DZIENNIK URZ ĘDOWY WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO , dnia 3 lutego 2005 r. Nr 7

TRE ŚĆ : Poz.:

ROZPORZ ĄDZENIA WOJEWODY WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO:

146 - Nr 1 z dnia 14 stycznia 2005 r. w sprawie Planu Ochrony Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego...... 272

147 - Nr 2 z dnia 14 stycznia 2005 r. w sprawie ustanowienia Planu Ochrony Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbl ąskiej...... 300

148 - Nr 3 z dnia 14 stycznia 2005 r. w sprawie Planu Ochrony Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich...... 339

149 - Nr 4 z dnia 14 stycznia 2005 r. w sprawie Planu Ochrony Mazurskiego Parku Krajobrazowego...... 369

ZARZ ĄDZENIE WOJEWODY WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO:

150 - Nr 16 z dnia 28 stycznia 2005 r. zmieniaj ące zarz ądzenie w sprawie nadania Statutu Warmi ńsko-Mazurskiemu Urz ędowi Wojewódzkiemu w Olsztynie...... 414

146 ROZPORZ ĄDZENIE Nr 1 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 14 stycznia 2005 r.

w sprawie Planu Ochrony Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego.

Na podstawie art. 19 ust. 6, art. 154 ust. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 2. Plan Ochrony zawiera: 92, poz. 880), po porozumieniu z Wojewod ą Pomorskim, zarz ądza si ę, co nast ępuje: 1) dane ogólne;

§ 1. Ustanawia si ę „Plan Ochrony Parku 2) cele ochrony; Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego", zwany dalej Planem Ochrony. 3) zagro Ŝenia dla przyrody i krajobrazu Parku;

§ 2. 1. Plan Ochrony wymieniony w § 1 składa si ę: 4) wskazanie obszarów realizacji działa ń ochronnych;

1) z tekstu planu, stanowi ącego zał ącznik Nr 1 do 5) obszary i sposoby ich udost ępniania dla celów rozporz ądzenia; naukowych, dydaktycznych, edukacyjnych, turystycznych i innych form gospodarowania; 2) wniosków i wytycznych do studiów uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, 6) ustalenia do studiów uwarunkowa ń i kierunków operatów rybackiego gospodarowania, planów zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych urz ądzeniowych lasów, stanowi ącego zał ącznik Nr 2 planów zagospodarowania przestrzennego, planów do rozporz ądzenia; zagospodarowania przestrzennego województwa.

3) z rysunku planu w skali 1:25000, stanowi ącego § 3. Zobowi ązuje si ę: zał ącznik Nr 3 do rozporz ądzenia. Dziennik Urz ędowy - 273 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

1) dyrektora Zespołu Parków Krajobrazowych w celów funkcjonalnych i funkcji obszaru Parku Jerzwałdzie do realizacji celów i zada ń Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego. okre ślonych w Planie, przy współdziałaniu Rady Parków przy Dyrektorze Zespołu Parków § 4. Traci moc rozporz ądzenie Wojewody Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Olszty ńskiego i Wojewody Elbl ąskiego Nr 1 z dnia Dylewskich w Jerzwałdzie; 10 stycznia 1997 roku (Dz. Urz ędowy z dnia 24 stycznia 1997 r. Nr 4, poz. 30). 2) Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody do sprawowania ogólnego nadzoru nad wykonaniem § 5. Rozporz ądzenie wchodzi w Ŝycie po upływie rozporz ądzenia; 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego. 3) Burmistrza Miasta Iława, Burmistrzów Miast i Gmin i , Wójtów Gmin Iława i Stary Dzierzgo ń, Wojewoda Warmi ńsko-Mazurski oraz Starostów w Iławie i Sztumie do przestrzegania Stanisław Szatkowski zasad i wytycznych Planu i współdziałania w realizacji

Zał ącznik Nr 1 do rozporz ądzenia Nr 1 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 14 stycznia 2005 r.

PLAN OCHRONY PARKU KRAJOBRAZOWEGO POJEZIERZA IŁAWSKIEGO.

OPERAT GENERALNY.

1. Cele funkcjonalne obszaru Parku.

Na podstawie analizy motywów tworzenia Parku, jego specyfiki przyrodniczej, kulturowej i krajobrazowej, a tak Ŝe przyj ętej zasady wi ązania procesów ekologicznych z gospodarczymi i społecznymi, uznaje si ę, Ŝe cele funkcjonalne Parku i jego strefy ochronnej s ą nast ępuj ące:

Główne cele ekologiczne:

- zachowanie charakterystycznych lub unikatowych cech naturalnych środowiska przyrodniczego (gatunki ro ślin, zwierz ąt i ekosystemów Pojezierza Iławskiego), - ochrona warto ści fizjonomii krajobrazu pojeziernego charakterystycznego dla Pojezierza Wschodniopomorskiego, - utrzymanie podstawowych procesów ekologicznych i systemów b ędących ostoj ą Ŝycia, - zachowanie ró Ŝnorodno ści gatunkowej, - zapewnienie trwałego u Ŝytkowania gatunków i ekosystemów, - utrwalanie znaczenia Parku jako obiektu dla nauki i edukacji przyrodniczej.

Główne cele kulturowe:

- ochrona i eksponowanie krajobrazu kulturowo-historycznego w oparciu o zabytki kultury materialnej, - kształtowanie harmonijnego wiejskiego krajobrazu obszaru Parku, - waloryzacja i monitoring zespołów zabytkowych na terenie Parku.

Główne cele gospodarczo-społeczne:

- utrwalenie znaczenia Parku jako obiektu dla rozwoju krajoznawstwa, turystyki wodnej i wypoczynku, - wspierania inicjatyw i działa ń zmierzaj ących do poprawy poziomu Ŝycia mieszka ńców Parku, - optymalny rozwój gospodarczy - dopuszczonych na terenie Parku działalno ści w warunkach dyktowanych wymogami ochrony ekologicznej i krajobrazowych walorów Parku.

Cel specjalny:

- lecznictwo uzdrowiskowe w Siemianach (gm. Iława).

2. Powi ązania zewn ętrzne obszaru Parku.

Podobszar: Europa Zachodnia Prowincja: Ni Ŝ Środkowoeuropejski Podprowincja: Pojezierza Południowobaltyckie Makroregion: Pojezierze Wschodniopomorskie Mezoregion: Pojezierze Iławskie

Obszar Parku poło Ŝony jest w środkowej cz ęś ci Pojezierza Iławskiego, w zasi ęgu zlodowacenia vistulia ńskiego, faz pozna ńsko-dobrzy ńskiej (okolice Kamionki, Iławy i Szałkowo) i pomorskiej (obszar pozostały); ich granic ę stanowi ą rynny Dziennik Urz ędowy - 274 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz. jezior Szymbarskiego, Silm i Jezioraka. Wzniesienie n.p.m. wynosi w wi ększo ści 100-120 m, za ś warto ści skrajne to 137,6 m w okolicy Karpowa i 92,0 m w obni Ŝeniu z jeziorem Gaudy. Park mie ści w swych granicach fragmenty gmin: Stary Dzierzgo ń (woj. pomorskie) oraz czterech gmin województwa warmi ńsko-mazurskiego: Iława + Miasto, Iława, Susz i Zalewo. Park zachowuje istniej ące powi ązania z obszarem regionu i krajem za po średnictwem szlaków turystyki wodnej oraz głównych, poło Ŝonych obrze Ŝnie, drogowych i kolejowych szlaków turystyki krajoznawczej. Powi ązania z zakresu infrastruktury technicznej nie występuj ą w obr ębie omawianego obszaru i nie powinny by ć planowane w przypadkach szkodliwego oddziaływania na środowisko i krajobraz Parku.

3. Funkcje obszaru Parku.

W planie przyjmuje si ę, Ŝe funkcje terenów Parku winny by ć zgodne z ich znaczeniem i celami. Przyj ęto, Ŝe funkcjami Parku s ą: - działania ochronne i rewaloryzacyjne na rzecz środowiska i krajobrazu, - badania naukowe i działalno ść dydaktyczna, - uprawianie i obsługa turystyki krajoznawczej oraz kwalifikowanej - wodnej i Ŝeglarstwa (według zasad ustalonych w Planie Ochrony), - osadnictwo ludno ści stałej, w ramach istniej ącej sieci osadniczej, oraz zgodnie z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, - gospodarka le śna, rolna i rybacka na warunkach uzale Ŝnionych od rygorów ochrony środowiska. Na terenie Parku nie przewiduje si ę funkcji przemysłowych.

4. Podstawowe dane liczbowe.

Powierzchnia - 25 279 ha Ludno ść - 1 500. Tury ści ( średnio dziennie w lecie) - 5 000. Liczba miejsc w obiektach turystycznych - 4 700.

Przewidywane zmiany w liczbie mieszka ńców wyznaczono w oparciu o miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, prognozy zawarte w dokumentacji do wniosku o utworzenie Parku, jak równie Ŝ w oparciu o analiz ę retrospektywn ą liczby ludno ści.

Tabela 1. Przewidywane zmiany w liczbie mieszka ńców Parku.

Razem Zalewo Iława + Miasto Susz St. Dierzgo ń % (w zaokr.) Rola 1 484,4 702,6 373,1 23,2 2 583 10 Łąki i pastwiska 569,6 291,5 159,6 23,0 1 044 4 Lasv 2 012,6 7 463,3 3 908,0 2 349,0 15 734 62 Wody 2 437,6 1 811,4 352,9 215,3 4 817 19 Nieu Ŝytki 249,9 117,4 510,4 24,0 902 4 Tereny budowlane 102,7 52,0 39,1 5,8 200 1

5. Ocena potencjalnego obci ąŜ enia fosforem jezior Parku.

Jeziora Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego (PKPI) stanowi ą znacz ący element krajobrazowy. Świadczy o tym bardzo wysoka jeziorno ść - 31 jezior zajmuje 20,5% obszaru. Wśród jezior Parku dominuj ą dwa najwi ększe - Jezioro Jeziorak Du Ŝy (3 460 ha wraz z powierzchni ą wysp) i J. Płaskie (630 ha) oraz 5 jezior o powierzchni przekraczaj ącej 100 ha (J. Rucewo Wielkie, J. Gaudy, J. B ądze, J. Januszewskie, J. Rucewo Małe). Tylko 18 jezior ma opracowane mapy batymetryczne, co uniemo Ŝliwia poznanie cech morfometrycznych i obliczenie dopuszczalnych ładunków zwi ązków biogennych wi ększo ści zbiorników Parku. Bior ąc pod uwag ę fakt, Ŝe mapy gł ęboko ściowe wykonano dla jezior wi ększych, mo Ŝna z du Ŝą doz ą prawdopodobie ństwa stwierdzi ć, Ŝe cech ą charakterystyczn ą wi ększo ści jezior Parku jest ich niewielka gł ęboko ść , i co z tym si ę wi ąŜ e, mała pojemno ść mis jeziornych. Z punktu widzenia ochrony jezior jest to cecha niekorzystna, wskazuj ąca na du Ŝą podatno ść zbiorników na degradacj ę. Spo śród 18 zbiorników opracowanych morfometryczne tylko trzy mo Ŝna uzna ć jako gł ębokie: J. Urowiec (gł ęboko ść maksymalna 31,8 m; gł. średnia 8,1 m), J. Jasne (19,8 m; 8,1 m), J. Witoszewskie (12,2 m; 6,0 m). Pozostałe s ą płytkie, a kilka z nich ma średni ą gł ęboko ść ni Ŝsz ą ni Ŝ 3 m. Do najpłytszych nale Ŝą jeziora zaliczane do najwi ększych: J. Płaskie, J. Gaudy, J. B ądze, J. Januszewskie i J. Rucewo Małe. Płytki jest równie Ŝ Jeziorak z gł ęboko ści ą średni ą si ęgaj ącą zaledwie 4,3 m. Wi ększo ść ze zbadanych jezior Parku charakteryzuje si ę du Ŝą podatno ści ą na degradacj ę, co jest determinowane niekorzystnymi wska źnikami morfometrycznymi, zlewniowymi i hydrograficznymi. S ą to przede wszystkim jeziora: Gaudy, Januszewskie i Czerwica, a w nieco mniejszym stopniu (III kategoria podatno ści) - Jeziorak, Rucewo Wielkie i Bądze. Z o śmiu przebadanych przez WIO Ś w Elbl ągu i Olsztynie zbiorników najwi ększ ą odporno ść naturaln ą wykazuje Jezioro Szymbarskie (II kategoria). Tylko dziewi ęć zostało zbadanych w stopniu umo Ŝliwiaj ącym ocen ę stopnia ich zeutrofizowania. W przyj ętej trójstopniowej klasyfikacji jeziora: Jeziorak Du Ŝy, Rucewo Wielkie, B ądze i Szymbarskie mo Ŝna zaliczy ć do III klasy czysto ści, a J. Dziennik Urz ędowy - 275 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Januszewskie i J. Czerwica do jezior pozaklasowych (NON). Wyró Ŝnia si ę tu wyra źnie Jezioro Jasne, o rzadko spotykanych cechach hydrochemicznych, pozwalaj ących je zaliczy ć do najwy Ŝszej I klasy czysto ści. Wyrywkowe, niepełne dane zdaj ą si ę te Ŝ wskazywa ć na stosunkowo małe zeutrofizowanie Jeziora Witoszewskiego, a tak Ŝe J. Urowiec i daleko posuni ętej eutrofizacji J. St ęgwica. Dla okre ślenia decyduj ącego o trofii jezior obci ąŜ enia fosforem, wyliczono jego ładunki wprowadzane ze zlewni, ze źródeł obszarowych i rozproszonych oraz okre ślono tzw. ładunki dopuszczalne i niebezpieczne wg kryteriów Ybllennweidera. Powy Ŝsze obliczenia wykonano tylko dla 18 jezior Parku. Wynika z nich, Ŝe tylko 3 jeziora: Czerwica, Urowiec i Jasne otrzymuj ą ładunki fosforu nie przekraczaj ące warto ści dopuszczalnych. Jednak Ŝe z grupy tej nale Ŝy wył ączy ć prawdopodobnie Jezioro Czerwica, poniewa Ŝ z braku danych nie uwzgl ędniono tu ładunków wnoszonych z Jeziora Łab ędzkiego, a przede wszystkim przez liczn ą koloni ę kormoranów; wskazuje na to bardzo zła jako ść wód tego jeziora. Pozostałe jeziora wykazuj ą znaczne przekroczenia ładunków fosforu okre ślanych jako niebezpieczne. Trzy jeziora (Witoszewskie, Piotrkowskie i Płaskie) przekraczały te ładunki o 29-98%, pi ęć jezior (Rucewo Wielkie, Gaudy, B ądze, Januszewskie i Silm) - o 136-199%, trzy jeziora (Jeziorak, Rucewo Małe i Szymbarskie) - o 230-236%, jedno jezioro (Mołtawa) - 338%. Z analizy powy Ŝszej przedstawionego materiału wynika, Ŝe omawiane zbiorniki odznaczaj ą si ę na ogół du Ŝą podatno ści ą na degradacj ę z uwagi na ich cechy morfometryczne i zlewniowe. Wi ększo ść z nich jest przeci ąŜ ona ładunkiem fosforu spływaj ącym ze zlewni i w znacznym stopniu ju Ŝ zeutrofizowana. Wskazuje to na konieczno ść minimalizowania spływu zanieczyszcze ń ze zlewni, przede wszystkim zwi ązków biogennych - azotu i fosforu. Słu Ŝą temu wszystkie sposoby ograniczaj ące ich dopływ do zbiorników takie np. jak:

- utrzymanie pasów zalesie ń nad zbiornikami, zwłaszcza najlepiej chroni ących jeziora lasów mieszanych, - zalesianie gleb marginalnych, - pozostawienie terenów nad jeziorami jako ł ąki ko śne, - nie osuszanie torfowisk, - nie osuszanie śródle śnych bagien i mokradeł, - pozostawienie oczek śródpolnych, - zmiana zasad melioracji i przechwytywanie wód melioracyjnych w zbiorniki przedwst ępne, - przemienne u Ŝytki zielone, - zapobieganie erozji, - zmiana metod nawo Ŝenia nawozami sztucznymi, zwłaszcza wprowadzenie nawozów azotowych o spowolnionym działaniu, - wyeliminowanie gnojowicy w zlewniach poprzez przechodzenie na chów bez ściółkowy, - zmiana zasad rekreacji poprzez wprowadzenie ochrony bezpo średniej i po średniej jezior, - konieczna jest oczywi ście likwidacja wszelkich dopływów ścieków (punktowe źródła zanieczyszcze ń) oraz zapobieganie zanieczyszczeniom tzw. rozproszonym (nieszczelne szamba, osadniki gnilne), - szczególnej starannej ochronie powinny podlega ć jeziora o ci ągle niskiej trofii ich zlewni, a przede wszystkim oligotroficzne Jezioro Jasne. Wszystkie te zabiegi s ą zgodne z ogólnie przyj ętymi zasadami ochrony powierzchni ziemi.

6. Zasady ochrony środowiska przyrodniczego Parku Podział na strefy.

W wyniku analizy uwzgl ędniaj ącej: a) walory przyrodnicze (wyst ępowanie rzadkich, zagro Ŝonych taksonów fauny i flory, obszarów istotnych dla znacznej cz ęś ci populacji l ęgowej awifauny oraz ptaków w ędrownych wyst ępuj ącej na tym terenie, cenne zespoły ro ślinne), b) znaczenie dla utrzymania bioró Ŝnorodno ści, c) stopie ń antropogenicznych przekształce ń krajobrazu, d) funkcje ochronne dla innych obszarów, wyró Ŝniono 3 rodzaje stref: R, P i E:

1. Strefa R obejmuje najcenniejsze i najrzadsze elementy przyrody Parku warunkuj ące zachowanie bioró Ŝnorodno ści gatunkowej i genetycznej, m.in. decyduj ące o mi ędzynarodowej randze Parku jako ostoi ptaków. Pełni ona funkcje: otuliny rezerwatów, naukowo-dydaktyczne i, w ograniczonym stopniu, krajoznawcze.

2. Strefa P obejmuje tereny le śne o mniejszych lecz istotnych warto ściach przyrodniczych oraz tereny rolnicze stosunkowo słabo przekształcone, z bogat ą mozaik ą krajobrazu i du Ŝym udziałem ro ślinno ści naturalnej, pełni ące kluczow ą rol ę dla zachowania środowiska przyrodniczego i stabilno ści ekologicznej Parku. Obszary znajduj ące si ę w tej strefie stanowi ą:

a) baz ę Ŝerowiskow ą dla szeregu wa Ŝnych gatunków zwierz ąt (m.in. bielika, rybołowa, orlika krzykliwego, kani czarnej i rudej oraz ptaków wodno-błotnych), b) miejsce rozrodu i bytowania wielu gatunków zwierz ąt (np. licznych gatunków płazów, w tym zagro Ŝonego kumaka nizinnego) warunkuj ące zachowanie odpowiedniego potencjału genetycznego, c) obszar buforowy dla stref R.

3. Strefa E obejmuje tereny ekologicznie istotne, jednak o ju Ŝ istniej ącej wi ększej antropopresji i wi ększych przekształceniach krajobrazu.

Zasady ochrony walorów przyrodniczych Parku. Ze wzgl ędu na ró Ŝne funkcje obszarów znajduj ących si ę w poszczególnych strefach ustala si ę równie Ŝ zró Ŝnicowanie zasad ochrony i gospodarowania w ich obr ębie.

Dziennik Urz ędowy - 276 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Zasady ogólne. Ze wzgl ędu na fakt, Ŝe wi ększo ść powierzchni Parku stanowi ą obszary le śne znajduj ące si ę przede wszystkim w strefach R i P, a wi ęc o najwi ększych walorach przyrodniczych, kluczow ą rol ę w ochronie świata przyrody Parku spełniaj ą zasady gospodarki le śnej. Zaleca si ę, aby plany urz ądzeniowe poszczególnych nadle śnictw uwzgl ędniały, w sposób szczególny w odniesieniu do terenów Parku, zasady zamieszczone w Zarz ądzeniu Nr 11 Dyrektora Generalnego Lasów Pa ństwowych z dnia 14 lutego 1995 r. w sprawie doskonalenia gospodarki le śnej na podstawach ekologicznych, a tak Ŝe zasady podane w pkt 10.2. niniejszego opracowania.

Ze wzgl ędu na wa Ŝno ść terenów wodno-błotnych nale Ŝy wprowadzi ć:

a) na terenie całego Parku zakaz gospodarczej eksploatacji trzcinowisk, za wyj ątkiem prac interwencyjnych w ramach ochrony czynnej siedlisk w uzgodnieniu z Dyrektorem ZPK; b) zakaz u Ŝywania: - łodzi motorowych (z silnikiem spalinowym) w strefach Jezioraka, tj. na północ od wysp K ępy Rybackie, na Zatoce Widł ąg oraz na jeziorze Płaskim, - łodzi z silnikiem spalinowym na innych jeziorach PKPI oraz pozostałym akwenie Jezioraka poza oznaczonym torem wodnym Iława - Siemiany, Iława - Kanał Elbl ąski, - innego sprz ętu wodnego na wszystkich jeziorach PKPI.

Powy Ŝsze zakazy nie dotycz ą toru wodnego na Jezioraku i Jeziorze Ewingi, u Ŝytkowanego w celach komunikacyjnych oraz jachtów Ŝaglowych z silnikiem spalinowym w sytuacjach awaryjnych. Zaleca si ę d ąŜ enie do prowadzenia gospodarki rolnej na zasadach ekologicznych oraz prowadzenia gospodarki le śnej na zasadach „półnaturalnej hodowli lasu”.

W celu ochrony awifauny nale Ŝy d ąŜ yć do: - stopniowej wymiany napowietrznych linii energetycznych na kablowe, zwłaszcza w strefach R, P i E, - poszerzenia granic rezerwatów Gaudy i Czerwica o tereny le śne, - obj ęcia indywidualn ą ochron ą strefow ą (zabezpieczaj ącą miejsce gniazdowe, miejsca odpoczynku, czatownie i potencjalne miejsca gniazdowe) stanowisk l ęgowych ptaków drapie Ŝnych podlegaj ących ochronie strefowej, - ochrony terenów łowieckich bielika i rybołowa, jako terenów najbardziej zagro Ŝonych przekształceniami.

Zasady szczegółowe. Poni Ŝej przedstawiono indywidualne wskazania dla wszystkich stref wg nast ępuj ącego wzorca:

1) funkcje poznawcze, dost ępno ść krajoznawcza, 2) zasady kształtowania krajobrazu.

Strefy R pod wzgl ędem przyrodniczym zastały opisane w opracowaniu ogólnym. Natomiast poni Ŝej, przy ka Ŝdej strefie P, E i B zamieszczono dodatkowo informacj ę o walorach przyrodniczych i ich znaczeniu dla Parku.

Strefy R1-6 R1 - Gaudy 1. Funkcje naukowo-dydaktyczne, turystyczno-krajoznawcze jedynie dla grup z przewodnikiem pod kontrol ą ZPK oraz mo Ŝliwo ść udost ępnienia miejsca widokowego na jezioro (wie Ŝa) w okolicach Rudnik lub Kamie ńca. 2. - Restytucja naturalnego krajobrazu le śnego z pozostawieniem terenów trawiastych. - Renaturalizacja terenów zabagnionych na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK.

R2 - Lasy Iławskie - środkowy kompleks. 1. Funkcje naukowo-dydaktyczne, turystyczno-krajoznawcze z ukierunkowaniem na turystyk ę kwalifikowan ą (piesz ą, rowerow ą, konn ą). 2. - Kształtowanie naturalnego krajobrazu le śnego z pozostawieniem istniej ących terenów trawiastych. - Renaturalizacja terenów zabagnionych na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK.

R3 - Zachodni brzeg Jezioraka (Widł ąg-Kozi Róg). 1. Funkcje dydaktyczno-naukowe, turystyczno-kr ąjoznawcze z ograniczeniem masowej turystyki pobytowej do istniej ącego ośrodka w Sarnówku, ukierunkowanie na turystyk ę kwalifikowan ą (piesz ą, rowerow ą, konn ą, Ŝeglarstwo). Zatoka Widł ąg obj ęta zakazem przybijania do brzegu jednostek pływaj ących w miejscach do tego nie wyznaczonych. 2. - Kształtowanie naturalnego krajobrazu le śnego z pozostawieniem istniej ących otwartych terenów trawiastych. - Renaturalizacja terenów zabagnionych na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK. - Likwidacja pól biwakowych w oddz, 291, 309-317.

R4 - . 1. Funkcje naukowo-dydaktyczne, turystyczno-kr ąjoznawcze z ograniczeniem turystyki pobytowej do agroturystyki, turystyki rodzinnej, mo Ŝliwo ść funkcjonowania k ąpieliska nad jez. Witoszewskim (przy drodze Witoszewo B ądze) bez powi ększania jego powierzchni i z postulatem zakazu lokowania dodatkowej infrastruktury z pomini ęciem zabezpieczenia gromadzenia śmieci i obsługi sanitarnej. 2. - Kształtowanie naturalnego krajobrazu le śnego. - Renaturalizacja terenów zabagnionych i brzegów jezior na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK. - Kształtowanie mozaiki krajobrazu rolniczego z licznymi zakrzaczeniami, zadrzewieniami i zabagnieniami.

Dziennik Urz ędowy - 277 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

R5 - Czaplak. 1. Funkcje naukowo-dydaktyczne, turystyka z profesjonalnym przewodnikiem. 2. - Renaturalizacja brzegów jeziora, terenów zabagnionych na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK. - Zalesienie terenów porolnych.

Strefy Pl - 6 P1 - B ądze - Białe Błota. Obejmuje tereny le śne wraz z Jez. B ądze, Twaruczek i Zdre ńskim maj ące du Ŝe znaczenie ekologiczne ze wzgl ędu na sąsiedztwo z terenami obj ętymi strefami rezerwatowymi oraz ze wzgl ędu na fakt, i Ŝ jest to rozległy, zwarty kompleks le śny z du Ŝym udziałem cennych zespołów ro ślinnych wa Ŝnych w skali europejskiej (lasy gr ądowe) i stosunkowo słabej antropopresji. 1. Funkcje dydaktyczno-naukowe oraz turystyczne z ograniczeniem do turystyki kwalifikowanej. 2. Postulat zakazu lokalizowania pól biwakowych nad Jez. B ądze; nie dotyczy wsi B ądze.

P2 - -Januszewo-Starzykowo. Teren buforowy dla stref R. Tereny odpoczynkowe i Ŝerowiskowe na okresowo zalewanych ł ąkach, innych terenach podmokłych, polach i nieu Ŝytkach dla ptaków wodno-błotnych ( Ŝurawie, bekasy, ró Ŝne gatunki kaczek, g ęsi, krwawodziób, sieweczki itp.), tereny łowieckie i l ęgowe (m.in. orlika krzykliwego, kani czarnej i rudej, bielika). Rzeka Liwa i pas podmokłych łąk i terenów bagiennych stanowi ą korytarz ekologiczny dla zwierz ąt zwi ązanych z siedliskami podmokłymi. 1. Funkcje turystyczno-krajoznawcze związane z agroturystyk ą i turystyk ą rodzinn ą z wykorzystaniem na cele rekreacyjne zało Ŝeń pałacowo-parkowych w Kamie ńcu i Januszewie. Wykorzystanie Jeziora Merynos Jako k ąpieliska zgodnie z obowi ązuj ącym miejscowym planem ogólnym zagospodarowania przestrzennego gminy Susz. Dopuszcza si ę budow ę nowych zagród rolniczych przy drodze Olbrachtowo-Michałowo (Susz). 2. - Zachowanie naturalnej ro ślinno ści na nieu Ŝytkach, miedzach i w enklawach śródpolnych. - Postulat zakazu lokalizowania urz ądze ń infrastruktury obsługi turystyki. - Kształtowanie naturalnego krajobrazu le śnego. - Renaturalizacja brzegów jezior i naturalnych zabagnie ń na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK. - Zalesienie gruntów porolnych.

P6 - Jezioro Ewingi. Istotne tereny Ŝerowiskowe dla znacznej cz ęś ci populacji orlika krzykliwego i bielika na terenie Parku, wa Ŝne miejsce dla ptaków wodno-błotnych (Jez. Ewingi i liczne zabagnienia w krajobrazie rolniczym). Teren buforowy dla strefy R4. 1. Funkcje naukowo-dydaktyczne, turystyczno-krajoznawcze (ukierunkowane na turystyk ę rodzinn ą, agroturystyk ę, turystyk ę kwalifikowan ą).

Strefy El - 5. E1 - R ąbity, E2 - . Teren l ęgowy rzadkich i cennych gatunków ptaków zwi ązanych z mozaik ą krajobrazu rolniczego z du Ŝym udziałem ro ślinno ści rodzimej i terenów podmokłych (m.in. dzierzba g ąsiorek, strumieniówka, orlik krzykliwy, błotniak stawowy). Teren buforowy dla strefy R (Czaplak) i stref P5 i P6. 1. Funkcje turystyczno-krajoznawcze z ukierunkowaniem na turystyk ę kwalifikowan ą, agroturystyk ę, turystyk ę rodzinn ą. 2. - Mo Ŝliwo ść nowej zabudowy w obr ębie zabudowy zwartej (na zasadzie zabudowy plombowej) przy dostosowaniu gabarytów i formy architektonicznej do panuj ących w regionie. - Ograniczanie istniej ącej zabudowy rozproszonej. - Zalesienie gruntów porolnych z pozostawieniem otwartych terenów trawiastych. - Renaturalizacja naturalnych zabagnie ń na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK.

E3 - Siemiany. Poddany silnej antropopresji teren zagra Ŝaj ący obszarom w strefie R3 z jednej strony i terenom ekologicznie istotnym (strefy E4, E5) z drugiej strony. Spełniaj ący wa Ŝną rol ę jako bufor. 1. Funkcje turystyczno-krajoznawcze z baz ą pobytow ą i potencjaln ą uzdrowiskow ą w Siemianach. 2. - Zalesienie gruntów porolnych. - Pozostawienie naturalnej ro ślinno ści śródpolnej (zakrzewie ń i zadrzewie ń). - Utrzymanie na linii brzegowej naturalnego pasa zadrzewie ń, w miejscach gdzie go brak nasadzenie drzew (dotyczy równie Ŝ Siemian). - Renaturalizacja brzegów jeziora.

E5 - Wielka śuława (wyspa Ostrów). Pełni rol ę terenu buforowego, ograniczaj ącego tereny miejskie Iławy od strefy R2, P3 i P4a. 1. Funkcje turystyczno-krajoznawcze. 2. Zadrzewienie terenów, nieprzewidzianych do zabudowy, w formie naturalnego parku le śno-krajobrazowego z utrzymaniem nadbrze Ŝnego pasa zadrzewie ń.

7. Ochrona warto ści kulturowych Parku. Obszar, na którym utworzono Park jest zró Ŝnicowany pod wzgl ędem stopnia zachowania warto ści kulturowych. Podstawowe elementy powoduj ące degradacj ę środowiska kulturowego to:

- wyludnianie si ę miejscowo ści, - dewastacja obiektów poprzez eksploatacj ę do śmierci technicznej bez wykonywania remontów, - niekontrolowane procesy urbanistyczne na terenie poszczególnych miejscowo ści, - niekontrolowane procesy inwestycyjne zwi ązane z rozwojem przemysłu rolno-spo Ŝywczego (fermy hodowlane), Dziennik Urz ędowy - 278 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- niekontrolowane i nielegalne budownictwo letniskowe.

Rejonem najbardziej zdegradowanym jest: - południowa cz ęść Parku le Ŝą ca w gminie Iława. Wi ększo ść zało Ŝeń ruralistycznych uległa tu przekształceniu i degradacji na skutek przebudowy substancji budowlanej bez poszanowania tradycyjnych, regionalnych form architektonicznych. Praktycznie cały wschodni brzeg jeziora Jeziorak został zdegradowany kulturowo na odcinku od Iławy do Makowa. Paradoksalnie proces degradacji nie został spowodowany brakiem doinwestowania, lecz nieprawidłowym zainwestowaniem. Obserwujemy tu inwestycje rolnicze niszcz ące środowisko kulturowe i środowisko przyrodnicze, zabudow ę letniskow ą i rekreacyjn ą, nieprawidłowo dokonywane przebudowy prowadz ące do zeszpecenia architektury, przy jednoczesnym wyludnianiu si ę obszaru.

Poza rejonem iławskim silnie zdegradowanym i przekształconym wydzielaj ą si ę jeszcze dwa fragmenty: - północno-zachodni pokrywaj ący si ę z granicami województwa pomorskiego , w którym skupiaj ą si ę najcenniejsze z punktu widzenia środowiska kulturowego obiekty i zespoły, do ść silnie zdegradowane, na skutek niedoinwestowania, ale mimo to cenne. Znajduj ą si ę tu mi ędzy innymi warto ściowe zabytkowe zespoły takie jak: Kamieniec, Szymbark, Przezmark i Januszewo oraz wsie z zachowanym czytelnym układem przestrzennym i warto ściow ą zabudow ą (Bucznik, Bądze, Mort ąg, , Rudniki). Obszar ten po opracowaniu i zrealizowaniu programu aktywizacji i rewaloryzacji moŜe sta ć si ę jednym z najcenniejszych na terenie dawnych Prus; - północno-wschodni, pokrywaj ący si ę z gmin ą Zalewo . Nie obfituje w tak cenne zespoły, ale zachowane na tym terenie obiekty s ą zdegradowane w mniejszym stopniu i opracowanie programu ich rewaloryzacji i restrukturyzacji mo Ŝe da ć w efekcie pozytywne skutki w postaci wielu bardzo ciekawych i atrakcyjnych zespołów.

Na terenie Parku i Obszarze Chronionego Krajobrazu wyst ępuje 57 jednostek osadniczych, w tym 5 obecnie zniszczonych. W wyniku przeprowadzonej prospekcji daj ą si ę wyró Ŝni ć 3 strefy o ró Ŝnym stopniu zachowania warto ści kulturowych. W wyniku analizy warto ści historycznych i architektonicznych oraz kompozycyjnych poszczególnych zespołów, a tak Ŝe ich stanu zachowania mo Ŝna wydzieli ć trzy kategorie zespołów zabytkowych na terenie Parku:

1. Zespoły o znaczeniu ponadregionalnym: - Szymbark - wielkoprzestrzenne zało Ŝenia krajobrazowe i rezydencjonalne (zamek, zało Ŝenie parkowe, folwark), - Kamieniec - wielkoprzestrzenne zało Ŝenie krajobrazowe i rezydencjonalne (zespół pałacowy, zało Ŝenie parkowe, folwark), - Przezmark - zamek i zespół zało Ŝenia ruralistycznego, - oraz wszystkie stanowiska archeologiczne znajduj ące si ę na terenie Parku i jego otuliny, posiadaj ące własn ą form ę krajobrazow ą (grodziska, kurhany).

2. Zespoły o znaczeniu regionalnym: - Januszewo - zespół zało Ŝenia rezydencjonalnego-ruralistycznego, - Zalewo - zało Ŝenie miasta średniowiecznego (wariant I), - - zało Ŝenie ruralistyczne, - - zało Ŝenie ruralistyczne, - Jerzwałd - zało Ŝenie ruralistyczne, - Stary Dzierzgo ń - zało Ŝenie ruralistyczne, - Mort ąg - zało Ŝenie ruralistyczne, - oraz wszystkie stanowiska archeologiczne nie posiadaj ące własnej formy krajobrazowej.

3. Zespoły o znaczeniu lokalnym: - Bucznik - owalnica, - Bądze - szeregówka nadbrze Ŝna, - - wielodro Ŝnica, - Brusiny - ulicówka, - - owalnica, - Gardzie ń - zało Ŝenie rezydentalno-folwarczne (park), - Gubławki - zespół dworsko-folwarczny, - Karpowo - dwa zespoły dworsko-folwarczne, - Koziny - wielodro Ŝnica, - - rz ędówka nadbrze Ŝna, - Olbrachtowo - zało Ŝenia folwarczne, - Olbrachtówko - ulicówka, - Piotrkowo - zało Ŝenia folwarczne, - Półwie ś - zało Ŝenia dworsko-ruralistyczne, - Rucewo - zespół dworsko-folwarczny, - Rudnia - zespół dworsko-folwarczny, - Rudniki - zało Ŝenia folwarczne, - Siemiany - ulicówka, - - zało Ŝenia dworsko-ruralistyczne, - Wieprz - szeregówka nadbrze Ŝna.

Zasady ochrony zasobów kulturowych. Dane szczegółowe dotycz ące zasobów architektury i budownictwa, historycznych układów ruralistycznych, obiektów archeologicznych, zawarte zostały w kartach poszczególnych miejscowo ści i w wykazach. Dziennik Urz ędowy - 279 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Okre ślenia wymagaj ą zasady post ępowania w stosunku do poszczególnych kategorii obiektów zabytkowych.

Obiekty architektury i budownictwa. Zabudowa wsi mieszkalna i gospodarcza, zabudowania folwarczne, budynki u Ŝyteczno ści publicznej (szkoły, le śniczówki) posiada wyrazisty regionalny charakter. Przejawia się on w charakterystycznych formach zabudowy wiejskiej z domem zbudowanym z czerwonej cegły, licowanym, 1-1,5 kondygnacji, z dachem dwuspadowym krytym dachówk ą ceramiczn ą. W niektórych rejonach (okolice Kamie ńca) wyst ępuj ą dachy naczółkowe. Domy posiadaj ą niekiedy wystawki lub dobudowane drewniane ganki. Nie wykluczone, Ŝe wystawki s ą reminiscencj ą podcieni frontowych charakterystycznych dla budownictwa tzw. powi śla ńskiego, zwi ązanego z osadnictwem holenderskim. Jeden taki dom powi śla ński drewniany zachował si ę dotychczas w Buczniku. Nieliczne przykłady budownictwa drewnianego zachowały si ę ponadto w miejscowo ści Mort ąg. Mi ędzy tradycyjn ą zabudow ą wiejsk ą wyst ępuj ą niekiedy budynki o charakterze willowym posiadaj ące cechy architektoniczne zwi ązane ze stylami architektonicznymi. S ą to wille bogatych gospodarzy. Bogata dekoracja elewacji oraz detal wyró Ŝnia je z zabudowy wsi (Bucznik, Koziny, Witoszewo, Olbrachtówko, Jerzwałd). W latach 30. XX w. pojawia si ę w zwi ązku z nasilonymi parcelami maj ątków i tworzeniem zabudowy kolonijnej, typ domu mieszcz ącego pod jednym dachem dom mieszkalny i budynek gospodarczy. Obiekty te były drewniano-murowane z dachami prawie płaskimi, krytymi pap ą i stanowiły obcy kulturowo akcent na tym terenie. Innym typem budownictwa mieszkalnego zwi ązanym z folwarkami s ą czworaki. S ą to przewa Ŝnie wielorodzinne niskie domy usytuowane w bezpo średniej blisko ści zabudowa ń gospodarczych folwarku, form ą architektoniczn ą nawi ązuj ącą z reguły do pozostałych elementów zespołu. Zabudowa gospodarcza murowana, ceglana, licowana, w przypadku obór cz ęsto kamienna. Stodoły i spichlerze bardzo cz ęsto budowane w konstrukcji szachulcowej. Wszelkie budowle gospodarcze pod dachami dwuspadowymi (lub naczółkowymi) krytymi dachówk ą ceramiczn ą. Z budynków u Ŝyteczno ści publicznej wyodr ębniaj ą si ę szkoły jako obiekty budowane według typowych projektów, w zale Ŝno ści od lokalnych potrzeb ju Ŝ co najmniej od 3 ćwierci XIX w. na terenie całych Prus. Budynki te posiadały potrzebn ą ilo ść pomieszcze ń dydaktycznych, oraz mieszkanie dla nauczyciela, a w okresie pó źniejszym równie Ŝ izb ę pami ęci. Zewn ętrzna forma architektoniczna była pomy ślana w sposób, gwarantuj ący łatw ą realizacj ę, dobre rozwi ązania funkcjonalne i charakterystyczn ą form ę (Bornice, Karpowo, Wieprz, Boreczno) Wszystkie budynki winny być utrzymywane w nale Ŝytym stanie. Modernizacje i remonty wymagaj ą uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Dotyczy to równie Ŝ zachowanych układów wn ętrz. Nowa zabudowa powinna nawi ązywa ć kształtem architektonicznym i gabarytami do istniej ącej w otoczeniu i nie tworzy ć elementów dysharmonizuj ących z s ąsiaduj ącą tradycyjn ą zabudow ą. Nale Ŝy utrzymywa ć tradycyjne pokrycia dachów, k ąty spadku dachów, podziały otworów okiennych.

Obiekty sakralne. Wi ększo ść obiektów sakralnych na tym terenie powstała ju Ŝ w okresie średniowiecza. Były to niewielkie ko ścioły parafialne o kształcie architektonicznym salowym, jednoprzestrzenne, przykryte stropem i dachem dwuspadowym, przewa Ŝnie z dobudowan ą masywn ą wie Ŝą spełniaj ącą równie Ŝ funkcje militarne. Niektóre z nich zostały przebudowane w XVII i XVIII w. uzyskuj ąc zewn ętrzny wystrój architektoniczny barokowy lub nawet klasycyzuj ący. W mało zmienionej formie w stosunku do pierwotnej gotyckiej pozostały ko ścioły w Dobrzykach i Borecznie oraz regotyzowane fary w Zalewie i Iławie. Ko ścioły w Kamie ńcu i Olbrachtowie oraz w Przezmarku, ze wzgl ędu na ich charakter patronacki i reprezentacyjny podlegały w wi ększym stopniu przebudowom i modernizacjom. Ich obecny kształt jest wi ęc wynikiem zabiegów dokonanych na przestrzeni XVIII i XIX w. Ko ścioły, kaplice i cmentarze, czynne i zamkni ęte, jako obiekty o wybitnej warto ści zabytkowej oraz jako miejsca pami ęci podlegaj ą bezwzgl ędnej ochronie. Wszelkie działania z nimi zwi ązane nale Ŝy uzgodni ć z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Na cmentarzach obowi ązuje zakaz wycinania drzew, usuwania nagrobków, rozbierania ogrodze ń. Nale Ŝy je uporz ądkowa ć w oparciu o opracowane projekty.

Zespoły pałacowo-parkowe. Dwory i pałace w istniej ących formach architektonicznych pochodz ą z XVIII i XIX w. Czasem były wznoszone na starszych zr ębach. Dwory maj ą charakter brył zwartych (Karpowo, Gubławki, Rucewo, Rudnia), natomiast pałace s ą obiektami o architekturze bardziej rozwini ętej, posiadaj ącymi oficyny (Kamieniec), alkierze (Januszewo). Dwory s ą przewa Ŝnie budowlami jedno lub dwukondygnacyjnymi z dachami dwuspadowymi, prostymi lub mansardowymi. Pałace charakteryzuj ą si ę wi ększ ą wysoko ści ą, oraz wi ększym urozmaiceniem kształtów dachów. W otoczeniu tej architektury wyst ępuje z reguły zorganizowana ziele ń, o charakterze parkowym. W zale Ŝno ści od wielko ści zało Ŝenia s ą to niewielkie parki lub wielkoprzestrzenne zało Ŝenia krajobrazowe (Kamieniec). Jako obiekty o du Ŝych walorach krajobrazowych podlegaj ą ochronie. Niedopuszczalne jest dzielenie zespołów, lokalizowanie na terenie parków budowli, wprowadzanie urz ądze ń technicznych, niwelacje ziemne, wycinanie drzew i krzewów, przypadkowe dosadzanie zieleni. Wszelkie zmiany sposobu u Ŝytkowania, adaptacje, remonty budynków wchodz ących w skład zespołu musz ą by ć uzgodnione z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Wsie o zachowanym układzie przestrzennym Ochronie podlega ich układ przestrzenny, to jest linie zabudowy, niwa siedliskowa, układ zabudowy w obr ębie siedliska, układ dro Ŝny i charakter zabudowy. W celu wła ściwej realizacji ochrony winny mie ć opracowane miejscowe plany zagospodarowania, uzgodnione z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

Stanowiska archeologiczne. Posiadaj ące własn ą form ę krajobrazow ą, grodziska i kurhany podlegaj ą bezwzgl ędnej ochronie. Obszary wyst ępowania stanowisk płaskich s ą dost ępne do celów inwestycyjnych, pod warunkiem przeprowadzenia wyprzedzaj ących bada ń archeologicznych. Ze wzgl ędu na fakt niepełnego rozpoznania terenu wszelkie projektowane inwestycje zwi ązane z wykonywaniem prac ziemnych nale Ŝy uzgadnia ć z Konserwatorem Zabytków Archeologicznych. Niniejsze opracowanie stanowi wst ępne rozpoznanie zasobów kulturowych terenu Parku, oraz wynikaj ących z nich walorów krajobrazowych. Powinno ono posłu Ŝyć dalszym działaniom koncentruj ącym si ę ju Ŝ na konkretnych zespołach ruralistycznych. Dziennik Urz ędowy - 280 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Uznaje si ę za po Ŝą dane podj ęcie w tym zakresie nast ępuj ących działa ń: - opracowanie szczegółowych kart miejscowo ści uwzgl ędniaj ących zarówno zachowane elementy kultury materialnej, jak i walory krajobrazowe wsi i ich otoczenia, - opracowanie wzorników architektury i budownictwa regionalnego do stosowania przy projektowaniu nowej zabudowy wsi oraz wzorników planów realizacyjnych dla nowych siedlisk, uwzgl ędniaj ące lokalne warunki, - opracowanie projektów powtarzalnych dla tego regionu, przy równoczesnej rezygnacji ze stosowania ogólnodost ępnych typowych projektów zarówno dla poszczególnych budynków jak i dla zagospodarowania całych siedlisk, - powołanie w strukturze Zespołu Parków stałego etatu do spraw architektury i ochrony warto ści kulturowych, który koordynowałyby działalno ść w tym zakresie na terenie całego obszaru, prowadz ąc negocjacje i uzgodnienia tych spraw z poszczególnymi samorz ądami i organami administracji pa ństwowej. Stanowisko to mogłoby otrzyma ć kompetencje decyzyjne w zakresie ochrony zabytków, co umo Ŝliwia obowi ązuj ąca obecnie Ustawa o ochronie dóbr kultury.

8. Krajobraz - waloryzacja i ochrona. W celu stwarzania warunków sprzyjaj ących realizacji celów Parku w zakresie ochrony, dydaktyki i edukacji, jak i popularyzacji jego walorów, wyznaczono oprócz stref przyrodniczych, strefy krajobrazowe i ustalono zasady ich ochrony.

Strefa Kl (pierwsza). Jest wydzielona na obszarze krajobrazu kulturowego Parku i cz ęś ciowo Obszaru chronionego krajobrazu wokół, jezior Ewingi, Jeziorak, Płaskie, Rucewo Małe i Rucewo Wielkie, które tworz ą typowy krajobraz pojezierny ale o wysokich walorach geograficzno-przyrodniczych i estetycznych. W strefie tej nale Ŝy: - unika ć sytuowania zabudowy (dopuszczonej planem) w miejscach eksponowanych widokowo oraz tworzenia dominant w nadbrze Ŝnych terenach jezior, nie wył ączaj ąc terenów zabudowy miast Iławy i Zalewa, - wykluczy ć zabudow ę wysp jeziornych, z wyj ątkiem: - wyspy Bukowiec w gminie Zalewo, gdzie dopuszcza się usytuowanie niezb ędnych obiektów socjalno-sanitarnych (bez zabudowy letniskowej) jako zaplecza dla ekstensywnego u Ŝytkowania cz ęś ci terenu w celach wypoczynku świ ątecznego, - wyspy Wielka śuława w Iławie, której cz ęść wschodnia mo Ŝe by ć wykorzystywana na cele turystyki pobytowej, - realizowa ć zasady ustalone dla stref R i P pokrywaj ących si ę ze stref ą K1.

Strefa K2a (druga a). Wyznaczona na terenach krajobrazu kulturowego na gruntach wsi Jerzwałd i Witoszewo, o charakterystycznych cechach rolniczo-le śnych, urz ądzonego władaniem tradycyjnego rolnictwa indywidualnego, z małogabarytow ą zabudow ą dobrze zharmonizowan ą z otoczeniem. Strefa ta winna by ć chroniona przed niekorzystnymi i dewaloryzuj ącymi zmianami a szczególnie przed now ą zabudow ą nie zwi ązan ą z celami Parku lub jego funkcjami a tak Ŝe przed zmianami zabudowy istniej ącej, dokonywanymi bez fachowej pomocy i nadzoru.

Strefa K2b (druga b) Zaliczono do niej tereny krajobrazu kulturowo-rolniczego, utrzymywanego dot ąd w gospodarce wielkoobszarowej na gruntach Polajn i Rudni w gm. Zalewo oraz Olbrachtowa i Rudnik w gm. Susz. Grunty te nie powinny by ć dzielone i zabudowywane a zwi ązana z nimi zabudowa sukcesywnie rewaloryzowana.

Strefa 3 Obejmuje fragmenty terenów rolniczo le śnych wyró Ŝniaj ące si ę walorami estetycznymi, poło Ŝone na styku gruntów uŜytkowanych rolniczo i kompleksów le śnych. Nale Ŝy chroni ć je przed przekształceniem i zabudow ą.

Strefa 4 Zawiera tereny krajobrazu kulturowego o znacznym stopniu dewaloryzacji, wywołanej intensywnym rozwojem specjalistycznych gospodarstw rolnych. Winny by ć tu wspierane wszelkie działania zmierzaj ące do poprawy wyrazu estetycznego zabudowy i terenów otwartych poprzez wzbogacanie zieleni osłonowej, przydro Ŝnej, śródpolnej i innej. Wymienione strefy s ą wskazane na rysunku Planu Ochrony. Tereny Parku połoŜone poza omówionymi strefami tak Ŝe s ą obj ęte ochron ą, a wynikaj ące z niej zakazy i nakazy s ą zawarte w Rozporz ądzeniu Nr 120 Wojewody Olszty ńskiego i Wojewody Elbl ąskiego z dnia 17 maja 1993 r. w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego. Plan ochrony, ze wzgl ędu na skal ę materiałów mapowych i zwi ązany z tym zakres prac inwentaryzacyjnych nie odnosi si ę do cennych ale małych powierzchniowo fragmentów, jak: niektóre drogi, polany i obrze Ŝa le śne, zadrzewienia (remizy) śródpolne, stare parki i cmentarze, dawne trakty i aleje, pomniki przyrody, małe zbiorniki wodne i strumienie. Maj ą one bardzo du Ŝe znaczenie uatrakcyjniaj ące szlaki turystyki krajoznawczej, pieszej, rowerowej itp. i powinny by ć uwzgl ędniane przy ich wytyczaniu i opisach. Wa Ŝniejsze punkty widokowe, zwłaszcza prezentuj ące odległe i szerokie panoramy, powinny by ć udost ępnione dla ruchu wycieczkowego i odpowiednio zagospodarowane.

9. Zarys struktury funkcjonalno-przestrzennej Parku. Wynikiem przeprowadzonej waloryzacji w zakresie warto ści: - przyrodniczo-ekologicznych, - krajobrazowo-krajoznawczych, - turystycznych, - gospodarczych, jest podana na planie struktura terenów Parku, wyra Ŝaj ąca si ę: - podziałem na strefy, - hierarchi ą sieci osadniczej i komunikacyjnej, - funkcj ą terenów, - rozmieszczeniem wa Ŝniejszych obiektów zwi ązanych z obsług ą głównych funkcji. Dziennik Urz ędowy - 281 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Przyjmuj ąc jako kryterium: - jako ść środowiska przyrodniczego i kulturowego, - cechy krajobrazu, - uŜytkowanie i dost ępno ść , dokonano podziału terenu Parku na strefy, co ma na celu zapewnienie prawidłowo ści funkcjonowania Parku oraz osi ągni ęcie zało Ŝonych celów jego rozwoju i zagospodarowania.

Ogólna charakterystyka proponowanych stref: R - obejmuje najcenniejsze i najrzadsze elementy przyrody Parku warunkuj ące zachowanie bioró Ŝnorodno ści gatunkowej i genetycznej. Spełniaj ąca funkcje naukowe i dydaktyczne, z ograniczeniem funkcji turystycznych, P - obejmuje tereny le śne o mniejszych walorach przyrodniczych oraz tereny rolnicze stosunkowo słabo przekształcone z bogat ą mozaik ą krajobrazu i du Ŝym udziałem ro ślinno ści naturalnej, pełni ące kluczow ą rol ę dla zachowania walorów przyrodniczych i stabilno ści ekologicznej Parku, E - obejmuje tereny ekologicznie istotne, jednak o ju Ŝ istniej ącej wi ększej antropopresji i wi ększych przekształceniach krajobrazu. B - tereny stosunkowo silnie przekształcone przez człowieka, o du Ŝej antropopresji i mniejszych warto ściach pod wzgl ędem przyrodniczym. K - tereny wysokich walorów krajobrazowo-kulturowych Parku.

Strefa ochronna Parku - Obszar Chronionego Krajobrazu. Jej rol ą jest zabezpieczenie po Ŝą danego stanu środowiska Parku (m.in. poprzez ochron ę zlewni jego wód powierzchniowych) oraz przyczynienie si ę, przez wła ściwe zagospodarowanie, do przej ęcia cz ęś ci ruchu turystycznego dla ograniczenia intensywno ści turystycznego u Ŝytkowania terenów Parku.

