Uitvoeringsovereenkomst Cluster Duin en Bollenstreek 2014 - 2018

in het kader van het Regionaal Groenprogramma 2010 – 2020

Regionaal Investeringsfonds Holland Rijnland Uitvoeringsovereenkomst Regionaal Groenprogramma 2014-2018 maart 2015

DE ONDERGETEKENDEN:

Gemeente Katwijk, Hillegom, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout, Oegstgeest en Teylingen, vertegenwoordigd door hun clustervertegenwoordiger, de heer mr. J.C.F. Knapp, wethouder in de gemeente Noordwijkerhout, hiertoe gemachtigd op grond van artikel 171 van de

Gemeentewet door de burgemeesters van Katwijk, Hillegom, Lisse, Noordwijk,

Noordwijkerhout, Oegstgeest en Teylingen, te noemen: Cluster Duin- en Bollenstreek

EN

Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland, vertegenwoordigd door de portefeuillehouder Natuur en Landschap, dhr. C. den Ouden, hiertoe op grond van artikel 21 lid 3 van de gemeenschappelijke regeling gemachtigd door zijn voorzitter, handelend ter uitvoering van het besluit van het Dagelijks Bestuur d.d. 5 maart 2015, hierna te noemen: Holland Rijnland

Hierna gezamenlijk te noemen: “partijen” of elk afzonderlijk “(een) partij”

In aanmerking nemende:

 De overeenkomst Regionale investeringsstrategie Holland Rijnland vastgesteld in de openbare vergadering van het Algemeen Bestuur van het samenwerkingsorgaan Holland Rijnland op 19 december 2007;

 De Beheerverordening Regionaal Investeringsfonds Holland Rijnland vastgesteld in de openbare vergadering van het Algemeen Bestuur van het samenwerkingsorgaan Holland Rijnland op 19 december 2007 en gewijzigd op 17 februari 2010;

 Het Regionaal Groenprogramma 2010 – 2020 vastgesteld in de openbare vergadering van het Algemeen Bestuur van het samenwerkingsorgaan Holland Rijnland op 17 februari 2010;

 De Tuin van Holland vastgesteld in het Bestuurlijk Overleg Natuur en Landschap op 6 juni 2014.

Komen als volgt overeen:

Hoofdstuk 1: Definities

Artikel 1.1 Algemene begrippen a. Cluster: twee of meer deelnemende gemeenten, die samen een programma opstellen en uitvoeren, zoals bedoeld in de uitvoeringsstrategie van het Regionaal Groenprogramma; b. Clustervertegenwoordiger: de vaandeldrager van een Gebiedsprogramma, die bij volmacht namens alle gemeenten in een Cluster deze uitvoeringsovereenkomst tekent en een voortrekkersrol binnen het Cluster speelt; c. Deelnemende gemeenten: de twaalf gemeenten die op 1 januari 2008 deelnemen aan de gemeenschappelijke regeling Holland Rijnland; d. Eindbeheerder: de natuurlijke of rechtspersoon, die na oplevering van een project het langjarige beheer en onderhoud van het project op zich neemt; e. Gebiedsprogramma: de visie en de doelstellingen van het Regionaal Groenprogramma toegespitst op een specifiek gebied, of rond een thema met in de projectbladen de uitgewerkte projecten, planning en kostenraming;

Pagina 2

Uitvoeringsovereenkomst Regionaal Groenprogramma 2014-2018 maart 2015

f. Addendum: aanvulling of vervolg op een Gebiedsprogramma, waarin projecten zijn

opgenomen, die het cluster toevoegt aan de projectenlijst uit het Gebiedsprogramma;

g. Maatregelen: de afzonderlijke (meestal fysieke) onderdelen van een project;

h. Project: een onderdeel van een Gebiedsprogramma dat in een bestek aanbesteed en

uitgevoerd wordt;

i. Projectblad: de gegevens van een project in een Gebiedsprogramma weergegeven in

de opmaak zoals weergegeven in bijlage 5 van het Regionaal Groenprogramma;

j. Projecttrekker: de gemeente, die verantwoordelijk is voor de uitvoering van een

project;

k. Regionaal Investeringsfonds Holland Rijnland (of afgekort RIF): het totaal aan

financiële middelen dat de deelnemende gemeenten ingevolge de Beheersverordening

RIF (17 februari 2010) tussen 2008 en 2022 storten en de daarbij te ontvangen rente

dat de financiële bijdrage levert voor de vijf in de Overeenkomst Regionale

Investeringsstrategie genoemde Regionale Projecten.

Hoofdstuk 2: Doel van de uitvoeringsovereenkomst en taakverdeling

Artikel 2.1 Doel Partijen stellen zich met het aangaan van deze uitvoeringsovereenkomst ten doel vast te stellen welke projecten zij in de periode 2014 – 2018 zullen realiseren. Deze projecten maken deel uit van de door de gemeenten vastgestelde Gebiedsprogramma en Addenda. De uitvoering vindt plaats overeenkomstig de in deze uitvoeringsovereenkomst vastgelegde afspraken over financiering, voorbereiding, uitvoering, eigendom, beheer en onderhoud door partijen.

Om daadwerkelijk te bereiken dat de projecten uit het Gebiedsprogramma’s en Addenda worden gerealiseerd hebben partijen in deze overeenkomst de volgende afspraken vastgelegd:

Artikel 2.2 Algemene afspraken en taakverdeling Afspraken met betrekking tot de voorbereiding, de uitvoering en het beheer en onderhoud, die in principe gelden voor alle projecten, tenzij anders bepaald in hoofdstuk 3 van deze uitvoeringsovereenkomst.

1. Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland: 1. Wijst een contactpersoon aan, die de contacten over de uitvoering van deze uitvoeringsovereenkomst onderhoudt met de andere partijen. 1.1. Kan ondersteuning bieden bij het verwerven van aanvullende financiering. 1.2. Levert terugkoppeling op het programma van eisen, definitief ontwerp, (concept)bestek en raming, aanbesteding, oplevering en overige mijlpalen van de projecten. 1.3. Stelt jaarlijks een voortgangsrapportage op voor alle Gebiedsprogramma’s. 2. Is eindverantwoordelijk voor de realisatie van de doelstellingen uit het Regionaal Groenprogramma. 3. Is verantwoordelijk voor het doelmatig en effectief inzetten van de bijdragen uit het Regionaal Investeringsfonds. 4. Stemt in met de Gebiedsprogramma’s en projectbladen van de clusters. 5. Is medefinancier van de projecten en maatregelen in de Gebiedsprogramma’s en Addenda. 6. Beoordeelt aan de hand van de toetsingsmatrix of uitvoering van maatregelen binnen vier jaar kan plaatsvinden (zie bijlage 1).

2. Clusters van gemeenten: 1. Wijzen een contactpersoon aan, die de contacten met de andere partijen onderhoudt over de uitvoering van deze uitvoeringsovereenkomst. Pagina 3

Uitvoeringsovereenkomst Regionaal Groenprogramma 2014-2018 maart 2015

2. Zijn indiener van een gezamenlijk Addendum op het Gebiedsprogramma Stedelijke

Agglomeratie met de projecten.

3. Wijzen uit hun midden een clustervertegenwoordiger aan, die zij

machtigen/mandateren namens hen te handelen bij de ondertekening en uitvoering

van deze uitvoeringsovereenkomst.

4. Voeren de regie tijdens de uitvoering van het Gebiedsprogramma en Addendum.

5. Wijzen per project uit het Gebiedsprogramma en Addendum een

projectverantwoordelijke gemeente aan, de zogenaamde projecttrekker.

6. Dragen er zorg voor dat de respectievelijke projecttrekkers de diverse projecten uit

het Gebiedsprogramma en Addendum uitvoeren.

7. Zijn verantwoordelijk voor informatievoorziening en terugkoppeling voortgang

werkzaamheden aan Holland Rijnland.

8. Zullen na oplevering van alle projecten uit hun Gebiedsprogramma en Addendum

schriftelijk aan de partijen verklaren de verplichtingen van deze

uitvoeringsovereenkomst te hebben afgerond.

9. Verzorgen de communicatie richting betrokkenen en bewoners. 10. Dragen zorg voor financiering van derden, niet zijnde gemeenten, om aanleg van projecten mogelijk te maken. 11. Zorgen dat het eigendom, beheer en onderhoud na oplevering van projecten geregeld is.

3. Gemeente (niet zijnde de trekker van een project): 1. Sluit zich aan bij het programma van projecten. 2. Zorgt voor de juiste machtiging/mandatering van de clustervertegenwoordiger. 3. Zorgt voor de eigen financiële bijdrage zoals vastgelegd in het Gebiedsprogramma

4. Gemeente (zijnde de projecttrekker van een project): 1. Sluit zich aan bij het programma van projecten. 2. Zorgt voor de juiste machtiging/mandatering van de clustervertegenwoordiger. 3. Zorgt voor de financiële bijdrage zoals vastgelegd in het Gebiedsprogramma. 4. Is de uitvoerende partij van het project waarvan hij projecttrekker is. 5. Zal de voorbereiding, aanleg en nazorg van het project waarvan hij projecttrekker is uitvoeren. 6. Verzorgt de aanvragen van subsidies om aanleg van project mogelijk te maken. 7. Draagt zorg voor het opstellen van een programma van eisen van het project waarvan hij projecttrekker is. In het programma van eisen zijn de resultaten ten aanzien van een project beschreven. Ook worden hierin de kwaliteitscriteria gedefinieerd. 8. Is verantwoordelijk voor het correct doorlopen van voor de uitvoering van hun eigen projecten benodigde procedures voor vergunningen en ontheffingen (inclusief quick scan Flora & Faunawet en Habitatrichtlijn en provinciale Milieuverordening). 9. Draagt zorg voor de verwerving van, of overeenkomst over de gronden, die nodig zijn voor de uitvoering van de projecten. 10. Draagt verder, voor dat project, zorg voor de voorbereiding van het bestek, de aanbestedings- en gunningprocedures, (begeleiden van) de uitvoering, de planologische procedures, de aanvraag van de benodigde vergunningen en ontheffingen, het melden van eventueel meerwerk en de financiële consequenties bij Holland Rijnland en de clustervertegenwoordiger. De gemeente zal deze stukken ter afstemming voorleggen aan het cluster. 11. Verzorgt de communicatie ten behoeve van dat project, waaronder verstaan kan worden: 11.1. Plaatsing van een projectbord tijdens en informatiebord na afloop van de uitvoering. Leveren, plaatsen, onderhouden en verwijderen van het projectbord en leveren en plaatsen van het informatiebord zijn onderdeel van het bestek. 11.2. De voorlichting aan omwonenden en betrokkenen door middel van een persbericht bij de start en oplevering. 11.3. Periodieke nieuwsbrieven vallen niet onder de financierbare communicatie.

Pagina 4

Uitvoeringsovereenkomst Regionaal Groenprogramma 2014-2018 maart 2015

11.4. Bij de communicatie wordt vermeld dat het project met medefinanciering van

Holland Rijnland en andere medefinanciers of subsidiegevers wordt gerealiseerd.

12. Draagt zorg voor een goede terugkoppeling met cluster en Holland Rijnland over de

voorwaarden en de voortgang (inhoudelijk, financieel en planning) van de

voorbereiding en uitvoering van het bestek door middel van (half)jaarlijkse

rapportages aan Holland Rijnland. Hiervoor kunnen de rapportages, die ook voor

subsidies zijn opgesteld, worden gebruikt.

13. Is verantwoordelijk voor en eerste aanspreekpunt van ingenieursdienst,

toezichthouder en aannemer tijdens voorbereiding en uitvoering van het bestek.

14. Draagt zorg voor een correcte financiële boekhouding en eindafrekening inclusief

accountantsverklaring.

15. Levert het werk op aan de eindbeheerder.

Artikel 2.3 Clusterspecifieke afspraken In hoofdstuk 3 van deze uitvoeringsovereenkomst, staan de clusterspecifieke afspraken. Deze gelden alleen voor het genoemde cluster in aanvulling op, dan wel in sommige gevallen in afwijking van de algemene geldende afspraken en taakverdeling uit artikel 2.2 van deze overeenkomst.

Hoofdstuk 3: Clusterspecifieke afspraken

Artikel 3.1 Cluster Duin- en Bollenstreek 1. Gebiedsprogramma Duin- en Bollenstreek: Bijlage 4 van deze overeenkomst is het Gebiedsprogramma Duin- en Bollenstreek 2014-2018. Deze uitvoeringsovereenkomst betreft de onderstaande projecten uit het Gebiedsprogramma. Uit de toetsingsmatrix (bijlage 1) blijkt dat deze projecten uitvoeringsgereed zijn.

1. Leeuwenhorst – natuurlijke landschapselementen Nieuw Leeuwenhorst a. Herinrichten Koepelberg en Spiegelvijver met o.a. meer wandelmogelijkheden b. het landschap meer open en toegankelijker maken voor de inwoners en recreatieve bezoeker en de historie van het landschap meer leefbaar en leesbaar maken. c. Budgetraming inrichtingskosten: € 265.000 d. Bijdrage Holland Rijnland: € 66.250

2. Leeuwenhorst – aanlegsteiger Leidse Trekvaart a. Steiger (40 x 1,25m) aan de Leidse Trekvaart t.h.v. landgoed Leeuwenhorst b. Landgoed Leeuwenhorst bereikbaar maken voor recreatievaart Leidse Trekvaart en hiermee deel maken van recreatieve routebebording sloepennetwerk. c. Budgetraming inrichtingskosten: € 20.000 d. Bijdrage Holland Rijnland: € 5.000

3. Groene verbindingszone wandelgebieden de Zilk – groene inrichting a. De groene verbindingszone bestaat uit een waterpartij en een groene oever. de groene oever is 840 m² groot. De aan te leggen wandelverbinding is ca. 2 km lang en sluit daarna aan op een natuurpad. b. Verhogen van de recreatieve en natuurbelevingswaarde. Verbinding Amsterdamse Waterleidingduinen met de boerenlandpaden nabij de Leidse Vaart. c. Budgetraming inrichtingskosten: € 65.000 d. Bijdrage Holland Rijnland: € 16.250

4. Historisch karakter Leidsevaart a. aanleg plasberm, half verhard wandelpad, nieuwe landschappelijke beplanting, rustpunten op markante vergezichten, 3x passentensteiger voor sloepen en kano’sen het selectief verwijderen van bomen.

Pagina 5

Uitvoeringsovereenkomst Regionaal Groenprogramma 2014-2018 maart 2015

b. Verbeteren biodiversiteit, nieuw wandelpad, terugbrengen historisch karakter

Leidsevaart, aantrekkelijker landschap.

c. Budgetraming inrichtingskosten: € 1.200.000

d. Bijdrage Holland Rijnland: € 300.000

5. Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen - Hillegom

a. Nieuw te creëren bloemrijke bermen, landschapsvensters en terugbrengen

oorspronkelijke landschapselementen zoals lage beukenhagen.

b. Toename biodiversiteit, belevingswaarde van natuur, landschap en de recreatieve

waarde van het agrarische natuur en cultuur (historisch) landschap

c. Budgetraming inrichtingskosten: € 120.000

d. Bijdrage Holland Rijnland: € 30.000

6. Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen – Noordwijk

a. 1,5 km nieuw te creëren bloemrijke bermen en 5 à 10 bijenhotels

b. Toename biodiversiteit, belevingswaarde van natuur, landschap en de recreatieve waarde van het agrarische natuur en cultuur (historisch) landschap c. Budgetraming inrichtingskosten: € 40.000 d. Bijdrage Holland Rijnland: € 10.000

7. Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen – Noordwijkerhout a. Min. 60 km. Nieuw te creëren bloemrijke bermen, landschapsvensters en terugbrengen oorspronkelijke landschapselementen zoals lage beukenhagen. Min. 60 bijenhotels. b. Toename biodiversiteit, belevingswaarde van natuur, landschap en de recreatieve waarde van het agrarische natuur en cultuur (historisch) landschap c. Budgetraming inrichtingskosten: € 200.000 d. Bijdrage Holland Rijnland: € 50.000

8. Natuurattractie Noordvoort, fase 2 a. Ontwikkeling van een zonering op het strand en in de zeereep b. Inrichting van het natuurgebied zodat bezoekers via een route naar de gewenste locaties worden geleid, o.a. een uitzichtpunt. Vergroten wandelmogelijkheden. c. Budgetraming inrichtingskosten: € 40.000 d. Bijdrage Holland Rijnland: € 10.000

9. Aanvullingen wandelnetwerk Bollenstreek fase 1 - Katwijk a. Bewegwijzering over ca. 45 km. wandelroute b. Aansluiting bij wandelnetwerk Bollenstreek c. Budgetraming inrichtingskosten: € 25.000 d. Bijdrage Holland Rijnland: € 6.250

10. Aanvullingen wandelnetwerk Bollenstreek fase 1 - Oegstgeest a. Bewegwijzering over wandelroutes. b. Aansluiting bij wandelnetwerk Bollenstreek, verbinding stedelijk gebied. c. Budgetraming inrichtingskosten: € 17.216 d. Bijdrage Holland Rijnland: € 5.216

11. Aanleg Toeristische Overstappunten TOP – Zuidduinen Katwijk a. Aanleg TOP (halm van 5,5 m, bestrating in cirkel van 6m, informatiepaneel, fietsbeugel, een bankje, een paal met handwijzers en bruine autoborden) b. Dekkend netwerk krijgen van TOP’s in de Duin- en Bollenstreek c. Budgetraming inrichtingskosten: € 45.000 d. Bijdrage Holland Rijnland: € 10.000

Pagina 6

Uitvoeringsovereenkomst Regionaal Groenprogramma 2014-2018 maart 2015

12. Aanleg Toeristische Overstappunten TOP – Stationsweg Lisse

a. Aanleg TOP (halm van 5,5m, bestrating in cirkel van 6m, informatiepaneel,

fietsbeugel, een bankje, een paal met handwijzers en bruine autoborden)

b. Dekkend netwerk krijgen van TOP’s in de Duin- en Bollenstreek

c. Budgetraming inrichtingskosten: € 45.000

d. Bijdrage Holland Rijnland: € 8.000

13. Aanleg Toeristische Overstappunten TOP – Noordduinen Noordwijk

a. Aanleg TOP (halm van 5,5m, bestrating in cirkel van 6m, informatiepaneel,

fietsbeugel, een bankje, een paal met handwijzers en bruine autoborden)

b. Dekkend netwerk krijgen van TOP’s in de Duin- en Bollenstreek

c. Budgetraming inrichtingskosten: € 45.000

d. Bijdrage Holland Rijnland: € 8.000

14. Informatieborden beleving historie langs de trekvaart

a. 5x informatie paneel “historie van de Bollenstreek ”– waar mogelijk met picknick bank b. Het landschap meer open en toegankelijker maken voor de inwoners en recreatieve bezoeker en de historie van het landschap meer beleefbaar en leesbaar Budgetraming inrichtingskosten: € 35.000 c. Bijdrage Holland Rijnland: € 8.750

15. Herinrichting recreatiegebied Oosterduinsemeer a. Verbeteren waterkwaliteit (40 ha) door aanleg luchtmenginstallatie met ‘groen- eiland’, herinrichting recreatiegebied (25 ha) om de plas met natuurvriendelijke moeraszone, wandelmogelijkheden en realiseren doorvaart naar Leidse Trekvaart. b. Waterkwaliteit ten behoeve van recreatie, een integrale herinrichting van de recreatieplas en de omgeving, toegankelijkheid realiseren voor recreatievaart, verbeteren EHS. c. Budgetraming inrichtingskosten: € 1.200.000 d. Bijdrage Holland Rijnland: € 300.000

16. Aanlegsteiger bij Huys te Warmont a. Aanlegsteiger 6 x 1,5m plus fundering. b. Creëren mogelijkheid de buitenplaats vanaf het water te benaderen en een boot af te meren c. Budgetraming inrichtingskosten: € 20.000 d. Bijdrage Holland Rijnland: € 5.000

17. Recreatief rustpunt inclusief aanlegsteiger voor sloepen bij Hoftuin a. Steiger met zitgelegenheid (vlonderpartij), verlichting in de steiger, elektrisch oplaadpunt voor fluistersloepen. b. inrichten van een recreatief rustpunt met aanlegsteiger, t.b.v. recreatievaart c. Budgetraming inrichtingskosten: € 60.000 d. Bijdrage Holland Rijnland: € 15.000

18. Recreatieve aankleding en aanlegvoorzieningen Prins Hendrikkanaal a. Afmeervoorzieningen voor recreatievaartuigen (zgn. boodschappensteigers), realisatie ligplaatsen Varend Erfgoed. b. Budgetraming inrichtingskosten: € 200.000 c. Bijdrage Holland Rijnland: € 50.000

19. Aansluiting op het sloepennetwerk routesysteem a. Aansluiting op sloepennetwerk routesysteem; aanleg nieuwe recreatieve bebording, aanpassen bestaande bebording, plus papieren kaart ter promotie.

Pagina 7

Uitvoeringsovereenkomst Regionaal Groenprogramma 2014-2018 maart 2015

b. Doorgaande watergangen Bollenstreek verbinden met waterrecreatie in omliggende

gebieden. Beleefbaar maken Bollenstreek voor waterrecreant.

c. Budgetraming inrichtingskosten: € 30.000

d. Bijdrage Holland Rijnland: € 7.500

2. Reservering Regionaal Investeringsfonds Holland Rijnland:

Voor de cofinanciering van de uitvoering van deze projecten uit het programma reserveert

Holland Rijnland een totaalbedrag van maximaal € 911.216.

3. Holland Rijnland kan een verrekenbaar voorschot verlenen op verzoek van de projecttrekker.

4. Voor projecten met een begroting van minder dan € 100.000 hoeft de gemeente, die de projecttrekker is, in afwijking op artikel 2.2 onderdeel 4.14 bij de eindafrekening geen accountantsverklaring te verzorgen.

Hoofdstuk 4: Financiële bepalingen

Artikel 4.1 Looptijd en reservering budgetten De looptijd van deze uitvoeringsovereenkomst is 4 jaar, te rekenen vanaf de datum van ondertekening. Projecttrekkers moeten hun projecten binnen deze periode afronden. Gedurende deze periode blijven de budgetten zoals omschreven onder artikel 3.1 lid 1 en lid 2 gereserveerd. Hierna vallen de budgetten terug naar het algemene budget binnen de voorziening RIF, tenzij er nadere afspraken zijn vastgelegd conform artikel 5.1 lid 5.

Artikel 4.2 Indexering inrichtingskosten en financiering Er zal geen indexering van de inrichtingskosten worden toegepast. In bijlage 2 is een overzicht van de geraamde kosten en de financiering weergegeven. Holland Rijnland financiert 25 procent van de inrichtingskosten. Holland Rijnland betaalt geen BTW aan projecten, die gemeenten uitvoeren. De bedragen bij gemeentelijke projecten zijn in deze uitvoeringsovereenkomst exclusief BTW. Holland Rijnland financiert 25 procent mee van eventueel meer- of bijwerk tot een maximum van 10 procent van de totale inrichtingskosten. Meer- en bijwerk valt niet onder de onvoorziene omstandigheden uit artikel 5.1 lid 2.

Artikel 4.3 Bijdrage Holland Rijnland en betaling Met het tekenen van deze Uitvoeringsovereenkomst gaat Holland Rijnland de juridische verplichting voor haar bijdrage uit het RIF aan. Tenzij anders bepaald in hoofdstuk 3 van deze uitvoeringovereenkomst, zal Holland Rijnland op verzoek van de projecttrekker voorfinancieren en voorschotten geven vanaf het moment dat projecttrekker het project publiceert op de aanbestedingskalender of offerteaanvragen doet. In bijlage 3 is de uitgave van kasmiddelen aangegeven in de tijd.

Artikel 4.4 Verantwoordelijkheid overige kosten De projecttrekker neemt de verantwoordelijkheid voor de in het kader van de voorbereiding en uitvoering van een project te maken kosten. Kosten waarover in deze uitvoeringsovereenkomst geen afspraken zijn gemaakt, zijn geheel voor rekening van de projecttrekker. De kosten die gemoeid zijn met het voeren van planologische en/of onteigeningsprocedures komen voor rekening van de partij, die voor het voeren van deze procedures en de daaruit voortkomende besluitvorming ingevolge wettelijke voorschriften verantwoordelijk is.

Hoofdstuk 5: Ontbindende voorwaarden, wijzigingen, geschillen en aansprakelijkheid

Artikel 5.1 Ontbinding en wijziging Pagina 8

Uitvoeringsovereenkomst Regionaal Groenprogramma 2014-2018 maart 2015

1. Ernstige tekortkomingen in de nakoming aan de zijde van één van de partijen geeft de

andere partijen het recht bij aangetekend schrijven de overeenkomst geheel of

gedeeltelijk te ontbinden. Ontbinding kan pas plaatsvinden nadat de tekortschietende

partij een redelijke termijn is gegund teneinde alsnog zijn verplichtingen na te komen.

2. Indien de omstandigheden waaronder de uitvoeringsovereenkomst is gesloten zich

zodanig wijzigen, dat in redelijkheid niet meer van één of meerdere partijen kan worden

gevergd dat de uitvoeringsovereenkomst ongewijzigd in stand blijft, treden partijen met

elkaar in overleg om nadere afspraken te maken.

3. Partijen zullen deze overeenkomst ook per aangetekend schrijven geheel of gedeeltelijk

ontbinden of wijzigen indien betrokken partijen geen financiële dekking kunnen vinden

voor de geraamde kosten of zich andere onvoorziene omstandigheden voordoen.

4. Indien zich de in het derde lid bedoelde onvoorziene omstandigheden voordoen

verplichten partijen zich op constructieve wijze met elkaar te overleggen en al het

mogelijke te doen om de overeenkomst uit te voeren of hierover nadere afspraken met

elkaar te maken;

5. Indien het in het tweede en vierde lid bedoelde overleg tot overeenstemming leidt, zullen de bij dat overleg overeengekomen wijzigingen worden vastgelegd in een nader te sluiten overeenkomst. Deze afspraken kunnen ook invloed hebben op de looptijd en budgetreservering uit artikel 4.1.

Artikel 5.2 Geschillenregeling en toepasselijk recht 1. Ieder geschil tussen partijen dat ontstaat in de uitvoering van deze overeenkomst zal, tenzij anders nader tussen partijen wordt overeengekomen, bij uitsluiting worden voorgelegd aan een daartoe bevoegde rechter; 2. Op deze Uitvoeringsovereenkomst is het Nederlands recht van toepassing.

Artikel 5.3 Aansprakelijkheid Het cluster vrijwaart Holland Rijnland van alle aansprakelijkheid voortvloeiende uit de uitvoering van de projecten en maatregelen. Partijen hebben zich adequaat verzekerd en zullen zich naar behoren verzekerd houden voor in ieder geval wettelijke aansprakelijkheid en beroepsaansprakelijkheid. De projecttrekker draagt zorg dat door haar of door de aannemer een CAR-verzekering met de gebruikelijke voorwaarden zal worden afgesloten.

Hoofdstuk 6: Bijlagen

De volgende bijlagen maken onlosmakelijk onderdeel uit van deze overeenkomst: 1. Toetsingsmatrix; 2. Kostenraming en financiering; 3. Verwachte uitgave van kasmiddelen; 4. Gebiedsprogramma Duin- en Bollenstreek 2014-2018 Projectblad 1. Natuurlijke landschapselementen Nieuw Leeuwenhorst Projectblad 2. Aanlegsteiger Leidse Trekvaart t.h.v. Leeuwenhorst Projectblad 3. Groene verbindingszone wandelgebieden de Zilk Projectblad 4. Historisch karakter Leidsevaart Projectblad 5. Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen - Hillegom Projectblad 6. Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen – Noordwijk Projectblad 7. Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen– Noordwijkerhout Projectblad 8. Natuurattractie Noordvoort, fase 2 Projectblad 9. Aanvullingen wandelnetwerk Bollenstreek fase 1 - Katwijk Projectblad 10. Aanvullingen wandelnetwerk Bollenstreek fase 1 - Oegstgeest Projectblad 11. Aanleg Toeristische Overstappunten TOP – Zuidduinen Katwijk Projectblad 12. Aanleg Toeristische Overstappunten TOP – Stationsweg Lisse Projectblad 13. Aanleg Toeristische Overstappunten TOP – Noordduinen Noordwijk Projectblad 14. Informatieborden beleving historie langs de trekvaart Projectblad 15. Herinrichting recreatiegebied Oosterduinsemeer Projectblad 16. Aanlegsteiger bij Huys te Warmont Pagina 9

Uitvoeringsovereenkomst Regionaal Groenprogramma 2014-2018 maart 2015

Projectblad 17. Recreatief rustpunt inclusief aanlegsteiger voor sloepen bij Hoftuin

Projectblad 18. Recreatieve aankleding en aanlegvoorzieningen Prins Hendrikkanaal

Projectblad 19. Aansluiting op het sloepennetwerk routesysteem

Aldus overeengekomen en in achtvoud getekend te …….. op …...

