„Lasy Iławskie” (PLB280005)

Plan ochrony

Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000

Projekt

(po uwzględnieniu dyskusji na posiedzeniu III Komisji Planu oraz uwag przesłanych na piśmie)

Fot. M. Rodziewicz

Projekt planu opracowali:

Czesław Hołdyński Robert Krupa Lucjan Kleinschmidt Maciej Rodziewicz Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 2

Olsztyn, marzec 2009

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 3

Opracowano na zlecenie:

ze środków:

EKOFUNDUSZ W WARSZAWIE

Podstawa prawna wykonania planu ochrony: . Art. 29 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880, z późn. zm.). . Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie trybu i zakresu opraco- wania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 (Dz. U. Nr 61, poz. 549).

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 4

. Art. 29 ustawy z dnia 3 października 2008 roku o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz nie- których innych ustaw (Dz. U. Nr 201, poz. 1237). . Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia.

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 5

Rozdział 1 Opis przebiegu granic i mapa obszaru Natura 2000 Lasy Iławskie

Opis granic OSOP Lasy Iławskie został dokonany na podstawie map numerycznych gmin: Susz, Iława, Zalewo oraz Miasta Iława, będących w zasobach Wydziału Geo- dezji i Nieruchomości oraz Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kar- tograficznej Starostwa Powiatowego w Iławie wg. stanu na dzień 31.12.2008 r. oraz gminy Stary Dzierzgoń będących w zasobach Wydziału Geodezji, Kartografii, Kata- strów i Nieruchomości Starostwa Powiatowego w Sztumie wg. stanu na dzień 31.12.2008 r. Całkowita powierzchnia obszaru – 25 472,05 ha. Opis przebiegu granic OSOP rozpoczyna się od granic województw pomorskiego i warmińsko-mazurskiego (na styku gmin Stary Dzierzgoń i Susz). Granica zachodnia OSOP przebiega zachodnią stroną działki nr 191 w kierunku południowym; dalej brzegiem lasu zachodnią stroną działek 207, 226/3, 226/4, 244, 243 do drogi asfaltowej (działka nr 1) i dalej wschodnim brzegiem drogi na południe do skrzyżowania z drogą Kamieniec-Olbrachtówko (działki 1, 14, 16). Następnie skręca na południo- wy-wschód i prowadzi w kierunku Olbrachtowa wzdłuż północnej granicy działek nr 12, 8, 4/49, 3 oraz wzdłuż północnej granicy działki 164/1 i wzdłuż drogi gruntowej (działka nr 174/2), następnie dalej tą drogą (działka nr 15) do granicy lasu (działka nr 300) i skręca w kierunku wschodnim po granicy działek 300, 299, 298, 297, 296, na- stępnie skręca na południowy-wschód wzdłuż działek 312/1, 311, 310/1, dalej za- chodnią granicą działki nr 322 i 333/4 do skraju lasu i dalej wzdłuż skraju granicy działki 333/4 po czym prowadzi brzegiem lasu w kierunku południowo-wschodnim zachodnią stroną działek nr 3178, 3219 3231/1, 3245, 3250, 3249/1, 3248, 3247/2, (według mapy numerycznej gminy Iława) do drogi prowadzącej z Siemian do Piotr- kowa, przecina tą drogę do drogi gruntowej (działka nr 155/5) i dalej południowo- wschodnią stroną tej drogi południowo-zachodnią granicą działki do drogi gruntowej (działka nr 155) i dalej południowo-wschodnią stroną tej drogi do południowo- zachodniej granicy działki 3019/2, jej brzegiem w kierunku wschodnim, dalej połu- dniową granicą działek 3019/2, 3019/3, skręca na południe granicą działki nr 3027/1 przecina drogę gruntową (działka 122) i dalej na południowy wschód (działka 3031, 3033/3) i skręca na północ drogą nr 146/2 do działki 3933/4 i jej południowym brzegiem do drogi 143/1. Dalej na południe zachodnią a następnie południową granicą

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 6

działki 3033/2 (wzdłuż kanału) do działki nr 55/3 (pozostającej w granicach obszaru); dalej działką 3055/1 wzdłuż drogi 140 we wsi Gardzień do działki 103/7 i jej wschodnim brzegiem do drogi asfaltowej nr 55/4 i 87/3 (wschodnim brzegiem) do północnej krawędzi działki 3084/1 i dalej zachodnim brzegiem działki 3084/1, 3087/1, 3088/1, 3094/1, 7/1 do drogi Iława-Susz (fragment działki nr 60 i dalej w kierunku Iławy wschodnim brzegiem drogi (działka nr 28, 108/1) do południowo-zachodniego styku z działką nr 3104 i granicami południowymi działek 3104, 3103, 3102 do brzegu jeziora Jeziorak i w prostej linii przecina jezioro do przesmyku między wyspą Żuława Wielka a półwyspem Krzywy Róg dochodząc do wschodniego brzegu jeziora Jezio- rak do punktu o współrzędnych w państwowym układzie 1992 o współrzędnych x=639855, y=537142. Dalej granica biegnie na północ, wschodnim brzegiem jeziora Jeziorak do południowej granicy działki 3105/7 (na wschodnim brzegu) i jej połu- dniowa strona do przecięcia z drogą (działka nr 75), dalej południową i wschodnią granicą działek 4/5, 3105/3, 5/14 dochodząc do drogi (działka nr 74) i w kierunku zachodnim ta drogą do działki 3105/7 i południowo-wschodnim brzegiem tej działki do przecięcia z drogą 50/1 i południowym skrajem działek nr 3104, 3103, później wschodnim skrajem działek nr 3103, 3092, 3073 do południowej granicy działki 3056, dalej 3055, skręca na północ (działki nr 3055, 3041, 3036, 3034, 3031. Dalszy przebieg granic obejmuje cyfrową mapę ewidencji gruntów gminy Zalewo. Od działki nr 3031 granica biegnie na północ między działkami 3026 i 3025, 3020 i 3019, 3014/2 i 3013/2, 3014/1 i 3013/1, 3010 i 3009, 3008 i 3009, 404/2 i 405/1. Następnie wschodnim brzegiem działki nr 405/3 dochodzi do jeziora Jeziorak i jej brzegiem biegnie na północ do działki nr 3265/13 i włączając te działkę dalej biegnie drogą grun- tową (działka nr 134 oraz działka nr 133) dochodzi do wsi Wieprz i dalej przechodzi w drogę nr 102 i biegnie ta drogą na północ do drogi gruntowej (działka nr 114) prze- chodząc w działkę nr 119 aż do działki nr 122/16 Pomielin. Po granicy działek 3274/9 i 122/16 dochodzi do drogi gruntowej (działka nr 125) dalej skręca na północ drogą gruntową (działka nr 122/11) dochodząc do działki 3242/1. Dalej na wschód granicą działki 3242/1, wschodnim brzegiem działek 122/13, 152/1, 148/3, 146/14, 142/8, 142/7, 142/5, 142/9, 142/2, 138/2, 138/5, 138/13, 180/4 skręca na północ i dochodzi w Międzychodzie do drogi Zalewo-Boreczno. Dalej granica biegnie zachodnim brzegiem drogi w kierunku Zalewa (działka 187), następnie skręca na zachód i biegnie północną granicą działek 180/4, 298/5, 298/4 (fragment) i skręca na południe wzdłuż zachodniej granicy działki 298/26, następnie granicami działek od 298/6 – 298/22, dalej kieruje się na północny-zachód po północnej granicy działki 298/26, przecina

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 7

drogę (działka 298/27) i dalej północną granicą działek 298/28, 303/14, 303/4, 303/8 skręca na północ i biegnie zachodnim brzegiem drogi (działki 304, 252), skręca na zachód wzdłuż południowej krawędzi drogi (działka 251/3, 251/2). Następnie droga skręca na południe, a granica biegnie jej wschodnim brzegiem (działki 251/1, 171), dalej skręca na północny-zachód i biegnie zachodnim brzegiem drogi (działki: 175, 87, 34, 22, 287). Na wysokości działki 288/12 droga (działka 287) skręca na zachód i dochodzi do wschodniej granicy działki 286/1 i działkami nr 75/2, 71/3, 71/4, 68, 3030, 3029, 3028, 3016 odbija na północny-wschód by na wysokości działki 3004 skręcić na zachód. Dalej biegnie północną stroną oddziałów leśnych (działki 3005, 1238, 1236, 1354, 1225, 1365, 1517, 1603). Następnie brzegiem jeziora Mołtawa Wielka, wzdłuż zachodniej granicy działek 775, 1048, 1239, 1364, 1462, 1699, 1904, 2030, 2129, 2177, 2293, 2280, biegnie na południowy-zachód do działki 2359. Na- stępnie skręca na zachód i biegnie północną granicą działek 2349, 2365, 2366, 2302, 2143, 2232, 2201, skręca na południe wzdłuż zachodniego brzegu oddziałów leśnych (działki 2269, 2332, 2368) dochodzi do granicy gminy Stary Dzierzgoń i gminy Susz (działka 191) skąd rozpoczęto opis granic.