9.1. Sie ć osadnicza, ludno ść i infrastruktura społeczna. Na obszarze Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego i otuliny zamieszkuje ł ącznie 9 400 osób (9 409), w tym na terenie parku 1 342, a na terenie otuliny - 8 067 mieszka ńców. W planie przewiduje si ę powi ększenie liczby mieszka ńców na analizowanym terenie do 10 800, w tym na terenie parku do 1 500, na terenie otuliny do 9 300. W obr ębie parku zamieszkuje 14%, w otulinie 86% ludno ści. W przyszło ści proporcje te nie ulegn ą zmianie.

Tabela 2. Zestawienie liczby ludno ści w Parku i otulinie.

Obecnie % perspektywa % Ogółem, w tym: 9410 100,0 10800 100,0 Park 1340 14,0 1500 14,0 Otulina 8070 86,0 9300 86,0

Sie ć osadnicza jest rozdrobniona. Średnia wielko ść jednostki osadniczej wynosi 204 mieszka ńców. Poni Ŝsza tabela podaje struktur ę miejscowo ści i liczby mieszka ńców wg wielko ści jednostek osadniczych oraz przewidywane wielko ści dla okresu perspektywicznego.

Tabela 3. Liczba mieszka ńców według wielko ści jednostek osadniczych.

Liczba ludno ści w jednostce osadniczej 2004 % perspektywa % do 50 331 3,0 440 4,0 51-150 1391 15,0 1070 10,0 151-300 2685 28,0 2050 19,0 301-500 1935 21,0 2040 19,0 powy Ŝej 500 3067 33,0 5220 48,0 Razem 9409 100,0 10820 100,0

Wśród 46 jednostek osadniczych (statystycznych) uj ętych w niniejszym opracowaniu:

- 18% ludno ści zamieszkuje wsie o liczbie do 150 mieszka ńców, w perspektywie przyjmuje si ę w tym przedziale 14%, - 49% ludno ści koncentruje si ę w o środkach o liczbie mieszka ńców 151-500; w perspektywie 38%, - 33% skupia si ę w jednostkach o liczbie mieszka ńców przekraczaj ącej 500 osób - w perspektywie zakłada si ę wzrost udziału tych miejscowo ści do 48,0% z uwagi głównie na przewidywany rozwój takich miejscowo ści jak Siemiany, Zalewo, Stary Dzierzgo ń.

Uwzgl ędniaj ąc podziały administracyjne, udział liczby ludno ści województwa warmi ńsko-mazurskiego na terenie Parku i Obszarze chronionego krajobrazu wynosi 68%, a województwa pomorskiego 32%. W planie przyjmuje si ę, Ŝe udział ludno ści województwa warmi ńsko-mazurskiego wzro śnie do 71%. Najwi ększy udział liczby ludno ści zajmuje Zalewo - 52%, a w perspektywie 54% w cało ści omawianego obszaru. Najmniejszy udział ma gmina Stary Dzierzgo ń - 12% i na prawie niezmienionych poziomie pozostanie w okresie perspektywicznym (13%). Poni Ŝsza tabela ilustruje udział poszczególnych gmin pod wzgl ędem liczby ludno ści w roku wyj ściowym i okresie perspektywicznym. W zestawieniach podano obecn ą i przewidywan ą liczb ę ludno ści w układzie województw i gmin.

Dziennik Urz ędowy - 282 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Tabela 4. Udział poszczególnych gmin w sieci osadniczej parku i otuliny.

Obecnie Perspektywa Gminy liczba liczba liczba % liczba ludno ści % % % ośrodków ośrodków ludno ści woj. warm.-maz. 40 87,0 8235 88,0 39 67,0 7700 71,0 w tym: gm. Iława 10 22,0 1537 16,0 10 22,0 1880 17,0 gm. Zalewo 21 45,0 4874 52,0 20 45,0 5820 54,0 gm.Susz 9 20,0 1824 20,0 9 20,0 1670 16,0 woj. pomorskie 6 13,0 1174 12,0 6 13,0 1450 13.0 w tym: gm. St. Dzierzgo ń 6 13,0 1174 12,0 6 13,0 1450 13,0 Ogółem 46 100,0 9409 100,0 45 100,0 10820 100,0

Tabela 5. Liczba ludno ści na terenie Parku i Obszarze chronionego krajobrazu (według gmin).

Park Otulina Gmina obecnie perspektywa obecnie perspektywa gmina Iława : Gardzie ń - - 157 120 Kamionka - - 111 100 Makowo - - 133 100 Sąpy - - 35 20 Szczepkowo - - 28 20 Siemiany 270 520 - - Starzykowo - - 261 150 Szalkowe - - 240 500 Tynwałd - - 219 300 Wola Kamie ńska - - 83 50 Bednarzówka 9 - - - Boreczno - - 231 300 Dobrzyki - - 375 360 Gąjdy - - 146 130 Gubławki 141 100 - - Jerzwałd 362 300 - - Jezierce 38 30 - - Karpowo - - 52 40 2 10 - - Koziny - - 36 20 27 20 - - Matyty 63 40 - - - - 4 10 Półwie ś - - 347 340 Rąbity - - 230 200 Rucewo 40 20 - - Rudnia 61 30 - - Śliwa - - 96 50 Wieprz 106 210 - - Witoszewo 124 110 - - Zalewo (war. I) - - 2384 3500 Razem: 1243 1390 5168 6310

Tabela 6. Zestawienie liczby ludno ści na terenie Parku i jego otuliny (według gmin).

Park Otulina Gmina obecnie perspektywa obecnie perspektywa gm. St. Dzierzgo ń Białe Błota 14 10 Bądze 53 80 74 70 Bucznik Mort ąg - - 182 462 200 490 Przezmark St. Dzierzgo ń - - 389 600 gm. Susz Boornice 148 140 Dolina 32 30 - - Januszewo - - 296 230 Kamieniec - - 683 600 Olbrachtowo - - 29 20 Olbrachtówka - - 167 160 Piotrkowo - - 276 350 Rudniki - - 156 120 Ziele ń - - 37 20 Razem 99 120 2899 3000 Park i otulina (obecnie) = 9409 mieszka ńców Park i otuliny (perspektywa) = 10820 mieszka ńców Dziennik Urz ędowy - 283 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Sie ć osadnicza. Istniej ąca sie ć osadnicza, która składa si ę ze wsi o zwartej zabudowie oraz z przysiółków i osad pojedynczych zostaje adaptowana. Głównymi ogniwami sieci osadniczej s ą obecnie i b ędą adaptowane w planie - ju Ŝ ukształtowane - o środki obsługi ludno ści poziomu I wyposa Ŝone w najbardziej niezb ędne urz ądzenia typu przedszkole lub ognisko przedszkolne, szkoła, klub lub świetlica, punkt biblioteczny, sklepy, punkty rzemiosła usługowego. Na terenie gminy Iława przewiduje si ę jako miejscowo ści rozwojowe: Siemiany, Tynwałd i Szałkowo. Siemiany przewidziano do intensywnego rozwoju po 2010 r. Oprócz funkcji obsługi ludno ści i rolnictwa poziomu I poszerzonego - Siemiany b ędą spełnia ć równie Ŝ funkcj ę obsługi ruchu turystycznego oraz lecznictwa sanatoryjnego. Siemiany w skali krajowej s ą sklasyfikowane jako o środek turystyczny o znaczeniu regionalnym i charakterze krajoznawcze - wypoczynkowym. Wymienione miejscowo ści pozostaj ą w strefie oddziaływania Iławy jako o środka obsługi wy Ŝszego rz ędu (poziom III). W gminie Zalewo funkcj ę obsługi ludno ści i rolnictwa poziomu I b ędą pełniły miejscowo ści: Dobrzyki i Jerzwałd. Funkcj ą uzupełniaj ącą Jerzwałdu jest i b ędzie obsługa turystyki. Jerzwałd jest o środkiem turystycznym o znaczeniu lokalnym i charakterze krajoznawczo-wypoczynkowym. W gminie Susz o środkami obsługi ludno ści i rolnictwa poziomu I s ą i b ędą miejscowo ści Kamieniec i Piotrkowo. W gminie Stary Dzierzgo ń o środkiem o w/w funkcjach jest i pozostanie Przezmark, pełni ąc jednocze śnie funkcj ę obsługi turystyki.

Mieszkalnictwo i usługi. Na analizowanym obszarze mieszka ńcy zajmuj ą 2378 mieszka ń. Na jedno mieszkanie przypada średnio 4 osoby. Przewiduje si ę w okresie perspektywicznym 2900 mieszka ń ł ącznie z istniej ącymi - średnio 3,7 osób na mieszkanie Budynki i urz ądzenia niezb ędne dla działalno ści w zakresie uznanych funkcji Parku powinny by ć wznoszone w obr ębach istniej ącej zabudowy, pod warunkiem spełnienia wymaga ń dotycz ących wła ściwych gabarytów i wyrazu architektonicznego. Zaopatrzenie w usługi jest niewystarczaj ące i wymaga uzupełnie ń. Szczególnie dotyczy to sieci handlowej, rzemiosła, przedszkoli. Rzemiosło usługowe wymaga uzupełnie ń zwłaszcza w gminach Susz i Stary Dzierzgo ń, gdzie wska źniki kształtuj ą si ę poni Ŝej 100 m 2 / 1 000 mieszka ńców. Budow ę szkół nale Ŝy przewidzie ć w Januszowie gm. Susz, Mort ągu gm. Stary Dzierzgo ń i Szałkowie gm. Iława oraz Półwie ś w gm. Zalewo. Przedszkola, ewentualnie oddziały przedszkolne, powinny by ć uruchomione w Tynwałdzie, woli Kamie ńskiej i Szałkowie gm. Iława, Półwie ś i R ąbity gm. Zalewo. Kluby lub świetlice nale Ŝy przewidzie ć w wi ększo ści miejscowo ści w gminie Iława (bez Sap i Szczepkowa) i Januszowie gm. Susz. Sie ć sklepów w zasadzie odpowiada wska źnikom 160 m 2 p.u. / l 000 mieszka ńców, tym niemniej wpływ na średni ą maj ą przede wszystkim o środki gminne. Nowe sklepy nale Ŝy przewidzie ć zwłaszcza w miejscowo ściach Półwie ś gm. Zalewo, Bucznik i Przezmark gm. Stary Dzierzgo ń. W gminie Iława zapotrzebowanie na nowe sklepy wyst ępuje niemal w ka Ŝdej miejscowo ści a szczególnie w Siemianach i Szałkowie ze wzgl ędu na ich przewidywany rozwój. Aktualnie najlepsze wyposa Ŝenie w infrastruktur ę społeczn ą maj ą o środki poziomu I, ale i tam istnieje potrzeba uzupełnie ń. Obecnie słabo jest rozwini ęta sie ć usług rzemie ślniczych. Nale Ŝy przewidzie ć rozwój rzemiosła nieuci ąŜ liwego praktycznie we wszystkich miejscowo ściach poza najmniejszymi. Kompleksowe usługi rzemie ślnicze powinny funkcjonowa ć w okresie perspektywicznym w Siemianach, Szałkowie, Dobrzykach, Przezmarku, Starym Dzierzgoniu. Dobrze wyposa Ŝone w te usługi s ą obecnie Zalewo i Kamieniec w gm. Susz.

10. Zasady rozwoju funkcji gospodarczych terenów Parku.

10.1. Rolnictwo.

W Parku i w Obszarze chronionego krajobrazu na niewielkiej powierzchni u Ŝytków rolnych prowadzona jest gospodarka rolna: od tradycyjnej na niewielkich areałach, w gospodarstwach o wielko ści do 15-20 ha, po gospodark ę typu farmerskiego w gospodarstwach o wielko ści około 100 ha (np. na terenach po byłych RGR-ach w gminie Zalewo). Warunki przyrodnicze do produkcji rolnej kształtuj ą si ę na poziomie przeci ętnej krajowej, tzn. około 67 pkt. (w skali waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej w/g IUNG w Puławach). Korzystne warunki ekonomiczne dla gospodarstw poło Ŝonych na obszarze parku i otuliny stanowi ą chłonne rynki zbytu jakie mo Ŝe zapewni ć s ąsiedztwo trzech miast: Iławy, Susza, Zalewa, wiejskiego o środka gminnego Starego Dzierzgonia oraz znaczna frekwencja turystyczna. Gospodarka rolna na terenie parku musi by ć podporz ądkowana głównym funkcjom Parku, które s ą nadrz ędne nad wszystkimi funkcjami gospodarczymi na tym obszarze. Rozwój rolnictwa zgodny z zasadami ekopolityki narzuca takie formy gospodarowania, które umo Ŝliwi ą zachowanie przyrodniczo cennych ekosystemów oraz rzadkich gatunków ro ślin i zwierz ąt. Wprowadzane na obszarze parku zakazy dotycz ące produkcji rolnej nie powoduj ą obni Ŝenia intensywno ści produkcji, lecz wyeliminowanie potencjalnych konfliktów wynikaj ących z nieracjonalnej gospodarki. Środowisku przyrodniczemu szkodzi ekologiczna nieprawidłowo ść produkcji rolnej prowadz ąca do konfliktów, a nie intensywna produkcja. Ekologiczne zasady gospodarowania w rolnictwie polegaj ą na wykorzystaniu zasad funkcjonowania agrosystemów i krajobrazu rolniczego Rolnictwo to dopuszcza stosowanie środków chemicznych, ale po uprzednim rozpoznaniu niezb ędnych potrzeb i wła ściwych proporcji. Najwa Ŝniejsze cechy ekologicznych zasad gospodarowania w rolnictwie to:

- kompleksowy sposób traktowania procesów przyrodniczych, z którymi wi ąŜ e si ę produkcja rolna, - zamkni ęty obieg substancji w obr ębie gospodarstwa ze zró Ŝnicowan ą struktur ą produkcyjn ą, - du Ŝa dbało ść o gleb ę i dobre od Ŝywianie organizmów j ą zamieszkuj ących. Rolnictwo oparte o ekologiczne zasady gospodarowania powinno racjonalnie wykorzystywa ć, do produkcji Ŝywno ści , zasoby natury nie degraduj ąc wytwórczego, biologicznego potencjału systemu.

Dziennik Urz ędowy - 284 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

W gospodarstwach rolnych na terenie Parku i otuliny dopuszczalna koncentracja inwentarza Ŝywego wynosi 2 SD na l ha uŜytków rolnych W drobiarstwie nale Ŝy przyj ąć , Ŝe SD (Sztuka Du Ŝa) jest równowa Ŝna DJP (Du Ŝej Jednostce Przeliczeniowej). Przelicznikami na DJP s ą: dla kur 0,0088, brojlerów 0,0054, kaczek 0,01, g ęsi i indyków 0,016. Wielko ść ta wynika głównie z mo Ŝliwo ści zagospodarowania obornika (zakładaj ąc Ŝe l ha u Ŝytków rolnych mo Ŝe absorbowa ć w ci ągu roku około 40 ton obornika, a l SD mo Ŝe wytworzy ć wci ągu roku 10 ton obornika), uwzgl ędniaj ąc przy tym zmianowanie ro ślin i przeci ętn ą struktur ę u Ŝytków rolnych, optymalna koncentracja zwierz ąt w gospodarstwie rolnym nie powinna przekroczy ć 2 SD na l ha u Ŝytków rolnych. Stwarza to potencjaln ą mo Ŝliwo ść uzyskania przeci ętnej obsady zwierz ąt gospodarskich na poziomie 200 SD na 100 ha u Ŝytków rolnych (dotychczas w Polsce nie uzyskano takiego poziomu intensywno ści produkcji). W przypadku realizacji obiektu inwentarskiego o wielko ści przekraczaj ącej mo Ŝliwo ści zagospodarowania obornika we własnym gospodarstwie, obowi ązuje konieczno ść opracowania raportu oddziaływania na środowisko przyrodnicze. Na terenie parku i obszarze chronionego krajobrazu obowi ązuje zakaz realizacji ferm o technologii gnojowicowej. Ograniczenie to wynika zarówno z dotychczasowych negatywnych do świadcze ń z masowego nawo Ŝenia gnojowic ą u Ŝytków rolnych, głównie upraw polowych, jak i wyników bada ń wód wgł ębnych i powierzchniowych potwierdzaj ących szkodliwo ść tych zabiegów. Obiekty inwentarskie chowu trzody oraz drobiu o obsadzie powy Ŝej 50 SD (DJP) nie mog ą by ć lokalizowane w odległo ści mniejszej ni Ŝ 400m od skraju kompleksów le śnych. Wynika to ze szkodliwego oddziaływania na drzewostan emitowanych z tych obiektów aerozoli , głównie amoniaku. Na obszarze parku i otuliny kompostowanie obornika lub innych nawozów organicznych musi by ć zabezpieczone przed wpływem warunków atmosferycznych oraz przesi ąkaniem do gleby i wód podskórnych. W zwi ązku z tym zaleca si ę stosowanie gnojowników bezodpływowych z zadaszeniem. Wyklucza si ę ponadto zakładanie sadów zblokowanych na terenach Parku, a w otulinie - w miejscach o szczególnych walorach przyrodniczych oraz w strefach brzegowych jezior. Na terenach parku nie nale Ŝy lokalizowa ć baz oraz warsztatów naprawy sprz ętu mechanizacji rolnictwa, lokalizacj ę niewielkich obiektów tego typu przewiduje si ę na obszarze otuliny. Wybitne walory przyrodnicze i krajobrazowe oraz mało zanieczyszczone powietrze stwarzaj ą korzystne warunki do produkcji Ŝywno ści wysokiej jako ści oraz rozwoju agroturystyki. Gospodarowanie w oparciu o zasady ekologiczne pozwoli na stworzenie nowego typu gospodarstw rolnych na tym obszarze. B ędą to gospodarstwa, w których funkcja rolna b ędzie powi ązana z turystyczn ą (tzw. agroturystyka). Poł ączenie tych funkcji stworzy szans ę rozwojowe dla średniej wielko ści gospodarstw (15-25ha), które powinny dominowa ć na obszarze Parku i obszarze chronionego krajobrazu. Propozycje lokalizacji gospodarstw produkuj ących Ŝywno ść wysokiej jako ści (dla szpitali, Instytutu Matki i Dziecka itp.) dotycz ą głównie terenów po byłych gospodarstwach uspołecznionych i wyst ępuj ących głównie w obr ębie obszarze chronionego krajobrazu w rejonie miejscowo ści Gubławki, Rudnia, Szymbark, Wieprz i Ziele ń. Tereny te spełniaj ą wymagania w zakresie: poło Ŝenia, struktury u Ŝytków rolnych, czysto ści gleby, powietrza i wody.

10.2. Gospodarka le śna. Podstaw ą prowadzenia gospodarki le śnej w PKPI ma by ć „Plan Urz ądzenia Lasu”, sporz ądzony zgodnie z zasadami „Instrukcji Urz ądzania Lasu, Hodowli i Ochrony Lasu” oraz Zarz ądzenie Nr 11/95 Generalnego Dyrektora Lasów Pa ństwowych w sprawie doskonalenia gospodarki le śnej na podstawach ekologicznych. Plan ten winien uwzgl ędnia ć ponadto zasady zawarte w niniejszym elaboracie, w celu uwzgl ędnienia wszystkich aspektów przyrodniczych i ekologicznych istotnych dla funkcji Parku. Lasy na terenie Parku powinny tak by ć zagospodarowane, aby mogły spełnia ć zadania kształtowania ekosystemów le śnych w ró Ŝnych warunkach środowiska przyrodniczego z zachowaniem zasad maksymalnego utrzymania tego terenu w stanie zadrzewionym z zachowaniem istniej ących, w znacznym stopniu naturalnych, krajobrazów le śnych oraz walorów przyrodniczych, krajoznawczych i rekreacyjnych. Celom tym nale Ŝy podporz ądkowa ć wszystkie zamierzenia w hodowli, ochronie i szeroko rozumianym u Ŝytkowaniu lasu tak w zakresie pozyskiwania drewna, jak i wykorzystania turystycznego.

I. Lasy ochronne o wybitnych walorach krajobrazowych.

1. Lasy glebochronne i wodochronne.

Wokół wszystkich jezior o powierzchni powy Ŝej 100 ha na terenie Parku oraz wzdłu Ŝ dróg: Susz - St. Dzierzgo ń, Susz - Jerzwałd - Zalewo, St. Dzierzgo ń - Siemiany - Iława nale Ŝy zachowa ć istniej ące drzewostany w pasie szeroko ści jednego oddziału i uzna ć je jako lasy ochronne krajobrazu. W lasach tych odnowienie i piel ęgnowanie oraz pozyskiwanie drewna powinno by ć poł ączone w jeden cykl zabiegów okre ślanych jako ci ęcia grupowe i jednostkowe oraz inne r ębnie zło Ŝone w odległo ści minimum 50 m od tych obiektów, poza sytuacjami kl ęskowymi wymuszonymi szkodliwymi czynnikami biotycznymi, abiotycznymi lub antropogenicznymi.

Plan zagospodarowania tych lasów jako glebo- i wodochronnych powinien okre śla ć szczegółowo zasady ci ągłego utrzymania ich w stanie zapewniaj ącym wypełnienie przez nie przede wszystkim funkcji, dla których zastały wydzielone:

- lasy glebochronne - w ich u Ŝytkowaniu przyj ąć zasad ę stosowania głównie ci ęć sanitarnych i piel ęgnacyjnych d ąŜą c do wytworzenia dolnego pi ętra. W razie powstania nadmiernego rozlu źnienia zwarcia, b ądź powstania luk, nale Ŝy niezwłocznie przyst ąpi ć do wprowadzenia grupowych i k ępowych dolesie ń lub podszytów glebochronnych, - lasy wodochronne - nale Ŝy przyj ąć zasad ę u Ŝytkowania tych lasów r ębni ą Id i IIId, a na powierzchniach pokl ęskowych rębni ą zupełn ą Ic.

2. Lasy rekreacyjne.

Drzewostany w promieniu do 2 km od granic zabudowy istniej ących miejscowo ści na terenie Parku i otuliny takich jak: Iława, Jerzwałd, Makowo, Przezmark, Siemiany (granice tych drzewostanów powinny wyznacza ć linie oddziałowe) - uzna ć jako rekreacyjne. Gospodarka le śna powinna by ć tu prowadzona na ni Ŝej wymienionych zasadach, w zale Ŝno ści od utworzonych stref, tj. strefa Lrl - szeroko ści jednego oddziału do granic zabudowy tych miejscowo ści i strefa Lr2 - o Dziennik Urz ędowy - 285 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

szeroko ści nast ępnego oddziału od granicy strefy Lrl. Zagospodarowanie tych drzewostanów powinno uwzgl ędnia ć zwi ększon ą ich penetracj ę przez przebywaj ących w tych miejscowo ściach turystów.

- w strefie Lrl

a) wiek r ębno ści drzewostanów powinien by ć okre ślony do naturalnego (pocz ątek obumierania drzew) nie dopuszczaj ąc jednak do deprecjacji drewna. Ci ęcia mog ą by ć wykonywane tylko r ębni ą grupow ą i jednostkow ą. Odnowienia naturalne lub sztuczne dokonywa ć wyro śni ętymi sadzonkami. W ci ęciach piel ęgnacyjnych nale Ŝy zapewni ć zachowanie zwarcia pionowego w biogrupach z gatunkami cieniozno śnymi oraz tworzy ć linie widokowe (trasy spacerowe i małe polany). Efektem ci ęć piel ęgnacyjnych powinny by ć estetycznie uformowane biogrupy zło Ŝone z odpowiednio zestawionych gatunków, b) w zakresie rekreacyjnego zagospodarowania zaleca si ę wyznaczenie w porozumieniu z Dyrektorem ZPK:

- powierzchnie jednofunkcyjne, miejsca odpoczynku - małe powierzchnie przeznaczone do biernego, czasowego i indywidualnego lub grupowego wypoczynku (bez prawa rozstawiania namiotów i noclegowania), - liniowe ście Ŝki zdrowia, trasy wyposa Ŝone w urz ądzenia do ćwicze ń fizycznych, - ście Ŝki dydaktyczne - trasy o programie przyrodniczo-poznawczym, ście Ŝki i drogi spacerowe; urz ądzenia spacerowe; urz ądzenia dla odpoczynku - ławki, inne miejsca do siedzenia, stoły, zadaszenia, grzybki, altany, wiaty, koliby, urz ądzenia do zabawy dla dzieci, estetyczne pojemniki na śmieci.

- w strefie Lr2 a) wiek wyr ębu drzewostanów powinien by ć podwy Ŝszony przynajmniej o jedn ą klas ę wieku w stosunku do dotychczas obowi ązuj ącego na terenie Parku. Stosowa ć rębnie stopniowe i cz ęś ciowe, na siedliskach boru świe Ŝego mo Ŝna stosowa ć r ębnie zupełn ą Ic w celu przebudowy drzewostanów pokl ęskowych oraz odnowie ń naturalnych. Odnowienia naturalne w miar ę potrzeby uzupełnia ć odnowieniem sztucznym. W ci ęciach piel ęgnacyjnych faworyzowa ć drzewa silne, tworz ące szkielet drzewostanu oraz gatunki domieszkowe, b) w zakresie rekreacyjnego zagospodarowania zaleca si ę wyznaczy ć: - szlaki turystyczne, - ście Ŝki dydaktyczne, - ście Ŝki i drogi spacerowe.

II. Lasy ochrony krajobrazu.

Do lasów tych nale Ŝy zaliczy ć wszystkie pozostałe drzewostany, które nie zostały obj ęte wcze śniej wymienionymi formami szczególnej ochrony. Z uwagi na fakt, i Ŝ cało ść lasów Parku to lasy krajobrazowe, gospodarka le śna powinna tu by ć podporz ądkowana celom podanym we wst ępie. Najistotniejsze zasady zagospodarowania, gwarantuj ące utrzymanie istniej ących walorów krajobrazowych, przyrodniczych i turystyczno-rekreacyjnych, odnosz ące si ę mi ędzy innymi do wieku r ębno ści, etatu uŜytkowania, rodzajów r ębni, doboru gatunków, nasiennictwa i szkółkarstwa, odnowie ń i piel ęgnacji oraz ochrony lasu, podane zostały w operacie szczegółowym, stanowi ącym fragment III Cz ęś ci Planu Ochrony. W zakresie ochrony lasu przed szkodami od zwierzyny łownej niezb ędne jest prowadzenie prawidłowej gospodarki łowieckiej oraz regulacja stanu ilo ściowego zwierzyny w zale Ŝno ści od nasilenia szkód przez ni ą wyrz ądzonych. Rodzime gatunki zwierz ąt s ą nieodzownym komponentem bioró Ŝnorodno ści obszaru Parku. Maja one przede wszystkim du Ŝe znaczenie jako element o Ŝywiaj ący krajobraz. Jednak niektóre gatunki zwierzyny grubej (jele ń, ło ś i sarna) przy nadmiernie zag ęszczonych populacjach przez zgryzanie p ędów i spałowanie (ogryzanie kory), bez interwencji człowieka, przy braku naturalnych regulatorów populacji tych zwierz ąt, mog ą uniemo Ŝliwi ć naturalne i sztuczne odnowienia lasów. Praktycznie cały obszar Parku jest wyj ątkowo korzystnym biotopem do rozmna Ŝania i bytowania wy Ŝej wymienionej grupy zwierz ąt. Na całym terenie, ilo ści tej zwierzyny zdecydowanie przekraczaj ą dopuszczalne normy. Potwierdza to rozmiar szkód wyrz ądzanych przez ni ą w uprawach i miodnikach le śnych.

Aby umo Ŝliwi ć realizacj ę proponowanych zało Ŝeń hodowlano-ochronnych drzewostanów w gospodarce łowieckiej Parku nale Ŝy:

a) stosowa ć wszystkie metody ochrony upraw i młodników le śnych, takie jakie s ą stosowane w lasach gospodarczych z grodzeniami upraw wł ącznie. Przy obecnych stanach zwierzyny płowej, niemoŜliwe s ą praktycznie odnowienia lasu (o wła ściwym składzie gatunkowym), bez stosowania bardzo kosztownych ogrodze ń Bez zastosowania tego najbardziej radykalnego zabiegu ochronnego nie b ędzie mo Ŝliwe równie Ŝ wdro Ŝenie proponowanych zasad zagospodarowania lasów wła ściwych dla parku krajobrazowego. Nale Ŝy jednak mie ć świadomo ść , i Ŝ grodzenia nie s ą naturalnym elementem krajobrazu na tym terenie, a ich stosowanie jest wymuszone nadmiernym stanem zwierzyny płowej, b) prowadzi ć intensywny odstrzał zwierzyny płowej (utrzymuj ąc wła ściw ą struktur ę płciow ą i wiekow ą), systematycznie zwi ększając jej pozyskiwanie w celu doprowadzenia populacji do takich rozmiarów, przy których wielko ść szkód przez ni ą wyrz ądzanych w uprawach i młodnikach b ędzie gospodarczo zno śna, c) wzbogacanie bazy Ŝerowej zwierzyny:

- na ka Ŝde 1000 ha powierzchni le śnej nale Ŝy utrzyma ć w uprawie minimum 3 ha poletek Ŝerowych (poza pastwiskami i łąkami), w tym 1 ha np. obsadzonych topinamburem. Rozmieszczenie poletek powinno by ć w maksymalnym stopniu dostosowane do naturalnych ostoi zwierzyny i jej ciągów, - przyj ąć zasad ę, i Ŝ 5% powierzchni gruntów zarz ądzanych przez nadle śnictwa winno stanowi ć otwart ą lub półotwart ą przestrze ń, gdzie zwierzyna mogłaby korzysta ć z na świetlonego Ŝeru. Mo Ŝna w tym celu wykorzysta ć np. cz ęść Dziennik Urz ędowy - 286 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

istniej ących płazowizn i halizn, przez pozostawienie ich w stanie nieodnowionym gatunkami drzwiastym, a tylko gatunkami krzewów ch ętnie zgryzanych przez zwierzyn ę (równie Ŝ drzew owocowych), - obsadzi ć pobocza dróg le śnych, linii podziału powierzchniowego, rowów oraz obrze Ŝa lasów na granicy styku lasu a polami, drzewami i krzewami rodzimych gatunków li ściastych (w tym i drzew owocowych np. jabłoni płonki); post ępowanie takie na bardzo du Ŝe znaczenie równie Ŝ we wła ściwym kształtowaniu krajobrazu środowiska le śnego wewn ątrz drzewostanów, - nie powinno si ę zalesia ć istniej ących na terenie Parku ł ąk śródle śnych, - nale Ŝy prowadzi ć inne działania wynikaj ące z prawidłowo realizowanych zada ń gospodarki łowieckiej.

10.3. Turystyka.

I. Rodzaje i formy turystyki.

Turystyk ę krajoznawcz ą, turystyk ę wodn ą i turystyk ę pobytow ą - w formie agroturystyki i lecznictwa uzdrowiskowego w Siemianach - uznaje si ę za stałe funkcje Parku. W otulinie mog ą wyst ępowa ć ponadto inne formy turystyki pobytowej, wł ącznie z wypoczynkiem świ ątecznym. Plan przewiduje ich rozwój, podporz ądkowany celom Parku i wymogom ochrony jego środowiska. Turystyka, uwzgl ędniaj ąca niezb ędne uwarunkowania, stanowi jeden z głównych czynników wzrostu gospodarczego obszaru Parku i otuliny oraz podwy Ŝszenia dochodów mieszka ńców. Plan przypisuje szczególne znaczenie turystyce krajoznawczej, która uczestniczy w realizacji celów Parku, popularyzuj ąc i upowszechniaj ąc jego warto ści przyrodnicze, historyczne i kulturowe poprzez udost ępnianie i prezentacj ę cennych b ądź charakterystycznych terenów, miejscowo ści i obiektów. Turystyka krajoznawcza b ędzie uprawiana w ró Ŝnorodnych formach, z których za najbardziej popularne i maj ące najwi ęcej uczestników uznaje si ę nast ępuj ące:

1a. Turystyka wycieczkowa - autokarowa , o relacjach mi ędzyregionalnych z kierunków: - Gda ńsk, Malbork, - Szczecin, Grudzi ądz, - Pozna ń, Toru ń, - Płock, Warszawa, Białystok, Suwałki i Olsztyn.

Dojazdy z tych kierunków ł ączy szlak „okólny” poprzez: Stary Dzierzgo ń, Przezmark, Zalewo, Boreczno, Iław ę, Susz, Kamieniec do Starego Dzierzgonia. Ze szlaku okólnego krótkie si ęgaj ące prowadz ą do Szymbarka, rezerwatu „Jezioro Gaudy”, punktów widokowych na jeziora Rucewskie, do centrum informacyjnego i Zespołu Parkw w Jerzwałdzie oraz do rezerwatu je Ŝ. Jasne i ewentualnie Siemian (punkt widokowy naje Ŝ. Jeziorak); Obsług ę wymienionego szlaku w zakresie hotelowo-gastronomicznym zapewnia ć b ędą mogły miasta i cz ęś ciowo inne miejscowo ści na obszarze chronionego krajobrazu. Ze szlaku „okólnego” b ędą korzysta ć równie Ŝ tury ści indywidualni, posiadacze samochodów osobowych. Nale Ŝy zaznaczy ć, Ŝe jazda samochodami przez tereny Parku zwłaszcza le śne b ędzie ograniczona ze wzgl ędu na jej uci ąŜ liwo ść dla środowiska.

1b. Turystyka wycieczkowa grupowa i indywidualna - piesza, rowerowa, konna (wierzchem lub zaprz ęgu) - b ędzie prowadzona wyznaczonymi lub opisanymi trasami, wykorzystuj ącymi drogi le śne i polne oraz ście Ŝki dydaktyczne z udziałem przewodników (w rezerwatach przyrody). Wskazanie tego rodzaju tras w Planie Ochrony nie byłoby słuszne ze wzgl ędu na konieczno ść ich szczegółowego opracowania historyczno-etnograficznego i terenowego z uwzgl ędnieniem m.in. planowanych prac w zakresie gospodarki le śnej. W zestawie operatów szczegółowych do Planu znajduje si ę studium prezentuj ące zasady tworzenia tras, ujawniaj ących nie tylko bogactwo i pi ękno przyrody i krajobrazu, ale tak Ŝe mieszka ńców, ich dorobek, prze Ŝycia i legendy. Zasady te ilustruje projekt Piotrkowskiej trasy krajoznawczej, poprowadzonej w południowo-zachodniej i zachodniej cz ęś ci Parku.

2. Turystyka przyrodnicza - zyskuj ąca coraz wi ększ ą popularno ść , ł ączona z fotografowaniem unikalnych okazów fauny i flory, z obowi ązkowym na ogół, udziałem przewodników. Ta forma turystyki mo Ŝe by ć licz ącym si ę źródłem dochodu Zespołu Parków, jak równie Ŝ środkiem propagowania walorów Parku.

3. Turystyka wodna - jej znaczenie jako wa Ŝnej funkcji Parku wynika z rozległo ści powi ąza ń ze szlakami wodnymi Kraju i atrakcyjno ści krajobrazowej jeziora Jeziorak - głównego fragmentu szlaku Iława - Zalewo. Jeziorak, jego stan oraz sposoby turystycznego u Ŝytkowania stanowi ą zasadniczy problem w gospodarce turystycznej Parku. Poza tym, Ŝe jest on szlakiem turystycznym jest równie Ŝ drog ą wodn ą i akwenem rekreacyjnym dla stosunkowo du Ŝej liczby uczestników wypoczynku pobytowego (około 3800 osób). Razem z u Ŝytkownikami pól namiotowych liczba osób korzystaj ących z Jezioraka wynosi około 5300 osób. Z tego około 1200 osób mo Ŝe, w okresie szczytu sezonu letniego, przebywa ć jednocze śnie na wodzie w jednostkach pływaj ących. Uwzgl ędniaj ąc ocen ę chłonno ści Jezioraka mo Ŝna przyj ąć , Ŝe obecnie wykorzystuje si ę około 54% jego potencjału. Poniewa Ŝ stan tego jeziora, jak wynika z bada ń, wykazuje 5-cio krotne przekroczenie dopuszczalnego obci ąŜ enia fosforem, nale Ŝy:

- stopniowo doprowadza ć do ograniczenia u Ŝytkowania pól namiotowych nad Jeziorakiem od strony l ądu, - dąŜ yć do budowy systemów odbioru i utylizacji ścieków Siemianach i Makowie oraz do rozmieszczenia w nadbrze Ŝnych jednostkach osadniczych przystani wyposa Ŝonych w punkty odbioru ścieków i odpadów z jednostek pływaj ących, - dopu ści ć mo Ŝliwo ść budowy stanicy dla turystyki wodnej w Siemianach i o środka turystyki wodnej w rejonie Gubławek z wła ściwymi urz ądzeniami infrastruktury technicznej. Postulowa ć budow ę o środka turystyki wodnej w Zalewie.

Dziennik Urz ędowy - 287 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

4. Turystyka pobytowa - ze wzgl ędu na potrzeb ę ograniczania antropopresji na środowisko Parku w celu utrzymania istniej ących i przywracanych warto ści przyrodniczych oraz krajobrazowych, nie powinna by ć rozbudowywana za wyj ątkiem:

- terenów we wsi Siemiany, gdzie przewidywane jest wprowadzenie funkcji uzdrowiskowej (zgodnie z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego), - terenów zabudowy w jednostkach osadniczych posiadaj ących korzystne warunki dla prowadzenia agroturystyki.

Istniej ący zespół o środków wypoczynkowych w Makowie Plan uznaje za nadmiernie uci ąŜ liwy dla środowiska i nie gwarantuj ący bezpiecze ństwa dla u Ŝytkowników, i w zwi ązku z tym zaleca aby, w porozumieniu z Administracj ą Lasów Pa ństwowych oraz władzami gminy Iława, doprowadzi ć do powołania przedstawicielstwa u Ŝytkowników zespołu w celu przygotowania i etapowego przeprowadzenia kompleksowych działa ń sanizuj ących (z realizacj ą systemu odbioru i utylizacji ścieków wł ącznie) albo przeprowadzenia etapowej likwidacji przedmiotowego zespołu, z uwzględnieniem stanu technicznego obiektów. Rozwój turystyki pobytowej mo Ŝe by ć przewidywany w obr ębie obszaru chronionego krajobrazu Parku w rejonach m.in.: Jez. Szymbarskiego i Chełm Ŝyca oraz miejscowo ści Przezmark, Wieprz - Karpowo - Gubławki i S ąpy z uwzgl ędnieniem warunków niezb ędnych dla zachowania warto ści środowiska.

II. Wa Ŝniejsze zadania rozwoju.

Dostosowanie struktury zagospodarowania turystycznego do celów i potrzeb Parku b ędzie wymaga ć prowadzenia wieloletnich, etapowych działa ń przez Zarz ąd Parku, władze samorz ądowe i administracji pa ństwowej oraz zainteresowanych gestorów. Zakres i kolejno ść działa ń b ędzie wynikała z potrzeb i mo Ŝliwo ści uzyskania efektów. Potrzeby ocenione w Planie wskazuj ą, Ŝe do wa Ŝnych i pilnych zada ń nale Ŝy zaliczy ć:

- popraw ę standardu zagospodarowania pól namiotowych i ograniczenie ich uci ąŜ liwo ści w stosunku do środowiska, - opracowanie, wyznaczenie i co najmniej cz ęś ciowe zagospodarowanie krajoznawczych szlaków turystycznych dla uczestnictwa zbiorowego (grupowego), - popularyzacja i promocja agroturystyki oraz pomoc we wła ściwym przystosowaniu zabudowy wiejskiej do nowej funkcji, - dąŜ enie do zwi ększenia liczby opracowa ń niezb ędnych dla prowadzenia akcji wydawniczej o warto ściach przyrodniczo- krajobrazowych i historyczno-kulturowych Parku i Obszarze chronionego krajobrazu, - doprowadzenie do uruchomienia procesu poprawy warunków funkcjonowania zespołu obiektów wypoczynkowych w Makowie i wyeliminowania szkodliwo ści jego oddziaływania na środowisko, - budowa przystani jachtowych z urz ądzeniami do odbioru odpadów i ścieków w miejscowo ściach, w kolejno ści: Siemiany, Matyty, Zalewo, Makowo, Wieprz i Urowo.

III. Podstawowe dane liczbowe.

Prognoz ę warto ści liczbowych dla uznanych rodzajów i form turystyki w Parku i Obszarze chronionego krajobrazu opracowano uwzgl ędniaj ąc hierarchi ę celów Parku, wymagania niezb ędne dla zachowania warto ści przyrodniczych, stan aktualnego zagospodarowania turystycznego, klas ę walorów krajoznawczych i turystycznych oraz wyniki analizy chłonno ści turystycznej. Dane liczbowe dotycz ą: rozmieszczenia, rodzajów i ilo ści miejsc noclegowych, średniej dziennej liczby osób w sezonie letnim i w ci ągu roku. Rodzaje i liczby miejsc noclegowych, z rozmieszczeniem na obszarze Parku i Obszarze chronionego krajobrazu, zamieszczono w tabeli nr 7. Podano ogólne dane z prognozy docelowej dla dwu administracyjnych cz ęś ci Parku i Obszaru chronionego krajobrazu.

Tabela 7. Rodzaje, liczba i rozmieszczenie miejsc noclegowych na obszarze Parku i otuliny.

Rodzaje i liczba miejsc Poło Ŝenie Miejsca razem całoroczne sezonowe obozowiskowe liczba % liczba % liczba % Park 4700 1360 14,5 2110 22,3 1230 13,2 w tym: - cz ęść pomorska 180 50 100 30 - - - - cz ęść olszty ńska 4520 1310 2010 200 Otulina 4700 900 9,3 2570 27,3 1230 13,2 w tym: - cz ęść pomorska 1930 220 200 - 1500 1070 - - - cz ęść olszty ńska 2780 680 1030 Razem 9400 2260 24,0 4680 49,6 2460 26,4 w tym: - cz ęść pomorska 2100 270 2,8 17,0 230 2,4 1600 3080 - cz ęść olszty ńska 7300 1990 21,2 32,6 1230 23,8

Szacunkow ą średni ą dzienn ą liczb ę osób rekreuj ących na terenach Parku i Obszarze chronionego krajobrazu w okresie 15.07-15.08, przy zało Ŝonym 80% wykorzystaniu miejsc noclegowych przedstawiono w tab. 8.

Tabela 8. Szacunkowa średnia dzienna liczba osób rekreuj ących na terenach Parku i otuliny.

W obiektach noclegowych Razem z ruchem bez-noclegowym W dniach wypoczynku świ ątecznego Park 4200 5000 5500 Otulina 4200 5000 6000 Dziennik Urz ędowy - 288 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

10.4. Gospodarka rybacka.

Na obszarze Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego (PKPI) znajduje si ę około 40 jezior, z których ponad 50% powierzchni przypada na jeden z bardziej interesuj ących geograficznie i przyrodniczo kompleksów wodnych w Polsce - kompleks jeziora Jeziorak. Oprócz istotnych walorów przyrodniczych, szereg jezior (w tym głównie Jeziorak) posiada tak Ŝe inne walory, b ędące m.in. cennymi u Ŝytkami rybackimi oraz obiektami rekreacyjnymi. Suma wspomnianych warto ści przes ądza o konieczno ści wzmo Ŝonej ochrony tych jezior, pojmowanej nie tylko jako zespół zabiegów „konserwatorskich", ale jako równoległe prowadzenie u Ŝytkowania rybackiego - w tym głównie eksploatacji pogłowia ryb i zarybiania wód - uznawanego współcześnie za jedno z podstawowych narz ędzi skutecznej ochrony ekosystemów wodnych.

l. Uwarunkowania u Ŝytkowania rybackiego.

Wśród licznych uwarunkowa ń wpływaj ących na stan środowiska oraz sposoby i efekty rybackiego u Ŝytkowania jezior PKPI trzy czynniki mo Ŝna uzna ć za najwa Ŝniejsze:

- przebiegaj ący proces przyspieszonej eutrofizacji, - intensywne u Ŝytkowanie rekreacyjne, - znaczn ą presj ę w ędkarsk ą.

Na temat zmian zachodz ących w pogłowiu ryb pod wpływem wymienionych czynników istnieje do ść bogata literatura naukowa oraz liczne opracowania, które Zakład Bioekonomiki IR Ś wykonał dla gospodarstw rybackich, instytucji i urz ędów (patrz spis literatury). Opisane w nich prawidłowo ści - co wykazała wst ępna analiza gospodarki rybackiej - jednoznacznie dotycz ą jezior PKPI.

2. Ocena gospodarki rybackiej i stanu środowiska jezior.

1. Na terenie Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego oraz w Obszarze chronionego krajobrazu, według danych Biura Planowania Przestrzennego w Olsztynie, znajduj ą si ę 43 zbiorniki jeziorne o ogólnej powierzchni 6 003,1 ha, a wg Katalogu Jezior Polski (Choi ński, 1991) 40 jezior o ł ącznej powierzchni 5 693,1 ha. 2. Profesjonalna gospodarka rybacka wg danych Zakładu Rybackiego Skarbu Pa ństwa w Iławie w Administrowaniu w latach 1971-1994 prowadzona była w 24 obiektach jeziornych o ogólnej powierzchni 5945,33 ha. Ujawniona rozbie Ŝno ść w zakresie powierzchni jest jeszcze wi ększa, je śli uwzgl ędni si ę, Ŝe szereg zbiorników na terenie PKPI jest u Ŝytkowanych przez inne podmioty. 3. Średnia wieloletnia wydajno ść tych jezior - nie licz ąc odłowów w ędkarskich wynosiła około 26 kg/ha, a wi ęc w sumie wyra Ŝała si ę przeci ętn ą roczn ą produkcj ą 155 tysi ęcy kg ryb o warto ści około 750 tys. zł rocznie. Przy prowadzeniu gospodarki rybackiej w jeziorach PKPI zatrudnionych jest aktualnie około 30 osób. 4. Wysoko ść odłowów w ędkarskich z jezior PKPI nale Ŝy oszacowa ć na podobny rz ąd wielko ści. 5. Poza nielicznymi zbiornikami, głównie mniejszymi i śródle śnymi, jeziora PKPI jako cało ść s ą poddane silnemu oddziaływaniu procesu przyspieszonej eutrofizacji, a w przypadku kompleksu jeziora Jeziorak równie Ŝ i innych szkodliwych zakłóce ń. 6. Aktualny stan środowiska jezior PKPI jest krytyczny, ulega stałemu pogorszeniu i wymaga podj ęcia radykalnych kroków przeciwdziałaj ących ich dalszej degradacji. Wysoce istotn ą rol ę w tym zakresie (tj. przeciwdziałania) ma gospodarka rybacka. 7. Analiza wieloletnich materiałów o gospodarce rybackiej prowadzonej na jeziorach PKPI, niezale Ŝnie od innych źródeł informacji, potwierdza w pełni stwierdzenie zawarte w punkcie 6. 8. Typowym pod tym wzgl ędem przykładem s ą zmiany w pogłowiu ryb w jeziorach dorzecza rzeki Osy. Zmiany te, całkowicie zgodne z klasycznymi modelami zachowa ń pogłowia ryb w jeziorach podlegaj ących silnej eutrofizacji, polegaj ą najogólniej na spadku odłowów i zag ęszczeniu cennych gatunków ryb (koregonidów, drapie Ŝnych, karpiowatych literalnych), a tak Ŝe du Ŝych sortymentów mniej cennych karpiowatych (leszcza du Ŝego i średniego oraz płoci średniej), post ępuj ącym równolegle ze wzrostem małocennych karpiowatych (drobnego leszcza i płoci oraz karpia). 9. Mało cenne karpiowate, je śli nie podlegaj ą ograniczeniom poprzez intensywne połowy rybackie, całkowicie „opanowuj ą” środowisko jezior ze wszystkimi wielostronnymi negatywnymi nast ępstwami - zarówno ekologicznymi jak i ekonomicznymi. W omawianym tu przykładowo kompleksie jezior dorzecza Osy wyra Ŝa si ę to w spadku ogólnych odłowów o 20%, gatunków drapie Ŝnych (czyli naturalnych regulatorów pogłowia ryb) o 30% i ogólnego przychodu o prawie 30% w latach 1982-2004 w porównaniu do okresu poprzedniego. 10. Z tego punktu widzenia stan środowiska jezior PKPI jest zdecydowanie zły: w latach 1982-2004 w prawie 84% ogólnej ich powierzchni udział tych niepo Ŝą danych - a w dalszej konsekwencji szkodliwych drobnych sortymentów małocennych gatunków karpiowatych przekraczał średnio 50% odłowów całkowitych. 11. Prowadzenie profesjonalnej, intensywnej gospodarki rybackiej ma w tym kontek ście charakter imperatywu i nieodzownego elementu ochrony tych jezior. 12. Podstaw ą prowadzenia gospodarki rybackiej w jeziorach poło Ŝonych na terenie Parku powinien by ć szczegółowy i kompleksowy „Plan gospodarowania rybackiego i ochrony jezior Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego”.

Uwagi i zalecenia dotycz ące rybackiego u Ŝytkowania jezior w Parku Krajobrazowym Pojezierza Iławskiego:

1. Ka Ŝde jezioro na terenie PKPI oraz w Obszarze chronionego krajobrazu wymaga opracowania operatu rybackiego gospodarowania, wynikaj ącego z przepisów ustawy o rybactwie śródl ądowym. Odnosi si ę to do jezior u Ŝytkowanych przez wszystkich u Ŝytkowników, jak równie Ŝ dotychczas rybacko nie u Ŝytkowanych. 2. Wspomniane operaty, uzupełniane przez Dyrekcj ę Parku i wojewódzkie organy ochrony przyrody, winny uwzgl ędnia ć w pełni interesy innych u Ŝytkowników wód, w szczególno ści za ś cele ekologiczne, wynikaj ące z zasad ochrony środowiska Dziennik Urz ędowy - 289 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz. przyrodniczego Parku. Stwarza to wymóg przeprowadzenia - na etapie sporz ądzania operatów - stosownych konsultacji i uzgodnie ń, zwłaszcza z odpowiednimi wojewódzkimi władzami ochrony przyrody i Dyrekcj ą Parku. 3. Ka Ŝde jezioro powinno mie ć zało Ŝon ą tzw. „Ksi ąŜ kę gospodarcz ą jeziora”, zawieraj ącą aktualn ą dokumentacj ę prowadzonej w nim gospodarki rybackiej. Wszelkie zabiegi rybackie powinny by ć szczegółowo dokumentowane w formie umo Ŝliwiaj ącej dokonywanie bie Ŝą cych analiz stanu ekosystemu. 4. Niezale Ŝnie od pilnej potrzeby sporz ądzenia w/w operatów, do czasu ich sporz ądzenia, w jeziorach Parku powinna by ć prowadzona, a w niektórych przypadkach „wprowadzona” racjonalna gospodarka rybacka, zwłaszcza za ś systematyczna eksploatacja rybacka, ukierunkowana szczególnie na ograniczanie drobnych sortymentów mniej cennych gatunków ryb karpiowatych. 5. Wymóg prowadzenia systematycznej eksploatacji, niezale Ŝnie od jej funkcji informacyjnej o stanie środowiska jezior i maj ącej w istocie charakter zabiegu ochronnego ekosystemów wodnych, wynika ze złego stanu środowiska jezior Parku, opanowywanego - głównie wskutek post ępuj ącego procesu eutrofizacji - przez drobne sortymenty mniej cennych ryb karpiowatych tj. małego leszcza, drobnej płoci i karpia. Stan ten charakteryzuje znamienny fakt, Ŝe w latach 1983-2004 na 95% powierzchni jezior Parku ich udział przekraczał 50% ogólnych odłowów i/lub uległ w porównaniu z okresem 1971-1982 powa Ŝnemu wzrostowi. 6. Postulat prowadzenia systematycznej eksploatacji rybackiej, a nawet jej intensyfikacji dotyczy w szczególno ści jezior: Witoszewskie, Czerwica, Gł ębokie, Ossa, Plajtek Du Ŝy i Mały (grupa A), w których w latach 1983-2004 odsetek leszcza małego w odłowach wzrósł trzykrotnie w porównaniu do okresu 1971-1982, nast ępnie jezior: B ądze, Gardyny, Silm, Piotrowskie, Mołtawa, Gaudy, Januszewskie, Z ąbrówno i Kawki (grupa B), w których stosowny odsetek uległ ponad 2- krotnemu zwi ększeniu, mniej za ś jezior: Jeziorak, Płaskie, Rac ąg Du Ŝy i Mały, Szymbarskie i Kolmowo (grupa C), w których odsetek ten uległ nawet pewnemu zmniejszeniu. Na tym tle znamienny jest fakt, Ŝe w grupie A w latach 1983-2004 około 56% powierzchni jezior nie było w cyklach całorocznych eksploatowanych, w grupie B odpowiednio około 21%, za ś w grupie C jeziora były eksploatowane ka Ŝdego roku. Innymi słowy, w jeziorach w których eksploatacja rybacka prowadzona była systematycznie, w porównywanych 2 okresach nie nastąpił wzrost zag ęszczenia szkodliwych ekologicznie i małocennych gospodarczo drobnych sortymentów ryb karpiowatych. 7. Systematyczna eksploatacja oraz zarybienie nale Ŝą do podstawowych warunków utrzymania w ekosystemach jeziorowych bioró Ŝnorodno ści gatunkowej. Przykładowo, w wyodr ębnionej grupie C odłów gatunków drapie Ŝnych (w kg/ha) w okresie 1983-2004 wzrósł o 6% w porównaniu z okresem 1971-1982, podczas gdy w pozostałych dwóch grupach (A i B) uległ znacznemu obni Ŝeniu. W celu zachowania bioró Ŝnorodno ści gatunkowej ichtiofauny, tak jak do tej pory, jeziora PKPI powinny by ć zarybiane gatunkami cennymi: w ęgorzem, szczupakiem, sandaczem, linem i karasiem. Zarybianie gatunkami obcymi dla naszej ichtiofauny jest zabronione. 8. Z wyj ątkiem jezior rezerwatowych (Jasne, Gaudy i Czerwica) pozostałe zbiorniki PKPI mog ą by ć udost ępnione do wędkowania. Mniejsze i dotychczas „niewykorzystane” rybacko jeziora, po szczególnie wnikliwej analizie i szczegółowych uzgodnieniach z Dyrekcj ą Parku powinny zosta ć specjalnie zagospodarowane dla celów w ędkarskich. 9. Jezioro Jasne winno by ć całkowit ą i rygorystycznie przestrzegan ą ochron ą, wł ączaj ąc w to zakaz prowadzenia jakiejkolwiek działalno ści rybackiej. 10. Na wszystkich jeziorach PKPI powinny by ć surowo przestrzegane zasady ochrony ekosystemów wodnych dotycz ące lokalizacji i wykorzystania rekreacji stałej (domki letniskowe) i okresowej (biwaki, pola namiotowe). Postulat ten dotyczy zwłaszcza jezior o powierzchni mniejszej ni Ŝ 100 ha, na których działalno ść rekreacyjna powinna by ć ograniczona. 11. Na terenie PKPI nie przewiduje si ę innych wła ścicieli jezior poza Skarbem Pa ństwa.