Ondertekening partij 1, Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland, vertegenwoordigd door de portefeuillehouder Natuur en Landschap:

datum:

de heer C. den Ouden plaats:

Ondertekening Partij 2, Cluster Duin- en Bollenstreek: vertegenwoordigd door Clustervertegenwoordiger Duin- en Bollenstreek:

datum: mr. J.C.F. Knapp plaats:

Pagina 10

Uitvoeringsovereenkomst 2014-2018

Bijlage 1. Toetsingsmatrix Project 1. Bestuurlijk 2. Grondverwerving 3. Financiën 4. Planologische 5. Relevante wet- en 6. draagvlak verankering regelgeving EBO 1.1 1.2 2.1 2.2 2.3 3.1 3.2 4.1 4.2 4.3 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 6.1 1. natuurlijke landschapselementen Nieuw ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja Leeuwenhorst 2. aanlegsteiger Leidse Trekvaart t.h.v. ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja Leeuwenhorst 3. Groene verbindingszone ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja wandelgebieden de Zilk 4. Historisch karakter Leidsevaart ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt ja ja ja ja ja 5. Natuurlijke landschapselementen langs ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja doorgaande wegen - Hillegom 6. Natuurlijke landschapselementen langs ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja doorgaande wegen – Noordwijk 7. Natuurlijke landschapselementen langs ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja doorgaande wegen – Noordwijkerhout 8. Natuurattractie Noordvoort, fase 2 ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja 9. Aanvullingen wandelnetwerk ja ja ja nvt nvt ja ja ja nvt nvt ja ja Ja ja Bollenstreek fase 1 - Katwijk 10. Aanvullingen wandelnetwerk ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt nvt ja ja Ja ja Bollenstreek fase 1 - Oegstgeest 11. Aanleg Toeristische Overstappunten ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja TOP – Zuidduinen Katwijk 12. Aanleg Toeristische Overstappunten ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja TOP – Stationsweg Lisse 13. Aanleg Toeristische Overstappunten Ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja TOP – Noordduinen Noordwijk 14. Informatieborden beleving historie Ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja langs de trekvaart 15. Herinrichting recreatiegebied Ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Oosterduinsemeer 16. Aanlegsteiger bij Huys te Warmont Ja ja ja nvt nvt ja ja nee1 nee1 nee1 nvt ja ja ja ja ja 17. Recreatief rustpunt inclusief Ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt ja ja ja ja ja aanlegsteiger voor sloepen bij Hoftuin 18. Recreatieve aankleding en aanleg- Ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt ja ja ja ja ja voorzieningen Prins Hendrikkanaal 19. Aansluiting op het sloepennetwerk Ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja ja nvt nvt ja ja ja ja routesysteem

1 Bedoelde locatie bleek niet mogelijk. Gemeente vertrouwt op alternatieve locatie binnen zes maanden Pagina 11 Uitvoeringsovereenkomst 2014-2018

De volgende vragen moeten met ‘ja’, ‘niet van toepassing’ of ‘toezegging/overeenkomst op papier’ beantwoord kunnen worden. Indien het antwoord ‘nee’ luidt, in een voetnoot hierover uitleg geven. 1. Bestuurlijk draagvlak 1.1 Is het programma vastgesteld in de raad (bestuurlijke overeenstemming)? 1.2 Maken de projecten onderdeel uit van een groter beleidskader? 2. Grondverwerving 2.1 Is de grond in eigendom? 2.2 Zijn met de pachter/gebruiker afspraken gemaakt over overpad/gebruik van zijn grond (zakelijke overeenkomst) of is de pachtovereenkomst (jaarlijks) te verbreken? 2.3 Zijn met de grondeigenaar afspraken gemaakt over overpad/gebruik van zijn grond (zakelijke overeenkomst)? 3. Financiën 3.1 Zijn voldoende financiële middelen bij medefinanciers beschikbaar (schriftelijk vastgelegd)? 3.2 Is er een projectorganisatie? 4. Planologische verankering 4.1 Past het plan binnen de provinciale Structuurvisie? 4.2 Past het plan binnen het beleid van het waterschap (peilbesluiten, keur)? 4.3 Past het plan binnen de gemeentelijke structuurvisie en bestemmingsplan? 5. Relevante wet- en regelgeving 5.1 Heeft het rijk / de provincie ontheffing verleend of medewerking toegezegd (Rijksmonumentenvergunning / Verordening Ruimte, milieuverordening)? 5.2 Heeft het Hoogheemraadschap ontheffing verleend of medewerking toegezegd (keur)? 5.3 Is overleg geweest over de ontheffing Flora- en Faunawet en Habitatrichtlijn? 5.4 Zijn de gemeentelijke vergunningen in beeld gebracht? 5.5 Kan de MER-procedure achterwege blijven? 6. Eigendom, beheer en onderhoud (EBO) 6.1 Zijn afspraken gemaakt over eigendom, beheer en onderhoud na inrichting?

Pagina 12 Uitvoeringsovereenkomst Regionaal Groenprogramma 2014-2018 ** december 2014

Bijlage 2. Kostenraming en financiering

In deze bijlage is aangegeven welke kosten gemoeid zijn met de in hoofdstuk 3 genoemde projecten. Onder financiering is de bijdrage van Holland Rijnland uit het Regionaal Investeringsfonds (RIF) weergegeven, de eigen bijdrage van de gemeente, de bijdrage van de provincie (PZH) en via de Subsidieregeling Groen Zuid-Holland (inclusief POP2), eventueel een andere subsidie.

Kostenraming en financiering Project Kosten raming Financiering (€) (€) RIF PZH Gemeente opmerking 1. natuurlijke landschapselementen 265.000 66.250 132.500 66.250 a. a. Incl. Nieuw Leeuwenhorst bijdrage ZHL 2. aanlegsteiger Leidse Trekvaart 20.000 5.000 10.000 5.000 t.h.v. Leeuwenhorst 3. Groene verbindingszone 65.000 16.250 32.500 16.250 wandelgebieden de Zilk 4. Historisch karakter Leidsevaart 1.200.000 300.000 300.000 600.000 b. b.Incl. bijdrage HHR 5. Natuurlijke landschapselementen 120.000 30.000 30.000 60.000 langs doorgaande wegen - Hillegom 6. Natuurlijke landschapselementen 40.000 10.000 10.000 20.000 langs doorgaande wegen – Noordwijk 7. Natuurlijke landschapselementen 200.000 50.000 50.000 100.000 langs doorgaande wegen – Noordwijkerhout 8. Natuurattractie Noordvoort, 40.000 10.000 20.000 10.000 fase 2 9. Aanvullingen wandelnetwerk 25.000 6.250 18.000 750 Bollenstreek fase 1 - Katwijk 10. Aanvullingen wandelnetwerk 17.216 5.216 8.000 4.000 Bollenstreek fase 1 - Oegstgeest 11. Aanleg Toeristische 45.000 10.000 20.000 15.000 Overstappunten TOP – Zuidduinen Katwijk 12. Aanleg Toeristische 45.000 8.000 20.000 17.000 Overstappunten TOP – Stationsweg Lisse 13. Aanleg Toeristische 45.000 8.000 20.000 17.000 Overstappunten TOP – Noordduinen Noordwijk 14. Informatieborden beleving 35.000 8.750 17.500 8.750 historie langs de trekvaart 15. Herinrichting recreatiegebied 1.200.000 300.000 600.000 300.000 c. c. Incl. Oosterduinsemeer bijdrage HHR 16. Aanlegsteiger bij Huys te 20.000 5.000 10.000 5.000 Warmont 17. Recreatief rustpunt inclusief 60.000 15.000 30.000 15.000 aanlegsteiger voor sloepen bij Hoftuin 18. Recreatieve aankleding en 200.000 50.000 100.000 50.000 aanlegvoorzieningen in het Prins Hendrikkanaal 19. Aansluiting op het 30.000 7.500 15.000 7.500 sloepennetwerk routesysteem Totaal € 3.672.216 € 911.216 €1.443.500 € 1.317.500

Pagina 13 Uitvoeringsovereenkomst Regionaal Groenprogramma 2014-2018 ** december 2014

Bijlage 3. Verwachte uitgave van kasmiddelen

In deze bijlage is de verwachte uitgave van kasmiddelen van Holland Rijnland aangegeven, het kasritme. De bedragen zijn inschattingen op basis van de logische volgorde van de realisatie van de maatregelen en de snelheid van de uitvoering.

Kasritme RIF

Project Bijdrage Kasritme (€) RIF (€) 2015 2016 2017 2018 1. natuurlijke landschapselementen 66.250 66.250 Nieuw Leeuwenhorst 2. aanlegsteiger Leidse Trekvaart t.h.v. 5.000 5.000 Leeuwenhorst 3. Groene verbindingszone 16.250 16.250 wandelgebieden de Zilk 4. Historisch karakter Leidsevaart 300.000 150.000 150.000 5. Natuurlijke landschapselementen 30.000 15.000 15.000 langs doorgaande wegen - Hillegom 6. Natuurlijke landschapselementen 10.000 5.000 5.000 langs doorgaande wegen – Noordwijk 7. Natuurlijke landschapselementen 50.000 12.500 12.500 12.500 12.500 langs doorgaande wegen – Noordwijkerhout 8. Natuurattractie Noordvoort, fase 2 10.000 5.000 5.000 9. Aanvullingen wandelnetwerk 6.250 6.250 Bollenstreek fase 1 - Katwijk 10. Aanvullingen wandelnetwerk 5.216 5.216 Bollenstreek fase 1 - Oegstgeest 11. Aanleg Toeristische Overstappunten 10.000 10.000 TOP – Zuidduinen Katwijk 12. Aanleg Toeristische Overstappunten 8.000 8.000 TOP – Stationsweg Lisse 13. Aanleg Toeristische Overstappunten 8.000 8.000 TOP – Noordduinen Noordwijk 14. Informatieborden beleving 8.750 8.750 historie langs de trekvaart 15. Herinrichting recreatiegebied 300.000 75.000 75.000 75.000 75.000 Oosterduinsemeer 16. Aanlegsteiger bij Huys te Warmont 5.000 5.000 17. Recreatief rustpunt inclusief 15.000 15.000 aanlegsteiger voor sloepen bij Hoftuin 18. Recreatieve aankleding en 50.000 50.000 aanlegvoorzieningen in het Prins Hendrikkanaal 19. Aansluiting op het sloepennetwerk 7.500 7.500 routesysteem Totaal 911.216 473.716 262.500 87.500 87.500

Pagina 14

Gebiedsprogramma

BOLLENSTREEK

2014 – 2018

Status: DEFINITIEF Datum: 20-10-2014

Het gebiedsprogramma Bollenstreek is vastgesteld in de college- en/of raadsvergadering van ….

Dit document is opgesteld door:

Ingenieursbureau Rodewijk Zwanendreef 34 2161 KZ Lisse tel. 0252 - 22 47 07 www.projectvoorbereiding.nl contactpersoon: dhr. Ing. E. Rodewijk

Namens: gemeente Hillegom gemeente Katwijk gemeente Lisse gemeente Noordwijk gemeente Noordwijkerhout gemeente Oegstgeest gemeente Teylingen

Pagina 2 van 28

Inhoud 1. Inleiding ...... 4 2. Beleidskader en thema’s ...... 6 2.1 Beleidskader ...... 6 2.2 Thema’s ...... 8 2.3 Landschapsperspectief ...... 9 2.4 Graslanden en natuur ...... 14 2.5 Toerisme, Recreatie en Cultuur ...... 16 3. Uitvoering ...... 21 3.1 Clustervertegenwoordiger ...... 21 3.2 Rolverdeling ...... 21 3.3 Uitvoeringsprogramma 2014 -2018 ...... 21 Bijlage 1 - Voortgang Uitvoeringsprogramma Duin en Bollenstreek 2010-2014 en 2012-2016 ...... 22 Bijlage 2 – Toetsingsmatrix Holland Rijnland ...... 24 Bijlage 3 – Overzicht projecten en financiën ...... 26 Bijlage 4 - Projectbladen ...... 28

Pagina 3 van 28

1. Inleiding

Aanleiding Op 17 februari 2010 heeft het algemeen bestuur van Holland Rijnland het Regionaal Groenprogramma vastgesteld. Voor de realisatie van het regionale groenprogramma is in het Regionale Investeringsfonds (RIF) €20 miljoen beschikbaar gesteld. Doel van het Regionale Groenprogramma is om de kwaliteit van het landschap te waarborgen.

Om in aanmerking te komen voor cofinanciering vanuit het RIF dienen clusters van gemeenten, per landschappelijke eenheid, een gebiedsprogramma op te stellen. In het gebiedsprogramma worden de visie en de doelstellingen van het Regionaal Groenprogramma toegespitst op een specifiek gebied, in dit geval de Bollenstreek, en gekoppeld aan concrete projecten voor dit gebied. De belangrijkste thema’s zijn landschap, natuur, toerisme & recreatie en cultuurhistorie.

Het gebiedsprogramma wordt gemaakt voor een uitvoeringsperiode van vier jaar en wordt om de twee jaar herzien. Door vaststelling van het huidige gebiedsprogramma kan Holland Rijnland worden verzocht cofinanciering te geven voor de geplande regionale groenprojecten in de periode 2014-2018. Tevens wordt het gebiedsprogramma gebruikt als onderbouwing van het verzoek aan de provincie Zuid-Holland om, door middel van een gebiedsdeal, te komen tot een provinciale bijdrage.

Het gebiedsprogramma Bollenstreek is niet het enige gebiedsprogramma waar de bollenstreekgemeenten mee te maken hebben. Zo hebben bijvoorbeeld Teylingen en Katwijk niet alleen projecten binnen het cluster Bollenstreek, maar ook binnen het cluster Leidse Ommelanden.

Doelstelling De doelstelling van het gebiedsprogramma Bollenstreek is het beschrijven van het regionale karakter en het versterken van projecten op het gebied van landschap, natuur, toerisme & recreatie en cultuurhistorie binnen de landschappelijke eenheid Bollenstreek. Het gebiedsprogramma is hiermee het middel om 25% cofinanciering te verkrijgen vanuit het RIF voor deze projecten. Daarnaast draagt de integrale visie en verbinden van projecten bij aan het verkrijgen van andere subsidies en cofinancieringen, zoals POP3 en diverse provinciale subsidies, bijvoorbeeld door middel van een gebiedsdeal met de provincie Zuid Holland. Op basis van het uitvoeringsprogramma moet duidelijk zijn hoe, door wie en wanneer projecten worden uitgevoerd.

In onderstaande figuur is een overzicht gegeven van de projectenlijst van 2010-2014 en 2012-2016, zoals deze zijn reeds overeengekomen tussen de gemeenten en Holland Rijnland.

Leeswijzer In hoofdstuk 2 worden het beleidskader beschreven met de relevante regionale en provinciale beleidsstukken. Tevens staan in dit hoofdstuk de concrete projecten en algemene projectvoornemens beschreven op basis van landschappelijke en recreatieve thema’s. Hoofdstuk 3 betreft het uitvoeringsprogramma, hierin staan alle projecten in een schematisch overzicht. Hierbij staat aangegeven op welke wijze de financiering is geregeld.

Pagina 4 van 28

Pagina 5 van 28

2. Beleidskader en thema’s

De gemeentes in de Bollenstreek werken steeds meer samen aan een integrale visie en aanpak van landschap, natuur, toerisme & recreatie en cultuurhistorie. Hierbij wordt zo veel mogelijk aansluiting gezocht bij bestaande programma’s van Holland Rijnland en de provincie Zuid Holland (zie par.2.1). Vanuit diverse programma’s bestaat er mogelijkheid tot cofinanciering van projecten.

Als uitwerking en aanvulling op de diverse programma’s hebben regio, provincie en gemeenten beleid geformuleerd in diverse beleidstukken, notities en deelprogramma’s. Samen vormen al deze stukken een grote paraplu van beleidskaders. In het gebiedsprogramma willen we niet opnieuw een paraplu optuigen. Wel zal in dit hoofdstuk een verwijzing worden gegeven naar relevante beleidskaders en zullen de belangrijkste kernthema’s worden uitgelicht die de basis vormen voor dit gebiedsprogramma. Verder richten wij ons daarom vooral op het benoemen van concrete uitvoeringsprojecten tot en met 2015 en algemene projectvoornemens voor de periode daarna.

Het Gebiedsprogramma 2014-2018 sluit aan bij diverse programma’s van de Provincie Zuid Holland. Het streven is daarom om gebruik maken van de beschikbare provinciale subsidies. Voor een aantal projecten is dit al geregeld. Voor de projecten waarvoor dit nog niet is geregeld, kan dit via een gebiedsdeal of met een sectorale subsidie. Een gebiedsdeal is een projectenlijst van projecten die binnen sectorale subsidies moeilijk te onderbouwen zijn. Vaak komen de bijdragen van de provincie uit diverse provinciale programma’s. Het is de bedoeling om met een gebiedsdeal eenheid aan projecten te geven en samen met Holland Rijnland en de Provincie Zuid Holland tot een overkoepelende overeenkomst te komen. Als er eenmaal een gebiedsdeal ligt, dan kan vervolgens door de aanvrager (gemeente) een subsidieverzoek worden ingediend voor een project die op de lijst staat. Dit subsidieverzoek wordt gedaan op het moment dat met de besteksvoorbereiding/uitvoering wordt gestart. Een sectorale subsidie is een subsidie die individueel wordt overeengekomen tussen de gemeenten en de provincie. De bijdrage van de provincie komt in dit geval uit één specifiek programma. Op basis van de geplande projecten is het volgende onderscheid te maken: 1. Reeds geregeld via gebiedsdeal 2014. 2. Reeds geregeld d.m.v. sectorale subsidie Provincie Zuid Holland. 3. Nog te regelen via gebiedsdeal 2015. 4. Nog te regelen d.m.v. sectorale subsidie Provincie Zuid Holland.

2.1 Beleidskader Voor het gebiedsprogramma zijn de volgende kaders en doelstellingen van belang:

Provinciaal: 1. Uitvoeringsprogramma Groen 2014  het toegankelijk maken van het landschap vanuit het stedelijk gebied d.m.v. stad-land verbindingen.  Het verbeteren van het recreatief routenetwerk.  Het geven van een kwaliteitsimpuls aan recreatiegebieden en het landschap rond het stedelijk netwerk.  Een gezonde basis voor grondgebonden landbouw.

Pagina 6 van 28

2. Beleidsvisie Cultureel erfgoed 2013 - 2016 3. Uitvoeringsprogramma Erfgoedlijnen 2013 -2016  Verbinden van de erfgoedlijnen Trekvaarten en Landgoederen als cultuurhistorische dragers van het gebied.  Ook de erfgoedlijnen Atlantikwall en Limes lopen door de Bollenstreek. 4. Gebiedsprofiel Bollenstreek en Kaag/Oude Rijn  In de Provinciale Structuurvisie en de Verordening Ruimte is de Bollenstreek aangemerkt als ‘topgebied’ binnen de 16 regionale Gebiedsprofielen. De Keukenhof en de directe omgeving is aangewezen als kroonjuweel.  Daarnaast is in het zuidelijk-/oostelijke gedeelte ook de Kaag/Oude Rijn aangewezen als topgebied. Daarin ligt het kroonjuweel Kagerplassen en molens.  De Provinciale Structuurvisie en de Verordening Ruimte vormen het algemeen ruimtelijk kader voor het provinciaal beleid voor cultuurhistorie en ruimtelijke ordening. 5. deelprogramma Groenagenda - Tuin van Holland  Het aangeven van kaders waarbinnen projecten zullen worden beoordeeld vanuit zowel de provinciale- als de regionale invalshoek.  Er voor zorgdragen dat wat in regionaal beleid past, ook in provinciaal beleid past.  Het versterken en gebruiken van de unieke agrarische geschiedenis en identiteit van Holland Rijnland.  Dit beleidsstuk is in samenwerking tussen Holland Rijnland en de provincie Zuid-Holland opgesteld.

Regionaal 6. Regionale StructuurVisie 2020 Holland Rijnland  Het samenspel tussen stad en land behouden waar dat kan en versterken waar dat nodig is.  Waarborgen van de kwaliteit van het landschap.  Vormt het uitgangspunt voor het regionale groenprogramma. 7. Regionaal Groenprogramma  Waarborgen van de kwaliteit van het landschap.  Bewerkstelligen van de daadwerkelijke uitvoering van landschappelijke en natuurwaardenprojecten. 8. Aanvraag gebiedsdeal: Varen Duin- en Bollenstreek  Het verkrijgen van een provinciale bijdrage van vijf deelprojecten gericht op aanlegplaatsen bij erfgoed, informatieve bebording/routering en weghalen van obstakels in cruciale vaarroutes.  De gebiedsdeal is feitelijk geen beleidskader, maar bevat projecten die in dit gebiedsprogramma beschreven worden. Voor wat betreft deze projecten heeft Holland Rijnland in april 2014 een brief gestuurd met een principe-uitspraak ten aanzien van de cofinanciering. 9. Gebiedsprogramma Duin- en Bollenstreek 2010-2014 en addendum 2012-2016  Deze twee documenten zijn de voorlopers van het huidige gebiedsprogramma.

Intergemeentelijk 10. Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport (ISG)  Geeft richting aan hoe het open gebied en de bollenteelt behouden of verbeterd kunnen worden.  Belangrijke thema's uit de ISG, zoals "Toerisme, Recreatie en Cultuur", "Landschapsperspectief" en "Graslanden en Natuur" komen overeen met de visie en doelstellingen van het Regionaal Groenprogramma.

Pagina 7 van 28

11. Uitvoeringsagenda Ambitieverklaring toerisme en recreatie Duin- en Bollenstreek  Gezamenlijk bevorderen van recreatie en toerisme in de Duin- en Bollenstreek.  Vijf thema’s benoemd aan de hand waarvan het toerisme in de streek wordt versterkt: wandelen, fietsen, waterrecreatie, verblijfsrecreatie en regiomarketing. 12. Cultuurhistorische Atlas Duin- en Bollenstreek  Deze atlas is in 2013 opgeleverd. Hierin zijn tientallen gebieden, objecten en structuren beschreven die heel bepalend zijn als het gaat om de cultuurhistorische waarde van de Duin- en Bollenstreek.

2.2 Thema’s De realisatie van alle doelstellingen uit bovengenoemde beleidstukken komt tot stand door middel van vele deelprojecten van de diverse gemeentes. Tezamen vormen deze deelprojecten een samenhangend geheel die kunnen worden onderverdeeld in een aantal thema’s. Als basis voor deze thema’s is de thematisch uitwerking genomen van het voornaamste landschappelijke kader van de Bollenstreek: de Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport (ISG). De gebruikte thema’s zijn: 1. Landschapsperspectief, onderverdeeld in: a) openheid en zichtlijnen b) landgoederen en historische structuren c) versterken landschappen en maken van verbindingen 2. Graslanden en natuur 3. Toerisme, recreatie en cultuur, onderverdeeld in: a) wandelen b) fietsen c) waterrecreatie d) verblijfsrecreatie e) betere beleving Bollenstreek

Voor een verdere beschrijving van de achtergrond en onderbouwing van de thema’s wordt verwezen naar het Regionaal Groenprogramma 2010-2020 en de Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport (ISG). Daarnaast is de uitvoeringsagenda behorend bij de ambitieverklaring recreatie en toerisme van de Bollenstreek een actueel beleidskader, met daarin achtergronden en onderbouwingen thema Toerisme, recreatie en cultuur.

Hieronder wordt per thema een korte beschrijving gegeven en wordt een opsomming gegeven van de projecten die er binnen het thema worden opgepakt. Er is een onderscheid gemaakt tussen “concrete projecten” en “algemene projectvoornemens”. Concreet zijn de projecten die op korte termijn (2014- 2016) worden gerealiseerd. Voor deze projecten zijn de financiën geregeld en zijn de uitgangspunten vastgesteld, zodat er met zekerheid tot uitvoering kan worden overgegaan. Bij de algemene projectvoornemens worden projecten beschreven die pas na 2015 kunnen worden uitgevoerd. Het streven is om deze projecten over twee jaar als concreet project in het gebiedsprogramma op te nemen.

In de bijlage van het gebiedsprogramma zijn de projectbladen van de concrete projecten bijgevoegd. Hierop staat de onderbouwing en achtergrond van deze projecten beschreven.

Pagina 8 van 28

2.3 Landschapsperspectief De basis om tot verbetering van de landschapskwaliteiten in de Bollenstreek te komen, is het Landschapsperspectief. Binnen dit thema onderscheiden we een drietal subthema’s, zoals vermeld in de ISG.

2.3.1 Openheid en zichtlijnen Het behouden van de openheid van het landelijk gebied, inclusief de zichtlijnen, door: - Het behouden van veeteelt in het veenweidegebied en de horsten en de volle grond bollenteelt in het bollengebied. Dit zijn de dragers van het open landschap en vormen een buffer tegen stedelijke ontwikkeling. De gebruiks-, belevings- en toekomstwaarde van het agrarisch cultuurlandschap wordt versterkt door het stimuleren van de verbreding van de landbouwsector met niet-agrarische activiteiten, zoals het recreatief ontsluiten van een gebied. - Het tegengaan van verrommeling door groene herinrichting gebied na het verwijderen van verrommelende bebouwing (kotjes, paardenbakken, caravans, stallen, schuren, bedrijfsgebouwen buiten bouwblok), of door deze bebouwing een functie te geven in het landschap of aan te kleden met beplanting. - Heldere stadsrandzones, die de overgang vormen tussen de stad en het platteland, de stadsrand een passende landschappelijke aankleding geven, waar stedelijk groen uitloopgebied makkelijk bereikbaar is voor de buurtbewoners en die doorgaande routes bieden naar verder gelegen agrarisch gebied.

Binnen dit thema zijn nog geen concrete projectvoornemens. De komende tijd zal hier nog invulling aan worden gegeven.

2.3.2 Landgoederen en historische structuren Naast agrarische- en natuurgebieden zijn ook landgoederen een belangrijk element in het landschap van de Duin- en Bollenstreek. De streek kent een tweetal clusters van landgoederen, te weten de binnenduinrand van Noordwijk-Noordwijkerhout en Teylingen-Dever-Keukenhof-Vogelenzang- Hartekamp. Bij de landgoedclusters ligt de belangrijkste opgave in het versterken van de regionale ensemblewaarde. Nieuwe functies moeten passen bij het groene en statige karakter van de clusters. Historische structuren, zoals waterlopen, lanen of zichtassen, moeten actief worden versterkt of herstelt.

Concrete projecten die op korte termijn (2014-2016) worden gerealiseerd zijn: 1. Ontwikkelingen Leeuwenhorst Leeuwenhorst is een bosgebied in Noordwijkhout. Het gebied bestaat uit drie naast elkaar liggende landgoederen:  Nieuw Leeuwenhorst (Tussen de Westeinde en Gooweg)  Oud Leeuwenhorst (Zuidelijk tussen de Gooweg en de N206)  Klein Leeuwenhorst (Noordelijk tussen de Gooweg en de N206)

Ten aanzien van de diverse landgoederen zijn er drie projecten die op korte termijn concreet tot uitvoering moeten gaan. Deze staan hieronder beschreven. Een project die iets minder concreet is betreft Realisatie Groot Leeuwenhorst. Dit project staat beschreven bij de algemene projectvoornemens. Daarnaast zijn er nog een aantal projecten die nog in de visievormende fase zitten, deze zijn genoemd als overige projecten.

Pagina 9 van 28

a) Natuurlijke landschapselementen Nieuw Leeuwenhorst - Noordwijkerhout  Uitvoering 2014-2015  Reeds geregeld via gebiedsdeal 2014 “Varen Duin- en Bollenstreek”  Maatregelen en doelstellingen: - Onderlinge verbindingen tussen gebieden versterken. - Landschap meer open en toegankelijk maken voor inwoners en recreatieve bezoekers. - Wandelmogelijkheden vergroten. - Herstel landgoedallure. - Historie landschap meer leefbaar en leesbaar maken. - Aansluiting bij culturele erfgoedlijnen Trekvaarten, Oude Landgoederen en Atalantik Wal.

b) Aanlegsteiger Leidse Trekvaart - Noordwijkerhout  Uitvoering 2014  Reeds geregeld d.m.v. sectorale subsidie Provincie Zuid Holland (2013).  Maatregelen en doelstellingen: - De steiger wordt openbaar toegankelijk als aanlegplaats - Vanaf deze locatie is er een wandelverbinding gepland naar de Leeweg en de Bronsgeesterweg om zo aan te sluiten op het wandelpad naar landgoed Oud Leeuwenhorst. - De steiger is gelegen binnen het sloepennetwerk. - Verbinden van culturele erfgoedlijnen. - Bevorderen van beleefbaarheid rondom historische elementen

2. Hoftuin bij buitenplaats ’t Hof van Hillegom - Hillegom  Uitvoering 2015-2016 (winterseizoen)  Reeds openomen in Uitvoeringsovereenkomst 2010-2014 van Holland Rijnland.  Nog te regelen d.m.v. sectorale subsidie Provincie Zuid Holland. Budget Erfgoedlijn is onvoldoende, dus overige subsidie moet uit UPG komen.  Is opgenomen in lijst 2012 voor POP2. Hierdoor beleidsmatig goedgekeurd, maar op dat moment waren er onvoldoende middelen beschikbaar voor een subsidie.  Hoftuin is erkend als landgoed.  Maatregelen en doelstellingen: - Project is onderdeel van de landgoederenzone Leiden-Haarlem. Door de Hoftuin terug te brengen naar de uitstraling van de oorspronkelijk buitenplaats ’t Hof van Hillegom wordt een ontbrekende schakel in de landgoederenzone Haarlem-Leiden ingevuld. - De Hoftuin ligt ook aan de Rijksstraatweg en is het oorspronkelijke buitenverblijf van de Amsterdamse jonkheer Six. Dit Buitenverblijf was een landgoed. De inrichting van de huidige tuin is niet gestructureerd tot stand gekomen. Om de tuin weer het oorspronkelijk karakter te geven dient het parkje gerenoveerd te worden. - De Hoftuin wordt aangesloten bij het fiets- en wandelnetwerk en is gelegen aan het sloepennetwerk. Bij de herinrichting wordt nadrukkelijk ingespeeld op de tendens van een korter verblijvende recreant die hogere eisen stelt aan kwaliteit en comfort, door multifunctionele gebruiksmogelijkheden te ontwikkelen.

Pagina 10 van 28

Algemene projectvoornemens die op lange termijn (na 2015) worden gerealiseerd zijn: Realisatie Groot Leeuwenhorst - Noordwijkerhout  Uitvoering 2018  Maatregelen en doelstellingen: - Toegankelijkheid en herkenbaarheid (entree) vanaf de Gooweg versterken. - Barrièrewerking Gooweg opheffen t.b.v. structuur landgoederen en veiligheid recreanten. - Aanzet voor herstel historische laanstructuren. - Aanzet voor verbeterde wandelstructuur landgoederen - Optimaliseren van parkeerfaciliteiten. - Belevingswaarde cultuurhistorie landgoederen versterken

Landschapszone met wandelpad Oud Leeuwenhorst - Noordwijkerhout  Uitvoering na 2016  Maatregelen en doelstellingen: - Aanleg groene (wandel) verbinding tussen de Trekvaart en de Leeweg - Landgoed toegankelijk en herkenbaar maken vanaf de Gooweg. - Verbinden van culturele erfgoedlijnen. - Bevorderen van beleefbaarheid rondom historische elementen

Overige ontwikkelingen Leeuwenhorst - Noordwijkerhout  Uitvoering 2016-2020  Maatregelen en doelstellingen: - Herstellen van historische lanenstructuren (laanbomen). - Aanleggen eenduidige padenstructuur, bebording en meubilair (Groot Leeuwenhorst deel II). - Versterken recreatieve weides en boszomen Nieuw Leeuwenhorst (ecologisch versterken, belevingswaarde versterken en realisatie speelbos). - Realisatie koppeling omgeving (nadere aansluiting routestructuren, ecologische verbindingszone duinen-trekvaart).