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 8

Rozdział 2 Identyfikacja istniejących i potencjalnych zagrożeń dla zachowania właściwego stanu ochrony ptaków będących przedmiotem ochrony i ich siedlisk

Opis zagrożenia Ocena zagrożenia (istniejące i potencjalne) Przesuszenie wielu siedlisk na terenie całego Zubożenie bazy pokarmowej bociana czarnego, OSOP w wyniku funkcjonowania rowów odwadnia- orlika krzykliwego. jących bez możliwości regulacji poziomu spływają- Zubożenie siedlisk lęgowych derkacza (na łąkach). cej wody Zanik bezpiecznych miejsc gniazdowania i wycho- wu młodych oraz zubożenie bazy pokarmowej żu- rawia. Ograniczenie siedlisk lęgowych zielonki. Przekształcanie krajobrazu rolniczego w ramach Zmniejszanie areału łowieckiego bociana czarne- intensyfikacji produkcji rolnej lub pozyskania ziemi go, trzmielojada, kani czarnej, kani rudej, orlika pod dopłaty obszarowe krzykliwego, bielika. - likwidacja śródpolnych oczek wodnych, zabagnień Zanik bezpiecznych miejsc gniazdowania i wycho- wu młodych żurawi oraz zubożenie bazy pokarmowej gatunku. Zmniejszanie areału lęgowego derkacza. Zmniejszanie areału lęgowego i żerowiskowego gąsiorka. Uszczuplenie siedlisk lęgowych lerki. Utrata miejsc lęgowych i miejsc żerowania błotnia- ka stawowego. Likwidacja trwałych użytków zielonych (TUZ) Zmniejszanie potencjału areału łowieckiego trzmielojada, kani czarnej, kani rudej, orlika krzykliwego Zmiana struktury zasiewów na gruntach ornych z Zmniejszanie potencjału areału łowieckiego orlika tradycyjnych upraw zbożowych na rzecz rzepaku i krzykliwego kukurydzy Zalesianie otwartych enklaw śródleśnych i „zato- Zmniejszanie potencjału łowisk trzmielojada czek” na skraju drzewostanów w ramach prostowa- nia linii brzegowej lasu (potencjalne) Realizacja programów zalesieniowych na trenach Zanik żerowisk orlika krzykliwego, bociana czarne- rolniczych i obszarach nieleśnych w zarządzie PGL go i białego oraz siedlisk derkacza, lerki, gąsiorka, Lasy Państwowe (potencjalne) jarzębatki Promocja nasadzeń wierzby energetycznej Zmniejszanie potencjału areału łowieckiego (potencjalne) ptaków, w szczególności trzmielojada, kani czarnej, kani rudej, orlika krzykliwego Urbanizacja terenów rolniczych będących łowiskiem Zmniejszenie atrakcyjności łowiska, utrudnienie w granicach OSOP i w bezpośrednim sąsiedztwie polowania, płoszenie ptaków, w szczególności trzmielojada, kani czarnej, kani rudej, orlika krzykliwego Kolizje z napowietrznymi liniami energetycznymi. Zwiększenie śmiertelności zarówno młodocianych, Wzrost antropopresji w wyniku lokalizacji nowych lotnych jak i dorosłych bocianów białych. inwestycji energetycznych, w tym związanych z Śmiertelność w wyniku kolizji, porażenia prądem, farmami wiatrowymi zmniejszenie sukcesu lęgowego, opuszczanie terytoriów, ograniczenie bazy żerowiskowej bielika i rybołowa. Kłusownictwo rybackie i ewentualne przeeksplo- Zubożenie bazy pokarmowej kani czarnej, kani atowanie rybackie jezior rudej, bielika i rybołowa Usuwanie wysokich drzew nad brzegami jezior, Zmniejszenie atrakcyjności łowiska, utrudnienie które są czatowniami dla ptaków drapieżnych (po- polowania, płoszenie ptaków, w szczególności kani tencjalne) czarnej, kani rudej, bielika, rybołowa

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 9

Opis zagrożenia Ocena zagrożenia (istniejące i potencjalne) Zabudowa brzegów Jezioraka, jeziora Płaskiego i Zmniejszenie atrakcyjności jeziora jako łowiska, jeziora Rucewo Wielkie utrudnienie polowania, płoszenie ptaków drapież- nych – bielika, rybołowa, kani czarnej i kani rudej. Utrata miejsc lęgowych błotniaka stawowego. Utrata siedlisk lęgowych bąka. Zabudowa i przekształcenia antropogeniczne tere- Utrata lęgowisk i żerowisk bociana białego, kani nów otwartych (rolniczych) na obszarze OSOP i w rudej i czarnej, orlika, derkacza, gąsiorka bezpośrednim sąsiedztwie Nadmierna penetracja i użytkowanie turystyczne Płoszenie ptaków drapieżnych na łowiskach – bie- Jezioraka w okresie od czerwca do września na lika, rybołowa, kani czarnej i kani rudej. terenach łowieckich gatunków (potencjalne) Negatywny wpływ na ptaki wodno-błotne – bazę pokarmową bielików. Płoszenie błotniaków stawowych przy gniazdach (zagrożenie istotne ze względu na niewielką szero- kość szuwaru trzcinowego). Niszczenie trzcinowisk w rewirach bąka. Niedostatek odpowiednich miejsc gniazdowych Nieliczne zajmowanie przez rybitwy czarne poten- rybitw cjalnych siedlisk, nieprzystępowanie ptaków do lęgów lub duże straty w lęgach Niekontrolowane niszczenie i pozyskiwanie szuwa- Utrata siedlisk lęgowych bąka i zielonki ru trzcinowego Antropogeniczne przekształcenia cieków oraz ich Utrata lęgowisk i żerowisk zimorodka brzegów. Okresowe wysychanie cieków. Zmniej- szanie zasobności cieków w drobne ryby. Nadmierny ruch turystyczny i rekreacja leśna poza Częste płoszenie ptaków na lęgowiskach i żerowi- wyznaczonymi szlakami, punktami widokowymi, skach. Obniżenie efektu reprodukcyjnego i kondycji polami namiotowymi, drogami leśnymi ptaków. Porzucenie lęgów, czasem rewirów gniazdowych. Dotyczy przede wszystkim trzmielojada, bielika, kań, rybołowa, bociana czarnego, błotniaka stawowego, żurawia. Niedostatek starych drzewostanów (potencjalne) Ograniczenie miejsc gniazdowych oraz czatowni ptaków drapieżnych – kani czarnej, kani rudej, bielika, rybołowa Zabudowa rekreacyjna na obrzeżach lasów Uszczuplenie siedlisk lęgowych lerki Wycinanie drzew dziuplastych w trakcie trwania Niszczenie lęgów i obniżanie efektów rozrodu lo- sezonu lęgowego (potencjalne) kalnej populacji włochatki, dzięcioła zielonosiwego, dzięcioła czarnego i dzięcioła średniego Wycinanie zadrzewień śródpolnych, alei starych Niszczenie potencjalnych siedlisk dzięcioła zielo- drzew nosiwego Usuwanie obumierających i martwych drzew oraz Ubożenie bazy żerowiskowej i obniżenie przeży- martwego drewna (potencjalne) walności dzięcioła średniego, szczególnie w okresie zimowym Spontaniczna sukcesja w kierunku zbiorowisk zaro- Zanik żerowiska orlika krzykliwego, bociana białe- ślowych; na podmokłych łąkach, torfowiskach, tu- go rzycowiskach, ugorach w wyniku zaniechania użyt- kowania kośnego lub pasterskiego Zmiana stosunków wodnych w obrębie siedlisk Dla większości obszarów zagrożenie potencjalne. podróżniczka poprzez zmniejszanie retencji w Jedynie w zlewni jeziora Rucewo Wielkie prowa- zlewni lub przyspieszanie odpływu albo obniżanie dzone są prace melioracyjne w okolicach Jezierc i rzędnej piętrzenia na odpływach z jezior lub torfo- Bednarzówki (poza granicami OSOP). Zastawka wisk, na których one się znajdują umożliwiającą piętrzenie i poprawianie retencji wody znajduje się tyko na wypływie Liwy z jeziora Gaudy. Międzygatunkowa konkurencja pokarmowa ptaków Zubożenie bazy żerowej i ewentualny niedostatek drapieżnych z Załącznika I oraz kormorana rewirów łowieckich dla gatunków: kani czarnej, rudej, bielika, rybołowa, bociana czarnego

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 10

Rozdział 3 Warunki utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000, zachowania integralności obszaru Natura 2000 oraz spójności sieci Natura 2000

1. W zakresie ochrony przyrody i realizacji zadań w ramach innych form ochrony przyrody pokrywających się z obszarem Natura 2000: a) Powołanie nowych rezerwatów przyrody wg. wskazań planu ochrony OSOP Lasy Iławskie. b) Nie wydawanie zezwoleń na gospodarczą eksploatację trzciny pospolitej w rozległych (szerokich) pasach szuwaru na jeziorze Jeziorak. c) Utworzenie pomników przyrody w miejscach występowania starych alei drzew liściastych na stanowiskach dzięciołów (wg. wskazań programu zarządzania ochroną).

2. W zakresie zagospodarowania przestrzennego:

a) Ograniczenie wprowadzania programów zalesieniowych na terenach rolniczych zajętych przez derkacza, na żerowiskach ptaków drapieżnych i bociana białego. b) Zaplanowanie możliwości realizacji programów zalesieniowych w linii brzegowej Jezioraka. Działanie to powinno być poprzedzone wykonaniem projektu szczegółowego. c) Ograniczenie zabudowy mieszkalnej do obszarów bezpośrednio przylegają- cych do wsi o zwartej zabudowie. d) Wprowadzenie do planów zagospodarowania gmin użytków ekologicznych, także poza granicami OSOP związanych z ochroną siedlisk i żerowisk ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej występujących w OSOP. e) Wprowadzenie do strategii i programów gmin zapisów o utworzenie rezerwa- tów przyrody w istotny sposób zabezpieczających warunki utrzymania stanu ochrony ptaków, głównie dziuplastych (jak w rozdz. 4).

3. W zakresie gospodarki wodnej:

a) Wykonanie projektu retencji wody na terenie OSOP (wg. wskazań programu zarządzania ochroną) i jego wdrożenie. b) Ochrona śródleśnych i śródpolnych oczek wodnych i zabagnień w celu zwięk- szenia bazy żerowej gatunków stwierdzonych na terenie OSOP.