10.5. Gospodarka wodno-melioracyjna. Zaleca si ę prowadzenie gospodarki wodnej w sposób optymalny dla zachowania walorów środowiska, a wi ęc nawi ązuj ący do potrzeb gospodarki le śnej i umiarkowanie intensywnego rolnictwa. Na obszarze Parku i Obszaru chronionego krajobrazu nale Ŝy preferowa ć tzw. mał ą retencj ę, tj. wzrost pojemno ści wodnej gleb (fito- i agromelioracja), naturalnych oczek wodnych i podmokło ści, szczególnie poło Ŝonych w strefie wododziałów. Nale Ŝy unika ć przegradzania cieków budowlami pi ętrz ącymi, stosowa ć zabudow ę ro ślinn ą zamiast technicznej.

W pracach melioracyjnych na obszarze Parku zaleca się:

1. Zachowanie obecnego stanu sieci wód powierzchniowych. Wynika st ąd konieczno ść bie Ŝą cej konserwacji urz ądze ń melioracyjnych. Zakres oraz terminy tych prac winny by ć uzgadniane z Dyrekcj ą Parku. 2. Tworzenie sytuacji nowych w zakresie gospodarki wodnej powinno zmierza ć przede wszystkim do przywrócenia stanu naturalnego, który istniał dawniej. Zaleca się daleko posuni ętą ostro Ŝno ść : nale Ŝy ustali ć przewidywany zasi ęg wprowadzanych zmian oraz wpływ na istniej ące zespoły ro ślinne i faun ę. Wymagane jest uzgodnienie zarówno zakresu, jak i technologii oraz terminów prowadzenia prac. Nowe inwestycje melioracyjne mog ą by ć realizowane wył ącznie na podstawie decyzji wojewody, wydanej w uzgodnieniu z Dyrektorem Parku. 3. W warunkach naturalnych odpływ wód powierzchniowych odbywa si ę kaskadowo, poprzez szereg stałych lub okresowych małych zbiorników wodnych, gdzie zachodzi sedymentacja niesionych przez wody substancji (w tym biogennych). W toku melioracji takie zbiorniki były zazwyczaj osuszane. W ramach renaturalizacji wskazane byłoby ich odtwarzanie ł ącznie z typow ą ro ślinno ści ą. Podobnie odprowadzanie wód z sieci melioracyjnej do jezior powinno odbywa ć si ę poprzez poro śni ęte szuwarami obni Ŝenia lub zatoki. 4. Bardzo cenne przyrodniczo s ą małe obni Ŝenia terenu gromadz ące wody roztopowe i wezbraniowe, gdzie odbywa si ę rozród niektórych zwierz ąt np.: Ŝab i szczupaków. Enklawy takie nie powinny by ć osuszane; wskazane jest utrzymanie typowego dla warunków naturalnych zakresu waha ń poziomu wody. 5. Bytowanie cz ęś ci gatunków fauny zwi ązane jest z prowadzon ą od wieków gospodark ą roln ą. Szczególnie cenne s ą w tym wzgl ędzie u Ŝytki zielone. Wskazane wi ęc s ą zabiegi melioracyjne prowadz ące do utrzymania w u Ŝytkowaniu tych obszarów. 6. Nale Ŝy chroni ć sie ć melioracyjn ą przed odprowadzeniem przed odprowadzaniem do niej ścieków, w tym tak Ŝe odcieków z budynków inwentarskich. Dziennik Urz ędowy - 290 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Jako instrukcj ę w zakresie meloracji na obszarze PKPI, do czasu ukazania si ę nowszych wytycznych, zaleca si ę „Warunki techniczne prowadzenia robót z zakresu melioracji i gospodarki wodnej na terenach o szczególnych wartościach przyrodniczych” praca zbiorowa pod red. P. Unickiego, wydawnictwo PIO Ś W-wa 1988 r. Aktualny stan urz ądze ń melioracyjnych z reguły nie koliduje z ochron ą środowiska jednak proponowane pi ętrzenie „Zbiornika Jeziorak” (11 jezior, w tym na omawianym obszarze: Jeziorak, Płaskie, Ewingi, Rucewo Wielkie i Małe) wzbudza wiele kontrowersji. Wobec kolizji interesów licznych u Ŝytkowników wód i obszarów przyległych, konieczne wydaje si ę opracowanie ekspertyzy dotycz ącej optymalizacji gospodarki wodnej z punktu widzenia ochrony przyrody, przy uwzgl ędnieniu stanu gospodarki wodnej (zwłaszcza poziomów jezior) z okresu mi ędzywojennego.

11. Infrastruktura techniczna. Komunikacja. Podstawowy układ komunikacyjny. W zało Ŝeniach proponuje si ę adaptacj ę wewn ętrznego systemu komunikacyjnego Parku i jego powi ązania z układem zewn ętrznym, postuluj ąc wprowadzenie zmian, niezb ędnych w celu wyeliminowania, wzgl ędnie zmniejszenia do minimum sytuacji konfliktowych ze środowiskiem. W zwi ązku z powy Ŝszym postuluje si ę za podj ęcie działa ń w zakresie:

zmiany funkcji dróg - zmiana przyczyni si ę w przyszło ści do zmniejszania nat ęŜ enia ruchu na drogach przebiegaj ących przez otulin ę Parku oraz do uporz ądkowania układu i zbli Ŝenia go do funkcji, jak ą układ ten ju Ŝ wła śnie spełnia, ograniczenia ruchu - ograniczenia szybko ści i zakaz zatrzymywania pojazdów zwi ązane z zanieczyszczeniem środowiska i hałasem oraz ochron ę zwierz ąt przechodz ących swoimi ci ągami przez drogi kołowe, ograniczenie uci ąŜ liwo ści hałasu i zanieczyszcze ń powietrza - poprzez tworzenie pasów zieleni izolacyjnej przy drogach krajowych przechodz ących przez Park lub w bezpo średnim sąsiedztwie, ograniczenie uci ąŜ liwo ści zanieczyszcze ń wód - planowanie tras przewozu substancji niebezpiecznych poza strefami szczególnie chronionymi, - ograniczenia pr ędko ści, - optymalne u Ŝywanie soli w okresie zimy, inne ograniczenia - nale Ŝy wprowadzi ć zakaz u Ŝywania ŜuŜla i popiołów do ulepszenia nawierzchni dróg, stosowa ć za ś materiały naturalne takie jak Ŝwir i kruszywo naturalne.

Zasady ochrony środowiska w utrzymaniu dróg. Ochrona przed hałasem drogowym Czynniki wpływaj ące na poziom hałasu drogowego: - nat ęŜ enie ruchu, - średnia pr ędko ść potoku pojazdów, - struktura ruchu (udział pojazdów hała śliwych), - płynno ść ruchu, - pochylenie drogi,, - faktura nawierzchni (jej rodzaj i stan), - rodzaje terenu pomi ędzy drog ą a odbiorc ą (pokrycie i ukształtowanie), - ekranowanie akustyczne elementów ekranizuj ących, tj. osłon przeciwhałasowych, zieleni i innych przeszkód. Zasady ograniczania poziomu hałasu drogowego (u źródła) to: - przebudowa drogi maj ąca na celu złagodzenie pochyle ń podłu Ŝnych niwelety i wyciszenie nawierzchni, - ograniczenie metodami administracyjnymi nat ęŜ enia ruchu, eliminowanie udziału pojazdów ci ęŜ kich i hała śliwych, ograniczenie pr ędko ści przejazdu; - poprawa płynno ści ruchu i zmniejszenie zatrzyma ń.

Zasady zwi ększenia tłumienia hałasu pomi ędzy drog ą a odbiorc ą to umieszczanie elementów ekranizuj ących. W terenach przy obiektach wra Ŝliwych akustycznie nale Ŝy unika ć wykonywania nawierzchni specjalnie uszorstnionych (np. grysy wtłaczane, nawierzchnie powierzchniowo utrwalane), nawierzchni z kostki, klinkieru i bruku oraz nawierzchni betonowych.

Ochrona przed zanieczyszczeniem powietrza Jednym z najwa Ŝniejszych negatywnych skutków wywoływanych przez ruch drogowy w strefie oddziaływa ń na środowisko jest zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego w sąsiedztwie dróg. Pojazdy samochodowe w czasie jazdy emituj ą gazy spalinowe, które s ą źródłem du Ŝej ilo ści substancji toksycznych. Oprócz tego na skutek wzajemnych oddziaływa ń opon i nawierzchni a tak Ŝe zu Ŝywania si ę elementów pojazdu powstaj ą zanieczyszczenia w postaci pyłów. Najbardziej pospolitymi szkodliwymi substancjami powstaj ącymi wskutek ruchu pojazdów są: - tlenek w ęgla (CO), - tlenki azotu (N0 x), - zwi ązki ołowiu (Pb) i kadmu (Cd), - węglowodory, - tlenki siarki (S0 x), - aldehydy, - cz ąstki smoły i sadzy. Ochrona wód w otoczeniu dróg Dziennik Urz ędowy - 291 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Źródłami zanieczyszczenia s ą spływy deszczowe i roztopowe z nawierzchni dróg oraz ewentualne zrzuty niebezpiecznych substancji wskutek wypadków drogowych. Głównymi składnikami zanieczyszczenia spływów z dróg s ą: - zawiesiny, - metale ci ęŜ kie i inne substancje toksyczne, - zwi ązki biogenne (azot, fosfor), - chlorki, - zwi ązki organiczne i nieorganiczne, - substancje ropopochodne.

W nawi ązaniu do rozporz ądzenia RM z dnia 14 grudnia 1987 r. (pkt. l .23) przyjmuje si ę: - do wód stoj ących zaliczanych do I i II klasy czysto ści nie nale Ŝy odprowadza ć ścieków opadowych z dróg bezpo średnio bez ich oczyszczenia, - do wód stoj ących zaliczanych do III klasy czysto ści ścieki opadowe z dróg mog ą by ć wprowadzone bezpo średnio pod warunkiem, Ŝe średnioroczne st ęŜ enie zanieczyszcze ń nie przekroczy w tych odpływach warto ści podanych w rozporz ądzeniu.

Zaopatrzenie w wod ę. Sprzyjaj ące warunki hydrogeologiczne i dobra jako ść wód wgł ębnych daj ą podstawy do programowania zbiorowego zaopatrzenia w wod ę wszystkich wi ększych jednostek osadniczych z wodoci ągów lokalnych b ądź grupowych. Wykorzystane winny by ć do tego celu w maksymalnym stopniu istniej ące, wydajne odwierty studzienne. W celu ochrony środowiska, jak równie Ŝ podniesienia standardu Ŝycia ludno ści zamieszkałej na terenie Parku Krajobrazowego nale Ŝy d ąŜ yć do obj ęcia mo Ŝliwie całej ludno ści sieci ą wodoci ągow ą realizuj ąc równolegle w miar ę mo Ŝliwo ści kanalizacj ę sanitarn ą.

Kanalizacja sanitarna. Specyfika terenu rodzaj zagospodarowania przestrzennego oraz wysokie wymogi stawiane w zakresie ochrony i kształtowania środowiska wymagaj ą w gospodarce ściekowej uwzgl ędnienia poni Ŝszych uwarunkowa ń:

1. Przy projektowaniu oczyszczalni ścieków nale Ŝy uwzgl ędni ć technologie pozwalaj ące na redukcj ę zanieczyszcze ń oraz nadmiaru biogenów do poziomu dopuszczalnego, zgodnego z aktualnie obowi ązuj ącymi przepisami z uwzgl ędnieniem naturalnej chłonno ści odbiornika; 2. W miejscowo ściach, w których projektuje si ę nowe zainwestowanie, a połoŜonych nad jeziorami, konieczne jest wykonywanie sieci wodoci ągowej równolegle z sieci ą kanalizacyjn ą oraz obiektami utylizacji ścieków; 3. W miejscowo ściach jw., w których ju Ŝ istnieje sie ć wodoci ągowa priorytetowo nale Ŝy potraktowa ć gospodark ę ściekow ą z uwzgl ędnieniem kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków b ądź systemów przesyłowych tłocznych; 4. Odprowadzenie ścieków z oczyszczalni powinno si ę odbywa ć poprzez III stopie ń biologiczny oczyszczalni do cieków bądź rzek, poprzez mo Ŝliwie najdłu Ŝsze odcinki, z wykluczeniem bezpo średniego spływu do jezior; 5. W d ąŜ eniu do ograniczenia ilo ści ścieków nale Ŝy stosowa ć oszcz ędne gospodarowanie wod ą i nie stosowa ć technologii wodochłonnych w miejscowo ściach poło Ŝonych wzdłu Ŝ jeziora Jeziorak, jeziora Płaskie, jeziora Ewingi oraz w zlewni tych jezior na terenie Parku; 6. Priorytetowo nale Ŝy potraktowa ć rozwi ązania gospodarki ściekowej w miejscowo ściach: Szałkowo, Siemiany, Makowo, Jerzwałd, Matyty, Dobrzyki, Jezierce (Kiemiany) z uwagi na degraduj ący wpływ ścieków na jeziora: Jeziorak, Płaskie, Rucewo Du Ŝe; 7. Przyjmuje si ę, Ŝe oczyszczalnie powinny powsta ć w miejscowo ściach, w których obliczeniowa ilo ść ścieków w perspektywie wyniesie 50 m 3/d i wi ęcej; 8. Wszystkie nowopowstaj ące obiekty utylizacji ścieków powinny posiada ć punkt zlewny dla ścieków dowo Ŝonych z miejscowo ści mniejszych; 9. Nie dopuszcza si ę do wywozu ścieków na wylewiska. Wszystkie produkowane na terenie Parku ścieki winny by ć oczyszczane w oczyszczalniach o odpowiednim stopniu redukcji zanieczyszcze ń. Propozycje rozwi ąza ń dla gmin Stary Dzierzgo ń oraz Susz przedstawiono w oparciu o obowi ązuj ące plany gmin.

Zaopatrzenie w gaz. W okresie perspektywicznym przewiduje si ę na terenie Parku: - zgodnie z „Koncepcj ą gazyfikacji gminy Iława” zaopatrzenie w gaz miejscowo ści tej gminy poprzez stacje redukcyjne I stopnia gazoci ągami średniego ci śnienia; - zgodnie ze „Studium programowym gazyfikacji województwa olszty ńskiego” zaopatrzenie w gaz miasta i gminy Zalewo z kierunków Olsztynek - Iława poprzez Miłomłyn oraz Dobre Miasto - Mor ąg poprzez Małdyty. Zgodnie z zatwierdzonym miejscowym planem ogólnym zagospodarowania przestrzennego gminy Stary Dzierzgo ń gmina ta nie jest przewidywana do zasilania w gaz ziemny. Przewiduje si ę zaopatrzenie jej w gaz płynny propan-butan. Miejscowo ści znajduj ące si ę na terenie Parku z gminy Susz przewiduje si ę zaopatrzy ć w gaz ze stacji redukcyjnej I stopnia przy mie ście Susz oraz proponuje si ę wykonanie spinki układu przesyłowego gazu w tym rejonie poprzez gazoci ąg wysokiego ci śnienia Susz - Iława. Odno śnie województwa pomorskiego powy Ŝsze przewidywania s ą postulatywne.

Gospodarka cieplna i zanieczyszczenie powietrza. Na obszarze Parku i otuliny dla potrzeb grzewczych postukuje si ę stosowanie kotłowni opalanych gazem lub olejem opałowym. Istniej ące małe kotłownie w wypadkach adaptacji nale Ŝy modernizowa ć w sposób zmniejszaj ący ich uci ąŜ liwo ść dla środowiska (przechodzenie na inny rodzaj paliwa ni Ŝ w ęgiel, stosowanie urz ądze ń odpylaj ących oraz odsiarczaj ących). Dziennik Urz ędowy - 292 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Istniej ące wi ększe kotłownie w Iławie nale Ŝy modernizowa ć poprzez zastosowanie kotłów z paleniskami fluidalnymi i wysokosprawnymi urz ądzeniami odpylaj ącymi i odsiarczaj ącymi. Dla adaptowanych sezonowych i całorocznych obiektów turystycznych jako źródło ciepła dla potrzeb grzewczych nale Ŝy przyjmowa ć energi ę elektryczn ą, gaz lub olej opałowy. Ponadto niezb ędne jest prowadzenie pomiarów emisji i imisji zanieczyszcze ń powietrza w wybranych punktach Parku i okre ślenie stopnia zanieczyszcze ń.

Śmieci. Bior ąc pod uwag ę całokształt sytuacji w gospodarce odpadami, uznano za konieczne: - stworzenie wła ściwie zorganizowanego systemu gospodarki odpadami zabezpieczaj ącego potrzeby gmin, ze szczególnym uwzgl ędnieniem wymaga ń terenów le Ŝą cych w granicach Parku, - uwzgl ędnienie, w strukturach organizacyjnych projektowanych, gminnych systemów utylizacji odpadów, lokalizacji wysypisk poza terenami Parku, - sukcesywne likwidowanie istniej ących na terenie Parku i otuliny wysypisk wraz z wylewiskami, - przewidzie ć organizowanie wiejskich punktów gromadzenia odpadów, - w punktach tych przewiduje si ę składowanie i sortowanie odpadów, ich zasi ęg działania na terenach osiedle ńczych nie powinien przekracza ć promienia 5-10 km, - dla poszczególnych jednostek osadniczych oraz terenów rekreacyjnych przewiduje si ę ponadto stosowanie kontenerów - pojemników.

Elektroenergetyka. Wraz z wzrostem zainwestowania w rejonie Parku i przyrostem mocy zapotrzebowanej nale Ŝy doko ńczy ć budow ę stacji 110/15 kV w miejscowo ści Zalewo. Termin doko ńczenia tej inwestycji nie jest w tej chwili mo Ŝliwy do okre ślenia ze wzgl ędu na nadwy Ŝki mo Ŝliwo ści przesyłowych linii istniej ących, Ze wzgl ędu na potrzeb ę zapewnienia normalnego funkcjonowania miejscowo ści o du Ŝym znaczeniu dla regionu takich jak Siemiany, Jerzwałd, Matyty, Sarnówek nale Ŝy wybudowa ć powi ązanie lini ą kablow ą, lub napowietrzn ą izolowan ą SN 15 kV, pomi ędzy Siemianami i Sarnówkiem lub Gardzieniem zasilanymi z linii SN 15 kV Iława – Susz. Proponuje si ę, by na terenie Parku, w miar ę post ępu prac modernizacyjnych w sieci SN 15 kV linie napowietrzne zast ępowa ć liniami kablowymi. Pozwoli to ograniczy ć wycink ę drzew na terenie, który ze wzgl ędu na swoje walory powinien by ć pod ochron ą.

Zał ącznik Nr 2 do Rozporz ądzenia Nr 1 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 14 stycznia 2005 r.

PLAN OCHRONY

PARKU KRAJOBRAZOWEGO POJEZIERZA IŁAWSKIEGO

WNIOSKI I WYTYCZNE DO STUDIÓW I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMIN, OPERATÓW RYBACKIEGO GOSPODAROWANIA ORAZ PLANÓW URZ ĄDZENIOWYCH LASÓW.

Poni Ŝsze wytyczne zostały opracowane na podstawie:

- Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. z pó źn. zmianami; - Ustawy prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. z pó źn. zmianami; - Ustawy o rybactwie śródl ądowym z dnia 18 kwietnia 1985 r. z pó źn. zmianami; - Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 r.; - Ustawy o ochronie dóbr kultury i muzeach z 15 lutego 1962 r. z pó źn. zmianami; - Ustawy łowieckiej z dnia 13 pa ździernika 1995 r.; - Ustawy z dnia 24 pa ździernika 1974 r. Prawo wodne, z pó źn. zmianami; - Ustawy o lasach z dnia 28 wrze śnia 1991 r. z pó źn. zmianami oraz Zarz ądzenia Nr 11 Dyrektora Generalnego Lasów Pa ństwowych z dnia 14 lutego 1995 r. w sprawie doskonalenia gospodarki na podstawach ekologicznych; - Analiz zespołu projektowego.

Na obszarze Parku zabrania si ę:

- realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z pó źn. zm.); - likwidowania i niszczenia zadrzewie ń śródpolnych, przydro Ŝnych i nadwodnych, je Ŝeli nie wynikaj ą z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpiecze ństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urz ądze ń wodnych; Dziennik Urz ędowy - 293 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- umy ślnego zabijania dziko wyst ępuj ących zwierz ąt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronie ń i miejsc rozrodu oraz tarlisk i zło Ŝonej ikry, z wyj ątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynno ści w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, le śnej, rybackiej i łowieckiej; - wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu, z wyj ątkiem prac zwi ązanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub budow ą, odbudow ą, utrzymaniem, remontem lub napraw ą urz ądze ń wodnych; - pozyskiwania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniało ści, w tym kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, a tak Ŝe minerałów i bursztynu; - dokonywania zmian stosunków wodnych, je Ŝeli zmiany te nie słu Ŝą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, le śnej, wodnej lub rybackiej; - wylewania gnojowicy, z wyj ątkiem nawo Ŝenia własnych gruntów rolnych; - uŜywania łodzi motorowych i innego sprz ętu motorowego na otwartych zbiornikach wodnych: - cz ęś ci Jezioraka na północ od Wysp K ępy Rybackie, na Zatoce Widł ąg oraz na Jez. Płaskim; - łodzi z silnikiem spalinowym na innych jeziorach Parku oraz pozostałym akwenie Jezioraka poza oznaczonym szlakiem wodnym Iława Siemiany, Iława - Kanał Elbl ąski, Iława - Zalewo; - skuterów wodnych na wszystkich wodach Parku; - działa ń mog ące zniszczy ć i zmieni ć w istotny sposób istniej ący krajobraz lub jego poszczególne elementy.

Powy Ŝsze zakazy nie dotycz ą:

1) wykonywania zada ń wynikaj ących z planu ochrony; 2) wykonywania zada ń na rzecz obronno ści kraju i bezpiecze ństwa pa ństwa; 3) prowadzenia akcji ratowniczej oraz działa ń zwi ązanych z bezpiecze ństwem powszechnym; 4) realizacji inwestycji celu publicznego w rozumieniu art. 2 pkt. 5 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 oraz z 2004 r. Nr 6, poz. 41), zwanej dalej „inwestycj ą celu publicznego”; 5) realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, dla których sporz ądzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko nie jest obowi ązkowe i przeprowadzona procedura oceny oddziaływania na środowisko wykazała brak niekorzystnego wpływu na przyrod ę parku krajobrazowego; 6) zakaz u Ŝywania łodzi motorowych nie dotyczy statków jednostek ratowniczych, jednostek organizacyjnych wła ściciela wód lub urz ądze ń wodnych zlokalizowanych, na wodach, inspektorów Ŝeglugi śródl ądowej, Pa ństwowej i Społecznej Stra Ŝy Rybackiej, promów w ci ągu dróg publicznych, prowadzenia racjonalnej gospodarki rybackiej oraz wykonywania zada ń z zakresu ochrony przyrody przez Słu Ŝbę Parku Krajobrazowego.

Postuluje si ę, by rozwój rolnictwa uwzgl ędniał ekologiczne zasady gospodarowania:

1) maksymalna dopuszczalna koncentracja zwierz ąt hodowlanych w gospodarstwie nie mo Ŝe przekroczy ć 2 SD na ha uŜytków rolnych (przeliczniki na SD (sztuki du Ŝe): krowy - 1,0; bukaty - 0,75; trzoda - 0,25; owce - 0,11; drób: kury - 0,0088; brojlery - 0,0054; kaczki - 0,01; g ęsi i indyki - 0,016); 2) zakaz realizacji obiektów inwentarskich opartych o gnojowicowy system chowu zwierz ąt; 3) obiekty inwentarskie chowu trzody i drobiu nie mog ą by ć realizowane w odległo ści mniejszej ni Ŝ 400 m od skraju kompleksów le śnych; 4) kompostowanie obornika lub innych nawozów organicznych musi by ć zabezpieczone przed wpływem warunków atmosferycznych oraz przesi ąkaniem do wód podskórnych (zadaszone szczelnie zbiorniki bezodpływowe).

Postuluje si ę, by gospodarka rybacka uwzgl ędniała nast ępuj ące zasady:

1) ka Ŝde jezioro na terenie PKPI wymaga opracowania operatu rybackiego gospodarowania, wynikaj ącego z przepisów ustawy o rybactwie śródl ądowym. Odnosi si ę to do jezior u Ŝytkowanych przez wszystkich u Ŝytkowników, jak równie Ŝ dotychczas rybacko nieu Ŝytkowanych (zapis nie dotyczy jezior dystroficznych); 2) wspomniane operaty, uzupełnione przez Dyrektora ZPK i wojewódzkie organy ochrony przyrody, winny uwzgl ędnia ć w pełni interesy innych u Ŝytkowników wód, w szczególno ści za ś cele ekologiczne, wynikaj ące z zasad ochrony środowiska przyrodniczego Parku. Stwarza to wymóg przeprowadzenia - na etapie sporz ądzania operatów - stosownych konsultacji i uzgodnie ń, zwłaszcza z odpowiednimi wojewódzkimi władzami ochrony przyrody i Dyrektorem ZPK; 3) ka Ŝde jezioro powinno mie ć zało Ŝon ą tzw. „Ksi ąŜ kę gospodarcz ą jeziora”, zawieraj ącą aktualn ą dokumentacj ę prowadzonej w nim gospodarki rybackiej, umo Ŝliwiaj ącej dokonywanie bie Ŝą cych analiz stanu ekosystemu; 4) niezale Ŝnie od pilnej potrzeby sporz ądzenia operatów, do czasu ich sporz ądzenia, w jeziorach Parku powinna by ć prowadzona, a w niektórych przypadkach „wprowadzona” racjonalna gospodarka rybacka, zwłaszcza za ś systematyczna eksploatacja rybacka, ukierunkowana szczególnie na ograniczanie drobnych sortymentów mniej cennych gatunków ryb karpiowatych; 5) w celu zachowania bioró Ŝnorodno ści gatunkowej ichtiofauny, tak jak do tej pory, jeziora PKPI powinny by ć zarybiane gatunkami cennymi: w ęgorzem, szczupakiem, sandaczem, linem i karasiem. Zarybianie gatunkami obcymi dla naszej ichtiofauny jest zabronione; 6) na terenie PKPI nie przewiduje si ę innych wła ścicieli jezior poza Skarbem Pa ństwa.

Postuluje si ę, by gospodarka le śna uwzgl ędniała nast ępuj ące zasady „półnaturalnej hodowli lasu” polegaj ącej w szczególno ści na: 1) zakazie osuszania naturalnych terenów podmokłych i wilgotnych; ponadto zaleca si ę odtwarzanie śródle śnych zbiorników i cieków wodnych oraz zaleca si ę renaturalizacj ę terenów bagiennych wcze śniej osuszonych; 2) podwy Ŝszaniu wieku r ębno ści; Dziennik Urz ędowy - 294 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

3) wykształceniu drzewostanów zgodnych z siedliskiem o ró Ŝnorodnym składzie gatunkowym, o zró Ŝnicowanej strukturze wiekowej i pi ętrowej; 4) stosowaniu w szerokim stopniu naturalnego (równie Ŝ odno śnie do innych gatunków ni Ŝ buk); 5) ograniczenie wprowadzania obcych dla regionu gatunków; 6) nie usuwanie drzew niewarto ściowych gospodarczo; 7) pozostawianiu i wprowadzaniu zespołów ekotonowych; 8) pozostawianiu suchych lub usychaj ących drzew, które nie stwarzaj ą zagro Ŝenia szkodnikami, a spełniaj ą istotn ą rol ę w ekosystemie; 9) pozostawieniu wytypowanych fragmentów drzewostanów do wieku ich naturalnej umieralno ści w miejscach istotnych z ekologicznego punktu widzenia - w szczególno ści nad jeziorami i wzdłu Ŝ brzegów wód; 10) przy zastosowaniu dozwolonych na terenie Parku r ębni zupełnych oraz cz ęś ciowych zaleca si ę pozostawianie w grupie lub rozproszeniu przynajmniej kilkunastu zdrowych drzew na 1 hektar; 11) nie dokonywaniu zr ębów w okresie sezonu l ęgowego ptaków, tj. od 1 kwietnia do 31 lipca; 12) preferowaniu stosowania r ębni przer ębowo-zr ębowych, ograniczaniu r ębni zupełnych do siedlisk borowych, a na tych siedliskach maksymalnym stopniu stosowaniu r ębni Id (zr ębowo-gniazdow ą) oraz w szerokim zakresie inicjowaniu odnowie ń naturalnych sosny.

Zasady ochrony zasobów kulturowych. Obiekty architektury i budownictwa. Zabudowa wsi mieszkalna i gospodarcza, zabudowania folwarczne, budynki u Ŝyteczno ści publicznej (szkoły, le śniczówki) posiada wyrazisty regionalny charakter. Przejawia się on w charakterystycznych formach zabudowy wiejskiej z domem zbudowanym z czerwonej cegły, licowanym, 1-1,5 kondygnacji, z dachem dwuspadowym krytym dachówk ą ceramiczn ą. W niektórych rejonach wyst ępuj ą dachy naczółkowe. Domy posiadaj ą niekiedy wstawki lub dobudowane drewniane ganki. Nieliczne przykłady budownictwa drewnianego zachowały si ę ponadto w miejscowo ści Dobrzyki. Mi ędzy tradycyjn ą zabudow ą wiejsk ą wyst ępuj ą niekiedy budynki o charakterze willowym posiadaj ące cechy architektoniczne zwi ązane ze stylami architektonicznymi. S ą to wille bogatych gospodarzy. Bogata dekoracja elewacji oraz detal wyró Ŝnia je z zabudowy wsi (Koziny, Witoszewo, Jerzwałd). W latach 30. XX w. pojawia si ę w zwi ązku z nasilonymi parcelami maj ątków i tworzeniem zabudowy kolonijnej, typ domu mieszcz ącego pod jednym dachem dom mieszkalny i budynek gospodarczy. Obiekty te były drewniano-murowane z dachami prawie płaskimi, krytymi pap ą i stanowi ą obcy kulturowo akcent w tym terenie. Innym typem budownictwa mieszkalnego zwi ązanym z folwarkami s ą czworaki. S ą to przewa Ŝnie wielorodzinne niskie domy usytuowane w bezpo średniej blisko ści zabudowa ń gospodarczych folwarku, form ą architektoniczn ą nawi ązuj ącą z reguły do pozostałych elementów zespołu. Zabudowa gospodarcza murowana, ceglana, licowana, w przypadku obór cz ęsto kamienna. Stodoły i spichlerze bardzo cz ęsto budowane w konstrukcji szachulcowej. Wszelkie budowle gospodarcze pod dachami dwuspadowymi (lub naczółkowymi) krytymi dachówk ą ceramiczn ą. Z budynków u Ŝyteczno ści publicznej wyodr ębniaj ą si ę szkoły jako obiekty budowane według typowych projektów, w zale Ŝno ści od lokalnych potrzeb ju Ŝ co najmniej od 3 ćwierci XIX w. na terenie całych Prus. Budynki te posiadały potrzebn ą ilo ść pomieszcze ń dydaktycznych oraz mieszkanie dla nauczyciela, a w okresie pó źniejszym równie Ŝ izb ę pami ęci. Zewn ętrzna forma architektoniczna była pomy ślana w sposób, gwarantuj ący łatw ą realizacj ę, dobre rozwi ązania funkcjonalne i charakterystyczn ą form ę. Wszystkie budynki winny by ć utrzymane w nale Ŝytym stanie. Modernizacje i remonty wymagaj ą uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Dotyczy to równie Ŝ zachowanych układów wn ętrz. Nowa zabudowa powinna nawi ązywa ć kształtem architektonicznym i gabarytami do istniejącej w otoczeniu i nie tworzy ć elementów dysharmonizuj ących z sąsiaduj ącą tradycyjn ą zabudow ą. Nale Ŝy utrzymywa ć tradycyjne pokrycia dachów, k ąty spadku dachów, podziały otworów okiennych.

Gmina Susz: w zakresie ochrony przyrody w strefie R-l - Gaudy: Funkcje naukowo-dydaktyczne oraz turystyczno-krajoznawcze jedynie dla grup z przewodnikiem pod kontrolą ZPK oraz mo Ŝliwo ść udost ępnienia miejsca widokowego na jezioro (wie Ŝa) w okolicach Rudnik lub Kamie ńca. Restytucja naturalnego krajobrazu le śnego z pozostawieniem terenów trawiastych; Renaturalizacja terenów zabagnionych na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK.

w zakresie turystyki W cz ęś ciach Parku, poło Ŝonych w granicach gminy Susz głównym rodzajem turystyki, uznanej w Planie Ochrony za jedn ą z podstawowych funkcji, b ędzie turystyka krajoznawczo-wycieczkowa oraz turystyka pobytowa.

1. Turystyka wycieczkowa - autokarowa, w grupach 30-40 osobowych, w ró Ŝnym wieku oraz w grupach małych 3-10 osobowych korzystaj ących z samochodów osobowych i mikrobusów. Grupy autokarowe b ędą zainteresowane przede wszystkim głównymi obiektami krajoznawczymi, poło Ŝonymi w s ąsiedztwie tzw. trasy objazdowej czyli drogi Iława - Susz - Stary Dzierzgo ń - Zalewo - Iława. B ędą to: zabytkowy układ ruralistyczny z ruinami pałacu i zespołem obiektów w Kamie ńcu, punkt widokowy na rezerwat ornitologiczny „Jezioro Gaudy” w okolicy Rudnik, pałac i park w Januszowie. W miar ę wzrostu ruchu krajoznawczego b ędzie konieczne wyposa Ŝenie wymienionych miejscowo ści w miejsca postojowe lub parkingi z podstawowymi usługami socjalno-handlowymi (w porozumieniu z Dyrektorem ZPK). 2. Turystyka wycieczkowa - piesza, rowerowa, konna - grupowa i indywidualna - prowadzona szlakami opracowanymi i oznaczonymi przez Zespół Parków lub opisanymi w przewodnikach. Zasadniczymi obiektami usługowymi tego typu szlaków będą stacje turystyczne z miejscami noclegowymi, małe pola namiotowe i punkty odpoczynku. Na tworzenie stacji turystycznych powinny by ć wykorzystywane istniej ące zagrody wiejskie, dysponuj ące rezerwami kubaturowymi do adaptacji oraz byłe gajówki lub le śniczówki (w uzgodnieniu z ALP i Dyrektorem ZPK). 3. Turystyka pobytowa - nie mo Ŝe by ć rozwijana na terenach Parku. Obiekt wypoczynkowy w Gostyczynie Plan adaptuje.

Dziennik Urz ędowy - 295 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Gmina Stary Dzierzgo ń: w zakresie ochrony przyrody w strefie R-4 - Witoszewo: Funkcje naukowo-dydaktyczne, turystyczno-krajoznawcze z ograniczeniem turystyki pobytowej do agroturystyki, turystyki rodzinnej. Renaturalizacja terenów zabagnionych na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK. Kształtowanie mozaiki krajobrazu rolniczego z licznymi zakrzaczeniami, zadrzewieniami i zabagnieniami.

w strefie P-l - B ądze-Białe Błota: Funkcje dydaktyczno-naukowe oraz turystyczne z ograniczeniem do turystyki kwalifikowanej. Postulat zakazu lokalizowania pól biwakowych nad jez. B ądze; nie dotyczy wsi B ądze.

w strefie P-6 - Jezioro Ewingi: Istotne tereny Ŝerowiskowe dla znacznej cz ęś ci populacji orlika krzykliwego i bielika na terenie Parku, wa Ŝne miejsce dla ptaków wodno-blotnych (jez. Ewingi i liczne zabagnienia w krajobrazie rolniczym). Bufor dla strefy R - 4. Funkcje naukowo-dydaktyczne, turystyczno-krajoznawcze (ukierunkowane na turystyk ę rodzinn ą, agroturystyk ę, turystyk ę kwalifikowan ą).

w zakresie turystyki W cz ęś ciach Parku poło Ŝonych na terenach gminy Stary Dzierzgo ń Plan Ochrony przewiduje wyst ępowanie turystyki krajoznawczej i pobytowej.

1. Turystyka krajoznawcza b ędzie uprawiana w dwu rodzajach, jako: - turystyka wycieczkowa, autokarowa, w grupach 30-40-osobowych oraz w grupach małych 3-10-cio osobowych korzystaj ących z samochodów i mikrobusów. Uczestnicy wymienionego rodzaju turystyki b ędą zainteresowani głównie miejscowo ściami, poło Ŝonymi na trasie „okólnej” (Iława - Susz - Stary Dzierzgo ń - Zalewo - Boreczno - Iława) i w jej sąsiedztwie. W gminie omawianej takimi miejscowo ściami b ędą - Stary Dzierzgo ń jako o środek usługowy oraz Przezmark jako jednostka osadnicza o walorach historyczno-kulturowych i krajobrazowych. W miar ę wzrostu ruchu krajoznawczego b ędzie konieczne wyposa Ŝenie wymienionych miejscowo ści w parkingi, miejsca postojowe, usługi handlowe i higieniczno-sanitarne. - turystyka piesza, rowerowa, konna i inna - grupowa oraz indywidualna - prowadzona szlakami opracowanymi i wyznaczonymi przez Zarz ąd Parku lub opisanymi w przewodnikach. Podstawowymi obiektami tego typu szlaków b ędą: stacje turystyczne z miejscami noclegowymi, małe pola namiotowe i punkty odpoczynku. Na tworzenie stacji powinny by ć wykorzystywane istniej ące zagrody wiejskie dysponuj ące rezerwami kubaturowymi, byłe le śniczówki, gajówki i osady, po odpowiedniej adaptacji. Po Ŝą dane lokalizacje: B ądze, Mort ąg, Przezmark.

2. Turystyka pobytowa - nie mo Ŝe by ć rozwijana na terenie Parku.

Zwi ększenie bazy pobytowej Plan przewiduje w Przezmarku, uzale Ŝniaj ąc zakres wzrostu od stanu jezior Motławskich. Jest on zły i bez wyposa Ŝenia tej miejscowo ści w system odbioru i utylizacji ścieków komunalnych nie ulegnie poprawie. Rozwój wypoczynku pobytowego mo Ŝe nast ępowa ć np. w Buczniku i Mort ągu albo w ich rejonie pod warunkiem „nie rozpraszania” zabudowy, zapewnienia jej wła ściwych form architektonicznych. Nowe obiekty wypoczynkowe z domami letniskowymi wł ącznie nie mog ą by ć lokalizowane mi ędzy drog ą gruntow ą Przezmark - Mort ąg a kompleksem le śnym; ograniczenie to nie dotyczy terenów przeznaczonych w obowi ązuj ącym miejscowym planie ogólnym gminy na rozbudow ę wsi Przezmark. Form ą wypoczynku pobytowego uznan ą na terenach Parku jest agroturystyka. Tworzenie jej bazy polega na przystosowaniu istniej ących zabudowa ń w gospodarstwach rolnych do świadczenia usług noclegowych i ewentualnie Ŝywieniowych osobom w celach wypoczynku. Przystosowanie rozumie si ę jako adaptacj ę wzgl ędnie rozbudow ę budynków lub ich cz ęś ci albo modernizacj ę. W trakcie przystosowania powinien by ć zachowany poprawny estetycznie, wiejski charakter zabudowy.

w zakresie ochrony krajobrazu: Nale Ŝy nie dopuszcza ć do rozpraszania zabudowy i realizowania obiektów nie harmonizuj ących z otoczeniem. W celu zachowania swoistych cech krajobrazu rolniczo-le śnego w strefie moreny czołowej nale Ŝy wył ączy ć z zabudowy tereny poło Ŝone przy drodze Przezmark - Mort ąg okre ślone w wytycznych w zakresie turystyki.

Gmina Iława: w zakresie ochrony przyrody: w strefie R-2 - Lasy Iławskie - środkowy kompleks: Funkcje naukowo-dydaktyczne, turystyczno-krajoznawcze z ukierunkowaniem na turystyk ę kwalifikowan ą (piesz ą, rowerow ą, konn ą). Renaturalizacja terenów zabagnionych na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK.

w strefie R-3 - Zachodni brzeg Jezioraka (Widł ąg - Kozi Róg): Funkcje dydaktyczno-naukowe, turystyczno-krajoznawcze z ograniczeniem masowej turystyki pobytowej do istniej ącego ośrodka w Sarnówku, ukierunkowanie na turystyk ę kwalifikowan ą (piesz ą, rowerow ą, konn ą, Ŝeglarstwo). Zatoka Widł ąg obj ęta stref ą ciszy z zakazem przybijania do brzegu jednostek pływaj ących w miejscach do tego nie wyznaczonych. Renaturalizacja terenów zabagnionych na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK.

w strefie R-6 - Stawy Gultynk: Funkcje naukowo-dydaktyczne, turystyka kwalifikowana (piesza, rowerowa, konna) wyznaczon ą ście Ŝką dydaktyczn ą, Dziennik Urz ędowy - 296 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Utrzymanie lustra wody i naturalnej ro ślinno ści wodnej w przypadku zaprzestania prowadzenia gospodarki rybackiej; Zakaz polowa ń na stawach na ptaki za wyj ątkiem czapli i kormoranów. Kształtowanie naturalnego krajobrazu le śnego, renaturalizacja terenów zabagnionych na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK.

w strefie P-3 - Jezioro Slim: Funkcje turystyczno-krajoznawcze (turystyka piesza, rowerowa, konna, pole biwakowe o ograniczonej wielko ści nad je Ŝ. Slim, ście Ŝka wypoczynkowa dla mieszka ńców Iławy). Utrzymanie zalesionej linii brzegowej jez. Slim, zalesienie odsłoni ętych brzegów;

w strefie P-4 - Jeziorak Środkowy: Funkcje turystyczno-krajoznawcze; turystyka kwalifikowana ( Ŝeglarstwo, piesza, rowerowa, konna), turystyka pobytowa w zakresie istniej ących o środków Makowo, Chmielówka bez mo Ŝliwo ści rozbudowy i z dostosowaniem do przepisów ochrony środowiska, rozwijanie turystyki rodzinnej i agroturystyki (Sąpy). Renaturalizacja brzegów jeziora i ro ślinno ści na wyspach (zalesienie); Utrzymanie pokrywy le śnej i zalesionych brzegów na wyspie Bukowiec.

w strefie P-4a - Jeziorak południowy: Funkcje turystyczno-krajoznawcze. Utrzymanie i restytucja zakrzaczenia i zadrzewienia wzdłu Ŝ linii brzegowej Jezioraka, w strefie E-3 - Siemiany: Funkcje turystyczno-krajoznawcze z baz ą pobytow ą w Siemianach. Zalesienie gruntów porolnych; Pozostawienie naturalnej ro ślinno ści śródpolnej (zakrzewie ń i zadrzewie ń), Utrzymanie na linii brzegowej naturalnego pasa zadrzewie ń, w miejscach gdzie go brak nasadzenie drzew (dotyczy równie Ŝ Siemian).

w strefie B-4 - Szałkowo: Funkcje turystyczno-krajoznawcze z ukierunkowaniem na turystyk ę kwalifikowan ą, agroturystyk ę, turystyk ę rodzinn ą. Kształtowanie jak najbardziej zró Ŝnicowanego krajobrazu rolniczego z du Ŝym udziałem ro ślinno ści naturalnej. Utrzymanie i renaturalizacja zabagnie ń na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK.

w zakresie turystyki Jedn ą z uznanych, głównych funkcji parku jest turystyka krajoznawcza i wodna; turystyka pobytowa w zakresie istniej ącym z uwarunkowaniami.

1. Turystyka krajoznawcza - udost ępnia i umo Ŝliwia poznanie warto ści historycznych, kulturowych i krajobrazowych. Podstawowe rodzaje to: - turystyka wycieczkowa - autokarowa (i cz ęś ciowo statkami Ŝeglugi śródl ądowej do Zalewa lub Miłomłyna) - tras ą okóln ą - z Iławy do Susza lub do Zalewa z dojazdami do miejscowo ści: Kamionka, Szymbark, Siemiany (od strony Jerzwaldu); - turystyka piesza oraz rowerowa, konna, narciarska itp. uprawiana po szlakach opisanych w przewodnikach lub wyznaczonych w terenie przez Zarz ąd Parku.

2. Turystyka wodna - na Jez. Jeziorak - obsługa w obiektach istniej ących; budowy nowych w granicach Parku nie przewiduje si ę za wyj ątkiem przystani wyposa Ŝonych w punkty odbioru ścieków i odpadów z jednostek pływaj ących. Pola namiotowe traktuje si ę jako obiekty przeznaczone do u Ŝytkowania czasowego, ze wzgl ędu na du Ŝą zale Ŝno ść od stanu środowiska przyrodniczego.

3. Turystyka pobytowa - z uwagi na duŜy wzrost turystyki wodnej i konieczno ść ograniczenia antropopresji nie mo Ŝe by ć rozwijana. Ograniczenie to nie dotyczy agroturystyki, a tak Ŝe wsi Siemiany, gdzie zakres wzrostu okre śla miejscowy plan szczegółowy zagospodarowania przestrzennego. Istniej ący zespół o środków wypoczynkowych w Makowie o nadmiernej uci ąŜ liwo ści dla środowiska, wymaga podj ęcia działa ń w celu ustalenia warunków dalszego funkcjonowania lub likwidacji. Przy wykorzystaniu na cele turystyki pobytowej wschodniej cz ęś ci Parku nale Ŝy nie dopuszcza ć do bezładnego rozproszenia zabudowy, zalecaj ąc tworzenie zespołów obiektów w formie przysiółków z działkami o powierzchni powy Ŝej 1000 m 2 z zabudow ą o wła ściwym wyrazie architektonicznym. Ze wzgl ędu na ochron ę krajobrazu zespoły nowej zabudowy winny by ć lokalizowane poza 500 m stref ą od brzegów jeziora (strefa K-1);

4. Agroturystyka - polega na utworzeniu pomieszcze ń dla osób wypoczywaj ących (ew. z wy Ŝywieniem), w obr ębie istniej ących zagród rolniczych poprzez adaptacj ę poddasza budynku mieszkalnego, przebudow ę budynku gospodarczego dla potrzeb osób rekreacyjnych lub własnych. Wyj ątkowo mo Ŝe to by ć budowa domu letniego je śli umo Ŝliwia to powierzchnia działki, układ przestrzenny zabudowy i architektura projektowanego obiektu;

5. Nale Ŝy przestrzega ć ustalenia miejscowych planów szczegółowych zagospodarowania przestrzennego Siemian i Szałkowa zgodnych z Planem Ochrony.

w zakresie ochrony krajobrazu

1. W zał ączniku graficznym wskazuje si ę zasi ęg strefy krajobrazowej K-1 o szczególnych walorach, w której nie mog ą by ć wznoszone obiekty tworz ące „dominanty” przestrzenne lub powoduj ące dewaloryzacj ę krajobrazu. 2. Podkre śla si ę znaczenie zieleni - zadrzewie ń i zakrzewie ń istniej ących, które nie mog ą by ć likwidowane i na potrzeb ę jej wzbogacania przy zabudowie istniej ącej i projektowanej. Dziennik Urz ędowy - 297 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

3. W porozumieniu z Zarz ądem Parku nale Ŝy kompletowa ć pozytywne przykłady projektów architektoniczno-budowlanych zabudowy mieszkaniowej, gospodarczej i turystyczno-wypoczynkowej dla popularyzacji wła ściwych form i wyrazu estetycznego zabudowy projektowanej na terenach Parku.

Miasto Iława: w zakresie ochrony przyrody w strefie E-5 - Wielka śuława: Funkcje turystyczno-krajoznawcze. Zadrzewienie terenów, nieprzewidzianych do zabudowy, w formie naturalnego parku le śno-krajobrazowego z utrzymaniem nadbrze Ŝnego pasa zadrzewie ń.

w zakresie turystyki Turystyka jest uznana za jedn ą z głównych funkcji Parku. Ze wzgl ędu na cele i zadania Parku preferowane s ą jednak tylko dwa jej rodzaje - turystyka wodna i turystyka krajoznawcza. Plany miejscowe zagospodarowania przestrzennego, podejmowane dla terenów miasta poło Ŝonych w granicach Parku, powinny w zakresie problematyki turystycznej uwzgl ędnia ć nast ępuj ące wytyczne: Tereny Parku - fragment jeziora Jeziorak przy wschodnim brzegu półwyspu „Krzywy Róg” i nadbrze Ŝne jeziora - na północ od Lipowego Dworu. Bardzo mała szeroko ść rynny Jezioraka, przy intensywnym ruchu jednostek pływaj ących, wyklucza mo Ŝliwo ści inwestowania dla potrzeb turystyki wodnej lub krajoznawczej. W stosunku do nadbrzeŜnych terenów je Ŝ. Jeziorak, poło Ŝonych w obr ębie zainwestowania miejskiego. Plan ochrony postuluje, aby funkcje usługowe na rzecz turystyki wodnej i Ŝeglarstwa były traktowane jako stałe i miały mo Ŝliwo ści optymalnego rozwoju.

w zakresie ochrony krajobrazu Dla zachowania charakterystycznego krajobrazu pojeziernego, o wysokich warto ściach przyrodniczo - geograficznych i estetycznych oraz o harmonijnych cechach kulturowych, wyznaczono w Planie ochrony stref ę krajobrazow ą o symbolu K-1, obejmuj ącą jez. Jeziorak i jeziora z nim poł ączone wraz z terenami nadbrze Ŝnymi. Warunki ochronnymi okre ślonymi w Planie ochrony dla stref P-4a, E-5) w zagospodarowaniu przestrzennym terenów miasta poło Ŝonych w zasi ęgu strefy K1 nale Ŝy nie dopuszcza ć do sytuowania zabudowy w miejscach eksponowanych widokowo oraz do tworzenia dominant przestrzennych przez obiekty o nadmiernej skali (w stosunku do obiektów otoczenia).

Gmina Zalewo: w zakresie ochrony przyrody w strefie R-4 - Witoszewo: Funkcje naukowo-dydaktyczne, turystyczno-krajoznawcze z ograniczeniem turystyki pobytowej do agroturystyki, turystyki rodzinnej, mo Ŝliwo ść funkcjonowania k ąpieliska nad Jez. Witoszewskim (przy drodze Witoszewo - Bądze) bez powi ększania powierzchni i z postulatem zakazu lokowania dodatkowej infrastruktury z pomini ęciem zabezpieczenia gromadzenia śmieci i obsługi sanitarnej. Renaturalizacja terenów zabagnionych i brzegów jezior; Kształtowanie mozaiki krajobrazu rolniczego z licznymi zakrzaczeniami, zadrzewieniami i zabagnieniami.

w strefie R-5 - Czaplak: Funkcje naukowo-dydaktyczne, turystyka z profesjonalnym przewodnikiem pod kontrol ą ZPK. Renaturalizacja brzegów jeziora i terenów zabagnionych, zalesienie terenów porolnych.

w strefie P-4 - Jeziorak Środkowy: Funkcje turystyczno-krajoznawcze; Turystyka kwalifikowana ( Ŝeglarstwo, piesza, rowerowa, konna), turystyka pobytowa w zakresie istniej ącego zainwestowania wyspy Bukowiec, osady Chmielówka i zespołu o środków wypoczynkowych w Makowie, bez mo Ŝliwo ści rozbudowy i z dostosowaniem do przepisów ochrony środowiska, rozwijanie turystyki rodzinnej i agroturystyki (Gubławki, Urowo, S ąpy). Mo Ŝliwo ść lokalizacji małego pola biwakowego dla turystów niezmotoryzowanych w okolicach Gubławek na północnym brzegu zatoki Kraga.

w strefie P-5 - Jezioro Płaskie: Funkcje naukowo-dydaktyczne, turystyczno-krajoznawcze (turystyka kwalifikowana, agroturystyka i turystyka rodzinna, turystyka pobytowa w Matytach bez mo Ŝliwo ści rozbudowy). Postulat zakazu lokalizowania urz ądze ń infrastruktury obsługi turystyki. Renaturalizacja brzegów jezior, zabagnie ń na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK. Zalesienie gruntów porolnych.

w strefie E-l - R ąbity i strefia E-2 - Karpowo: Funkcje turystyczno-krajoznawcze z ukierunkowaniem na turystyk ę kwalifikowan ą, agroturystyk ę, turystyk ę rodzinn ą. Mo Ŝliwo ść nowej zabudowy w obr ębie zabudowy zwartej (na zasadzie zabudowy plombowej) przy dostosowaniu gabarytów i formy architektonicznej do panuj ących w regionie; Ograniczanie istniej ącej zabudowy rozproszonej. Zalesienie gruntów porolnych z pozostawieniem otwartych terenów trawiastych; renaturalizacja naturalnych zabagnie ń na warunkach okre ślonych przez Dyrektora ZPK.