Van Nispenpark - Hillegom  Het van Nispenpark heeft de landschappelijke kenmerken van een oude Buitenplaats. Om deze weer zichtbaar te maken moeten er aanpassingen in het park plaatsvinden. Tevens ligt er in dit gebied een wateropgave die door de herinrichting kan worden uitgevoerd. Bij benutting van deze wateropgave kan ook een ecologische waterkoppeling worden gelegd tussen het westelijk en oostelijk deel van de N208, een ecologische barrière wordt op deze wijze opgelost.

Natuurlijke Landschapselement ‘De Engelse Tuin’ - Noordwijkerhout  Uitvoering na 2016  Te onderscheiden zijn de deelprojecten “Herinrichting Engelse Tuin” en “Herinrichting dierenweide met waterpartijen”.  De Engelse Tuin maakt onderdeel uit van het Bavo-terrein aan de rand van de dorpskern van Noordwijkerhout en daarmee een belangrijke recreatieve voorziening voor inwoners én bezoekers van Noordwijkerhout.  Het is één van de historische oude landgoederen in de streek.  De gemeente Noordwijkerhout heeft een integrale visie voor de gebiedsontwikkeling opgesteld.

Pagina 11 van 28

 De kenmerkende Engelse Tuin uit de beginjaren van het instituut wordt gereconstrueerd en in landschapsallure hersteld.

2.3.3 Versterken landschappen en maken van verbindingen Gestreefd wordt naar het realiseren en versterken van de verschillende landschappen en de verbindingszones door: - het realiseren van een groene en recreatieve oost-west verbinding van de kust naar het Groene Hart; - het realiseren van een groene en recreatieve noord-zuid verbinding van de Trekvaart naar de duinen ten zuiden van Katwijk en van de Ringvaart van de Haarlemmermeer via de Kagerplassen naar de Vlietlanden; - het realiseren van ecologische verbindingszones tussen grote aaneengesloten natuurgebieden; - het verbeteren van de doorgaande vaarverbindingen.

Concrete projecten die op korte termijn (2014-2015) worden gerealiseerd zijn: 3. Groene verbindingszone wandelgebieden de Zilk – Noordwijkerhout  Uitvoering 2014 t/m 2015  Nog te regelen d.m.v. sectorale subsidie Provincie Zuid Holland.  Het project bestaat uit 2 onderdelen: - Aanleg waterpartij en berging  Verhogen van de recreatieve en natuurbelevingswaarde  Is het een niet-wettelijke wateropgave?  Hoe past het in de cultuurhistorie en hoe draagt het bij aan de ruimtelijke kwaliteit? - Herinrichting groenstrook en aanleg wandelpad  Betreft het aankleden van de verbinding Amsterdamse Waterleidingduinnen met de boerenlandpaden nabij de Leidse Vaart  Onderdeel wandelommetje vanuit dorpskern de Zilk.  Toevoeging aan het wandelnetwerk Bollenstreek/

4. Historisch karakter Leidsevaart - Hillegom  Uitvoering 2015 t/m 2016.  Nog te regelen via gebiedsdeal 2015.  Het project bestaat uit 2 onderdelen: - Noorder Leidsevaart (ca. 1,9km) - Zuider Leidsevaart (ca. 1,5km)  Maatregelen en doelstellingen: - De gemeente Hillegom wil het herstel van de erfgoedlijn Leidsevaart betrekken in het geplande vervangingsproject van de beschoeiing langs deze vaart. - Aanvullende maatregelen ten aanzien van de reguliere vervanging van fase 1 zijn o aanleg plasberm o aanleg half verhard wandelpad o selectief verwijderen van bomen en aanleg nieuwe landschappelijke beplanting o aanleg rustpunten op markante vergezichten o 3x passentensteiger voor sloepen en kano’s

Pagina 12 van 28

- Door de maatregelen wordt deze erfgoedlijn toegankelijk en aantrekkelijk gemaakt voor inwoners en recreatieve bezoekers. - De wandelmogelijkheden wordt vergroot en er wordt aangesloten op het wandelnetwerk Bollenstreek. - De ecologische waarde van de Leidsevaart wordt vergroot. - De steigers zijn gelegen binnen het sloepennetwerk.

Algemene projectvoornemens die op lange termijn (na 2015) worden gerealiseerd zijn: Versterken Landschappelijke structuren  De Bollenstreek kent een aantal belangrijke assen in het landschap die kenmerkend zijn voor de strandwallenstructuur in het gebied. Vaak volgen de structuren de noord-zuid lijnen van de oorspronkelijke strandwallen. Op een heel aantal plekken zijn dit openbare wegen door het buitengebied die zijn beplant met laanbeplantingen. Van 2008 t/m 2012 zijn op een heel aantal plekken reeds nieuwe bomen en hagen aangeplant om deze structuren een impuls te geven.  De bestaande structuren zijn niet aangepakt, maar vragen op heel aantal plekken wel om herstel.  Beheer van deze structuren vind veelal niet plaats vanuit een cultuurhistorisch perspectief. Dit is wel wenselijk om deze belangrijke kenmerkende elementen voor de Bollenstreek duurzaam in stand te houden.  Locaties welke onderzocht en aangepakt zouden moeten worden betreffen bijvoorbeeld de Achter-Zuid in Lisse, de Oude Herenweg en de Jacoba van Beierenweg in Voorhout, de Veenenburgerlaan in Hillegom en de Langevelderweg en de Zilkerduinweg in Noordwijkerhout.  Met dit project wordt een stukje cultuurhistorie van de Bollenstreek veilig gesteld, maar wordt ook de belevingswaarde voor recreanten versterkt.

Erfbeplantingen en landschappelijke inpassing  In het verlengde van de landschappelijke structuren zouden ook de erfbeplantingen en de inpassing van verstorende bebouwing opnieuw een impuls kunnen gebruiken. Hier heeft in de jaren 2008 t/m 2012 ook reeds een en ander plaats gevonden.  Dit betreft veelal particulier grondeigendom, maar is wel van wezenlijk belang voor de landschappelijke belevingswaarde.  Juist nu op veel plaatsen herstructurering gaat plaats vinden onder leiding van GOM is het ook belangrijk om dit aspect niet uit het oog te verliezen maar.  De winst ligt in het integraal meenemen binnen deze ontwikkelingen om win-win situaties te creëren.

Herstel cultuurhistorische elementen  Er zou een top-50 kunnen worden aangewezen binnen deze atlas aan elementen om op te knappen en in oorspronkelijk staat te herstellen.

Pagina 13 van 28

2.4 Graslanden en natuur Het behoud van de graslanden van de in de streek aanwezige veeteeltbedrijven en de volle grond bollenteelt in het bollengebied is belangrijk. Het zijn de dragers van het open landschap en zij vormen een buffer tegen stedelijke ontwikkeling. De ISG geeft aan dat graslanden in de Duin- en Bollenstreek sterk van elkaar verspreid liggen. De graslanden hebben door hun openheid en groene karakter een belangrijke onderscheidende functie. Zij zorgen voor de beleving dat niet alle kernen aan elkaar zijn gegroeid. Daarmee geven ze letterlijk en figuurlijk ademruimte aan andere functies. De ISG gaat uit van handhaving van twee grote veehouderijgebieden met een behoorlijke schaal. Zij zijn van groot belang voor een onderscheidende landschapsbeleving. Het zijn de Elsgeesterpolder tussen Katwijk en Teylingen en de Poelpolder tussen Lisse en Teylingen.

Ook het verbeteren van de natuurkwaliteiten vraagt aandacht. Nieuwe natuur is niet alleen wenselijk vanwege de toegevoegde intrinsieke waarde, het verspreiden van soorten en de bijdrage aan de noodzakelijke vergroting van de biodiversiteit. Nieuwe natuur kan ook bijdragen aan verbetering van de landschapskwaliteit en de ruimtelijke belevingswaarde. Nieuwe natuur kan worden bereikt door het realiseren van ecologische verbindingen, het upgraden van de natuurwaarden van belangrijke ‘stepping stones’ binnen deze ecologische verbindingen (herinrichting van gebieden) en de aanleg van nieuwe natuurgebieden met een openbaar toegankelijk en recreatief karakter.

Concrete projecten die op korte termijn (2014-2015) worden gerealiseerd zijn:

5. Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen - diverse gemeenten  Ontwikkelen van een kwaliteitsimpuls van het landschap rond het stedelijk netwerk.  Door de realisatie van landschapselementen in stad-landverbindingen wordt een herkenbare groenstructuur ontwikkeld.  Het vergroten van de ecologische kwaliteiten langs wegen door het gebruiken van aantrekkelijke bloemen- en bloembollenmengsels voor insecten en bijen. Daarnaast worden voorzieningen aangebracht, zoals bijenhotels.  Realisatie van een streekeigen uitstraling en samenhang.  Aantrekkelijker en herkenbaarder maken van de dorpen in de Duin- en Bollenstreek voor de recreant en de bewoners.  Project is al een succes in Lisse. Het is de intentie om dit project uit te voeren in alle dorpen in de Bollenstreek. Voor 2014-2015 gaan de gemeenten Hillegom, Noordwijk en Noordwijkerhout maatregelen uitvoeren.  Het project maakt deel uit van een groter geheel. Gezien de lokale omstandigheden en beheeruitgangspunten is uitvoering per gemeente afzonderlijk gewenst.

a) Hillegom  Uitvoering 2015-2016  Nog te regelen via gebiedsdeal 2015.  Maatregelen en doelstellingen: - Aanbrengen van bloembollen, vaste planten en heesters voor bijen langs doorgaande wegen, bij dorpsentrees en op opvallende locaties. Heel nadrukkelijk met een diversiteit aan soorten om zo te laten zien dat in de Bollenstreek het hele jaar door bloemen bloeien. - Landschapsvensters creëren langs doorgaande wegen - Terugbrengen oorspronkelijke landschapselementen zoals lage beukenhagen. - Nieuw te creëren bloemrijke bermen.

Pagina 14 van 28

b) Noordwijk  Uitvoering 2015-2016  Nog te regelen via gebiedsdeal 2015.  Maatregelen en doelstellingen: - Aanleg van 1,5 kilometer aan bloemrijke bermen en 5 tot 10 bijenhotels.

c) Noordwijkerhout  Uitvoering 2015 t/m 2018  Nog te regelen via gebiedsdeal 2015.  Maatregelen en doelstellingen: - Aanbrengen van bloembollen, vaste planten en heesters voor bijen langs doorgaande wegen, bij dorpsentrees en op opvallende locaties. Heel nadrukkelijk met een diversiteit aan soorten om zo te laten zien dat in de Bollenstreek het hele jaar door bloemen bloeien. - Landschapsvensters creëren langs doorgaande wegen - Terugbrengen oorspronkelijke landschapselementen zoals lage beukenhagen. - Nieuw te creëren bloemrijke bermen met aanvullend minimaal 60 bijenhotels geplaatst (i.s.m. lokale imkers)

6. Natuurattractie Noortvoort – Noordwijk  Uitvoering 2014-2016  Nog te regelen d.m.v. sectorale subsidie Provincie Zuid Holland.  Maatregelen en doelstellingen: - Noordvoort is een natuurgebied en natuurattractie waar de dynamiek en de natuurwaarden in de zeereep worden hersteld. Bovendien zal het er nog aantrekkelijker worden gemaakt voor bezoekers. - Met het project worden de wandelmogelijkheden in het gebied vergroot. Het gebied sluit aan op het wandelnetwerk Bollenstreek en de Amsterdamse Waterleidingduinen. - In 2013 zijn diverse natuurbeheersmaatregelen uitgevoerd in het gebied, zoals het weghalen van vegetatie, klepelen en plaggen van de bodem. Hierdoor is de verstuiving op gang gebracht. Bijzondere plant- en diersoorten die hier van nature voorkomen, zullen daardoor terug naar het gebied komen. Voor bezoekers is een uitkijkpunt gebouwd op het duin. - Vanaf 2014/2015 zullen diverse inrichtingsmaatregelen worden genomen t.b.v. natuurrecreatie. Door het aanbrengen van een zonering in de zeereep zullen bezoekers via een route naar de gewenste locaties worden geleid, waaronder het uitzichtpunt - Een belangrijke inrichtingsmaatregel om de zonering tot stand te brengen, is het plaatsen van enkele palenrijen als zichtbare markering van de natuurattractie en als geleidingsmaatregel. Een andere inrichtingsmaatregel is het aanleggen van een pad over de zeereep.

Pagina 15 van 28

2.5 Toerisme, Recreatie en Cultuur Uit de ISG blijkt dat de regio, naast een prettig woon- en leefklimaat, ook mobiliteit en recreatie als vaste onderdelen wilt ontwikkelen. Ook is de beleving van natuurwaarde en de cultuurhistorische waarde door de recreant een belangrijk onderdeel in de ISG. Door toerisme en recreatie verder te ontwikkelen wil de Bollenstreek onderscheidend zijn in de Randstad.

Als actiepunten zijn in de ISG onder andere de volgende punten gedefinieerd:  verbetering van de toeristisch-recreatieve ontwikkeling  ontwikkeling van nieuwe product-marktcombinaties  vernieuwen en kwaliteitsverbetering van bepaalde attracties  betere en bredere gezamenlijke profilering van de regio  kwaliteitsimpuls van de verblijfsrecreatie  het verbeteren van de bereikbaarheid, toegankelijkheid en aantrekkelijkheid van (delen van) het landelijk gebied voor recreatief medegebruik door: o het creëren van recreatieve knooppunten, ommetjes transferia en recreatieve routes en netwerken voor langzaam verkeer (wandelen, fietsen, varen, paardrijden) o het verbinden van stedelijke groenstructuren met het buitengebied o het stimuleren van kleinschalige recreatieactiviteiten, zoals excursies, boerengolf, verkoop streekproducten en kanoverhuur o het bevorderen van kleinschalige verblijfsrecreatie, zoals boerencampings, bed and breakfast, boerenkamer en hooiberghutten

De doelstellingen uit de ISG zijn vertaald naar de Uitvoeringsagenda Ambitieverklaring toerisme en recreatie Duin- en Bollenstreek.

2.5.1 Thema: Betere Beleving Bollenstreek De Duin- en Bollenstreek is zowel door de bollen als door historische elementen aantrekkelijk voor recreatie en toerisme. Door een betere samenhang te realiseren in het aanbod kan het gebied zich beter profileren. Enkele belangrijke onderdelen hiervoor staan hieronder beschreven. Binnen dit thema vallen alle initiatieven die tot doel hebben om de kwaliteiten van de Bollenstreek beter beleefbaar te maken voor de recreant. Ook kleinschalige verbeteringen van het landschap vallen hieronder.

Binnen dit thema zijn nog geen concrete projectvoornemens. De komende tijd zal hier nog invulling aan worden gegeven.

2.5.2 Thema: Fiets- en wandelverbindingen De recreatiemogelijkheden tijdens het bollenseizoen bieden aan toeristen een aantal mogelijkheden voor fietsen en wandelen. Deze mogelijkheden kunnen een kwaliteitsslag maken en moeten worden uitgebreid. Ook voor toeristen van de kustplaatsen Katwijk en Noordwijk zou de recreatie richting het achterland uitgebreid en verbeterd kunnen worden. Ommetjes tussen dorpskernen zouden kunnen worden doorgetrokken. Een eerste aanzet is gemaakt door de regiogemeenten door middel van het aanleggen van een fietsknooppuntensysteem. Op dit moment wordt gewerkt aan een wandelnetwerk Bollenstreek.

Pagina 16 van 28

Concrete projecten die op korte termijn (2014-2015) worden gerealiseerd zijn:

7. Aanvullingen Wandelnetwerk Bollenstreek fase 1 In 2014 wordt de aanleg van fase 1 van het Wandelnetwerk Bollenstreek afgerond. In totaal wordt er binnen dit project circa 100 kilometer route bewegwijzerd en worden er voorzieningen aangelegd zoals bruggetjes, pontjes en informatiepanelen. De doelstelling van het project is om het landschap toegankelijk te maken voor de inwoners en tevens aan te sluiten op diverse bestaande regionale wandelroutes. Het is de wens van de bollenstreekgemeenten om dit netwerk verder uit te breiden, zodat nog meer over boerenland kan worden gewandeld en nog meer oost- west verbindingen ontstaan.

a) Aansluiting Katwijk op wandelnetwerk Bollenstreek fase 1- Katwijk  Uitvoering medio 2014  Reeds geregeld d.m.v. sectorale subsidie Provincie Zuid Holland.  Maatregelen en doelstellingen: - Aansluiting bij de projecten “Boardwalk Kustversterking” en “TOP Zuidduinen”. - Bereikbaar maken van interessante wandelgebieden zoals de historische kernen van Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg en diverse kust duin- en groengebieden.

b) Aansluiting Oegstgeest op wandelnetwerk Bollenstreek fase 1 - Oegstgeest  Uitvoering medio 2014  Reeds geregeld d.m.v. sectorale subsidie Provincie Zuid Holland.  Maatregelen en doelstellingen: - Bereikbaar maken van interessante wandelgebieden, zoals historische kern Oegstgeest, de landgoederenzone, het monumentale Bos van Wijckerslooth, enz.

8. Aanleg Toeristische Overstap Punten (TOP’s) – Gemeenten Katwijk, Lisse, Noordwijk Een TOP biedt een parkeervoorziening nabij wandel- en fietsroutes. Daarnaast zijn er voorzieningen aanwezig, zoals een informatiepaneel, fietsbeugel of bankje. Bij voorkeur is er ook horeca in de buurt. De recreant kan op deze plek de auto wegzetten en ter voet of met de fiets verder gaan. Door in diverse gemeenten een TOP te realiseren wordt een impuls gegeven aan de toegankelijkheid en herkenbaarheid van het gebied voor de recreant. Per gemeente zijn de volgende TOP’s te onderscheiden:

a) TOP Zuidduinen - Katwijk  2014  Reeds geregeld d.m.v. sectorale subsidie Provincie Zuid Holland.

b) TOP Stationsweg - Lisse  2014  Reeds geregeld d.m.v. sectorale subsidie Provincie Zuid Holland.

c) TOP Hollands Duin - Noordwijk  2014  Reeds geregeld d.m.v. sectorale subsidie Provincie Zuid Holland.

Pagina 17 van 28

Algemene projectvoornemens die op lange termijn (na 2015) worden gerealiseerd zijn:

Wandelnetwerk Bollenstreek fase 2 – diverse gemeenten  Uitvoering vanaf 2016  De samenwerkende bollenstreekgemeenten hebben de ambitie om fase 1 van het wandelwerk, inclusief de uitbreidingen Katwijk en Oegstgeest, uit te breiden met wandelroutes waaronder ook routes over boerenland  De boerenlandpaden kunnen nog fors worden uitgebreid om daarmee het onverharde wandelen uit te breiden. Een deel van de routes is al onderzocht en is kansrijk, een deel moet nog worden bestudeerd.  Bij de realisatie van nieuwe routes moet vooral worden gekeken naar het uitbreiden van Oost-West-verbindingen, hiervoor moeten nog een aantal knelpunten worden opgelost door het aanleggen van bruggen, pontjes en vlonders.  Het zou goed zijn om te starten met een voorbereidingsbudget om daarmee de haalbaarheid van de uitbreiding goed in kaart te brengen.

2.5.3 Thema: Waterrecreatie Binnen de Duin- en Bollenstreek zijn een aantal onderdelen te onderscheiden op het gebied van waterrecreatie. Er is de grootschalige recreatie op het water, dit grenst vooral aan de gemeente Teylingen, met onder andere de Kagerplassen en de jachthavens. Dit gebied valt binnen Holland Rijnland onder het Veenweide/Plassengebied. In aansluiting op de Kagerplassen loopt er langs Lisse en Hillegom een belangrijke vaarroute, via de ringvaart, richting het Noordzeekanaal. Dit is een zogenaamde staandemastroute, waarbij zeilboten de bruggen kunnen passeren, zonder de mast te laten zakken. De Kagerplassen en de Ringvaart worden ook veelvuldig door toeristische rondvaartboten gebruikt. Daarnaast is ook de kust bij Katwijk en Noordwijk zijn een waardevol onderdeel voor de waterrecreatie in de Bollenstreek. Naast de grootschalige waterrecreatie is er ook een kleinschalige variant. Deze recreatie betreft vooral de routes via de Leidsevaart, Oude Rijn en de aangrenzende wateren en sloten. Op deze wateren vindt vooral recreatief gebruik plaats in vorm van kano's, sloepen en kleinschalige rondvaarten. Voor zowel de grootschalige recreatie, als de kleinschalige, zijn er al diverse bestaande routes beschreven. Daarnaast is er een sloepennetwerk, waar de Bollenstreek bij wil aansluiten.

Concrete projecten die op korte termijn (2014-2015) worden gerealiseerd zijn:

9. Informatieborden beleving historie langs de trekvaart – Alle Bollenstreek gemeenten  Uitvoering 2014  Reeds geregeld via gebiedsdeal 2014 “Varen Duin- en Bollenstreek”  Maatregelen en doelstellingen: - Vanuit de samenwerkende Bollenstreek gemeenten zijn we bezig met de ontwikkeling van een sloepennetwerk om ook het varen door de Bollenstreek aantrekkelijker te maken. De historische Trekvaart is centraal onderdeel van dat sloepennetwerk. En de historische Trekvaart was vroeger de aanvoerroute voor Oude Landgoederen en later ook de Steenfabriek door wiens afgravingen feitelijk de bollenstreek ontstond. Ook loopt er langs de Trekvaart een belangrijke recreatieve fietsverbinding en ook het wandelnetwerk takt hier op diverse punten op aan. - het realiseren van 5 informatieborden die de historie van de trekvaart weer tot leven moeten brengen. - Doelstelling is het landschap meer open en toegankelijk te maken voor inwoners en bezoekers en de historie van het landschap te beleven.

Pagina 18 van 28

10. Herinrichting recreatiegebied Oosterduinse Meer - Noordwijkerhout  Uitvoering 2015  Nog te regelen via gebiedsdeal 2015.  Maatregelen en doelstellingen: - Diverse activiteiten om uitstraling, kwaliteit en gebruiksmogelijkheden van het recreatiegebied en de wijde omgeving te versterken. Inclusief kwaliteitsverbeteringen groen, recreatief routenetwerk (varen, wandelen), biodiversiteit, herkenbaarheid en aantrekkelijkheid van recreatie mogelijkheden, upgrade beleving cultuur historisch erfgoed. - De plas wordt aantrekkelijk gemaakt met voldoende waterkwaliteit. - Aanleg luchtmenginstallatie in vorm van een vlot met natuurlijke aankleding. - De wandelmogelijkheden wordt vergroot en er wordt aangesloten op het wandelnetwerk Bollenstreek.

11. Een aanlegsteiger bij Huys te Warmont – Teylingen  Uitvoering 2014  Reeds geregeld via gebiedsdeal 2014 “Varen Duin- en Bollenstreek”  Maatregelen en doelstellingen: - Op dit moment is er op het terrein zelf (bij de toegang vanaf de Herenweg) een beperkte parkeervoorziening voor bezoekers. Er is geen mogelijkheid de buitenplaats vanaf het water te benaderen en een boot af te meren. Om dit mogelijk te maken wordt een bescheiden aanlegsteiger gerealiseerd, zodat ook waterrecreanten kunnen aanleggen om het parkbos te bezoeken of georganiseerde vaartochten de buitenplaats kunnen aandoen. - Er wordt aangesloten op het wandelnetwerk Bollenstreek. - De steiger is onderdeel van het sloepennetwerk.

12. Recreatief rustpunt incl. aanlegsteiger voor sloepen - Hillegom  Uitvoering 2014  Reeds geregeld via gebiedsdeal 2014 “Varen Duin- en Bollenstreek”  Maatregelen en doelstellingen: - Het inrichten van een recreatief rustpunt met aanlegsteiger maakt onderdeel uit van de herinrichting van de Hoftuin en tegelijkertijd is het ook onderdeel van de sloepenrouten.

13. Recreatieve aankleding en aanlegvoorzieningen Prins Hendrikkanaal - Katwijk  Uitvoering 2015  Nog te regelen d.m.v. sectorale subsidie Provincie Zuid Holland.  Maatregelen en doelstellingen: - Door dit project wordt voor de waterrecreant een interessante bestemming aan het sloepennetwerk toegevoegd. Niet alleen de bestemming Zwaaikom zelf met het varend erfgoed en de aanwezige detailhandel en horeca, maar ook de kust en het centrum en de voorzieningen van Katwijk aan Zee zijn op loopafstand bereikbaar. - Aanleg van, voor het publiek toegankelijke, afmeervoorzieningen voor recreatievaartuigen (sloepen). Het betreft zogenaamde “boodschappensteigers” en geen steigers die geëxploiteerd worden. - Realisatie ligplaatsen Varend Erfgoed langs Prins Hendrikkade. - Sluit aan bij BasisrecreatieToervaartNetwerk.

Pagina 19 van 28

14. Aansluiting op het sloepennetwerk, een routesysteem analoog aan het fietsknooppuntennetwerk – Bollenstreek gemeenten  Reeds geregeld via gebiedsdeal 2014 “Varen Duin- en Bollenstreek”

Algemene projectvoornemens die op lange termijn (na 2015) worden gerealiseerd zijn: Brug over Hillegommerbeek elektrisch/automatisch beweegbaar maken - Hillegom  In het kader van een sloepennetwerk is aanpassing van diverse onderdelen van de ‘natte infrastructuur’ in de Bollenstreek noodzakelijk  Eén van deze knelpunten bevindt zich in de bebouwde kom van Hillegom: de houten ophaalbrug over de Hillegommerbeek (tussen Beekkade en Kerkstraat). Deze brug is onvoldoende hoog om onder door te varen.  Een geautomatiseerd, elektrisch systeem zou uitkomst kunnen bieden voor de bediening van de brug tijdens het vaarseizoen van de sloepen.

3.3.4 Thema: Verblijven Binnen dit thema zijn nog geen concrete projectvoornemens. De komende tijd zal hier nog invulling aan worden gegeven.

Pagina 20 van 28

3. Uitvoering 3.1 Clustervertegenwoordiger Een gebiedsprogramma komt pas in aanmerking voor medefinanciering van Holland Rijnland als er een bestuurlijk verantwoordelijke is voor het slagen van het programma en de bijbehorende projecten. Voor de periode 2014-2018 is de clustervertegenwoodiger Wethouder J.C.F. Knapp van de gemeente Noordwijkerhout.

3.2 Rolverdeling De clustervertegenwoordiger treedt op als vaandeldrager van het Gebiedsprogramma. Bij volmacht namens alle gemeenten in een cluster tekent hij de uitvoeringsovereenkomst en speelt hij een voortrekkersrol binnen het cluster.

De uitvoerende rol blijft bij de gemeenten zelf.

Alle rechten en plichten die voortvloeien uit de uitvoeringsovereenkomst tussen Holland Rijnland en de clustervertegenwoordiger gaan direct over naar de betreffende gemeenten.

3.3 Uitvoeringsprogramma 2014 -2018

Voor een overzicht van de projecten voor het uitvoeringsprogramma 2014-2018 en bijbehorend financieel overzicht wordt verwezen naar bijlage 3.

Pagina 21 van 28

Bijlage 1 - Voortgang Uitvoeringsprogramma Duin en Bollenstreek 2010-2014 en 2012-2016

2010-2012 Ecologische verbinding Elsbroekpolder-Elsbroekpark (Hillegom) Een ecologische verbinding in de vorm van natuuroevers tussen het regionale groenproject Elsbroekpolder en Elsbroekpark als stepping stone van de PHES/ecologische verbinding Spaarnwoude- Kagerplassen  Is uitgevoerd.

Verbinden en opwaarderen (voormalige) landgoederen Hillegom als onderdeel van de landgoederenzone Leiden-Haarlem (Hillegom) Het herinrichten van twee voormalige buitenplaatsen in Hillegom als onderdeel van de historische landgoederenzone Leiden-Haarlem  Door niet toegekende subsidies vanuit Europa is de gemeentelijke financiering voor de Hoftuin en Burg. Van Nispenpark door de raad bij elkaar gevoegd en alleen voor de Hoftuin toegekend.. In het kader van het project Hart voor Hillegom is er nu een DO gemaakt. Dit DO moet nog door de raad worden vastgesteld.

Fiets/wandelroute Oude Hillegommer Beek (Hillegom) Het realiseren van de fiets/wandelverbinding als onderdeel van het fietsknooppuntensysteem en regionaal wandelnetwerk langs de historische Hillegommerbeek (opgenomen op de cultuurhistorische kaart Zuid Holland, landschapskenmerken en waarden).  Het project is niet uitgevoerd. Het college heeft uiteindelijk beslist op grond van maatschappelijke weerstand om het project niet uit te voeren.

Wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek (Lisse/regio) Het creëren van regionale, lange afstand wandelroutes door de Duin- en Bollenstreek en deze een oost/west-verbinding te geven door de routes door te trekken naar de kustplaatsen.  Dit project is in uitvoering.