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 11

4. W zakresie gospodarki leśnej:

a) Ochrona strefowa gniazd uwzględniająca miejsca odpoczynku i czatownie w drzewostanie, coroczna kontrola i w miarę potrzeby aktualizacja. Przestrze- ganie zasad obowiązujących w strefach ochronnych. b) Budowa sztucznych gniazd w sytuacji zniszczenia gniazda naturalnego, w celu zwiększenia możliwości zasiedlania przez ptaki szponiaste tych samych stref ochronnych. Budowa dodatkowych sztucznych gniazd dla rybołowa w op- tymalnych i suboptymalnych rewirach gniazdowania. c) Monitorowanie starych drzewostanów, w których planuje się prace zrębowe, pod kątem ewentualnego zasiedlenia przez gatunki z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej stwierdzone w ostoi. d) Nie usuwanie drzew wywróconych w wodzie na odcinkach cieków i brzegów jezior, gdzie występują zimorodki. Drzewa takie stanowią miejsca czatowania podczas żerowania oraz odpoczynku i schronienia e) W planach urządzeniowych lasu preferowanie - w grądach rębni przerębo- wych lub złożonych, w buczynach i lasach bagiennych stosowanie rębni zło- żonych. f) Prowadzenie pielęgnacji i odnowień drzewostanów na siedliskach lasu liścia- stego(za wyjątkiem buczyn) oraz lasu mieszanego w kierunku jak największe- go zróżnicowania gatunkowego i wiekowego. g) Przy odnawianiu drzewostanów na siedliskach borowych i boru mieszanego preferowanie zróżnicowania gatunkowego z domieszką rodzimych gatunków liściastych drzew i krzewów. h) W przypadku zrębów prowadzonych w linii brzegowej rzeki lub jeziora pozostawienie kęp drzew; i) Utrzymanie dotychczasowej sieci dróg leśnych, w bezpośrednim sąsiedztwie stref ochronnych wskazane jest ograniczenie inwestycji drogowych. j) W planach urządzeniowych lasu utrzymywanie zróżnicowanej linii brzegowej las-teren otwarty. k) W trakcie prac hodowlanych pozostawianie pojedynczych drzew o rozłożys- tych koronach, które z gospodarczego punktu widzenia nie stanowią cennego surowca, ale mogą być potencjalnym miejscem gniazdowania bociana czarnego. l) Wprowadzanie większego zróżnicowania gatunkowego drzewostanów, sto- sownie do bonitacji i typów siedliskowych lasów (domieszka świerka, dębu, graba, brzozy, lipy, klonu, jawora). m) Zachowanie śródleśnych terenów otwartych pozostających w zarządzie PGL Lasy Państwowe. n) W okresie lęgowym ptaków prowadzenie koniecznych prac zrębowych i za- biegów hodowlanych w drzewostanach powyżej 100 lat w sposób nie zagraża- jącym ich głównym ostojom. o) Na siedliskach występowania lerki planowanie zrębów i ich ponowne zalesie- nia, tak aby na danym obszarze dostępne były powierzchnie upraw w wieku do 10 lat. p) Zwiększenie retencji wodnej w ekosystemach leśnych, na torfowiskach, w ol- sach, łęgach i innych terenach mokradłowych. q) W czasie prac zrębowych pozostawienie grup starodrzewia o powierzchni oko- ło 10 arów przylegających do drzewostanu młodszego.

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 12

5. W zakresie gospodarki rolnej:

a) Na terenach rolniczych OSOP i w odległości 3 km od granicy promocja działań zachowujących różnorodność siedliskową lub je poprawiających, takich jak: . promocja pakietów rolnośrodowiskowych (zwłaszcza: ekstensywne trwałe użytki zielone, użytki przyrodnicze, strefy buforowe); . w porozumieniu z właścicielami terenu powoływanie użytków ekologicznych na podmokłych nieużytkach i oczkach śródpolnych z zalece- niem zatrzymania odpływającej wody przez budowanie zastawek; . prowadzenie wśród rolników działań promujących zachowanie różno- rodności siedliskowej w krajobrazie poprzez utrzymanie istniejących trwałych użytków zielonych, drobnych zadrzewień i zakrzaczeń, śródpo- lnych oczek wodnych, pól przemiennie odłogowanych; . ograniczenie tworzenia plantacji wierzby energetycznej na terenach dotychczas użytkowanych rolniczo; . ograniczenie wprowadzania programów zalesieniowych na gruntach dotychczas użytkowanych rolniczo; . przywracanie właściwych stosunków wodnych na trwałych użytkach zielonych; . utrzymanie otwartych terenów (łąk, pastwisk, ugorów) w sąsiedztwie miejsc lęgowych i żerowisk; . nie przekształcanie użytków zielonych na grunty orne, promocja utrzymania łąk i pastwisk w ramach dopłat rolnośrodowiskowych; . promocja ekstensyfikacji i ekologizacji rolnictwa:  ograniczenie stosowana nawozów sztucznych i herbicydów;  opóźnione orki pożniwne. b) Ochrona zakrzaczeń i niewielkich zadrzewień lub pojedynczych drzew w krajobrazie rolniczym, w rejonach gdzie ich nie ma, nasadzanie pojedynczych drzew lub wysokich krzewów (np. lipy, głogu, dzikich jabłoni, gruszy itp.). c) Utrzymanie w strukturze zasiewów na gruntach ornych tradycyjnych upraw zbożowych i użytków zielonych. Uruchomienie projektów i płatności gratyfiku- jących finansowo rolników, którzy rezygnują z upraw rzepaku i kukurydzy.

6. W zakresie gospodarki rybackiej:

a) Prowadzenie dodatkowych zarybień na jeziorach położonych w granicach OSOP poza przewidzianymi operatem rybackim w celu zabezpieczenia bazy żerowej bielika i innych gatunków szponiastych oraz bociana czarnego. Doty- czy jezior Stęgwica, Gardzieńskie, Osa, Piotrkowskie, Januszewskie, Łabę- dzie-Buchcień, Witoszewskie, Bądze, Rucewo Wielkie i Małe, Jeziorak, Płas- skie, Gaudy, Gemben. b) Wypracowanie zasad i źródeł rekompensaty finansowej dzierżawcom obwo- dów za dodatkowe zarybienie. c) Wprowadzenie efektywnej, regularnej kontroli jezior OSOP w kierunku zwal- czania kłusownictwa rybackiego oraz realizacji planów odłowów i zarybień.

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 13

7. W zakresie użytkowania turystycznego i rekreacyjnego

a) W okresie od wiosny do 30.06 kontrolowane użytkowanie turystyczne i rekreacyjne na obszarach lęgowych i żerowiskowych ptaków z Załącznika I Dyrek- tywy Ptasiej, stwierdzonych w inwentaryzacji na terenie OSOP (wg map wy- stępowania gatunków). b) Wyznaczenie lub ewentualna korekta istniejących szlaków turystycznych pie- szych, ścieżek konnych, ścieżek rowerowych, miejsc biwakowych, eko-marin w strefach nie będących w kolizji z obszarami lęgowymi i żerowymi ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej. c) Wyznaczanie inwestycji związanych z rekreacją i turystyką wodną na jeziorach i ich brzegach uzależniać od oceny oddziaływania na zasoby gatunków z Za- łącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz utrzymania właściwego stanu ochrony pta- ków i ich siedlisk. Potencjalne obszary przeznaczone do stworzenia infrastruk- tury związanej z turystyką wodną znajdują się: na wschodnim brzegu Jeziora- ka od Iławy do Jezierzyc, w zatoce Dauby, na południowy-wschód od wsi Wieprz, na północny-zachód od wsi Wieprz do cypla na wysokości półwyspu Matyty, na zachodnim brzegu półwyspu Matyty oraz na brzegu zachodnim Je- zioraka w okolicach wsi Siemiany i ośrodka Sarnówko a także na brzegach wyspy Żuława Wielka. d) Ograniczenie lotów turystycznych i innych nad obszarem OSOP za wyjątkiem lotów w celach ochrony lasu, tworzenia dokumentacji terenu oraz monitoringu.

Rozdział 4 Określenie działań ochronnych dla utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony ptaków i ich siedlisk obszaru Natura 2000, ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich realizacje

Ustala się następujące zadania ochronne w celu zachowania lub przywrócenia właściwego stanu ochrony gatunków ptaków i ich siedlisk przyrodniczych dla których wyznaczono obszar Natura 2000:

Zadanie Sposób wykonania Zakres Lokalizacja Wykonawca

Zapewnienie trwałej ochrony siedlisk Poza istniejącym drzewostanem Proponowana pow. Nadl. Susz. leśn. Uroczysko, oddz. 5, RDOŚ gniazdowych orlika krzykliwego, nasiennym, utworzenie otuliny dla 131,09 ha, szczegółowy 6, 7 a-f, 8 a-i w porozumieniu z dzięcioła średniego i muchołówki tego drzewostanu ze specjalnym przebieg granic otuliny Nadleśnictwem małej oraz bazy żerowiskowej bocia- planem ochrony: zwiększony udział do uzgodnienia w pro- Susz na czarnego w siedliskach w okolicy drzew martwych, utrzymanie dobre- cesie planowania i ZPK Jerzwałd Witoszewa go uwilgotnienia zagłębień, ograniczenie udostępniania turystycznego (rekreacyjnego), oznakowanie obszaru pn. „Drzewostan nasienny WITOSZEWSKIE GRĄDY” Zapewnienie trwałej ochrony siedlisk Uaktualnienie istniejącej dokumen- Proponowana pow. Nadl. Iława, Obr. Iława, oddz. 7c, d, f, RDOŚ gniazdowych bielika oraz bazy żero- tacji projektowej. 195,88 ha, szczegółowy g, h, j, k, 8, 16k, n, o, j, 17, 18, 19, 24, w porozumieniu z wiskowej bociana czarnego przez Doprowadzenie do utworzenia pro- przebieg granic do 25, 25A Nadleśnictwem uregulowanie reżimu hydrologiczne- jektowanego rezerwatu „Piotrkow- uzgodnienia w procesie Iława i ZPK Jerz- go w siedliskach w okolicy J. Piotr- skie Bagno”. planowania wałd kówko Opracowanie planu ochrony z ograniczonym udostępnianiem od 1 stycznia do 31 lipca. Zapewnienie trwałej ochrony siedlisk Uaktualnienie istniejącej dokumen- Projektowana pow. Nadl. Iława, obr. Iława, oddz.: 56, 57, RDOŚ gniazdowych bielika oraz najwarto- tacji projektowej. 214,46 ha 69, 70, 71, nadl. Susz, obr. Jeziorno, w porozumieniu z ściowszych siedlisk dzięcioła śred- Doprowadzenie do utworzenia pro- oddz.: 333, 334 Nadleśnictwem niego i muchołówki małej w rejonie jektowanego rezerwatu „Buczyna Iława i ZPK Jerz- Sarnówek / J.Widłąg na Łaniochu”. wałd Opracowanie planu ochrony z ograniczonym udostępnianiem od 1 stycznia do 31 maja 12