Dziennik Urz ędowy - 298 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

w zakresie turystyki Na terenach Parku poło Ŝonych w obr ębie gminy Zalewo głównymi rodzajami turystyki, uznanej w Planie Ochrony za jedn ą z podstawowych funkcji, b ędą - turystyka krajoznawcza i turystyka wodna. Zasady działa ń i rozwoju w tych dziedzinach s ą nast ępuj ące: 1) turystyka krajoznawcza – autokarowa, organizowana dla grup 30-osobowych w ró Ŝnych przedziałach wieku oraz dla grup małych 3-10 osobowych posługuj ących si ę samochodami i mikrobusami. Grupy „autokarowe” i większo ść „mikrobusowych” b ędą zainteresowane wa Ŝnymi obiektami krajoznawczymi poło Ŝonymi na terenie „okólnej” lub w jej sąsiedztwie. Trasa ta ł ączy Iław ę, Susz, Stary Dzierzgo ń, Zalewo i Boreczno z punktem wyj ścia zbieraj ąc ruch wycieczkowy z ró Ŝnych stron kraju. Z obiektów krajoznawczych dost ępnych z wymienionej trasy nale Ŝy wymieni ć: wie ś Dobrzyki, punkty widokowe na jeziora Rucewo Małe i Rucewo Wielkie, wie ś Jerzwałd, punkt widokowy koło Karpowa, spodziewane wykopaliska archeologiczne koło Huty Wielkiej. W miar ę wzrostu ruchu krajoznawczego w miejscowo ściach tych stan ą si ę konieczne urz ądzenia obsługi turystycznej - miejsca postojowe lub parkingi z podstawowymi usługami socjalno-handlowymi; 2) turystyka wycieczkowa - piesza, rowerowa, konna - grupowa i indywidualna głównie młodzie Ŝowa, b ędzie prowadzona szlakami krajoznawczymi opracowanymi i wyznaczonymi przez Zarz ąd Parku lub opisanymi w przewodnikach. Szlaki te udost ępni ą wiele istniej ących atrakcyjnych obiektów przyrodniczych, kulturowych, historycznych i krajobrazowych. Obsług ę tych szlaków powinny zapewni ć schroniska szkolne, stacje turystyczne, małe pola namiotowe i punkty odpoczynku. Na tworzenie stacji turystycznych wykorzystuje si ę zazwyczaj istniej ące zagrody wiejskie (dysponuj ące rezerwami kubaturowymi) oraz dawne gajówki lub le śniczówki w uzgodnieniu z ALP i Dyrektorem ZPK; 3) turystyka pobytowa - nie mo Ŝe by ć rozwijana na terenach Parku. Ograniczenie to nie dotyczy agroturystyki, która polega na świadczeniu usług w zakresie wypoczynku (z ewentualnym wy Ŝywieniem) przez wła ścicieli gruntów rolnych w posiadanej zabudowie zagrodowej po jej przystosowaniu do celów recepcyjnych. Jako przystosowanie naleŜy rozumie ć: remonty lub modernizacj ę budynku mieszkalnego, adaptacj ę na cele mieszkalne poddasza lub budynku gospodarczego. Wyj ątkowo mo Ŝe to by ć budowa domu letniskowego, je śli brak jest obiektów do adaptacji czy przebudowy a istnieje odpowiednia rezerwa przestrzenna na działce siedliskowej. Turystyka pobytowa mo Ŝe by ć rozwijana w umiarkowanym zakresie, na przykład w rejonie Skitławek, Gubławek i Wieprza. Ze wzgl ędu na zagro Ŝenie dla przyległych cennych stref: R-5 oraz P-4 i P-5 nie mog ą to by ć jednak du Ŝe koncentracje obiektów lub osób rekreuj ących.

w zakresie ochrony krajobrazu W celu zachowania charakterystycznego krajobrazu pojeziernego o wysokich warto ściach przyrodniczo-geograficznych i estetycznych wyznaczono w Planie Ochrony stref ę krajobrazow ą symbolu K-1, obejmuj ącą jeziora: Rucewo Wielkie i Małe, Płaskie i Jeziorak wraz z terenami nadbrze Ŝnymi.

W strefie K-1 poza zasadami ochronnymi, wynikaj ącymi z ustawy o ochronie przyrody oraz warunkami ochronnymi okre ślonymi dla stref R-5 i R-6 oraz P-4, P-5 i P-6 b ędą obowi ązywa ć nast ępuj ące ustalenia Planu Ochrony:

1. Nie dopuszcza ć do sytuowania zabudowy (dopuszczonej planem) w miejscach eksponowanych widokowo i tworzenia dominant przez obiekty o nadmiernej skali. 2. Nie zezwala ć na zabudow ę wysp jeziornych, za wyj ątkiem wyspy Bukowiec na Jezioraku, gdzie dopuszcza si ę usytuowanie niezb ędnych obiektów socjalno-sanitarnych, jako zaplecza dla ekstensywnego u Ŝytkowania cz ęś ci terenu w celach wypoczynku świ ątecznego.

Ponadto wyznaczono w Planie Ochrony strefy krajobrazowe K-2a i K-2b dla zachowania krajobrazu kulturowego- rolniczego o cechach harmonijnych: W strefie K-2a znajduj ą si ę grunty (niwy polne) Jerzwałdu i Witoszewa razem z terenami zwartej zabudowy wiejskiej. Ochrona krajobrazu w tej strefie polega na niedopuszczeniu do niekorzystnych zmian, powodowanych przez przebudowy budynków istniej ących lub budowy nowych w „rozproszeniu”, czyli poza terenami zabudowy zwartej, zwłaszcza je śli zamierzone budowy byłyby nie zwi ązane z funkcjami Parku albo sprzeczne z jego celami.

W strefie K-2b uj ęto cz ęść gruntów byłych PGR Polajny i Rudnia utrzymywanych w tradycyjnej gospodarce wielkoobszarowej. Dla ochrony krajobrazu grunty te nie powinny by ć dzielone a zabudowa z nimi zwi ązana sukcesywnie rewaloryzowana. W powy Ŝszych strefach obowi ązuj ą tak Ŝe zasady ochrony wymagane Zarz ądzeniem wymienionym przy strefie K-1.

Dziennik Urz ędowy - 299 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 300 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

147 ROZPORZ ĄDZENIE Nr 2 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 14 stycznia 2005 r.

w sprawie ustanowienia Planu Ochrony Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbl ąskiej.

Na podstawie art. 19 ust. 6, art. 20 ust. 4, art. 154 ust. § 3. Zobowi ązuje si ę Wojewódzkiego Konserwatora 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Przyrody oraz Dyrektora Parku Krajobrazowego (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880) zarz ądza si ę, co Wysoczyzny Elbl ąskiej do wdro Ŝenia i kontroli realizacji nast ępuje: planu ochrony.

§ 1. Ustanawia si ę plan ochrony dla Parku § 4. Traci moc rozporz ądzenie Nr 8/98 Wojewody Krajobrazowego Wysoczyzny Elbl ąskiej, zwany dalej Elbl ąskiego z dnia 24 lipca 1998 r. (Dz. Urz. Woj. planem ochrony. Elbl ąskiego Nr 10, poz. 64) w sprawie zatwierdzenia „Planu Ochrony Parku Krajobrazowego Wysoczyzny § 2. Plan ochrony składa si ę: Elbl ąskiej".

1) z tekstu planu, stanowi ącego zał ącznik Nr 1 do § 5. Rozporz ądzenie wchodzi w Ŝycie po upływie niniejszego rozporz ądzenia; 14 dni od daty ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego. 2) z rysunku planu, stanowi ącego zał ącznik Nr 2 do niniejszego rozporz ądzenia. Wojewoda Warmi ńsko-Mazurski Stanisław Szatkowski

Zał ącznik Nr 1 do Rozporz ądzenia Nr 2 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 14 stycznia 2005 r.

USTALENIA PLANU OCHRONY PARKU KRAJOBRAZOWEGO WYSOCZYZNY ELBL ĄSKIEJ.

SPIS TRE ŚCI

Dział I Charakterystyka Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbl ąskiej.

Rozdział 1. Dane ogólne. § 1. Podstawy prawne. § 2. Powierzchnia i poło Ŝenie. § 3. Struktura u Ŝytkowania i własno ści gruntów. § 4. Dane demograficzne. § 5. Walory przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe. § 6. Infrastruktura techniczna.

Rozdział 2. Diagnoza stanu środowiska PKWE. § 1. Stan środowiska PKWE. § 2. Istniej ące i potencjalne zagro Ŝenia wewn ętrzne i zewn ętrzne.

Dział II Cele trójochrony PKWE.

Rozdział 1. Cele ochrony przyrody PKWE. § 1. Okre śla si ę ogólne cele ochrony przyrody. § 2. Okre śla si ę szczegółowe cele ochrony przyrody.

Rozdział 2. Cele ochrony krajobrazu. § 1. Okre śla si ę cele ogólne ochrony krajobrazu. § 2. Okre śla si ę szczegółowe cele ochrony krajobrazu.

Rozdział 3. Cele ochrony środowiska kulturowego. § 1. Okre śla si ę cele ogólne ochrony środowiska kulturowego. § 2. Okre śla si ę cele szczegółowe ochrony środowiska kulturowego:

Dziennik Urz ędowy - 301 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Dział III Formy i zasady ochrony pkwe.

Rozdział 1. Ochrona przyrody. § 1. Rezerwaty przyrody ustanowione w PKWE. § 2. Rezerwaty przyrody projektowane na terenie PKWE. § 3. Pomniki przyrody istniej ące. § 4. Pomniki przyrody projektowane. § 5. Stanowiska dokumentacyjne. § 6. U Ŝytki ekologiczne. § 7. Ochrona gatunkowa ro ślin, zwierz ąt i grzybów.

Rozdział 2. Ochrona środowiska kulturowego. § 1. Formy ochrony zabytków na terenie PKWE: § 2. Zespoły i obiekty planowane do wpisania do rejestru zabytków nieruchomych: § 3. Wnioski i zalecenia dla historycznych jednostek osadniczych PKWE.

Rozdział 3 Ochrona krajobrazu. § 1. Zabudowa. § 2. Tereny niezabudowane. § 3. Ci ągi komunikacyjne. § 4. Elementy zwi ązane z ekspozycj ą krajobrazow ą.

Dział IV Zasady gospodarki w PKWE i wytyczne do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i studiów uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

Rozdział 1 Rozwój i struktura obszarów funkcjonalno-przestrzennych. § 1. Reguły wdra Ŝania zrównowa Ŝonego rozwoju w PKWE. § 2. Zasady zagospodarowania stref funkcjonalno-przestrzennych.

Rozdział 2. Ogólne zasady i warunki inwestowania.

Rozdział 3. Wytyczne do rozwoju działów gospodarki oraz propozycje eliminacji lub ograniczenia zagro Ŝeń środowiska i ich skutków. § 1. Rolnictwo. § 2. Le śnictwo. § 3. Gospodarka rybacka. § 4. Przemysł i energetyka. § 5. Gospodarka wodno-ściekowa. § 6. Transport. § 7. Osadnictwo i gospodarka komunalna. § 8. Turystyka.

Dział V Wnioski do korekty granic PKWE.

Dział VI. Zadania edukacyjne, badawcze oraz monitoring środowiska.

Rozdział 1 . Zadania edukacyjne.

Rozdział 2. Zadania badawcze i monitoring środowiska .

DZIAŁ I CHARAKTERYSTYKA PARKU KRAJOBRAZOWEGO WYSOCZYZNY ELBL ĄSKIEJ.

ROZDZIAŁ 1. DANE OGÓLNE.

§ 1. Podstawy prawne.

1. Podstaw ą prawn ą funkcjonowania Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbl ąskiej (PKWE) jest Uchwała Nr VI/51/85 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Elbl ągu z dnia 26 kwietnia 1985 r. w sprawie utworzenia parków krajobrazowych i obszarów krajobrazu chronionego (Dz. Urz. Woj. Elbl ąskiego Nr 10, poz. 60) zmieniona rozporz ądzeniem nr 135 Wojewody Warmi ńsko- Mazurskiego z dnia 29 lipca 1999 r. (Dz. Urz. Woj. Warm. - Maz. Nr 48, poz. 888).

§ 2. Powierzchnia i poło Ŝenie.

1. Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbl ąskiej o powierzchni 13460 ha, poło Ŝony jest na terenie województwa warmi ńsko- mazurskiego, w powiecie elbl ąskim, w gminach: , Milejewo, Elbl ąg i mie ście Elbl ągu. 2. PKWE posiada otulin ę o powierzchni 22779 ha. Otulina poło Ŝona jest na terenie województwa warmi ńsko-mazurskiego, w powiatach elbl ąskim i braniewskim, w gminach: Tolkmicko, Milejewo, Elbl ąg, Frombork i mie ście Elbl ągu. 3. Zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznym Polski, PKWE poło Ŝony jest na terenie mezoregionu Wysoczyzna Elbl ąska nale Ŝą cego do makroregionu Pobrze Ŝe Gda ńskie. Dziennik Urz ędowy - 302 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

§ 3. Struktura u Ŝytkowania i własno ści gruntów.

1. Struktura u Ŝytkowania gruntów na terenie PKWE: lasy - 6775 ha (50,33 %), u Ŝytki rolne - 5024 ha (37,33 %), wody - 149 ha (1,11 %), pozostałe - 1512 ha (11,23 %). 2. Struktura własno ści gruntów na obszarze PKWE jest nast ępuj ąca: własno ść Skarbu Pa ństwa - 8524 ha (63,33 %), własno ść prywatna - 3240 ha (24,07 %), pozostałe (własno ść spółdzielcza i komunalna) - 1696 ha (12,60 %).

§ 4. Dane demograficzne.

1. Na terenie PKWE zamieszkuje obecnie ok. 7 tys. osób. 2. Średnia g ęsto ść zaludnienia wynosi 52 osoby na km 2. 3. Rozmieszczenie ludno ści na terenie parku jest bardzo nierównomierne. Najwi ększe jednostki osadnicze skupiły si ę w strefie nadzalewowej. 4. Na terenie PKWE znajduje si ę 13 jednostek osadniczych, w tym:

1) 11 miejscowo ści w cało ści le Ŝy na terenie parku: Tolkmicko, Chojnowo, Nowinka, Pagórki, , Janówek, , Kamiennik Wielki, Ł ęcze, Jagodnik i Ogrodniki, 2) 2 jednostki osadnicze cz ęś ciowo znajduj ą si ę w granicach parku tj. Elbl ąg (dzielnice: Próchnik, D ąbrowa, Stagniewo) oraz Jagodna.

§ 5. Walory przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe.

1. PKWE to rozległy płat falistej moreny dennej wyra źnie odcinaj ący si ę od otaczaj ących j ą płaskich terenów. Mo Ŝna tu wyró Ŝni ć dwie strefy: stref ę kraw ędziow ą z przewag ą form erozyjnych, znacznymi deniwelacjami i silne rozczłonkowan ą geomorfologicznie oraz stref ę wierzchowinow ą, gdzie przewa Ŝaj ą formy akumulacyjne o niewielkich łagodnych deniwelacjach. W strefie kraw ędziowej na skutek du Ŝego spadku potoki wci ęły si ę mocno w gliniasto - piaszczyste podło Ŝe i wy Ŝłobiły gł ębokie doliny, które w rejonie kraw ędzi maj ą charakter w ąwozów o gł ęboko ści 40 - 60 m. W dolinach potoków mo Ŝna spotka ć wiele głazów narzutowych. Najwy Ŝszym punktem jest wzniesienie poło Ŝone na zachód od miejscowo ści Ogrodniki na wysoko ści 193,7 m n.p.m. 2. PKWE jest jednym z ciekawszych w skali kraju obszarem, który prezentuje bogaty zestaw cech i wła ściwo ści przyrodniczych, fizjonomicznych i kulturowych. Szczególnie warte podkre ślenia s ą te elementy, które niezaprzeczalnie budz ą najwi ęcej pozytywnych wra Ŝeń. S ą to: - zetkni ęcie si ę Wysoczyzny Elbl ąskiej z brzegiem Zalewu Wi ślanego i śuławami Elbl ąskimi, - system w ąwozów, - jednostki osadnicze i pojedyncze siedliska tworz ące malownicze dominanty w naturalnym krajobrazie. 3. Park pod wzgl ędem hydrograficznym podzielony jest na dwa niezale Ŝne systemy wodne: - system cieków wpadaj ących bezpo średnio do Zalewu Wi ślanego, - system rzeki Elbl ąg wraz z dopływami.

4. Dominuj ącymi glebami na obszarze PKWE s ą gleby brunatne. Na terenach przyzalewowych wyst ępuj ą mady i czarne ziemie. Osobn ą grup ę stanowi ą gleby hydrogeniczne (torfowe, torfowo-mułowe, murszowe) wyst ępuj ące w niektórych dolinach rzecznych oraz w lokalnych obni Ŝeniach terenu.

5. Flora na terenie PKWE: a) na obszarze parku wyst ępuj ą nast ępuj ące zbiorowiska le śne: Ŝyzna buczyna ni Ŝowa, kwa śna buczyna ni Ŝowa, Ŝyzne lasy dębowo - bukowe, acidofilne lasy mieszane bukowo - sosnowo - d ębowe oraz ł ęgi; b) w strefie moreny dennej płaskiej i falistej, w bezodpływowych zagł ębieniach terenu wykształciły si ę: subborealny bór świerkowy oraz subkontynentalny bagienny bór sosnowy; c) na szczególn ą uwag ę zasługuje wyst ępowanie gatunków górskich i podgórskich. S ą to mi ędzy innymi: tojad dzióbaty Aconitum variegatum, olsza szara Alnus incana, manna gajowa Galium odoratum, kosmatka gajowa Luzula luzuloides, toje ść gajowa Lysimachia nemorum, lepi ęŜ nik biały Petasites albus, Ŝebrowiec górski Pleurospermum austriacum, wiechlina Chaixa Poa chaixii, przetacznik górski V. Montana.

6. Fauna na terenie PKWE. Na ró Ŝnorodno ść fauny PKWE wpływa ukształtowanie terenu, mozaikowy układ siedlisk oraz bezpo średnie s ąsiedztwo Zalewu Wi ślanego. Najliczniej reprezentowana jest awifauna, wyst ępuj ą tu mi ędzy innymi: czapla siwa, bocian czarny, łab ędzie, dzikie g ęsi, ró Ŝne gatunki kaczek (ohar, świstun, hełmiatka, ro Ŝeniec, płaskonos, g ągoł), bielik, orlik krzykliwy, trzmielojad, kobuz, derkacz, zielonka, Ŝuraw, brod źce, płomykówka, dudek, dzi ęcioł zielonosiwy, lerka, pliszka górska, ortolan i wiele innych. Z ssaków wyst ępuj ą: je Ŝ, kret, rz ęsorek, ryjówki, kilka gatunków nietoperzy (gacek, karlik, nocek, borowiec, mroczek), lis, borsuk, wydra, kuna le śna i domowa, gronostaj, łasica, tchórz, zaj ąc szarak, popielica, nornica, karczownik, pi Ŝmak, pi ęć gatunków myszy, szczur w ędrowny, wiewiórka, bóbr, dzik, jele ń szlachetny, sarna, ło ś oraz sprowadzony z Azji jele ń sika. Na terenie parku wyst ępuje Ŝmija zygzakowata, zaskroniec, jaszczurka Ŝyworódka i zwinka, padalec, traszka zwyczajna i grzebieniasta, kumak nizinny, grzebiuszka, rzekotka oraz ropuchy i Ŝaby. W niektórych potokach Wysoczyzny Elbl ąskiej wyst ępuje pstr ąg potokowy.

7. Dla ochrony szczególnych walorów przyrodniczych w PKWE ustanowiono: - dwa rezerwaty przyrody, - 307 pomników przyrody, w tym 285 pojedynczych drzew i ich zgrupowa ń oraz 22 pojedyncze głazy narzutowe i grupy głazów.

Dziennik Urz ędowy - 303 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

8. Badania archeologiczne wykazały istnienie kilkudziesi ęciu stanowisk archeologicznych, spo śród których 10 obiektów zostało wpisanych do rejestru zabytków województwa warmi ńsko-mazurskiego. S ą to dawne grodziska, osady i cmentarzyska pochodz ące z ró Ŝnych epok. Najstarsze datowane s ą na okres 2200-1800 lat p.n.e. 9. Na terenie parku zachowało si ę wiele obiektów kultury materialnej o charakterze zabytkowym, z których 49 zostało umieszczonych w rejestrze zabytków województwa warmi ńsko-mazurskiego. Na li ście tej znajduj ą si ę m.in.: obiekty sakralne, zabytki sztuki in Ŝynierskiej, zabytkowe układy pałacowo - parkowe, budynki mieszkalne i gospodarcze oraz układ ruralistyczny Kadyn i urbanistyczne zało Ŝenia centrum Tolkmicka. 10. Na budownictwo regionalne Wysoczyzny Elbl ąskiej miało wpływ s ąsiedztwo śuław Wi ślanych. Znajduje si ę tu wiele zabytkowych domów podcieniowych i zagród typu holenderskiego. Do najciekawszych nale Ŝą budynki w: Pagórkach, Ł ęczu, Kamionku Wielkim i Próchniku. 11. Na uwag ę zasługuje oryginalny, zaprojektowany na przełomie XIX i XX w. układ osadniczy miejscowo ści Kadyny oraz zabytkowy zespół pałacowo-folwarczny. Na pobliskim wzniesieniu znajduje si ę zabytkowy klasztor. W pobli Ŝu ro śnie jeden z najstarszych i najwi ększym d ębów w Polsce - pomnik przyrody d ąb im. Jana Ba Ŝyńskiego.

§ 6. Infrastruktura techniczna. 1. Drogi:

1) układ komunikacyjny PKWE tworz ą: a) drogi wojewódzkie : nr 503 Elbl ąg - Tolkmicko - , nr 504 Elbl ąg - , b) drogi powiatowe: nr 210 Elbl ąg - Ł ęcze - Kadyny, nr 211 Nadbrze Ŝe - Ł ęcze, nr 212 Nadbrze Ŝe -Suchacz, nr 213 Rubno Wlk. - Próchnik, nr 214 Jelenia Dolina - Ogrodniki, nr 215 Jagodnik -Ogrodniki, nr 216 Ogrodniki - Piastowo, nr 217 Ogrodniki - Milejewo, nr 218 Ł ęcze - Ogrodniki, nr 227 Tolkmicko - Nowinka - Chojnowo - Pogrodzie, c) drogi gminne, d) drogi tzw. zakładowe - le śne, e) linia kolejowa: Elbl ąg - Tolkmicko - Braniewo.

2. Zaopatrzenie energetyczne: 1) przez teren parku przebiegaj ą napowietrzne linie wysokiego napi ęcia: 110kV Elbl ąg - Braniewo, 110 kV Elbl ąg - Olsztyn, 110 kV Elbl ąg - Pasł ęk, 60 kV Elbl ąg - Pierzchały, które dostarczaj ą energi ę, poprzez główne punkty zasilaj ące (zlokalizowane poza granicami parku) do rozdzielczej sieci średniego napi ęcia (SN - 15 kV). Zasilanie poszczególnych odbiorców odbywa si ę napowietrznymi liniami niskiego napi ęcia (NN - 0,4 kV). Stacje transformatorowe znajduj ą si ę w wi ększo ści przypadków na słupach, 2) na terenie parku nie ma instalacji gazu sieciowego, w gospodarstwach domowych do ść powszechnie wykorzystuje si ę gaz propan - butan dostarczany w butlach, 3) na obszarze parku brak jest scentralizowanego źródła dostawy ciepła, potrzeby grzewcze zaspokajane s ą z: a) kilku niewielkich kotłowni grupowych zlokalizowanych w miejscowo ściach: Zajazd, Dąbrowa i Tolkmicko, w których opał stanowi ą olej opałowy, gaz oraz drewno, b) lokalnych kotłowni, w tym zakładowych, dostarczaj ących ciepło do celów grzewczych, a w zakładach przetwórczych do celów technologicznych - opalanych przewa Ŝnie w ęglem, c) indywidualnych źródeł ciepła, przy czym wi ększo ść stanowi ą piece w ęglowe.

3. Telekomunikacja: 1) w zakresie telekomunikacji obszar PKWE obsługiwany jest przez Telekomunikacj ę Polsk ą S.A.; 2) na terenie parku zlokalizowane s ą równie Ŝ stacje bazowe telefonii komórkowej: w Jagodniku, Suchaczu, Kadynach i Tolkmicku.

4. Zaopatrzenie w wod ę: 1) wi ększo ść obiektów zlokalizowanych na terenie parku korzysta z wody wodoci ągowej. Zaopatrzenie w wod ę odbywa si ę poprzez: a) system wodoci ągów (komunalnych, miejskich, grupowych) z uj ęciami wód w: Tolkmicku, Pagórkach, Piastowie i Elbl ągu, b) system wodoci ągów lokalnych we wsiach: Chojnowo, Próchnik, c) niektóre obiekty (np. Dom Pomocy Społecznej w Rangórach, ZPOW „LANNEN” POLSKA w Tolkmicku) posiadaj ą własne uj ęcia wody, 2) wie ś Nowinka nie posiada wodoci ągu, mieszka ńcy korzystaj ą ze studni przydomowych, 3) obiekty zlokalizowane w oderwaniu od jednostek osadniczych korzystaj ą z indywidualnych studni.

5. Gospodarka ściekowa: 1) na terenie PKWE funkcjonuje: a) system kanalizacji sanitarnej zbiorczej obejmuj ący miejscowo ści: Tolkmicko, Kadyny, Janówek oraz Lipnik, z mechaniczno - biologiczn ą oczyszczalni ą ścieków w Tolkmicku, b) lokalne systemy oczyszczania ścieków: oczyszczalnie osiedlowe (Zajazd, D ąbrowa, Pagórki), oczyszczalnie przyobiektowe (MOW Kamienica Elbl ąska, Le śniczówka D ębica), c) system gromadzenia ścieków w indywidualnych urz ądzeniach bezodpływowych na pozostałych, nieskanalizowanych terenach ( ścieki wywo Ŝone s ą do oczyszczalni w Tolkmicku i Elbl ągu).

6. Gospodarka odpadami: 1) odpady komunalne z terenu PKWE wywo Ŝone s ą poza teren parku, na składowisko odpadów komunalnych w Rubnie Wielkim, eksploatowane przez Zakład Utylizacji Odpadów w Elbl ągu.

Dziennik Urz ędowy - 304 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

ROZDZIAŁ 2. DIAGNOZA STANU ŚRODOWISKA PKWE.

§ 1. Stan środowiska PKWE.

1. Stan czysto ści powietrza atmosferycznego: 1) na terenie PKWE nie wyst ępuj ą obiekty charakteryzuj ące si ę du Ŝą emisj ą zanieczyszcze ń. Głównymi źródłami zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego s ą: a) kotłownie „grupowe”, b) kotłownie lokalne, c) emitory obiektów przemysłowych, d) indywidualne paleniska zabudowy mieszkaniowej, e) zanieczyszczenia komunikacyjne (emisja liniowa wzdłu Ŝ głównych ci ągów komunikacyjnych), f) prawdopodobny napływ zanieczyszcze ń z Elbl ąga a tak Ŝe z wi ększych odległo ści, tj. z rejonu aglomeracji gda ńskiej (zwi ązany z głównymi kierunkami wiatrów), 2) na terenie PKWE nie prowadzi si ę bada ń monitoringowych powietrza atmosferycznego. Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko - mazurskiego opracowany przez WIO Ś w Olsztynie w 2003 r., wykazał dobr ą jako ść powietrza na terenie całego województwa. St ęŜ enia średnie roczne badanych zanieczyszcze ń (dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego) nie przekraczały dopuszczalnych warto ści.

2. Warunki akustyczne: 1) na warunki akustyczne terenu PKWE znacz ący wpływ maj ą obiekty przemysłowe i usługowe, rekreacja indywidualna oraz zbiorowa, a tak Ŝe komunikacja samochodowa, 2) obszar parku nie jest obj ęty badaniami monitoringowymi hałasu, nie prowadzono bada ń poziomu hałasu, zarówno przemysłowego jak i komunikacyjnego.

3. Stan czysto ści wód powierzchniowych: 1) stan czysto ści wód powierzchniowych na terenie PKWE jest niezadowalaj ący. Prowadzone badania monitoringowe cieków: D ąbrówka, Kamionka, Suchacz, Olszanka, Grabianka, Stradanka Babica, Kumiela, Srebrny Potok wykazuj ą od wielu lat pozaklasowy charakter ich wód (decyduj ą o tym wska źniki fizyko - chemiczne, głównie pozaklasowe st ęŜ enia zwi ązków azotu i fosforu), 2) niezadowalaj ący stan czysto ści wód powierzchniowych PKWE jest wynikiem nieuporz ądkowanej gospodarki ściekowej na tym terenie, co przejawia si ę brakiem sieci kanalizacji sanitarnej powi ązanej z systemem oczyszczania ścieków oraz napływu zanieczyszcze ń o charakterze obszarowym (spływy powierzchniowe z pól uprawnych, z terenu gospodarstw rolnych oraz z tras komunikacyjnych).

4. Przekształcenia obiegu wody: 1) antropogeniczne przekształcenia obiegu wody na terenie PKWE zwi ązane s ą z regulacj ą stosunków wodnych i wykorzystaniem zasobów wodnych na potrzeby społeczno-gospodarcze; 2) do podstawowych przekształce ń obiegu wody na terenie parku nale Ŝą : a) poldery na terenach nadzalewowych, z głównymi obiektami poło Ŝonymi w okolicy Tolkmicka (polder nr 51 i 50) i w południowej cz ęś ci parku w rejonie Kamionek Wielki - Jagodna (polder 54 i 43); poldery te s ą obwałowane od strony zalewu, za ś rowy melioracyjne pełni ą głównie funkcj ę osuszaj ącą podmokło ści, równowaga hydrologiczna utrzymywana jest sztucznie przy pomocy przepompowni, b) melioracje terenów podmokłych, które na obszarze PKWE prowadzone s ą w celu osuszania podmokło ści, ma to miejsce głównie w dolinach rzecznych oraz na gruntach nadzalewowych nie obj ętych polderami, c) zabudowa hydrotechniczna cieków - wyst ępuje ona w uj ściowych odcinkach cieków spływaj ących z wysoczyzny, s ą to przewa Ŝnie ok. 2 km obwałowane odcinki, przebiegaj ące przez poldery, d) zabudowa hydrotechniczna cieków i jezior w postaci pi ętrze ń - w ten sposób powstały sztuczne jeziora zaporowe na Kumieli (m.in. jez. Martwe i Goplanica) i na jej dopływach oraz podpi ętrzone zostało naturalne Jezioro Stare, e) wały przeciwpowodziowe zlokalizowane w strefie brzegowej Zalewu Wi ślanego, maj ące na celu ochron ę przed spi ętrzeniami wód Zalewu.

5. Przekształcenia litosfery: 1) do podstawowych przejawów przekształce ń litosfery na obszarze PKWE nale Ŝą : a) tereny przekształce ń geomechanicznych, zwi ązanych z powierzchniow ą eksploatacj ą surowców mineralnych oraz z przemysłowym u Ŝytkowaniem terenu (teren zakładów przemysłowych, wyrobiska kopalin), b) zniszczenia litosfery zwi ązane z gromadzeniem odpadów (składowisko popiołów w Jagodnej, wył ączone z eksploatacji składowisko odpadów komunalnych w Nowince), c) tereny przekształce ń zwi ązanych z rekreacyjnym u Ŝytkowaniem terenu (las komunalny Ba Ŝantarnia w Elbl ągu, obszary nadzalewowe parku), d) tereny przekształce ń rze źby terenu (tarasowanie) i uruchomienie procesów erozyjnych zwi ązanych z intensywnymi uprawami sadowniczymi i ogrodnictwem (głównie w rejonie Tolkmicka, Suchacza), e) rozwój przestrzenny jednostek osadniczych, zwłaszcza w zakresie budownictwa jednorodzinnego (D ąbrowa, Próchnik, Suchacz, Kamionek Wielki, Jagodnik, Ł ęcze), f) budowle hydrotechniczne, wały przeciwpowodziowe, g) przekształcenia zwi ązane z infrastruktur ą komunikacyjn ą (nasypy, wykopy, niwelacje), 2) najistotniejszym problemem sozologicznym w zakresie przekształce ń geomechanicznych jest bardzo du Ŝa liczba wyrobisk poeksploatacyjnych (piasku, Ŝwiru, gliny i iłów), co jest wynikiem wykorzystania du Ŝego potencjału surowcowego jakim charakteryzuje si ę Wysoczyzna Elbl ąska, Dziennik Urz ędowy - 305 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

3) wi ększo ść terenów poeksploatacyjnych, pozostawionych własnemu losowi bez podstawowych zabiegów rekultywacyjnych, pokryta jest ju Ŝ ro ślinno ści ą ( naturalna sukcesja). Tereny te wymagaj ą jednak podj ęcia szeregu zabiegów rekultywacyjno-rewaloryzacyjnych. Niektóre z wyrobisk poeksploatacyjnych zostały całkowicie zrekultywowane (w m. Próchnik); od kilku lat prowadzona jest rekultywacja kolejnego, du Ŝego wyrobiska poeksploatacyjnego w Próchniku, 4) nieczynne wyrobiska stanowi ą dodatkowe zagro Ŝenia dla środowiska w zwi ązku z siln ą tendencj ą wykorzystania ich do nielegalnego składowania odpadów, 5) odpady komunalne z terenu PKWE wywo Ŝone s ą poza teren parku, na składowisko odpadów komunalnych w Rubnie Wielkim. Stan techniczny składowiska jest bardzo dobry. Dzi ęki zainstalowanym piezometrom prowadzony jest monitoring wód odciekowych, wód podziemnych i wód powierzchniowych, 6) na terenie PKWE zlokalizowane jest składowisko odpadów przemysłowych (popiołu z EC Elbl ąg) w miejscowo ści Jagodna. Prowadzone badania nie wykazuj ą ujemnego wpływu składowiska na wody gruntowe.

6. Przekształcenia szaty ro ślinnej: 1) obszary rolnicze. Na terenie PKWE obszary rolnicze (sady, grunty orne, ł ąki i pastwiska) skupione s ą w czterech wi ększych enklawach wokół nast ępuj ących miejscowo ści: Chojnowo - Nowinka, Tolkmicko - Kadyny - Suchacz, Połoniny - Ł ęcze - Pagórki - Ogrodniki, Kamionek Wielki - Próchnik. Ponadto istnieją jeszcze dwie mniejsze, odizolowane śródle śne enklawy: Ostrobrzeg i Jagodnik. Do podstawowych przejawów przekształce ń szaty ro ślinnej terenów rolniczych na obszarze PKWE nale Ŝą :

a) zarastanie zieln ą ro ślinno ści ą ruderaln ą, krzewami i podrostem drzew wielu ugorowanych pól, porzuconych starych sadów i upraw warzywnych, b) stabilizowanie si ę ro ślinno ści nawi ązuj ącej cz ęś ciowo do muraw i ł ąk na nieuprawianych od lat polach, c) w wyniku zmiany u Ŝytkowania gruntów zarastanie pokrzyw ą i ro ślinno ści ą szuwarow ą w wielu wysychaj ących i ju Ŝ wyschni ętych oczkach wodnych i źródełkach, d) post ępuj ący na skutek zaniechania wypasu rozwój szuwaru trzcinowego na brzegu Zalewu Wi ślanego, gdzie w przeszło ści znajdowały si ę jeszcze niewielkie pasy haliofilnych ł ąk z obecno ści ą interesuj ących zbiorowisk słonolubnych, zanikaj ących na wybrze Ŝu Bałtyku, e) zanikanie, w nast ępstwie rozwoju szuwaru trzcinowego, rzadkich gatunków ro ślin zwi ązanych z odsłoni ętymi wilgotnymi piaszczystymi i mulistymi obrze Ŝami wód (zjawisko wyst ępuj ące w ostatnich latach gwałtownie w Europie), f) post ępuj ąca synantropizacja flory w obr ębie zbiorowisk szuwarowych, g) zarastanie ro ślinno ści ą ruderaln ą nieczynnych ju Ŝ wyrobisk eksploatacji gliny i piasku i ich obrze Ŝy, spowodowane zrzucaniem od szeregu lat śmieci, gruzu i innych odpadów, h) drastyczne przemiany szaty ro ślinnej w najbli Ŝszym otoczeniu powstaj ących nowych budowli.

2) obszary le śne. Na terenie PKWE obszary le śne skupione s ą w dwóch rozległych enklawach: pierwsza ci ągn ąca si ę od Połonin i Jagodnej na zachodzie do Rakowa na wschodzie i poprzez Jagodnik i Ba Ŝantarni ę (której cz ęść nale Ŝy do lasów komunalnych) do drogi krajowej nr 22 na południu oraz druga ci ągn ąca si ę od Świ ętego Kamienia i Chojnowa na północy, poprzez Nowink ę do Kadyn i Suchacza na zachodzie i okolic Przybyłowa na wschodzie oraz Ł ęcza i Pagórek na południu. Do podstawowych przejawów przekształce ń szaty ro ślinnej terenów le śnych na obszarze PKWE nale Ŝą :

a) znaczne przerzedzenie starodrzewów lub zanikanie całych ich połaci w wyniku planowanych ci ęć drzewostanów, które osi ągn ęły lub osi ągn ą w latach najbli Ŝszych wiek r ębny. Jest to przyczyn ą zmniejszenia si ę populacji lub zupełnego ust ępowania z terenu PKWE niektórych gatunków zwierz ąt, nierozerwalnie zwi ązanych z rozległymi starodrzewami i jednocze śnie szczególnie wra Ŝliwymi na hałas i niepokojenie. Przykładem tej grupy zwierz ąt jest bocian czarny, który od kilku lat ust ępuje z dawnych stanowisk l ęgowych na terenie Parku, b) zanikanie pierwotnej ro ślinno ści na skarpach, które ulegaj ą gwałtownej erozji w wyniku usuwania z nich drzewostanu, c) zanikanie pierwotnej ro ślinno ści i wkraczanie ro ślinno ści ruderalnej na skutek niszczenia powierzchni gleby ci ęŜ kim sprz ętem mechanicznym do zrywki i transportu drewna.

§ 2. Istniej ące i potencjalne zagro Ŝenia wewn ętrzne i zewn ętrzne.

Zagro Ŝenia środowiska terenu PKWE zwi ązane s ą z oddziaływaniem człowieka (zagro Ŝenia antropogeniczne) oraz naturalnymi procesami przyrodniczymi (zagro Ŝenia naturalne). 1. Zmiany antropogeniczne środowiska wynikaj ą głównie z zajmowania nowych terenów pod zainwestowanie kubaturowe oraz przystosowanie terenu do ró Ŝnego u Ŝytkowania (melioracje, niwelacje, itp.). Do podstawowych istniej ących i potencjalnych antropogenicznych zagro Ŝeń środowiska naleŜą : 1) prowadzenie melioracji osuszaj ących, nie uwzgl ędniaj ących negatywnych skutków dla środowiska przyrodniczego i w rezultacie powoduj ących: a) post ępuj ące przesuszenie ł ąk, mokradeł, b) niszczenie cennych biotopów, zbiorowisk i stanowisk gatunków ro ślin i zwierz ąt, c) ubo Ŝenie flory i fauny, 2) wzrost ska Ŝenia chemicznego terenu (wody, gleby, powietrza), zwi ązany z chemizacj ą rolnictwa oraz z napływem zanieczyszczonych mas powietrza (w tym mi ędzy innymi kwa śne deszcze, zwi ązki metali ci ęŜ kich), 3) powierzchniowa eksploatacja surowców mineralnych, 4) wzrost za śmiecenia terenu, trudnymi do rozło Ŝenia w przyrodzie, odpadami (np. plastikowe opakowania), 5) rozwój turystyki bez odpowiedniej infrastruktury, 6) intensyfikacja komunikacji samochodowej, Dziennik Urz ędowy - 306 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

7) istniej ące obiekty infrastruktury telekomunikacyjnej, energetycznej i komunikacyjnej (mi ędzy innymi: stacje przeka źnikowe RTV i telefonii komórkowej, linie WN, stacje paliw) stanowi ące zagro Ŝenie dla organizmów Ŝywych oraz powoduj ące dewaloryzacj ę krajobrazu, 8) ewentualna budowa du Ŝych obiektów produkcyjnych i infrastrukturalnych, 9) rozwój osadnictwa powoduj ący nieuniknione zmiany środowiska, mi ędzy innymi: a) zmian ę krajobrazu, b) zmian ę lokalnego ukształtowania terenu w wyniku robót ziemnych, c) niszczenie pokrywy glebowej, d) zanieczyszczenie środowiska, w przypadku braku odpowiedniej infrastruktury, 10) zmiana u Ŝytkowania gruntów rolnych i le śnych na inne cele, 11) wzmo Ŝone pozyskanie drewna, powoduj ące mi ędzy innymi: a) zanikanie lub znaczne przerzedzenie starodrzewu, b) erozj ę skarp oraz niszczenie pokrywy glebowej i ro ślinno ści w wyniku post ępuj ącego zag ęszczenia szlaków zrywkowych, c) niszczenie cennych biotopów, zbiorowisk i stanowisk gatunków ro ślin i zwierz ąt, d) nasilenie hałasu zwi ązane z u Ŝyciem ró Ŝnego rodzaju sprz ętu mechanicznego.

2. Zagro Ŝenia naturalne zwi ązane s ą z przyrodniczymi zjawiskami katastrofalnymi. Do podstawowych istniej ących i potencjalnych naturalnych zagro Ŝeń środowiska nale Ŝą : 1) zagro Ŝenie powodziowe (intensywne opady deszczu, spi ętrzenia sztormowe wód Zalewu Wi ślanego powoduj ące zatory uj ściowe cieków wpadaj ących do Zalewu), 2) zagro Ŝenie morfodynamiczne (ruchy masowe wierzchniej warstwy litosfery, którym sprzyjaj ą du Ŝe ró Ŝnice wysoko ści wzgl ędnych oraz strome zbocza dolin), 3) ekstremalne stany pogodowe (silne wiatry, intensywne opady deszczu lub śniegu).

DZIAŁ II CELE TRÓJOCHRONY PKWE. ROZDZIAŁ 1. CELE OCHRONY PRZYRODY PKWE.

§ 1. Okre śla si ę ogólne cele ochrony przyrody; 1) zachowanie szeroko ujmowanej bioró Ŝnorodno ści na poziomie ekosystemów, gatunków i genotypów, 2) zachowanie pełnych mo Ŝliwo ści funkcjonowania ekosystemów, 3) przywrócenie zasobów i walorów przyrodniczych utraconych lub naruszonych w wyniku gospodarki człowieka, 4) wzrost efektywno ści ochrony przyrody przez wprowadzenie nowych jej form i dalszy rozwój form istniej ących, 5) optymalizacja zasad korzystania z zasobów przyrody w warunkach gospodarczego u Ŝytkowania terenu, z zapewnieniem jego trwało ści, 6) zachowanie istniej ących walorów botanicznych wyra Ŝaj ących si ę zarówno w ró Ŝnorodno ści, jak i w regionalnej specyfice poszczególnych ekosystemów, 7) zachowanie co najmniej dotychczasowych proporcji powierzchni obszarów le śnych w stosunku do powierzchni obszarów niele śnych, a w obr ębie tych ostatnich bezwzgl ędne utrzymanie ekosystemów bagiennych i torfowiskowych oraz ł ąkowych i innych półnaturalnych, 8) stymulowanie utrzymania ró Ŝnorodno ści biologicznej przez stwarzanie warunków ostojowych dla jak najwi ększej liczby gatunków zwierz ąt rodzimych.

§ 2. Okre śla si ę szczegółowe cele ochrony przyrody.

1. Ochrona litosfery i pedosfery: 1) zachowanie struktur geologicznych dokumentuj ących genez ę litosfery, 2) zachowanie zespołów form ukształtowania terenu reprezentuj ących zestawy cech charakterystycznych dla typów morfogenetycznych, 3) zachowanie form ukształtowania terenu o unikalnych kształtach, 4) utrzymanie na wybranych terenach, a przede wszystkim w obr ębie strefy kraw ędziowej Wysoczyzny Elbl ąskiej, dynamiki procesów geomorfologicznych, prowadz ących do ewolucji litosfery, 5) zachowanie struktur litogenicznych warunkuj ących istnienie ekosystemów istotnych przyrodniczo, 6) rekultywacja ze wzgl ędów przyrodniczych i krajobrazowych struktur litogenicznych zdegradowanych antropogenicznie, 7) ochrona wszystkich gleb organogenicznych, 8) ochrona wszystkich gleb le śnych, 9) ochrona gleb przed niepo Ŝą danymi zmianami ich wła ściwo ści fizykochemicznych, w tym ochrona przeciwerozyjna, 10) ochrona stanowisk z typowymi lub unikalnymi profilami gleb dla potrzeb naukowo- dydaktycznych.

2. Ochrona hydrosfery: 1) zachowanie lub przywrócenie naturalnych warunków cyrkulacji wody w poszczególnych jednostkach hydrograficznych, 2) przywrócenie warunków hydrograficznych umo Ŝliwiaj ących rewaloryzacj ę siedlisk roślinnych i ostoi zwierz ąt, 3) wstrzymanie procesu osuszania mokradeł i torfowisk oraz ochrona retencji wód w mokradłach i torfowiskach, 4) ukierunkowanie prac melioracyjnych na zwi ększenie poziomu lokalnej retencji wodnej, 5) powstrzymanie eutrofizacji wód powierzchniowych oraz poprawa stanu ich czysto ści poprzez ograniczenie emisji ścieków i biogenów, 6) dostosowanie nasilenia antropopresji do poziomu naturalnej tolerancji systemów rzecznych i jeziornych, 7) dostosowanie wielko ści poboru wody z uj ęć powierzchniowych i podziemnych do rozmiarów przyrodniczo uzasadnionych zasobów dyspozycyjnych.

Dziennik Urz ędowy - 307 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

3. Ochrona atmosfery: 1) utrzymanie lub przywrócenie stanu fizyko-chemicznego atmosfery zapewniaj ącego wła ściwe warunki Ŝycia ludzi, korzystne warunki funkcjonowania przyrody o Ŝywionej i przetrwanie dóbr kultury materialnej, 2) utrzymanie lub przywrócenie warunków akustycznych zapewniaj ących wła ściwe warunki Ŝycia ludzi i korzystne warunki Ŝycia fauny, 3) utrzymanie lub przywrócenie warunków topoklimatycznych po Ŝą danych dla funkcjonowania lub restytucji ekosystemów.

4. Ochrona zbiorowisk ro ślinnych - ekosystemy le śne: 1) zachowanie istniej ących walorów przyrodniczych ekosystemów le śnych, a tak Ŝe sukcesywne odtwarzanie dawnych warto ści, ograniczonych przez ró Ŝnorodne formy działalności człowieka, 2) zabezpieczenie trwania zbli Ŝonych do naturalnych, nie zubo Ŝałych i nie przesuszonych siedlisk, na których b ędą mogły si ę odnawia ć płaty lasu o cechach bliskich naturalnym zespołom, charakterystycznym dla danych siedlisk, 3) odtworzenie retencji wód w lasach, jako niezb ędnego elementu prawidłowej ochrony ekosystemów le śnych, 4) renaturyzacja zniekształconych fitocenoz, a zwłaszcza przywrócenie naturalnego składu gatunkowego i struktury wiekowej drzewostanów, 5) zwi ększanie ró Ŝnorodno ści biologicznej drzew i krzewów w lasach u Ŝytkowanych gospodarczo, z wykorzystaniem zestawu gatunków typowych dla miejscowych fitocenoz, z uwzgl ędnieniem lokalnego zró Ŝnicowania mikrosiedlisk, 6) utrzymanie potencjału produkcyjnego siedlisk le śnych, 7) podtrzymanie wybitnie środowiskotwórczych funkcji lasów, istotnie kształtuj ących stosunki wodne, glebowe i topoklimatyczne.

5. Ochrona zbiorowisk ro ślinnych - ekosystemy niele śne: 1) zachowanie pełnego wachlarza zbiorowisk, jaki ukształtował si ę w ci ągu ostatnich stuleci gospodarki człowieka na terenie PKWE, 2) utrzymanie pełnej bioró Ŝnorodno ści zbiorowisk, a zwłaszcza ci ągło ści mechanizmów samoregulacji, jakie pozwalaj ą im trwa ć w okre ślonej postaci, 3) ustalenie zasad korzystania lub innego świadomego wpływania na te ekosystemy, aby zapewni ć nie tylko ich trwanie, ale umo Ŝliwienie przywrócenia pełni walorów przyrodniczych, 4) zwi ększenie areału naturalnych i seminaturalnych zbiorowisk w krajobrazie odlesionym, 5) utrzymanie potencjału produkcyjnego siedlisk niele śnych, 6) podtrzymanie środowiskotwórczych funkcji niektórych zbiorowisk, w tym zwłaszcza torfowisk.

6. Ochrona gatunków ro ślin i ich siedlisk: 1) utrzymanie pełnej ró Ŝnorodno ści gatunków na ich naturalnych stanowiskach w typowych dla nich fitocenozach, 2) zachowanie lub odtworzenie liczebno ści populacji wszystkich gatunków na poziomie pełnej odnawialno ści tych populacji, 3) zachowanie pełnej puli genowej wszystkich gatunków PKWE, w całej zmienno ści genetycznej taksonów ni Ŝszych od gatunku, zwi ązanych ze zró Ŝnicowaniem lokalno - siedliskowym, 4) przywracanie stanowisk wybranych gatunków ro ślin, które wygin ęły na obszarze PKWE, a istniej ą dane o ich wyst ępowaniu na tym terenie, 5) utrzymanie stanowisk gatunków podlegaj ących prawnej ochronie całkowitej i cz ęś ciowej, 6) utrzymanie stanowisk gatunków wymieraj ących i nara Ŝonych na wymarcie w skali całej Polski, Pomorza Zachodniego i PKWE, 7) utrzymanie geobotanicznej specyfiki flory PKWE, wyra Ŝaj ącej si ę obecno ści ą: a) gatunków górskich, w tym rzadkich na ni Ŝu, jak lepi ęŜ nik biały, dla których Wysoczyzna Elbl ąska jest jedynym miejscem liczniejszego wyst ępowania w Polsce środkowej i północnej, b) gatunków le śnych, w tym szeregu ogólnie rzadkich na ni Ŝu, lokalnie posiadaj ących bogate populacje, c) gatunków zwi ązanych ze zbiorowiskami szuwarowymi, ł ąkowymi i psammofilnymi nad Zalewem Wi ślanym, w tym wielu rzadkich w skali kraju, d) bezpo średniego kontaktu flory le śnej terenów wysoczyznowych i flory niele śnej terenów nad Zalewem Wi ślanym.

7. Ochrona gatunków zwierz ąt i ich siedlisk: a) utrzymanie naturalnej ró Ŝnorodno ści gatunków zwierz ąt w ich siedliskach, b) utrzymanie lub przywrócenie liczebno ści populacji wszystkich gatunków na poziomie zapewniaj ącym ich odnawialno ść , c) nie wprowadzanie gatunków obcych geograficznie na obszarze PKWE, d) ochrona ró Ŝnorodno ści siedlisk warunkuj ących bogactwo fauny, e) renaturalizacja siedlisk zniekształconych, zwłaszcza w zakresie przywrócenia naturalnych lub seminaturalnych stosunków wodnych, f) odtworzenie siedlisk zniszczonych, wa Ŝnych dla przebywania fauny, g) wzrost zakresu i skuteczno ści miejsc rozrodu i regularnego przebywania gatunków chronionych.

ROZDZIAŁ 2. CELE OCHRONY KRAJOBRAZU.

§ 1. Okre śla si ę cele ogólne ochrony krajobrazu:

1) zachowanie i ochrona zespołów krajobrazu otwartego ukazuj ących harmonijne pod wzgl ędem walorów wizualnych współistnienie gospodarki człowieka z naturalnymi zasobami środowiska, 2) ochrona specyficznych i unikatowych warto ści przyrodniczych, kulturowych i kompozycyjnych, które dostarczaj ą pozytywnych prze Ŝyć estetycznych i cennych warto ści poznawczych, 3) zabezpieczenie i ochrona zachowanych enklaw rodzimego krajobrazu wiejskiej kultury osadniczej, Dziennik Urz ędowy - 308 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

4) promocja walorów krajobrazu parku dla umieszczenia w niej nowych funkcji niesprzecznych z podstawowymi celami, daj ących podstawy ekonomiczne mieszka ńcom i zbli Ŝonych krajobrazowo do funkcji tradycyjnych, 5) propagowanie i kontynuacja wzorców architektury i zagospodarowania charakterystycznych dla regionu i stymulowanie korzystania z nich przy wszelkich nowych działaniach kształtuj ących przestrze ń PKWE.

§ 2. Okre śla si ę szczegółowe cele ochrony krajobrazu.

1. Ochrona podstawowych cech kompozycji krajobrazu oraz cech elementów kształtuj ących krajobraz obszarów harmonijnych, takich jak: 1) skala otwartych przestrzeni buduj ących specyfik ę krajobrazow ą, 2) rodzaj naturalnych i kulturowych elementów znajduj ących si ę we wn ętrzach krajobrazowych, 3) typy planów wsi oraz zagród charakterystycznych dla rejonu parku, 4) skala i materiał charakterystycznej zabudowy regionalnej, 5) formy zieleni wprowadzanej przez człowieka ukształtowanej z gatunków rodzimych.