Natuurinrichtingsproject Vosse- en Weerlanerpolder (Hillegom) Dit deel van het noordelijk van Hillegom gelegen veenweidegebied worden recreatief en t.b.v. de natuur ingericht. Voor de ecologie vormen ze een belangrijke schakel tussen de recreatieve- en ecologische netwerken: een leefgebied voor amfibieën in een verbinding tussen Spaarnwoude en de Kagerplassen en een versterking van de weidevogelfunctie in het gebied. Met de inrichting wordt het verstedelijkingsproces gekeerd en toegankelijk gemaakt voor recreanten. Hierdoor gaat het gebied functioneren als stedelijk uitloopgebied.  Na enige gerechtelijke procedures is in februari 2014 gestart met de uitvoering. De verwachte oplevering is oktober 2014

2012-2016 Landschapselementen in stad-landverbindingen Bollenstreek (Lisse) Het plan voorziet in een kwaliteitsimpuls van het landschap rond het stedelijk netwerk. Door de realisatie van landschapselementen in stad-landverbindingen wordt een herkenbare groenstructuur ontwikkeld. Hiermee wordt een streekeigen uitstraling en samenhang gerealiseerd en worden de dorpen in de Duin- en Bollenstreek aantrekkelijker en herkenbaarder voor de recreant en de bewoners.  Dit project is in uitvoering.

Pagina 22 van 28

Pagina 23 van 28

Bijlage 2 – Toetsingsmatrix Holland Rijnland

Maatregelen 1. 2. Grondverwerving 3. Financiën 4. Planologische 5.Relevante wet- en regelgeving 6. EBO Beleidskader verankering 1.1 1.2 2.1 2.2 2.3 3.1 3.2 4.1 4.2 4.3 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 6.1

De volgende vragen moeten met ‘ja’, ‘niet van toepassing’ of ‘toezegging/overeenkomst op papier’ beantwoord kunnen worden. Indien het antwoord ‘nee’ luidt, in een voetnoot hierover uitleg geven. 1. Beleidskader 1.1 Is het plan vastgesteld in de raad (bestuurlijke overeenstemming)? 1.2 Maakt het plan onderdeel uit van een groter beleidskader? 2. Grondverwerving 2.1 Is de grond in eigendom? 2.2 Zijn met de grondeigenaar afspraken gemaakt over overpad/gebruik van zijn grond (schriftelijk vastgelegd)? 2.3 Is de pachtovereenkomst (jaarlijks) te verbreken? 3. Financiën 3.1 Zijn voldoende financiële middelen bij medefinanciers beschikbaar (schriftelijk vastgelegd)? 3.2 Is voldoende menskracht beschikbaar om de maatregelen uit te voeren? 4. Planologische verankering 4.1 Past het plan binnen de provinciale Structuurvisie? 4.2 Past het plan binnen het beleid van het waterschap (peilbesluiten, keur)? 4.3 Past het plan binnen de gemeentelijke structuurvisie en bestemmingsplan? 5. Relevante wet- en regelgeving 5.1 Heeft de provincie ontheffing verleend of medewerking toegezegd (Verordening Ruimte, milieuverordening)? 5.2 Heeft het Hoogheemraadschap ontheffing verleend of medewerking toegezegd (keur)? 5.3 Is overleg geweest over de ontheffing Flora- en Faunawet en Habitatrichtlijn? 5.4 Zijn de gemeentelijke vergunningen in beeld gebracht? 5.5 Kan de MER-procedure achterwege blijven? 6. Eigendom, beheer en onderhoud (EBO) 6.1 Zijn afspraken gemaakt over eigendom, beheer en onderhoud na inrichting?

Pagina 25 van 28

Bijlage 3 – Overzicht projecten en financiën

Bijlage 3 - Overzicht projecten en financiën Datum: 20-10-2014 Status: Definitief

BIJDRAGE Project Gemeente Start Holland Rijnland 1 Holland Rijnland 2 Provincie Zuid Provincie Zuid Provincie Zuid Provincie Zuid Gemeente of TOTAAL uitvoering (RIF) (RIF) Holland 1 Holland 2 Holland 3 Holland 4 derden

(reeds opgenomen (nog op te nemen (bestaande (bestaande (Nog af te sluiten (nog af te sluiten in uitvoerings- in uitvoerings- gebiedsdeal 2014 sectorale Gebiedsdeal 2015 sectorale overeenkomst overeenkomst "Varen Duin- en afspraken en UPG/Erfgoed- afspraken 2015) 2010-2014) 2014-2018) Bollenstreek) toezeggingen lijnen) 2013/2014)

1 Ontwikkelingen Leeuwenhorst a Natuurlijke landschapselementen Nieuw Leeuwenhorst Noordwijkerhout 2014 € 66.250 € 132.500 € 66.250 € 265.000 b. Aanlegsteiger Leidse Trekvaart Noordwijkerhout 2014 € 5.000 € 10.000 € 5.000 € 20.000 2 Hoftuin bij buitenplaats ’t Hof van Hillegom Hillegom 2015 € 197.500 € 200.000 € 50.000 € 342.500 € 790.000 3 Groene verbindingszone wandelgebieden de Zilk € 0 a Waterberging en waterpartij Noordwijkerhout 2014 € 117.500 € 117.500 € 235.000 b Groene inrichting Noordwijkerhout 2014 € 16.250 € 32.500 € 16.250 € 65.000 4 Historisch karakter Leidsevaart € 300.000 € 300.000 € 600.000 € 1.200.000 5 Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen € 0 a Diverse maatregelen t.b.v. vergroten biodiversiteit bermen Hillegom 2015 € 30.000 € 30.000 € 60.000 € 120.000 b Diverse maatregelen t.b.v. vergroten biodiversiteit bermen Noordwijk 2015 € 10.000 € 10.000 € 20.000 € 40.000 c Diverse maatregelen t.b.v. vergroten biodiversiteit bermen Noordwijkerhout 2015 € 50.000 € 50.000 € 100.000 € 200.000 6 Natuurattractie Noortvoort Noordwijk 2014 € 10.000 € 20.000 € 10.000 € 40.000 7 Aanvullingen Wandelnetwerk Bollenstreek fase 1 € 0 a Aansluiting Katwijk op wandelnetwerk Bollenstreek fase 1 Katwijk 2014 € 6.250 € 18.000 € 750 € 25.000 b Aansluiting Oegstgeest op wandelnetwerk Bollenstreek fase 1 Oegstgeest 2014 € 1.216 € 4.000 € 8.000 € 4.000 € 17.216 8 Aanleg Toeristische Overstap Punten (TOP’s) € 0 a TOP Zuidduinen Katwijk 2014 € 10.000 € 20.000 € 15.000 € 45.000 b TOP Stationsweg Lisse 2014 € 8.000 € 20.000 € 17.000 € 45.000 c TOP Noordduinen Noordwijk 2014 € 8.000 € 20.000 € 17.000 € 45.000 9 Informatieborden beleving historie langs de trekvaart Noordwijkerhout 2014 € 8.750 € 17.500 € 8.750 € 35.000 10 Herinrichting recreatiegebied Oosterduinse Meer Noordwijkerhout 2015 € 300.000 € 600.000 € 300.000 € 1.200.000 11 Een aanlegsteiger bij Huys te Warmont Teylingen 2014 € 5.000 € 10.000 € 5.000 € 20.000 12 Recreatief rustpunt incl. aanlegsteiger voor sloepen Hillegom 2014 € 15.000 € 30.000 € 15.000 € 60.000 13 Recreatieve aankleding en aanlegvoorzieningen Prins Hendrikkanaal Katwijk 2015 € 125.000 € 250.000 € 125.000 € 500.000 14 Aansluiting op het sloepennetwerk(routesysteem) € 7.500 € 15.000 € 7.500 € 30.000

TOTAAL € 198.716 € 985.000 € 205.000 € 96.000 € 1.190.000 € 470.000 € 1.852.500 € 4.997.216

Bijlage 4 - Projectbladen

Pagina 28 van 28

Projectblad 1a: Natuurlijke landschapselementen Nieuw Leeuwenhorst versie 20-10-2014

1. Naam project Thema: Landgoederen en historische structuren Project: Natuurlijke landschapselementen Nieuw Leeuwenhorst; Spiegelvijver en Koepelberg

2. Gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Noordwijkerhout Ambtelijk trekker: Mevrouw H.A.M. Matthijssen Adresgegevens: Postbus 13, 2210 AA Noordwijkerhout

3. Locatie Landgoed Nieuw Leeuwenhorst – Gooweg – Noordwijkerhout – zie ook http://www.zhl.nl/leeuwenhorst Specifiek gaat het hier om de Spiegelvijver en Koepelberg

4. Oppervlakte/lengte/stuks Het totale landgoed Leeuwenhorst is 38 ha. Het gaat hier om een deelgebied van zo’n 2 ha waarin historische elementen weer zichtbaar worden gemaakt en beter ‘beleefd’ kunnen worden; o.a. middels nieuw aan te leggen wandelroutes.

5. Toelichting Voor Landgoed Nieuw Leeuwenhorst is middels crowdfunding en bijdragen van de postcodeloterij geld bijeen gebracht voor herstel van de landschapsallure van weleer. De stichting Zuid Hollands Landschap is sinds 1953 eigenaar en beheerder van het terrein en heeft jarenlang voor beheerd gericht op natuur. De cultuurhistorische sporen van het landgoed zijn langzaam naar de achtergrond verdwenen en daardoor minder zichtbaar. Zuid Hollands Landschap heeft samen met omwonenden en gebruikers een visie ontwikkeld om het herstel van de oude landgoed allure in deelprojecten uit te voeren.

De doelstelling is het landschap meer open en toegankelijker te maken voor de inwoners en recreatieve bezoeker en de historie van het landschap meer leefbaar en leesbaar.

6. Regionaal belang In 2012 hebben de zes wethouder toerisme van de Duin- en Bollenstreek gemeenten de ambitieverklaring toerisme ondertekend. Daarmee wordt uitvoering gegeven om het toerisme in de streek gezamenlijk te bevorderen. Deze ambitie is uitgewerkt in een uitvoeringsagenda toerisme en recreatie Duin- en Bollenstreek. In deze agenda zijn vijf thema’s benoemd aan de hand waarvan het toerisme in de streek wordt versterkt: wandelen, fietsen, varen, regiomarketing en verblijfsrecreatie. Het doel van dit thema is om de wandelmogelijkheden verder te vergroten en voor de beleving van het landschap aan te sluiten bij de culturele erfgoedlijnen Trekvaarten, Oude Landgoederen zone en Atlantik Wal.

7. Beleidskader Provinciaal:  Bevorderen van beleefbaarheid rondom historische elementen en uitbreiden van de wandelmogelijkheden op het landgoed Leeuwenhorst sluit aan bij de culturele erfgoedlijnen Trekvaarten en Oude Landgoederenzone en bij andere, lopende groen en recreatie projecten zoals het wandelnetwerk.

Duin- en Bollenstreek:  Ambitieverklaring Toerisme Duin- en Bollenstreek  Uitvoeringsagenda Recreatie en Toerisme

Holland Rijnland:  Regionaal groenprogramma 2010 -2020

8. projectorganisatie

Projectblad 1a: Natuurlijke landschapselementen Nieuw Leeuwenhorst versie 20-10-2014

De coördinatie voor uitvoering is in handen van de Stichting Zuid Hollands Lanschap. Zij hebben zelf middelen verzameld voor een deel van de cofinanciering. Landschap en Erfgoed Zuid-Holland: - Zuid-Hollands Landschap, projectleiding - Erfgoedhuis Zuid-Holland, input expertise Maarten van der Valk, regiohoofd kuststreek Jan van Dijk, relatiebeheerder terreinen

9. grondverwerving Er is geen grondverwerving nodig.

10. financiën Subsidie van Provincie Zuid Holland is aangevraagd in het kader van de gebiedsdeal ‘Varen Duin- en Bollenstreek”.

De totale kosten voor het plan worden geraamd op €265.000.

Financiering: Provincie Zuid-Holland: € 132.500,- Holland Rijnland: € 66.250,- Zuid Hollands Landschap: € 66.250,-

11. Inrichtingsplan Voor herstel van de Landgoedallure is een totaal visie opgemaakt. Het herinrichtingsplan voor de historische landschapselementen Koepelberg en Spiegelvijver sluit hier op aan.

12. Planologische verankering Er is geen wijziging nodig van bestemmingsplannen en gemeentelijke structuurvisie. Bij gemeentelijke projecten zoals onderhoud/herinrichting Gooweg wordt aansluiting gezocht.

13. Doorlooptijd project Met een aantal werkzaamheden kan na goedkeuring van de provinciale en regionale bijdrage in 2014 worden gestart. Overige werkzaamheden van dit deelproject kunnen in de loop van 2015 worden afgerond.

14. Relevante wet- en regelgeving Stichting Zuid Hollands Landschap zorgt waar nodig voor de benodigd vergunningen en naleving van o.a. de flora en fauna wetgeving.

15. eigendom, beheer en onderhoud Stichting Zuid Hollands Landschap is en blijft eigenaar en beheerder.

16. Afbreukrisico --

Projectblad 1b: Aanlegsteiger Leidse Trekvaart versie 20-10-2014

1. Naam project Thema: Landgoederen en historische structuren Project: Aanlegsteiger Leidse Trekvaart

2. Gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Noordwijkerhout Ambtelijk trekker: Mevrouw H.A.M. Matthijssen Adresgegevens: Postbus 13, 2210 AA Noordwijkerhout

3. Locatie Leidse Trekvaart ter hoogte van de toekomstige wandelverbinding naar de landgoederen Oud Leeuwenhorst, Nieuw Leeuwenhorst en Klein Leeuwenhorst. De steiger wordt openbaar toegankelijk als aanlegplaats. Vanaf deze locatie komt er een wandelverbinding naar de Leeweg en de Bronsgeesterweg om zo aan te sluiten op het wandelpad naar het eeuwenoude landgoed Leeuwenhorst (38 ha.) dat wordt beheerd door het Zuid-Holland Landschap. Er zijn ambitieuze plannen om dit landgoed in ere te herstellen. Uitgebreide informatie vindt u op: http://www.zhl.nl/leeuwenhorst

4. Oppervlakte/lengte/stuks 1x steiger / lengte steiger ca 40 meter, breedte ca 1,25 meter.

5. Toelichting De 6 Duin- en Bollenstreek gemeenten zijn bezig met het realiseren van een sloepennetwerk met aanleg mogelijkheden voor de recreatieve vaart. Provincie Zuid Holland focust in naar natuur en cultuur beleid om de 9 erfgoedlijnen waaronder de Trekvaarten en de Oude Landgoederenzone.

De doelstelling is het landschap toegankelijker te maken voor de inwoners en recreatieve bezoeker en de historie van het landschap meer leefbaar en leesbaar.

6. Regionaal belang In 2012 hebben de zes wethouder toerisme van de Duin- en Bollenstreek gemeenten de ambitieverklaring toerisme ondertekend. Daarmee wordt uitvoering gegeven om het toerisme in de streek gezamenlijk te bevorderen. Deze ambitie is uitgewerkt in een uitvoeringsagenda toerisme en recreatie Duin- en Bollenstreek. In deze agenda zijn vijf thema’s benoemd aan de hand waarvan het toerisme in de streek wordt versterkt: wandelen, fietsen, varen, regiomarketing en verblijfsrecreatie. Het doel van het thema varen is om de recreatieve vaart in de Duin- en Bollenstreek te stimuleren . en de mogelijkheden te vergroten.

7. Beleidskader Provinciaal:  Creëren van een aanleg mogelijkheid maakt verbinding tussen twee erfgoedlijnen (Trekvaarten en Oude Landgoederenzone) en sluit aan bij andere, lopende groen projecten zoals van het Zuid Hollands Landschap.

Duin- en Bollenstreek:  Ambitieverklaring Toerisme Duin- en Bollenstreek  Uitvoeringsagenda Recreatie en Toerisme (varen, wandelen)

Holland Rijnland: Projectblad 1b: Aanlegsteiger Leidse Trekvaart versie 20-10-2014

 Regionaal groenprogramma 2010 -2020

8. projectorganisatie De coördinatie voor uitvoering van het recreatieve varen / sloepennetwerk Duin- en Bollenstreek wordt gedaan door de gemeente Noordwijkerhout. Bestuurlijk verantwoordelijk: college van B&W Noordwijkerhout Opdrachtgever: Wethouder Knapp, portefeuille o.a. Economische zaken en toerisme Projectleiding: Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling Mevr. H.A.M. Matthijssen in samenwerking met Holland Rijnland, Dhr. Roald Fekke

9. grondverwerving Er is geen grondverwerving nodig.

10. financiën Subsidie van Provincie Zuid Holland is verkregen in het kader van de erfgoedlijn Terkvaarten. Financiering: Holland Rijnland: € 5.000,- Provincie Zuid-Holland: € 10.000,- Gezamenlijke Bollenstreek gemeenten: € 5.000,-

11. Inrichtingsplan In een latere fase (uitvoering einde 2014) worden vanuit een aansluitend gezamenlijk Bollenstreek project de routebordjes en informatiepanelen geplaatst. Uitvoering van de steiger analoog aan die in Lisse, volgens onderhoudsmaatstaven afdeling beheer en onderhoud gemeente Noordwijkerhout.

12. Planologische verankering Er is geen wijziging nodig van bestemmingsplannen en gemeentelijke structuurvisie.

13. Doorlooptijd project Aanleg van de steiger wordt naar verwachting in 2014 uitgevoerd.

14. Relevante wet- en regelgeving Voor de steiger wordt vergunning aangevraagd bij de gemeente Noordwijkerhout en het Hoogheemraadschap.

15. eigendom, beheer en onderhoud Gemeente Noordwijkerhout wordt eigenaar van de steiger en gaat het reguliere beheer en onderhoud verzorgen.

16. Afbreukrisico Vanuit de erfgoedlijn Oude Landgoederenzone en vanuit Natuur en Landschap wordt het wandelpad naar het landgoed Oud Leeuwenhorst hersteld.

Projectblad 2: Hoftuin bij buitenplaats ’t Hof van Hillegom versie 20-10-2014

1. naam project: Hoftuin bij buitenplaats ’t Hof van Hillegom

2. gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Hillegom Ambtelijk trekker: V. Lommrse Adresgegevens: Postbus 32, 2180 AA Hillegom

3. locatie Gemeente Hillegom, Hoftuin (Hoofdstraat Hillegom)

4. oppervlakte ca. 1 hectare

5. toelichting

De herinrichting richt zich op het herstel van de oude historische structuur (1903). Hierbij wordt een fysieke koppeling gemaakt met het historische dorpsplein waaraan, meerdere monumenten zijn gelegen.

Door de Hoftuin terug te brengen naar de uitstraling van de oorspronkelijk buitenplaats ’t Hof van Hillegom wordt een ontbrekende schakel in de landgoederenzone Haarlem-Leiden ingevuld. Het park krijgt een zodanige inrichting, dat activiteiten die vroeger ook gebruikelijk waren om op een buitenplaats/landgoed te doen, weer mogelijk gemaakt worden. De ruimtelijke samenhang tussen Maartenskerk, pompplein, de Hillegommerbeek en Hoftuin wordt hersteld, zoals opgenomen in het plan Hart voor Hillegom. De huidige kwaliteiten van de Hoftuin blijven bewaard en worden opgenomen in de nieuwe inrichting, waarbij de Hoftuin in zijn historisch karakter wordt hersteld.

De Hoftuin is en blijft openbaar toegankelijk. De landschappelijke uitstraling heeft de kenmerken van een vroegere buitenplaats. Tevens vormt de tuin een ecologische stepping stone in de landgoederenzone Leiden-Haarlem. De tuin is een rustpunt in het fiets en wandelknooppunten netwerk en er worden afmeerplaatsen in de Oude Beek gerealiseerd. De Hoftuin behoort bij de historische buitenplaats ’t Hof van de Amsterdamse jonkheer Six. Het oorspronkelijk karakter van de tuin behorend bij ’t Hof wordt hersteld.

De Hoftuin wordt opgenomen in het fietsknooppunten netwerk en wandelnetwerk. Bij de herinrichting wordt nadrukkelijk ingespeeld op de tendens van een korter verblijvende recreant die hogere eisen stelt aan kwaliteit en comfort, door multifunctionele gebruiksmogelijkheden te ontwikkelen.

De Hoftuin is gelegen aan het sloepennetwerk.

De Hoftuin wordt zodanig ontwikkeld dat er een ruimtelijke samenhang ontstaat met de omgeving, waardoor de huidige activiteiten kunnen worden geoptimaliseerd en uitgebreid.

Projectblad 2: Hoftuin bij buitenplaats ’t Hof van Hillegom versie 20-10-2014

6. regionaal belang De volgende ambities worden hiermee gerealiseerd:  In het Regionaal Groenprogramma 2010 - 2020 van Holland Rijnland zijn Cultuurhistorie en Recreatie belangrijke thema's. Door de oorspronkelijk buitenplaats ’t Hof van Hillegom te herstellen wordt een ontbrekende schakel in de landgoederenzone Haarlem-Leiden aantrekkelijker voor de recreant en beter herkenbaar.  Uit de vastgestelde ambities in de ISG blijkt dat de regio onderscheidend wil zijn in de Randstad. Het ontwikkelen van recreatie en toerisme krijgt een zwaardere weging dan het op dit moment heeft. In de ISG is ook de beleving van de natuurwaarde en de cultuurhistorische waarde door de recreant een belangrijk onderdeel. Een aantrekkelijke groene ruimte is daarnaast een voorwaarde voor een uitstekend woon- en vestigingsklimaat  Vanuit de Beleidsvisie Groen van de provincie Zuid Holland worden het versterken van de landschappelijke kwaliteit en identiteit en het geven van een kwaliteitsimpuls aan het landschap rondom het stedelijk netwerk als belangrijke punten genoemd. Het versterken van gebiedseigen identiteit van landschappen, onder meer door het de realisatie van landschapselementen, staat specifiek genoemd als maatregel. Groenbeleving, stad-landverbindingen en behoud en versterking belevingswaarde zijn hierbij belangrijke thema’s.

De volgende doelstelling worden hiermee gerealiseerd:  Verbetering van de toeristisch-recreatieve ontwikkeling.  Het verbeteren van de aantrekkelijkheid van (delen van) het landelijk gebied voor recreatief medegebruik.  Het bevorderen van de bereikbaarheid en toegankelijkheid van het landelijk gebied voor recreatie.  Versterken van de samenhang en de herkenbaarheid van de cultuurhistorische elementen.  Realisatie van ecologische verbindingszones en natuur  Realisatie van groene en recreatieve verbindingen

7. beleidskader Gemeentelijke plannen:  Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport  Ambitie verklaring recreatie en toerisme van de Bollenstreek gemeenten  Economische Agenda Greenport Duin- en Bollenstreek  Gemeentelijk groenbeleidsplan  Beschermd dorpsgezicht  WBP4 Hoogheemraadschap  Gemeentelijk stedelijk waterplan

Holland Rijnland:  Regionaal groenprogramma 2010 -2020

Provincie Zuid-Holland:  Beleidsvisie Groen  Cultuurhistorische waardekaart 2005 PZH  Besluit van Gedeputeerde Staten Provincie Zuid-Holland om de Hoftuin toe te voegen aan de zgn. Arcadislijst  Gebiedsprofiel Cultuurhistorie Bollenstreek van de Provincie Zuid-Holland

8. projectorganisatie

Initiatiefnemer: Gemeente Hillegom

Projectleider: Vincent Lommerse

Partners: (incl. bijdrage aan uitvoering project) Holland Rijnland Projectblad 2: Hoftuin bij buitenplaats ’t Hof van Hillegom versie 20-10-2014

9. grondverwerving n.v.t.

10. financiën

Totale projectkosten realisatie: € 790.000

Investeringsvoorstel gemeente Hillegom € 342.500 25 % Holland Rijnland (RIF) (2010-2014) € 197.500 Provincie Zuid-Holland via gebiedsdeal € 200.000 Provincie Zuid-Holland via erfgoed agenda € 50.000

11. inrichtingsplan

Resultaat: De Hoftuin is heringericht waarbij de kenmerken van een oude buitenplaats zijn hersteld en versterkt. De ruimtelijke samenhang tussen Maartenskerk, Pompplein en Oude Beek zijn fysiek hersteld. De inrichting zodanig is dat activiteiten binnen de Hoftuin en aanliggende pompplein gehouden kunnen worden zoals vroeger gebruikelijk was op buitenplaatsen. Activiteiten in de vorm van cultuur, kunst, sport en spel kunnen worden gehouden. Tevens vormt het een rustpunt is in het fietsknooppunten netwerk, wandelnetwerk en sloepennetwerk.

De Hoftuin is en blijft openbaar toegankelijk. De landschappelijke uitstraling heeft de kenmerken van een vroegere buitenplaats. Tevens vormt de tuin een ecologische stepping stone in de landgoederenzone Leiden-Haarlem. De tuin is een rustpunt in het fiets en wandelknooppunten netwerk en zijn afmeerplaatsen in de Oude Beek gerealiseerd. De Hoftuin behoort bij de historische buitenplaats ’t Hof van de Amsterdamse jonkheer Six. Het oorspronkelijk karakter van de tuin behorend bij ’t Hof is hersteld.

12. planologische verankering Is planologisch verankerd (bestemmingsplan en beschermd dorpsgezicht). Bestemmingsplan zal voor het gebruik wel moeten worden aangepast.

13. doorlooptijd project Afronden Ontwerpfase najaar 2014 Voorbereidingsfase winter 2014-2015 Realisatiefase 2015/2016

14. relevante wet- en regelgeving Keurvergunning HHS Rijnland Kapvergunning Flora en Fauna ontheffing Projectblad 2: Hoftuin bij buitenplaats ’t Hof van Hillegom versie 20-10-2014

15. eigendom, beheer en onderhoud Geborgd door Gemeente Hillegom

16. Afbreukrisico Bestuurlijk draagvlak is verworven

Projectblad 3: Groene verbindingszone wandelgebieden de Zilk versie 20-10-2014

1. naam project Thema: Versterken landschappen en maken van verbindingen Project: Groene verbindingszone wandelgebieden de Zilk

2. gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Noordwijkerhout Ambtelijk trekker: P. Bond Adresgegevens: Postbus 13, 2210 AA Noordwijkerhout

3. locatie De Zilk is één van de kernen van de gemeente Noordwijkerhout. Het plangebied ligt aan de westelijke rand van De Zilk grenzend aaan de proviniale weg N206 en vervolgens het wandel- natuur-gebied van de Amsterdamse Waterleidingduinen.

4. oppervlakte/lengte/stuks De groene verbindingszone bestaat uit een waterpartij en een groene oever. De waterpartij is 2.600 m² groot en de groene oever is 840 m² groot. De aan te leggen wandelverbinding is ca. 2 km lang en sluit daarna aan op een natuurpad.

5. toelichting In De Zilk is er een startpunt voor het regionale wandelnetwerk naast de parkeerplaats t/o Café Kühne. Dit is vlakbij de ingang Joppeweg van het wandel- en natuurgebied van de Amsterdamse Waterleidingduinen dat zich uitstrekt tot aan de zeereep. De genoemde groene verbindingszone is hier nodig om op een aantrekkelijke manier een onverharde wandelverbinding te creëren die het natuurgebied in een oost west richting verbindt met de boerenlandpaden nabij de Leidse Vaart. Het eerste deel van deze route loopt tussen de dorpsbebouwing van De Zilk en de provinciale weg. Na ongeveer 2 km. loopt het pad door een brede natuurstrook met uitzicht over het bollenland. Het eerste minder aantrekkelijke stuk van deze doorgaande wandelroute wordt nu aantrekkelijk gemaakt met de aanleg van een onverhard schelpenpad naast een fraaie en grote waterpartij die ook voor waterberging zorgt. Dit verhoogt de recreatieve en natuurbelevingswaarde van deze wandelverbinding. De genoemde wandelverbinding is ook het startpunt voor een zogenaamd wandelommetje (ca. 5 km) vanuit de dorpskern van De Zilk.

6. regionaal belang

Afronding van Wandelnetwerk Bollenstreek Fase 1. De genoemde route is al opgenomen in de marketing van de eerste fase van het regionale wandelnetwerk. Met deze verfraaiing en aansluiting wordt op een aantrekkelijke manier ca. 7 km onverhard pad toegevoegd aan het wandelnetwerk. En een aantrekkelijke oost-west verbinding naar de waterleidingduinen. Door de waterleidingduinen loopt een lange afstand wandelpad waar het wandelnetwerk op aansluit. Door het toevoegen van een fraaie waterpartij als landschapselement in de groenstructuur worden de dorpen in de Bollenstreek aantrekkelijker voor de recreant.

De volgende doelstelling worden hiermee gerealiseerd:  Waterberging;  Het verbinden van groenstructuren in het buitengebied;  Verbetering van de toeristisch-recreatieve ontwikkeling;  Het aantrekkelijker maken van (delen van) het landelijk gebied voor recreatief medegebruik.  Verbeterde bereikbaarheid en toegankelijkheid van het landelijk gebied voor recreatie.

7. beleidskader

1

Projectblad 3: Groene verbindingszone wandelgebieden de Zilk versie 20-10-2014

Provincie Zuid-Holland:  Beleidsvisie Groen

Holland Rijnland:  De Tuin van Holland / Regionaal groenprogramma

Gemeentelijk:  Bestemmingsplan De Zilk  Houtskoolschets (planschets herstructurering de Zilk)  Gemeentelijke Structuurvisie  Ambitie verklaring recreatie en toerisme Duin en Bollenstreek

8. projectorganisatie Bestuurlijk verantwoordelijk: Wethouder J.C.F. Knapp Projectleider: P. Bond

9. grondverwerving Een deel van de grond was eigendom van de provincie en is in 2013 in eigendom aan de gemeente overgedragen. De overige grond maakt deel uit van het gemeentelijk openbaar groen.

10. financiën

Voor de groene verbindingszone is € 300.000 uitgetrokken .

€ 235.00 is voor de aanleg en realisatie van de waterpartij en berging. Investeringsvoorstel: € 117.550 Provincie Uitvoeringsplan Groen 2015 € 117.550 Gemeente

€ 65.000 is voor herinrichting van de groenstrook en de aanleg van het onverharde wandelpad Investeringsvoorstel: € 32.550 Provincie Uitvoeringsplan Groen 2015 € 16.250 Holland Rijnland (RIF) € 16.250 Gemeente

11. inrichtingsplan Voor de groene verbindingszone is een ontwerp opgesteld. De waterpartij wordt aangelegd aan de hand van dit ontwerp. Voor de inrichting van de groene oever wordt nog een ontwerp opgesteld.