Zadanie Sposób wykonania Zakres Lokalizacja Wykonawca

Zabezpieczenie dobrego stanu sie- Powołanie rezerwatu przyrody Powierzchnia 522,57 ha Działki ewidencyjne lub ich części wydzielone RDOŚ dlisk na stanowiskach podróżniczka, „Jeziora Jerzwałdzkie”. wg form użytkowania zgodnie z podaną pow. i w porozumieniu z mapą w załączniku: 4-2/2 (0,11 ha), 4-2/2 (4,07 żurawia i rybitwy czarnej (dot. stwier- Bez zakazu użytkowania rybackiego. ha), 4-20 (0,28 ha), 4-36 (0,77 ha), 4-68/2 Nadleśnictwem dzonych i do niedawna zajmowanych Opracowanie planu ochrony. (10,76 ha), 4-288/1 (9,96 ha), 4-288/11 (0,26 Susz, gminą Za- stanowisk gatunku) w okolicach Jerz- ha), 4-288/12 (4,40 ha), 4-3120/2 (2,41 ha), 4- lewo, za zgodą wałdu 3120/8 (3,90 ha), 10-204/1 (1,17 ha), 10-230 właścicieli gruntów (0,23 ha), 10-231 (0,19 ha), 10-246/1 (0,07 ha), 10-246/2 (0,18 ha), 10-247/2 (0,06 ha), 10-247/3 i ZPK Jerzwałd (0,25 ha), 10-248 (0,38 ha), 10-249 (0,38 ha), 10-252 (0,28 ha), 10-253 (0,61 ha), 10-255 (0,27 ha), 10-262 (0,26 ha), 10-264 (0,05 ha), 10- 267/1 (1,17 ha), 10-269/1 (0,93 ha), 10-272/1 (1,83 ha), 10-274/1 (0,59 ha), 10-383/2 (0,57 ha), 10-383/3 (0,83 ha), 10-383/6 (0,32 ha), 10- 383/7 (0,74 ha), 10-401 (0,43 ha), 10-404/1 (0,75 ha), 10-411/1 (0,87 ha), 10-415/1 (0,64 ha), 10-416/1 (0,53 ha), 10-422/1 (0,43 ha), 10- 433 (0,07 ha), 10-434 (0,17 ha), 10-435 (2,41 ha), 10-436/1 (0,75 ha), 10-437 (0,06 ha), 10- 439 (0,23 ha), 10-444 (0,11 ha), 10-556 (211,68 ha), 10-558 (112,39 ha), 10-3042 (2,64 ha), 10- 3043/1 (10,58 ha), 10-3044/1 (10,98 ha), 10- 3051/3 (20,80 ha), 10-3052 (4,35 ha), 10-3057/4 (1,10 ha), 10-3063/1 (24,80 ha), 10-3120/4 (1,90 ha), 10-3120/5 (19,63 ha), 10-3120/7 (1,21 ha), 10-3121/3 (3,43 ha), 10-3121/4 (2,07 ha), 10- 3121/5 (0,49 ha), 10-3121/8 (28,26 ha), 23-3031 (4,06 ha), 23-3032 (0,78 ha), 10-273/27 (1,12 ha), 10-273/27 (0,71 ha), 10-555 (3,86 ha) oraz wydzielenia leśne nadleśnictwa Susz, obr. Jeziorno: 31m, 31n, 32f, 32g, 42d, 43c, 43f, 43g, 43h, 44f, 44g, 44h, 51a, 52a, 52f, 57a, 63a, 63b, 63c, 63d, 121m, 121l, 121k, 121j, 121d, 121c, 121b, 121a, 120j, 120g, 120f, 120b, 120a Polepszenie bazy żerowiskowej bo- Utworzenie użytku ekologicznego i 113,1 ha Gmina Susz, dz. nr 5-1/1, 24-8 i 9-5 RDOŚ w porozu- ciana czarnego, kani czarnej (w rejo- utrzymanie wody w sezonie lęgo- mieniu i zgodą nie starego rewiru w okolicy J. Gau- wym na polderach „Bagien Bronow- właściciela działek dy), kani rudej, bielika (2-3 pary – skich” oraz ewentualne przejęcie w i ZPK Jerzwałd rewir „Gaudy” i sąsiednie nielęgowe zarząd lub wykupienie na rzecz w 2008 r. terytorialne pary) Skarbu Państwa Polepszenie bazy żerowiskowej bie- Utworzenie użytku ekologicznego Pow. 38,09 ha Gmina Iława, Stawy Gulting (Gultynk) RDOŚ w porozu- lika (par z gniazdami w okolicach jez. z zachowaniem ekstensywnej go- Duży i Gulting (Gultynk) Mały, dz. nr mieniu i za zgodą Widłąg) spodarki rybackiej 23.6-89/3 użytkowników i ZPK Jerzwałd 13

Zadanie Sposób wykonania Zakres Lokalizacja Wykonawca

Polepszenie bazy żerowiskowej bie- Utworzenie użytku ekologicznego Pow. 2,05 ha Gm. Iława – dz. nr 16-109, 16-126 RDOŚ w porozu- lika kolonii czapli siwej mieniu i za zgodą użytkowników i ZPK Jerzwałd Polepszenie sytuacji na łowisku bieli- Utworzenie użytków ekologicz- Gierczaki – 11,13 ha Wyspy na J. Płaskim – wszystkie, RDOŚ w porozu- ka – zabezpieczenie czatowni w nych, trwałe ich oznakowanie, ogra- Kępy Rybackie – 0,60 na Jezioraku – w zatoce Matyty oraz mieniu z WZGW i akwenie Jezioraka i J. Płaskiego niczenie cumowania i biwakowania ha przy półwyspie Matyty na wysokości ZPK Jerzwałd znajdujących się na wyspach do godzin dziennych lub sytuacji (pozostałe wyspy – brak oddz. 122/123 nadl. Susz, obr. Jezior- awaryjnych (zagrożeń) w ewidencji gruntów) no, oraz wyspy Rybackie Kępy – dz. nr 31- 341, 31-342; Gierczaki – dz. nr 31- 344, 31-345 Ochrona alei przydrożnych Utworzenie pomników przyrody w Kamieniec, Rucewo RDOŚ i ZPK postaci alei Jerzwałd Wykonanie projektu retencji wody na Renaturalizacja koryta rzeki Osa na długości 4,6 km (przywró- Gm. Iława, odcinek rzeki od oddziału RDOŚ w porozu- terenie OSOP oraz jego wdrożenie w cenie meandrowania, płytkiego koryta) w okolicach Gardzienia 33 (nadl. Iława) k. miejscowości Gar- mieniu z Nadle- celu trwałej poprawy bazy żerowi- dzień do J. Szymbarskiego śnictwami, Zarzą- skowej i siedlisk gniazdowych trzmie- Utrzymanie tam bobrowych na cieku. Nadl. Susz, leśn. Kamieniec, oddz.: dem Melioracji w lojada, bociana czarnego, kani czar- W sytuacji, gdy bobry ustąpią z przyczyn naturalnych zbudo- 211, 212, 230, 232, 246 Ostródzie, gmina- nej, kani rudej, orlika krzykliwego wanie zastawek w rejonie obecnego występowania bobrów. mi i ZPK Jerzwałd żurawia, zielonki Zbudowanie 5 zastawek między Doliną a J. Bądze. Potencjalne źródła Zbudowanie systemu 7 zastawek spiętrzających poziom wody Nadl. Susz, obr. Stary Dzierzgoń, finansowania: na cieku osuszającym teren na północ od rezerwatu „Jezioro oddz.: 215, 216, 217, 218, 233, 247 PO Infrastruktura i Gaudy” Środowisko Zbudowanie systemu 15 zastawek spiętrzających poziom wody Nadl. Susz, leśn. Szwalewo, oddz.: WFOŚiGW w rowie na podmokłych siedliskach pomiędzy J. Piotrkowskim 242, 243, 230, 218, 202, 177, 243, Ekofundusz i J. Januszewskim 249, 231, 241 Wykonanie projektu retencji wody na Zbudowanie systemu 8 zastawek spiętrzających poziom wody Nadl. Susz, leśn. Michałowo, oddz.: 7, RDOŚ w porozu- terenie OSOP oraz jego wdrożenie w na cieku osuszającym teren na południe od rezerwatu „Jezioro 8, 9, mieniu z Nadle- celu trwałej poprawy bazy żerowi- Gaudy” Gmina Susz, nieużytek (37-184/N) dz. śnictwami, Zarzą- skowej i siedlisk gniazdowych trzmie- nr 37-6/2 i 37-4/30, nieużytek (37- dem Melioracji w lojada, bociana czarnego, kani czar- 49/N) dz. nr 37-3, nieużytek (37-37/N) Ostródzie, gmina- nej, kani rudej, orlika krzykliwego dz. nr 37-2, mi i ZPK Jerzwałd żurawia, zielonki Nadl. Susz, leśn. Zieleń, oddz.: 300, Potencjalne źródła 299, 298, 297 finansowania: 14