2. Przekształcanie krajobrazów dysharmonijnych: 1) zahamowanie niekorzystnych procesów negatywnie odzwierciedlaj ących si ę w krajobrazie, 2) wieloaspektowe działania naprawcze w postaci rekultywacji, rekompozycji, restylizacji, a w uzasadnionych przypadkach rekonstrukcji utraconych cech i warto ści krajobrazu, 3) przywrócenie dominacji warto ściowych cech krajobrazu, 4) krajobrazowe uporz ądkowanie przestrzeni zagospodarowanej kulturowo, 5) rekompozycja krajobrazu otwartego, 6) przywrócenie i zachowanie wła ściwej ekspozycji krajobrazowej, 7) ochrona czynna i bierna elementów podstawowych warto ści krajobrazu, 8) okre ślenie zasad dobrej kontynuacji kształtowania przestrzeni, które gwarantowałyby zachowanie cennych warto ści i same w sobie stanowiły rodzaj ochrony poprawianego krajobrazu.

3. Udost ępnienie warto ści wizualnych: 1) odtworzenie (przywrócenie) historycznych punktów i tras widokowych, 2) przywrócenie i ochrona ekspozycji krajobrazu z ci ągów i punktów widokowych, w tym przywrócenie i wyeksponowanie mo Ŝliwo ści poznawania krajobrazu z miejsc, które utraciły swe walory ekspozycyjne z powodu przypadkowego przesłoni ęcia, 3) zagospodarowanie nowych punktów i ci ągów widokowych.

ROZDZIAŁ 3. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO.

§ 1. Okre śla si ę cele ogólne ochrony środowiska kulturowego:

1) ochrona dziedzictwa jako no śnika pami ęci zbiorowej oraz europejskich, bałtyckich i regionalnych warto ści wspólnych - subregionalnej "przestrzeni historycznej" Pomorza Gda ńskiego, 2) ochrona istotnych czynników to Ŝsamo ści kulturowej miejsca (miejscowo ści i regionu), którymi s ą zasoby dziedzictwa kulturowego zwi ązane ze specyficznymi formami: a) kultury organizacji struktur osadniczych i sieci dróg, b) kultury organizacji przestrzennej struktur wewn ętrznych jednostek osadniczych, c) kultury organizacji przestrzennej zabudowy niw siedliskowych i u Ŝytkowania gruntów w obr ębie siedlisk, d) stanowi ące istotne uwarunkowanie współczesnych procesów transformacji środowiska kulturowego, 3) ochrona procesu przemian środowiska kulturowego jako warto ści samej w sobie - budowania struktury środowiska kulturowego i stosowania "zasady dobrej kontynuacji” ; pomimo deformacji dokonanej po 1950 r., taka kontynuacja nadal jest mo Ŝliwa i potrzebna.

§ 2. Okre śla si ę cele szczegółowe ochrony środowiska kulturowego: 1) ochrona reliktów i adaptacja wczesno średniowiecznych dróg, 2) ochrona zasobów dziedzictwa kulturowego zwi ązanego z tradycj ą turystycznego, krajoznawczego i rekreacyjnego uŜytkowania terenów Wysoczyzny Elbl ąskiej oraz dobra kontynuacja tej tradycji, 3) uczytelnienie, wyeksponowanie i ochrona dziedzictwa archeologicznego oraz odpowiednie zagospodarowanie otoczenia obiektów tego dziedzictwa, 4) ochrona ukształtowanej w procesie dziejowym struktury krajobrazu kulturowego.

DZIAŁ III FORMY I ZASADY OCHRONY PKWE. ROZDZIAŁ 1. OCHRONA PRZYRODY.

§ 1. Rezerwaty przyrody ustanowione w PKWE.

1. Ustanowiono dwa rezerwaty przyrody: 1) le śny rezerwat przyrody "Kady ński Las", o powierzchni 8,11 ha. Poło Ŝony jest w oddziale 130a, d, f obr ębu Kadyny. Rezerwat ustanowiono w 1972 roku w celu zachowania ze względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych fragmentu starego lasu bukowego, 2) le śny rezerwat przyrody "Buki Wysoczyzny Elbl ąskiej", o powierzchni 94,02 ha. W skład rezerwatu wchodz ą oddziały lasu 170h, 171a-f, 172a-i, 173a-k oraz 174a-d. Rezerwat ustanowiono w 1961 roku w celu zachowania ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych fragmentu buczyny pomorskiej z kostrzew ą le śną (Festuca silvatica) i perłówk ą Dziennik Urz ędowy - 309 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

jednokwiatow ą (Melica uniflora) oraz fragmentu zespołu Querceto-Carpinetum medioeuropeum z czosnkiem nied źwiedzim (Allium ursinum) i Ŝebrowcem górskim (Pleurospermum austriacum). 2. Na terenie rezerwatów obowi ązuj ą zakazy, tak jak w rozporz ądzeniach ustanawiaj ących te rezerwaty.

§ 2. Rezerwaty przyrody projektowane na terenie PKWE.

1. Projektowane jest ustanowienie nast ępuj ących rezerwatów przyrody: 1) rezerwat przyrody "Dolina Stradanki" (powierzchnia 102,73 ha) poło Ŝony w Nadle śnictwie Elbl ąg, oddziały: 109b,c,d; 110c,d,f,g,l,m; 115b,c; 116a,f; 141c,j; 142a,b,d; 143a; 164f,h; 166a; 176f,g,i,j,k,n,s,t; 180d; 180Ac,d,r,s,t,w,x,y,z,a,ax,bx. Celem ochrony rezerwatowej jest zachowanie i ochrona unikatowego krajobrazu doliny Stradanki z sieci ą bocznych dolinek oraz porastaj ącego te terenu lasu bukowego, ochrona stanowisk chronionych i rzadkich gatunków ro ślin, ochrona zwierz ąt, głównie awifauny (posiadaj ący opracowanie studialne, po uzgodnieniach), 2) rezerwat przyrody "Nowinka" (powierzchnia 74,28 ha) poło Ŝony w Nadle śnictwie Elbl ąg, oddziały 102 i 103 oraz przylegaj ące do nich fragmenty pól, ł ąk, pastwisk, plantacje i nieu Ŝytki. Celem ochrony w rezerwacie jest ochrona dolin erozyjnych i wyst ępuj ących w nich wysi ęków i zabagnie ń (posiadaj ący opracowanie studialne, po uzgodnieniach).

2. Planowane jest ustanowienie nast ępuj ących rezerwatów: 1) rezerwat przyrody "Góry Kady ńskie" poło Ŝony w Nadle śnictwie Elbl ąg, oddziały: 123d, 128a,b,h, 149c, 150d,f, 151, 152f,g,h,i,j,k, 162a,b,c, 163a, 170f,g,i,j,k, 171, 172, 173,174, 183b,c, 184, 185b,c,d, 186, 187, 188a,c, 193b, 194, 195, 196a,b,g,h,k, 205c, 206a,b,c,g, 207a,b, 208a,b, 209a,b,c,d,f,h,i,j,k, 213c, 214a,b,c,h, 215a,g,h,k,l. Główne cele utworzenia rezerwatu to ochrona obszaru o unikatowej, urozmaiconej rze źbie terenu (sie ć gł ębokich rozci ęć erozyjnych) oraz porastaj ących go lasów, głównie bukowych, ochrona licznych populacji rzadkich i chronionych gatunków ro ślin oraz ochrona fauny, 2) rezerwat przyrody "Dolina Kamienicy" poło Ŝony w Nadle śnictwie Elbl ąg, oddziały: 224-228, 230a,b,(cz ęść )d,f,g,h,i,j,k, 236, 237,238, 239, 240, 241c,d,f,g,h,j. Ochronie podlegałyby gł ębokie rozci ęcia erozyjne i porastaj ące je typowe dla Wysoczyzny Elbl ąskiej lasy bukowe, 3) "Dolina Suchacza" - ochrona ekosystemów le śnych z udziałem chronionych i rzadkich gatunków ro ślin naczyniowych oraz wykazuj ących specyfik ę z racji dawnego osadnictwa (obecno ść grodziska), ochrona fauny, 4) "Dolina Kumieli" - ochrona cennych i bardzo rzadkich na Wysoczy źnie Elbl ąskiej ekosystemów wodnych wyst ępuj ących w jeziorach Starym, Martwym i Goplanicy oraz ochrona łącz ącej je rzeki Kumieli wraz z otaczaj ącymi ekosystemami le śnymi.

3. We wszystkich rezerwatach projektowanych i planowanych postuluje si ę obj ęcie ochron ą ścisł ą sieci dolin erozyjnych (w ąwozów) z ciekami stałymi i okresowymi oraz wszystkich innych wydziele ń z dobrze zachowanymi zbiorowiskami le śnymi, zbli Ŝonymi do naturalnych zespołów (drzewostan zgodny z siedliskiem, podszyt i runo o prawidłowym składzie i bujno ści dla danej jednostki fitocenotycznej).

4. Pozostałe obszary w granicach rezerwatów nale Ŝy obj ąć ochron ą cz ęś ciow ą, dla umo Ŝliwienia działa ń ochronnych, polegaj ących na renaturyzacji zbiorowisk le śnych, przed wszystkim poprzez przebudow ę ich drzewostanów.

§ 3. Pomniki przyrody istniej ące.

1. W PKWE ustanowiono dotychczas 307 pomników przyrody, w tym 285 pojedynczych drzew i ich zgrupowa ń oraz 22 pojedyncze głazy narzutowe i grupy głazów.

§ 4. Pomniki przyrody projektowane.

1. Ustala si ę list ę obiektów (drzewa, grupy drzew i krzewy) proponowanych do obj ęcia ochron ą przez uznanie za pomniki przyrody, poło Ŝonych na terenach le śnych (L) i niele śnych (NL), wymienionych w tabeli:

Tabela 1. Projektowane pomniki przyrody na terenie PKWE.

Nr L/NL Rodzaj Przybli Ŝone poło Ŝenie 1 L lipy las koło Tolkmicka, nad dopływem Stradanki 2 L buki las koło Tolkmicka, nad dopływem Stradanki 3 L dąb i buki - biogrupa las koło Tolkmicka, nad dopływem Stradanki 4 L szakłak pospolity las koło Tolkmicka, przy le śnej drodze do zalesionych ł ąk, przed strumieniem 5 L buki w biogrupie las koło Kadyn, przy drodze do wyrobiska gliny zakładów ceramicznych 6 L buki w biogrupie las koło Kadyn, nad ciekiem na południe od wyrobiska gliny zakładów ceramicznych 7 L buki - grupa kilku wspaniałych las koło Grabianki, boczne wci ęcie w zboczu doliny przy zakolu rzeki okazów 8 L daglezja przy drodze od le śniczówki Przybyłowo, za rozwidleniem dróg na północ 9 L dąb i grab koło stanowiska 22, po drugiej stronie drogi 10 L buki - grupa na północ od Ł ęcza, na zboczu doliny Suchacza 11 L jawor i grupa d ębów na południe od Ostrobrzegu, koło drogi le śnej w stron ę miejscowo ści Ogrodniki, przy zachodnim skraju ziołoroślowej ł ąki 12 L buki i d ęby - grupa przy szkole ogrodniczej w Połoninach, zbocze le śne za szkoł ą 13 NL klon zwyczajny, wi ąz, daglezja Łęcze, przy szosie, koło zabudowa ń naprzeciwko ko ścioła 14 L buki i graby - grupa przy stanowisku 33, zbocze doliny 15 NL grupa - Ŝywotnik, świerk, Kamionek Wielki, przy dawnej szkole asztanowiec, topola, wierzba 16 L buki i sosny las na północ od Próchnika - zbocza doliny Kamienicy Dziennik Urz ędowy - 310 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

17 NL dwa kasztanowce Próchnik, przy drodze koło stawu w centrum wsi, koło zabudowa ń 18 NL lipy szpaler przy cmentarzu koło szosy z Jeleniej Doliny do Próchnika 19 NL lipa, wierzba Próchnik, przed zabudowaniem poło Ŝonym przy drodze do Leszka 20 NL jesion koło Jeleniej Doliny, przy gospodarstwie, koło szosy do miejscowo ści Ogrodniki 21 L buki - grupa koło Domu Pomocy Społecznej w Rangórach, klif morza litorynowego 22 L dęby szpaler Jagodna, las za zakładem przerobu trzciny, przy skraju śródle śnej ugorowanej polany 23 L czere śnie, graby, osiki - grupa w pobli Ŝu stanowiska 43, tereny dawnych wyrobisk, bliŜej cieku 24 L brzoza i jesiony w pobli Ŝu stanowiska 44, nad ciekiem 25 L buki - grupa las przy szosie Ł ęcze - Elbl ąg, nad skarp ą przy szosie, przed Krasnym Lasem (koło granicy PKWE) 26 L buki grupa przy stanowisku 46, po drugiej stronie szosy 27 NL szpaler lip, Ŝywotnik Jagodnik, zadrzewienia starego cmentarza 28 L dąb szypułkowy z biogrup ą koło Jagodnika, kraw ędź doliny cieku w pobli Ŝu mostu z Jagodnika do szosy na Elbl ąg 29 L buk z biogrup ą przy drodze do le śniczówki D ąbrowa, zbocze wzgórka 30 L buk z biogrup ą obok stanowiska 51 31 L dęby - grupa przy drodze do le śniczówki D ąbrowa 32 L buki i d ęby Las Ba Ŝantarnia, nad dopływem Kumieli 33 L buk z biogrup ą Las Ba Ŝantarnia, nad dopływem Kumieli od okresowego źródła 34 L buk z biogrup ą koło stanowiska 55 35 L buk z biogrup ą koło stanowiska 56 36 L dąb, sosna - szpaler Las Ba Ŝantarnia, przy drodze le śnej, przy naro Ŝniku terenu ogrodów działkowych 37 L graby - grupa Las Ba Ŝantarnia, dolina Srebrnego Potoku, niedaleko restauracji My śliwska 38 L jawor - grupa w pobli Ŝu stanowiska 60 39 L buki i d ęby - grupa w pobli Ŝu stanowiska 61 40 L buki, d ęby, sosny Las Ba Ŝantarnia, dolina Srebrnego Potoku, wzdłu Ŝ drogi spacerowej 41 L buk z biogrup ą skraj lasu zajmuj ącego dolin ę cieku płyn ącego od miejscowo ści Stoboje 42 L lipy - grupa koło stanowiska 65 43 L buki - grupa koło stanowiska 66 44 L buki - grupa Las Ba Ŝantarnia - Czarci Jar, zbocze doliny 45 L czere śnia koło stanowiska 68, przy le śnej drodze 46 L dęby, kasztanowce - szpaler i las w pobli Ŝu szosy przy Jeziorze Rusałka fragment alei 47 L buk le śnictwo Jagodna, oddz. 266a 48 NL topole czarne odm. włoskiej po prawej stronie drogi polnej z Nadbrze Ŝa do Suchacza, naprzeciw portu rybackiego 49 NL wi ąz szypułkowy po prawej stronie szosy z Kadyn do Tolkmicka, przy mostku na rzece Grabiance 50 L wi ąz szypułkowy w lesie nad Grabiank ą, oddz. 125o 51 L buk i d ąb bezszypułkowy oddz. 124a, 80 m od czarnej drogi 52 L wi ąz szypułkowy oddz. 261a, przy szosie mi ędzy Jagodn ą a Kamionkiem Wlk. 53 L wi ąz szypułkowy (5 zro śni ętych) oddz. 261a, przy szosie mi ędzy Jagodn ą a Kamionkiem Wlk.

54 L wierzba biała oddz. 261a, przy szosie mi ędzy Jagodn ą a Kamionkiem Wlk. 55 L 2 buki oddz. 261a, przy szosie mi ędzy Jagodn ą a Kamionkiem Wlk. 56 L 2 olchy czarne i 1 buk Rangóry, przy skrzy Ŝowaniu z drog ą do Domu Pomocy Społecznej 57 NL stanowisko kilku topól szarych przy szosie między Jagodn ą a Kamionkiem Wlk. (prawa strona, na ł ące), 58 NL głóg jednoszyjkowy odm. (granica obr ębów Kamionek i Próchnik), 80 m od drogi polnej, czerwonej 59 L 2 głazy L-ctwo Jelenia Dolina (przy drodze wewn ętrznej z Krasnego Lasu do Jagodnika), 60 NL szpaler czere śni, 1 jabło ń polna miedza w Próchniku (naprzeciw drogi z Rangór) 61 NL dąb szypułkowy Kamionek Wlk., 80 m od szosy do Tolkmicka, po lewej stronie, przy lesie 62 NL kasztanowiec biały Kamionek Wlk., nad drog ą, przy posesji Nr 70, 63 NL ró Ŝne gatunki park w Stagniewie i aleja prowadz ąca z szosy do Stagniewa 64 NL buki, d ęby Elbl ąg - Bielany (k ępa drzew w śród ogródków działkowych) 65 L sosny, świerki, buki, d ęby, wi ąz las Ba Ŝantarnia i L-ctwo D ębica (przy szlaku niebieskim) 66 L buki, d ęby pas lasu przy śródpolnej drodze z płyt z Pagórek do Ogrodnik, biegn ącej na wschód od szosy Pagórki - Ogrodniki 67 N/L ró Ŝne gatunki park dworski w Leszkowie

2. Do obj ęcia ochron ą pomnikow ą kwalifikuj ą si ę te Ŝ liczne egzemplarze starych drzew wyst ępuj ące w dawnych zało Ŝeniach parkowych lub innych ozdobnych zadrzewieniach. Dotyczy to zwłaszcza takich obiektów, jak: 1) Świ ęty Kamie ń - kilka okazów do ochrony pomnikowej (lipa, daglezja, buk czerwony), 2) Pagórki - kilka obiektów (szpaler kasztanowców, topole, brzozy), 3) Bogdaniec - kilkana ście obiektów do ochrony pomnikowej, w tym jawory, klon srebrzysty, lipy, sosny czarne, choina, wierzby, 4) Leszków - co najmniej jeden obiekt (d ęby, w tym jeden szczególnie okazały), 5) Małe Bielany - dawny maj ątek - co najmniej dziesi ęć obiektów do ochrony pomnikowej (ró Ŝne gatunki drzew, w tym buki czerwonolistne), 6) Stagniewo - kilkadziesi ąt obiektów do ochrony pomnikowej (ró Ŝne gatunki drzew, w tym szpaler d ębów oraz lip, buk czerwonolistny, brzoza, sosna wejmutka i in.), 7) Suchacz - park przy szkole - kilkana ście obiektów do ochrony pomnikowej, 8) Próchnik - przy ko ściele - grupa drzew, w tym szczególnie okazałe lipy, 9) przy le śniczówce D ębica - grupa drzew ewentualnie kilka indywidualnych (szpaler kasztanowców, szpaler buków, d ębów i klonów, szpaler głogów). Dziennik Urz ędowy - 311 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

3. Do obj ęcia ochron ą pomnikow ą kwalifikuj ą si ę równie Ŝ niektóre aleje, cenne ze wzgl ędów przyrodniczych, wyst ępuj ące na terenie PKWE. Do takich obiektów nale Ŝą : 1) aleja, głównie lipowa, z udziałem jesionów, drogi z Próchnika do Rubna Wielkiego, 2) zadrzewienie na trójk ątnym placu w środku miejscowo ści Ogrodniki, 3) fragmenty alei wzdłu Ŝ starej drogi ze wsi Ogrodniki w stron ę Tolkmicka, 4) aleja (głównie z d ębem czerwonym) ze wsi Ogrodniki w stron ę Zaj ączkowa, 5) aleja (głównie d ębowa z udziałem klonów) od parku w Stagniewie do szosy, 6) aleja z lipami i jesionami (droga od szosy przy Jeziorze Rusałka do lasu Czarci Jar), 7) aleja od ul. Marymonckiej do siedziby Nadle śnictwa Elbl ąg, głównie z lipami i grabami, pojedynczo stary d ąb.

4. Na obszarze PKWE nale Ŝy przeprowadzi ć inwentaryzacj ę obiektów kwalifikuj ących si ę do ochrony w drodze uznania za pomnik przyrody oraz przeprowadzi ć procedury ich ustanawiania.

§ 5. Stanowiska dokumentacyjne.

1. Postuluje si ę ustanowienie dwóch stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieo Ŝywionej: 1) klif litorynowy w rejonie Świ ętego Kamienia, 2) wyrobisko w Kadynach.

2. Dla planowanych stanowisk dokumentacyjnych nale Ŝy wprowadzi ć zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody nast ępuj ące zakazy: 1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru, 2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rze źbę terenu, z wyj ątkiem prac zwi ązanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub napraw ą urz ądze ń wodnych, 3) dokonywania zmian stosunków wodnych, je Ŝeli zmiany te nie słu Ŝą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, le śnej, wodnej lub rybackiej, 4) zmiany sposobu u Ŝytkowania ziemi, 5) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniało ści, w tym kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, a tak Ŝe minerałów i bursztynu.

§ 6. U Ŝytki ekologiczne.

1. Na terenie PKWE ustanowiono dwa u Ŝytki ekologiczne: 1) "Bagienne pola" o powierzchni 10,06 ha w obr ębie Chojnowo, le śnictwo Nowy Wiek, 2) "Marszałkowe bagno" o powierzchni 0,74 ha w obr ębie Chojnowo, le śnictwo Nowy Wiek. 2. Ustala si ę list ę obszarów proponowanych do obj ęcia ochron ą przez uznanie za u Ŝytki ekologiczne ze wzgl ędu na ich walory przyrodnicze i znaczenie ekologiczne.

Tabela 2. U Ŝytki ekologiczne proponowane do zatwierdzenia na terenie PKWE.

Lp Okre ślenie obiektu Lokalizacja obiektu 1 Oczko wodne, zabagnienie i zadrzewienie śródpolne z Chojnowo - na północ od zabudowa ń wsi, pod lasem rzadkimi gatunkami wodnymi, namuliskowymi i szuwarowymi 2 Zadrzewienie śródpolne, osuszone bagno koło drogi Tolkmicko - Pogrodzie, około 0,6 km za odej ściem szosy do Chojnowa 3 Polana śródle śna z le śniczówk ą - cz ęść terenu zaj ęta przez dawne le śnictwo Wysoki Bór - przy drodze z Tolkmicka do ugory i ziołoro śla Przybyłowa 4 Ziołoro śla, ł ąki, szuwary i łozowiska na polanie śródle śnej przy drodze z Tolkmicka - w pobli Ŝu zabudowa ń le śniczówki Przybyłowo 5 Pozostawiona po eksploatacji cz ęść wyrobiska z inicjalnymi koło Kadyn - wyrobisko gliny zakładów ceramicznych z Kadyn zbiorowiskami - w tym ze skrzypem olbrzymim 6 Śródle śne podłu Ŝne zabagnienie zaj ęte przez ziołoro śla z przy drodze z Ostrobrzegu w stron ę miejscowo ści Pagórki - około 1 rzadkimi gatunkami ro ślin oraz bogat ą entomofaun ą km od zabudowa ń 7 Zaro śla śródpolne w zabagnionym zagł ębieniu około 1,5 km na zachód od miejscowo ści Pagórki i 0,8 km na południowy - zachód od le śniczówki Górki 8 Pas terenu z ciekiem - z zabagnieniami, zbiornikami około 1,2 km na zachód od Pagórków - rynna z ciekiem retencyjnymi, ro ślinno ści ą wodn ą i szuwarow ą przebiegaj ąca w kierunku północ - południe 9 Zbiornik wodny z opraw ą z zaro śli łozy i inicjalnym olsem u zbiegu ulic Fromborskiej i Strumykowej w Próchniku oraz pasem przyległego terenu semileśnego 10 Zbiornik wodny z szuwarowym i zaro ślowym otoczeniem na północ od centrum Próchnika 11 Niewielki zbiornik wodny z ro ślinno ści ą wodn ą i szuwarow ą na północny - zachód od Próchnika, w pobli Ŝu lasu - zbiornik prywatny 12 Płytki ale do ść rozległy zbiornik z ro ślinno ści ą wodn ą, na północny - zachód od Próchnika, przy ul. Wrzosowej szuwarow ą oraz zaro ślami łozy, bogat ą flor ą oraz awifaun ą (m.in. czapla) 13 Zbiornik z ro ślinno ści ą wodn ą i szuwarow ą, cz ęś ciowo Kamionek Wielki, we wsi, około 0,8 km na południe od przystanku otoczony leśnym zboczem kolejowego Kamienica Elbl ąska 14 Olszyna z bogatym runem (m.in. licznym udziałem koło przystanku kolejowego Kamienica Elbl ąska arcydzi ęgla) oraz przyległe szuwary 15 Podłu Ŝny zbiornik zaporowy oraz zbocza otaczaj ące go, około 1,5 km na północny-wschód od Jagodnika, w pobli Ŝu granicy Dziennik Urz ędowy - 312 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

zarówno le śne, jak te Ŝ niele śne - z rzadk ą w PKWE parku ro ślinno ści ą wrzosowiskow ą 16 Ulegaj ący l ądowaceniu dawny mały około 0,5 km na północ od Jagodnika zbiornik z ro ślinno ści ą szuwarow ą 17 Zbiornik z ro ślinno ści ą wodn ą i szuwarow ą oraz zaro ślami około 0,5 km na zachód od Jagodnika łozy i olszyn ą

3. Dla planowanych u Ŝytków ekologicznych wprowadza si ę zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody nast ępuj ące zakazy: 1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru, 2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rze źbę terenu, z wyj ątkiem prac zwi ązanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub napraw ą urz ądze ń wodnych, 3) dokonywania zmian stosunków wodnych, je Ŝeli zmiany te nie słu Ŝą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, le śnej, wodnej lub rybackiej, 4) likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno - błotnych, 5) wylewania gnojowicy, z wyj ątkiem nawo Ŝenia u Ŝytkowanych gruntów rolnych, 6) zmiany sposobu u Ŝytkowania ziemi, 7) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu oraz skamieniało ści, w tym kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, a tak Ŝe minerałów i bursztynu, 8) umy ślnego zabijania dziko wyst ępuj ących zwierz ąt, niszczenia nor, legowisk zwierz ęcych oraz tarlisk i zło Ŝonej ikry, z wyj ątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynno ści zwi ązanych z racjonaln ą gospodark ą roln ą, le śną, ryback ą i łowieck ą, 9) zbioru, niszczenia, uszkadzania ro ślin i grzybów na obszarach u Ŝytków ekologicznych, utworzonych w celu ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi ro ślin i grzybów chronionych.

§ 7. Ochrona gatunkowa ro ślin, zwierz ąt i grzybów.

1. Ochrona gatunkowa ro ślin; 1) zgodnie z zasadami ochrony ró Ŝnorodno ści biologicznej, postuluje si ę ochron ę stanowisk ni Ŝej wymienionych gatunków ro ślin naczyniowych, o nast ępuj ących cechach: - PL – Polska, - PZ - Pomorze Zachodnie, - PKWE - Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbl ąskiej, - E - gatunek wymieraj ący (bezpo średnio zagro Ŝony wymarciem), - G - gatunek górski, - V - gatunek nara Ŝony na wymarcie, - K - gatunek o zagro Ŝeniu niedostatecznie poznanym, - RCh - gatunek podlega ochronie całkowitej, - RChcz - gatunek podlega ochronie cz ęś ciowej, - R - gatunek rzadki i przez to potencjalnie zagro Ŝony, - pogrubiona nazwa łaci ńska - taksony wyró Ŝniaj ące flor ę PKWE.

Acer campestre L. klon polny - PZ R, PKWE R Achillea salicifolia BESSER krwawnik wierzbolistny - PZ V, PKWE R Aconitum variegatum L. tojad dzióbaty - RCh, G, PZ V, PKWE R Acorus calamus L. tatarak zwyczajny - PKWE R Actaea spicata L. czerniec gronkowy - PZ V Agrostemma githago L. k ąkol polny - PKWE R Allium ursinum L. czosnek nied źwiedzi - RChcz, PZ V, PKWE R Alnus incana (L.) MOENCH olsza szara - G, PKWE R Anemone ranunculoides L. zawilec Ŝółty - PKWE R Anthemis tinctoria L. rumian Ŝółty - PKWE R Angelica archangelica L. subsp. litoralis (FR.) THELL. [Archangelica litoralis FR.] dzi ęgiel (arcydzi ęgiel) litwor nadbrze Ŝny - RCh, PKWE R Anthyllis vulneraria L. przelot pospolity - PKWE R Arctium nemorosum LEJ. łopian gajowy - PZ R, PKWE R Asarum europaeum L. kopytnik pospolity - RChcz, PZ V, Aster tripolium L. aster solny - RCh, PL V, PZ V, PKWE R Bulboschoenus maritimus (L.) PALLA sitowiec nadmorski - PKWE R Calla palustris L. czermie ń błotna - PKWE R Callitriche sp. div. rz ęś l - wszystkie gatunki - PKWE R Camelina microcarpa ANDRZ. lnicznik drobnoowocowy - PKWE R Campanula latifolia L. dzwonek szerokolistny - RCh, PL R, PZ V Cardamine flexuosa WITH. rze Ŝucha le śna - PZ V, PKWE R Carex disticha HUDS. turzyca dwustronna - PZ V, PKWE R C. praecox SCHREB. turzyca wczesna - PKWE R Centaurea phrygia L. [C. austriaca WILLD.] chaber austriacki - PZ K, PKWE R Centaurium erythraea RAFN [C. umbellatum GILIB.] centuria pospolita - RCh Dziennik Urz ędowy - 313 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Chaerophyllum bulbosum L. świerz ąbek bulwiasty - PKWE R Chenopodium bonus-henricus L. komosa strzałkowata - PZ R, PKWE R Chrysanthemum segetum L. złocie ń polny - PKWE R Circaea alpina L. czartawa drobna - PKWE R Comarum palustre L. siedmiopalecznik błotny - PKWE R Convallaria majalis L. konwalia majowa - RChcz Cornus sanguinea L. dere ń świdwa - PKWE R Coronilla varia L. cieciorka pstra - PKWE R Corydalis cava SCHWEIGG. & KÖRTE kokorycz pusta - PKWE R C. intermedia (L.) MÉRAT [C. fabacea (RETZ.) PERS.] kokorycz w ątła - PZ R, PKWE R C. solida (L.) CLAIRV. kokorycz pełna - PZ R, PKWE R Crataegus x macrocarpa HEGETSCHW. głóg wielkoowocowy - PL R, PKWE R C. rhipidophylla GAND. głóg odgi ętodziałkowy - PZ R Cuscuta europaea L. kanianka pospolita - PKWE R Cystopteris fragilis (L.) BERNH. paprotnica krucha - PKWE R Dactylis polygama HORV. [D. aschersoniana GRAEBN.] kupkówka Aschersona - PKWE R Dactylorhiza maculata (L.) SOÓ [Orchis maculata L.] kukułka (storczyk) plamista - RCh, PL V, PZ V, PKWE R Dactylorhiza majalis RCHB. stoplamek szerokolistny - RCh Daphne mezereum L. wawrzynek wilczełyko - RCh, PZ R, PKWE R Dentaria bulbifera L. Ŝywiec cebulkowy - PZ V, PK WE R Digitalis grandiflora MILL. naparstnica zwyczajna - RCh, PKWE R Epipactis helleborine (L.) CRANTZ [E. latifolia (L.) ALL.] kruszczyk szerokolistny - RCh Epipactis purpurata SM. kruszczyk siny - RCh Equisetum hyemale L. skrzyp zimowy - PKWE R E. telmateia EHRH. [E. maximum LAM.] skrzyp olbrzymi - RCh, PZ R, PKWE R Eriophorum vaginatum L. wełnianka pochwowata - PKWE R Euphrasia sp. div. świetlik - wszystkie gatunki - PKWE R Festuca altissima ALL. [F. silvatica (POLL.) VILL.] kostrzewa le śna - PKWE R Fragaria viridis DUCHESNE poziomka twardawa - PKWE R Frangula alnus MILL. kruszyna pospolita - RChcz Galium odoratum (L.) SCOP. [Asperula odorata L.] przytulia (marzanka) wonna - RChcz G. schultesii VEST przytulia Schultesa - PZ R Geranium palustre L. bodziszek błotny - PKWE R Glyceria nemoralis (R. UECHTR.) R. UECHTR. & KÖRN. manna gajowa - G, PZ R Hedera helix L. bluszcz pospolity - RChcz Hepatica nobilis GARSAULT przylaszczka pospolita - RCh Hordelymus europaeus (L.) JESS.ex HARZ [Elymus europaeus L.] j ęczmieniec (wydmuchrzyca) zwyczajny - PZ E, PKWE R Hottonia palustris L. okr ęŜ nica bagienna - PKWE R Huperzia selago (L.) BERNH. ex SCHRANK & MART. [Lycopodium selago L.] wroniec widlasty (widłak wroniec) - RCh, PZ V, PKWE R Hypericum tetrapterum FR. [H. acutum MOENCH] dziurawiec skrzydełkowaty - PKWE R Lathraea squamaria L. łuskiewnik ró Ŝowy - PKWE R Lathyrus palustris L. groszek błotny - PKWE R Ledum palustre L. bagno zwyczajne - RCh, PKWE R Lemna gibba L. rz ęsa garbata - PKWE R Lilium martagon L. lilia złotogłów - RCh, PZ V, PKWE R Listera ovata L. listera jajowata - RCh Lotus uliginosus SCHKUHR komonica błotna - PKWE R Luzula luzuloides (LAM.) DANDY & WILMOTT [L. nemorosa (POLLICH) E. MEY.] kosmatka gajowa - G, PZ V Lycopodium annotinum L. widłak jałowcowaty - RCh L. clavatum L. widłak go ździsty - Rch Lysimachia nemorum L. toje ść gajowa - G, PKWE R L. thyrsiflora L. toje ść bukietowa - PKWE R Malus sylvestris MILL. jabło ń dzika - PKWE R Matteucia struthiopteris (L.) TOD. pióropusznik strusi - RCh, PZ V, PKWE R Menyanthes trifoliata bobrek trójlistkowy - RChcz Monotropa hypopitys L. s.s. korzeniówka pospolita - PKWE R Myosotis sparsiflora POHL niezapominajka sk ąpokwiatowa - PKWE R M. sylvatica EHRH. ex HOFFM. niezapominajka le śna - PKWE R Myriophyllum sp. div. wywłócznik - wszystkie gatunki - PKWE R Neottia nidus-avis (L.) RICH. gnie źnik le śny - RCh, PZ V, PKWE R Nuphar lutea (L.) SIBTH. & SM. gr ąŜ el Ŝółty - RChcz, PKWE Nymphaea alba (L.) grzybienie białe - RChcz, PKWE R Nymphoides peltata grzybie ńczyk wodny - RCh, PKWE R Ononis sp. div. wil Ŝyna - wszystkie gatunki - RChcz, PKWE R Paris quadrifolia L. czworolist pospolity - PKWE R Petasites albus (L.) GAERTN. lepi ęŜ nik biały - G, PKWE R P. spurius (RETZ.) RCHB. lepi ęŜ nik kutnerowaty - PKWE R Phegopteris connectilis (MICHX.) WATT [Ph. polypodioides FÉE] zachyłka oszczepowata - PKWE R Phleum phleoides (L.) H. KARST. [Ph. boehmeri WIBEL] tymotka Boehmera - PKWE R Dziennik Urz ędowy - 314 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Platanthera bifolia (L.) RICH. podkolan biały - RCh, PZ V Platanthera chlorantha (CUSTER) RCHB. podkolan zielonawy - RCh, V Pleurospermum austriacum (L.) HOFFM. Ŝebrowiec górski - G, PZ E, PKWE R Poa chaixii VILL. wiechlina Chaixa - G, PKWE R Polypodium vulgare L. paprotka zwyczajna - RCh, PKWE R Potamogeton sp. div. - rdestnica - wszystkie gatunki - PKWE R Potentilla erecta (L.) RAEUSCH. pi ęciornik kurze ziele - PKWE R P. norvegica L. pi ęciornik norweski - PZ V, PKWE R P. reptans L. pi ęciornik rozłogowy - PKWE R Primula veris L. [P. officinalis (L.) HILL] pierwiosnek lekarski - RChcz, PKWE R Pyrola sp. div. gruszyczka - wszystkie gatunki - PKWE R Ranunculus cassubicus L. S. L. jaskier kaszubski - PZ K, PKWE R Rhamnus catharticus L. szakłak pospolity - PKWE R Rhinanthus serotinus (SCHÖNH.) OBORNÝ szel ęŜ nik wi ększy - PKWE R Ribes nigrum (L.) porzeczka czarna - RChcz Rosa rubiginosa L. ró Ŝa rdzawa - PKWE R R. sherardii DAVIES ró Ŝa zapoznana - PKWE R Rumex sanguineus L. szczaw gajowy - PZ V, PKWE R Sagittaria sagittifolia L. strzałka wodna - PKWE R Salix triandra L. wierzba trójpr ęcikowa - PKWE R Salsola kali L. solanka kolczysta - PKWE R Sanicula europaea L. Ŝankiel zwyczajny - PKWE R Sedum acre L. rozchodnik ostry - PKWE R Selinum carvifolia (L.) L. olszewnik kminkolistny - PKWE R Senecio aquaticus HILL starzec wodny - PZ V, PKWE R S. paludosus L. starzec bagienny - PZ V, PKWE R Sium latifolium L. marek szerokolistny - PKWE R Sonchus palustris L. mlecz błotny - PKWE R Sparganium sp. div. je Ŝogłówka - wszystkie gatunki - PKWE R Spirodela polyrrhiza (L.) SCHLEID. spirodela wielokorzeniowa - PKWE R Stellaria palustris RETZ. gwiazdnica błotna - PKWE R S. uliginosa MURRAY gwiazdnica bagienna - PKWE R Succisa pratensis MOENCH czarcik ęs ł ąkowy - PKWE R Succisella inflexa (KLUK) BECK czarcik ęsik Kluka - RCh, PL R, PKWE R Taxus baccata (L.) cis pospolity - RCh Thalictrum flavum L. rutewka Ŝółta - PKWE R Thelypteris palustris SCHOTT zachylnik (narecznica) błotny - PKWE R Thymus serpyllum L. em. FR. macierzanka piaskowa - PKWE R Typha angustifolia L. pałka w ąskolistna - PKWE R Ulmus minor MILL. [U. campestris L.] wi ąz pospolity - PKWE R Vaccinium uliginosum L. borówka bagienna - PKWE R Valeriana dioica L. kozłek dwupienny - PKWE R Veronica anagallis-aquatica L. przetacznik bobownik - PKWE R V. catenata PENNELL przetacznik wodny - PZ V, PKWE R V. montana L. przetacznik górski - G, PZ V V. opaca FR. przetacznik ćmy - PKWE R V. scutellata L. przetacznik błotny - PKWE R V. teucrium L. przetacznik pagórkowy - PZ V, PKWE R Viburnum opulus L. kalina koralowa - RChcz Vicia cassubica L. wyka kaszubska - PKWE R V. lathyroides L. wyka l ędźwianowata - PKWE R V. sylvatica L. wyka le śna - PZ R Vinca minor L. barwinek pospolity - RChcz Viola mirabilis L. fiołek przedziwny - PZ R, PKWE R V.palustris L. fiołek błotny - PKWE R Viscaria vulgaris RÖHL. smółka pospolita - PKWE R Xanthium sp. rzepie ń - PKWE R

2) na terenie PKWE szczególnej ochrony wymagaj ą: a) gatunki podlegaj ące ochronie całkowitej na obszarze całego kraju, w tym zwłaszcza taksony zagro Ŝone i rzadkie na obszarze parku, b) gatunki podlegaj ące ochronie cz ęś ciowej, które s ą ro ślinami leczniczymi pozyskiwanymi ze stanu naturalnego; na obszarze parku krajobrazowego powinien by ć zakaz ich zbioru do skupu na surowiec zielarski, c) wszystkie gatunki siedlisk wodnych i błotnych, zwi ązane z tego typu gin ącymi siedliskami w partii wysoczyznowej parku, d) wszystkie gatunki specyficzne dla zbiorowisk na brzegach Zalewu Wi ślanego - wodne, kidzinowe, solniskowe i szuwarowe, e) du Ŝa grupa gin ących i rzadkich gatunków le śnych, zwłaszcza zbiorowisk le śnych na siedliskach o wysokim poziomie wody gruntowej, jak ł ęgi, niskie gr ądy, olsy, bory bagienne, a tak Ŝe śródleśnych źródlisk, wysi ęków i zabagnie ń, Dziennik Urz ędowy - 315 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

f) mieszcz ące si ę cz ęś ciowo w wy Ŝej wymienionych grupach - wszystkie gatunki górskie, specyficzne dla tego terenu i nadaj ące mu swoisty rys, niezale Ŝnie od aktualnej obfito ści ich stanowisk, g) gatunki ciepłolubnych zbiorowisk murawowych i zaro ślowych, bardzo słabo reprezentowane na terenie Wysoczyzny Elbl ąskiej, a charakterystyczne dla odlesionych fragmentów jej strefy krawędziowej nad Zalewem Wi ślanym, h) gatunki siedlisk synantropijnych, zarówno rzadkie składniki zbiorowisk segetalnych, jak te Ŝ ruderalnych, eliminowane w ostatnich dziesi ęcioleciach m.in. przez chemizacj ę w rolnictwie oraz zmiany otoczenia siedlisk ludzkich, i) wszystkie pozostałe gatunki gin ące, zagro Ŝone i rzadkie dla kraju, regionu oraz samego parku,

3) ochrona gatunkowa ro ślin w PKWE wymaga przede wszystkim zabezpieczenia ich siedlisk w takim stanie, aby mo Ŝliwe było dalsze wyst ępowanie populacji tych ro ślin, w zwi ązku z czym: a) nale Ŝy wykona ć inwentaryzacj ę stanowisk ro ślin chronionych, b) konieczne jest szybkie utworzenie obiektów powierzchniowej ochrony przyrody, jak rezerwaty i u Ŝytki ekologiczne, które dadz ą prawne zabezpieczenie podejmowania działa ń ochronnych wobec siedlisk, na których wyst ępuj ą fitocenozy z udziałem cennych gatunków, c) dla terenów le śnych konieczne jest obj ęcie ich najlepiej zachowanych fragmentów, a zwłaszcza dolin cieków, ścisł ą ochron ą rezerwatow ą, która uchroni je przed ingerencj ą człowieka, daj ąc mo Ŝliwo ść swobodnego rozwoju populacji szeregu interesuj ących ro ślin le śnych., d) dla enklaw zbiorowisk niele śnych poło Ŝonych na terenach lasów konieczne jest utrzymywanie gospodarki, która gwarantuje trwanie tych układów, a przede wszystkim nie podejmowanie ich zalesie ń; na obrzeŜach lasów konieczna jest ochrona pasa zbiorowisk ekotonowych, e) dla terenów niele śnych, w przypadku fitocenoz naturalnych, konieczne jest zabezpieczenie ich siedlisk przed niszczeniem lub przekształcaniem, zwi ązanym ze zmian ą funkcji danego obszaru, jak np. szuwarów przed zamian ą na pastwiska, f) dla fitocenoz półnaturalnych konieczna jest ochrona przed zmian ą formy u Ŝytkowania, jak np. zalesianiu ł ąk lub przekształcaniu na pola uprawne, składowiska itp.; niezb ędna jest te Ŝ tzw. czynna ochrona, polegaj ąca w przypadku łąk na ochronie przed zarastaniem trzcin ą, spontanicznym wkraczaniem krzewów i podrostu drzew, g) nale Ŝy przywróci ć wilgotno ść siedliskom, pozwalaj ąc na renaturyzacj ę fitocenoz i rozwój populacji coraz rzadszych obecnie gatunków wilgociolubnych, h) konieczne jest uznanie za u Ŝytki ekologiczne lub wł ączenie do rezerwatów przyrody wszystkich oczek wodnych, zagł ębie ń z ro ślinno ści ą bagienn ą oraz zaro ślami wierzbowymi, na terenach niele śnych, jak i le śnych, i) ochrony czynnej wymagaj ą równie Ŝ fitocenozy ciepłolubnych muraw, wyst ępuj ące przede wszystkim na skarpie kraw ędzi wysoczyzny - „klifie”, ci ągn ącej si ę wzdłu Ŝ Zalewu Wi ślanego; dla zachowania populacji interesuj ących ro ślin typowych dla muraw kserotermicznych trzeba zachowa ć bezdrzewny charakter fragmentów „klifu”, j) podobnej ochrony czynnej, jak w punkcie h), wymagaj ą fragmenty niektórych wyrobisk po dawnej eksploatacji gliny, Ŝwiru lub piasku, k) ochrony wymagaj ą specyficzne siedliska wyst ępuj ące na brzegach Zalewu Wi ślanego, piaszczyste z fitocenozami psammofilnymi, namuliskowe oraz kidzinowe, a tak Ŝe słabo halofilne na obrze Ŝach szuwarów. l) dla znacznej grupy gatunków antropofitów, jakie powinny by ć zachowane we florze obszaru PKWE, niezb ędne jest utrzymywanie ekstensywnej gospodarki rolnej w wybranych rejonach parku, m) konieczne jest zabezpieczenie obszaru PKWE przed tworzeniem si ę tu nowych zwłaszcza rozległych, siedlisk antropogenicznych, jak wysypiska odpadów, miejsca wylewania gnojowicy, nadmiernie przeci ąŜ one miejsca uŜytkowania turystycznego oraz siedlisk zwi ązanych z wielkopowierzchniowym przekształcaniem przez człowieka powierzchni gruntu.

2. Ochrona gatunkowa zwierz ąt;

1) na terenie Parku wyst ępuj ą nast ępuj ące gat. ptaków chronionych: uznanych za skrajnie zagro Ŝone (ZP1), silnie zagro Ŝone (ZP2) i zagro Ŝone (ZP3) wygini ęciem w Polsce oraz wymienione w Dyrektywie Ptasiej (DP): perkozy Podicipediformes: zausznik Podiceps nigricollis (ZP3) perkoz rdzawoszyi Podiceps grisegena (ZP3) brodz ące Ciconiiformes: bąk Botaurus stellaris (ZP2) bocian czarny Ciconia nigra (ZP2) blaszkodziobe Anseriformes: łab ędź niemy Cygnus olor (ZP3) ohar Tadorna tadorna (ZP1) świstun Anas penelope (ZP1) cyranka Anas querquedula (ZP3) płaskonos Anas clypeata (ZP3) gągoł Bucephala clangula (ZP3) jastrz ębiowe Accipitriformes: trzmielojad Pernis apivorus (ZP3) błotniak stawowy Circus aeroginosus (ZP3) jastrz ąb Accipiter gentilis (ZP3) krogulec Accipiter nisus (ZP3) bielik Haliaeetus albicilla (ZP2) orlik krzykliwy Aquila pomarina (ZP2) rybołów Pandion haliaetus (ZP1) sokołowe Falconiformes: Dziennik Urz ędowy - 316 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz. kobuz Falco subbuteo (ZP3) grzebi ące Galliformes: przepiórka Coturnix coturnix (ZP2) Ŝurawiowe Gruiformes: derkacz Crex crex (DP) kropiatka Porzana porzana (ZP3) zielonka Porzana parva (ZP2) kokoszka Gallinula chloropus (ZP3) Ŝuraw Grus grus ( ZP3) siewkowe Charadriiformes: sieweczka rzeczna Charadrius dubius (ZP3) sieweczka obro Ŝna Charadrius hiaticula (ZP2) samotnik Tringa ochropus (ZP3) mewa czarnogłowa Larus melanocephalus (ZP1) mewa srebrzysta Larus argentatus (ZP3) goł ębie Columbiformes: siniak Columba oenas (ZP3) sowy Strigiformes: płomykówka Tyto alba (ZP3) kraskowe Coraciiformes: zimorodek Alcedo atthis ( ZP3) dudek Upupa epops (DP) dzi ęciołowe Piciformes: kr ętogłów Jynx torquilla (ZP3) dzi ęcioł średni Dendrocopos medius (DP) dzi ęcioł zielony Picus viridis (ZP3) dzi ęcioł czarny Dryocopus martius dzi ęcioł zielonosiwy Picus canus (DP) wróblowe Passeriformes: lerka Lullula arborea (DP) świergotek polny Anthus campestris (ZP3) pliszka górska Motacilla cinerea (ZP3) jarz ębatka Sylvia nisoria (DP) wójcik Phylloscopus trochiloides (ZP1) gąsiorek Lanius collurio (DP) muchołówka białoszyja Ficedula albicollis (DP) muchołówka mała Ficedula parva (ZP3) orzechówka Nucifraga caryocatactes (ZP3) kruk Corvus corax (ZP3) ortolan Emberiza hortulana (DP) Ponadto na obszarze PKWE wyst ępuj ą nast ępuj ące gatunki ptaków l ęgowych łownych: blaszkodziobe Anseriformes: gęgawa Anser anser (ZP2) cyraneczka Anas crecca (ZP3) grzebi ące Galliformes: kuropatwa Perdix perdix (ZP1) siewkowate Charadriiformes: słonka Scolpax rusticola (ZP1)

2) nale Ŝy wykona ć inwentaryzacj ę stanowisk gatunków ptaków l ęgowych wymienionych w p. 1. oraz opracowa ć i wdro Ŝyć indywidualne zasady ich ochrony, 3) postuluje si ę wykonanie ewidencji gatunkowej, populacyjnej i przestrzennej fauny pozostałych grup systematycznych zwierz ąt i na tej podstawie okre ślenie szczegółowych zasad ich ochrony, 4) nale Ŝy wykona ć pełn ą inwentaryzacj ę stanowisk gatunków dziko wyst ępuj ących zwierz ąt, obj ętych ochron ą cz ęś ciow ą lub ścisł ą oraz zwierz ąt wymagaj ących ustalenia stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania zgodnie z ustaw ą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880) i rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 wrze śnia 2004 r. w sprawie gatunków dziko wyst ępuj ących zwierz ąt obj ętych ochron ą (Dz. U. Nr 220, poz. 2237). Na podstawie inwentaryzacji Wojewoda Warmi ńsko - Mazurski utworzy strefy ochronne stanowisk,

5) warunkiem realnej ochrony zwierz ąt jest ochrona i kształtowanie ich siedlisk, a zwłaszcza: a) wstrzymanie gospodarczego pozyskiwania trzciny na Zalewie Wi ślanym poza okresem zimowym, b) przywrócenie dawnego poziomu wód w jeziorach, c) rewaloryzacja cieków przez przywrócenie naturalnego charakteru ich koryt, d) utrzymanie i wprowadzenie ro ślinno ści drzewiastej, krzewiastej, szuwarowej lub ł ąkowej wzdłu Ŝ brzegów wszystkich cieków i zbiorników wodnych, e) zakładanie i restytucja zadrzewie ń śródpolnych, f) podj ęcie prac nad restytucj ą torfowisk, g) zaniechanie osuszania ł ąk, torfowisk i mokradeł, h) naturalizacja gospodarki le śnej, a zwłaszcza: - odbudowa drzewostanów wielogatunkowych i wielowarstwowych zgodnych siedliskowo, Dziennik Urz ędowy - 317 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- docelowo doprowadzenie najstarszej warstwy drzewostanów do wieku >150 lat, - pozostawianie cz ęś ci starych drzew do ich fizjologicznej dojrzało ści, a nawet naturalnego zamarcia, - pozostawianie posuszu aktywnego i jałowego drzew li ściastych, - szczególna dbało ść o pozostawianie drzew dziuplastych, - pozostawienie do całkowitego, naturalnego rozkładu wszystkich drzew powalonych, - bezwzgl ędne zaprzestanie ści ągania wyci ętych drzew korytami potoków, - renaturalizacja potoków zniszczonych ci ęŜ kim sprz ętem le śnym u Ŝytym do ści ągania drzew.

ROZDZIAŁ 2. OCHRONA ŚRODOWISKA KULTUROWEGO.

§ 1. Formy ochrony zabytków na terenie PKWE:

1. Zasoby dziedzictwa kulturowego Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbl ąskiej wpisane do rejestru zabytków województwa warmi ńsko-mazurskiego:

1) obiekty i obszary archeologiczne: a) Łęcze (gm. Tolkmicko) - grodzisko, b) Tolkmicko (gm. loco) - grodzisko, c) Pagórki (gm. Tolkmicko) - grodzisko, d) Kadyny (gm. Tolkmicko) - grodzisko, e) Suchacz (gm. Tolkmicko) - osada, f) Nowinka (gm. Tolkmicko) - cmentarzysko, g) Tolkmicko (gm. loco) - osada, h) Suchacz (gm. Tolkmicko) - osada, i) Łęcze (gm. Tolkmicko) - grodzisko, j) Kamionek Wielki (gm. Tolkmicko) - grodzisko,

2) obiekty i zespoły architektoniczne:

Tabela 3. Wykaz obiektów i zespołów architektonicznych wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków.