12. planologische verankering De groene verbindingszone is verankerd in het bestemmingsplan De Zilk.

13. doorlooptijd project 2014 t/m 2015

14. relevante wet- en regelgeving Er zijn geen vergunningen of ontheffingen benodigd, anders dan eventuele vergunningen ten behoeve van de uitvoering.

15. eigendom, beheer en onderhoud Het eigendom en beheer van de groene verbindingszone is en blijft in handen van de gemeente en de provincie.

16. Afbreukrisico geen

2

Projectblad 4: Historisch karakter Leidsevaart versie 20-10-2014

1. naam project: Historisch karakter Leidsevaart

2. gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Hillegom Ambtelijk trekker: R. van Eeten Adresgegevens: Postbus 32, 2180 AA Hillegom

3. locatie Gemeente Hillegom: Noorder Leidsevaart: tussen Margrietenlaan en Beeklaan Zuider Leidsevaart: tussen Beeklaan en Lisserbeek = gemeentegrens met Lisse

De wens is dat aanvullend de andere Bollenstreek gemeenten langs de historische Leidse trekvaart dit als voorbeeld project gaan gebruiken. Zo kunnen we ook op andere trajecten langs de vaart onderhouds ‘opportuniteiten’ benutten om het landschap te verfraaien en verrommeling tegen te gaan.

4. Oppervlakte - Noorder Leidsevaart, circa 1,9 km - Zuider Leidsevaart, circa 1,5 km.

5. toelichting

Tot de komst van de trein rond het midden van de 19e eeuw, was de trekschuit een belangrijke vorm van openbaar vervoer. De trekvaart Haarlem-Leiden was een belangrijke ader in het trekvaartennetwerk. Later werd de trekvaart Haarlem-Leiden ook voor goederenvervoer en voor de waterbeheersing een belangrijke ader in de Bollenstreek. Mede omdat de loop van de vaart sinds 1657 vrijwel onveranderd is gebleven heeft deze Trekvaart in de 'Cultuurhistorische Hoofdstructuren' van de provincies Noord- en Zuid-Holland het predicaat 'lijn van hoge landschappelijke en cultuurhistorische waarde' gekregen. De trekvaarten is één van de culturele erfgoedlijnen waarvan de provincie de beleving en zichtbaarheid in het landschap graag wil versterken. Ruimtelijk, cultuurhistorisch en ecologisch. Een groot deel van de trekvaart is ook een ecologische verbindingszone die in het provinciale beleid nog steeds prioriteit heeft.

In de huidige vorm is de uitstraling en het gebruik van de Leidsevaart vooral functioneel. Vanuit cultuurhistorisch oogpunt is dit ook vrij herkenbaar. Vooral ten aanzien van het landschap, natuur en recreatie zijn er nog diverse verbeteringen mogelijk.

Projectblad 4: Historisch karakter Leidsevaart versie 20-10-2014

De gemeente Hillegom wil daarom het herstel van de erfgoedlijn Leidsevaart betrekken in het geplande vervangingsproject van de beschoeiing langs deze vaart. Vooralsnog staat alleen de Noorder Leidsevaart op de planning, maar bij voldoende cofinanciering zal ook de Zuider Leidsevaart worden meegenomen in het project. In het project worden voor het aanzicht en de landschappelijke en natuurwaarde van de historische trekvaart de volgende aanvullende maatregelen uitgevoerd: 1. Aanleg plasberm Voor de nieuwe beschoeiing wordt een plasberm aangelegd. Deze plasberm wordt aangeplant met begroeiing en vormt een natte ecologische verbindingszone binnen de EHS. Op diverse plekken worden uittredevoorzieningen gemaakt langs de nieuwe beschoeiing, om het hoogteverschil te overbruggen voor de fauna. De plasberm biedt deze ruimte als leefgebied en verplaatsingsmogelijkheid voor oevergebonden planten en dieren. Naast de natuurwaarde verhoogt de plasberm ook de recreatieve waarde. 2. Aanleg half verhard wandelpad Ter plaatse van het oorspronkelijke jaagpad ligt in de huidige situatie een asfaltweg. De weg is vrij smal en door de aanwezige auto’s en fietsers is deze route nu niet heel geschikt om rustig te wandelen. Langs de nieuwe beschoeiing wordt daarom een half verhard- / schelpenwandelpad aangelegd, in de sfeer van het vroegere jaagpad. Deze route is ook opgenomen in het Wandelnetwerk Bollenstreek en daarmee wordt dit een kwalitatieve verbetering van dit gedeelte van de route. Om zo ook aan de westzijde van de trekvaart als wandelaar op een veilige en rustige wijze te genieten van het landschap. 3. Selectief verwijderen van bomen en aanleg nieuwe landschappelijke beplanting. Vooral langs de Noorder Leidsevaart zijn een aantal dichtbegroeide stroken met veel knotwilgen. Vanuit cultuurhistorisch oogpunt zijn deze dichtbegroeide oevers tussen het jaagpad en de trekvaart niet wenselijk. Omdat de wilgen een vrij lage knot hebben, schermen ze ook een groot deel van het landschap af, hierdoor is slechts een beperkt deel van de vaart en de omgeving te zien. Voor de vervanging van de beschoeiing en vooral om de onderliggende kabels en leidingen veilig te stellen is het noodzakelijk om een groot deel van de bomen te verwijderen. Deze bomen willen we gaan compenseren aan de westzijde van de asfaltweg. Zodat het cultuurhistorische karakter wordt versterkt. Daarvoor gaan we selectief kijken welke bomen minder gewenst zijn. Het streven is om boompartijen te concentreren bij bebouwing, zodat het landschap zoveel mogelijk zichtbaar wordt. Ook gaan we meer gebruik maken van boom- en struiksoorten die passen binnen het landschap. Het verwijderen van de bomen geeft ook ruimte voor de aanleg van het onverharde wandelpad en voorkomt ongewenste schaduwwerking op de nieuwe plasberm. 4. Aanleg rustpunten op markante vergezichten. Rustpunten verhogen de recreatieve waarde en zorgen dat mensen de tijd nemen om van het landschap te genieten. 5. 3x Passantensteigers voor sloepen en kano’s Om recreatievaart rondjes Bollenstreek aantrekkelijker te maken - nabij Bartenbrug / trekpontje wandelroute en - nabij Kalkovenbrug - ter hoogte van de Lisserbeek (is ook nabij boerenlandpad naar de Zilkerbinnenweg) De maatregelen leveren behalve een bijdrage aan de biodiversiteit ook een belangrijke bijdrage aan de wandelbeleving. Het huidige profiel biedt geen logische/aantrekkelijke plek aan een wandelpad, je loopt dan vlak langs een diepe watergang. Door de aanleg van de plasberm krijg je een gevoel van aankleding en geborgenheid en loop je veel prettiger langs de waterlijn. Daarnaast is de schade te overzien als je onverhoopt toch naast het pad stapt. Verder levert een robuuste begroeiing in de plasberm een bijdrage aan de zichtbaarheid en beleving van de watergang en het pad en maakt de Leidsevaart daardoor veel aantrekkelijker voor recreanten. Het betreft een rechte, strak vormgegeven plasberm, waardoor het strakke karakter van de trekvaart wordt benadrukt.

Projectblad 4: Historisch karakter Leidsevaart versie 20-10-2014

6. regionaal belang

De volgende ambities worden hiermee gerealiseerd:  In het Regionaal Groenprogramma 2010 - 2020 van Holland Rijnland zijn Cultuurhistorie en Recreatie belangrijke thema's. Door het toevoegen van landschapselementen in de groenstructuur worden de dorpen in de Bollenstreek aantrekkelijker voor de recreant en beter herkenbaar.  Uit de vastgestelde ambities in de ISG blijkt dat de regio onderscheidend wil zijn in de Randstad. Het ontwikkelen van recreatie en toerisme krijgt een zwaardere weging dan het op dit moment heeft. In de ISG is ook de beleving van de natuurwaarde en de cultuurhistorische waarde door de recreant een belangrijk onderdeel. Een aantrekkelijke groene ruimte is daarnaast een voorwaarde voor een uitstekend woon- en vestigingsklimaat  Vanuit de Beleidsvisie Groen van de provincie Zuid Holland worden het versterken van de landschappelijke kwaliteit en identiteit en het geven van een kwaliteitsimpuls aan het landschap rondom het stedelijk netwerk als belangrijke punten genoemd. Het versterken van gebiedseigen identiteit van landschappen, onder meer door het de realisatie van landschapselementen, staat specifiek genoemd als maatregel. Groenbeleving, stad-landverbindingen en behoud en versterking belevingswaarde zijn hierbij belangrijke thema’s.

De volgende doelstelling worden hiermee gerealiseerd:  Het verbinden van stedelijke groenstructuren met het buitengebied en het realiseren van verbindingszones daartussen voor natuur.  Het beschermen en versterken van de openheid van de grote landschappen en de verbindingszones daartussen.  Het beschermen, vitaliseren en (robuust) verbinden van de natuurgebieden.  Verbetering van de toeristisch-recreatieve ontwikkeling.  Het verbeteren van de aantrekkelijkheid van (delen van) het landelijk gebied voor recreatief medegebruik.  Het bevorderen van de bereikbaarheid en toegankelijkheid van het landelijk gebied voor recreatie.  Versterken van de samenhang en de herkenbaarheid van de cultuurhistorische elementen.  Realisatie van groene en recreatieve verbindingen  Behoud van de openheid en de zichtlijnen van het landelijk gebied  Realisatie van ecologische verbindingszones en natuur  Combineren van gebiedsgebonden wateropgave met de ontwikkelingen van groene kwaliteiten

7. beleidskader Provinciaal: - Uitvoeringsprogramma Groen 2014 - Programma Erfgoedlijnen 2013-2016 - Ecologische hoofdstructuur - Tuin van Holland

Holland Rijnland: - Regionaal groenprogramma 2010 -2020

Gemeentelijke plannen: - Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport - Uitvoeringsagenda Ambitieverklaring toerisme en recreatie Duin- en Bollenstreek

8. projectorganisatie Bestuurlijk verantwoordelijk: college van B&W Hillegom Wethouder A. de Jong, portefeuille Openbare werken Projectleider: R. van Eeten

Projectblad 4: Historisch karakter Leidsevaart versie 20-10-2014

9. grondverwerving Er is geen grondverwerving nodig.

10. financiën De totale uitvoeringskosten zijn:

Reguliere vervanging Noorder Leidsevaart: € 600.000.- (betreft: huidige beschoeiing vervangen voor dezelfde beschoeiing) Aanvullende maatregelen: € 1.200.000.- (betref o.a. aanbrengen plasberm met begroeiing. aanlegsteigers, schelpenpad, aanvullende landschappelijke beplanting)

De kosten voor de reguliere vervanging worden door de gemeente Hillegom en het Hoogheemraadschap van Rijnland gedragen.

Voor de aanvullende maatregelen wordt de volgende kostenverdeling voorgesteld: Hillegom: € 600.000.- Holland Rijnland € 300.000.- Provincie Zuid Holland € 300.000.- TOTAAL € 1.200.000,-

Als voorwaarde voor de bijdrage van de gemeente Hillegom aan de aanvullende maatregelen is dat het Hoogheemraadschap Rijnland een bijdrage van 50% voor de reguliere vervanging levert (is € 300.000,-). Zonder deze bijdrage heeft Hillegom minder budget beschikbaar voor de aanvullende maatregelen. Over deze bijdrage van het Hoogheemraadschap vindt nog overleg plaats.

Het benodigde budget is aangekondigd in de vastgestelde kadernota van de gemeente Hillegom. Definitieve zekerheid is te verwachten bij de behandeling van de gemeentelijke begroting in oktober 2014.

11. inrichtingsplan Er is een schetsontwerp beschikbaar. Daarnaast zijn diverse technische onderdelen al uitgewerkt. Het definitieve plan wordt naar verwachting in december 2014 door de gemeenteraad vastgesteld.

12. planologische verankering Er is geen wijziging in het bestemmingsplan nodig.

13. doorlooptijd project 2015 t/m 2016

14. relevante wet- en regelgeving Benodigde vergunningen worden zo nodig aangevraagd.

15. eigendom, beheer en onderhoud Eigendom en beheer komen en zijn bij de gemeente. Hiervoor is onderhoudsbudget beschikbaar.

16. afbreukrisico Het traject van maatschappelijk en bestuurlijk draagvlak is inmiddels gestart.

Projectblad 5a: Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen versie 20-10-2014

1. naam project Thema: Graslanden en natuur Project: Natuurlijke Landschapselementen langs doorgaande wegen (Hillegom)

2. gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Hillegom Ambtelijk trekker: V. Lommerse Adresgegevens: Postbus 32, 2180 AA Hillegom

3. locatie Diverse doorgaande wegen en markante punten langs rondrit, fiets, wandel en vaarroutes in de gemeente Hillegom.

De wens is dat andere gemeenten in de Bollenstreek een gelijkwaardig project opstarten en hiermee de beplanting langs een veelvoud aan weglengte en markante punten gaan inrichten.

4. oppervlakte/lengte/stuks In 2015 en 2016 worden bermen langs rondrit, fiets, wandel –en vaarroutes worden heringericht met: - Nieuw te creëren bloemrijke bermen, onder andere met bloembollen, vaste planten en heesters voor bijen langs doorgaande wegen, bij dorpsentrees en op opvallende locaties. Heel nadrukkelijk met een diversiteit aan soorten om zo te laten zien dat in de Bollenstreek het hele jaar door bloemen bloeien. - Landschapsvensters creëren langs doorgaande wegen. - Terugbrengen oorspronkelijke landschapselementen zoals lage beukenhagen. Door dit gezamenlijk door de hele Bollenstreek op vergelijkbare wijze uit te voeren zal het landschappelijke effect groter zijn en de belevingswaarde van natuur, landschap en de recreatieve waarde van het agrarische natuur en cultuur (historisch) landschap toenemen. Projectblad 5a: Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen versie 20-10-2014

5. toelichting De Bollenstreek is een uniek stukje landschap in Nederland, de streek is mede hierdoor een aantrekkelijke recreatieve trekpleister. Om de aantrekkingskrachten belevingswaarde te behouden en te vergroten is het hebben van een eigen identiteit noodzakelijk.

De gemeenten in de Bollenstreek willen het in de gemeente Lisse genomen initiatief verder ‘uitrollen’ door langs doorgaande wegen binnen en vooral ook buiten de bebouwde kom beplantingen en andere herkenbare elementen aan te brengen zoals: - bloembollen, vaste planten en bloemheesters - cultuurhistorische elementen zoals lage beuken en ander hagen - grasbermen met bloembollenmengsels - kruidenbermen

Door deze elementen een prominente rol te geven in de groenstructuur, wordt de identiteit van de Bollenstreek versterkt en worden stad en land met elkaar verbonden. Daarnaast is de toepassing van speciale bollen- en kruidenmengsels aantrekkelijk voor bijen. Zo draagt de groenstructuur hiermee bij aan de biodiversiteit in de gemeente en de regio.

De gemeente Lisse is, als Bollenstreekgemeente, de afgelopen jaren al actief geweest in het aanbrengen van haag- en bollenstructuren en kruidenbermen langs doorgaande wegen. De komende jaren wordt dit voortgezet in Hillegom en Noordwijk. Het is de bedoeling dat nog meer gemeenten de groenstructuur op een dergelijke wijze gaan inrichten, zodat de streek een sterke kwaliteitsimpuls krijgen. De dorpen komen dan als landschappelijke eenheid sterker tot uiting. Omdat het voornamelijk doorgaande wegen betreft is er veel raakvlak met het wandel- en fietsroute netwerk. Fiets- en wandelroutes kruisen en sluiten aan bij die doorgaande routes. Bovendien attendeert het doorgaande automobilisten op de aantrekkelijkheid van de Bollenstreek als Flowers of Holland ‘het hele jaar door’.

Het plan past bij andere initiatieven van de Bollenstreek gemeenten om zich meer streekeigen te onderscheiden.

6. regionaal belang

De volgende ambities worden hiermee gerealiseerd:  In het Regionaal Groenprogramma 2010 - 2020 van Holland Rijnland zijn Cultuurhistorie en Recreatie belangrijke thema's. Door het toevoegen van landschapselementen in de groenstructuur worden de dorpen in de Bollenstreek aantrekkelijker voor de recreant en beter herkenbaar.  Uit de vastgestelde ambities in de ISG blijkt dat de regio onderscheidend wil zijn in de Randstad. Het ontwikkelen van recreatie en toerisme krijgt een zwaardere weging dan het op dit moment heeft. In de ISG is ook de beleving van de natuurwaarde en de cultuurhistorische waarde door de recreant een belangrijk onderdeel. Een aantrekkelijke groene ruimte is daarnaast een voorwaarde voor een uitstekend woon- en vestigingsklimaat  Vanuit de Beleidsvisie Groen van de provincie Zuid Holland worden het versterken van de landschappelijke kwaliteit en identiteit en het geven van een kwaliteitsimpuls aan het landschap rondom het stedelijk netwerk als belangrijke punten genoemd. Het versterken van gebiedseigen identiteit van landschappen, onder meer door het de realisatie van landschapselementen, staat specifiek genoemd als maatregel. Groenbeleving, stad-landverbindingen en behoud en versterking belevingswaarde zijn hierbij belangrijke thema’s.

De volgende doelstelling worden hiermee gerealiseerd:  Het verbinden van stedelijke groenstructuren met het buitengebied en het realiseren van verbindingszones daartussen voor natuur.  Verbetering van de toeristisch-recreatieve ontwikkeling.  Het verbeteren van de aantrekkelijkheid van (delen van) het landelijk gebied voor recreatief medegebruik.  Het bevorderen van de bereikbaarheid en toegankelijkheid van het landelijk gebied voor recreatie.  Versterken van de samenhang en de herkenbaarheid van de cultuurhistorische elementen.

Projectblad 5a: Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen versie 20-10-2014

7. beleidskader Gemeentelijke plannen:  Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport  De gemeente Hillegom heeft het versterken van de beleving als bollengemeente opgenomen in het coalitieprogramma  Ambitie verklaring recreatie en toerisme van de Bollenstreek gemeenten  Economische Agenda Greenport Duin- en Bollenstreek

Holland Rijnland:  Regionaal groenprogramma 2010 -2020

Provincie Zuid-Holland:  Beleidsvisie Groen

8. projectorganisatie Bestuurlijk verantwoordelijk: college van B&W Hillegom Wethouder A. de Jong, portefeuille Openbare werken Projectleider: de heer V. Lommerse, Team Openbare ruimte

9. grondverwerving Er is geen grondverwerving nodig.

10. financiën De totale kosten voor het plan worden geraamd op €120.000. Hiervan zijn de uitvoeringskosten als volgt:

Realisatie 2015 € 60.000 Realisatie 2016 € 60.000

Totale projectkosten realisatie: € 120.000

Investeringsvoorstel 50 % gemeente Hillegom € 60.000 25 % Holland Rijnland (RIF) € 30.000 25% Provincie Zuid-Holland via gebiedsdeal € 30.000

11. inrichtingsplan Er wordt een vlekkenplan gemaakt met hierop de fasering en mogelijke invulling. In de inrichting van het buitengebied willen we met creatievere invulling van bermen en dorpsentrees meer herkenning en eenheid in de landschapsstructuur aanbrengen en zou ook de verrommeling tegen gaan. Het inrichtingsplan wordt uitgewerkt tot een gedetailleerd uitvoeringsplan. Met verschillende fasen (voorjaar 2015 t/m najaar 2016).

12. planologische verankering De maatregelen zijn niet planologisch verankerd. Er is geen wijziging in het bestemmingsplan nodig.

De maatregelen passen binnen de gedachte van de ISG Bollenstreek.

13. doorlooptijd project 2015 t/m 2016

14. relevante wet- en regelgeving Er zijn geen vergunningen of ontheffingen benodigd, anders dan eventuele vergunningen ten Projectblad 5a: Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen versie 20-10-2014 behoeve van de uitvoering (zoals bijvoorbeeld een kapvergunning)

15. eigendom, beheer en onderhoud Het eigendom en beheer is bij de gemeente Hillegom.

De nieuwe inrichting wordt gemuteerd in het contract met de onderhoudsdienst. Hogere kosten voor specifieke beheergroepen worden hierbij gecompenseerd door versobering elders. Hiermee wordt de continuïteit van het beheer gewaarborgd.

16. afbreukrisico geen

Projectblad 5b: Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen versie 20-10-2014

1. naam project Thema: Graslanden en natuur Project: Landschapselementen langs doorgaande wegen en op markante punten (Noordwijk)

2. gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Noordwijk Ambtelijk trekker: Rob Boekelman, [email protected], i.s.m. Anna van der Heijden, [email protected], 071-4083440. Adresgegevens: Postbus 298, 2200 AG Noordwijk

3. locatie Beoogde locaties voor aanleg van bloemrijke bermen en bijenhotels zijn de bermen langs de Nortghodreef, rotonde Duinweg en Kruydtpark.

De wens is dat andere gemeenten in de Bollenstreek een gelijkwaardig project opstarten en hiermee de beplanting langs een veelvoud aan weglengte en markante punten gaan inrichten.

4. oppervlakte/lengte/stuks Beoogd wordt om in totaal 1,5 kilometer aan bloemrijke bermen aan te leggen en 5 tot 10 bijenhotels.

Projectblad 5b: Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen versie 20-10-2014

5. toelichting De Bollenstreek is een uniek stukje landschap in Nederland, de streek is mede hierdoor een aantrekkelijke recreatieve trekpleister. Om de aantrekkingskrachten belevingswaarde te behouden en te vergroten is het hebben van een eigen identiteit noodzakelijk.

Pilots 2011-2014 Noordwijk is al enkele jaren bezig met het experimenteren met bloemrijke bermen. De gemeente heeft tussen 2011 en 2013 een pilot gedaan met het inzaaien van wilde bloemenmengsels bij het Everwijnpark en het Koningspark. Daarnaast zijn in 2013 bijenbloembollenmengsels geplant aan de Gooweg (zie foto) en in het Koningspark. In dit parkje is in 2013 ook een bijenhotel geplaatst, dat door wethouder en ambtenaren is gebouwd.

Uitbreiding areaal bloemrijke bermen Gemeente Noordwijk wil dit project graag uitbreiden. Noordwijk wil meer bloemrijke bermen aanleggen, met name langs de toegangswegen en doorgangsroutes naar buurtgemeenten. Bloemrijke bermen zijn niet alleen goed voor de uitstervende honingbij en diverse vlinders, maar ook voor insecten, die op hun beurt weer veel vogels aantrekken. Ook fleuren bloemrijke bermen de toegangswegen voor bezoekers en inwoners op. Door aanplant van bloemrijke bermen langs fietspaden worden deze wegen voor fietsers veel aantrekkelijker, en zullen zij sneller de fiets pakken dan de auto. Om de bijenpopulatie extra te versterken en om bezoekers nog duidelijker te laten zien wat Noordwijk doet, zullen ook 5 tot 10 bijenhotels worden geplaatst in of nabij de bloemrijke bermen. De gemeente is zich ervan bewust dat bijenhotels pas zin hebben nadat de bloemrijke bermen (het voedsel van de bij) zijn aangeslagen; de plaatsing van de bijenhotels zal dan ook gebeuren nadat de bermen zijn aangelegd.

Biologische zadenmengsels en kruiden Noordwijk wil met name kiezen voor biologisch geteelde mengsels. Reden hiervoor is dat de bermen een werkelijk voordeel moeten opleveren voor de bijen. Een groot deel van het beschikbare stuifmeel (bijenvoedsel) is ernstig vervuild (http://www.greenpeace.nl/2014/Persberichten/Zeker- tweederde-Europees-stuifmeel-ernstig-vervuild/). Deze vervuiling van bijenvoedsel (nectar en stuifmeel) leidt tot afzwakking van populaties (ongeacht of deze bijen nu enkele jaren leven [de koninginnen], maanden [winterbijen] of weken [zomerbijen]). De kwaliteit van het voedsel beïnvloedt (de sterkte van) het hele volk. Biologisch geteelde zaden en kruiden bevatten geen residuen van bestrijdingsmiddelen en vormen daarmee een veilige voedselbron voor de bijen. Noordwijk is van oudsher een gemeente waar kruiden werden geteeld. Noordwijk wil deze oude traditie graag terug laten komen. Daarom zal, ook praktisch, onderzocht worden hoe kruiden een plek kunnen krijgen in het gemeentelijke groen, zonder dat dit onverantwoord verhoogde onderhoudskosten met zich meebrengt.

Door deze elementen een prominente rol te geven in de groenstructuur, wordt de identiteit van de Bollenstreek versterkt en worden stad en land met elkaar verbonden. Daarnaast is de toepassing van speciale en kruidenmengsels aantrekkelijk voor bijen. Zo draagt de groenstructuur hiermee bij aan de biodiversiteit in de gemeente en de regio.

De gemeente Lisse is, als Bollenstreekgemeente, de afgelopen jaren al actief geweest in het aanbrengen van haag- en bollenstructuren en kruidenbermen langs doorgaande wegen. De komende jaren wordt dit voortgezet in Hillegom en Noordwijk. Het is de bedoeling dat nog meer gemeenten de groenstructuur op een dergelijke wijze gaan inrichten, zodat de streek een sterke kwaliteitsimpuls krijgen. De dorpen komen dan als landschappelijke eenheid sterker tot uiting. Omdat het voornamelijk doorgaande wegen betreft is er veel raakvlak met het wandel- en fietsroute netwerk. Fiets- en wandelroutes kruisen en sluiten aan bij die doorgaande routes. Bovendien attendeert het doorgaande automobilisten op de aantrekkelijkheid van de Bollenstreek als Flowers of Holland ‘het hele jaar door’.

Het plan past bij andere initiatieven van de Bollenstreek gemeenten om zich meer streekeigen te onderscheiden.

Projectblad 5b: Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen versie 20-10-2014

6. regionaal belang De volgende ambities worden hiermee gerealiseerd: 1. In het Regionaal Groenprogramma 2010 - 2020 van Holland Rijnland zijn Cultuurhistorie en Recreatie belangrijke thema's. Door het toevoegen van landschapselementen in de groenstructuur worden de dorpen in de Bollenstreek aantrekkelijker voor de recreant en beter herkenbaar. 2. Uit de vastgestelde ambities in de ISG blijkt dat de regio onderscheidend wil zijn in de Randstad. Het ontwikkelen van recreatie en toerisme krijgt een zwaardere weging dan het op dit moment heeft. In de ISG is ook de beleving van de natuurwaarde en de cultuurhistorische waarde door de recreant een belangrijk onderdeel. Een aantrekkelijke groene ruimte is daarnaast een voorwaarde voor een uitstekend woon- en vestigingsklimaat 3. Vanuit de Beleidsvisie Groen van de provincie Zuid Holland worden het versterken van de landschappelijke kwaliteit en identiteit en het geven van een kwaliteitsimpuls aan het landschap rondom het stedelijk netwerk als belangrijke punten genoemd. Het versterken van gebiedseigen identiteit van landschappen, onder meer door het de realisatie van landschapselementen, staat specifiek genoemd als maatregel. Groenbeleving, stad-landverbindingen en behoud en versterking belevingswaarde zijn hierbij belangrijke thema’s.

De volgende doelstelling worden hiermee gerealiseerd:  Het verbinden van stedelijke groenstructuren met het buitengebied en het realiseren van verbindingszones daartussen voor natuur.  Verbetering van de toeristisch-recreatieve ontwikkeling.  Het verbeteren van de aantrekkelijkheid van (delen van) het landelijk gebied voor recreatief medegebruik.  Het bevorderen van de bereikbaarheid en toegankelijkheid van het landelijk gebied voor recreatie.  Versterken van de samenhang en de herkenbaarheid van de cultuurhistorische elementen.

 Beleidskader Gemeentelijke plannen:  Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport  Natuurbeleidsplan ‘Natuurlijk Noordwijk’  Milieuvisie Noordwijk 2020  Ambitie om te gaan voor Quality Coast score platina  Ambitie verklaring recreatie en toerisme van de Bollenstreek gemeenten  Economische Agenda Greenport Duin- en Bollenstreek

Holland Rijnland:  Regionaal groenprogramma 2010 -2020

Provincie Zuid-Holland:  Beleidsvisie Groen

7. projectorganisatie gemeente Noordwijk, i.s.m. externe partijen die de gemeente van advies kunnen voorzien (zoals de Omgevingsdienst West-Holland) en die biologische bloemzadenmengsels en kruiden kunnen leveren.

8. grondverwerving Er is geen grondverwerving nodig.

Projectblad 5b: Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen versie 20-10-2014

9. financiën Voorbereiding (algemene kosten, totstandkoming voorlopig ontwerp) Realisatie project 2015-2016: Totale projectkosten realisatie: € 40.000

Investeringsvoorstel realisatie project Holland Rijnland € 10.000 Gemeente Noordwijk - budget Milieu/Natuur Uitvoeringsprogramma 2015 € 20.000 Provincie Zuid-Holland - via gebiedsdeal € 10.000

10. inrichtingsplan Een inrichtingsplan moet nog worden opgesteld.

11. planologische verankering De maatregelen zijn niet planologisch verankerd. Er is geen wijziging in het bestemmingsplan nodig.

12. doorlooptijd project Projectvoorbereiding: vanaf 2014 Projectuitvoering: 2015-2016

13. relevante wet- en regelgeving Er zijn geen vergunningen of ontheffingen benodigd, anders dan eventuele vergunningen ten behoeve van de uitvoering (zoals bijvoorbeeld een kapvergunning)

14. eigendom, beheer en onderhoud De bermen zijn in eigendom van de gemeente Noordwijk. Uit de proefprojecten die reeds lopen is gebleken dat bijenbloembollen geen extra beheer(gelden) nodig hebben, het onderhoud kan meelopen met het reguliere onderhoud. Daarentegen hebben bloemenmengsels wel een aangepast beheer nodig, en kruiden (hoogstwaarschijnlijk) zelfs een intensiever én gespecialiseerder beheer. De aanleg van bloemenmengsels en kruiden zorgt daarmee voor verhoogde beheerkosten waar de huidige beheerbudgetten van de afdeling Openbare Werken nog niet op berekend zijn.