Zadanie Sposób wykonania Zakres Lokalizacja Wykonawca

Zbudowanie systemu 8 zastawek spiętrzających poziom wody Nadl. Susz, obr. Jeziorno, oddz.: 116, PO Infrastruktura i na cieku osuszającym teren przy rezerwacie „Jasne” oraz na 117, 111, 118, 90, 96, 102, 103 Środowisko północ od J. Łabędziego WFOŚiGW Zbudowanie systemu 11 zastawek spiętrzających poziom wody Nadl. Iława, obr. Iława, oddz.: 40, 46, Ekofundusz na cieku osuszającym teren na SE od J. Gardzieńskiego 50, 51, 52, 64, 65, 66, 67, 77, 76 Zbudowanie systemu 6 zastawek spiętrzających poziom wody Nadl. Iława, obr. Iława, oddz.: 58, 57, na cieku osuszającym teren w okolicy Sarnówka 70, 71, 72, 73 Zbudowanie systemu 3 zastawek spiętrzających poziom wody Nadl. Iława, obr. Iława, oddz. 45 na cieku osuszającym teren na W od J. Widłąg Nadl. Susz, obr. Susz, oddz. 333 Zbudowanie systemu 4 zastawek spiętrzających poziom wody Nadl. Iława, obr. Iława, oddz.: 92, 93, na cieku osuszającym teren na S od. J. Stęgwica 101 Zbudowanie zastawek względnie nie usuwanie tam borowych Nadl. Susz, obr. Jeziorno, oddz.: 90b i tam gdzie one istnieją lub powstaną. (2 wskazane lokalizacje). 96d Przygotowanie projektów, pozyskanie środków i realizacja Nadl. Susz, obr. Jeziorno, oddz.: prac. 103g/104i Zaniechanie odnawiania sieci rowów odwadniających na 4 Nadl. Susz, obr. Jeziorno, oddz. wydzieleniach leśnych 282abc/274c Polepszenie siedlisk i miejsc gniaz- Zbudowanie systemu budowli pię- Należy wykonać eksper- Nadleśnictwo Susz, obręb St. Dzierz- RDOŚ dowych derkacza poprzez renaturali- trzących poziom wody na ciekach tyzę określającą zakres goń w porozumieniu z zację podmokłych łąk śródleśnych odprowadzających wodę z łąk prac Nadleśnictwem Susz i ZPK Jerz- wałd Poprawa warunków żerowiskowych Rekomendacja uzyskania środków 14 jezior o łącznej po- Jeziora: Gardzieńskie, Osa, Piotrkow- RDOŚ na podsta- bielika i rybołowa – zwiększenie za- na dodatkowe zarybienie jezior wierzchni około 5000 ha skie, Januszewskie, Łabędzie- wie umowy z rybienia Buchcień, Witoszewskie, Bądze, Ru- dzierżawcą obwo- cewo Wielkie, Rucewo Małe, Płaskie i du rybackiego i Jeziorak ZPK Jerzwałd w przypadku rybołowa – również J. Gemben Utworzenie bezpiecznych miejsc Budowa i instalacja tratw gniazdo- Zainstalowanie 20 tratw Jezioro Rucewo Małe (10 tratw na RDOŚ/Zarządzają gniazdowych dla rybitw czarnych w wych dla rybitw oraz ich konserwacja i początku + 10 na odnawianie w trakcie cy obszarem i ZPK miejscach o dogodnych warunkach wymiana w miarę zuży- eksploatacji) Jerzwałd siedliskowych do odbywania lęgów cia (+ 20 tratw na wy- Jezioro Rucewo Wielkie (10 tratw na mianę) początku + 10 na odnawianie w trakcie eksploatacji) 15

Zadanie Sposób wykonania Zakres Lokalizacja Wykonawca

Ochrona miejsc gniazdowych bocia- Założenie platform (współpraca z 2 sztuki Gniazdo nr 5 w Jerzwałdzie i gn. nr 6 RDOŚ w porozu- na białego Rejonem Energetycznym w Iławie) w Likszanach mieniu z PTOP i ZPK Jerzwałd Ochrona miejsc gniazdowych bocia- Zmniejszenie gniazd znajdujących 8 sztuk Gniazda nr 7, 8, 9 w Matytach, nr 16 w RDOŚ w porozu- na białego się na platformach (współpraca z Zieleniu, nr 17 w Gardzieniu, nr 21 w mieniu z PTOP i Rejonem Energetycznym w Iławie) Szałkowie, nr 26 w Skitławkach, nr 30 ZPK Jerzwałd w Siemianach Ochrona miejsc gniazdowych bocia- Likwidacja licznych przewodów elek- 3 sztuki Gniazda nr 20 i 21 w Szałkowie, gn. nr RDOŚ w porozu- na białego trycznych na słupach, wprowadzenie 29 w Rucewie mieniu z PTOP i izolowanego, pojedynczego kabla ZPK Jerzwałd (współpraca z Rejonem Energetycz- nym w Iławie) Ochrona miejsc gniazdowych bocia- Poprawienie przechylających się 2 sztuki Gniazdo nr 23 Kwiry, gn nr 28 Wita- RDOŚ w porozu- na białego wolnostojących słupów szewo mieniu z PTOP i ZPK Jerzwałd Ochrona miejsc gniazdowych bocia- Postawienie wolnostojącego słupa z 1 sztuka Gniazdo nr 10 w Dobrzykach – kolonii RDOŚ w porozu- na białego platformą w miejscu gniazda na mieniu z PTOP i rozpadającym się budynku ZPK Jerzwałd Ochrona miejsc gniazdowych bocia- Poprawienie miejsca gniazdowego, 1 sztuka, przyciąć dwa Gniazdo nr 25 w Polajnach RDOŚ w porozu- na białego polepszenie dolotu do gniazda po- świerki zasłaniające mieniu z PTOP i przez przycięcie drzew zasłaniają- dolot (posesja prywatna) ZPK Jerzwałd cych dolot do gniazda lub przenieść gniazdo na nowy, wolnostojący słup Trwałe zabezpieczenie brzegów Opracowanie projektu zalesień i Pow. 215,98 ha Brzeg Jezioraka (Polajny – Rudnia): Gmina Zalewo, Jezioraka północnego przed zabu- wprowadzenie do planu zagospoda- 4-298/32, 4-298/33, 4-298/34, 4- udział w realizacji dową, spływem środków chemicz- rowania przestrzennego gminy Za- 298/35, 4-298/36, 4-299/1, 4-298/26, projektu właścicie- nych z pól oraz polepszenie możli- lewo 4-298/31, 4-303/14 la działek na za- wości łowieckich na akwenie dla Pomielin/Sztekiel/Gubławki: sadzie dobrowol- bielika i rybołowa (osłonięcie od te- 22-122/17, 22-118/1, 22-118/5, 22- ności w uzgodnie- renów otwartych i stworzenie nowych 135/157, niu z ZPK Jerz- czatowni w długim okresie czasu) Polajny – Dobrzyki: wałd 4-303/12, 4/109, 4-108/3, 4-107/5 16

Zadanie Sposób wykonania Zakres Lokalizacja Wykonawca

Zabezpieczenie brzegów jezior przed Zachowanie enklaw leśnych poza Pow. 86,08 ha Nadl. Susz, leśn. Uroczysko (J. Ewingi Nadleśnictwo wylesieniem, zmianą swojego cha- głównym kompleksem leśnym admi- i Rucewo Małe), oddz. 25d, f, i, j, k. l, Susz rakteru, zniszczeniem czatowni bieli- nistrowanych przez LP nad brzegami n; 120f, j, g; 121a, b, j; Nadleśnictwo Mi- ka i rybołowa oraz przed odsłonię- jezior Nadl. Miłomłyn, leśn. Śliwa (Jeziorak), łomłyn i ZPK ciem brzegów jeziora oddz.: 277a, 274Ba, c, d, 240Aa, b, Jerzwałd 242Aa, b, d, j, 276h, g, f, d, c, b, 275a– f Zapewnienie ochrony miejsc gniaz- Wyszukanie gniazd i objęcie ochro- 3 stanowiska Nadl. Susz, leśn. Uroczysko, oddz.: Nadleśnictwo dowych bociana czarnego ną strefową 16-18, 28 Susz Nadl. Iława, obr. Iław, oddz.: 103-104, Nadleśnictwo Iła- 70-74, 57-61 wa i ZPK Jerzwałd Polepszenie sytuacji miejsc gniaz- Wykonanie zabiegów poprawiają- 4 gniazda Nadl. Susz, leśn. Michałowo podparcie RDOŚ w porozu- dowych bociana czarnego cych trwałość lub dostępność gniazd gniazda w oddz. 16j mieniu z – wzmocnienie podstawy, poprawie- Polepszenie dolotu do gniazd w leśn. Nadleśnictwem nie dolotu przez obcięcie gałęzi lub Szwalewo, oddz. 178, 230 Susz i ZPK Jerz- usunięcie sąsiedniego drzewa, bu- Zbudowanie sztucznego gniazda w wałd dowa sztucznego gniazda miejsce starego, które spadło – buk, oddz. 243 oraz odsłonięcie dolotu Poprawa sytuacji miejsc gniazdo- Wzmocnienie konstrukcji natural- 3 sztuczne gniazda Nadl. Iława, leśn. Kamionka, oddz. 115 RDOŚ w porozu- wych dla kani czarnej, budowa nych gniazd (polepszenie podstawy), – wzmocnienie gniazda, mieniu z ZPK sztucznych gniazd wybudowanie nowego sztucznego leśn. Makowo, oddz. 105Ag – nowe Jerzwałd i Nadle- gniazda w drzewostanie LP w pobli- sztuczne gniazdo zbudowane na tere- śnictwami żu gniazda na terenie prywatnym nie administrowanym przez LP, oraz zbudowanie nowego gniazda w nadl. Susz, leśn. Uroczysko oddz. 1Ak drzewostanie gdzie obserwowano – nowe sztuczne gniazdo parę Ochrona potencjalnych miejsc gniaz- Utworzenie stref ochronnych Pow. 9,1 ha (Szwalewo) Nadl. Susz, leśn. Szwalewo, oddz.: Nadleśnictwo dowych kani rudej (dawne miejsca Pow. 6,7 ha (Zieleń) 241c, 196c, 209a Susz w porozu- gniazdowe) w rejonach gdzie ptaki Nadl. Susz, leśn. Zieleń, oddz.: 280d, mieniu z Komite- obserwowano w latach 2007-2008 277c (pojedyncza stara sosna z gniaz- tem Ochrony Or- dem kruka, zajmowanym przez kanię łów i ZPK Jerz- w drzewostanie So 71 lat) wałd Poprawa sytuacji miejsc gniazdo- Wzmocnienie konstrukcji natural- 1 gniazdo Nadl. Susz, leśn. Uroczysko, oddz. RDOŚ w porozu- wych kani rudej nych gniazd (polepszenie podstawy) 1Aa mieniu z ZPK Jerzwałd 17