Nr Lp Miejscowo ść Gmina Nazwa obiektu rejestru 1 Łęcze Tolkmicko dom podcieniowy nr 25 13/N 2 Łęcze Tolkmicko dom podcieniowy nr 19 411 3 Łęcze Tolkmicko obora i stodoła w zagrodzie nr 26 412 4 Łęcze Tolkmicko budynek gospodarczy w zagrodzie nr 26 413 5 Łęcze Tolkmicko dom podcieniowy nr 30 414 6 Łęcze Tolkmicko dom podcieniowy nr 62 415 7 Łęcze Tolkmicko wie Ŝa wiatraka 416 8 Łęcze Tolkmicko ko ściół parafialny 410 9 Kadyny Tolkmicko układ ruralistyczny 145/90 10 Kadyny Tolkmicko budynek poklasztorny 25/N 11 Kadyny Tolkmicko ruina ko ścioła pofranciszka ńskiego 26/N 12 Kadyny Tolkmicko dąb Ba Ŝyńskiego 30/N 13 Kadyny Tolkmicko pałac 679 14 Kadyny Tolkmicko budynek gospodarczy w zespole dworskim 680 15 Kadyny Tolkmicko oran Ŝeria w zespole dworskim 681 16 Kadyny Tolkmicko dom nr 1 w zespole dworskim 682 17 Kadyny Tolkmicko kapliczka przydro Ŝna 694 18 Kadyny Tolkmicko kaplica p.w. Niepokalanego Poczęcia 130/89 19 Kadyny Tolkmicko dom mieszkalny nr 12 a 162/90 20 Kadyny Tolkmicko kapliczka przydro Ŝna p.w. Św. Krzy Ŝa 351/94 21 Kadyny Tolkmicko budynek szkoły wraz z budynkiem gospodarczym A-2018 22 Kadyny Tolkmicko zespół cegielni 562(7)/98 23 Elbl ąg - Próchnik m. Elbl ąg ko ściół p.w. Św. Antoniego 66/16 24 Elbl ąg - Próchnik m. Elbl ąg dom podcieniowy nr 20 64/14 25 Elbl ąg - Próchnik m. Elbl ąg dom podcieniowy nr 43 60 26 Elbl ąg - Próchnik m. Elbl ąg dom podcieniowy nr 53 62/12 27 Kamionek Wielki Tolkmicko dom podcieniowy nr 30 172/N 28 Suchacz Tolkmicko zespół budynków i urz ądze ń cegielni 225/92 29 Nadbrze Ŝe Tolkmicko zespół budynków i urz ądze ń cegielni 226/92 30 Nadbrze Ŝe Tolkmicko zespół parku zdrojowego 508/96 31 Połoniny Tolkmicko zespół parku zdrojowego 506/96 32 Bogdaniec Tolkmicko zespół folwarku z parkiem i domami mieszkalnymi 507/96 33 Tolkmicko Tolkmicko układ urbanistyczny 27/78 34 Tolkmicko Tolkmicko ko ściół parafialny 146/N 35 Tolkmicko Tolkmicko kaplica cmentarna 99/N 36 Tolkmicko Tolkmicko ko ściół polsko-katolicki z budynkiem mieszkalnym 192/91 37 Tolkmicko Tolkmicko dom mieszkalny ul. Mły ńska 2 254/93 38 Tolkmicko Tolkmicko dom mieszkalny ul. Mły ńska 4 253/93 Dziennik Urz ędowy - 318 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

39 Tolkmicko Tolkmicko dom mieszkalny ul. Portowa 5 255/93 40 Tolkmicko Tolkmicko dom mieszkalny ul. Jagiello ńska 2 363/94 41 Tolkmicko Tolkmicko dom mieszkalny ul. Portowa 8 429/95 42 Tolkmicko Tolkmicko baszta ul. Basztowa 3 100/N 43 Tolkmicko Tolkmicko budynek dworca wraz z działką 448/95 44 Tolkmicko Tolkmicko budynek gimnazjum ul. Szkolna A-1647 45 Elbl ąg - D ąbrowa m. Elbl ąg zespół zagrody ul. Królewiecka 297 215/92 46 Elbl ąg - D ąbrowa m. Elbl ąg przepust/most na Kumieli, ul. Królewiecka 381/94 47 Elbl ąg m. Elbl ąg park dworski z budynkiem dworu ul. Marymoncka 5 485/95 48 Elbl ąg m. Elbl ąg park miejski "Ba Ŝantarnia" z muszl ą koncertow ą i restauracj ą 487/95 49 Ogrodniki Milejewo budynek mieszkalny 69/19

2. Zabytkowe układy osadnicze obj ęte ochron ą konserwatorsk ą w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego: 1) Jagodnik - układ ruralistyczny, 2) Ogrodniki - układ ruralistyczny, 3) Próchnik - układ ruralistyczny.

§ 2. Zespoły i obiekty planowane do wpisania do rejestru zabytków nieruchomych:

1. Postuluje si ę wpisanie do rejestru zabytków nieruchomych województwa warmi ńsko - mazurskiego nast ępuj ących zespołów i obiektów: 1) Łęcze - układ ruralistyczny, 2) Jagodnik - cmentarz, 3) Kadyny - park dworski, 4) Kadyny - poszczególne budynki mieszkalne i gospodarcze w zespole stadniny oraz we wsi, zabytkowa wytwórnia majoliki, 5) Kamionek Wielki - cmentarz poewangelicki, 6) Leszków - dwór, 7) Leszków - park dworski, 8) Łęcze - dom nr 40 (dawna gospoda) z ku źni ą i budynkiem gospodarczym, 9) Pagórki - zespół budynków dawnego folwarku, 10) Pagórki - dom podcieniowy, 11) Próchnik - cmentarz przy ko ściele parafialnym, 12) Suchacz - budynek dawnego hotelu "Zamek", 13) Suchacz - park przy "Zamku", 14) Tolkmicko - kapliczki przy szosie do Kadyn.

2. Do czasu wpisania powy Ŝszych układów, obiektów i zespołów do rejestru zabytków nieruchomych, wszelkie prace adaptacyjne i modernizacyjne nale Ŝy rozpoczyna ć po uprzednim zasi ęgni ęciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków.

§ 3. Projektowane rezerwaty kulturowe.

1. Postuluje si ę ustanowienie pi ęciu rezerwatów kulturowych, w tym: trzech chroni ących wybitne warto ści archeologiczne, dwóch ł ącz ących du Ŝe warto ści kulturowe z walorami krajobrazowymi: 1) rezerwat kulturowy „Tolkmicko - osada” - stanowisko archeologiczne poło Ŝone na północ od miasta na Górze Wisielców, 2) rezerwat kulturowy „Tolkmicko - grodzisko” - stanowisko archeologiczne - system umocnie ń obronnych Wały Tolkmita, 3) rezerwat kulturowy „Zespół obiektów archeologicznych” - obejmuj ący liczne grodziska, gródki i wały ziemne w tym Ł ęcze - grodzisko, w dawnym maj ątku dworskim Pagórki i na granicach mi ędzy Pagórkami, Rakowem i Ł ęczem, 4) rezerwat kulturowy „Kadyny - Pałac” - obejmuj ący unikatowy zespół przestrzenny pałacowo-parkowy z licznymi obiektami wpisanymi do rejestru zabytków oraz projektowanymi do wpisania do rejestru, charakteryzuj ący si ę bogactwem rozwi ąza ń krajobrazowych; zalecana rekonstrukcja konserwatorska zabytkowego zało Ŝenia, 5) rezerwat przyrodniczo - kulturowy „Ba Ŝantarnia - Stagniewo” - obejmuj ący dawny park le śny Vogelsang i uzdrowisko w Stagniewie; zespół pod wzgl ędem kompozycji krajobrazowej jest równie Ŝ dziełem r ąk człowieka i unikatowym zjawiskiem obszaru parku; d ąŜ yć do mo Ŝliwie pełnego odtworzenia programu dawniejszego zagospodarowania i eksponowania efektownych form naturalnych.

§ 4. Wnioski i zalecenia dla historycznych jednostek osadniczych PKWE.

1. Ustala si ę zalecenia dla kształtowania historycznych jednostek osadniczych.

Tabela 4. Zalecenia dla kształtowania historycznych jednostek osadniczych.

Nazwa, rodzaj i numer Lp Zalecenia dotycz ące ochrony jednostki 1 Tolkmicko - 1. Jednostka terytorialna historycznie (od 1466 r.) silnie zintegrowana z Tolkmickiem jako siedzib ą makrojednostka starostwa, podporz ądkowuj ąca wszystkie miejscowo ści w otoczeniu z wyj ątkiem Pogrodzia; podlegała osadnicza 1. wewn ętrznej restrukturalizacji. 2. Organizacja przestrzenna struktury osadniczej: 1) przy projektowaniu zagospodarowania przestrzennego - zwłaszcza sieci powi ąza ń komunikacyjnych i tras turystycznych uwzgl ędnia ć historyczn ą integralno ść obszaru oraz znaczenie miasta Tolkmicka jako Dziennik Urz ędowy - 319 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

historycznego o środka, 2) równolegle z działaniami reintegruj ącymi cały obszar, zachowa ć historyczn ą odr ębno ść i specyficzne wła ściwo ści środowiska kulturowego poszczególnych jednostek osadniczych w obr ębie makrojednostki. 2 "Tolkmicko-Miasto" 1. Terytorium lokacyjne miasta średniowiecznego wraz z XIX/XX-to wiecznymi przedmieściami znajduje si ę - mezojednostka 1.1. w granicach stref ochrony otoczenia zabytku i widoku na zabytek. Z uwagi na układ urbanistyczny i koncentracj ę nieruchomo ści wpisanych do rejestru zabytków (poz. 33 - 44) - sporz ądzi ć dla całego obszaru miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w skali 1:1000. 2. Organizacja struktury przestrzennej jednostki: 1) wspieranie działa ń na rzecz reintegracji struktury miasta lokacyjnego oraz jego wyeksponowania po śród otaczaj ących przedmie ść , 2) przez zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym terenów wokół miasta lokacyjnego, doprowadzenie do uczytelnienia i wyeksponowania jego historycznych granic. 3 Tolkmicko-Wolnizna 1."Wolnizna" uległa w procesie historycznym redukcji na rzecz zespołu gospodarstw le śnych i folwarków - mezojednostka 1.2. oraz rozwijaj ących si ę od XIX wieku przedmie ść ; cz ęść wschodnia gruntów jeszcze pod koniec XIX wieku uŜytkowana jako ogrody i sady mieszka ńców miasta, dopiero w pierwszej połowie XX wieku uległa stopniowemu zalesieniu - utrzymanie historycznego jej charakteru jest istotne z uwagi na ochron ę ekspozycji biernej i czynnej zabytkowego zespołu miejskiego oraz korytarza widokowego ł ącz ącego Tolkmicko z Kadynami; wymagaj ą zachowania i wykorzystania przechodz ące przez teren jednostki dwie wa Ŝne drogi historyczne i turystyczne. 2. Kształtowanie zabudowy i u Ŝytkowanie gruntów niezabudowanych: 1) zasada dobrej kontynuacji: utrzymanie zabudowy ekstensywnej, na du Ŝych działkach (ponad 1500 m2) i w otoczeniu parkowo-ogrodowym. 4 Las Miejski 1. Na gruntach miejskich zostały zało Ŝone w XIX wieku dwa gospodarstwa le śne - rozdzielone - mezojednostka 1.3. przestrzennie przez terytorium wsi Nowinka. 5 Las Wały Tolkmita - Las 1. Z uwagi na cenne dziedzictwo archeologiczne jednostka powinna zachowa ć charakter rezerwatu Wysoki Bór archeologicznego i kulturowego - wymaga to zasadniczej zmiany w gospodarce le śnej na tym terenie: z - mikrojednostka osadnicza prowadzenia plantacji le śnej na gospodarowanie jak w zało Ŝeniu parkowo-ogrodowym (z utrzymaniem 1.3.1. charakteru parku le śnego), adaptowania dla celów turystyki i rekreacji systemu wczesno średniowiecznych dróg. 2. Kształtowanie zabudowy i u Ŝytkowanie gruntów niezabudownych: 1) przeciwdziałanie lokalizacji nowych siedlisk na obszarze jednostki, 2) zmiana charakteru gospodarki le śnej: przywrócenie historycznego charakteru miejskiego parku le śnego. 6 Las Nowy Wiek Przez jednostk ę prowadzi droga historyczna w stron ę Świ ętego Kamienia i do Doliny Luizy. Las został - mikrojednostka osadnicza zało Ŝony jako miejski park le śny i ten historyczny charakter powinien by ć uwzgl ędniony w sposobie 1.3.2. prowadzenia gospodarstwa le śnego. 7 Nowinka 1. Dawna osada kmieca z uwagi na bliskie s ąsiedztwo Tolkmicka i swoje atrakcyjne poło Ŝenie staje si ę - mezojednostka 1.4. po Ŝą danym miejscem osiedlenia - dla przeciwdziałania chaosowi przestrzennemu wprowadza si ę zakaz lokalizacji nowych siedlisk poza historyczn ą niw ą siedliskow ą i obowi ązek sporz ądzenia dla tej niwy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (w skali 1:1000 lub 1:2000). Przez teren wsi przebiega droga wczesno średniowieczna, która mo Ŝe by ć adaptowana dla potrzeb turystyki pieszej i rowerowej. 2. Organizacja struktury przestrzennej jednostki: 1) utrzymanie historycznego podziału na niwy: siedliskow ą, rolne i le śne; 2) przeciwdziałanie lokalizacji nowych siedlisk poza granicami historycznej zabudowy niwy siedliskowej. 3. Kształtowanie zabudowy i u Ŝytkowanie gruntów niezabudowanych: 1) utrzymanie tradycyjnego układu zabudowy niwy siedliskowej, 2) przeciwdziałanie dalszemu zalesianiu niw rolnych. 8 Las Pa ństwowy Tolkmicko 1. Przez cały wiek XIX-ty istniało tu pa ństwowe gospodarstwo le śne, jednak las nie był, w takim stopniu jak - mezojednostka 1.5. sąsiedni Las Kady ński, adaptowany i u Ŝytkowany na cele rekreacyjno - turystyczne. Przebiegały tu dwa szlaki krajoznawcze - powstałe na bazie dróg historycznych; obie le śniczówki ("Biała" i "Stellin") były udost ępniane turystycznie - wskazana jest kontynuacja tej tradycji. 9 Osada le śna Przybyłowo 1. Osada powinna zachowa ć swój historyczny charakter przez adaptacj ę na o środek turystyki 1.5.1 kwalifikowanej. 2. Kształtowanie zabudowy i u Ŝytkowanie gruntów niezabudowanych: 1) przeciwdziałanie lokalizacji nowych siedlisk na obszarze jednostki; 2) przeciwdziałanie dalszemu zalesianiu niw rolnych. 10 Le śnictwo "Stellin” 1. Utrzymanie historycznego charakteru osady jednodworczej. 1.5.2. 11 Las Pa ństwowy - Wiek - 1. Z uwagi na du Ŝą atrakcj ę turystyczn ą ( Świ ęty Kamie ń) i historyczny szlak do Doliny Luizy, utrzymanie mezojednostka 1.6. tradycji turystycznego zagospodarowania gospodarstwa le śnego. 12 Le śnictwo "Wiek" 1.6.1. 1. Wskazana adaptacja historycznego siedliska le śniczówki dla turystyki (na historycznym szlaku turystycznym). 13 Kadyny 1. Dobra rycerskie Kadyny s ą na terenie Wysoczyzny Elbl ąskiej przypadkiem szczególnym; na uwag ę - makrojednostka zasługuj ą: wielosetletnia tradycja integralno ści tych dóbr i prowadzona od II połowy XVIII wieku osadnicza 2. "protoekologiczna" gospodarka przestrzenna oraz niezwykle wysoka kultura zagospodarowania i uŜytkowania Lasu Kady ńskiego. 2. Z uwagi na wysokie warto ści miejsca rozwa Ŝać ustanowienie dla cało ści dóbr kady ńskich statusu parku kulturowego. 14 Kadyny-Rezydencja – 1. Ju Ŝ w połowie XIX wieku zało Ŝenie rezydencjonalne miało bardzo presti Ŝowy charakter, którego mezojednostka osadnicza kulminacj ą był okres, gdy maj ątkiem władał cesarz. 2.1. 2. Szczególna harmonia krajobrazowa całego zało Ŝenia wskazuje na konieczno ść - dla jej ochrony i dobrej kontynuacji - sporz ądzenia dla cało ści miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w skali 1:2000. 15 Pałac 1. Zało Ŝenie pałacowe utrzymało swój ekskluzywny charakter poprzez preferowanie turystyki - mikrojednostka osadnicza kwalifikowanej. 2.1.1. 2. Zespół pałacowo-parkowy winien posiada ć status rezerwatu kulturowego. Dziennik Urz ędowy - 320 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

16 Stacja kolejowa 1. W rejonie dworca kolejowego i portu wskazane umieszczenie tablicy informacyjnej o atrakcjach - mikrojednostka osadnicza turystycznych Kadyn. 2.1.2. 17 Cegielnia – mikrojed-nostka 1. Tradycja i sława dawnej cegielni wskazuj ą na potrzeb ę utrzymania tradycyjnej produkcji ceramiki osadnicza 2.1.3. artystycznej. 18 Klasztor - mikrojednostka Przywrócenie historycznej funkcji pozwala zakłada ć stopniow ą restytucj ę historycznego krajobrazu wokół 2.1.4. klasztoru. 19 Las Kady ński – 1. Uzna ć utrzymanie historycznego charakteru i pełnej integralno ści publicznie dost ępnego parku le śnego mezojednostka 2.2. za cel strategiczny programu zagospodarowania tej jednostki. 2. Rozwa Ŝyć ustanowienie rezerwatu kulturowego i zmian ę gospodarki le śnej w kierunku kształtowania romantycznego parku le śnego we fragmencie lasu. 20 Folwark Ostrobrzeg 1. Ograniczy ć skutki bł ędnego wydzielenia z historycznych dóbr kady ńskich prywatnej enklawy w dawnym (Scharfenberg) folwarku Ostrobrzeg ze wzgl ędu na jej zupełnie wyj ątkowe i strategiczne poło Ŝenie z punktu widzenia 2.2.1. programu restytucji turystycznego zagospodarowania parku - celowe kształtowanie w ęzła szlaków turystycznych. 21 Maj ątek dworski Pagórki 1. Z uwagi na cenne stanowiska archeologiczne (grodziska, gródki i wały) poło Ŝone w jednostce, (Rehberg) przeciwdziała ć dalszej zabudowie i stopniowo ogranicza ć gospodark ę roln ą do np. ekstensywnej hodowli - mezojednostka 2.3. owiec; uwzgl ędni ć fakt krzy Ŝowania si ę w dawnym maj ątku "Rehberg" pi ęciu wa Ŝnych dróg historycznych i tras turystycznych, co desygnuje to miejsce jako waŜny w ęzeł w sieci turystycznej Wysoczyzny Elbl ąskiej. 2. Organizacja struktury przestrzennej jednostki: 1) utrzymanie historycznego podziału na niwy: siedliskow ą, rolne i le śne; 2) przeciwdziałanie lokalizacji nowych siedlisk poza granicami historycznej zabudowy niwy siedliskowej. 3. Kształtowanie zabudowy i u Ŝytkowanie gruntów niezabudowanych: 1) utrzymanie tradycyjnego układu zabudowy niwy siedliskowej, 2) przeciwdziałanie dalszemu zalesianiu niw rolnych. 22 Maj ątek dworski Kikoły 1. Jednostka genetycznie zwi ązana z miastem Tolkmicko - od ko ńca XIX wieku wł ączona do dóbr (Kickelhof) kady ńskich; zespół mły ński powi ązany ści śle z programem rekreacyjno-turystycznym Kadyn. Przez teren - mezojednostka 2.4. maj ątku przebiegaj ą wa Ŝne historyczne trasy turystyczne wymagaj ące uwzgl ędnienia w zagospodarowaniu przestrzennym. 23 Folwark Kikoły (Kickelhof) 1. Poło Ŝenie w korytarzu widokowym ł ącz ącym Kadyny i Tolkmicko wymaga wprowadzenia w planach 2.4.1. zagospodarowania przestrzennego ogranicze ń zasi ęgu i gabarytów zabudowy. 24 Osada mły ńska Kikoły 1. Zespół mły ński od k. XIX wieku ści śle powi ązany z programem funkcjonalnym rezydencji kady ńskiej. 2.4.2. Celowe jest wł ączenie tego zespołu do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Kadyn. 25 Pogrodzie – 1. Historycznym o środkiem tej jednostki była du Ŝa średniowieczna wie ś kmieca z ko ściółkiem parafialnym. makrojednostka Do parafii nale Ŝały mniejsze wsie kmiece: Chojnowo i Huta śuławska. osadnicza 3. 26 Chojnowo - mezojednostka 1. Z uwagi na wymogi ochrony historycznego krajobrazu wsi ograniczenie tworzenia nowych siedlisk poza osadnicza niw ą siedliskow ą, a dla historycznej niwy siedliskowej sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania 3.1. przestrzennego w skali 1:2000. 2. Z uwagi na tradycj ę turystycznego zagospodarowania rozwijanie agroturystyki i „mi ękkiej turystyki”. 3. Organizacja struktury przestrzennej jednostki: 1) utrzymanie historycznego podziału na niwy: siedliskow ą, rolne i le śne; 2) przeciwdziałanie lokalizacji nowych siedlisk poza granicami historycznej zabudowy niwy siedliskowej. 4. Kształtowanie zabudowy i u Ŝytkowanie gruntów niezabudowanych: 1) utrzymanie tradycyjnego układu zabudowy niwy siedliskowej, 2) przeciwdziałanie dalszemu zalesianiu niw rolnych. 27 Folwark i cegielnia Folwark 1. Restytuowanie zespołu dworskiego i jego tradycyjnej funkcji turystycznej oraz rozwa Ŝenie mo Ŝliwo ści Luizy (Louisenthal) adaptacji reliktów cegielni i przystani na stanicę wodn ą. 3.2.1 2. Kształtowanie zabudowy i u Ŝytkowanie gruntów niezabudowanych: 1) przeciwdziałanie tworzeniu nowych siedlisk na obszarze jednostki poza granicami historycznego siedliska; 2) przeciwdziałanie dalszemu zalesianiu niw rolnych; 3) przywrócenie historycznego charakteru parku leśnego we fragmencie obszaru. 28 Łęcze - makrojednostka 1.O środek mikroregionu we wczesnym średniowieczu (Ziemia Lanzania); w pó źnym średniowieczu osadnicza 4. ośrodek parafii obejmuj ącej tak Ŝe Próchnik i pomniejsze osady. Rozwój osadnictwa nad Zalewem Wi ślanym w czasach nowo Ŝytnych doprowadził do pewnej dezintegracji struktury osadniczej. 29 Łęcze - mezojednostka 1. Du Ŝa średniowieczna wie ś kmieca zasługuje na ochron ę struktury przestrzennej niwy siedliskowej - osadnicza sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w skali 1:2000 dla całej niwy 4.1 siedliskowej i strefy ochrony otoczenia zespołu ruralistycznego. 2. Wie ś Ł ęcze jest wa Ŝnym w ęzłem dróg historycznych i tras turystycznych ( Ście Ŝka Ko ścielna, Ście Ŝka Majowa, Zaułek, Droga Mły ńska, Droga Ko ścielna) wymagaj ących uczytelnienia i wykorzystania . 3. Organizacja struktury przestrzennej jednostki: 1) utrzymanie historycznego podziału na niwy: siedliskow ą, rolne i le śne; 2) przeciwdziałanie lokalizacji nowych siedlisk poza granicami historycznej zabudowy niwy siedliskowej. 4. Kształtowanie zabudowy i u Ŝytkowanie gruntów niezabudowanych: 1) utrzymanie tradycyjnego układu zabudowy niwy siedliskowej, 2) przeciwdziałanie dalszemu zalesianiu niw rolnych. 30 Maj ątek Bogdaniec 1. Dla całego terenu dawnego maj ątku wymagane sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania (Hohenhaff) (Bogdaniec) przestrzennego w skali 1:1000. 4.1.1. 31 Cegielnia i port 4.1.2.. 1. Dla całego terenu dawnego maj ątku wymagane sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w skali 1:1000. 32 Pęklewo 1. Kształtowanie zabudowy i u Ŝytkowanie gruntów niezabudowanych: - mezojednostka osadnicza 1) przywrócenie historycznego charakteru parku leśnego, 4.2. 2) restytucja zabudowy wył ącznie w miejscu historycznych siedlisk. 33 Dwór P ęklewo 1. Wskazana restytucja zespołu dworskiego jako o środka turystycznego powi ązanego ze stacj ą kolejow ą i 4.2.1. węzłem tras turystycznych. Dziennik Urz ędowy - 321 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

34 Cegielnia 1. Rozwa Ŝyć adaptacj ę dawnej cegielni na cele stanicy wodnej. 4.2.2. 35 Folwark "Nowe 1. Odtworzenie tradycji stacji turystycznej w Nowym P ęklewie (zajazd). Pęklewo”4.2.3. 36 Suchacz 1. Z uwagi na zasoby dziedzictwa kulturowego dla całego terytorium wsi Suchacz wymagane sporz ądzenie - mezojednostka osadnicza miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w skali 1:1000.; kontynuowanie tradycji 4.3. turystycznego zagospodarowania. 2. Kształtowanie zabudowy i u Ŝytkowanie gruntów niezabudowanych: 1) zasada dobrej kontynuacji: utrzymanie zabudowy ekstensywnej, na du Ŝych działkach (ponad 1500 m 2) i w otoczeniu parkowo-ogrodowym. 37 Cegielnia i port 4.3.1. 1. Zalecana adaptacja na potrzeby bazy turystyki wodnej. 38 Zamek 4.3.2. 1. Zalecany powrót do tradycji turystycznego zagospodarowania. 39 Próchnik - makrojednostka osadnicza 5. 40 Próchnik 1. Organizacja struktury przestrzennej jednostki: - mezojednostka osadnicza 1) utrzymanie historycznego podziału na niwy: siedliskow ą, rolne i le śne; 5.1. 2) przeciwdziałanie lokalizacji nowych siedlisk poza granicami historycznej zabudowy niwy siedliskowej. 2. Kształtowanie zabudowy i u Ŝytkowanie gruntów niezabudowanych: 1) utrzymanie tradycyjnego układu zabudowy niwy siedliskowej, 2) przeciwdziałanie dalszemu zalesianiu niw rolnych. 41 Jelenia Dolina 1. Restytuowanie tradycji turystycznego zagospodarowania. - mikrojednostka osadnicza 5.1.1. 42 Maj ątek "Leszków" 5.1.2. 1. Dla ochrony warto ści kulturowych kształtowanie zabudowy zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dzielnicy Próchnik. 43 Kamionek Wielki 1. W kształtowaniu zabudowy uwzgl ędnia ć, Ŝe jeszcze pod koniec XVIII wieku ponad połowa gruntów wsi - mezojednostka 5.2. była zalesiona (cz ęść południowa). 2. Kształtowanie zabudowy i u Ŝytkowanie gruntów niezabudowanych: 1) zasada dobrej kontynuacji: utrzymanie zabudowy ekstensywnej, na du Ŝych działkach (ponad 1500 m 2) i w otoczeniu parkowo-ogrodowym. 44 Nadbrze Ŝe (Reimannsfelde) 1. Z uwagi na du Ŝą koncentracj ę zasobów dziedzictwa kulturowego, stanowiska archeologiczne oraz - mezojednostka 5.3. obserwowane o Ŝywienie inwestycyjne - dla całego obszaru wymagane jest sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w skali 1:1000. 45 Kurort Połoniny 1. Z uwagi na ochron ę warto ści niematerialnych i tradycji miejsca, wskazana restytucja funkcji uzdrowiska. (Reimannsfelde) 5.3.1. 46 Cegielnia i Port 5.3.2. 1. Wskazana adaptacja na baz ę turystyki wodnej. 47 Osada mły ńska "Młyn 1. Z uwagi na tradycj ę turystyczn ą miejsca i s ąsiedztwo stanowisk archeologicznych, wskazana adaptacja Dolny" 5.3.3. na baz ę turystyki kwalifikowanej. 48 Osada mły ńska "Młyn 1. W rejonie siedliska młyna znajduje si ę w ęzeł tras turystycznych i dróg wczesno średniowiecznych; z Górny" 5.3.4. uwagi na tradycj ę turystyczn ą oraz stanowiska archeologiczne wskazana adaptacja miejsca na baz ę turystyki kwalifikowanej. 49 Ogrodniki 1. Organizacja struktury przestrzennej jednostki: - mezojednostka 1) utrzymanie historycznego podziału na niwy: siedliskow ą, rolne i le śne, osadnicza 6. 2) przeciwdziałanie lokalizacji nowych siedlisk poza granicami historycznej zabudowy niwy siedliskowej. 2. Kształtowanie zabudowy i u Ŝytkowanie gruntów niezabudowanych: 1) utrzymanie tradycyjnego układu zabudowy niwy siedliskowej, 2) przeciwdziałanie dalszemu zalesianiu niw rolnych. 50 Le śnictwo Rakowo 6.1. 1. Zasoby dziedzictwa niematerialnego i tradycja turystyczno - rekreacyjnego wykorzystania wskazuj ą na potrzeb ę dobrej kontynuacji XIX-to wiecznej kultury organizacji i u Ŝytkowania przestrzeni. 51 Krasny Las 1. Wła ściciele maj ątku w II połowie XIX wieku - podobnie jak wła ściciele Kadyn - prowadzili - mezojednostka "protoekologiczn ą" gospodark ę przestrzenn ą, wykorzystuj ąc potencjalne mo Ŝliwo ści środowiska osadnicza 7. geograficznego; po 1945 roku wiele z tych warto ści zaprzepaszczono, ale wiele przetrwało i mo Ŝe by ć kontynuowane. 2. Adaptacja istniej ących siedlisk. 52 Las "Oberwald” 7.2. 1. Las dworski pod koniec XIX wieku przybrał cz ęś ciowo charakter publicznego parku le śnego z uwagi na sąsiedztwo zagospodarowa ń turystycznych; pomimo wł ączenia do kompleksu lasów pa ństwowych powinien utrzyma ć swój "autonomiczny" charakter. 53 Las "Mittelwald” 7.3. 1. Las dworski pod koniec XIX wieku przybrał cz ęś ciowo charakter publicznego parku le śnego z uwagi na sąsiedztwo zagospodarowa ń turystycznych; pomimo wł ączenia do kompleksu lasów pa ństwowych powinien utrzyma ć swój "autonomiczny" charakter. 54 Las "Unterwald" 7.4. 1. Las dworski pod koniec XIX wieku przybrał cz ęś ciowo charakter publicznego parku le śnego z uwagi na sąsiedztwo zagospodarowa ń turystycznych; pomimo wł ączenia do kompleksu lasów pa ństwowych powinien utrzyma ć swój "autonomiczny" charakter. 55 Osada mły ńska 1. Wskazana restytucja zespołu mły ńskiego i adaptacja na cele turystyki kwalifikowanej. "Geysmerode” 7.5. 56 Jagodnik 1. Pod koniec XVIII wieku była to do ść du Ŝa wie ś kmieca. - mezojednostka 2. Ze wzgl ędu na XIX wieczne struktury turystyczne i rekreacyjne w s ąsiedztwie wsi, wskazana adaptacja osadnicza 8. wg formuły "mi ękkiej turystyki" lub agroturyzmu w powi ązaniu z otaczaj ącymi lasami. 3. Organizacja struktury przestrzennej jednostki: 1) utrzymanie historycznego podziału na niwy: siedliskow ą, rolne i le śne, 2) przeciwdziałanie lokalizacji nowych siedlisk poza granicami historycznej zabudowy niwy siedliskowej. 4. Kształtowanie zabudowy i u Ŝytkowanie gruntów niezabudowanych: 1)utrzymanie tradycyjnego układu zabudowy niwy siedliskowej, 2)przeciwdziałanie dalszemu zalesianiu niw rolnych. 57 Dąbrowa 1. Z uwagi na silne procesy urbanizacyjne, dla całego obszaru niwy siedliskowej wymagane sporz ądzenie Dziennik Urz ędowy - 322 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- mezojednostka miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w skali 1:2000. osadnicza 9. 58 Jagodna–Zawiszyn 1. Terytorium znajduje si ę w du Ŝej cz ęś ci poza obecnymi granicami PKWE. - mezojednostka osadnicza 10. 59 Las miejski – Ceglany Las 1. Kontynuowa ć tradycj ę publicznego lasu miejskiego i jego rekreacyjnego wykorzystania. (Ziegelwald) 10.1. 60 Zajazd (Drewshof) 1. Jednostka w du Ŝej cz ęś ci obecnie poza granicami PKWE. - mezojednostka osadnicza 11. 61 Hamernia "Kupperhammer" 1. Zalecana adaptacja na cele turystyczne. 11.1. 62 Ba Ŝantarnia – Stagniewo 1. Jednostka w cało ści powinna uzyska ć status rezerwatu kulturowego, wymagana restytucja - mezojednostka historycznych funkcji poszczególnych obiektów i miejsc. osadnicza 12. 63 Maj ątek Stagniewo 12.1. 1. Zalecana pełna integracja d. maj ątku z kompleksem parku le śnego Ba Ŝantarni. 64 Las Ba Ŝantarnia 12.2. 1. Zalecane odtworzenie historycznego programu zespołu rekreacyjno - turystycznego.

ROZDZIAŁ 3 OCHRONA KRAJOBRAZU.

§ 1. Zabudowa.

1. Wyró Ŝnia si ę nast ępuj ące rodzaje zabudowy i okre śla kierunki działa ń: 1) osadnictwo zwarte: a) miasto Tolkmicko - ochrona, porz ądkowanie , rekompozycja, b) wsie zwarte: Kamionek Wlk., Suchacz, Ł ęcze, Próchnik - ochrona, rekompozycja, c) wsie zwarte i folwarki (dawne PGR-y): - Ogrodniki - ochrona, - Chojnowo, Nowinka - uporz ądkowanie, - Ogrodniki, Stagniewo - estetyzacja, - Dąbrowa - dawny PGR - rekompozycja,

2) osiedla rozproszone: a) tereny dawnej cegielni Luizy, o środki wypoczynkowe - rekompozycja, b) zakład produkcyjny na pn. od wsi Nowinka - rekompozycja, estetyzacja, c) pozostało ści dawnych cegielni w P ęklewie - rekompozycja,

3) zespoły zabytkowe o szczególnej warto ści: a) cz ęść miasta Tolkmicko - ochrona, rekompozycja, b) maj ątek Bogdaniec, dawny zespół kuracyjny Połoniny - rekompozycja, c) dawny folwark „Luizy” - mo Ŝliwo ść adaptacji dawnego siedliska, d) le śniczówka „Nowy Wiek” - utrzymanie, dodanie funkcji turystycznej, e) Łęcze, Próchnik, folwark Pagórki - ochrona, rekompozycja, f) siedliska dawnych młynów i pensjonatów wzdłu Ŝ rzeki Kumieli - rekompozycja, g) Ogrodniki, folwark Stagniewo - ochrona poprzedzona rewaloryzacj ą, h) Kadyny - zespół pałacowo-parkowy z folwarkiem, cegielnie, tradycja miejsca folwarku Ostrogóra - pełna ochrona oraz cz ęś ciowo rekompozycja fragmentów zespołu, i) le śniczówka - dawny zajazd i pensjonat w Nowym P ęklewie - rewaloryzacja i rekonstrukcja, - dawne urz ądzenia rekreacyjno-wypoczynkowe Lasu Miejskiego Ba Ŝantarnia - ochrona, rewaloryzacja i rekonstrukcja.

2. Okre śla si ę nast ępuj ący zakres wy Ŝej wyró Ŝnionych działa ń: 1) ochrona: a) ochrona istniej ących tradycyjnych form zabudowy i zagospodarowania działki, b) zakaz rozbudowy i przebudowy obiektów zgodnie z wytycznymi Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, 2) uporz ądkowanie: a) uporz ądkowanie i wprowadzenie estetycznych elementów małej architektury oraz zieleni towarzysz ącej: ogrodzenia, nawierzchnie, drzewa, krzewy, b) przywrócenie oryginalnej, tradycyjnej kolorystyki elewacji i materiału pokry ć dachowych, c) likwidacja szpec ących elementów zainwestowania (substandardowa zabudowa gospodarcza, opuszczone budynki obsługi rolnictwa powstałe po 1945 roku, napowietrzne linie energetyczne), d) dla realizacji powy Ŝszych działa ń nale Ŝy wykona ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miejscowo ści oraz opracowa ć wzornik architektoniczno - krajobrazowy gospodarowania przestrzeni ą,

3) estetyzacja: a) przebudowa istniej ących obiektów architektonicznych i zagospodarowania niezgodnych z charakterem regionalnym, b) wprowadzenie zieleni maskuj ącej, reorganizacja przestrzenna zagospodarowania terenu, c) dla realizacji powy Ŝszych działa ń nale Ŝy wykona ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miejscowo ści lub terenu zorganizowanej działalno ści inwestycyjnej oraz opracowa ć wzornik architektoniczno - krajobrazowy gospodarowania przestrzeni ą, Dziennik Urz ędowy - 323 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

4) rekompozycja: a) dla zniekształconych zabytkowych układów przestrzennych rewaloryzacja konserwatorska, b) przebudowa istniej ących obiektów architektonicznych i zagospodarowania niezgodnych z charakterem regionalnym lub ich likwidacja, c) wprowadzenie zieleni maskuj ącej, wprowadzenie nowych kompozycji i układów zieleni, d) reorganizacja przestrzenna zagospodarowania terenu, e) mo Ŝliwa zmiana funkcji obiektów na funkcje zwi ązane na przykład z turystyk ą i rekreacj ą, f) wprowadzenie nowej zabudowy podnosz ącej warto ści estetyczne miejscowej przestrzeni, g) dla realizacji powy Ŝszych działa ń nale Ŝy wykona ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miejscowo ści lub terenu zorganizowanej działalno ści inwestycyjnej oraz opracowa ć wzornik architektoniczno-krajobrazowy gospodarowania przestrzeni ą.

3. Ustala si ę działania specjalne: 1) rekompozycja terenów ogródków działkowych: wykonanie odr ębnego kompleksowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu zorganizowanej działalno ści inwestycyjnej, 2) dopuszczalne kierunki rozwoju miejscowo ści: wprowadzenie nowej zabudowy wył ącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w formie wymiany zabudowy istniej ącej i uzupełnienia historycznego układu rozplanowania miejscowo ści.

§ 2. Tereny niezabudowane.

1. Wyró Ŝnia si ę poni Ŝsze rodzaje terenów nie zabudowanych i kierunki działa ń:

1) zało Ŝenia krajobrazowe specjalne: a) komponowane zało Ŝenie makrokrajobrazowe dawnych dóbr rycerskich Kadyny - komponowany krajobraz zawieraj ący tereny le śne, wn ętrza krajobrazowe, polany oraz tzw. upi ększony krajobraz rolniczy – pełna ochrona oraz dla fragmentów przestrzeni (polana śródle śna i folwark Ostrogóra) uporz ądkowanie, b) komponowane zało Ŝenie makrokrajobrazowe dawnych dóbr rycerskich P ęklewo - komponowany krajobraz le śny, polany śródle śne, przecinki, lunety widokowe, wylesione wzgórza - punkty widokowe, c) park le śny Ba Ŝantarnia - komponowany krajobraz le śny i komponowany krajobraz otwarty z polanami, wn ętrzami krajobrazowymi, komponowanymi układami zadrzewie ń, Ŝywopłotów, alei - ochrona, rekompozycja,

2) wn ętrza krajobrazowe i przedpola ekspozycyjne wysokiej warto ści: a) terasa nadzalewowa, pełni ąca rol ę przedpola ekspozycyjnego na kraw ędź Wysoczyzny - uporz ądkowanie, b) przedpole widokowe Tolkmicka - uporz ądkowanie, c) otoczenie wsi Ł ęcze, cz ęść zabytkowego rozłogu wsi Próchnik, polana przyle śna na wschód od wsi Próchnik - szczególna ochrona, d) smuga ł ąk bezpo średnio nad Zalewem Wi ślanym eksponuj ąca przylegaj ący do ń masyw lasu - ochrona, e) wn ętrza „wodne” jezior śródle śnych: Goplenica, Martwe, Stare - utrzymanie, ochrona brzegów przed obcymi elementami zagospodarowania, f) wn ętrza krajobrazu uprawowego wokół wsi Ogrodniki, Nowinka i Chojnowo - szczególna ochrona,

3) zadrzewienia śródpolne jako komponenty wn ętrz krajobrazowych: a) na wschód od linii drogi Trakt Królewiecki - szczególna ochrona,

4) tereny le śne: a) kierunki działa ń zgodne ze wskazaniami ochrony przyrody.

2. Okre śla si ę nast ępuj ący zakres wy Ŝej wyró Ŝnionych działa ń:

1) szczególna ochrona: a) zachowanie dotychczasowego sposobu zagospodarowania i u Ŝytkowania, b) pozostawienie istniej ącego rozłogu, miedz i ście Ŝek, zieleni śródpolnej, przydro Ŝnej, grup i k ęp zadrzewie ń i zakrzewie ń, c) całkowity zakaz zabudowy za wyj ątkiem uzasadnionego funkcjonalnie i kompozycyjnie odtworzenia nieistniej ących siedlisk historycznych, d) konieczna likwidacja b ądź neutralizacja widokowa wszelkich elementów szpec ących wytypowanych na podstawie indywidualnego rozpoznania i studiów widokowych,

2) uporz ądkowanie: a) likwidacja b ądź neutralizacja widokowa wszelkich elementów szpec ących wytypowanych na podstawie indywidualnego rozpoznania i studiów widokowych, b) dopuszczalne wprowadzenie nowej zabudowy i zagospodarowania na ści śle okre ślonych warunkach na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i studiów krajobrazowych,

3) rekompozycja: a) dla zniekształconych zabytkowych układów przestrzennych rewaloryzacja konserwatorska, b) kompleksowa przebudowa kompozycji, likwidacja lub przebudowa i restylizacja elementów szpec ących (substandardowych, niezgodnych z charakterem otoczenia, niekorzystnie dominuj ących nad otoczeniem), Dziennik Urz ędowy - 324 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

c) wprowadzenie zieleni maskuj ącej towarzysz ącej zabudowie oraz tworz ącej samodzielne układy kompozycyjne, d) wykonanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu zorganizowanej działalno ści inwestycyjnej,

4) inne: dla terenów lasów działania zgodne z zasadami ochrony przyrody.

§ 3. Ci ągi komunikacyjne.

1. Wyró Ŝnia si ę nast ępuj ące rodzaje ci ągów i kierunki działa ń:

1) drogi alejowe o charakterze zabytkowym i wysokiej warto ści krajobrazowej: a) aleja topolowa z topoli czarnej odm. piramidalnej długo ści ok. 8 km na pn od miejscowo ści Jagodna - rekultywacja przyrodniczo-krajobrazowa, oczyszczenie poboczy dla widoku, b) aleja kasztanowa Jagodna - relikty trzech zało Ŝeń dworsko-parkowych (Jagodna Mała, Jagodna Wielka, Zawiszyn) - rekultywacja przyrodniczo-krajobrazowa, oczyszczenie poboczy dla widoku, c) aleja lipowo - d ębowa Rubno Wlk. - Próchnik - bie Ŝą ca piel ęgnacja drzewostanu i utrzymanie porz ądku na poboczach, d) alejowa droga publiczna Elbl ąg - Próchnik (fragment na terenie PKWE) - rekultywacja przyrodniczo-krajobrazowa, e) wszystkie drogi alejowe na terenie specjalnego komponowanego zało Ŝenia makrokrajobrazowego dawnych dóbr rycerskich Kadyny - ochrona i rekultywacja przyrodniczo - krajobrazowa, f) relikty dawnych alei promenadowych Lasu Miejskiego Ba Ŝantarnia - rekultywacja przyrodniczo-krajobrazowa,

2) drogi alejowe o wysokiej warto ści krajobrazowej: a) alejowa droga ł ącz ąca miejscowo ści: Kamionek Wlk.- Połoniny - Suchacz - Ł ęcze - bie Ŝą ca piel ęgnacja drzewostanu i utrzymanie porz ądku na poboczach, b) alejowa droga Suchacz - Kadyny (fragment) - rekultywacja przyrodniczo-krajobrazowa, c) alejowa droga Kadyny - Tolkmicko - Pogrodzie - rekultywacja przyrodniczo-krajobrazowa (odcinka drogi na wschód od Tolkmicka), bie Ŝą ca piel ęgnacja drzewostanu i utrzymanie porz ądku na poboczach, d) alejowa droga ł ącz ąca Ł ęcze z Ogrodnikami - bie Ŝą ca piel ęgnacja drzewostanu i utrzymanie porz ądku na poboczach, e) system alejowych dróg publicznych: Elbl ąg - Frombork, Tolkmicko - Pogrodzie (fragment), w rejonie wsi Ogrodniki, Elbl ąg - Kamiennik Wlk. - Milejewo - bie Ŝą ca piel ęgnacja drzewostanu i utrzymanie porz ądku na poboczach, w tym: oczyszczanie poboczy dla uczytelnienia widoków dla odcinków (przy drodze Pagórki - Ogrodniki fragment na pn od miejscowo ści Ogrodniki; przy drodze Milejewo - Ogrodniki; przy drodze Trakt Królewiecki fragment mi ędzy miejscowości ą D ąbrowa a Milejewem), f) wszystkie wytyczone trasy krajoznawcze i ście Ŝki spacerowe w obr ębie obecnej Ba Ŝantarni - utrzymanie, uczytelnienie, rewaloryzacja konserwatorska, cz ęś ciowo modernizacja i wprowadzenie nowych tras,

3) trasy krajoznawcze: a trasy krajoznawczo historyczne: - nadbrze Ŝna kolej turystyczna - utrzymanie, - „Długi W ęgorz” - modernizacja, oznakowanie, - Trakt Tolkmicki - utrzymanie, oznakowanie, - Długi W ęgorz, Czarna Droga - uczytelnienie przebiegu, - Czarna Droga, W ęglowa Droga - uczytelnienie, modernizacja, oznakowanie, - Ceglana Droga, Mły ńska Droga - utrzymanie oznakowania, - Trakt Królewiecki - utrzymanie, modernizacja oznakowania, - Droga Menonitów, Ście Ŝka Majowa, Ście Ŝka Filozofów, Ście Ŝka Ko ścielna - uczytelnienie, modernizacja, oznakowanie, - Rakowski Szlak (fragment) - nazwa proponowana, uczytelnienie, modernizacja, oznakowanie, - Droga Siedmiu Gwiazd, droga wiod ąca do dawnego zajazdu i le śniczówki „Plebanka”, Droga Pi ęknych Widoków, Długi Zaułek - uczytelnienie, modernizacja, oznakowanie,

b) trasy turystyczne proponowane: - „Droga Luizy” - uczytelnienie, oznakowanie, - „Tolkmicka Aleja” - bie Ŝą ca piel ęgnacja drzewostanu i utrzymanie porz ądku na poboczach, - Kasztanowa Droga, Lipowa Droga, Droga Mły ńskiego Jaru, Szlak Czarnej Jagody, Droga Niskich Ł ąk, Pruska Droga - wytyczenie, modernizacja, wprowadzenie urz ądze ń, oznakowanie, - Droga Przez Pagórki, „Przy Jeleniej Karczmie” - nazwy proponowane, modernizacja, oznakowanie, - Droga Luizy, Aleja Tolkmicka, Kmieca Droga, Alejowy Szlak - modernizacja, oznakowanie, - Droga Czerwonych Buków - nazwa proponowana, wytyczenie, oznakowanie.

2. Okre śla si ę nast ępuj ący zakres wyró Ŝnionych wy Ŝej działa ń:

1) rekultywacja przyrodniczo - krajobrazowa obsadze ń: a) przegl ąd stanu zdrowotno - sanitarnego zadrzewienia oraz przeprowadzenie zabiegów leczniczych, b) uzupełnienie zadrzewienie za pomoc ą przesadze ń dorosłych drzew (tam, gdzie to mo Ŝliwe), bezwzgl ędnie konieczna ich piel ęgnacja i stały dozór przez okres trzech lat po posadzeniu,

2) oczyszczenie poboczy dla uczytelnienia widoków: a) stałe wykaszanie poboczy i czyszczenie rowów. Korekta form zakrzewie ń i zadrzewie ń na podstawie indywidualnego rozpoznania i studiów widokowych wzdłu Ŝ wyznaczonych ci ągów ekspozycyjnych, Dziennik Urz ędowy - 325 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

3) uczytelnienie i odtworzenie przebiegu tras historycznych i ich dawnych urz ądze ń: a) oczyszczanie, udro Ŝnienie i zmodernizowanie nawierzchni ci ągu komunikacyjnego, b) wprowadzenie tablic obja śniaj ących z nazw ą własn ą trasy i opisem jej przebiegu i elementów, c) wyeksponowanie i ułatwienie doj ścia do elementów zwi ązanych z tras ą, d) odtworzenia urz ądze ń zwi ązanych z funkcj ą turystyczn ą trasy,

4) wprowadzenie nowej trasy: a) działania j.w., b) wprowadzenie nowych urz ądze ń zwi ązanych z funkcj ą turystyczn ą trasy.

3. Ustala si ę działania specjalne zwi ązane z trasami turystycznymi:

1) adaptacja starego siedliska: a) adaptacja istniej ącej substancji budowlanej, odbudowa b ądź rekonstrukcja obiektów nieistniej ących z przeznaczeniem na funkcje zwi ązane z turystyk ą, wypoczynkiem i edukacj ą krajoznawcz ą, b) forma architektoniczna i sposób zagospodarowania działki na ści śle okre ślonych warunkach na podstawie wytycznych konserwatorskich.

§ 4. Elementy zwi ązane z ekspozycj ą krajobrazow ą.

1. Wyró Ŝnia si ę nast ępuj ące punkty widokowe i działania z nimi zwi ązane:

1) istniej ące, współczesne - do zachowania: a) przy Pomniku Ofiar Stutthofu - proponowana nazwa „Pomnik Ofiar Stutthofu” - uporz ądkowanie, modernizacja, zagospodarowanie: miejsca postojowe, ławki, informacja o pomniku, b) na wschód od Suchacza - proponowana nazwa „Widok na Zalew” - uporz ądkowanie, modernizacja, zagospodarowanie: pełne zagospodarowanie turystyczne, mała gastronomia, parking, sanitariaty, informacja o PKWE,

2) istniej ące, historyczne - do zachowania: a) Góra Samolot - uporz ądkowanie i modernizacja, zagospodarowanie: siedziska, informacja o panoramie widocznej z punktu i o PKWE, b) od południowej strony wsi Ł ęcze - proponowana nazwa „Angielska Faktoria”, uporz ądkowanie, modernizacja, zagospodarowanie: mo Ŝliwo ść adaptacji historycznego siedliska na zajazd, c) „Miejsce Thora”, „Widok Wodana” - utrzymanie stanu istniej ącego,

3) historyczne nieistniej ące - do odtworzenia: a) we wsi Ł ęcze - proponowana nazwa „Wielka Góra Plantacjowa”, zagospodarowanie: siedziska, informacja o PKWE, b) we wsi Ł ęcze - proponowana nazwa „Stary Wiatrak”, zagospodarowanie: adaptacja ruin wiatraka i historycznego siedliska na obiekt turystyczny, c) we wsi Próchnik - proponowana nazwa „Łubinowe Wzgórze”, zagospodarowanie: adaptacja historycznego siedliska dawnego młyna wietrznego na obiekt turystyczny, d) w parku kady ńskim - rekonstrukcja konserwatorska, nazwa proponowana „Plac Św. Jerzego”, zagospodarowanie zgodne ze wskazaniami konserwatorskimi i cało ściow ą koncepcj ą rekonstrukcji zabytkowego zało Ŝenia przestrzennego, e) na le śnej tradycyjnej trasie krajoznawczej - nazwy historyczne „Wzgórze Karola” i „Wzniesienie Phillipsa”, zagospodarowanie: siedziska, głazy, f) wszystkie elementy wprowadzone w my śl romantycznego programu Lasu Miejskiego w obr ębie dzisiejszej Ba Ŝantarni - pełna ochrona, rewaloryzacja i rekonstrukcja konserwatorska, wprowadzenie nowych obiektów zgodnie z wytycznymi konserwatorskimi,

4) projektowane: a) „Na Zakr ęcie” - zorganizowanie punktu, zagospodarowanie: miejsca postojowe, ławki, informacja o PKWE, b) we wsi Ł ęcze - proponowana nazwa „Ł ęczy ńska Luneta”; zagospodarowanie: miejsca postojowe, ławki, informacja o wsi Ł ęcze z planem wsi, c) na wzniesieniach nad Zalewem Wi ślanym w okolicy Kamionka Wlk., zespół rozległych platform widokowych - proponowana nazwa „Maciejowe Wzgórza”, zagospodarowanie: siedziska, informacja o panoramie widocznej z punktu, d) na trasie Ł ęcze - folwark Pagórki - proponowana nazwa „Felkowa Polana”, zagospodarowanie: miejsca postojowe, ławki, informacja o PKWE, e) na południe od wsi Ogrodniki - proponowana nazwa „Wiatrakowe Wzgórze”, zagospodarowanie: adaptacja istniej ącego tradycyjnego siedliska „Wiatrakowe Wzgórze”, f) na północ od Krasnego Lasu - proponowana nazwa „Le śna Brama”, zagospodarowanie: miejsca postojowe, ławki, informacja o PKWE.

2. Wyró Ŝnia si ę nast ępuj ące odcinki ci ągów widokowych o najwy Ŝszych walorach krajobrazowych i okre śla zasady ich kształtowania: 1) z nadbrze Ŝnej kolei turystycznej na Zalew Wi ślany - utrzymanie, 2) z drogi „Trakt Tolkmicki” na wn ętrze przyle śne na wschód od wsi Próchnik - ochrona, 3) z drogi Próchnik - Ł ęcze na panoram ę wsi Ł ęcze i Zalew Wi ślany - ochrona, Dziennik Urz ędowy - 326 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

4) z Drogi Menonitów w kierunku północnym i południowym na krajobraz uprawowy oraz wie ś Próchnik - ochrona, 5) z drogi od punktu widokowego „Zielony Widok” do Chojnowa obustronnie, z drogi Ogrodniki - Milejewo obustronnie - ochrona, 6) z drogi Kadyny - Tolkmicko na wschód od Kadyn - ochrona, 7) z drogi Suchacz - Kadyny w rejonie lasu dawnego Gaju Św. Echa - utrzymanie, 8) wszystkie elementy wprowadzone w my śl romantycznego programu Lasu Miejskiego w obr ębie dzisiejszej Ba Ŝantarni - pełna ochrona, rewaloryzacja i rekonstrukcja konserwatorska, wprowadzenie nowych obiektów zgodnie z wytycznymi konserwatorskimi.