15. afbreukrisico geen

Projectblad 5c: Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen versie 20-10-2014

1. naam project Thema: Graslanden en natuur Project: Natuurlijke Landschapselementen langs doorgaande wegen (Noordwijkerhout) . 2. gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Noordwijkerhout Ambtelijk trekker: H v.d. Brink Adresgegevens: Postbus 13, 2210 AA Noordwijkerhout

3. locatie Diverse doorgaande wegen in de Bollenstreek gemeenten. En andere markante punten langs rondrit, fiets, wandel en vaarroutes in de Bollenstreek. Aansluitend bij cultuurhistorische en natuurwensen op gebied van biodiversiteit (o.a. bijen), het programma de Tuin van Holland en de ambitie verklaring toerisme en recreatie van de Bollenstreek gemeenten.

4. oppervlakte/lengte/stuks In 2015 en 2016 moet minimaal 60 km berm langs rondrit, fiets, wandel –en vaarroutes worden heringericht met - Nieuw te creëren bloemrijke bermen, onder andere met bloembollen, vaste planten en heesters voor bijen langs doorgaande wegen, bij dorpsentrees en op opvallende locaties. Heel nadrukkelijk met een diversiteit aan soorten om zo te laten zien dat in de Bollenstreek het hele jaar door bloemen bloeien. - Landschapsvensters creëren langs doorgaande wegen. - Terugbrengen oorspronkelijke landschapselementen zoals lage beukenhagen. - nieuw te creëren bloemrijke bermen met aanvullend minimaal 60 bijenhotels geplaatst (i.s.m. lokale imkers) Door dit gezamenlijk door de hele Bollenstreek op vergelijkbare wijze uit te voeren zal het landschappelijke effect groter zijn en de belevingswaarde van natuur, landschap en de recreatieve waarde van het agrarische natuur en cultuur (historisch) landschap toenemen. 5. toelichting De Duin- en Bollenstreek is een uniek stukje landschap in Nederland, de streek is mede hierdoor een aantrekkelijke recreatieve trekpleister. Om de aantrekkingskrachten belevingswaarde te behouden en te vergroten is het hebben van een eigen identiteit noodzakelijk. De gemeenten in de Bollenstreek willen het in de gemeente Lisse genomen initiatief1 verder ‘uitrollen’ door langs doorgaande wegen binnen en vooral ook buiten de bebouwde kom beplantingen en andere herkenbare elementen aan te brengen zoals: - landschapsvensters, cultuurhistorische elementen zoals lage beuken en ander hagen - grasbermen met bloembollenmengsels - kruidenbermen Door deze elementen een prominente rol te geven in de groenstructuur, wordt de identiteit van de Bollenstreek versterkt en worden stad en land met elkaar verbonden. Daarnaast is de toepassing van speciale bollen- en kruidenmengsels aantrekkelijk voor bijen. Zo draagt de groenstructuur hiermee bij aan de biodiversiteit in de gemeente en de regio. In de gemeente Lisse is hier al enige ervaring mee opgedaan. Nu willen we gezamenlijk vanuit de Bollenstreek aansluiten. Hierdoor komt de streek als landschappelijke eenheid sterker tot uiting. Omdat het voornamelijk doorgaande wegen betreft is er veel raakvlak met het wandel- en fietsroute netwerk. Fiets- en wandelroutes kruisen en sluiten aan bij die doorgaande routes. Bovendien attendeert het doorgaande automobilisten op de aantrekkelijkheid van de Bollenstreek als Flowers of Holland ‘het hele jaar door’.

1 Zie foto’s in bijlage. 1

Projectblad 5c: Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen versie 20-10-2014

Het plan past bij andere initiatieven van de Bollenstreek gemeenten om zich meer streekeigen te onderscheiden. In de uitwerking van het programma wordt ook (financiële) samenwerking gezocht met greenport ondernemers . Zo worden bijvoorbeeld karakteristieke gaasbakken gebruikt als plantenbakken. In deze gaasbakken worden streekeigen wisselbeplantingen aangebracht. Ook kunnen bedrijven deze bakken te adopteren. Ook worden greenport en andere ondernemers uitgedaagd om op passende wijze hun eigen producten te presenteren en tegelijkertijd een bijdrage leveren aan de inrichting van de groene ruimte.

6. regionaal belang De volgende ambities worden hiermee gerealiseerd: 1. In het Regionaal Groenprogramma 2010 - 2020 van Holland Rijnland zijn Cultuurhistorie en Recreatie belangrijke thema's. Door het toevoegen van landschapselementen in de groenstructuur worden de dorpen in de Bollenstreek aantrekkelijker en beter herkenbaar. 2. Uit de vastgestelde ambities in de ISG blijkt dat de regio onderscheidend wil zijn in de Randstad. Het ontwikkelen van recreatie en toerisme verdient meer aandacht. In de ISG is ook de beleving van de natuur- en cultuurhistorische waarde door de recreant een belangrijk onderdeel. Een aantrekkelijke groene ruimte biedt tevens een goed woon- en vestigingsklimaat 3. Vanuit de Beleidsvisie Groen van de provincie Zuid Holland worden het versterken van de landschappelijke kwaliteit en identiteit en het geven van een kwaliteitsimpuls aan het landschap rondom het stedelijk netwerk als belangrijke punten genoemd. Het versterken van gebiedseigen identiteit van landschappen, onder meer door het de realisatie van landschapselementen, staat specifiek genoemd als maatregel. Groenbeleving, stad-landverbindingen en behoud en versterking belevingswaarde zijn hierbij belangrijke thema’s.

De volgende doelstelling worden hiermee gerealiseerd:  Het verbinden van stedelijke groenstructuren met het buitengebied.  Verbetering van de toeristisch-recreatieve ontwikkeling.  Het verbeteren van de aantrekkelijkheid van (delen van) het landelijk gebied voor recreatief medegebruik.  Het bevorderen van de bereikbaarheid en toegankelijkheid van het landelijk gebied voor recreatie.  Versterken van de samenhang en de herkenbaarheid van de cultuurhistorische elementen.

7. beleidskader Gemeentelijke plannen:  Groenatlas 2008-2017  Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport  Ambitie verklaring recreatie en toerisme van de Bollenstreek gemeenten  Economische Agenda Greenport Duin- en Bollenstreek

Holland Rijnland:  Regionaal groenprogramma 2010 -2020 / 2014

Provincie Zuid-Holland:  Beleidsvisie Groen

8. projectorganisatie Bestuurlijk verantwoordelijk: Wethouder Knapp (Beheer openbare ruimte / groen) Projectleider: H. Van der Brink.

9. grondverwerving Er is geen grondverwerving nodig.

2

Projectblad 5c: Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen versie 20-10-2014

10. financiën Voor de realisatie van het project in Lisse is 4 jaar lang € 50.000 besteed (75% financiering door gem. Lisse, 25% vanuit het RIF). Om het project van vergelijkbare grootte uit te rollen in Noordwijkerhout met twee dorpskernen en veel recreatief buitengebied worden de kosten vergelijkbaar ingeschat en de totale kosten voor het plan over 4 jaar uitgespreid op € 200.000 Concreet voor het jaar 2015 is het bedrag voor uitvoering geraamd op Realisatie 2015 € 50.000 Investeringsvoorstel € 12.500 Provincie Zuid Holland € 12.500 Holland Rijnland (RIF) € 25.000 gemeente Noordwijkerhout*

* met zo mogelijk een bijdrage vanuit de GOM** en mogelijk ook cofinanciering in natura of geld van lokale ondernemers.

** als er meerdere gemeenten (o.a Hilegom en Noordwijk) een vergelijkbaar project gaan uitvoeren is ook een gezamenlijke aanpak met eventueel ook financiering vanuit de GOM mogelijk. Zie ook ISG pag. 24 t/m 27. Ook in het verwerven van cofinanciering door Greenport ondernemers (uit de bollenteelt, groenvoorziening, etc.; zoals ook wordt beoogd in Lisse) leidt een gezamenlijke inspanning voor de gehele Bollenstreek mogelijk tot meer resultaat. Dit sluit aan bij meer kwaliteit en zichtbaarheid als “Flowers of Holland” in de inrichting van het buitengebied, het tegengaan van ‘verrommeling’ en meer eenheid in de landschapsstructuur inclusief aandacht voor groene entrees in de streek en rondom de dorpen.

11. inrichtingsplan De gemeente maakt een lokaal vlekkenplan met hierop de fasering en mogelijke invulling in aansluiting op een vergelijkbaar regionaal plan. In het inrichtingsplan wordt rekening gehouden met ambities op gebied van meer zichtbaarheid voor innovatie en kwaliteit van onze Greenport en Bollenstreek in de sfeer van Flowers of Holland. In het ontwerp wordt op een creatieve manier aandacht besteed aan bermen, dorpsentrees en rotondens waardoor meer herkenning en eenheid in de landschapsstructuur van de streek. Het inrichtingsplan wordt uitgewerkt tot een gedetailleerd uitvoeringsplan met verschillende fasen.

12. planologische verankering Er is geen wijziging in de bestemmingsplannen nodig. De maatregelen passen binnen de gedachte van de ISG Duin- en Bollenstreek.

13. doorlooptijd project Eerste fase uitvoering 2015.

14. relevante wet- en regelgeving Er zijn geen vergunningen of ontheffingen benodigd, anders dan eventuele vergunningen ten behoeve van de uitvoering (zoals bijvoorbeeld een kapvergunning) om meer open landschap met ‘vensters’ te creëren langs doorgaande wegen zoals bijvoorbeeld de N206.

15. eigendom, beheer en onderhoud Het eigendom en beheer is voor het grootste deel bij de gemeente. Sommige bermen zijn in eigendom en beheer van de provincie Zuid Holland. De nieuwe inrichting moet worden gemuteerd in de diverse contracten met de onderhoudsdienst. Hogere kosten voor specifieke beheergroepen worden hierbij gecompenseerd door versobering elders. Hiermee wordt de continuïteit van het beheer gewaarborgd.

3

Projectblad 5c: Natuurlijke landschapselementen langs doorgaande wegen versie 20-10-2014

4

Projectblad 6: Natuurattractie Noordvoort in Noordwijk versie 20-10-2014

1. Naam project

Thema: Natuur en recreatie Project: Natuurattractie Noordvoort (fase 2)

2. Gegevens aanvrager

Naam gemeente: Gemeente Noordwijk Ambtelijk trekker: Anna van der Heijden, [email protected], 071-4083440 Adresgegevens: Postbus 298, 2200 AG Noordwijk

3. Locatie

Noordvoort bestaat uit de zeereep en strand, tussen paal 70 en 73 op de grens van Noordwijk en Zandvoort.

4. Oppervlakte/lengte/stuks

Noordvoort strekt zich uit over een lengte van +- 3 km, tussen paal 70 en 73

Projectblad 6: Natuurattractie Noordvoort in Noordwijk versie 20-10-2014

5. Toelichting

Noordvoort ligt op de overgang van de duinen naar strand en zee, aan de grens van het Natura 2000 gebied Kennemerland-Zuid. Het project richt zich op herstel van de relatie tussen duin en strand en de daarbij horende natuurlijke dynamiek van wind en zand. Verder zal een zonering bijdragen aan herstel van natuurwaarden en de mogelijkheden voor beleving van het gebied vergroten. Het zal nog aantrekkelijker worden gemaakt voor bezoekers. Waternet, het Hoogheemraadschap van Rijnland, Staatsbosbeheer, de gemeenten Noordwijk en Zandvoort en Rijkswaterstaat werken hieraan samen.

Fase 1: natuurbeheersmaatregelen In 2013 is op verschillende plekken vegetatie in de zeereep weggehaald of geklepeld en is de bodem geplagd. Verstuiving is in gang gezet waardoor stuifkuilen zullen ontstaan. Als de verstuiving op gang komt, ontstaat er een natuurlijke, geleidelijke overgang van zee naar duinen. Met nieuwe duintjes op het strand en een zeereep met stuivende toppen, windkuilen en een vitale helmbegroeiing. Er komen dan weer typische vloedmerk- en zeereepsoorten terug, zoals biestarwegras, zeeraket, zeepostelein, blauwe zeedistel en zeewolfsmelk. En ook vogels als de strandplevier en de bontbekplevier vinden hier een broedplek of komen foerageren. In de nabije toekomst wordt verwacht dat een soort als de grijze zeehond er vaker zichtbaar zal zijn. Er is een nieuw uitzichtpunt geplaatst op het duin, zodat iedereen alles goed bekijken. In 2014 zijn nog enkele maatregelen genomen i.h.k.v. nabeheer, waaronder het verwijderen van helmgras en dauwbraam met paard en ploeg in de nieuw gerealiseerde kuilen. Fase 1 is daarmee in 2014 afgerond.

Fase 2: inrichting zonering t.b.v. natuurrecreatie Voor de dieren die van nature in dit natuurgebied thuishoren, waaronder vogels en zeehonden, is het belangrijk dat er voldoende rust in het gebied is. Daarom omvat fase 2 van het project de ontwikkeling van een zonering op het strand en in de zeereep. Doel is een inrichting van het gebied zodat bezoekers via een route naar de gewenste locaties worden geleid, waaronder het uitzichtpunt. Op deze manier kunnen bezoekers maximaal genieten van de bijzondere soorten en natuurlijke dynamiek die is ontstaan en krijgen diersoorten echt rust. Drie lokale natuurorganisaties hebben initiatief genomen om een visie te ontwikkelen hoe dit gerealiseerd kan worden. Dit voorstel is in november 2013 met de projectgroep van samenwerkende partijen besproken en heeft breed gedragen bouwstenen voor het inrichtingsplan opgeleverd. Een belangrijke inrichtingsmaatregel om de zonering tot stand te brengen, is het plaatsen van enkele palenrijen als zichtbare markering van de natuurattractie en als geleidingsmaatregel. Een andere inrichtingsmaatregel is het aanleggen van een pad over de zeereep. Mogelijk zal de strandopgang aan zeezijde nabij paal 72 worden afgesloten. Daarnaast zullen ook informatiepanelen noodzakelijk zijn om bezoekers te informeren over het bijzondere gebied. Via bebordingen zullen bezoekers op vriendelijke wijze worden verzocht om een aantal regels in acht te nemen, zoals een aanlijngebod voor honden.

In het inrichtingsplan zullen beelden en interpretaties verder worden samengebracht en uitgewerkt tot een aansprekend ontwerp. Daarbij zal ook rekening worden gehouden met de randvoorwaarden t.a.v. hulpdiensten.

Projectblad 6: Natuurattractie Noordvoort in Noordwijk versie 20-10-2014

6. Regionaal belang

Natuurbeleving Noordvoort heeft een unieke waarde voor de regio aangezien bezoekers een uitzicht wordt geboden over zee en duin, waar de natuurlijke dynamiek weer vrij spel heeft. Met de realisatie van deze natuurattractie aan de Hollandse kust wordt een zeer onderscheidend element toegevoegd aan de belevingsmogelijkheden van het strand in deze regio. Noordvoort laat zien hoe natuurbescherming en -beleving in goede harmonie kunnen samengaan.

Noordvoort ligt op loopafstand van de Langevelderslag, één van de belangrijkste toegangen tot het strand voor de bewoners van de centrale Bollenstreek en de wijde regio. Noordvoort is met de fiets goed bereikbaar via het provinciale fietspad dat achter de zeereep loopt tussen Zandvoort en Noordwijk en daarmee ook via het fietsknooppuntennetwerk. Verder is Noordvoort lopend te bereiken, via hetzelfde pad, via de Amsterdamse Waterleidingduinen en via het strand. Als enige ‘strandreservaat’ langs de Hollandse kust is het een unieke bestemming voor toeristen en andere bezoekers aan de regio Holland Rijnland. Het maakt de ervaring van het gevarieerde, ‘Hollandse’ landschap van de Duin- en Bollenstreek compleet.

7. Beleidskader

Gemeentelijke plannen:  Natuurbeleidsplan ‘Natuurlijk Noordwijk’  Strandnota Noordwijk ‘Elke Dag een Stranddag’

Holland Rijnland:  Regionaal Groenprogramma 2010 -2020

8. projectorganisatie

Waternet, het Hoogheemraadschap van Rijnland, Staatsbosbeheer, de gemeenten Noordwijk en Zandvoort en Rijkswaterstaat werken samen om project Noordvoort te realiseren. De gemeenten zijn trekker voor de inrichtingsmaatregelen t.b.v. zonering van de zeereep. Bestuurlijk verantwoordelijk: College van B&W Noordwijk / Wethouder Duurzaamheid Contactpersoon gemeente: mevrouw A. van der Heijden, Omgevingsdienst West-Holland.

De Vereniging voor Natuur- en Vogelbescherming Noordwijk, IVN Zuid-Kennemerland en de VogelwerkgroepKennemerland leveren een actieve bijdrage aan de totstandkoming van het project, onder meer door het verder versterken van het draagvlak.

9. grondverwerving

Grondverwerving is niet nodig.

10. financiën

Voorbereiding (algemene kosten, totstandkoming voorlopig ontwerp) Realisatie project 2014-2016: Totale projectkosten realisatie: € 40.000

Investeringsvoorstel realisatie project Holland Rijnland € 10.000 Gemeente Noordwijk - budget Milieu/Natuur Uitvoeringsprogramma 2015 € 10.000 Provincie Zuid-Holland € 20.000

Projectblad 6: Natuurattractie Noordvoort in Noordwijk versie 20-10-2014

11. Inrichtingsplan

Een inrichtingsplan moet nog worden opgesteld.

12. Planologische verankering

Er hoeft geen planologische procedure te worden doorlopen, omdat het past binnen het geldende bestemmingsplan. Bij de recente herziening van het bestemmingsplan is dit strandgedeelte bestemd als ‘bijzondere vorm van recreatie – strandreservaat’. Er zal wel onder andere een omgevingsvergunning moeten worden aangevraagd.

13. Doorlooptijd project

Projectvoorbereiding: vanaf 2014 Projectuitvoering: 2014-2016

14. Relevante wet- en regelgeving

Eventuele vergunningen ten behoeve van de uitvoering kunnen relevant zijn (bijvoorbeeld een omgevingsvergunning).

15. eigendom, beheer en onderhoud

Het eigendom, beheer en onderhoud van de verschillende delen van het gebied ligt bij de partijen die samenwerken in Noordvoort. Zij hebben hun samenwerking vastgelegd in een intentieverklaring. De benodigde inspanning voor beheer en onderhoud zal naar verwachting beperkt zijn en kan integraal meegenomen worden in het reguliere beheer en onderhoud dat de verschillende partijen nu uitvoeren. Daarnaast is er de mogelijkheid van aanvullende afspraken tussen de deelnemende partijen.

16. Afbreukrisico

In zijn algemeenheid is het afbreukrisico zeer beperkt. De belangrijkste eerste stappen, namelijk de daadwerkelijke natuurbeheersmaatregelen in het gebied zijn reeds genomen. Het is nu van groot belang om ook de inrichtingsmaatregelen gerelateerd aan de natuurrecreatie, die ervoor dienen te zorgen dat recreatie (letterlijk) in goede banen wordt geleid, vorm krijgt. Zodra bezoekers via een heldere zonering d.m.v. pad, markeringen en informatiepanelen, over het duin worden geleid, kunnen zij de rust aan de zeereep respecteren en krijgt de natuur de ruimte. Er is veel maatschappelijk draagvlak voor dit bijzondere natuurproject.

Aandachtspunt is dat het plangebied zich bevindt in twee gemeenten en twee provincies. Het streven is de planvorming voor beide delen van het gebied af te stemmen en de samenwerkende partijen spannen zich hiervoor in. Dit projectvoorstel betreft primair het Noordwijkse deel van het gebied. Mocht onverhoopt de planvorming voor het Zandvoortse deel niet goed aan te sluiten zijn bij de planning van het Noordwijkse deel, dan kan de laatste ook onafhankelijk of in een eerdere fase gerealiseerd worden. Het uitzichtpunt en een belangrijke toegang voor bezoekers uit de regio (Langevelderslag) liggen in het Noordwijkse deel en bestuurlijk draagvlak is aanwezig.

Projectblad 7a: aansluiting Katwijk bij wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek versie 20-10-2014

1. Naam project Thema: Toerisme en recreatie Project: aansluiting Katwijk bij wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek

2. Gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Katwijk Ambtelijk trekker: de heer R. van der Poel Adresgegevens: Postbus 590 2220 AN Katwijk

3. Locatie Katwijk, aansluitend op wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek

4. Oppervlakte/lengte/stuks

De beoogde lengte van het Katwijkse gedeelte van het wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek is ongeveer 45 km. Om de routes in Katwijk te markeren worden er knooppuntpalen en bewegwijzeringplaten en markeringsstickers geplaatst.

5. Toelichting

Vijf Duin- en Bollenstreek gemeenten zijn bezig met het realiseren van een lange afstand wandelnetwerk in de Duin- en Bollenstreek. Er worden wandelmogelijkheden gecreëerd over de gemeentegrenzen heen. Het project bestaat uit het realiseren van 100 km wandelroutes waarvan ongeveer 20 km door agrarisch gebied. De doelstelling is het landschap toegankelijker te maken voor de inwoners en tevens aan te sluiten op diverse bestaande regionale wandelroutes.

De gemeente Katwijk wil graag bij dit wandelnetwerk aansluiting vinden. Door aansluiting van Katwijk wordt ook voor de wandelaar interessante wandelgebieden bereikbaar zoals de historische kernen van Rijnsburg, Katwijk aan Zee en Valkenburg en diverse groen- en, kust en duingebieden. Bovendien wordt de zuidkant van het wandelnetwerk mooi ‘afgerond’. Tevens wordt er ook aansluiting gevonden bij de projecten boardwalk (wandelpad over duinstrook boulevard) en de in 2014 te realiseren overstappunt (TOP) bij de Zuidduinen. Vanuit de TOP kunnen wandelaars via het wandelnetwerk hun route beginnen naar onder meer de Duin- en Bollenstreek

Projectblad 7a: aansluiting Katwijk bij wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek versie 20-10-2014

6. Regionaal belang

In 2012 hebben de zes wethouder toerisme van de Duin- en Bollenstreek gemeenten de ambitieverklaring toerisme ondertekend. Daarmee wordt uitvoering gegeven om het toerisme in de streek gezamenlijk te bevorderen. Deze ambitie is uitgewerkt in een uitvoeringsagenda toerisme en recreatie Duin- en Bollenstreek. In deze agenda zijn vijf thema’s benoemd aan de hand waarvan het toerisme in de streek wordt versterkt: wandelen, fietsen, varen, regiomarketing en verblijfsrecreatie. Het doel van het thema wandelen is om de wandelmogelijkheden in de Duin- en Bollenstreek te vergroten en het wandelen in deze prachtige streek te stimuleren. Goede wandelmogelijkheden dragen immers bij aan het totale recreatieve aanbod en de aantrekkelijkheid van de regio. Doelstelling is om hierbij een zo groot mogelijke doelgroep te bedienen, dit kunnen inwoners uit de gemeenten zijn, maar ook wandelaars c.q. recreanten van buiten de regio en toeristen. In het thema wandelen wordt uitvoering gegeven aan het wandelnetwerk dat al voor de ambitieverklaring was gestart. Door dit project sluit Katwijk zich bij het wandelnetwerk aan en wordt er gewerkt aan verbetering van de bereikbaarheid, toegankelijkheid en aantrekkelijkheid van de toeristisch- recreatieve voorzieningen en het landelijk gebied. Door aansluiting van Katwijk wordt ook voor de wandelaar interessante wandelgebieden bereikbaar zoals de historische kernen van Rijnsburg, Katwijk aan Zee en Valkenburg en diverse groen- en, kust en duingebieden. Bovendien wordt de zuidkant van het wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek mooi ‘afgerond’. Tevens wordt er ook aansluiting gevonden bij de projecten boardwalk (wandelpad over duinstrook boulevard) en de in 2014 te realiseren overstappunt (TOP) bij de Zuidduinen. Vanuit de TOP kunnen wandelaars via het wandelnetwerk hun route beginnen naar onder meer de Duin- en Bollenstreek.

7. Beleidskader Gemeentelijke plannen:  Uitvoeringsplan toerisme en recreatie (2012)

Duin- en Bollenstreek:  Ambitieverklaring Toerisme Duin- en Bollenstreek  Uitvoeringsagenda Recreatie en Toerisme

Holland Rijnland:  Regionaal groenprogramma 2010 -2020

8. projectorganisatie

De uitvoering van het wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek vindt plaats onder verantwoordelijkheid van de gemeente Lisse. Bestuurlijk verantwoordelijk: college van B&W Lisse Opdrachtgever: Wethouder Kroon, portefeuille Economische zaken en toerisme Projectleider: Afdeling Beleid en Planvorming, projectleider Mevrouw. M. Piepenbrink in samenwerking met Landschapsbeheer Zuid-Holland, Pieter Balkenende. Per 1 januari 2014 is landschapsbeheer Zuid- Holland vervangen door Rodewijk ingenieursbureau. Andere betrokken partijen: Agrarische Natuur- en Landschapsvereniging Geestgrond Gemeente Teylingen Gemeente Hillegom Gemeente Noordwijkerhout Gemeente Noordwijk Holland Rijnland Hoogheemraadschap van Rijnland NS/Prorail Toelichting: De dagelijkse werkzaamheden voor het project zijn tot en met 2013 gedaan door Landschapsbeheer Zuid-Holland. Landschapsbeheer Zuid Holland heeft namens de betrokken gemeente ook de opdracht gekregen om de feitelijke werkzaamheden voor te bereiden en uit te voeren. Vanaf 1-1- 2014 is dit werk overgenomen door Rodewijk ingenieursbureau.

Projectblad 7a: aansluiting Katwijk bij wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek versie 20-10-2014

Aansluiting Katwijk: Bestuurlijk verantwoordelijk: college van B&W Katwijk Opdrachtgever: Wethouder J. Knape, portefeuille toerisme Projectleider: Afdeling Ruimte en Veiligheid, projectleider de heer. R. van der Poel in samenwerking met Rodewijk ingenieursbureau en de gemeente Lisse.

9. grondverwerving

Er is geen grondwerving nodig. De routes in Katwijk lopen over bestaande (wandel)paden.

10. financiën

De financiering van het wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek is al gedekt. De additionele kosten voor de aansluiting Katwijk bedragen € 25.000. Deze kosten zijn onder te verdelen in:  Extern projectmanagement (€ 6.000)  Investering en plaatsing informatiepanelen, stickers, knooppuntpalen (€19.000)

Financiering: Holland Rijnland: € 6.250 Provincie Zuid-Holland: € 18.000 Gemeente Katwijk: € 750

11. Inrichtingsplan

Er wordt deelplan bewegwijzering opgesteld. In 2014 wordt dit definitief gemaakt en uitgevoerd.

12. Planologische verankering

Er is geen wijziging nodig van bestemmingsplannen en gemeentelijke structuurvisie.

13. Doorlooptijd project

Het project van wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek loopt al. Katwijk sluit hierbij aan. De verwachting is dat medio 2014 het project wandelroutenetwerk (inclusief Katwijk) is afgerond.

14. Relevante wet- en regelgeving

Het wandelnetwerk loopt voor zover bekend geheel over het grondgebied van gemeente Katwijk. Er wordt vooralsnog van uitgegaan dat er geen vergunningen hoeven te worden aangevraagd.

15. eigendom, beheer en onderhoud

Het wandelnetwerk Katwijk wordt meegenomen in het reguliere beheer en onderhoud.

16. Afbreukrisico

Voor een deel van het wandelnetwerk is Katwijk ook afhankelijk van deelname de gemeente Oegstgeest, om routes af te kunnen ronden. Dit geldt voor een deel van Valkenburg en Rijnsburg. Projectblad 7a: aansluiting Katwijk bij wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek versie 20-10-2014

Als gemeente Oegstgeest niet participeert kan een deel van het wandelnetwerk niet worden ‘afgerond’. Deze delen van het wandelnetwerk komen dan te vervallen.

Projectblad 7b: aansluiting Oegstgeest bij wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek versie 20-10-2014

1. Naam project Thema: Toerisme en recreatie Project: aansluiting Oegstgeest bij wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek

2. Gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Oegstgeest Ambtelijk trekker: Mevrouw M.P.W. van Veldhuizen Adresgegevens: Postbus 1270, 2340 BG Oegstgeest

3. Locatie Oegstgeest, aansluitend op wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek

4. Oppervlakte/lengte/stuks De beoogde lengte van het wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek is ongeveer 100 km. Om de routes in Oegstgeest te markeren worden er knooppuntpalen (circa 10) en bewegwijzeringplaten (circa 200) en markeringsstickers (200) geplaatst.

5. Toelichting Vijf Duin- en Bollenstreek gemeenten zijn bezig met het realiseren van een lange afstand wandelnetwerk in de Duin- en Bollenstreek. Er worden wandelmogelijkheden gecreëerd over de gemeentegrenzen heen. Het project bestaat uit het realiseren van 100 km wandelroutes waarvan ongeveer 20 km door agrarisch gebied. De doelstelling is het landschap toegankelijker te maken voor de inwoners en tevens aan te sluiten op diverse bestaande regionale wandelroutes.

De gemeente Oegstgeest wil (nu ook Katwijk aanhaakt) graag bij dit wandelnetwerk aansluiting vinden. Door aansluiting van Oegstgeest worden ook voor de wandelaar interessante wandelgebieden bereikbaar zoals de historische kern van Oegstgeest, de landgoederenzone, het monumentale Bos van Wijckerslooth, de erfgoedlijn Haarlemmertrekvaart, het Oegstgeesterkanaal en de Klinkenbergerplas. Bovendien wordt de zuidkant van het wandelnetwerk mooi ‘afgerond’ en ontstaan er ontsluitingen vanuit de stedelijke omgeving naar het landelijk gebied.