Zadanie Sposób wykonania Zakres Lokalizacja Wykonawca

Zwiększenie możliwości gniazdowa- Budowa sztucznych gniazd w rejo- 6 sztucznych gniazd Nadl. Susz, obr. Jeziorno, oddz. 208f, RDOŚ w porozu- nia rybołowa na terenie OSOP po- nach oddalonych od stanowisk bieli- 102-104, 241, 296c, mieniu z ZPK przez budowę sztucznych gniazd ka, dobranie lokalizacji najmniej Nadl. Susz, obr. St. Dzierzgoń, oddz. Jerzwałd kolidującej z planową gospodarką 326f – gniazdo w 2007 r, spadło leśną Nadl. Iława, obr. Iława, oddz. 49j Z wyjątkiem oddz. 102-104 i 49j w pozostałych lokalizacjach w ostatnich kilkunastu latach znajdowało się gniazdo Zabezpieczenie gniazd bielika przez Budowa sztucznych gniazd 2 w rewirach, gdzie na- Rewir „Gardzień” – oddz. 63, leśn. RDOŚ w porozu- budowę sztucznych gniazd w rewi- turalne gniazdo grozi Gardyny mieniu z ZPK rach, w których naturalne gniazdo upadkiem Rewir „Widłąg I” – oddz. 318, leśn. Jerzwałd grozi upadkiem oraz w innych, w oraz pojedyncze gniaz- Rożek, odsunąć od drogi leśnej razie spadnięcia gniazda naturalnego da gdy naturalne gniazdo spadnie Pozostawienie fragmentów (kęp) Pozostawienie fragmentów drzewo- Drzewostany lub grupy Czatownie Nadleśnictwo starych drzewostanów w celu stanów w wyznaczonych wydziele- drzew w 23 oddziałach Nadl. Iława, obr. Iława: Susz, Nadleśnic- polepszenia warunków siedlisk wyko- niach, wpisanie zadań do planów Jez. Gardzieńskie 54a – poj. stare sosny w two Iława i ZPK rzystywanych przez bielika – ochrona urządzeniowych lasu młodym drzewostanie, 21Af (cały), Jerzwałd 13j – skraj na skarpie, 13a – fragment przy wykorzystywanych miejsc przesia- NE brzegu J. Gardzień Mały; dywania (czatowni) Nadl. Susz, obr. Jeziorno: 265Ad – skraj od str. jeziora Osa, 246b, 246f – skraj od str. J. Piotrkowskiego, fragment 291f (od str. Jezioraka), fragment 83h (na wzniesie- niu), 42b, 42a, 43g, 51b – pozostawić pojedyncze stare drzewa Nadl. Susz, obr. St. Dzierzgoń: 262c, 264f, 245h, 245c – W część, 229i, 208Ad – stare sosny na brzegu J. Bądze, 233a – skraj drzewostanu z bagnem Dolina, 280d, 332d, fragment 331d (przy 332d) 18

Zadanie Sposób wykonania Zakres Lokalizacja Wykonawca

Utrzymanie wielogatunkowej i róż- Uwzględnienie zalecenia na etapie Włochatka: buczyny, lasy i Wymienione typy drzewostanu w ca- Nadleśnictwo nowiekowej struktury siedlisk lęgo- tworzenia planów urządzania lasu bory mieszane oraz przy- łym obszarze ostoi Susz, Nadleśnic- wych włochatki, dzięcioła zielonosi- najmniej na część pow. two Iława i ZPK wego, dzięcioła czarnego,i dzięcioła borowych (na siedliskach Jerzwałd stosunkowo żyznych – średniego i muchołówki małej po- przynajmniej 30%) przez preferowanie rębni złożonych dzięcioł zielonosiwy: buczyny, lasy i bory mieszane, ewentualnie na części siedlisk grądowych dzięcioł czarny: buczyny, lasy i bory mieszane, ewentualnie na części siedlisk grądowych, a także na części pow. borowych (na siedliskach stosunkowo żyznych - przynajmniej 30%) dzięcioł średni: buczyny i drzewostany z dużym udziałem buka muchołówka mała: buczyny i drzewostany z dużym udziałem buka Utrzymanie właściwej struktury sie- Uwzględnienie zalecenia na etapie Dzięcioł czarny: drze- Wymienione typy drzewostanu w ca- Nadleśnictwo dlisk lęgowych i żerowisk dzięcioła tworzenia planów urządzania lasu wostany na siedliskach łym obszarze ostoi Susz, Nadleśnic- czarnego, dzięcioła średniego i mu- grądowych two Iława i ZPK chołówki małej poprzez preferowanie dzięcioł średni: drzewo- Jerzwałd rębni przerębowych stany na siedliskach grądowych i łęgowych muchołówka mała: drzewostany na siedliskach grądowych i łę- gowych Utrzymanie właściwej struktury sie- Uwzględnienie zalecenia na etapie Lasy olchowe Wymienione typy drzewostanu w ca- Nadleśnictwo dlisk dzięcioła średniego poprzez tworzenia planów urządzania lasu łym obszarze ostoi Susz, Nadleśnic- preferowanie rębni częściowych two Iława i ZPK Jerzwałd 19

Zadanie Sposób wykonania Zakres Lokalizacja Wykonawca

Utrzymanie właściwej struktury sie- Uwzględnienie zalecenia na etapie Odnowienia na siedli- Wymienione typy drzewostanu – w Nadleśnictwo dlisk lęgowych i żerowisk dzięcioła tworzenia planów urządzania lasu skach grądowych i żyź- miarę możliwości na całym obszarze Susz, Nadleśnic- średniego i muchołówki małej po- niejszych siedliskach ostoi; preferowane obszary: siedliska two Iława i ZPK przez wprowadzanie domieszki, zajmowanych przez lasowe w północnej części OSOP Jerzwałd przynajmniej w postaci gniazd, dębu drzewostany bukowe (w (okolice Witoszewa i Mortąga), okolice bezszypułkowego których obserwuje się Sarnówka, okolice Płw. Krzywy Róg odnawianie gatunków grądowych) – zwłaszcza w obniżeniach terenów Utrzymanie właściwej struktury sie- Uwzględnienie zalecenia na etapie Starodrzewia – buczyny, Wymienione typy drzewostanów w Nadleśnictwo dlisk lęgowych i żerowisk dzięcioła tworzenia planów urządzania lasu drzewostany z dużym całym obszarze ostoi Susz, Nadleśnic- średniego poprzez pozostawianie udziałem buka, drzewo- two Iława i ZPK obumierających i martwych drzew stany na siedliskach Jerzwałd oraz martwego drewna ok. 5% grądowych Utrzymanie właściwej struktury sie- Nie selekcjonowanie w grądach Lasy na siedliskach Cały obszar ostoi Nadleśnictwo dlisk lęgowych muchołówki małej gatunków domieszkowych zwłasz- grądowych Susz, Nadleśnic- poprzez kształtowanie drzewostanów cza grabów ich udział, jako drugiego two Iława i ZPK w kierunku wyższej różnorodności piętra drzewostanu nie powinien Jerzwałd gatunkowej i przestrzennej spadać poniżej 10% (stan dobry to 20-30%)

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 21

Rozdział 5 Wskaźniki właściwego stanu ochrony gatunków ptaków i ich siedlisk

Rodzaj wskaźnika Kryterium właściwego stanu wskaźnika

Ochrona strefowa gniazd: bociana czarnego, kani Wyznaczenie stref ochronnych dla wszystkich czarnej, kani rudej, bielika, orlika krzykliwego, zlokalizowanych gniazd, przestrzeganie obowią- rybołowa zujących w nich zasad ochrony Stan hydrologiczny w zaplanowanych obiektach Stan zgodny z złożeniami projektowymi dla każ- dego obiektu – dobre całoroczne uwodnienie wskazanych w planie obiektów (rozdz. 4) Stan populacji lęgowej bąka Stan nie mniejszy niż 15 terytorialnych samców