3. Wyró Ŝnia si ę najwa Ŝniejsze widoki panoram miejscowo ści:

1) z wód Zalewu Wi ślanego w kierunku zespołu kady ńskiego - ochrona poprzedzona rekompozycj ą zniekształce ń, 2) z wód Zalewu Wi ślanego na Suchacz - rekompozycja zniekształce ń, 3) na Tolkmicko - ochrona, uporz ądkowanie, rekompozycja zniekształce ń, 4) na Próchnik - ochrona, 5) na Ł ęcze - ochrona, 6) na folwark Pagórki - rekompozycja zniekształce ń, 7) dla całej panoramy miejscowo ści: Nowinka oraz dla cz ęś ci panoramy miejscowo ści Ogrodniki - ochrona, 8) dla cz ęś ci panoramy miejscowo ści: Ogrodniki - uporz ądkowanie, 9) wszystkie elementy wprowadzone w my śl romantycznego programu Lasu Miejskiego w obr ębie dzisiejszej Ba Ŝantarni - pełna ochrona, rewaloryzacja i rekonstrukcja konserwatorska, wprowadzenie nowych obiektów zgodnie z wytycznymi konserwatorskimi.

4. Ustala si ę nast ępuj ące działania dotycz ące punktów i ci ągów widokowych:

1) zagospodarowanie punktów widokowych: a) uporz ądkowanie i modernizacja istniej ących punktów widokowych wraz z rekompozycj ą widoku, b) zorganizowanie nowych punktów widokowych na bazie „tradycji miejsca” bądź w nowym miejscu na podstawie szczegółowych bada ń terenowych, c) zagospodarowanie nowych punktów widokowych o ró Ŝnym stopniu intensywno ści w zale Ŝno ści od potrzeb i charakteru miejsca, d) wprowadzenie dla wszystkich punktów widokowych nazw własnych i umieszczenia jej w informatorach i przewodnikach turystycznych,

2) kształtowanie panoram miejscowo ści i ich ochrona: a) pełna ochrona „linii nieba” panoramy oraz jej pozytywnej „tre ści”, b) likwidacja elementów szpec ących b ądź agresywnych form ą lub barw ą, c) wszelkie działania inwestycyjne na terenie miejscowo ści musz ą by ć poddane ocenie wpływu na jej panoram ę, d) całkowity zakaz wprowadzenia elementów kubaturowych (tak Ŝe zieleni wysokiej oraz plantacji krzewów) na obszarze przedpola ekspozycyjnego panoramy,

3) uporz ądkowanie: a) likwidacja lub zamaskowanie niekorzystnych dominant, subdominant i akcentów oraz elementów szpec ących b ądź agresywnych form ą lub barw ą, b) odsłoni ęcie i uczytelnienie dominant, subdominant i akcentów o formach zharmonizowanych z całości ą wizerunku panoramy, c) wprowadzenie zieleni koryguj ącej towarzysz ącej zabudowie, d) wszelkie działania inwestycyjne na terenie miejscowo ści winny by ć poddane ocenie wpływu na jej panoram ę, e) zakaz wprowadzania elementów kubaturowych (tak Ŝe zieleni wysokiej oraz plantacji krzewów) w przedpola ekspozycyjne panoramy w miejscowo ściach wyznaczonych na podstawie indywidualnego rozpoznania i studiów widokowych,

4) rekompozycja (naprawa zniekształce ń): a) likwidacja lub zamaskowanie niekorzystnych dominant, subdominant i akcentów oraz elementów szpec ących b ądź agresywnych form ą lub barw ą, b)odsłoni ęcie i uczytelnienie dominant, subdominant i akcentów o formach zharmonizowanych z cało ści ą wizerunku panoramy, c) wprowadzenie zieleni koryguj ącej towarzyszącej zabudowie oraz zieleni maskuj ącej w postaci zaprojektowanych jej kompozycji i układów, d) wszelkie działania inwestycyjne na terenie miejscowo ści winny by ć poddane ocenie wpływu na jej panoram ę.

DZIAŁ IV ZASADY GOSPODARKI W PKWE I WYTYCZNE DO MIEJSCOWYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO I STUDIÓW UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO.

ROZDZIAŁ 1 ROZWÓJ I STRUKTURA OBSZARÓW FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNYCH.

§ 1. Reguły wdra Ŝania zrównowa Ŝonego rozwoju w PKWE. 1. Ustala si ę nast ępuj ące reguły wdra Ŝania zrównowa Ŝonego rozwoju w parku:

1) polityka rozwoju zrównowa Ŝonego jako kierunkowy wyznacznik kształtowania przestrzeni gmin, Dziennik Urz ędowy - 327 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

2) efektywna ochrona zasobów środowiska przyrodniczego oraz kształtowanie powi ązanego przestrzennie systemu terenów ekologicznie wa Ŝnych, 3) racjonalizacja gospodarki zasobami środowiska przez oszcz ędno ść w gospodarowaniu zasobami i energi ą w produkcji oraz w gospodarstwach domowych, 4) minimalizacja konfliktów środowiskowych przez kompleksow ą restrukturalizacj ę technologiczn ą i przestrzenn ą obszarów i obiektów konfliktowych, 5) rozbudowa i modernizacja systemów infrastruktury technicznej ochrony środowiska.

2. Okre śla si ę zało Ŝenia rozwoju funkcji społeczno-gospodarczych:

1) na obszarze parku powinny by ć realizowane ró Ŝnorodne cele społeczne i gospodarcze, pod warunkiem, Ŝe nie b ędą powodowały negatywnych skutków dla ochrony warto ści parku, 2) w szczególno ści powinny rozwija ć si ę działalno ści, które posiadaj ą ugruntowane podstawy przyrodnicze (warunki poło Ŝenia i cechy klimatu) i kulturowe (tradycj ę, do świadczenia): a) le śnictwo, b) rolnictwo, c) rybołówstwo zalewowe, d) turystyka i rekreacja, w szczególno ści turystyka kwalifikowana, sporty wodne, agroturystyka, e) edukacja, f) badania naukowe.

3. Wyró Ŝnia si ę nast ępuj ące strefy (obszary) funkcjonalno-przestrzenne parku:

1) [I] Strefa przyzalewowa, 2) [II] Strefa le śno-rolnicza, 3) [III] Strefa rolnicza, 4) [IV] Strefa miejska i podmiejska Elbl ąga.

4. Ustala si ę podstawowe kierunki gospodarowania w poszczególnych strefach:

1) [ I ] Strefa przyzalewowa: a) zachowanie wielofunkcyjnego charakteru i odmienno ści poszczególnych cz ęś ci strefy, b) ochrona wybitnych warto ści przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych, c) ochrona lub odtworzenie charakterystycznych sposobów gospodarowania (rybołówstwo i turystyka nadmorska);

2) [ II ] Strefa le śno-rolnicza: a) ochrona wybitnych warto ści przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych, b) zachowanie obecnego charakteru funkcjonalnego strefy, c) zachowanie wykształconej struktury osadniczej;

3) [ III ] Strefa rolnicza: a) zachowanie rolniczego charakteru strefy, b) ochrona warto ści kulturowych i krajobrazowych strefy; c) zachowanie wykształconej struktury osadniczej w formie skupionych wsi;

4) [ IV ] Strefa miejska i podmiejska Elbl ąga: a) ograniczenie negatywnego oddziaływania na warto ści parku ze strony intensyfikowanego u Ŝytkowania rolniczego i ogrodów działkowych, b) porz ądkowany i kontrolowany rozwój osadnictwa podmiejskiego, c) ochrona zasobów wód podziemnych, d) przystosowanie terenów le śnych do u Ŝytkowania rekreacyjnego.

§ 2. Zasady zagospodarowania stref funkcjonalno – przestrzennych.

1. Ustala si ę zasady zagospodarowania wyró Ŝnionych cz ęś ci strefy [I] przyzalewowej:

1) Tolkmicko, Nowinka: a) odtworzenie i zachowanie charakteru małego miasta nadmorskiego o rozwini ętych funkcjach rybackich i turystycznych, b) zwi ększanie zwarto ści struktury przestrzennej miasta, c) porz ądkowanie zabudowy, szczególnie przedmie ść oraz wzdłu Ŝ dróg dojazdowych, d) ochrona i ekspozycja kulturowych i krajobrazowych warto ści miasta, e) wzbogacanie rangi usługowej o środka gminnego, szczególnie w zakresie obsługi czasu wolnego, f) rekultywacja terenów poeksploatacyjnych (składowisko odpadów komunalnych, wyrobiska), g) realizacja zada ń edukacyjnych, h) realizacja bada ń naukowych, ze szczególnym uwzgl ędnieniem bada ń fauny i flory oraz bada ń archeologicznych,

2) Równina (terasa) Kady ńska: a) zachowanie odr ębno ści poszczególnych cz ęś ci składowych zagospodarowania równiny, b) ochrona i ekspozycja warto ści kulturowych i krajobrazowych miejscowo ści, Dziennik Urz ędowy - 328 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

c) przeciwdziałanie lokalizacji nowych budynków w oderwaniu od istniej ących skupisk zainwestowania, z wyj ątkiem rejonu portu, d) zapewnienie sposobu zagospodarowania gwarantuj ącego wysoki standard i jako ść obsługi w zespole pałacowo- parkowym, e) kształtowanie zagospodarowania wył ącznie dla kwalifikowanych form rekreacji, f) restytucja historycznego zagospodarowania wokół klasztoru, g) odtworzenie portu, h) realizacja punktu obsługi turystów w centrum wsi, i) realizacja zada ń edukacyjnych, j) prowadzenie bada ń naukowych, ze szczególnym uwzgl ędnieniem bada ń fauny i flory oraz bada ń archeologicznych, k) zabudowa i zagospodarowanie miejscowo ści wył ącznie zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wykonanym dla całej równiny,

3) pozostałe miejscowo ści: P ęklewo, Suchacz, Bogdaniec, Kamionek Wielki, Nadbrze Ŝe, Jagodna: a) zachowanie rozczłonkowanego, gniazdowego charakteru zagospodarowania w postaci zespołu oddzielnych jednostek osadniczych, b) uporz ądkowanie, uczytelnienie i zachowanie odmienno ści struktury wewn ętrznej poszczególnych miejscowo ści, c) odtworzenie i zachowanie nadmorskiego charakteru miejscowo ści o rozwini ętych funkcjach rybackich i turystycznych, d) zachowanie i wyeksponowanie walorów krajobrazowych, e) kształtowanie struktury wsi za pomoc ą obiektów nie wi ększych od istniej ących, f) rekultywacja terenów poprodukcyjnych i poeksploatacyjnych (wysypisko popiołów, wyrobiska), g) prowadzenie bada ń naukowych, ze szczególnym uwzgl ędnieniem bada ń fauny i flory, bada ń archeologicznych oraz bada ń naturalnej sukcesji ro ślin na terenach zdegradowanych, h) realizacja zada ń edukacyjnych, i) zabudowa i zagospodarowanie miejscowo ści wył ącznie zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.

2. Okre śla si ę kierunki po Ŝą danego rozwoju miejscowo ści nadzalewowych:

1) Tolkmicko: a) wypełnianie istniej ących rezerw terenowych wewn ątrz struktury miejskiej, b) ewentualny rozwój w kierunku południowym,

2) Kadyny: a) ewentualne wprowadzanie nowej zabudowy w nawi ązaniu do istniej ącej struktury zainwestowania (w s ąsiedztwie istniej ącej zabudowy w celu zachowania zwarto ści miejscowo ści),

3) Pęklewo, Suchacz, Bogdaniec, Nadbrze Ŝe, Kamionek Wielki, Jagodna: a) zwi ększanie zwarto ści zabudowy, b) ograniczanie ekspansji na stref ę kraw ędziow ą.

3. Ustala si ę zasady zagospodarowania cz ęś ci strefy [ II ] le śno - rolniczej:

1) tereny le śne: a) zachowanie zwarto ści kompleksów le śnych, b) ograniczenie zainwestowania do obsługi gospodarki le śnej, szlaków turystycznych, oraz na okre ślonych obszarach regulacji stosunków wodnych, ujmowania wód i ich przesyłu dla celów komunalnych, c) ograniczenie penetracji turystycznej poza wyznaczonymi drogami: wyznaczenie i urz ądzenie sieci szlaków pieszych i rowerowych, wyposa Ŝenie ich w obiekty małej architektury (ławki, schody, zadaszenia, WC, śmietniki itp.), zapewnienie dogodnego dojazdu do obszarów masowej penetracji, d) eliminowanie obiektów uci ąŜ liwych (wyrobiska, wysypiska odpadów), e) realizacja zada ń edukacyjnych (przyrodniczo - krajobrazowa ście Ŝka dydaktyczna w okolicach Połonin), f) prowadzenie bada ń naukowych ze szczególnym uwzgl ędnieniem bada ń fauny i flory oraz bada ń archeologicznych,

2) tereny rolnicze: a) ukierunkowanie rolnictwa na proekologiczne, b) przeciwdziałanie tworzenia nowych skupisk osadniczych, w tym rolniczych siedlisk zagrodowych, w oderwaniu przestrzennym od istniej ących wsi, c) rekultywacja terenów poeksploatacyjnych (wyrobiska),

3) tereny wsi Ł ęcze, Pagórki, Jagodnik: a) rozwój wsi dopuszcza si ę jedynie w drodze wypełniania ich struktur przestrzennych i organicznego ich rozrastania si ę zgodnie z warunkami okre ślonymi w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, b) zachowanie charakteru fizjonomicznego i tradycyjnej struktury przestrzennej wsi przy wykorzystaniu tradycyjnych i charakterystycznych materiałów budowlanych, skali zabudowy i jej form.

4. Okre śla si ę kierunki po Ŝą danego rozwoju miejscowo ści: Ł ęcze, Jagodnik, Chojnowo, Nowinka:

1) wypełnianie istniej ących rezerw terenowych wewn ątrz struktury wsi, Dziennik Urz ędowy - 329 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

2) ewentualne wprowadzanie nowej zabudowy w nawi ązaniu do istniej ącej struktury zainwestowania (w s ąsiedztwie istniej ącej zabudowy w celu zachowania zwarto ści miejscowo ści).

5. Ustala si ę zasady zagospodarowania wyró Ŝnionych cz ęś ci strefy [ III ] rolniczej:

1) tereny rolnicze: a) przeciwdziałanie tworzenia nowych skupisk osadniczych, w tym rolniczych siedlisk zagrodowych, w oderwaniu przestrzennym od istniej ących wsi, b) przeciwdziałanie lokalizacji budynków, z wyj ątkiem obiektów rekreacyjnych oraz realizowanych w obr ębie istniej ących rolniczych siedlisk zagrodowych, c) rekultywacja terenów poeksploatacyjnych (wyrobiska), d) zwi ększenie zalesienia i zadrzewienia, e) prowadzenie bada ń naukowych ze szczególnym uwzgl ędnieniem bada ń fauny i flory oraz bada ń archeologicznych,

2) tereny wsi (Chojnowo, Nowinka, Ogrodniki): a) rozwój wsi dopuszcza si ę jedynie w drodze wypełniania ich struktur przestrzennych i organicznego ich rozrastania si ę zgodnie z warunkami okre ślonymi w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, b) zachowanie charakteru fizjonomicznego i tradycyjnej struktury przestrzennej wsi przy wykorzystaniu tradycyjnych i charakterystycznych materiałów budowlanych, skali zabudowy i jej form.

6. Okre śla si ę kierunki po Ŝą danego rozwoju miejscowo ści: Chojnowo, Nowinka:

1) wypełnianie istniej ących rezerw terenowych wewn ątrz struktury wsi; ewentualne wprowadzanie nowej zabudowy w nawi ązaniu do istniej ącej struktury zainwestowania (w s ąsiedztwie istniej ącej zabudowy w celu zachowania zwarto ści miejscowo ści).

7. Ustala si ę zasady zagospodarowania wyró Ŝnionych cz ęś ci strefy [ IV ]miejskiej i podmiejskiej Elbl ąga:

1) lasy i parki le śne: Las Kumieli, Ba Ŝantarnia, D ąbrowskie Pustacie, Gronowskie Pustacie:

a) ograniczenie penetracji turystycznej poza wyznaczonymi drogami, wyznaczenie i urz ądzenie sieci szlaków pieszych i rowerowych, zapewnienie dogodnego dojazdu do obszarów masowej penetracji, b) ograniczenie zainwestowania do urz ądze ń i obiektów małej architektury słu Ŝą cych rekreacji podmiejskiej (wiaty, schody, urz ądzone miejsca odpoczynku, tablice informacyjne itp.), c) likwidacja lub ograniczenie negatywnego oddziaływania obiektów i urz ądze ń na stan wód podziemnych d) realizacja zada ń edukacyjnych ( Ba Ŝantarnia. Ście Ŝka przyrodniczo - dydaktyczna), e) prowadzenie bada ń naukowych ze szczególnym uwzgl ędnieniem bada ń fauny i flory oraz bada ń archeologicznych,

2) tereny rolnicze z osiedlami Elbl ąg - D ąbrowa, Elbl ąg - Stagniewo, Elbl ąg - Próchnik: a) zachowanie i kształtowanie powi ąza ń mi ędzy obszarami le śnymi PKWE a terenami ekologicznie wa Ŝnymi w otoczeniu, b) preferencje dla ekologicznych metod wytwarzania Ŝywno ści, c) likwidacja lub ograniczenie negatywnego oddziaływania obiektów i urz ądze ń na stan wód podziemnych, d) przeciwdziałanie wprowadzania mieszkalnictwa o du Ŝej intensywno ści, e) przeciwdziałanie lokalizacji ogrodów działkowych, f) rekultywacja terenów poeksploatacyjnych (wyrobiska), g) mo Ŝliwo ść uzupełniania istniej ącej zabudowy przez obiekty rekreacyjno - wypoczynkowe lub turystyczne (np. o środek je ździecki) pod warunkiem zachowania niewielkiej skali jej układu przestrzennego i formy dostosowanej do krajobrazu wiejskiego oraz spełnienia wymaga ń środowiskowych dotycz ących ochrony gleby, wód i powietrza, h) realizacja zada ń edukacyjnych.

ROZDZIAŁ 2. OGÓLNE ZASADY I WARUNKI INWESTOWANIA.

1. Zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody w PKWE wprowadza si ę:

1) zakaz realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu przepisów prawo ochrony środowiska, z wyj ątkiem tych dla których sporz ądzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko nie jest obowi ązkowe i przeprowadzona procedura oceny oddziaływania na środowisko wykazała brak niekorzystnego wpływu na przyrod ę parku krajobrazowego, 2) zakaz realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko nie dotyczy wykonywania zada ń wynikaj ących z planu ochrony parku, wykonywania zada ń na rzecz obronno ści kraju i bezpiecze ństwa pa ństwa, prowadzenia akcji ratowniczej oraz zada ń zwi ązanych z bezpiecze ństwem powszechnym oraz realizacji inwestycji celu publicznego w rozumieniu przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

2. Okre śla si ę nast ępuj ące, ogólne zasady prowadzenia działalno ści produkcyjnej na terenie PKWE:

1) mo Ŝliwo ść prowadzenia działalno ści produkcyjnej przy zapewnieniu: a) ograniczenia zasobochłonno ści, w tym terenochłonno ści i energochłonno ści, b) eliminowania uci ąŜ liwego wpływu działalno ści produkcyjnej dla środowiska i zdrowia ludzi, c) ewolucji rolnictwa i le śnictwa w kierunku ekologizacji, Dziennik Urz ędowy - 330 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

2) w przypadku stwierdzenia okoliczno ści wskazuj ących na mo Ŝliwo ść negatywnego oddziaływania istniej ących obiektów na środowisko, nale Ŝy zobowi ąza ć ich właścicieli do wykonania przegl ądu ekologicznego.

ROZDZIAŁ 3. WYTYCZNE DO ROZWOJU DZIAŁÓW GOSPODARKI ORAZ PROPOZYCJE ELIMINACJI LUB OGRANICZENIA ZAGRO śEŃ ŚRODOWISKA I ICH SKUTKÓW.

§ 1. Rolnictwo.

1. Na terenach rolniczych postuluje si ę propagowanie zasad zwykłej dobrej praktyki rolniczej ze szczególn ą preferencj ą programów rolno-środowiskowych.

2. Propaguje si ę zasady kształtowania krajobrazu rolniczego, wynikaj ące z celów ochrony przyrodyi krajobrazu PKWE, proteguj ące formy tzw. rolnictwa ekologicznego:

1) kształtowanie struktury krajobrazu rolniczego w sposób stymuluj ący utrzymanie lub wzrost ró Ŝnorodno ści biologicznej, przez ró Ŝnicowanie warunków siedliskowych ro ślin i przez stwarzanie warunków ostojowych dla mo Ŝliwie jak najwi ększej liczby gatunków zwierz ąt; w tym celu naleŜy wykorzystywa ć nie zagospodarowane obszary rolnicze oraz popiera ć i propagowa ć przekształcanie pól o niskich klasach bonitacyjnych gleb na zadrzewienia śródpolne, zalesienia, drobne zbiorniki wodne, kserotermiczne murawy itp., 2) na obszarach u Ŝytkowanych rolniczo pozostawia ć nie przeorywane pasy gruntu wokół jezior, oczek wodnych i wszelkiego typu mokradeł, w celu umo Ŝliwienia rozwoju półnaturalnych zbiorowisk roślinnych, które spontanicznie tworz ą si ę w wyniku braku bezpo średniego u Ŝytkowania (zaro śla, szuwary, ugrupowania ro ślinno ści bagiennej) lub pod wpływem koszenia i wypasu, 3) zachowa ć tradycyjn ą gospodark ę ł ąkow ą, a zwłaszcza nie zast ępowa ć półnaturalnych ł ąk przez grunty orne i intensywne uŜytki zielone, które ze wzgl ędu na sposób uprawy przyczyniaj ą si ę m.in. do eutrofizacji i innych zanieczyszcze ń wód powierzchniowych, 4) chroni ć ekosystemy półnaturalne (np. ł ąki) i synantropijne (np. zbiorowiska chwastów polnych) w warunkach normalnego uŜytkowania gospodarczego du Ŝych obszarów, poniewa Ŝ ekosystemy te powstały i utrzymuj ą si ę w wyniku ró Ŝnych form działalno ści ludzkiej, nale Ŝy w PKWE piel ęgnowa ć tradycyjne sposoby gospodarowania, przynajmniej w takim zakresie, aby ww. typy ekosystemów utrzymywały si ę, 5) obj ąć ochron ą zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne oraz d ąŜ yć do ich wi ększego udziału powierzchniowego, przez protekcj ę spontanicznego rozwoju drzew i krzewów na miedzach, wokół oczek wodnych i innych miejsc nie nadaj ących si ę do rolniczego wykorzystania, 6) chroni ć tereny podmokłe i zabagnione, w tym wszystkie torfowiska i oczka wodne w kompleksach pól uprawnych przez zaniechanie ich odwodnie ń i zapobieganie eutrofizacji, 7) tworzy ć bariery biologiczne, przeciwdziałaj ące rozprzestrzenianiu si ę zanieczyszcze ń przez migracj ę wodn ą oraz powstawaniu erozji wietrznej i wodnej, 8) wszelkie prace melioracyjne podporz ądkowa ć zasadom okre ślonym w rozdziale „Gospodarka wodna”, a zwłaszcza zaniecha ć osuszania ł ąk, torfowisk i mokradeł, 9) rekultywowa ć drobne tereny zdewastowane zgodnie z zasad ą kształtowania zró Ŝnicowanych warunków środowiskowych, stosuj ąc głównie kierunek fitomelioracyjny i krajobrazowy.

3. Propaguje si ę zasady uprawy, hodowli i agrotechniki wynikaj ące z celów ochrony przyrody i krajobrazu PKWE, proteguj ące formy tzw. rolnictwa ekologicznego:

1) stosowa ć prawidłowy płodozmian, unikaj ąc uproszczonych rotacji ro ślin oraz wprowadzaj ąc siew mi ędzyplonów wykorzystywanych na pasz ę lub zielony nawóz, co prowadzi do zwi ększenia zasobów próchnicy, przyczyniaj ąc si ę w ten sposób do wzrostu bogactwa glebowych zwierz ąt bezkr ęgowych, 2) dostosowa ć wielko ść dawek nawo Ŝenia organicznego i mineralnego do wymaga ń pokarmowych uprawianych ro ślin i zasobno ści gleb, 3) uwzgl ędnia ć nawozy organiczne powstaj ące w gospodarstwie, a nawozy mineralne traktowa ć jako uzupełnienie wymaganej dawki nawozowej, 4) zaniecha ć stosowania nawozów organicznych i mineralnych w okresie poza wegetacyjnym, na zamarzni ętą gleb ę i na pokryw ę śnie Ŝną, 5) ograniczy ć stosowanie nawozów, zwłaszcza mineralnych i środków ochrony ro ślin w strefach s ąsiaduj ących z ciekami i jeziorami, 6) obsada zwierz ąt w gospodarstwie rolnym powinna by ć dostosowana do powierzchni posiadanych i/lub dzier Ŝawionych gruntów, ich wła ściwo ści fizyko-wodnych i zasobno ści, 7) stosowa ć w jak najwi ększym stopniu nawozy organiczne w celu zapobie Ŝenia ubo Ŝeniu zasobów próchnicy, przyjmuj ąc za podstaw ę działania bilans substancji organicznej w glebie, 8) rozwija ć zintegrowane metody ochrony ro ślin, przy wykorzystaniu metod agrotechnicznych, biologicznych i środków chemicznych o szybkim rozkładzie w środowisku, 9) obornik nale Ŝy składowa ć na betonowej, skanalizowanej gnojowni, o wodoszczelnym dnie, ze ścianami bocznymi, wyposa Ŝonej w zbiornik na gnojówk ę i wody gnojowe, 10) skanalizowana płyta gnojowa powinna pomie ści ć produkcj ę obornika i gnojówki w gospodarstwie rolnym z okresu co najmniej 6 miesi ęcy, a zbiorniki na gnojowic ę powinny pomie ści ć jej ilo ść produkowan ą w gospodarstwie z okresu 9 miesi ęcy, 11) wycieki z przygotowania i produkowania kiszonek nale Ŝy zbiera ć i kierowa ć do zbiorników na nawozy płynne (gnojówk ę lub gnojowic ę).

Dziennik Urz ędowy - 331 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

4. Zgodnie z Ustaw ą o ochronie przyrody w PKWE wprowadza si ę zakaz:

1) prowadzenia chowu i hodowli zwierz ąt metod ą bez ściółkow ą, 2) wylewania gnojowicy, z wyj ątkiem nawo Ŝenia własnych gruntów rolnych, 3) likwidowania i niszczenia zadrzewie ń śródpolnych, je Ŝeli nie wynikaj ą z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpiecze ństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urz ądze ń wodnych.

§ 2. Le śnictwo.

1. Przedstawione wnioski odnosz ą si ę ogólnie do lasów PKWE. Du Ŝe ich kompleksy, je Ŝeli nie wi ększo ść , powinny w najbli Ŝszym czasie zosta ć obj ęte ochron ą rezerwatow ą. Wówczas plany ochrony poszczególnych rezerwatów b ędą zawierały szczegółowe zalecenia dla obj ętych przez nie terenów le śnych. 2. Dla cało ści lasów PKWE najistotniejsze zalecenia s ą nast ępuj ące:

1) ze wzgl ędu na bardzo du Ŝe warto ści przyrodnicze wi ększo ści lasów PKWE oraz istniej ące zagroŜenia, spraw ą piln ą i konieczn ą jest obj ęcie mo Ŝliwie du Ŝych kompleksów le śnych ochron ą rezerwatow ą. Oprócz powierzchni przeznaczonej do ochrony cz ęś ciowej, głównie ze wzgl ędu na potrzeb ę przebudowy drzewostanów, znaczne obszary, a szczególnie sie ć le śnych dolin, nale Ŝy obj ąć ochron ą ścisł ą. Niektóre rezerwaty oprócz terenów le śnych musz ą obj ąć granicami równie Ŝ ekosystemy niele śne, aby chroni ć kompleksowo fragmenty obszaru Parku z powi ązanymi przestrzennie i funkcjonalnie lasami, szuwarami i wodami Zalewu. We fragmentach rezerwatów leśnych z ochron ą cz ęś ciow ą wszelkie podejmowane prace musz ą by ć ści śle podporz ądkowane celom ochrony obiektu, st ąd odmienne od działa ń w lasach gospodarczych. Nale Ŝy pilnie wstrzyma ć takie działania gospodarcze, jak planowane ci ęcia (zwłaszcza uprz ątaj ące) i trzebie Ŝe w zatwierdzonych rezerwatach przyrody „Buki Wysoczyzny Elbl ąskiej” i „Kady ński Las”, jako szkodliwe dla warto ści przyrodniczych tych obiektów oraz poczeka ć z podejmowaniem wszelkich prac do czasu zatwierdzenia planu ochrony dla ka Ŝdego z nich, 2) wszystkie gł ębokie doliny wyst ępuj ące na terenach le śnych PKWE ze wzgl ędu na siln ą erozj ę zboczy, wybitne warto ści przyrodnicze i specyfik ę dla krajobrazu Wysoczyzny Elbl ąskiej, a tak Ŝe du Ŝe nakłady na zrywk ę drewna, nale Ŝy maksymalnie chroni ć przed ingerencj ą człowieka, 3) w lasach Parku nale Ŝy przeprowadzi ć inwentaryzacj ę powierzchni do ochrony w formie u Ŝytków ekologicznych lub stanowisk dokumentacyjnych, a tak Ŝe inwentaryzacj ę drzew pomnikowych i ich skupie ń, a nawet całych wydziele ń do obj ęcia ochron ą pomnikow ą. Wytypowane obiekty nale Ŝy jak najszybciej zatwierdzi ć, gdy Ŝ przesuwanie tego zadania w czasie grozi zagład ą szeregu z nich. Przy tworzeniu u Ŝytków ekologicznych nale Ŝy zwróci ć szczególn ą uwag ę na tereny dawnych osuszonych i zalesionych torfowisk, z my ślą o ich renaturyzacji oraz na śródle śne polany z ich niele śnymi ekosystemami, które nale Ŝy zachowa ć poprzez zabiegi ochrony czynnej. Tereny dawnych parków, wł ączone do lasów, powinny by ć wył ączone z normalnej gospodarki le śnej i poddane rewaloryzacji w porozumieniu z Konserwatorem Zabytków, 4) zadaniem niezb ędnym, ale długofalowym i wymagaj ącym gł ębokich zmian w gospodarce le śnej, jest przebudowa drzewostanów, aby doprowadzi ć z czasem do ich składu i struktury wła ściwej dla siedlisk reprezentowanych w PKWE. Powinno to doprowadzi ć do odtworzenia pełnego bogactwa ekosystemów le śnych tego terenu, a tak Ŝe do renaturyzacji siedlisk, zniekształconych pod wpływem gospodarki człowieka. Wymaga to szczegółowego rozpoznania siedlisk w sensie fitocenotycznym dla ustalenia docelowego składu właściwego drzewostanu dla ka Ŝdego wydzielenia, zgodnie z zało Ŝeniami przedstawionymi w „Operacie ochrony ekosystemów le śnych PKWE”. W śród zada ń przygotowawczych będzie m.in. ustalenie nowych, niezb ędnych drzewostanów nasiennych oraz mo Ŝliwie jak najszersze wykorzystywanie samosiewów w odnowieniach drzewostanów, 5) dalsza gospodarka w lasach PKWE, poza obszarami pod ochron ą ścisł ą oraz terenami z przebudowywanym drzewostanem, powinna charakteryzowa ć si ę kierunkiem naturalnym (zgodnie z ustaw ą o lasach), wykorzystuj ącym mo Ŝliwie w maksymalny sposób mechanizmy samoregulacyjne ekosystemów le śnych, jedynie w zupełnie niezb ędnych przypadkach odwołuj ąc si ę do sztucznych zalesie ń i innych form ingerencji człowieka w środowisko le śne. R ębnie zupełne powinny by ć ograniczone wył ącznie do monokultur drzew niezgodnych z siedliskiem, głównie plantacji topoli, dodatkowo z uwzgl ędnieniem istniej ących ogranicze ń (np. zagro Ŝenia erozj ą gleby), 6) z obszarów le śnych PKWE nale Ŝy usun ąć monokultury drzew niezgodnych z siedliskiem, a zwłaszcza gatunków degraduj ących siedliska le śne, na które je wprowadzono, jak plantacje topoli, świerka i sosny. Młode nasadzenia świerka i sosny, a tak Ŝe jednolite drzewostany brzozowe, powinny by ć stopniowo przekształcane przez podsadzanie drzew li ściastych wła ściwych dla danego siedliska, 7) nale Ŝy odbudowywa ć wielogatunkowe drzewostany, tam gdzie takie w przeszło ści mogły wyst ępowa ć, a zwłaszcza na siedliskach ł ęgowych i gr ądowych. Niezb ędne jest przy tym preferowanie takich gatunków jak lipa, jesion, grab, wi ąz, typowych dla szeregu tutejszych siedlisk i wykazujących du Ŝą , a ograniczon ą przez człowieka dynamik ę. Nale Ŝy wstrzyma ć t ępienie graba, brzozy i osiki z drzewostanów, gdy Ŝ w domieszce (grab głównie w gr ądzie i niektórych ł ęgach) są pełnoprawnymi składnikami dynamicznych naturalnych drzewostanów. Specjalnej uwagi wymaga d ąb, aby uporz ądkowa ć zniekształcone w przeszło ści przez gospodark ę człowieka wyst ępowanie dwu jego gatunków. Na terenie PKWE wydaje si ę korzystne wsparcie d ębu bezszypułkowego, który tu ro śnie, a mo Ŝe wzmocni ć swoj ą pozycj ę na typowym dla siebie siedlisku lasu bukowo-dębowego Fago-Quercetum petraeae, 8) nale Ŝy przywraca ć w lasach parku mo Ŝliwie naturaln ą, pełn ą struktur ę warstwow ą i wiekow ą nie tylko drzewostanów, ale i całych fitocenoz. W niezb ędnych przypadkach b ędzie to wymagało wzbogacania podszytu, ale wył ącznie w gatunki typowe dla danych lokalnych fitocenoz, a tak Ŝe ochrony fragmentów lasu przed nadmiern ą penetracj ą ludzi i zwierzyny, ze wzgl ędu na odbudowę pełnego bogactwa runa. Jednym z najwa Ŝniejszych jednak punktów musi by ć bezwzgl ędne pozostawianie we wszystkich wydzieleniach, gdzie tylko s ą obecne, biogrup drzew, z przestojami ich okazów starych, dziuplastych, a nawet martwych oraz zaj ętych przez gniazda wi ększych ptaków (drapie Ŝne, sowy, bocian czarny). Stanowi ą one ostoje organizmów le śnych z ró Ŝnych grup systematycznych, w tym wielu puszcza ńskich, tj. zwi ązanych z Dziennik Urz ędowy - 332 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

du Ŝymi kompleksami le śnymi, o starych drzewostanach. Konieczny jest te Ŝ zakaz likwidowania (np. poprzez spalanie) posuszu, jako materii maj ącej wróci ć w naturalny sposób do obiegu w ekosystemie le śnym i stanowi ącego siedlisko dla wielu le śnych organizmów, 9) prace zwi ązane z przebudow ą drzewostanów musz ą by ć poprzedzone opracowaniem planu przywracania wysokiej wilgotno ści przesuszonych przez człowieka siedlisk le śnych, szczególnie podmokłych i wilgotnych. Nale Ŝy odbudowa ć siedliska olsowe i ł ęgowe oraz torfowiskowe, a tak Ŝe przesuszone powierzchnie boru bagiennego i brzeziny bagiennej, poprzez zlikwidowanie sztucznych odpływów wód wymuszonych przez człowieka. Nale Ŝy całkowicie zaniecha ć udra Ŝniania spływu wód ciekami znajduj ącymi si ę na terenach le śnych oraz odtworzy ć śródle śne oczka, które uległy osuszeniu lub ograniczeniu.

3. Dla gruntów porolnych przekazanych w administracj ę Lasów Pa ństwowych nale Ŝy wytypowa ć ich fragmenty zasługuj ące na ochron ę ze wzgl ędu na walory szaty ro ślinnej, faun ę lub warto ści krajobrazu oraz inne cenne cechy środowiska przyrodniczego. Dla pozostałych terenów porolnych przeznaczonych do zalesie ń nale Ŝy opracowa ć program odtwarzania ekosystemów le śnych najbli Ŝszy naturalnemu, nakierowany na odbudowanie drzewostanów zgodnych z siedliskiem, z ewentualnym udziałem drzew i krzewów przedplonu. Tereny dawnych wyrobisk, liczne w strefie kraw ędziowej Wysoczyzny, powinny by ć tylko w cz ęś ci zalesiane, aby pozostawi ć miejsce dla rozwoju ekosystemów niele śnych oraz zaistnienia procesów naturalnej sukcesji lasu.

§ 3. Gospodarka rybacka.

1. Ustala si ę nast ępuj ące, podstawowe zasady zrównowa Ŝonej gospodarki rybackiej na terenie PKWE:

1) przeciwdziałanie zarybianiu jezior: Starego i Martwego gatunkami obcymi, jak amur biały i tołpyga, 2) dąŜ enie by ichtiofauna zbiorników wodnych była jak najbardziej zbli Ŝona do naturalnej, 3) odtworzenie zniszczonych przez melioracj ę, wcze śniej licznych na terenie całego PKWE, oczek wodnych, 4) przeciwdziałanie przegradzaniu cieków stałymi budowlami pi ętrz ącymi.

§ 4. Przemysł i energetyka.

1. Wprowadza si ę nast ępuj ące, podstawowe zasady funkcjonowania przemysłu i energetyki w PKWE:

1) poddanie istniej ących obiektów przegl ądom ekologicznym, w przypadku stwierdzenia okoliczności wskazuj ących na mo Ŝliwo ść ich negatywnego oddziaływania na środowisko, 2) wył ączenie z u Ŝytkowania wszystkich nielegalnie eksploatowanych złó Ŝ surowców mineralnych i poddanie wyrobisk rekultywacji, 3) pozostawienie w u Ŝytkowaniu kopalni gliny w Kadynach do czasu wyga śni ęcia koncesji na wydobywanie surowca, a nast ępnie poddanie wyrobiska rekultywacji, 4) wykluczenie prowadzenia napowietrznych linii wysokiego napi ęcia poza istniej ącymi wi ązkami infrastruktury technicznej, 5) uwzgl ędnianie uwarunkowa ń krajobrazowych w przypadku modernizacji sieci elektroenergetycznej, 6) preferowanie budowy nowych sieci elektroenergetycznych poprzez układanie kabli w gruncie, 7) zaopatrzenie miejscowo ści PKWE w gaz ziemny (realizacja instalacji gazu sieciowego), 8) preferowanie korzystania z proekologicznych źródeł energii cieplnej, 9) w przypadku braku mo Ŝliwo ści (technicznych, technologicznych lub ekonomicznych) zastosowania paliw proekologicznych, budowa nowych lub usprawnienie istniej ących urz ądze ń zapobiegaj ących zanieczyszczeniom powietrza atmosferycznego.

2. Proponuje si ę nast ępuj ące kierunki rekultywacji dla terenów zdewastowanych:

Tabela 5. Tereny szczególnej dewastacji środowiska przyrodniczego i kierunki ich rekultywacji.

Lp. Okre ślenie terenu lub nazwa obiektu Poło Ŝenie (gmina) Proponowany kierunek rekultywacji 1 Wyrobisko poeksploatacyjne (nieczynne Nowinka krajobrazowy wylewisko odpadów) gm. Tolkmicko 2 Składowisko odpadów komunalnych Nowinka le śny lub krajobrazowy (nieczynne) gm. Tolkmicko 3 Wyrobisko poeksploatacyjne (przy drodze Nowinka le śny lub krajobrazowy Tolkmicko - Nowinka) gm. Tolkmicko 4 Wyrobisko poeksploatacyjne (przy drodze Nowinka krajobrazowy Tolkmicko - Nowy Wiek) gm. Tolkmicko 5 Wyrobisko poeksploatacyjne Próchnik (ul. Głogowa) wyrobisko w trakcie rekultywacji (rolniczy miasto Elbl ąg kierunek rekultywacji) 6 Wyrobisko poeksploatacyjne (przy drodze Ogrodniki le śny lub krajobrazowy Jelenia Dolina - Ogrodniki) gm. Milejewo 7 Składowisko odpadów paleniskowych EC Jagodna le śny lub krajobrazowy Elbl ąg gm. Elbl ąg 8 Zespół wyrobisk poeksploatacyjnych terenów Nadbrze Ŝe - Suchacz - Kadyny, specjalny; Kadyny - projektowane nadzalewowych gm. Tolkmicko stanowisko dokumentacyjne przyrody nieo Ŝywionej

Dziennik Urz ędowy - 333 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

1) dla rejonu Nadbrze Ŝe - Suchacz - Kadyny (gm. Tolkmicko), w obr ębie którego wyst ępuje koncentracja dawnych wyrobisk i zwi ązanych z nimi przekształce ń struktur przyrodniczych, zaleca si ę opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, uwzgl ędniaj ącego projekt zintegrowanej rewaloryzacji zainwestowania i środowiska przyrodniczego.

3. Zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody wprowadza si ę zakaz:

1) pozyskiwania do celów gospodarczych skał, w tym torfu na obszarze całego obszaru PKWE, 2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rze źbę terenu, z wyj ątkiem prac zwi ązanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwosuwiskowym lub budow ą, utrzymaniem, remontem lub napraw ą urz ądze ń wodnych, 3) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szeroko ści 200 m od kraw ędzi brzegów klifów oraz w pasie technicznym brzegu morskiego.

§ 5. Gospodarka wodno-ściekowa.

1. Ustala si ę nast ępuj ące zasady zrównowa Ŝonej gospodarki wodnej na terenie PKWE:

1) zachowanie naturalnych warunków cyrkulacji wody w poszczególnych jednostkach hydrograficznych, 2) dostosowanie wielko ści poboru wody z uj ęć powierzchniowych i podziemnych do wielko ści zasobów dyspozycyjnych zlewni, 3) utrzymanie lub przywracanie zdolno ści retencyjnych w zlewniach poprzez: a) przeciwdziałanie zanikowi naturalnych oczek wodnych oraz likwidacji obszarów bezodpływowych, b) utrzymanie lub rekonstrukcja obiektów małej retencji, c) przeciwdziałanie osuszaniu terenów podmokłych; 4) ukierunkowanie prac melioracyjnych na zwi ększenie poziomu lokalnej retencji wodnej, 5) poprawa stanu czysto ści wód powierzchniowych (powstrzymanie eutrofizacji wód) poprzez ograniczenie emisji zanieczyszcze ń obszarowych oraz zahamowanie emisji nieoczyszczonych oraz niewła ściwie oczyszczonych ścieków.

2. Zaleca si ę stosowanie nast ępuj ących działa ń dla ochrony zasobów wodnych PKWE odnosz ących si ę do kształtowania przestrzeni całego obszaru parku:

1) stopniow ą zmian ę struktury rolniczego u Ŝytkowania terenu w kierunku spadku udziału gruntów ornych na korzy ść powierzchni le śnych, 2) eliminacj ę gruntów ornych w bezpo średnim s ąsiedztwie cieków i jezior, a tak Ŝe w całych dnach i strefach kraw ędziowych dolin cieków, 3) ukierunkowanie rozwoju przestrzennego jednostek osadniczych na tereny pasywne hydrologicznie.

3. Zaleca si ę stosowanie nast ępuj ących działa ń uwzgl ędniaj ących wymogi ochrony przeciwpowodziowej:

1) uzupełnianie i konserwacja systemu polderowego w strefie przybrze Ŝnej Zalewu Wi ślanego, 2) rekonstrukcja zbiorników wodnych w systemie rzecznym Kumieli oraz innych cieków PKWE, 3) wprowadzanie ro ślinnych stref ochronnych wzdłu Ŝ cieków.

4. W celu uzyskania poprawy stanu czysto ści wód powierzchniowych na terenie PKWE niezb ędne s ą nast ępuj ące działania:

1) uporz ądkowanie gospodarki ściekowej na terenie całego parku poprzez:

a) obj ęcie jak najwi ększej zainwestowanej cz ęś ci parku systemami kanalizacji sanitarnej z wysokosprawnymi oczyszczalniami ścieków (budowa nowych oraz rozbudowa lub modernizacja ju Ŝ istniej ących systemów), b) budow ę indywidualnych systemów oczyszczania ścieków w obiektach rozproszonych,

2) ścisła kontrola eksploatacji urz ądze ń gospodarki ściekowej, 3) racjonalne stosowanie nawozów i chemicznej ochrony ro ślin na gruntach rolnych, 4) wdra Ŝanie zasad zwykłej dobrej praktyki rolniczej w gospodarstwach rolnych oraz realizacja programów rolno - środowiskowych, 5) likwidacja nielegalnych wysypisk odpadów, 6) tworzenie wzdłu Ŝ brzegów cieków i jezior ro ślinnych stref ochronnych, 7) budowa parkingów wył ącznie z zapleczem sanitarnym.

5. Zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody wprowadza si ę zakaz:

1) dokonywania zmian stosunków wodnych, je Ŝeli zmiany te nie słu Ŝą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, le śnej, wodnej lub rybackiej, 2) likwidowania i niszczenia zadrzewie ń nadwodnych, je Ŝeli nie wynikaj ą z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpiecze ństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urz ądze ń wodnych, 3) likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów podmokłych, 4) budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szeroko ści 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyj ątkiem obiektów słu Ŝą cych turystyce wodnej, gospodarce wodnej lub rybackiej.

Dziennik Urz ędowy - 334 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

§ 6. Transport.

1. Ustala si ę nast ępuj ące zasady funkcjonowania transportu na terenie PKWE:

1) usprawnienie ruchu wewn ątrz parku oraz zwi ększenie bezpiecze ństwa osób odwiedzaj ących park i jego mieszka ńców poprzez: a) modernizacj ę istniej ących tras komunikacyjnych z zastosowaniem pasów zieleni izolacyjnej, b) budow ę zatok postojowych i parkingów z zapleczem sanitarnym, c) budow ę obej ścia drogowego wsi Ogrodniki,

2) poprawa dost ępno ści do walorów parku, ich ochrona i popularyzacja poprzez: a) modernizacj ę, odbudow ę i rozbudow ę zaplecza turystyki wodnej, b) uatrakcyjnienie przewozów pasa Ŝerskich na linii kolejowej Elbl ąg-Tolkmicko- Frombork-Braniewo, c) budow ę ście Ŝek rowerowych, dróg dla rowerów poprzez przystosowanie istniej ących tras komunikacyjnych dla ruchu rowerowego, d) realizacj ę koncepcji budowy drogi dla rowerów "Wokół Wysoczyzny Elbl ąskiej", ł ącz ącej trasy rowerowe wytyczone na terenie PKWE,

3) utworzenie w ęzłów integracji ró Ŝnych rodzajów ruchu turystycznego.

2. Zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody wprowadza si ę zakaz:

1) likwidowania i niszczenia zadrzewie ń przydro Ŝnych, je Ŝeli nie wynikaj ą z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpiecze ństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urz ądze ń wodnych.

§ 7. Osadnictwo i gospodarka komunalna.

1. Ustala si ę nast ępuj ące zało Ŝenia kształtowania sieci osadniczej:

1) stabilizacja istniej ącej struktury sieci osadniczej, tj. układów osadniczych miast i wsi, zwi ązków mi ędzy nimi i ich hierarchii: a) utrzymanie i rozwój gminnej rangi usługowej Tolkmicka, b) kształtowanie Suchacza jako o środka uzupełniaj ącego dla Tolkmicka przez koncentracj ę i rozbudow ę usług, c) rozwój o środków obsługi ruchu turystycznego w Tolkmicku, Kadynach, Suchaczu i Kamionku Wielkim,

2) zachowanie zwartego charakteru wi ększo ści miejscowo ści na obszarze parku: Ł ęcze, Chojnowo, Nowinka, Ogrodniki, Jagodnik, Pagórki, Elbl ąg - Próchnik, 3) ograniczenie zabudowy na terenach rolniczych, 4) kształtowanie nowej zabudowy i zagospodarowania z poszanowaniem struktury wewn ętrznej jednostek osadniczych i ich zwi ązków z przestrzeni ą otaczaj ącą, 5) zaleca si ę budow ę nowych budynków i budowli: a) poza gruntami le śnymi i w odległo ści wi ększej ni Ŝ 20 m od granicy lasu, z wyj ątkiem obiektów gospodarki leśnej oraz słu Ŝą cych obsłudze tras turystycznych, b) w odległo ści wi ększej ni Ŝ 100 m od brzegów jezior, rzek i innych zbiorników wodnych z wyj ątkiem obiektów słu Ŝą cych ochronie przeciwpowodziowej, turystyce wodnej i gospodarce rybackiej, c) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szeroko ści 200 m od kraw ędzi brzegów klifów oraz w pasie technicznym brzegu morskiego, d) poza terenami o spadkach ponad 20 stopni z wyj ątkiem budowli ochrony przed erozj ą, e) wysoko ści nie wi ększej ni Ŝ dwie kondygnacje i u Ŝytkowe poddasze lub 10,5 m (od najni Ŝszego poziomu terenu przy budynku do kalenicy), o spadkach dachów mieszcz ących si ę w przedziale 10-50 stopni, nieagresywnej formie i kolorystyce, f) nawi ązuj ących architektur ą do regionalnej tradycji budowlanej, g) pozostawienie ok. 60 % działki budowlanej jako terenu biologicznie czynnego,

6) we wsiach o zwartej zabudowie nowa zabudowa mieszkaniowa oraz nowe rolnicze siedliska zagrodowe powinny by ć lokalizowane w bezpo średnim nawi ązaniu do istniej ących skupisk zabudowy: a) nowe obiekty mieszkaniowe lokalizowa ć w odległo ści nie wi ększej ni Ŝ 50 m od istniej ących skupisk zło Ŝonych obecnie co najmniej z 3 domów mieszkalnych poło Ŝonych bli Ŝej ni Ŝ 50 m od siebie, b) nowe rolnicze siedliska zagrodowe lokalizowa ć w s ąsiedztwie istniej ących w odległo ści nie wi ększej ni Ŝ 100 m (odst ępstwo od tej zasady jest mo Ŝliwe dla siedlisk zagrodowych gospodarstw rolnych o powierzchni ponad 50 ha).

2. Wszystkie jednostki osadnicze PKWE nale Ŝy wyposa Ŝyć w infrastruktur ę ochrony środowiska, a zwłaszcza: 1) w system kanalizacji sanitarnej (zbiorczej, lokalnej) powi ązanej z wysokosprawnymi urz ądzeniami do oczyszczania ścieków, za ś obiekty zlokalizowane w oderwaniu od jednostek osadniczych - w indywidualne systemy oczyszczania ścieków, 2) w lokalne systemy podczyszczania wód opadowych z terenów zwartej zabudowy, z terenów komunikacyjnych i przemysłowych.

3. Ustala si ę nast ępuj ące, podstawowe zasady gospodarki odpadami na terenie PKWE: 1) wywóz odpadów z terenu parku na składowisko odpadów zlokalizowane poza jego granicami, Dziennik Urz ędowy - 335 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

2) wprowadzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów, 3) wykluczenie mo Ŝliwo ści lokalizacji składowisk odpadów przemysłowych oraz wykorzystywania odpadów przemysłowych na terenie parku, 4) likwidacja nielegalnych wysypisk odpadów, 5) rekultywacja wył ączonego z eksploatacji składowiska odpadów komunalnych w Nowince.

§ 8. Turystyka.