6. Regionaal belang In 2012 hebben de zes wethouder toerisme van de Duin- en Bollenstreek gemeenten de ambitieverklaring toerisme ondertekend. Daarmee wordt uitvoering gegeven om het toerisme in de streek gezamenlijk te bevorderen. Deze ambitie is uitgewerkt in een uitvoeringsagenda toerisme en recreatie Duin- en Bollenstreek. In deze agenda zijn vijf thema’s benoemd aan de hand waarvan het toerisme in de streek wordt versterkt: wandelen, fietsen, varen, regiomarketing en verblijfsrecreatie. Het doel van het thema wandelen is om de wandelmogelijkheden in de Duin- en Bollenstreek te vergroten en het wandelen in deze prachtige streek te stimuleren. Goede wandelmogelijkheden dragen immers bij aan het totale recreatieve aanbod en de aantrekkelijkheid van de regio. Doelstelling is om hierbij een zo groot mogelijke doelgroep te bedienen, dit kunnen inwoners uit de gemeenten zijn, maar ook wandelaars c.q. recreanten van buiten de regio en toeristen. In het thema wandelen wordt uitvoering gegeven aan het wandelnetwerk dat al voor de ambitieverklaring was gestart. Door dit project sluit Oegstgeest zich bij het wandelnetwerk aan en wordt er gewerkt aan verbetering van de bereikbaarheid, toegankelijkheid en aantrekkelijkheid van de toeristisch- recreatieve voorzieningen en het landelijk gebied. Door aansluiting van Oegstgeest worden ook voor de wandelaar interessante wandelgebieden bereikbaar zoals de historische kern van Oegstgeest, de landgoederenzone, het monumentale Bos van Wijckerslooth, de erfgoedlijn Haarlemmertrekvaart, het Oegstgeesterkanaal en de Klinkenbergerplas. Bovendien wordt de zuidkant van het wandelnetwerk mooi ‘afgerond’ en ontstaan er ontsluitingen vanuit de stedelijke omgeving naar het landelijk gebied.

Projectblad 7b: aansluiting Oegstgeest bij wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek versie 20-10-2014

7. Beleidskader Gemeentelijke plannen:  Uitvoeringsplan Groen 2011-2015  Toekomstvisie 2010-2014  Structuurvisie 2005-2020

Duin- en Bollenstreek:  Ambitieverklaring Toerisme Duin- en Bollenstreek  Uitvoeringsagenda Recreatie en Toerisme

Holland Rijnland:  Regionaal groenprogramma 2010 -2020

8. projectorganisatie De uitvoering van het wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek vindt plaats onder verantwoordelijkheid van de gemeente Lisse. Bestuurlijk verantwoordelijk: college van B&W Lisse Opdrachtgever: Wethouder Kroon, portefeuille Economische zaken en toerisme Projectleider: Afdeling Beleid en Planvorming, projectleider Mevrouw. M. Piepenbrink in samenwerking met Landschapsbeheer Zuid-Holland, Pieter Balkenende. Per 1 januari 2014 wordt landschapsbeheer Zuid-Holland vervangen door Rodewijk ingenieursbureau. Andere betrokken partijen: Agrarische Natuur- en Landschapsvereniging Geestgrond Gemeente Teylingen Gemeente Hillegom Gemeente Noordwijkerhout Gemeente Noordwijk Gemeente Katwijk Holland Rijnland Hoogheemraadschap van Rijnland NS/Prorail

Aansluiting Oegstgeest: Bestuurlijk verantwoordelijk: college van B&W Oegstgeest Projectleider: Afdeling RO, Mevrouw M.P.W. van Veldhuizen in samenwerking met Rodewijk ingenieursbureau.

9. grondverwerving Er is geen grondwerving nodig.

10. financiën De financiering van het wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek is gedekt. De additionele kosten voor de aansluiting Oegstgeest bedragen € 16.000.

Financiering: Holland Rijnland: € 4.000,- Provincie Zuid-Holland: € 8.000,- Gemeente Oegstgeest: € 4.000,-

11. Inrichtingsplan Er wordt een deelplan bewegwijzering opgesteld. Zie bijgevoegd concept. In 2014 wordt dit definitief gemaakt en uitgevoerd.

12. Planologische verankering Er is geen wijziging nodig van bestemmingsplannen en gemeentelijke structuurvisie.

Projectblad 7b: aansluiting Oegstgeest bij wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek versie 20-10-2014

13. Doorlooptijd project Het project van wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek loopt al. Oegstgeest sluit hierbij aan. De verwachting is dat medio 2014 het project wandelroutenetwerk (inclusief Oegstgeest) is afgerond.

14. Relevante wet- en regelgeving Het wandelnetwerk loopt voor zover bekend geheel over het grondgebied van gemeente Oegstgeest. Er wordt vooralsnog van uitgegaan dat er geen vergunningen hoeven te worden aangevraagd.

15. eigendom, beheer en onderhoud Het wandelnetwerk Oegstgeest wordt meegenomen in het reguliere beheer en onderhoud.

16. Afbreukrisico Voor een deel van het wandelnetwerk is Oegstgeest ook afhankelijk van deelname door de gemeente Katwijk, om routes af te kunnen ronden. Dit geldt voor de aansluiting in Nieuw Rhijngeest. Als gemeente Katwijk niet participeert kan een deel van het wandelnetwerk niet worden ‘afgerond’. Deze delen van het wandelnetwerk komen dan te vervallen.

Projectblad 8a: Toeristisch Overstappunt in Katwijk 20-10-2014

1. Naam project Thema: Toerisme en recreatie Project: Toeristisch Overstappunt in Katwijk

2. Gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Katwijk Ambtelijk trekker: de heer R. van der Poel Adresgegevens: Postbus 590 2220 AN Katwijk

3. Locatie Sportlaan Katwijk, entree fiets- en wandelpad Zuidduinen

4. Oppervlakte/lengte/stuks

Een TOP bestaat standaard uit een stalen groene halm van 5,5 meter. Daaromheen ligt een cirkel van rond de 6 meter, waarbij ¼ bestaat uit een grondplaat en ¾ bestaat uit bestrating.

Daarnaast zijn er vaak voorzieningen aanwezig als een informatiepaneel, fietsbeugel, een bankje, een paal met handwijzers en bruine autoborden. Ook is er ruimte om auto’s te parkeren, zodat de auto kan worden weggezet en ter voet of met de fiets kan worden verder gegaan.

5. Toelichting Een TOP biedt een parkeervoorziening nabij wandel- en fietsroutes. Bij voorkeur is er ook horeca in de buurt. De beoogde locatie in Katwijk ligt aan de rand van het duingebied Berkheide, de Zuidduinen. De locatie sluit aan bij het fietsknooppuntensysteem. Daarnaast kan er vanaf de locatie het prachtige duingebied Berkheide ingelopen worden, waarbij tevens het Panbos bereikbaar is. Ook is het dorp Katwijk op loopafstand. Vanaf 2014 wordt er ook aangesloten bij het wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek. Met de vele strandpaviljoens is er een ruime mate van horeca aanwezig. Ook is er ruime parkeergelegenheid.

6. Regionaal belang

In de Duin- en Bollenstreek wordt toeristisch samengewerkt aan de hand van de ambitieverklaring recreatie en toerisme. De gemeenten Hillegom, Katwijk, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout en Teylingen werken samen op basis van vijf samenwerkingsthema’s. Een van deze thema’s is fietsen, waarvan realisatie van toeristische overstappunten in de Duin- en Bollenstreek één van de projecten is. Doel is om een dekkend netwerk te krijgen in de Duin- en Bollenstreek waardoor nog meer kan worden genoten van al het moois wat de streek rijk is. Het is de bedoeling om naast de naast de bestaande TOP in Sassenheim en de TOP Katwijk ook TOP’s te realiseren in Noordwijk en Lisse. De TOP’s in de Duin- en Bollenstreek betekenen daarnaast een aansluiting op de TOP’s die al in de nabije regio’s liggen. Op deze manier vindt ook weer onderlinge verbinding plaats. De provincie Zuid-Holland heeft te kennen gegeven realisatie van TOP’s in de Bollenstreek belangrijk te vinden. Duin- en Bollenstreek is aangewezen als prioriteitsgebied.

7. Beleidskader Gemeentelijke plannen:  Uitvoeringsplan toerisme en recreatie (2012)

Duin- en Bollenstreek:  Ambitieverklaring Toerisme Duin- en Bollenstreek  Uitvoeringsagenda Recreatie en Toerisme

Holland Rijnland:  Regionaal groenprogramma 2010 -2020 Projectblad 8a: Toeristisch Overstappunt in Katwijk 20-10-2014

Provincie Zuid-Holland:  (concept) Groenagenda en Uitvoeringsprogramma Groen 2012-2020

8. projectorganisatie Bestuurlijk verantwoordelijk: College van B&W Katwijk Wethouder J. Knape, portefeuille Toerisme Projectleider: Afdeling R&V, projectleider de heer R. van der Poel Uitvoerder: stichting toproutenetwerken

9. grondverwerving Er is geen grondwerving nodig.

10. financiën Voorbereiding (algemene kosten, totstandkoming voorlopig ontwerp) Realisatie project 2014: Totale projectkosten realisatie: € 45.000

Investeringsvoorstel realisatie project Holland Rijnland €10.000 Gemeente Katwijk € 5.000 Samenwerkende Duin- en Bollenstreekgemeenten € 10.000 Provincie Zuid-Holland € 20.000

Het College van B&W heeft ingestemd met de bijdrage van Katwijk. De samenwerkende Duin- en Bollenstreekgemeenten en de provincie Zuid-Holland hebben hun bijdrage aan de TOP Katwijk inmiddels toegezegd. Holland Rijnland heeft een principe uitspraak gedaan ten aanzien van de TOP Katwijk.

11. Inrichtingsplan Een inrichtingsplan is opgesteld.

12. Planologische verankering

Er zal een omgevingsvergunning aangevraagd worden voor de activiteiten aanleg en bouw. Ook zal er ontheffing van het bestemmingsplan aangevraagd worden.

13. Doorlooptijd project Projectvoorbereiding: Najaar 2013 / voorjaar 2014 Projectuitvoering: zomer 2014

14. Relevante wet- en regelgeving Er is voor deze locaties een ontheffing van het bestemmingsplan nodig. Ook zal er een omgevingsvergunning aangevraagd worden voor de activiteiten aanleg en bouwen.

15. eigendom, beheer en onderhoud De beoogde locatie is eigendom van de gemeente Katwijk De TOP wordt meegenomen in de reguliere onderhoudswerkzaamheden van de gemeente Katwijk in dit gebied. De locatie ligt in/nabij Natura 2000, waterkering beschermingszone en waterwingebied. Er is met de desbetreffende organisaties afgestemd worden over de invulling van de TOP.

16. afbreukrisico Geen toestemming van bevoegd gezag vanwege belangen natura 2000, waterwinning en waterkering.

Projectblad 8b: Toeristisch Overstappunt in Lisse 20-10-2014

1. Naam project Thema: Toerisme en recreatie Project: Toeristisch Overstappunt in Lisse

2. Gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Lisse Ambtelijk trekker: Mirjam Piepenbrink ([email protected], 0252-433289) Adresgegevens: Postbus 200, 2160 AE Lisse

3. Locatie Terrein nabij restaurant Lizz aan de Stationsweg in Lisse. Dit terrein is eigendom van Stichting Kasteel Keukenhof. Inmiddels is met hen een overeenkomst afgesloten voor realisatie van het Toeristisch Overstappunt (TOP) in Lisse.

4. Oppervlakte/lengte/stuks

Een TOP bestaat standaard uit een stalen groene halm van 5,5 meter. Daaromheen ligt een cirkel van rond de 6 meter, waarbij ¼ bestaat uit een grondplaat en ¾ bestaat uit bestrating.

Daarnaast zijn er vaak voorzieningen aanwezig als een informatiepaneel, fietsbeugel, een bankje, een paal met handwijzers en bruine autoborden. Ook is er ruimte om auto’s te parkeren, zodat de auto kan worden weggezet en ter voet of met de fiets kan worden verder gegaan.

5. Toelichting Een TOP biedt een parkeervoorziening nabij wandel- en fietsroutes. Bij voorkeur is er ook horeca in de buurt.

De beoogde locatie in Lisse ligt naast het landelijk bekende fietsknooppunten netwerk. Vanaf de locatie kan hier zo op worden aangesloten. Daarnaast lopen er diverse wandelroutes, zoals het laarzendpad dat onder andere loopt door het Keukenhofbos. Vanaf de zomer van 2014 zal ook het wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek gereed zijn en kan er langs worden gelopen. Op steenworp afstand van de locatie ligt tevens aan de historische Leidsevaart ‘Kade Kasteel Keukenhof’. Ook per water is de locatie dus prima te bereiken. Tot voor kort was er naast het terrein horeca gevestigd. Stichting Kasteel Keukenhof is naarstig op zoek naar een nieuwe uitbater hiervoor, zodat ook horeca pal naast de TOP ligt. Tenslotte is er voldoende parkeergelegenheid en kunnen personen een bezoekje brengen aan het Landgoed Keukenhof.

6. Regionaal belang

In de Bollenstreek wordt toeristisch samengewerkt aan de hand van de ambitieverklaring recreatie en toerisme. De gemeenten Hillegom, Katwijk, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout en Teylingen werken samen op basis van vijf samenwerkingsthema’s. Een van deze thema’s is fietsen, waarvan realisatie van toeristische overstappunten in de Bollenstreek één van de projecten is. Doel is om een dekkend netwerk te krijgen in Bollenstreek waardoor nog meer kan worden genoten van al het moois wat de streek rijk is. Het is de bedoeling om naast de noordelijke TOP in Lisse ook TOP’s te realiseren in Noordwijk en Katwijk. In Teylingen is overigens al een TOP gerealiseerd. De TOP’s in Bollenstreek betekenen daarnaast een aansluiting op de TOP’s die al in de nabije regio’s liggen. Op deze manier vindt ook weer onderlinge verbinding plaats. De provincie Zuid-Holland heeft te kennen gegeven realisatie van TOP’s in de Bollenstreek belangrijk te vinden.

7. Beleidskader Gemeentelijke plannen:  Nota Economie en Toerisme van april 2011

Duin- en Bollenstreek:  Ambitieverklaring Toerisme Duin- en Bollenstreek  Uitvoeringsagenda Recreatie en Toerisme Projectblad 8b: Toeristisch Overstappunt in Lisse 20-10-2014

Holland Rijnland:  Regionaal groenprogramma 2010 -2020

Provincie Zuid-Holland:  (concept) Groenagenda en Uitvoeringsprogramma Groen 2012-2020

8. projectorganisatie Bestuurlijk verantwoordelijk: College van B&W Lisse WethouderC. Ruigrok, portefeuille Economie en Toerisme Projectleider: Afdeling B&P, projectleider mevrouw M. Piepenbrink

9. grondverwerving Er is geen grondwerving nodig.

10. financiën Voorbereiding (algemene kosten, totstandkoming voorlopig ontwerp) Realisatie project 2014: Totale projectkosten realisatie: € 45.000

Investeringsvoorstel realisatie project Holland Rijnland €8.000 Gemeente Lisse / derde partij € 7.000 Samenwerkende Duin- en Bollenstreekgemeenten € 10.000 Provincie Zuid-Holland € 20.000

11. Inrichtingsplan Een inrichtingsplan moet nog worden opgesteld.

12. Planologische verankering

Er hoeft geen planologische procedure te worden doorlopen, omdat het past binnen het geldende bestemmingsplan. Eventueel zal een omgevingsvergunning moeten worden aangevraagd.

13. Doorlooptijd project Projectvoorbereiding: Najaar 2013 / voorjaar 2014 Projectuitvoering: Najaar 2014

14. Relevante wet- en regelgeving Eventuele vergunningen ten behoeve van de uitvoering kunnen relevant zijn (bijvoorbeeld een omgevingsvergunning).

15. eigendom, beheer en onderhoud De beoogde locatie is in handen van de Stichting Landgoed Kasteel Keukenhof. Er zullen tussen de Stichting Landgoed Keukenhof en de gemeente Lisse nadere afspraken worden gemaakt voor wat eigendom en beheer en onderhoud van de TOP.

16. afbreukrisico Er is een mogelijke afbreukrisico indien om bijvoorbeeld procedurele redenen geen TOP kan worden gerealiseerd.

Projectblad 8c: Toeristisch Overstappunt in Noordwijk 20-10-2014

1. Naam project Thema: Toerisme en recreatie Project: Toeristisch Overstappunt in Noordwijk

2. Gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Noordwijk Ambtelijk trekker: Sindy van Leeuwen : [email protected] tel: 071-36 60 281 Adresgegevens: Postbus 298, 2200 AG Noordwijk

3. Locatie Parkeerterrein aan de Randweg te Noordwijk. Het parkeerterrein is eigendom van de gemeente Noordwijk en ligt naast het natuurgebied de Noordduinen. Dit terrein is eigendom van de gemeente Noordwijk.

4. Oppervlakte/lengte/stuks

Een TOP bestaat standaard uit een stalen groene halm van 5,5 meter. Daaromheen ligt een cirkel van rond de 6 meter, waarbij ¼ bestaat uit een grondplaat en ¾ bestaat uit bestrating.

Daarnaast zijn er vaak voorzieningen aanwezig als een informatiepaneel, fietsbeugel, een bankje, een paal met handwijzers en bruine autoborden. Ook is er ruimte om auto’s te parkeren, zodat de auto kan worden weggezet en ter voet of met de fiets kan worden verder gegaan.

5. Toelichting Een TOP biedt een parkeervoorziening nabij wandel- en fietsroutes. Bij voorkeur is er ook horeca in de buurt.

De beoogde locatie in Noordwijk ligt aan de rand van een veelzijdig natuurgebied met wandel- en fietspaden. Naast de reguliere fietspaden is er een mountainbike parcours aangelegd waardoor dit gebied ook aantrekkelijk is voor de sportieve fietser. Het landelijk bekende fietsknooppunten-netwerk loopt van Noordwijkerhout door dit natuurgebied naar het centrum van Noordwijk aan zee en Noordwijk binnen. Vanaf de zomer van 2014 zal ook het wandelnetwerk Duin- en Bollenstreek gereed zijn en ook deze wandelingen zijn gemakkelijk te bereiken via deze TOP. Het parkeerterrein is in de nabijheid van een aantal horecagelegenheden gelegen zodat men op korte loop- of fietsafstand terecht kan voor een drankje of een heel menu. Tijdens het bollenseizoen kan men bij aankomst in de Bollenstreek genieten van de pracht en praal van de bollenvelden. Het parkeerterrein aan de Randweg ligt aan de rand van het agrarisch buitengebied van Noordwijk. Projectblad 8c: Toeristisch Overstappunt in Noordwijk 20-10-2014

6. Regionaal belang

In de Duin- en Bollenstreek wordt toeristisch samengewerkt aan de hand van de ambitieverklaring recreatie en toerisme. De gemeenten Hillegom, Katwijk, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout en Teylingen werken samen op basis van vijf samenwerkingsthema’s. Een van deze thema’s is fietsen, waarvan realisatie van toeristische overstappunten in de Duin- en Bollenstreek één van de projecten is. Doel is om een dekkend netwerk te krijgen in de Duin- en Bollenstreek waardoor nog meer kan worden genoten van al het moois wat de streek rijk is. Het is de bedoeling om naast de noordwestelijke TOP in Noordwijk ook TOP’s te realiseren in Katwijk en Lisse. In Teylingen is overigens al een TOP gerealiseerd. De TOP’s in de Duin- en Bollenstreek betekenen daarnaast een aansluiting op de TOP’s die al in de nabije regio’s liggen. Op deze manier vindt ook weer onderlinge verbinding plaats. De provincie Zuid-Holland heeft te kennen gegeven realisatie van TOP’s in de Bollenstreek belangrijk te vinden.

7. Beleidskader Gemeentelijke plannen: - Natuurbeleidsplan waarin ruimschoots aandacht wordt besteed aan het verblijven in de natuur per fiets.

Duin- en Bollenstreek:  Ambitieverklaring Toerisme Duin- en Bollenstreek  Uitvoeringsagenda Recreatie en Toerisme

Holland Rijnland:  Regionaal groenprogramma 2010 -2020

Provincie Zuid-Holland:  (concept) Groenagenda en Uitvoeringsprogramma Groen 2012-2020

8. projectorganisatie Bestuurlijk verantwoordelijk: College van B&W Noordwijk Wethouder B. Brekelmans, portefeuille Economie en Toerisme Projectleider: Afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling, projectleider mevrouw S. van Leeuwen

9. grondverwerving Er is geen grondwerving nodig.

10. financiën Voorbereiding (algemene kosten, totstandkoming voorlopig ontwerp) Realisatie project 2014: Totale projectkosten realisatie: € 45.000

Investeringsvoorstel realisatie project Holland Rijnland € 8.000 Gemeente Noordwijk / derde partij € 7.000 Samenwerkende Duin- en Bollenstreekgemeenten €10.000 Provincie Zuid-Holland € 20.000

Projectblad 8c: Toeristisch Overstappunt in Noordwijk 20-10-2014

11. Inrichtingsplan Een inrichtingsplan moet nog worden opgesteld.

12. Planologische verankering

Er hoeft geen planologische procedure te worden doorlopen, omdat het past binnen het geldende bestemmingsplan. Er zal wel onder andere een omgevingsvergunning moeten worden aangevraagd.

13. Doorlooptijd project Projectvoorbereiding: Najaar 2013 / voorjaar 2014 Projectuitvoering: Zomer / najaar 2014

14. Relevante wet- en regelgeving Eventuele vergunningen ten behoeve van de uitvoering kunnen relevant zijn (bijvoorbeeld een omgevingsvergunning).

15. eigendom, beheer en onderhoud De beoogde locatie is in handen van de gemeente Noordwijk. Er zullen nadere afspraken worden gemaakt voor wat eigendom en beheer en onderhoud van de TOP. 16. afbreukrisico Er is een mogelijke afbreukrisico indien om bijvoorbeeld procedurele redenen geen TOP kan worden gerealiseerd.

Projectblad 9 : informatieborden beleving historie langs de trekvaart 20-10-2014

1. Naam project Thema: Toerisme en recreatie / Natuur en cultuur (varen / erfgoedlijnen) Project: Informatieborden beleving historie langs de trekvaart

2. Gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Noordwijkerhout Ambtelijk trekker: Mevrouw H.A.M. Matthijssen Adresgegevens: Postbus 13, 2210 AA Noordwijkerhout

3. Locatie 5x markante locaties langs de trekvaart in de Bollenstreek: : Hillegommerbeek, Oosterduinse Meer, Landgoed Leeuwenhorst, Herberg Piet Gijs, Kasteel Oud Poelgeest)

4. Oppervlakte/lengte/stuks 5x informatie paneel “historie van de Bollenstreek ”– waar mogelijk met picknick bank uitnodigend om even af te stappen of aan te meren.

5. Toelichting Vanuit de samenwerkende Bollenstreek gemeenten zijn we bezig met de ontwikkeling van een sloepennetwerk om ook het varen door de Bollenstreek aantrekkelijker te maken. De historische Trekvaart is centraal onderdeel van dat sloepennetwerk. En de historische Trekvaart was vroeger de aanvoerroute voor Oude Landgoederen en later ook de Steenfabriek door wiens afgravingen feitelijk de bollenstreek ontstond. Ook loopt er langs de Trekvaart een belangrijke recreatieve fietsverbinding en ook het wandelnetwerk takt hier op diverse punten op aan.

Vanuit de provinciale erfgoedlijn trekvaarten is er een principe goedkeuring voor een financiële bijdrage aan het realiseren van 5 informatieborden die de historie van de trekvaart weer tot leven moeten brengen. Dit sluit goed aan op de gezamenlijke projecten in de Bollenstreek gericht op wandelen, fietsen, varen en sluit ook aan erfgoedlijn landgoederen (bij Kasteel Keukenhof staat al een informatiebord langs de Trekvaart).

Doelstelling is het landschap meer open en toegankelijker te maken voor de inwoners en recreatieve bezoeker en de historie van het landschap meer beleefbaar en leesbaar.

6. Regionaal belang In 2012 hebben de zes wethouder toerisme van de Duin- en Bollenstreek gemeenten de ambitieverklaring toerisme ondertekend. Daarmee wordt uitvoering gegeven om het toerisme in de streek gezamenlijk te bevorderen. Deze ambitie is uitgewerkt in een uitvoeringsagenda toerisme en recreatie Duin- en Bollenstreek. In deze agenda zijn vijf thema’s benoemd aan de hand waarvan het toerisme in de streek wordt versterkt: wandelen, fietsen, varen, regiomarketing en verblijfsrecreatie. Het doel van dit thema is om het varen door de Bollenstreek aantrekkelijker te maken. Ook voor wandelaars en fietsers langs de trekvaart vergroten we de belevingswaarde en sluiten daarbij aan bij de culturele erfgoedlijnen Trekvaarten, Oude Landgoederenzone, Atlantik Wal en Limes

7. Beleidskader Provinciaal:  Bevorderen van beleefbaarheid rondom de culturele erfgoedlijnen Trekvaarten en Oude Landgoederenzone en bij andere, lopende groen en recreatie projecten zoals het wandelnetwerk.

Duin- en Bollenstreek:  Ambitieverklaring Toerisme Duin- en Bollenstreek  Uitvoeringsagenda Recreatie en Toerisme Projectblad 9 : informatieborden beleving historie langs de trekvaart 20-10-2014

Holland Rijnland:  Regionaal groenprogramma 2010 -2020

8. projectorganisatie De coördinatie voor uitvoering is in handen van de gemeente Noordwijkerhout met ondersteuning vanuit Holland Rijnland.

9. grondverwerving Er is geen grondverwerving nodig.

10. financiën Subsidie van Provincie Zuid Holland is aangevraagd in het kader van de erfgoedlijn Trekvaarten.

Financiering: Provincie Zuid-Holland: € 17.500,- Holland Rijnland: € 8.750,- Gezamenlijke Bollenstreek gemeenten: € 8750,-

11. Inrichtingsplan Voor het ontwerp van de borden wordt aangesloten bij vergelijkbare bebording vanuit o.a. het wandelnetwerk.

12. Planologische verankering Er is geen wijziging nodig van bestemmingsplannen en gemeentelijke structuurvisie. Wel zal voor de borden waar nodig een vergunning worden aangevraagd.

13. Doorlooptijd project Met de voorbereiding kan onmiddellijk na goedkeuring van de provinciale bijdrage worden gestart. Project wordt zo snel mogelijk na de zomer 2014 afgerond.

14. Relevante wet- en regelgeving Stichting Zuid Hollands Landschap zorgt waar nodig voor de benodigd vergunningen en naleving van o.a. de flora en fauna wetgeving.

15. eigendom, beheer en onderhoud De borden worden eigendom van de betreffende gemeente.

16. Afbreukrisico Als borden door vandalisme worden vernietigd of beschadigd is voor vervanging (nog) niets geregeld.

Projectblad 10: Herinrichting Recreatiegebied Oosterduinse Meer 20-10-2014

1. Naam project Thema: Groen, Water en Recreatie Project: Herinrichting Recreatiegebied Oosterduinse Meer

2. Gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Noordwijkerhout Ambtelijk trekker: W. Meijvogel (afdelingshoofd Ruimte) Adresgegevens: Postbus 13, 2210 AA Noordwijkerhout

3. Locatie - Oosterduinse Meer en omgeving

4. Oppervlakte/lengte/stuks - prestaties

Het Oosterduinse Meer is 1 van de 3 voor utiliteitsdoelen uitgegraven recreatieplassen in de Bollenstreek ca. 40 hectare groot. Er om heen liggen een aantal recreatieparken en een camping. Het totale recreatiegebied inclusief het aanliggend bungalow park en de camping is zo’n 65 ha. Doelstelling is 40 hectare (zwem)water van goede kwaliteit met daarmee een stimulerend effect op het gehele recreatiegebied. In combinatie met een herinrichting van het gebied passend bij de gewenste water en groenkwaliteiten van het recreatiegebied. De geografische, unieke locatie en de ontsluitingsmogelijkheden over water bieden kansen om met een gecombineerde investeringsimpuls een substantiële bijdrage te leveren aan verbetering van de (zwem)water kwaliteit en daarmee direct ook aan alle alternatieve en aanvullende mogelijkheden voor fiets, wandel en waterrecreatie in, op en rondom deze plas.

Met een gecombineerd pakket aan maatregelen worden o.a. volgende prestaties gerealiseerd:

1)- 40 hectare goede (zwem) waterkwaliteit

2)- een integrale herinrichting van de recreatieplas en de omgeving; onder meer door de huidige relatieve onaantrekkelijkheid van de grote, saaie plas te doorbreken en een aantrekkelijke groene en natuurlijke oostoever als ecologische (moeras) zone en recreatief medegebruik voor wandelaars en bootjes middel een wandel/aanlegsteiger.

3) drie extra mogelijkheden voor een rondje varen in de Bollenstreek (van Nieuw leeuwenhorst naar de Keukenhof en vanaf Oud Leeuwenhorst / Fagel*brug en over Steengracht*kanaal en Oosterduinse Sloten naar het laatste stukje natuurlijk en niet afgegraven Oosterduinen. Dit sluit aan bij de gedachte om de cultuurhistorie in het landschap te kunnen beleven en ook over water (net als vroeger) bereikbaar te maken. Met in de Duin- en Bollenstreek specifieke aandacht voor de erfgoedlijnen oude landgoederen (en hun landheren* die in die tijd de aanleg van de infrastructuur verzorgden door sloten te graven en bruggen te bouwen), trekvaarten, Atlantikwall en de Limes die langs de Oude Rijn van Katwijk naar Rome loopt.

4) verbeteringen en aanvullingen op het routenetwerk fietsen, varen en wandelen o.a. met een aantrekkelijk wandelommetje metleuke trekpontjes over de Oosterduinse Sloten naar het boeren- bollen-land en een extra oost-west verbinding. Dit ter versterking en aanvulling op de al bestaande recreatieve infrastructuur. Bij de Cornelia*brug met uitzicht op het meer is nu al een knooppunt van fietsroutes en het uitkijkpunt is aantrekkelijk gemaakt met een openlandschap schilderij omlijsting als welkom met een picknickbank, een informatiebord over het landschap en in de zomermaanden sinds 2014 ook een Dunea watertappunt. Ook het wandelnetwerk Bollenstreek loopt langs het meer. Vanaf (onder) de Corneliabrug langs noord en westoever en over het laatste stukje bijzondere natuur met heideplanten – het laatste stukje NIET afgegraven Oosterduinen.

