetrechthoekige van • Behoudenenversterken vandesamenhangtussenalle • Bollenlandschap indebinnenduinrand aandewatergangen dragen bijaandeversterking Ontwikkelingen • endeoverige Hetcontrast tussendezanderijvaarten • alskenmerkend Herkenbaarhoudenvanhetpatroon vanvaarten • Water alsstructuurdrager Ambities het zanderijenlandschap(zieookzanderijvaarten) zoals bollenschuren. kavels,rechthoekige hogewegen enkenmerkendebebouwing onderdelen binnenhetzanderijenlandschap:brede waterlopen, van zichtlijneninhetgebied. aante leggen oevers langsdevaarten natuurvriendelijke door hetkenmerkendebrede profi watergangen inhetgebiedwordt behoudenenversterkt, element inhetzanderijlandschap el te handhaven engeen • Ontwikkelingen respecteren enhetprofi hetvaartenpatroon Ontwikkelingen • Desamenhangtussenhoge weg enhaakserop liggende • vanafdehogergelegen weg blijft Zichtopdezanderijvaarten • Bouwstenen rechthoekige kavels blijft behouden. blijft kavels rechthoekige behouden. de vaarten el van Enkelzijdigbebouwde linten worden behoudendoorgeennieuwe • respecteren maatenhoogteligging vande ontwikkelingen Nieuwe • profi Dehoogliggendelinten behoudenhunkarakteristiek • Zichtbaarhoudenvandehoogteverschillen tussen wegen‘hoge • Linten blijven linten Aanlegvanmeerstopplaatsen bijvensters ophet • Zichtbaarhoudenvanhoogteverschillen tussende wegen’‘hoge • Weg doorstadenland Ambities bebouwing aandeoverzijde te plaatsen. hoger liggendeweg enbebouwing. en hetzanderijenlandschap bollenlandschap. en hetzanderijenlandschap el. Bouwstenen • Nieuwe woningen Nieuwe worden ophetlageniveau vandekavels • Uitbreiding vanbestaande, opweg-niveau liggendebebouwing, • Enkelzijdigebebouwingvan hetlinthandhaven, door doorzichten • Handhaven profi vanhetkarakteristieke • gebouwd. hoog liggende(historische) bebouwing. het wegprofirespecteert het lintopdezanderijvaarten. weg. el enmaatschaal vandeoverige el vandehooggelegen

• • • • • • • • • • • 125 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 126 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek formeerde bollenschuur’. sen vrijstaandewoningen volumes encompacte zoals een ‘getrans- landgoedachtige settinggebouwd worden. pas- Alsbebouwingstypen opengehoudenworden.vaarten Denieuwe woningen kunnenindeze wordt beplant waarbijzonesparallel liggendezanderijvaart langsde zetten. eenlaanbeplantingendestrook tussenweg Deweg en krijgt wal wordt versterkt doordebeplantingvanuithetlandgoedte toe te voegen. Decontinuïteit vandeweg opde(voormalige) strand- bebouwing ophetniveau vanhethuidigemaaiveld vanhetlandschap tiek profi bestaandoorbrede zones openterijvaarten houden.Hetkarakteris- gehouden. Aandebebouwde zijdeblijven langsdezande- doorzichten van deweg wordt gehandhaafd enhetzichtopdebollenvelden open en hetaangrenzende landgoedkarakter. Deenkelzijdigebebouwing vandekwaliteiten vanhetopenzanderijenlandschap bruikmakend laat zienhoeeenlintverdicht worden kan ge- De Raamwerkkaart WoningenRaamwerkkaart ineenZanderijenlint el vandehooggelegenweg wordt gehandhaafd doornieuwe laanbeplanting landgoedachtig woonmilieu enversterken zichtlijnen herkenbaarhouden zanderijvaarten Bebouwingstypen Getransformeerde bollenschuur Tuinderswoning

• • • • • • • • • • • 127 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 128 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Natuurgebiedsplan Bollenstreek-Ade-Rijnstreek Noord, provincie Zuid-Holland (2003) • • Duurzame Greenports in de Randstad: een wereldkans, Greenport eenwereldkans, in de Randstad: Greenport Greenports Duurzame Westland-Oostland, Aalsmeer, Greenport Duin-enBolle Greenport • Opengrondstuinbouw LTO indeDuin- enBollenstreek, Noord (2003) • Agrarische structuuronderzoek Veehouderijen Duin-enBollenstreek (2003) • OpenGeest,Samenwerkingsorgaan Landschapsonderzoek Duin-enBollenstreek (2003) • Duin-enBollenstreek (2004) Beeldkwaliteitskader • LandschapsbeleidsplanDuin- enBollenstreek (1997) • Pact enOff • Aanvullend compensatie onderzoek bollengrond, Commissie Heijkoop (2007) • bollengrond, compensatiemogelijkheden Onderzoek Grontmij (2006) • GebiedsvisieDePolders Groen Genoegen-Site Gemeente Hillegom • bollenschuren, Regionale collectie www.bollenschuren.nl • Regiovisie Groen, Water Zuid-Hollands Duin-enBollenstreek, Landschap, Overleg Milieu enLandschapDuin-Bollenstreek, St • Analyse Duin- enBollenstreek, enUitvoeringsagenda 2006-2020(2006) Greenport • Ruimtelijk Perspectief LisseenNoordwijkerhout 2030Hillegom, (2007) • bedrijfsuitbreiding Handreiking Praktijkonderzoek Duin-enBollenstreek, Plant&OmgevingBV(2008) • Excelleren! Visie Nederland(2008) 2040,Greenport(s) • (2009) 2020HollandRijnland Regionale Structuurvisie • Duin-enBollenstreek (2010) Greenport Duin-enBollenstreek, Greenport Intergemeentelijke Structuurvisie • Regio Zuid-Holland Streekplan West, provincie Zuid-Holland (2003) • provincie Haarlemmermeer-Bollenstreek, Zuid-Holland Gebiedsuitwerking (2006) • Actieprogramma Zuid-Holland, Greenports provincie Zuid-Holland (2008) • • Regioprofi Provincie Urgent, Randstad VROM (2007) • NotaRuimte, VROM (2006) • Rijk Bronnen streek, Greenport Regio Boskoop (2009) Greenport streek, Duinbehoud (oktober 2006) elen Cultuurhistorie Zuid-Holland, provincie Zuid-Holland (2010) ensief van Teylingen (2002) ichting n-

• • • • • • • • • • • 129 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek • • • • • • • • • • • 130 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek Marije Stelloo (architect)Marije Hapel (architect) Ninke HappelCornelissen Jan-Willem (Gis-specialist) Bronkhorst Yolanda (landschapsarchitect) Boekhoudt Grontmij Yoran vanBoheemen (landschapsarchitect) (landschapsarchitect) Angela Hinz Yttje Feddes (landschapsarchitect) Feddes/Olthof landschapsarchitecten Utrecht, juni2014 280 project Jasper Dijkema Bernadet Keijsper (projectleider) Ebel Schepers Team opdrachtgever Werkteam samenwerking metFeddes/Olthof inopdrachtvanProvincie Zuid-Holland. Het gebiedsprofi Colofon

el Duin-enBollenstreek isopgesteld doorGrontmij in

• • • • • • • • • • • 131 Gebiedsprofi el Duin- en Bollenstreek