Stan populacji lęgowej i sukcesu gniazdowego Nie mniej niż 6 terytorialnych par; sukces lęgowy bociana czarnego za okres trzyletni powinien być nie mniejszy niż 1 opierzone pisklę na parę z gniazdem Liczebność i sukces lęgowy populacji bociana Liczebność par lęgowych nie mniejsza niż 24 białego w ostoi na obszarze OSOP i w pasie 500 gniazda, a sukces lęgowy za okres trzyletni nie m od jego granic mniejszy niż 2,2 pisklęcia opierzonego na parę z gniazdem Stan gniazd bociana białego O ile umiejscowione gniazdo będzie stanowiło zagrożenie dla pary lęgowej Stan populacji lęgowej trzmielojada Stan nie mniejszy niż 15 rewirów zajętych przez parę Stan populacji lęgowej i ocena sukcesu lęgowego Liczebność par lęgowych nie mniejsza niż 2, przy kani czarnej czym ich gniazda mogą być zlokalizowane w pasie do 1 km od granic ostoi. Sukces lęgowy za okres trzyletni powinien być nie mniejszy niż 1 opierzone pisklę na parę z gniazdem za okres trzyletni. Stan populacji lęgowej i ocena sukcesu lęgowego Liczebność par lęgowych nie mniejsza niż 2, przy kani rudej czym ich gniazda mogą być zlokalizowane w pasie do 1 km od granic ostoi. Sukces lęgowy za okres trzyletni powinien być nie mniejszy niż 1 opierzone pisklę na parę z gniazdem. za okres trzyletni. Stan populacji lęgowej i ocena sukcesu lęgowego Liczebność par z zajętym gniazdem nie mniejsza bielika niż 8. Sukces lęgowy za okres trzyletni powinien być nie mniejszy niż 1 opierzone pisklę na parę z gniazdem za okres trzyletni. Natężenie antropopresji i użytkowanie rekreacyjne Intensywność ruchu jachtów wg stanu średnio- Jezioraka oraz jeziora Płaskiego w strefach żero- rocznego na liczenie (średnia z wszystkich kontro- wania bielika, rybołowa oraz w miejscach gniaz- li) nie wyższa niż poniżej, obserwowanych jedno- dowania błotniaka stawowego i bąka stek pływających oraz innych statków o napędzie mechanicznym (zgodnie z definicją zawartą w art. 5 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej) dla akwenów: . zatoka Rudnia z południowo-wschodnim brzegiem wyspy Czaplak (do „bramki” na Je- ziorku) – 10 szt., . jezioro Płaskie (bez przesmyku na Jezioraku) – 10 szt. . zatoka Widłąg - 15 szt. Stan całkowitej populacji lęgowej błotniaka sta- Liczebność rewirów zajętych przez pary lęgowe wowego nie mniejsza niż 16

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 22

Rodzaj wskaźnika Kryterium właściwego stanu wskaźnika

Stan populacji lęgowej i ocena sukcesu lęgowego Liczebność par lęgowych nie mniejsza niż 7, przy orlika krzykliwego czym ich gniazda mogą być zlokalizowane w pasie do 1 km od granic ostoi. Sukces lęgowy za okres trzyletni powinien być nie mniejszy niż 0,6 opierzonego pisklęcia na parę z gniazdem. za okres trzyletni. Stan całkowitej populacji lęgowej zielonki Liczebność terytoriów zajętych przez samce nie mniejsza niż 7 Stan całkowitej populacji lęgowej derkacza. Liczebność terytoriów zajętych przez samce nie mniejsza niż 7 Stan całkowitej populacji lęgowej lerki Liczebność terytoriów zajętych przez samce nie mniejsza niż 50 Stan populacji lęgowej podróżniczka Liczebność terytoriów zajętych przez samce nie mniejsza niż 20 Stan populacji lęgowej żurawia Liczebność terytoriów zajętych przez pary ptaków nie mniejsza niż 40 Stan populacji lęgowej dzięcioła zielonosiwego Liczebność terytoriów zajętych przez pary ptaków nie mniejsza niż 18 Stan populacji lęgowej dzięcioła czarnego Liczebność zajętych terytoriów lęgowych nie mniejsza niż 80 Stan populacji lęgowej dzięcioła średniego Liczebność zajętych terytoriów lęgowych nie mniejsza niż 80 Stan populacji lęgowej muchołówki małej Liczebność zajętych terytoriów lęgowych nie mniejsza niż 250 Struktura użytkowania ziemi i roślinności Zachowanie wyjściowej (wg. programu) struktury użytkowania ziemi, w szczególności: śródpolnych i śródleśnych „oczek wodnych”, zadrzewień śródpo- lnych, alei drzew, otwartej przestrzeni rolniczej, łak i pastwisk

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 23

Rozdział 6 Zakres monitoringu przyrodniczego

Ustala się następujący zakres monitoringu przyrodniczego:

 Stan populacji lęgowej bąka.  Kontrola ochrony strefowej gniazd bociana czarnego, kani czarnej, kani rudej, bielika, orlika krzykliwego, rybołowa.  Stan populacji lęgowej i sukcesu gniazdowego bociana czarnego.  Kontrola zabiegów ochronnych w łowiskach bociana czarnego. (zatrzymania odpływu wód) – stan sytuacji hydrologicznej.  Stan populacji lęgowej bociana białego w OSOP i w pasie 500 m od jego granic.  Stan gniazd bociana białego.  Stan populacji lęgowej trzmielojada.  Stan populacji lęgowej i ocena sukcesu lęgowego kani czarnej.  Stan populacji lęgowej i ocena sukcesu lęgowego kani rudej.  Stan populacji lęgowej i ocena sukcesu lęgowego bielika.  Użytkowanie turystyczne i rekreacyjne Jezioraka – natężenie antropopresji i wykorzysty- wania akwenu przez bielika i inne ptaki drapieżne.  Stan całkowitej populacji lęgowej błotniaka stawowego.  Stan populacji lęgowej i ocena sukcesu lęgowego orlika krzykliwego.  Kontrola zabiegów ochronnych w łowiskach orlika krzykliwego i siedliskach żurawia (zatrzymania odpływu wód) – stan sytuacji hydrologicznej.  Stan całkowitej populacji lęgowej zielonki.  Stan populacji lęgowej derkacza.  Stan populacji lęgowej lerki.  Stan populacji lęgowej podróżniczka.  Stan populacji lęgowej żurawia.  Stan populacji lęgowej dzięcioła zielonosiwego.  Stan populacji lęgowej dzięcioła czarnego.  Stan populacji lęgowej dzięcioła średniego.  Stan populacji lęgowej muchołówki małej.  Kontrola utrzymania zalecanych rzędnych piętrzenia na zastawce na wypływie Liwy z jez. Gaudy.  Struktura użytkowania ziemi i roślinności.

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 24

Rozdział 7 Sposoby monitoringu stanu ochrony gatunków ptaków i ich siedlisk, będących przedmiotami ochrony

Sposób reagowania Monitorowane cechy Szczegóły monitorowania na uzyskane wyniki Stan populacji lęgowej bąka Cała populacja. Ocena trendów Kontrola istniejących i wyszukiwanie nowych stanowisk, co 6 lat. Kontrola ochrony strefowej Rokrocznie określenie stanu za- Współpraca z LP – informowanie o gniazd bociana czarnego, kani siedlenia gniazd i lokalizowanie zajętych i nowych gniazdach, propo- czarnej, kani rudej, bielika, orlika nowych gniazd oraz określenie nowanie korekt granic stref ochron- krzykliwego, rybołowa sukcesu gniazdowego na zasa- nych, opiniowanie ewentualnych prac dach monitoringu KOO, W czasie leśnych w strefach kontroli zbieranie danych do oceny sukcesu lęgowego. Stan populacji lęgowej i sukcesu Kontrola i wyszukiwanie nowych Gdy liczebność par lęgowych spadnie gniazdowego bociana czarnego stanowisk co 3 lata. Ocena sukce- poniżej kryteriów właściwego stanu lub su lęgowego z okresów trzyletnich, sukces lęgowy spada należy podjąć na podstawie danych zbieranych dodatkowe badania dla wyjaśnienia podczas corocznych kontroli stanu przyczyny oraz wyznaczyć zalecenia zasiedlenia znanych gniazd i loka- i zadania ochronne lizowanie nowych, na zasadach monitoringu KOO. Kontrola zabiegów ochronnych Kontrola obszarów wskazanych do Wskazania dotyczące ewentualnej w łowiskach bociana czarnego. poprawy sytuacji hydrologicznej w poprawy uwodnienia terenów (zatrzymania odpływu wód) – roku bezpośrednio po realizacji stan sytuacji hydrologicznej projektu potem raz na 2 lata Stan populacji lęgowej bociana Monitorowane cechy: Gdy liczebność par lęgowych spadnie białego w OSOP i w pasie 500  liczba zajętych gniazd poniżej kryteriów właściwego stanu lub m od jego granic  sukces lęgowy sukces lęgowy spada należy podjąć Częstość monitoringu: dodatkowe badania dla wyjaśnienia  raz na trzy lata przyczyny oraz wyznaczyć zalecenia Sposób wykonania: i zadania ochronne  na całym obszarze ostoi  wg metodyki prowadzenia monitoringu bociana białego Stan gniazd bociana białego Monitorowane cechy: O ile umiejscowione gniazdo będzie - umiejscowienie gniazd stanowiło zagrożenie dla pary lęgowej Częstość monitoringu: - raz na trzy lata Sposób wykonania:  na całym obszarze ostoi - wg metodyki prowadzenia monitoringu bociana białego Stan populacji lęgowej, liczeb- Kontrola powierzchni 100 km2 (co Gdy liczebność par lęgowych spadnie ność trzmielojada najmniej w dwóch częściach w N i poniżej kryteriów właściwego stanu S części OSOP) na zasadach sto- należy podjąć dodatkowe badania dla sowanych przy Państwowym Moni- wyjaśnienia przyczyny oraz wyznaczyć toringu Ptaków – Monitoring Pta- zalecenia i zadania ochronne dla po- ków Drapieżnych; raz na 6 lat. prawy sytuacji Ekstrapolacja liczebności na cały teren OSOP.