1

Projectblad 10: Herinrichting Recreatiegebied Oosterduinse Meer 20-10-2014 Vervolg te realiseren prestaties

5) toevoegingen en meerwaarde voor de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) met een moeraszone aan de oostzijde van het meer die aansluit op de groene verbinding van de EHS langs het Steengracht-kanaal naar de Ringvaart en naar de EHS langs de Noorder Leidse (Trek)vaart.

6) impuls voor de watersportrecreatie1 door toevoegingen van meer mogelijkheden in het recreatie aanbod om ergens heen te kunnen varen en aan te kunnen leggen. Een doorvaart naar de Leidse Trekvaart maakt het Oosterduinse meer en de Oosterduinse Sloten onderdeel worden van het verder te ontwikkelen regionale sloepennetwerk en de rondjes Varen in de Bollenstreek. Zo wordt het cultureel historisch erfgoed van de oude landgoederen en de trekvaart van Haarlem naar Leiden verder over water worden ontsloten. En ontstaan er drie nieuwe vaarommetjes over vaarten en onder bruggen vernoemd naar vroegere landheren als Fagel (oud bewoner en plantenverzamelaar op Oud Leeuwenhorst), Van Pallandt en zijn dochter Cornelia die trouwde met de graaf van Lijnden van Kasteel Keukenhof2 en hun opa de kunstkenner Johan Steengracht van Oostcapelle die in 1809 Kasteel Keukenhof van de ondergang heeft gered.

1 Sportief en in het kader van Noordwijkerhout en Nederland beweegt biedt het recreatiegebied niet alleen veel mogelijkheden op het gebied van waterrecreatie (waterski, wakeboard, SUP-pen, (trap)kano’s, waterballen, elektrische sloepen, roeibootjes. etc. In de tijd dat windsurfen populair was kende de wijde omgeving dit recreatiegebied als het Como Meer. Nu is kitesurfen aan de Noordzee o.a. in Langevelderslag erg populair. Als er weinig wind is begeven die zich graag op een wakebord baan. ook voor wandelaars en natuurliefhebbers liggen er mogelijkheden door het creëren van een wandelommetje met trekpontjes en een extra steigeroever met een ecologische moeraszone langs de oostzijde van het meer. 2 Kasteel Keukenhof te Lisse is in 1642 oorspronkelijk gebouwd als landhuis door Adriaen Maertensz. Block, een voormalig commandeur van de VOC in de Molukken. Het is niet duidelijk of hij het ook bewoonde. Latere eigenaren waren onder meer de anatoom, prof. Willem Röell, en de kunstkenner Johan Steengracht van Oostcapelle, die het kasteel in 1809 van de ondergang redde. Cecilia Maria was de enige dochter van Steengracht van Oostcapelle en getrouwd met Carel Anna Adriaan van Pallandt, een baron van het oude adellijk geslacht Van Pallandt. Zij erfde de Keukenhof, dat toen werd verhuurd aan Mr. Hugo Gevers, en het vererfde op de familie Van Lynden na een huwelijk in 1861 met Cornelia Johanna, baronesse van Pallandt (1840-1923). Het kasteel is rond 1865 door de familie Van Pallandt in een neorenaissance stijl uitgebreid en verfraaid met hoektorens. De laatste eigenaar, Jan Carel Elias graaf van Lynden (1912-2003), kleinzoon van baronesse Cornelia Johanna van Pallandt, liet het kasteel inclusief het 230 grote hectare landgoed na zijn dood na aan de Stichting Kasteel Keukenhof. De Stichting Kasteel Keukenhof heeft zich de taak gegeven om het Kasteel en alle andere 18 rijksmonumenten op het landgoed terug te brengen in de goede staat, waarin zij ongeveer begin 1900 verkeerden. Het totale Landgoed Keukenhof bestaat uit ongeveer 230 hectare grond, bossen en landerijen.

2

Projectblad 10: Herinrichting Recreatiegebied Oosterduinse Meer 20-10-2014 5. Toelichting Het Oosterduinsemeer is opgenomen in de Intergemeentelijke Structuurvisie als een openluchtrecreatiegebied wat we willen upgraden (net als het Valkenburgsemeer). Ook is in de ISG opgenomen dat we hier een kwaliteitsimpuls voor de verblijfsrecreatie willen bewerkstellingen. Eén van de belangrijke voorwaarden hiervoor is een aantrekkelijke recreatieplas met voldoende (zwem) waterkwaliteit; juist op momenten dat het mooi en warm weer is. In de prioritering van de blauwalgenoverlast heeft het Oosterduinsemeer voor het Hoogheemraadschap een redelijk hoge urgentie: “Jaarlijks is hier overlast voor zwemlocaties en daarnaast zijn er meerdere economische belanghebbenden aanwezig. Door de geringe diepte van de plas is menging echter lastig te bewerkstelligen. Het watersysteem is daarnaast aangemerkt als ‘potentiële natte natuurparel’, afstemming met ecologische doelstellingen die hiermee samenhangen is noodzakelijk.“ Door de relatieve ondiepte van de plas is deze minder geschikt voor een kosteneffectieve ‘traditionele’ luchtmenginstallatie. Inmiddels zijn er goede ervaringen opgedaan met het zogenaamde ‘airlift’ systeem. Nadeel is dat er dan een drijvend vlot in het water geplaatst dient te worden. Voor het Oosterduinsemeer kan dat echter juist de recreatieve aantrekkelijkheid vergroten als dit vlot tot aantrekkelijk aanleg-eiland wordt aangekleed (dit is mogelijk en niet gevaarlijk; water stroomt onderuit en niet onderdoor). Zie www.fishflowinnovations.nl/nl/onze-innovaties/airlift Ook het effect van een recreatieve waterskibaan in het zuidelijke deel van de plas verdient meer onderzoek naar het mogelijk effect op het voorkomen van blauwalg. Zo mogelijk in combinatie met een proef met waterstofperoxide waarvoor vanuit de Universiteit van Amsterdam een onderzoekaanvraag voor internationale subsidie is ingediend. Voor zowel een waterskibaan als een lucht-meng- installatie in de vorm van een vlot kan de aankleding zo worden ontworpen dat deze past bij de omgeving en er van de doorgaande provinciale weg een aanzuigende werking / belangstelling wordt gewekt. Bijvoorbeeld met een natuurlijke aankleding zodat het vlot een natuureilandje lijkt. En er aantrekkelijke plek ontstaat om naar toe te kunnen varen. Zo wordt ook de grootschaligheid van de plas deels doorbroken. De recreatieplas wordt nu ervaren als een grote plas water waar weinig ‘spannends’ te beleven valt. Aankleding kan ook tijdelijk worden aangevuld met kunst waardoor het Oosterduinse Meer zichtbaar wordt en duidelijk opvalt vanaf de N206. Aan de oostzijde van het meer kan middels een wandel- en aanlegsteiger een extra brede moeraszone worden gecreëerd. Om de oever zelf meer kans te geven natuurlijk aan te groeien en zo aan watervogels een nog beter onderkomen te bieden. Ook geeft dit een andere belevingswaarde aan het wat saaie meer en zo’n begroeide oever heeft een positief effect op de waterkwaliteit. Voor de aanpak van het blauwalgen probleem heeft het Hoogheemraadschap van Rijnland (HHR)het Oosterduinsemeer met een redelijk hoge urgentie geprioriteerd. Beleid van HHR is om bij dit soort projecten maximaal 50% te financieren. De Gemeente Noordwijkerhout zoekt daarom actief naar andere co-financiers (provincie, Holland Rijnland) en private partijen (ondernemers) die zorg kunnen dragen voor exploitatie en onderhoud. De gemeente staat garant voor het vinden van partijen die de kosten voor exploitatie en onderhoud kunnen dragen.

3

Projectblad 10: Herinrichting Recreatiegebied Oosterduinse Meer 20-10-2014

6. Regionaal belang Voor de Duin en Bollenstreek is door zes regiogemeenten gezamenlijk een Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport Duin- en Bollenstreek (ISG) opgesteld. Hierin is opgenomen dat we het openluchtrecreatie gebied Oosterduinse meer willen upgraden en een kwaliteitsimpuls aan de verblijfsrecreatiewillen geven. De zwemwaterkwaliteit van het Oosterduinsemeer is hiervoor een belangrijke voorwaarde. Ook een herinrichting van het gebied als geheel geeft een andere uitstraling en andere gebruiksmogelijkheden aansluitend op de recreatieve leefstijl profielen in deze streek (rustig groen, ingetogen aqua en stijlvol en luxe). Dit sluit aan bij de gezamenlijke ambitieverklaring die deze 6 gemeenten gezamenlijk hebben onderteken om een impuls te geven aan recreatie en toerisme. Deze ambitie is uitgewerkt in een uitvoeringsagenda waarin vijf thema’s zijn benoemd om recreatie en toerisme in de streek te versterken: wandelen, fietsen, varen, verblijven en regiomarketing.

7. Beleidskader Provinciaal:  Oosterduinsemeer is een door de provincie aangeduide zwemwaterlocatie. De provincie draagt hiermee ook verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het zwemwater.  Beleidsvisie groen – waarin o.a. de volgende doelstelling is opgenomen De provincie wil: Een samenhangend en gedifferentieerd recreatief aanbod dat aansluit op de vraag van de gebruiker. Verbeteren van de recreatieve netwerken en een kwaliteitsslag van de bestaande groengebieden zijn belangrijke prioriteiten.  De Provincie wil stappen maken in de (toekomstige) overdracht van recreatiegebieden. Voor het vermeende juridische risico zoals vastgelegd door het college van Noordwijkerhout gaat de provincie een juridische ‘tover-formule’ opstellen waarmee dit aansprakelijkheid risico (juridische en financieel) voor de gemeente moet worden afgedekt.

Holland Rijnland:  Tuin van Holland - Regionaal groenprogramma 2010 -2020

Duin- en Bollenstreek:  Intergemeentelijke Structuurvisie Duin- en Bollenstreek  Ambitieverklaring Toerisme Duin- en Bollenstreek  Uitvoeringsagenda Recreatie en Toerisme

Gemeentelijk:  Bestemmingsplan Oosterduinse Meer  Vertrouwelijk: Visie op de toekomstige ontwikkeling Oosterduinse Meer (2012)  Coalitieakkoord ‘Samen op weg’ 2014-2018 “… de recreatieve mogelijkheden zijn legio. .. Met de provincie als belangrijkste partner en een faciliterende rol voor de gemeente zal dit gebeid een belangrijke rol moeten gaan spelen voor toerisme en recreatie.”  Het college heeft op 30-01-2014 vertrouwelijk besloten dat een eigendomsoverdracht van het meer te risicovol is. Een ‘tover-formule’ van de provincie zal juridisch moeten worden getoetst.

8. projectorganisatie

Projectleiding/coördinatie – afdeling Ruimte: Dhr. R. Koekkoek en Dhr. M. Luijnenburg. De projectcoördinatie is in handen van de gemeente Noordwijkerhout. Kosten voor (verdere) voorbereidingen van het ontwerp worden gedragen door de gemeente. Uitvoering in nauwe samenwerking met alle betrokken partijen (privaat en overheid).

9. grondverwerving Op dit moment is het water en de gehele noord en oostoever tot aan de N206 in particulier eigendom. Het water zelf en de directe oostoever tot aan de Oosterduinse Sloten wordt op termijn eigendom van de provincie. De provincie is ook eigenaar van de westoever en de zuidoever. De provincie heeft de ambitie om beheer en eigendom van recreatiegebieden over te dragen. De uitvoering van de inrichtingsplannen kan ook gefaseerd worden uitgevoerd. 4

Projectblad 10: Herinrichting Recreatiegebied Oosterduinse Meer 20-10-2014

10. financiën Naast een bijdrage vanuit Holland Rijnland wordt een grote bijdrage (50%) van de provincie gevraagd. Begroting voor het totale pakket aan maatregelen is € 1.200.000. Waarvan: - € 400.000 voor verbeteren van de waterkwaliteit en aanpak blauwalg3 (50% HHR) - € 50.000 voor duurzame aankleding tot ‘groen-eiland’ - € 350.000 voor aanleg en inrichting van een natuurvriendelijke moeraszone met extra wandel/aanleg-steiger en het wandelommetje met een aantal trekpontjes. - € 400.000 voor het realiseren van een doorvaart naar de Leidse Trekvaart.

11. Inrichtingsplan Er ligt een vertrouwelijk visie (2012) op de toekomstige ontwikkeling van het Oosterduinse Meer. Het definitieve inrichtingsplan is afhankelijk van de financiële mogelijkheden bepaald. De gemeente zorgt voor inrichtingsplan en ontwerp. Uitvoering in deelprojecten kan nodig en gewenst zijn.

12. Planologische verankering Verbetering van de waterkwaliteit past in het huidige bestemmingsplan waarin water de bestemming water en recreatief medegebruik heeft. Voor het realiseren van bouwwerken of steigers is een bestemmingsplanprocedure nodig.

13. Doorlooptijd project – Onderzoek en voorbereiding 2014 / begin 2015 Start uitvoering (deel)projecten voorjaar 2015.

14. Relevante wet- en regelgeving Voor de benodigde (omgevings)vergunningen, bestemmingsplan wijzigingen en de flora en fauna wetgeving wordt gezorgd.

15. eigendom, beheer en onderhoud De gemeente staat garant voor het vinden van private partners die zorg gaan dragen voor kosten van exploitatie en onderhoud.

16. Afbreukrisico Medewerking van alle verschillende overheidspartijen en de huidige particuliere eigenaar. Medewerking van andere betrokken private partijen. Juridische en inspraak procedures.

3 In de vorm van een luchtmenginstallatie of misschien wel een milieuvriendelijke waterskibaan. Waarschijnlijk in combinatie met een proef vanuit de Universiteit van Amsterdam voor toepassing van waterstofperoxide (onderzoeksaanvraag loopt) 5

Projectblad 11: Aanlegsteigers nabij bij Huys te Warmont versie 20-10-2014

1. naam project Thema: Recreatie in de Bollenstreek – Varen en erfgoed Project: Aanlegsteigers nabij Huys te Warmont

2. gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Teylingen Bestuurlijk trekker: de heer C.P. (Kees) van Velzen Ambtelijk trekker: mevrouw M.A. (Marjolein) van Steen - Boomsma Adresgegevens: Postbus 149, 2215 ZJ in Voorhout

3. locatie De openbaar toegankelijke aanlegsteigers worden nabij het landgoed van het Huys te Warmont in Warmond aangelegd op de gronden van terrein beherende organisatie het Zuid-Hollands Landschap en/ of de gemeente Teylingen.

4. oppervlakte/lengte/stuks Er wordt een tweetal aanlegsteigers aangelegd met elk een lengte van ca 6 meter en een breedte van ca 1,5 meter, waarbij de oeverlijn maximaal 0,5 meter wordt overschreden.

5. toelichting De buitenplaatsen in Warmond zijn grotendeels particulier bezit en als zodanig niet openbaar toegankelijk. Het park van Huys te Warmont echter is in eigendom van het Zuid-Hollands Landschap en in zijn geheel opengesteld voor bezoekers. In opdracht van het Zuid-Hollands Landschap heeft BoschSlabbers tuin- en landschapsarchitecten bv in 2004 een toekomstvisie opgesteld voor het Huys te Warmont. Het onderzoek bevestigde de eerder gemaakte constateringen (door ondermeer de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) dat in het huidige parkbos historische structuren uit verschillende tijdslagen behouden zijn gebleven. Deze historische gelaagdheid is een van de wezenskenmerken van het tot buitenplaats omgevormde kasteelterrein en maakt het extra waardevol. Zuid-Hollands Landschap voert herstelwerkzaamheden uit om het park zoveel mogelijk in ere te herstellen.

Op dit moment is er op het terrein zelf (bij de toegang vanaf de Herenweg) een beperkte parkeervoorziening voor bezoekers. Er is geen mogelijkheid de buitenplaats vanaf het water te benaderen en een boot af te meren. Om dit mogelijk te maken wordt een tweetal bescheiden aanlegsteigers gerealiseerd, zodat ook waterrecreanten kunnen aanleggen om het parkbos te bezoeken of georganiseerde vaartochten de buitenplaats kunnen aandoen.

6. regionaal belang Het deelprogramma ‘de Tuin van Holland’ beschrijft het totale gebied van Holland Rijnland en de daarin gelegen ambities vanuit het verhaal van de streek en de cultuurhistorie. Op basis van dit programma zal de provincie Zuid-Holland de komende jaren haar groengelden toekennen in de regio. Voor integrale programma’s heeft de provincie een nieuwe aanpak ontwikkeld, de zogenaamde gebiedsdeals.

De 'Tuin van Holland' beschrijft de Duin- en Bollenstreek als gebied met unieke en cultuurhistorische waardevolle kenmerken. Zowel in kennisontwikkeling als gebiedsinrichting heeft de Trekvaart een cruciale stempel op het gebied gedrukt. Hierdoor is een compacte mix van landgoederen, bollenvelden, oude dorpen en duinen ontstaan, vlak naast oude binnensteden en het Hollands Plassengebied. Om deze kwaliteiten beter zichtbaar en beleefbaar te maken voor inwoners en recreanten, dienen de vaarvoorzieningen en de toegang tot het erfgoed flink verbeterd te worden. De projecten in de Bollenstreek die hieraan bijdragen vallen gezamenlijk binnen de gebiedsdeal ‘Varen Duin- en Bollenstreek’. De realisatie van de aanlegsteigers nabij het Huys te Warmont is opgenomen in de gebiedsdeal ‘Varen Duin- en Bollenstreek’.

Projectblad 11: Aanlegsteigers nabij bij Huys te Warmont versie 20-10-2014

7. Beleidskader Gemeentelijke plannen:  Visie op recreatie en toerisme Teylingen. Buiten in de Randstad (2007)/ Uitvoeringsprogramma Toerisme en Recreatie (2008).

Bollenstreek:  Ambitieverklaring Toerisme en recreatie Duin- en Bollenstreek (2012)/ Uitvoeringsagenda Recreatie en Toerisme (varen).

Holland Rijnland:  Regionaal groenprogramma 2010 -2020.

Provincie Zuid-Holland:  Beleidsvisie Groen/ Uitvoeringsprogramma Groen 2012-2015;  Beleidsvisie Cultureel Erfgoed 2013-2016/ Uitvoeringsprogramma Erfgoedlijnen.

8. projectorganisatie Bestuurlijk verantwoordelijk: wethouder gemeente Teylingen de heer C.P. (Kees) van Velzen, portefeuille o.a. Recreatie, Groen, Openbare Werken en Financiën).

Ambtelijk opdrachtnemer: Afdeling Ruimte, mevrouw M.A. van Steen - Boomsma

9. grondverwerving Er is geen grondverwerving nodig.

Projectblad 11: Aanlegsteigers nabij bij Huys te Warmont versie 20-10-2014

10. financiën De totale kosten voor de aanlegsteiger worden geraamd op €20.251,-.

Steiger van 1,50m x 6,00m: € 6.750,- Onvoorzien 10%: € 675,50 Uitvoering 20%: € 1.350,- VAT 20%: € 1.350,-

Per steiger € 10.125,50 exclusief BTW

Financiering: Holland Rijnland: € 5.000,- (Principetoezegging d.d. 7 april 2014) Gezamenlijke Bollenstreekgemeenten: € 5.000,- Provincie Zuid-Holland: € 10.125,- Gemeente Teylingen: € 251,-

11. inrichtingsplan De aanlegsteigers worden volgens de kwaliteitseisen van de afdeling Gemeentewerken van de gemeente Teylingen gerealiseerd. In een latere fase (uitvoering eind 2014/begin 2015) worden vanuit een gezamenlijk Bollenstreekproject de routeborden van het sloepennetwerk aangebracht en wordt er een informatiepaneel geplaatst.

12. planologische verankering Er is geen wijziging in het bestemmingsplan nodig.

13. doorlooptijd project Naar verwachting word de steiger eind 2014/begin 2015 aangelegd.

14. relevante wet- en regelgeving Voor het aanleggen van de steiger worden vergunningen aangevraagd bij de gemeente Teylingen en het Hoogheemraadschap van Rijnland.

15. eigendom, beheer en onderhoud De steigers blijven in eigendom van de gemeente Teylingen. De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de steigers.

16. afbreukrisico Het Huys te Warmont zelf is in particulier bezit en wordt bewoond. In samenspraak met de bewoners zal de exacte locatie van de steigers worden bepaald.

Projectblad 12: Recreatief rustpunt incl. aanlegsteiger versie 20-10-2014

1. Naam project Thema: Toerisme en recreatie / Natuur Project: Inrichten recreatief rustpunt incl. aanlegsteiger voor sloepen t.h.v. de Hoftuin. Onderdeel regionale sloepenroute / onderdeel herinrichting Hoftuin

2. Gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Hillegom Ambtelijk trekker: Marijke Waterreus Adresgegevens: Hoofdstraat 115, 2181 EC Hillegom

3. Locatie Onderdeel van de Hoftuin in Hillegom / naast het Gemeentehuis / Hillegommerbeek / Haven

4. Oppervlakte/lengte/stuks steiger met zitgelegenheid (vlonderpartij) verlichting in de steiger elektrisch oplaatpunt voor fluister sloepen

5. Toelichting Het inrichten van een recreatief rustpunt met aanlegsteiger maakt onderdeel uit van de herinrichting van de Hoftuin en tegelijkertijd is het ook onderdeel van de sloepenrouten.

De 6 Duin- en Bollenstreek gemeenten zijn bezig met het realiseren van een sloepennetwerk met aanleg mogelijkheden voor de recreatieve vaart en heeft daarbij oog voor culturele elementen. De Provincie Zuid Holland heeft ons gevraagd een gebiedsdeal te ontwikkelen waar meerdere subsidiestromen (erfgoed/natuur/recreatie) elkaar raken. Het recreatief rustpunt is een combinatie van: 1. recreatie, steiger voor sloepen (en kano’s) 2. natuur/cultuur, herinrichting hoftuin waarin zowel natuurlijke, als culturele aspecten een plaats krijgen.

6. Regionaal belang In 2012 hebben de zes wethouder toerisme van de Duin- en Bollenstreek gemeenten de ambitieverklaring recreatie en toerisme Duin- en Bollenstreek ondertekend. Deze ambitie is uitgewerkt in een uitvoeringsagenda recreatie en toerisme Duin- en Bollenstreek. In deze agenda zijn vijf thema’s benoemd aan de hand waarvan het toerisme in de streek wordt versterkt: wandelen, fietsen, varen, regiomarketing en verblijfsrecreatie. Het doel van het thema varen is om de recreatieve vaart in de Duin- en Bollenstreek te stimuleren en faciliteiten te ontwikkelen.

7. Beleidskader Gezamenlijk kader van gemeenten, provincie en Holland Rijnland:  “Tuin van Holland”

Duin- en Bollenstreek: Projectblad 12: Recreatief rustpunt incl. aanlegsteiger versie 20-10-2014

 Ambitieverklaring Toerisme Duin- en Bollenstreek  Uitvoeringsagenda Recreatie en Toerisme

Holland Rijnland:  Regionaal groenprogramma 2010 -2020

Provincie:  Beleidsvisie Groen  Uitvoeringsprogramma Groen

8. projectorganisatie De coördinatie voor de aanleg van het recreatief rustpunt incl. steiger wordt gedaan door de Gemeente Hillegom.

Bestuurlijk verantwoordelijk: college van B&W Hillegom Opdrachtgever: Wethouder De Jong, portefeuille o.a. inrichting openbare ruimte Projectleiding: Afdeling Openbare Ruimte, Remko van Eeten

9. grondverwerving Er is geen grondverwerving nodig.

10. financiën Totale investeringskosten bedragen € 60.000,-

Financiering: Holland Rijnland: € 15.000,- Provincie Zuid-Holland: € 30.000,- Gezamenlijke Bollenstreek gemeenten: € 5.000,- Gemeente Hillegom: € 27.720,-

11. Inrichtingsplan Zie bijlage

12. Planologische verankering Er is geen wijziging nodig van bestemmingsplan of gemeentelijke structuurvisie.

13. Doorlooptijd project Aanbesteding start medio april 2014. Uitvoering start oktober 2014. Gereed december 2014.

14. Relevante wet- en regelgeving De volgende vergunningen zijn nodig: Projectblad 12: Recreatief rustpunt incl. aanlegsteiger versie 20-10-2014

1. Monumentenvergunning 2. Aanlegvergunning (mogelijk) 3. Bouwvergunning

15. Eigendom, beheer en onderhoud Gemeente Hillegom wordt eigenaar van de steiger en gaat het reguliere beheer en onderhoud verzorgen.

16. Afbreukrisico Het project is afhankelijk van provinciale subsidie. Voor zover bekend is er bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak.

Projectblad 13: Recreatieve aankleding en aanlegvoorzieningen Prins Hendrikkanaal Versie 20-10-2014

1. Naam project Thema: Toerisme en recreatie Project: Recreatieve aankleding en aanlegvoorzieningen Prins Hendrikkanaal

2. Gegevens aanvrager Naam gemeente: Gemeente Katwijk Ambtelijk trekker: de heer R. van der Poel Adresgegevens: Postbus 590 2220 AN Katwijk

3. Locatie Katwijk aan Zee, zwaaikom in Prins Hendrik kanaal

4. Oppervlakte/lengte/stuks

De Zwaaikom is gelegen in het Prins Hendrikkanaal te Katwijk aan Zee.

5. Toelichting

Verlevendiging van de Zwaaikom staat al jaren op de wensenlijst van de gemeente, evenals het afmeren van historische vaartuigen in het kanaal. Vertrek van Rederij Triton uit het kanaal in januari 2014 maakt het daadwerkelijk realiseren van de ontwikkelingen op het water nu mogelijk.

Het masterplan Vizier op de Rivier (2010) beschrijft de ambitie om te komen tot een verdere versterking van gebied als een bestemming voor de dagrecreatie (passantensloepen, watertaxi), het organiseren van aan de maritieme (haven)geschiedenis gerelateerde evenementen en de realisatie van de ‘maritieme buitenpresentatie’ van het Varend Erfgoed. Het Masterplan Katwijk aan Zee vult dit aan met een ontwikkelingsrichting voor de functionele invulling van het commerciële vastgoed rondom de Zwaaikom. Het gebied is een strategische locatie met voorzieningen in de zogenoemde tweede ring rondom het centrum. In aansluiting op het recreatieve gebruik van het water heeft de vestiging van horeca en leisure gerelateerde ondernemingen de voorkeur. Het project moet de volgende resultaten opleveren:

 Afmeervoorzieningen voor recreatievaartuigen (sloepen) nabij Zwaaikom (2015 gereed);

 Realisatie ligplaatsen Varend Erfgoed langs Prins Hendrikkade (vanaf 2015 innemen ligplaatsen);

Projectblad 13: Recreatieve aankleding en aanlegvoorzieningen Prins Hendrikkanaal Versie 20-10-2014

6. Regionaal belang

In 2012 hebben de zes wethouder toerisme van de Duin- en Bollenstreek gemeenten de ambitieverklaring toerisme ondertekend. Daarmee wordt uitvoering gegeven om het toerisme in de streek gezamenlijk te bevorderen. Deze ambitie is uitgewerkt in een uitvoeringsagenda toerisme en recreatie Duin- en Bollenstreek. In deze agenda zijn vijf thema’s benoemd aan de hand waarvan het toerisme in de streek wordt versterkt: wandelen, fietsen, varen, regiomarketing en verblijfsrecreatie. Het doel van het thema varen is om de vaarmogelijkheden in de Duin- en Bollenstreek te vergroten en het varen in deze prachtige streek te stimuleren. Goede vaarmogelijkheden dragen immers bij aan het totale recreatieve aanbod en de aantrekkelijkheid van de regio. In het thema varen wordt uitvoering gegeven aan onder meer het realiseren van aanmeervoorzieningen en de realisatie van een regionaal sloepennetwerk. In 2014 heeft de Bollenstreek aansluiting gevonden bij het regionale sloepennetwerk. Door dit project wordt voor de waterrecreant een interessante bestemming aan het sloepennetwerk toegevoegd. Niet alleen de bestemming Zwaaikom zelf met het varend erfgoed en de aanwezige detailhandel en horeca, maar ook de kust en het centrum en de voorzieningen van Katwijk aan Zee zijn op loopafstand bereikbaar.

7. Beleidskader Gemeentelijke plannen:  Masterplan Vizier op de rivier (2010)  Uitvoeringsplan toerisme en recreatie (2012)  Masterplan Katwijk aan Zee (2014)

Duin- en Bollenstreek:  Ambitieverklaring Toerisme Duin- en Bollenstreek  Uitvoeringsagenda Recreatie en Toerisme

Holland Rijnland:  Regionaal groenprogramma 2010 -2020

Provincie Zuid-Holland:  (concept) Groenagenda en Uitvoeringsprogramma Groen 2012-2020

8. projectorganisatie Bestuurlijk verantwoordelijk: College van B&W Katwijk Wethouder J. Knape, portefeuille Toerisme Projectleider: Afdeling R&V, projectleider H. Erenstein.

9. grondverwerving Er is geen grondwerving nodig.

10. financiën

De kosten voor realisatie van de afmeervoorzieningen zijn al gedekt. De kosten voor afmeervoorzieningen voor dagrecreatie zijn geraamd op € 500.000.

Dekking Gemeente Katwijk: € 125.000 Holland Rijnland: € 125.000 Provincie Zuid-Holland € 250.000

11. Inrichtingsplan Voor de afmeervoorzieningen zal een ontwerp opgesteld worden. Projectblad 13: Recreatieve aankleding en aanlegvoorzieningen Prins Hendrikkanaal Versie 20-10-2014

12. Planologische verankering

Voor de realisatie van de afmeervoorzieningen zal een vergunning worden aangevraagd.

13. Doorlooptijd project Ontwerp afmeervoorzieningen: december 2014 Realisatie: mei 2015.

14. Relevante wet- en regelgeving nvt

15. eigendom, beheer en onderhoud De afmeervoorzieningen zullen meegenomen worden in het reguliere beheer en onderhoud.

16. afbreukrisico