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 25

Sposób reagowania Monitorowane cechy Szczegóły monitorowania na uzyskane wyniki Stan populacji lęgowej i ocena Kontrola i wyszukiwanie nowych Gdy liczebność par lęgowych spadnie sukcesu lęgowego kani czarnej stanowisk co 3 lata. Ocena sukce- poniżej kryteriów właściwego stanu lub su lęgowego z okresów trzyletnich, sukces lęgowy spada należy podjąć na podstawie danych zbieranych dodatkowe badania dla wyjaśnienia podczas corocznych kontroli stanu przyczyny oraz wyznaczyć zalecenia zasiedlenia znanych gniazd i loka- i zadania ochronne. lizowanie nowych, na zasadach monitoringu KOO. Stan populacji lęgowej i ocena Kontrola i wyszukiwanie nowych Gdy liczebność par lęgowych spadnie sukcesu lęgowego kani rudej stanowisk co 3 lata. Ocena sukce- poniżej kryteriów właściwego stanu lub su lęgowego z okresów trzyletnich, sukces lęgowy spada należy podjąć na podstawie danych zbieranych dodatkowe badania dla wyjaśnienia podczas corocznych kontroli stanu przyczyny oraz wyznaczyć zalecenia zasiedlenia znanych gniazd i loka- i zadania ochronne. zalecenia i zadania lizowanie nowych, na zasadach ochronne monitoringu KOO. Stan populacji lęgowej i ocena Kontrola i wyszukiwanie nowych Gdy liczebność par lęgowych spadnie sukcesu lęgowego bielika stanowisk co 3 lata. Ocena sukce- poniżej kryteriów właściwego stanu lub su lęgowego z okresów trzyletnich, sukces lęgowy spada należy podjąć na podstawie danych zbieranych dodatkowe badania dla wyjaśnienia podczas corocznych kontroli stanu przyczyny oraz wyznaczyć zalecenia zasiedlenia znanych gniazd i loka- i zadania ochronne lizowanie nowych, na zasadach monitoringu KOO. Stan całkowitej populacji lęgo- Liczenie rewirów lęgowych w od- Gdy liczebność par lęgowych spadnie wej błotniaka stawowego stępach 6 letnich na całym obsza- poniżej kryteriów właściwego stanu lub rze ostoi sukces lęgowy spada należy podjąć dodatkowe badania dla wyjaśnienia przyczyny oraz wyznaczyć zalecenia i zadania ochronne Stan populacji lęgowej i ocena Kontrola i wyszukiwanie nowych Gdy liczebność par lęgowych spadnie sukcesu lęgowego orlika krzy- stanowisk co 3 lata. Ocena sukce- poniżej kryteriów właściwego stanu lub kliwego. su lęgowego z okresów trzyletnich, sukces lęgowy spada należy podjąć na podstawie danych zbieranych dodatkowe badania dla wyjaśnienia podczas corocznych kontroli stanu przyczyny oraz wyznaczyć zalecenia zasiedlenia znanych gniazd i loka- i zadania ochronne lizowanie nowych, na zasadach monitoringu KOO. Kontrola zabiegów ochronnych Kontrola obszarów wskazanych do Wskazania dotyczące ewentualnej w łowiskach orlika krzykliwego i poprawy sytuacji hydrologicznej w poprawy uwodnienia terenów siedliskach żurawia (zatrzyma- roku bezpośrednio po realizacji nia odpływu wód) – stan sytuacji projektu potem raz na 2 lata hydrologicznej Stan całkowitej populacji lęgo- Liczenie rewirów lęgowych w od- Gdy liczebność par lęgowych spadnie wej zielonki stępach 3 letnich na całym obsza- poniżej kryteriów właściwego stanu rze ostoi należy podjąć dodatkowe badania dla wyjaśnienia przyczyny oraz wyznaczyć zalecenia i zadania ochronne Stan populacji lęgowej derkacza Cała populacja. Gdy liczebność par lęgowych spadnie Kontrola istniejących i wyszukiwa- poniżej kryteriów właściwego stanu nie nowych stanowisk co 3 lata. należy podjąć dodatkowe badania dla wyjaśnienia przyczyny oraz wyznaczyć zalecenia i zadania ochronne

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 26

Sposób reagowania Monitorowane cechy Szczegóły monitorowania na uzyskane wyniki Stan populacji lęgowej lerki Kontrola na wytypowanych po- Gdy liczebność par lęgowych spadnie wierzchniach próbnych obejmują- poniżej kryteriów właściwego stanu cych lądowe siedliska ostoi. Łącz- należy podjąć dodatkowe badania dla na powierzchnia objęta kontrolą wyjaśnienia przyczyny oraz wyznaczyć powinna być nie mniejsza niż 40 zalecenia i zadania ochronne km2 ,a następnie ekstrapolacja liczebności na cały teren OSOP. Częstotliwość kontroli co 6 lat. Stan populacji lęgowej podróż- Ocena liczebności na postawie Gdy liczebność par lęgowych spadnie niczka liczeń zajętych terytoriów przez poniżej kryteriów właściwego stanu śpiewające samce na wszystkich analiza istotnych cech siedlisk pod rozpoznanych stanowiskach ga- kątem wyjaśnienia przyczyn i przywró- tunku cenie ich dobrego stanu Stan populacji lęgowej żurawia Kontrola i wyszukiwanie nowych Gdy liczebność par lęgowych spadnie stanowisk - co 6 lat. Proponuje się poniżej kryteriów właściwego stanu prowadzenie badań na dwóch analiza istotnych cech siedlisk pod pow. próbnych o areale ok. 40 km2 kątem wyjaśnienia przyczyn i przywró- w NE i S części ostoi oraz na tere- cenie ich dobrego stanu nie rezerwatu „Jezioro Gaudy” Ekstrapolacja wyników na cały teren ostoi. Stan populacji lęgowej dzięcioła Kontrola znanych i wyszukiwanie Gdy liczebność par lęgowych spadnie zielonosiwego nowych stanowisk co 6 lat, wyty- poniżej kryteriów właściwego stanu powane powierzchnie próbne, analiza istotnych cech siedlisk pod np. kwadraty 2x2 km 16-20 kwa- kątem wyjaśnienia przyczyn i przywró- dratów reprezentatywnych dla całej cenie ich dobrego stanu powierzchni ostoi. Terminy kontroli w okresie marzec-kwiecień. (taksacja połączona z liczeniami dzię- cioła czarnego). Stan populacji lęgowej dzięcioła Kontrola znanych i wyszukiwanie Gdy liczebność par lęgowych spadnie czarnego nowych stanowisk co 6 lat, wyty- poniżej kryteriów właściwego stanu powane powierzchnie próbne, analiza istotnych cech siedlisk pod np. kwadraty 2x2 km 16-20 kwa- kątem wyjaśnienia przyczyn i przywró- dratów reprezentatywnych dla całej cenie ich dobrego stanu powierzchni ostoi (taksacja połą- czona z liczeniami dzięcioła zielonosiwego) Stan populacji lęgowej dzięcioła Taksacje na powierzchniach prób- Gdy liczebność par lęgowych spadnie średniego nych, co 6 lat, wytypować po- poniżej kryteriów właściwego stanu wierzchnie próbne, np. 12 kwadra- analiza istotnych cech siedlisk pod tów 1x1 km, na których w czasie kątem wyjaśnienia przyczyn i przywró- inwentaryzacji stwierdzono dzięcio- cenie ich dobrego stanu ły średnie i przeprowadzić dwie kontrole (optymalne terminy to 1 połowa kwietnia oraz przełom maja i czerwca - 2. kontrola w połącze- niu z liczeniem muchołówki małej) Stan populacji lęgowej mucho- Taksacje na powierzchniach prób- Gdy liczebność par lęgowych spadnie łówki małej nych, co 6 lat, wytypować po- poniżej kryteriów właściwego stanu wierzchnie próbne, np. 12 kwadra- analiza istotnych cech siedlisk pod tów 1x1 km, zaproponowanych dla kątem wyjaśnienia przyczyn i przywró- liczeń dzięcioła średniego i prze- cenie ich dobrego stanu prowadzenie liczenia muchołówek w czasie 2. kontroli (tj. na przeło- mie maja i czerwca)

Plan ochrony Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „LASY IŁAWSKIE” (PLB280005) 27

Sposób reagowania Monitorowane cechy Szczegóły monitorowania na uzyskane wyniki Użytkowanie rekreacyjne Jezio- Raz na 3 lata 9 całodziennych Ocena efektywności pracy służb pań- raka w strefach z ograniczonym kontroli Jezioraka w strefach z stwowych przy kontroli użytkowania użytkowaniem turystycznym – ograniczonym użytkowaniem tury- wód przez jednostki pływające (cumo- natężenie antropopresji i wyko- stycznym; w miesiącach kwiecień - wanie w miejscach niedozwolonych, rzystywania akwenu przez bieliki 2, maj- 2, czerwiec - 1, lipiec - 1, wskazanie miejsc nielegalnej zabudo- sierpień - 2 wrzesień – 1 w celu wy brzegów i powiadomienie o tym rejestracji wszystkich stwierdzeń nadzoru budowlanego i służb ochrony bielików oraz oceny liczebności przyrody). W przypadku większego jachtów na Jezioraku i stopnia natężenia ruchu żeglarskiego w stre- przestrzegania ograniczeń w użyt- fach z ograniczonym użytkowaniem kowaniu wód ocena oddziaływania na żerowiska bielika i innych gatunków szponiastych. Kontrola utrzymania zalecanych Dane zbierane co rocznie; ich ana- W przypadku stwierdzenie nieprawi- rzędnych piętrzenia na zastawce liza w cyklu 3-letnim dłowości – przywrócenie prawidłowego na wypływie Liwy z jez. Gaudy stanu Struktura użytkowania ziemi Co 5 lat, analiza zdjęć lotniczych, O ile zostaną zarejestrowane zmiany, kontrola decyzji dotyczących lokal- analiza przyczyn i skutków oddziaływa- nych planów zagospodarowania nia na gatunki przestrzennego