1. Kierunki działa ń w wykorzystaniu rekreacyjnym wyró Ŝnionych rodzajów terenów rekreacyjnych:

1) tereny przywodne: a) funkcjonalne, kontrolowane wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego przez ró Ŝne formy rekreacji, b) rozwój bazy turystyki kwalifikowanej: Ŝeglarstwa, windsurfingu, bojerów, w ędkarstwa, c) koncentracja wokół miejscowo ści le Ŝą cych nad Zalewem Wi ślanym (Kamionek Wielki, Nadbrze Ŝe, Suchacz, Kadyny, Tolkmicko) obiektów turystycznych w tym: zaplecze portów, przystani jachtowych, stanic wodnych, k ąpielisk i pla Ŝ oraz promenad spacerowych, d) rozwój zagospodarowania turystycznego w zakresie infrastruktury usługowej (gospodarstwa agroturystyczne, tereny sportowe, tereny rekreacyjne, gastronomia), e) prowadzenie edukacji ekologicznej w śród społeczno ści lokalnej i turystów, f) ochrona przed zainwestowaniem brzegów nie zagospodarowanych, pozostawienie jak najdłu Ŝszych odcinków brzegu bez ingerencji w naturalne procesy brzegowe i procesy sukcesji roślinno ści, g) oznaczenie tras pieszych i rowerowych, h) realizacja zagospodarowania towarzysz ącego przy wytyczonych trasach turystycznych pieszych i rowerowych,

2) tereny le śne: a) przyj ęcie zasad gospodarowania w lasach - metod hodowli, odnowienia, ochrony lasów i innych działa ń zgodnie z planem urz ądzania lasu na dany teren, b) zachowanie le śnego u Ŝytkowania i udost ępnienia dla turystyki krajoznawczej, c) wyznaczenie zró Ŝnicowanych przestrzennie ogranicze ń w u Ŝytkowaniu niektórych terenów leśnych wynikaj ących z ochrony ich warto ści przyrodniczych oraz naturalnej odporno ści na u Ŝytkowanie rekreacyjne, d) ograniczenie i ukierunkowanie penetracji turystycznej po wyznaczonych trasach i szlakach, e) oznaczenie tras pieszych i rowerowych, f) realizacja zagospodarowania towarzysz ącego przy wytyczonych trasach turystycznych pieszych i rowerowych (oznaczenie tras, kosze, toalety kontenerowe, ławki, wiaty),

3) tereny rolne: a) zachowanie u Ŝytkowania rolniczego z propozycjami proekologicznego ukierunkowania produkcji preferuj ącej rozwój agroturystyki, b) ochrona wa Ŝnych dla rekreacji warto ści kulturowych wsi oraz krajobrazu wiejskiego, c) lokalizacja obiektów rekreacyjnych w zwartej zabudowie wsi - preferencje dla odtworzenia obiektów w dawnych lokalizacjach lub lokalizowanie w s ąsiedztwie zabudowy istniej ącej, d) realizacja zagospodarowania towarzysz ącego przy wytyczonych trasach turystycznych pieszych i rowerowych,

4) tereny miejskie i podmiejskie: a) uznaje si ę nadrz ędno ść ochrony kompleksów le śnych w stosunku do realizacji zagospodarowania dla rekreacji, b) wyznaczy ć trasy turystyczne dla zaprz ęgów konnych, je źdźców oraz trasy w ędrówek pieszych, rowerowych i narciarskich z zagospodarowaniem towarzysz ącym, c) umo Ŝliwienie lokalizacji terenowych urz ądze ń sportowych, d) ukierunkowanie swobodnej penetracji turystycznej ograniczy ć do wyznaczonych dróg, tras i szlaków.

2. Zasady zagospodarowania tras turystycznych:

1) drogowy ruch turystyczny: a) dostosowanie dróg (droga dla rowerów) na obszarze parku dla poruszaj ących si ę turystów na rowerach, b) realizacja Miejsc Obsługi Podró Ŝnych (MOP) przy drogach,

2) kolejowy ruch turystyczny: a) przeciwdziałanie próbom likwidacji linii kolejowej Elbląg - Tolkmicko - Braniewo, unikatu funkcjonalno - krajobrazowego w skali europejskiej,

3) turystyka wodna: a) otwarcie dla nieograniczonego wodnego ruchu turystycznego przej ścia z Bałtyku przez Mierzej ę Wi ślan ą do portów nad Zalewem Wi ślanym, b) otwarcie portów i akwenu Zalewu Wi ślanego na mi ędzynarodowy popyt turystyczny, c) poł ączenie dróg wodnych Zalewu z systemem dróg wodnych śuław Wi ślanych i rzek w zlewni Zalewu Wi ślanego, d) modernizacja, odbudowa i rozbudowa zaplecza turystyki wodnej, w tym: - stanowiska dla statków wycieczkowych o zasi ęgu zalewowym i zatokowym w porcie Tolkmicko i ewentualnie w Kadynach, - profesjonaln ą baz ę obsługi Ŝeglarstwa w portach Tolkmicko i Kadyny, Dziennik Urz ędowy - 336 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- stanowiska dla postoju jachtów i innych sportowych jednostek pływaj ących w portach Kamienicy Elbl ąskiej, Suchaczu, P ęklewie,

4) turystyka rowerowa: a) szlaki turystyki rowerowej winny tworzy ć sie ć umo Ŝliwiaj ącą dost ęp do wszystkich najciekawszych turystycznie miejsc na obszarze parku, b) na terenach atrakcyjnych dla ruchu rowerowego, poło Ŝonych w pobli Ŝu miejscowo ści, sie ć urz ądzonych ście Ŝek rowerowych wymaga zag ęszczenia,

5) turystyka piesza: a) utrzymanie, konserwacja i uzupełnienie zagospodarowania obecnych szlaków turystyki pieszej, b) wytyczenie, oznakowanie i zagospodarowanie nowych szlaków pieszych,

6) turystyka konna: a) zakaz uprawiania turystyki konnej poza oznakowanymi szlakami, b) szlaki turystyki konnej na obszarze parku b ędą organizowane przez stadniny koni w uzgodnieniu z Nadle śnictwem Elbl ąg oraz dyrekcja Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbl ąskiej,

7) turystyka narciarska: a) wytyczenie tras biegowych dla narciarzy.

3. O środki obsługi rekreacji:

1) ustala si ę trzy zespoły rekreacyjne wyposa Ŝone w o środki obsługi: a) Tolkmicko - Janówek - Nowinka - Chojnowo - Nowy Wiek zwi ązane z o środkiem w Tolkmicku, b) Kadyny - Suchacz - P ęklewo - Nadbrze Ŝe Połoniny - Ł ęcze zwi ązane z o środkiem w Suchaczu, c) Kamionek Wielki - Próchnik - Jagodna zwi ązane z o środkiem w Kamionku Wielkim.

DZIAŁ V WNIOSKI DO KOREKTY GRANIC PKWE.

1. Proponuje si ę powi ększenie parku o najbardziej warto ściowe struktury przyrodniczo - krajobrazowe połoŜone w jego sąsiedztwie. Ze wzgl ędu na skal ę przestrzenn ą powi ększe ń i zró Ŝnicowany stopie ń zbadania środowiska przyrodniczego, kulturowego i krajobrazu celowe jest wprowadzenie powi ększenia w dwóch etapach.

2. W etapie I postuluje si ę powi ększenie parku o:

1) rejon Jagodna - Krasny Las - Zajazd na południowo - zachodnim skraju Parku, 2) górne odcinki dolin na wschód od Parku, w środkowym i dolnym biegu poło Ŝone w jego obrębie, 3) pas przyzalewowy od okolic Świ ętego Kamienia do uj ścia Narusy do Zalewu Wi ślanego.

3. W etapie II postuluje si ę powi ększenie parku o stref ę kraw ędziow ą Wysoczyzny Elbl ąskiej jej wschodniego skłonu, na zachód od ci ągu miejscowo ści Krzy Ŝewo - Krzywiec - Włóczyska - Karszewo - Majewo.

DZIAŁ VI. ZADANIA EDUKACYJNE, BADAWCZE ORAZ MONITORING ŚRODOWISKA.

ROZDZIAŁ 1. ZADANIA EDUKACYJNE. 1. Opracowanie materiałów informacyjnych, folderów, przewodników dla ró Ŝnych grup odbiorców; udost ępnienie do celów edukacyjnych obszarów obj ętych prawn ą ochron ą; przygotowanie ście Ŝek przyrodniczo - dydaktycznych, oznakowanie ich w terenie, przygotowanie materiałów promocyjnych o poszczególnych obiektach. 2. Organizacja konkursów propaguj ących walory przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbl ąskiej. 3. Organizacja i prowadzenie terenowych zaj ęć edukacyjnych. 4. Przygotowanie monografii przyrodniczej Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbl ąskiej. 5. Opracowanie katalogu po Ŝą danej architektury ułatwiaj ących wspieranie działa ń na rzecz ochrony krajobrazu i walorów kulturowych obszaru. 6. Współpraca z instytucjami i organizacjami proekologicznymi.

ROZDZIAŁ 2. ZADANIA BADAWCZE I MONITORING ŚRODOWISKA. 1. Okre śla si ę nast ępuj ące potrzeby badawcze:

1) wykonanie bada ń fitosocjologicznych i florystycznych PKWE umo Ŝliwiaj ących pełne zdiagnozowanie stanu szaty ro ślinnej i ostateczne okre ślenie form i zakresu ochrony przyrody, 2) wykonanie inwentaryzacji i waloryzacji mokradeł i oczek wodnych, 3) prowadzenie bada ń fitosocjologicznych i florystycznych w projektowanych rezerwatach, 4) prowadzenie inwentaryzacji zasobów fauny, obejmuj ącej wybrane grupy bezkr ęgowców, ryby, płazy, gady, nietoperze, ptaki (l ęgowe i przelotne) i ssaki, 5) wykonanie inwentaryzacji, a nast ępnie podj ęcie monitoringu stanowisk zwierz ąt obj ętych ochron ą strefow ą w rozumieniu rozporz ądzenia Ministra Środowiska w sprawie gatunków dziko wyst ępuj ących zwierz ąt obj ętych ochron ą, 6) wykonanie bada ń na obszarach zdegradowanych, na których zaobserwowano naturaln ą sukcesj ę ro ślin (wysypisko popiołu w miejscowo ści Jagodna). Dziennik Urz ędowy - 337 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

2. W celu pogł ębienia wiedzy o stanie środowiska parku zaleca si ę:

1) realizacj ę monitoringu wód powierzchniowych głównych cieków i jezior PKWE, 2) realizacj ę monitoringu powietrza atmosferycznego na terenie parku, 3) realizacj ę monitoringu hałasu na terenie parku.

3. W celu pogł ębienia wiedzy o warto ściach kulturowych parku zaleca si ę monitorowanie zmian w zasobach dziedzictwa kulturowego, zwłaszcza w zakresie stanu obiektów proponowanych do wpisu do rejestru zabytków oraz pozostałych obiektów o du Ŝej warto ści kulturowej.

4. Wszelkie informacje w zakresie walorów przyrodniczych, kulturowych, krajobrazowych PKWE oraz stanu jego zagospodarowania i obci ąŜ enia antropogenicznego powinny by ć przechowywane w postaci komputerowych baz danych.

Dziennik Urz ędowy - 338 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 339 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

148 ROZPORZ ĄDZENIE Nr 3 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 14 stycznia 2005 r.

w sprawie Planu Ochrony Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich.

Na podstawie art. 19 ust. 6, art. 154 ust. 3 ustawy z 6) ustalenia do studiów uwarunkowa ń i kierunków dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych 92, poz. 880), zarz ądza si ę, co nast ępuje: planów zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego województwa. § 1. Ustanawia si ę „Plan Ochrony Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich", zwany dalej § 3. Zobowi ązuje si ę: Planem Ochrony. 1) dyrektora Zespołu Parków Krajobrazowych w § 2. 1. Plan ochrony wymieniony w § 1 składa si ę: Jerzwałdzie do realizacji celów i zada ń Parku okre ślonych w Planie, przy współdziałaniu Rady 1) z tekstu „Plan Ochrony Park Krajobrazowy Wzgórz Parków przy Dyrektorze Zespołu Parków Dylewskich. Operat Generalny" stanowi ącego Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz zał ącznik Nr 1 do rozporz ądzenia; Dylewskich w Jerzwałdzie;

2) tekstu „Plan Ochrony Park Krajobrazowy Wzgórz 2) Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody do Dylewskich. Streszczenie", stanowi ącego zał ącznik sprawowania ogólnego nadzoru nad wykonaniem Nr 2 do rozporz ądzenia; rozporz ądzenia;

3) mapy „Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich. Plan 3) Wójtów Lubawy, Ostródy, D ąbrówna, Grunwaldu oraz Ochrony". Skala 1: 25.000 stanowi ącego zał ącznik Starostów w Iławie i Ostródzie do przestrzegania Nr 3 do rozporz ądzenia. zasad i wytycznych Planu i współdziałania w realizacji celów funkcjonalnych i funkcji obszaru Parku 2. Plan ochrony zawiera: Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich.

1) dane ogólne; § 4. Traci moc rozporz ądzenie Wojewody Olszty ńskiego Nr 46 z dnia 8 czerwca 1998 roku (Dz. 2) cele ochrony; Urz ędowy z dnia 10 czerwca 1998 r. Nr 12, poz. 163) w sprawie zatwierdzenia Planu Ochrony Parku 3) zagro Ŝenia dla przyrody i krajobrazu Parku; Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich.

4) wskazanie obszarów realizacji działa ń ochronnych; § 5. Rozporz ądzenie wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym 5) obszary i sposoby ich udost ępniania dla celów Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego. naukowych, dydaktycznych, edukacyjnych, turystycznych i innych form gospodarowania; Wojewoda Warmi ńsko-Mazurski Stanisław Szatkowski

Zał ącznik Nr 1 do rozporz ądzenia Nr 3 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 14 stycznia 2005 r.

PLAN OCHRONY PARKU KRAJOBRAZOWEGO WZGÓRZ DYLEWSKICH

OPERAT GENERALNY

CZ ĘŚ CI SKŁADOWE DOKUMENTACJI PLANU OCHRONY.

Dokumentacja planu ochrony składa si ę z nast ępuj ących cz ęś ci:

1. Stan istniej ący - cz ęść informacyjno-diagnostyczna (zawiera dane wyj ściowe, stan istniej ący, diagnoz ę; teksty i mapy). 2. Operat generalny - (teksty i mapy). 3. Operaty szczegółowe (teksty i mapy). 4. Dokumenty formalno-prawne. Dziennik Urz ędowy - 340 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Zawarto ść poszczególnych cz ęś ci przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Cz ęść nr 1: Tekst - „Stan istniej ący. Cz ęść informacyjno-diagnostyczna”. Mapa - „Diagnoza stanu istniej ącego”. Skala l:25 000.

Cz ęść nr 2: Tekst - „Plan ochrony Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich. Operat generalny”. - „Plan ochrony Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich. Operat generalny – streszczenie”. Mapa - „Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich. Plan ochrony” Skala 1:25 000.

Cz ęść nr 3: Operaty szczegółowe (pi ęć tomów): tom I - „Studium geomorfologiczne” tom II - „Warunki fizjograficzne” tom III - „Operat ochrony ekosystemów wodnych, torfowiskowych, niele śnych, le śnych, flory”, „Operat ochrony fauny” tom IV - „Operat ochrony walorów kulturowych i krajobrazowych” tom V - „Zagospodarowanie przestrzenne. Turystyka. Gospodarka” a) działalno ść produkcyjna. Rzemiosło. b) operat rolny. c) operat gospodarki le śnej i łowieckiej.

Dwa opracowania dodatkowe: - Operat własno ści i u Ŝytkowania terenu. „Infrastruktura techniczna”, - „Sie ć maj ątków ziemskich”, „Trasy narciarskie”.

Mapy: 1. Mapa geomorfologiczna PKWD - skala l:25 000 2. Warunki fizjograficzne , rolnictwo - skala l:25 000 3. Kompleksy i typy gleb - skala 1:25 000 4. Wody powierzchniowe i podziemne - skala 1:25 000 5. Hipsometria - skala 1:25 000 6. Walory faunistyczne i tereny wa Ŝne dla fauny - skala l:25 000 7. Mapa ro ślinno ści rzeczywistej i stanowisk wybranych gatunków ro ślin chronionych - skala l:25 000 8. Walory kulturowe i krajobrazowe - ocena stanu istniej ącego - skala l:25 000 9. Walory kulturowe i krajobrazowe. Strefy ochrony konserwatorskiej i krajobrazowej - skala 1:25 000 10. Trasy narciarskie - skala 1:25 000 11. Le śnictwo - stan istniej ący - skala l:25 000 12. Las - plan ochrony - skala l:25 000 13. Studium własno ści terenów - 1:10 000 (archiwum BPP Olsztyn) 14. Studium u Ŝytkowania terenów i bonitacja - skala l: 10 000 (archiwum BPP Olsztyn).

SPIS TRE ŚCI:

1. Główne cele do osi ągni ęcia w toku realizacji ustale ń planu ochrony. 2. Funkcje obszaru Parku. 3. Zasady strefowania i u Ŝytkowania terenu. 4. Przepisy i zadania ochronne. 5. Zasady ochrony środowiska przyrodniczego.

5.1. Przyroda nieo Ŝywiona. 5.2. Ekosystemy ro ślinne. Flora. 5.3. Fauna.

6. Zasady ochrony walorów krajobrazowych. 7. Zalecenia ochrony i rewaloryzacji dziedzictwa kulturowego. 7.1. Strefy ochrony dziedzictwa kulturowego. 7.2. Zalecenia kształtowania architektury regionalnej. 7.3. Zalecenia ochrony i rewaloryzacji poszczególnych elementów dziedzictwa kulturowego.

8. Zasady rozwoju sieci osadniczej. Zagospodarowanie przestrzenne. 9. Zasady funkcjonowania turystyki. 10. Zasady rozwoju funkcji gospodarczych Parku i obszarze chronionego krajobrazu. 10.1. Działalno ść produkcyjna. Rzemiosło. 10.2. Rolnictwo. 10.3. Le śnictwo.

11. U Ŝytkowanie terenu. Gospodarka gruntami. 12. Infrastruktura techniczna. Dziennik Urz ędowy - 341 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

12.1. Komunikacja. 12.2. Gospodarka wodno-ściekowa. 12.3. Zaopatrzenie w gaz. 12.4. Elektroenergetyka. 12.5. Gospodarka odpadami.

1. Główne cele do osi ągni ęcia w toku realizacji ustale ń planu ochrony.

Cele ekologiczne: - zachowanie charakterystycznych lub unikatowych cech naturalnych środowiska przyrodniczego (rze źba terenu, fauna i flora), - utrzymanie na obszarze Parku podstawowych procesów ekologicznych, warunkuj ących ci ągło ść istnienia Ŝycia, - zachowanie ró Ŝnorodno ści gatunkowej, - zapewnienie trwałego u Ŝytkowania gatunków i ekosystemów, - utrzymanie walorów fizjonomii krajobrazu, - utrwalanie znaczenia Parku jako obiektu dla nauki i edukacji przyrodniczej.

Cele kulturowe: - zachowanie i ochrona krajobrazu kulturowego, - zachowanie, ochrona i rewaloryzacja obiektów dziedzictwa kulturowego, - likwidacja istniej ących elementów dysharmonijnych w krajobrazie kulturowym.

Cele gospodarczo-społeczne: - budowanie znaczenia Parku jako terenu uprawiania turystyki krajoznawczej, - wspieranie inicjatyw i działań zmierzaj ących do poprawy poziomu Ŝycia mieszka ńców Parku, - optymalny rozwój gospodarczy dopuszczonych na terenie Parku rodzajów działalno ści, w warunkach dyktowanych wymogami ochrony ekologicznej i krajobrazowych walorów Parku, - rozwój bazy i usług turystycznych, - propagowanie i pomoc we wprowadzeniu rolnictwa zintegrowanego i ekologicznego.

2. Funkcje obszaru Parku: - ochrona i rewaloryzacja środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz krajobrazu, - badania naukowe i działalno ść dydaktyczna, - osadnictwo ludno ści stałej, - turystyka krajoznawcza, - gospodarka le śna i rolna w ramach okre ślonych przez obowi ązuj ące przepisy i wymagania ochrony środowiska Parku.

3. Zasady strefowania i u Ŝytkowania terenu. Teren Parku i otuliny charakteryzuje si ę du Ŝym zró Ŝnicowaniem walorów przyrodniczych krajobrazowych i kulturowych. Podstawowe znaczenie dla ochrony tych warto ści mie ć b ędzie zró Ŝnicowanie stref ochrony, oraz form u Ŝytkowania i gospodarowania w tych strefach.

W wyniku analizy uwzgl ędniaj ącej: a) warunki fizjograficzne (ukształtowanie i rze źbę terenu, stosunki wodne), b) walory przyrodnicze (cenne ekosystemy ro ślinne, wyst ępowanie rzadkich, zagro Ŝonych gatunków fauny i flory oraz obszarów istotnych dla wielu gatunków fauny), c) funkcje ochronne dla innych obszarów; d) znaczenie dla utrzymania bioró Ŝnorodno ści; e) stopie ń antropogenicznych przekształce ń środowiska; f) walory krajobrazowe (m.in. stopie ń przekształcenia krajobrazu, rozległe panoramy, wn ętrza widokowe); g) walory kulturowe (m.in. stopie ń zachowania czytelno ści układu przestrzennego), h) istniej ące uwarunkowania gospodarcze. wyró Ŝniono cztery kategorie ochrony: P, E, K, B. P - kategoria ochrony walorów przyrodniczych, E - korytarze ekologiczne, K - kategoria ochrony walorów krajobrazowych, B - kategoria ochrony walorów kulturowych.

W ramach tych kategorii dokonano podziału na strefy I, II, III ... zale Ŝnie od walorów terenów lub obiektów. Ze wzgl ędu na stosunkowo jednorodny charakter poszczególnych stref ochrony i uŜytkowania nie wprowadza si ę specjalnych ustale ń dla wybranych terenów tych stref. Przepisy ochronne i zasady gospodarowania w wyodr ębnionych strefach PI, PII, PIII, PIV, KI, KII, KIII, E oraz BI i BII dotycz ą wszystkich terenów w obr ębie tych stref. Numeracja w obrębie strefy (np. PII 1, PII 2, PII 3, itd.) ma jedynie charakter porz ądkowy. Poni Ŝej przedstawiono opis poszczególnych stref kategorii P (ochrony walorów przyrodniczych) i E (korytarze ekologiczne) w nast ępuj ącym układzie; 1) nazwa strefy, 2) charakterystyka strefy, 3) uŜytkowanie terenu, Dziennik Urz ędowy - 342 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

4) funkcje w Parku, 5) opis obszarów nale Ŝą cych do strefy.

Charakterystyka stref K (ochrony walorów krajobrazowych) i B (ochrony walorów kulturowych) znajduj ą si ę odpowiednio w rozdziałach 6. i 7.

Strefa PI Charakterystyka strefy: Obszary o wyró Ŝniaj ących je zasobach przyrodniczych obj ęte lub postulowane do obj ęcia ochron ą rezerwatow ą, nale Ŝą do niej: dwa rezerwaty istniej ące i fragment rezerwatu – „Rzeka Drw ęca”, dwa rezerwaty projektowane i pi ęć stanowisk orlika krzykliwego. UŜytkowanie terenu: Strefa wył ączona z u Ŝytkowania gospodarczego. Funkcja w Parku: Funkcje naukowo-badawcze, w rezerwatach oznaczonych PI 1 – PI 4 i PI 10 dodatkowo funkcje edukacyjne. Opis obszaru nale Ŝą cego do strefy: PI 1 – rezerwat Jezioro Francuskie (istniej ący); PI 2 – rezerwat Dylewo (istniej ący); PI 3 – rezerwat Uroczysko Dylewo (projektowany); PI 4 – rezerwat Uroczysko Wygoda (projektowany); PI 5 – PI 9 – strefy ochronne stanowisk orlika krzykliwego; PI 10 – fragment istniej ącego rezerwatu „Rzeka Drw ęca”.

Strefa PII Charakterystyka strefy: Obszary o najwy Ŝszych warto ściach przyrodniczych, przewaga biocenoz naturalnych i półnaturalnych i bogactwo gatunków, najbardziej urozmaicona rze źba terenu (na mapie dodatkowo oznaczone uko śnym szarfem), obejmuje trzy główne kompleksy le śne parku. UŜytkowanie terenu: Gospodarka le śna; Funkcja w Parku: Realizacja celów przyrodniczo-ekologicznych i w ograniczonym stopniu – turystycznych (turystyka przyrodnicza, wędrowna, piesza, rowerowa, konna, narciarstwo biegowe). Opis obszaru nale Ŝą cego do strefy: PII 1 – główny kompleks le śny Parku (od Dziadyka na północy do Gi ętlewa na południu); PII 2 – kompleks le śny okolic Wygody i Napromka; PII 3 – kompleks le śny na północ od Glaznot;

Strefa PIII Charakterystyka strefy: Obszar o wysokich walorach przyrodniczych, głównie dzi ęki atrakcyjnej rze źbie terenu. Zasobno ść gatunkowa świata flory i fauny jest w tej strefie mniejsza ni Ŝ w poprzedniej. Obejmuje tereny Parku poza strefami PI i PII. Strefa ta o charakterze krajobrazu rolniczo-le śnego, otoczona, b ądź przylegaj ąca do kompleksów le śnych tworzy bogat ą mozaik ę wn ętrz krajobrazowych, ł ącz ąc przestrzennie cało ść Parku. UŜytkowanie terenu: Gospodarka rolna i le śna, osadnictwo; Funkcja w Parku: Głównie funkcje ochronne wobec stref PI i PII oraz ochrona fizjonomii krajobrazu i walorów kulturowych Turystyka krajoznawcza (piesza, rowerowa, konna, narciarstwo biegowe, narciarstwo zjazdowe. Opis obszaru nale Ŝą cego do strefy: PIII 1 – niezalesiona, centralna i zach. cz ęść Parku z Glaznotami, Wysok ą Wsi ą, Owczarni ą i Lubstynkiem, PIII 2– tereny okolic Czelina i Jagodzin, PIII 3– tereny okolic Bednarek.

Strefa P IV Charakterystyka strefy: Otulina Parku z wył ączeniem korytarzy ekologicznych – o mało urozmaiconej rze źbie terenu, silnie przekształcone przez człowieka. UŜytkowanie terenu: Tereny rolne upraw wielko- i małoobszarowych, osadnictwa, baza turystyki pobytowej. Funkcje w Parku: Izolowanie Parku przed niekorzystnymi wpływami otoczenia. Tu lokalizowa ć funkcje gospodarcze zwi ązane z Parkiem. Opis obszarów nale Ŝą cych do strefy: P IV 1 do P IV 6 - s ą to obszary, które w obecnie znajduj ą si ę w Obszarze chronionego krajobrazu Wzgórz Dylewskich.

Strefa E Charakterystyka strefy: Korytarze ekologiczne (pasma powi ąza ń przyrodniczych Parku z otoczeniem) wi ąŜą środowiso przyrodnicze Parku z terenami chronionymi poza Parkiem. S ą to doliny cieków wodnych spływaj ących ze Wzgórz wraz z otoczeniem; ekosystemy wodne i bagienne bogatsze od otaczaj ących terenów otuliny, ostoje drobnych zwierz ąt i ptaków. Dziennik Urz ędowy - 343 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

UŜytkowanie terenu: Tereny okre ślane mianem nieu Ŝytków rolniczych oraz w cz ęś ci tereny ł ąk i pastwisk. Funkcje w Parku: Bardzo wa Ŝna funkcja biologiczna powi ązania z ekosystemami terenów s ąsiednich. Opis obszarów nale Ŝą cych do strefy: E1 do E 6 – doliny: Poburzanki, Dylewki, Małej Wkry, Strugi, Świniarca, Sandeli, Gizeli.

4. Przepisy i zadania ochronne.

1. Na terenie Parku obowi ązuj ą przepisy wynikaj ące z ustaw: - o ochronie przyrody, - prawo ochrony środowiska, - o zagospodarowaniu przestrzennym, - prawo budowlane, - o ochronie dóbr kultury, - o lasach, - o gospodarce łowieckiej.

2. Programy restrukturyzacji rolnictwa, plany urz ądzeniowe lasu, plany odstrzału zwierzyny łownej, programy rozwoju turystyki, plany zagospodarowania przestrzennego winny by ć zaakceptowane przez Dyrekcj ą Parku.

3. Poni Ŝej wskazano obszary wymagaj ące opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego: a) północna cz ęść Parku, z wył ączeniem terenów le śnych. Problemy do rozstrzygni ęcia: rozwi ązania infrastruktury technicznej, porz ądkowanie funkcji, u ści ślenie zasad rewaloryzacji w odniesieniu do poszczególnych jednostek osadniczych, okre ślenie (przy współpracy architekta krajobrazu), sposobów zadrzewie ń, których rol ą, oprócz kształtowania krajobrazu, jest poprawa stosunków wodnych na obszarze w ęzła hydrograficznego oraz ograniczenie erozji gleb. b) południowa cz ęść Parku, z wył ączeniem terenów le śnych. Problemy do rozstrzygni ęcia: rozwi ązania infrastruktury technicznej, porz ądkowanie funkcji, u ści ślenie zasad rewaloryzacji w odniesieniu do poszczególnych jednostek osadniczych, okre ślenie sposobów zadrzewie ń (przy współpracy architekta krajobrazu), u ści ślenie sposobów lokalizacji zabudowy rozproszonej.

4. Wszelkie działania wpływaj ące lub mog ące wpłyn ąć na środowisko przyrodnicze i kulturowe Parku winny by ć uzgadniane z Dyrekcj ą Parku.

5. Na terenie Parku i otuliny zakazuje si ę prowadzenia jakichkolwiek działa ń inwestycyjnych (np. budowy, rozbudowy, modernizacje obiektów; budowy, przebudowy, modernizacji dróg - bez uzgodnienia z Dyrekcj ą Parku).

6. Plany urz ądzeniowe lasu uwzgl ędnia ć musz ą, w sposób szczególny w odniesieniu do terenów Parku, zasady zawarte w Zarz ądzeniu nr 11 Dyrektora Generalnego Lasów Pa ństwowych z dnia 14 stycznia 1995 r. w sprawie doskonalenia gospodarki le śnej na podstawach ekologicznych.

7. Postuluje si ę powołanie w strukturach Parku stałego etatu do spraw architektury i ochrony walorów kulturowych, w celu koordynacji i nadzorowania działalno ści inwestycyjnej na terenie Parku.

8. Operaty szczegółowe stanowi ą integraln ą cz ęść planu ochrony.

Przepisy i zadania ochronne adresowane do poszczególnych jednostek strukturalnych Parku:

Strefa PI Cel działa ń ochronnych W strefie tej obowi ązuje ochrona rezerwatowa. Rezerwaty powoływane s ą odr ębnym aktem prawnym, który równocze śnie okre śla szczegółowe zasady ich ochrony. Do czasu utworzenia projektowanych rezerwatów obowiązuj ą zasady na ich terenie jak dla strefy PII. Zadania ochronne: Jak wy Ŝej Zakazy: j.w. Nakazy: j.w.

Strefa PII Cel działa ń ochronnych Kształtowanie naturalnego krajobrazu le śnego z zachowaniem torfowisk, obni Ŝeń, oczek wodnych, śródle śnych ł ąk i polan. Zadania ochronne: Okre ślone s ą w poszczególnych operatach w odniesieniu do wyst ępuj ących w Parku elementów podlegaj ących ochronie.

Zakazy: Dziennik Urz ędowy - 344 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z pó źn. zm.), - pozyskiwania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniało ści, w tym kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, a tak Ŝe minerałów i bursztynu, - wylewania gnojowicy, z wyj ątkiem nawo Ŝenia własnych gruntów rolnych, - wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu, z wyj ątkiem prac zwi ązanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub budow ą, odbudow ą, utrzymaniem, remontem lub napraw ą urz ądze ń wodnych, - działa ń mog ące zniszczy ć i zmieni ć w istotny sposób istniej ący krajobraz lub jego poszczególne elementy, - lokalizacji ferm produkcji zwierz ęcej w technologii bez ściółkowej, - likwidowania i niszczenia zadrzewie ń śródpolnych, przydro Ŝnych i nadwodnych, je Ŝeli nie wynikaj ą z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpiecze ństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urz ądze ń wodnych, - organizowania rajdów motorowych i samochodowych (dotyczy imprez o charakterze wyczynowym, nie dotyczy zjazdów, zlotów itp. form o charakterze turystycznym), - gromadzenia odpadów na nielegalnych wysypiskach.

Nakazuje si ę: - zadrzewia ć, wprowadza ć trwałe u Ŝytki zielone, w celu przeciwdziałania erozji gleb, - utrzymywa ć w najbli Ŝszym otoczeniu wód powierzchniowych zadrzewienia lub trwałe u Ŝytki zielone, wyłączone z ochrony chemicznej, - obj ęcie ochron ą w postaci u Ŝytków ekologicznych biotopów oznaczonych na planszy planu, - zadrzewienie gruntów porolnych, jedynie na zasadach okre ślonych przez dyrekcj ę parku, - otaczanie zwart ą zieleni ą obiektów gospodarskich w celu zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko i krajobraz.

Zaleca si ę: - gromadzenie wód melioracyjnych w zbiornikach zbliŜonych do naturalnych, - wapnowanie gleb, - zwi ększenie roli małej retencji, - odej ście od redukcji spadku rzek przy pomocy budowli betonowych na rzecz narzutu z głazów, - propagowanie agroturystyki, - wprowadzenie rolnictwa zintegrowanego i ekologicznego, - całkowit ą rezygnacj ę z zalesie ń na rzecz zadrzewie ń, w celu zachowania istniej ących walorów krajobrazowych.

Strefa PIII Cel działa ń ochronnych Kształtowanie harmonijnego krajobrazu le śnego i rolniczego – utrzymywanie mozaiki krajobrazowej z licznymi zakrzaczeniami, zadrzewieniami i zabagnieniami, renaturalizacja zniekształconych zabagnie ń śródpolnych. Zakazy, nakazy, zalecenia: Jak w strefie PII.

5. Zasady ochrony środowiska przyrodniczego.

5.1. Przyroda nieo Ŝywiona.

Szczególn ą ochron ą nale Ŝy obj ąć trzy rejony Parku - pokazane na mapie - wyró Ŝniaj ące si ę zło Ŝono ści ą geomorfologiczn ą i dynamiczn ą rze źbą terenu stanowi ącą o atrakcyjno ści krajobrazowej. Wi ększo ść tych terenów jest zalesiona, co na obszarach o du Ŝych nachyleniach powierzchni jest u Ŝytkowaniem optymalnym, na zboczach wzgórz uŜytkowanych rolniczo nale Ŝy preferowa ć u Ŝytki zielone i uprawy wieloletnie. Postuluje si ę obj ęcie ochron ą jako pomniki przyrody:

- najbardziej okazałe wzgórze morenowe - Gór ę Czubatk ę, - głazy narzutowe: w parowie w Le śnictwie Dylewo, w Ŝwirowni Omule przy szosie koło Gi ętlewa.

W operacie uwarunkowa ń fizjograficznych nakre ślono kierunki, zakresy i sposoby działa ń zmierzaj ących do likwidacji istniej ących zagro Ŝeń środowiska oraz poprawy jego funkcjonowania, dotycz ące: wód powierzchniowych i podziemnych, gleby i powierzchni ziemi, powietrza atmosferycznego i zagospodarowania odpadów. Szczegółowe zasady ochrony powierzchni ziemi zawiera Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 23 stycznia 1987 r. (Dz. U. z 1987.02.20, Nr 4, poz. 23). Warunki ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem okre śla Rozporz ądzenie Ministra OŚiZNiL z dnia 12 lutego 1990 r. (Dz. U. z 1990.03.14, Nr 15, poz. 92); - dla ochrony stabilno ści zasilania cieków nale Ŝy d ąŜ yć do powi ększenia obszarów le śnych i zadrzewionych kosztem przede wszystkim nieu Ŝytków rolniczych i gleb o niskiej produktywno ści; - dla ochrony czysto ści wód powierzchniowych wskazane jest utrzymywanie w ich najbli Ŝszym otoczeniu (pas o szeroko ści przynajmniej kilkunastu metrów) zadrzewie ń lub trwałych u Ŝytków zielonych wył ączonych z ochrony chemicznej oraz intensywnego nawo Ŝenia mineralnego; - optymalnym sposobem ochrony licznych oczek wodnych jest otoczenie ich trwałym u Ŝytkiem zielonym; - z powodu znacznych spadków podłu Ŝnych dna (nawet powy Ŝej 10%), koryta cieków nara Ŝone s ą na intensywn ą erozj ę. Okresowe zagro Ŝenie stanowi ą wody wielkie. Powstałe wówczas uszkodzenia nale Ŝy natychmiast usuwa ć. Wskazane jest odej ście od redukcji spadku przy pomocy budowli betonowych na rzecz narzutu z głazów; Dziennik Urz ędowy - 345 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- na rozpatrywanym obszarze zadaniem melioracji rolnych jest przede wszystkim regulacja poziomu wody gruntowej na uŜytkach rolnych trwale podmokłych. Nale Ŝy d ąŜ yć do gromadzenia wód melioracyjnych w zbiornikach o charakterze zbli Ŝonym do naturalnego: oczkach wodnych, kotlinach bezodpływowych i obszarach bagiennych, nawet je śli miałyby to by ć zbiorniki okresowe. Zbiorniki takie s ą tym cenniejsze przyrodniczo, im wy Ŝej w terenie s ą zlokalizowane. Warunkiem realizacji inwestycji melioracyjnych zmieniaj ących istotnie stosunki wodne na obszarach Parku i otulmy jest pozytywna ocena ich oddziaływania na środowisko, a projektowanie i wykonawstwo zapewnia ć winny funkcjonalno ść i bezkolizyjno ść rozwi ąza ń w stosunku do zasad ochrony obszaru.

W kształtowaniu gospodarki wodnej Parku i jego Obszaru chronionego krajobrazu nale Ŝy kierowa ć si ę najnowszymi zaleceniami dotycz ącymi obszarów o wzmo Ŝonych rygorach ochrony. Aktualnie miarodajna w tym zakresie jest instrukcja „Warunki techniczne prowadzenia robót z zakresu melioracji i gospodarki wodnej na terenach o szczególnych warto ściach przyrodniczych", opracowana przez zespół rzeczoznawców pod kierownictwem prof. P. Unickiego, wydana przez PIO Ś w Warszawie w 1988 r.

Gleby i powierzchnia ziemi. Stan powierzchni ziemi Parku jest wynikiem oddziaływania intensywnych procesów denudacji i akumulacji Aktualnie procesy erozji zachodz ą w stopniu niewielkim w porównaniu z jej nat ęŜ eniem pierwotnym (po ust ąpieniu lodowca); wybitnie ochronn ą rol ę w tym zakresie pełni ukształtowana szata ro ślinna. Na obszarach rolniczych w okresach pozbawienia okrywy ro ślinnej mamy jednak do czynienia z nawrotami erozji intensywnej, szczególnie podczas roztopów wiosennych oraz intensywnych opadów. Przeciwdziałanie erozji winno polega ć na utrzymaniu stosownej szaty ro ślinnej. Najlepsz ą ochron ę stanowi ą lasy i zadrzewienia, nieco słabsz ą - trwałe u Ŝytki zielone, nast ępnie uprawy wieloletnie (w tym umiej ętnie prowadzone sady na zboczach), u Ŝytki przemienne (omo-pastwiskowe), zbo Ŝa ozime, nast ępnie jare, za ś najsłabiej chroni ą gleb ę okopowe i warzywa. Dla ograniczenia negatywnych skutków okresów posusznych nale Ŝy d ąŜ yć do maksymalizacji retencji wodnej gleb, pozwoli to równie Ŝ na zmniejszenie erozji i wymywania składników. Podstawowe zabiegi w tym zakresie to intensywne nawo Ŝenie organiczne (obornik, kompost, nawozy zielone, torf itp.), wapnowanie oraz stosowne zabiegi agromelioracyjne (np. gł ębokie spulchnianie gleb zwi ęzłych). Niedopuszczalne jest rozlewanie na terenie Parku i otuliny gnojowicy niezale Ŝnie od pory roku i rodzaju u Ŝytków. W gospodarce rolnej szczególn ą uwag ę nale Ŝy po świ ęci ć wapnowaniu gleb. Ich zakwaszenie pogarsza warunki wzrostu ro ślin oraz prowadzi do nadmiernej rozpuszczalno ści (a wi ęc i wymywania) szeregu składników. Szczególnej ochronie, ze wzgl ędu na specyfik ę Parku, nale Ŝy podda ć formy rze źby terenu. Oznacza to konieczno ść ograniczenia do najniezb ędniejszego minimum prac ziemnych prowadz ących do przekształcenia powierzchni gruntu oraz eksploatacji kopalin. Nale Ŝy unika ć lokowania w krajobrazie agresywnych obiektów budownictwa kubaturowego lub infrastruktury, jak napowietrzne linie energetyczne, prowadzenia dróg o znacznym nat ęŜ eniu ruchu przez obszary szczególnie atrakcyjne krajobrazowe oraz wznoszenia masywnych obiektów hydrotechnicznych. Zakazem eksploatacji obj ęto głazy narzutowe wyst ępuj ące w rejonach wsi Dylewo i Szczepankowo (gm. Grunwald) oraz Wygoda. Na pozostałym obszarze Parku i otulmy głazy znajduj ące si ę w miejscach osadzenia ich przez lodowiec winny by ć w tych miejscach pozostawione. Okazałe głazy usuni ęte z pól i wydobyte w trakcie eksploatacji kruszywa powinny by ć wyeksponowane w krajobrazie w sposób zbli Ŝony do naturalnego, a nie stanowi ący zagro Ŝenia. Szczegółowe zasady ochrony powierzchni ziemi zawiera Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 23 stycznia 1987 r. (Dz. U. z 1987.02.20, Nr 4, poz. 23).

Powietrze atmosferyczne. Warunki ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem precyzuje Rozporz ądzenie Ministra O ŚiZNiL z 12 lutego 1990 r. (Dz. U. z 1990.03.14, Nr 15, poz. 92). Na rozpatrywanym obszarze brak jest zakładów o znacznej uci ąŜ liwo ści pod wzgl ędem emisji zanieczyszcze ń do atmosfery. Istnieje natomiast cały szereg punktów emisji o zasi ęgu lokalnym. Nale Ŝą do nich kotłownie gorzelni i lokalnej energetyki cieplnej oraz paleniska domowe, wykorzystuj ące w ęgiel. Optymalnym sposobem ogrzewania, koniecznym do wprowadzenia na tym terenie jest gaz. Lokalne emisje wyst ępuj ą równie Ŝ w przypadku obiektów inwentarskich, zwłaszcza o bez ściołowej technologii chowu zwierz ąt (fermy trzody chlewnej w Zaj ączkach i Lipowie). Ten sposób produkcji zwierz ęcej winien by ć na rozpatrywanym obszarze zakazany, zwłaszcza Ŝe wi ąŜ e si ę z nim problem zagospodarowania wytwarzanej gnojowicy. Ze wzgl ędu na usytuowanie na obrze Ŝu Obszaru chronionego krajobrazu i posiadany poza jej obszarem areał gruntów do utylizacji gnojowicy, z punktu widzenia zada ń Parku ferma w Lipowie nie stanowi istotnego zagro Ŝenia dla jego obszaru. Znacznie mniejsze zagro Ŝenie powietrza atmosferycznego stanowi ą emisje z silosów kiszonek, procesów technologicznych gorzelni oraz pozostałych obiektów inwentarskich, w tym rozpowszechnionych ostatnio ferm indyków. Ze wzgl ędu na rolniczy charakter obszaru, stanowi ą one podstaw ę gospodarki i do czasu stworzenia innych źródeł utrzymania miejscowej ludno ści winny by ć tolerowane jako najmniej uci ąŜ liwe. Warunkiem jest sprowadzenie do minimum stwarzanego zagro Ŝenia, a wi ęc zagospodarowanie zwart ą zieleni ą otoczenia tych obiektów, a tak Ŝe rezygnacja z form szczególnie uci ąŜ liwych.

5.2. Ekosystemy ro ślinne. Flora.

W opracowaniu okre ślono zasady ochrony ekosystemów wodnych, bagiennych i torfowiskowych, le śnych i niele śnych. Do najwa Ŝniejszych ekosystemów parku nale Ŝą ekosystemy le śne i zaro ślowe. Dominuj ąca rola tych zbiorowisk wynika z jednej strony z ich przewagi powierzchniowej nad pozostałymi składnikami szaty ro ślinnej parku, z drugiej pozostaje w ścisłym związku z ogromn ą rol ą biologiczn ą, jak ą odgrywaj ą w tutejszym krajobrazie. Dziennik Urz ędowy - 346 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Zbiorowiska te, mimo wielowiekowej gospodarki le śnej prowadzonej na tym terenie, nie zostały w sposób istotny przekształcone przez człowieka (Mager 1960, Polakowski i wspołpr. 1989) i reprezentuj ą posta ć utworów o wysokim stopniu naturalno ści. Pozostaje to w du Ŝym stopniu w zwi ązku z ci ągło ści ą historyczn ą lasów na rozpatrywanym terenie, istniej ących tu od wczesnego holocenu.

Plan ochrony ekologicznych warto ści siedlisk Musi on zapewni ć utrzymanie walorów przyrodniczych i stabilno ści ekologicznej parku, co mo Ŝna osi ągn ąć przede wszystkim przez: 1) ochron ę jego wód powierzchniowych, 2) zwi ększenie roli tzw. małej retencji, 3) rozwijanie gospodarki le śnej i rolnej zgodnie z warunkami dyktowanymi rygorami ochrony środowiska, 4) całkowite wykluczenie na terenie parku funkcji przemysłowych, W operacie ochrony ekosystemów ro ślinnych podano tak Ŝe warunki zwi ększania ró Ŝnorodno ści biologicznej ekosystemów le śnych i l ądowych ekosystemów niele śnych oraz wskazane zmiany charakteru u Ŝytkowania rolniczego i kształtowania sieci zadrzewie ń i zadarnie ń w krajobrazie rolniczym.

Plan zwi ększania ró Ŝnorodno ści biologicznej ekosystemów le śnych Znaczny odsetek powierzchni ekosystemów le śnych, zajmujących nieco powy Ŝej 40% ogólnego areału parku, decyduje o wysokiej randze i znaczeniu tej formacji ro ślinnej w tworzeniu całokształtu stosunków przyrodniczych rozpatrywanego obszaru. Z tego te Ŝ wzgl ędu nadrz ędnym celem gospodarki le śnej na tym terenie winno by ć d ąŜ enie do zachowania istniej ącego krajobrazu le śnego.

Plan zmierzaj ący do tego celu winien uwzgl ędni ć: 1) w realizacji gospodarki le śnej parku winien obowi ązywa ć „Plan urz ądzenia lasu", opracowany przy uwzgl ędnieniu wszystkich aspektów przyrodniczych i przesłanek ekologicznych, warunkuj ących utrzymanie wysokich walorów przyrodniczych, rekreacyjnych i turystycznych lasów parku, 2) z ogólnej powierzchni le śnej wydzieli ć nale Ŝy obszary o funkcjach ochronnych, wymagaj ące w zwi ązku z tym odr ębnego sposobu gospodarowania, obejmuj ące: - rezerwaty, - lasy glebochronne, - lasy wodochronne, - lasy ochrony krajobrazu, - lasy poło Ŝone w obr ębie strefo najwy Ŝszych walorach przyrodniczych,

3) dąŜ yć do restytucji naturalnego krajobrazu le śnego parku ograniczaj ąc zbyt du Ŝą miejscami rol ę świerka (gatunku obcego stosunkom naturalnym tego obszaru) i pot ęguj ąc m.in. d ąb szypułkowy, 4) dąŜ yć do podwy Ŝszenia stopnia lesisto ści terenu poprzez obsadzenie gruntów porolnych (ugorów) gatunkami le śnymi skorelowanymi z siedliskami.

Plan ochrony i zwi ększania ró Ŝnorodno ści biologicznej l ądowych ekosystemów niele śnych. Do ekosystemów niele śnych wyst ępuj ących na rozpatrywanym obszarze zalicza si ę w pierwszym rz ędzie agroekosystemy zajmuj ące w ogólnym areale ekosystemów niele śnych ponad 90 % obszaru. Pozostały odsetek przypada na ekosystemy wodne, bagienne i torfowiskowe. Rozpatruj ąc agroekosystemy pod k ątem widzenia mo Ŝliwo ści zwi ększenia ich ró Ŝnorodno ści biologicznej nale Ŝy jednoznacznie stwierdzi ć, Ŝe ta posta ć ekosystemów nie posiada w tym wzgl ędzie wi ększego znaczenia ( stwierdzenie to odnosi si ę jednak tylko do naturalnego świata ro ślinnego) i w zwi ązku z tym nie wymaga równie Ŝ ochrony lub innego zabezpieczenia. Odwrotnie, intensywne wykorzystanie przestrzeni zaj ętej przez agroekosystemy, a zwłaszcza stosowanie intensywnego nawo Ŝenia oraz konieczno ść ochrony ro ślin uprawnych przed szkodnikami mo Ŝe stanowi ć zagro Ŝenie dla bogactwa ilo ściowego rodzimych gatunków i naturalnych zbiorowisk ro ślinnych. Takim samym zagro Ŝeniem jest maksymalizacja wykorzystania przestrzeni rolniczej, tj. likwidacja ró Ŝnego rodzaju zakrzewie ń i zadrzewie ń śródpolnych, mokradeł itp. w celu utworzenia mo Ŝliwie jednolitej powierzchni gospodarstwa rolnego. Całkowicie odmienna jest rola pozostałych ekosystemów niele śnych parku, tj. ekosystemów wodnych, bagiennych i torfowiskowych. S ą to cenne ostoje dla licznych gatunków ro ślin, równie Ŝ dla naturalnych i pomaturalnych zbiorowisk hydro- i higrofilnych, wpływaj ąc tym samym na utrzymanie na terenie parku znacznej bioró Ŝnorodno ści. Ekosystemy te wywieraj ą ponadto niemały wpływ na kształtowanie stosunków wodnych parku, co nie jest oboj ętne dla całokształtu jego warunków ekologicznych. Nale Ŝy ponadto podkre śli ć, Ŝe urozmaicaj ą one krajobraz rolniczy podnosz ąc wydatnie stopie ń jego zró Ŝnicowania fizjograficznego. Rozpatrywane ekosystemy, reprezentuj ące fizycznie zimne siedliska, odznaczaj ą si ę szczególnie du Ŝym nagromadzeniem gatunków borealnych, które w tych wła śnie siedliskach uzyskuj ą optimum swojego rozwoju. Tak Ŝe wi ększo ść zbiorowisk ro ślinnych tych ekosystemów reprezentuje utwory typowe dla strefy borealnej i subborealnej. Wszystko to powoduje, Ŝe rozpatrywane ekosystemy zasługuj ą w pełni na zachowanie ich jako trwałego składnika szaty ro ślinnej parku, a najbardziej typowe z nich nale Ŝy obj ąć ochron ą rezerwatow ą (patrz rozdz. „Wskazanie terenów do uznania za rezerwaty przyrody”). Po zastosowaniu na terenie parku proekologicznych form gospodarowania oraz stopniowej renaturalizacji najbardziej zniekształconych płatów ekosystemów biogennych, pozytywna rola biologiczna rozpatrywanych ekosystemów mo Ŝe si ę jeszcze wydatnie zwi ększy ć.

Wskazane zmiany charakteru u Ŝytkowania rolniczego oraz kształtowania sieci zadrzewie ń i zadarnie ń w krajobrazie rolniczym. Poni Ŝej nakre ślono problemy ogólne dotycz ące zmian charakteru u Ŝytkowania rolniczego parku, pozostawiaj ąc rozstrzygni ęcia szczegółowe opracowaniu dot. gospodarki rolnej:

Dziennik Urz ędowy - 347 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

1) gospodarka rolna na terenie parku musi by ć podporz ądkowana głównym celom ochrony parku, które nale Ŝy traktowa ć jako nadrz ędne nad funkcjami gospodarczymi, 2) wybitne walory przyrodnicze parku, na które składa si ę m.in. pi ękno krajobrazu, czysta gleba, woda i powietrze stwarzaj ą korzystne warunki do ukształtowania si ę w parku tzw. gospodarstw ekologicznych produkuj ących Ŝywno ść najwy Ŝszej jako ści (tzw. zdrowa Ŝywno ść ) oraz, co jest nie mniej istotne, do intensywnego rozwoju na tej bazie agroturystyki, 3) na terenie parku oraz jego otuliny winien obowi ązywa ć zakaz prowadzenia ferm o technologii gnojowicowej oraz nawo Ŝenia u Ŝytków rolnych gnojowic ą. Na terenie parku i otuliny winien równie Ŝ obowi ązywa ć zakaz lokalizacji ferm zwierz ąt futerkowych.

W odniesieniu do pozostałych spraw wchodz ących w zakres niniejszego rozdziału postuluje si ę nast ępuj ące rozwi ązania:

1) nale Ŝy utrzyma ć naturalnie ukształtowan ą mozaik ę krajobrazu rolniczego z lokalnymi zakrzaczeniami, zadrzewieniami i zabagnieniami. Wszystkie one słu Ŝą urozmaiceniu krajobrazu rolniczego i podnosz ą jego walory estetyczne, stanowi ą ostoj ę dla wielu gatunków rodzimej flory i fauny, wpływając pozytywnie na kształtowanie si ę małej retencji, 2) dąŜ yć stopniowo do renaturalizacji terenów bagiennych, zwanych zazwyczaj w monokulturze rolniczej nieu Ŝytkami rolniczymi, wył ączaj ąc je całkowicie z u Ŝytkowania rolniczego, tj. wykaszania szuwarów trzcinowych i turzycowych. Winny one stanowi ć tzw. u Ŝytki ekologiczne, b ędące w krajobrazie rolniczym doskonał ą, a cz ęsto jedyn ą ostoj ą dla licznych, naturalnych składników szaty ro ślinnej i fauny. UŜytki ekologiczne maj ą wi ęc bardzo istotne znaczenie dla ochrony i zachowania unikalnych zasobów genowych i resztek typów ekosystemów. Słu Ŝy to podniesieniu ró Ŝnorodno ści biologicznej krajobrazu rolniczego.

Plan ochrony istniej ących stanowisk ro ślin rzadkich i gin ących. Do najrzadszych składników flory krajowej wyst ępuj ących w parku, zalicza si ę 24 gatunki obj ęte ochron ą ścisł ą, a mianowicie: cis pospolity, wierzba borówkolistna, wawrzynek wilczełyko, bluszcz pospolity, barwinek pospolity, zimoziół północny, pióropusznik strusi, widłaki - go ździsty, jałowcowaty, torfowy i wroniec, orlik pospolity, grzybienie białe, gr ąŜ el Ŝółty, rosiczka okr ągłolistna, lilia złotogłów, listera jajowata, kruszczyk szerokolistny, podkolan biały i zielonawy, storczyki - krwisty, plamisty, szerokolistny i storczyk Fuksa oraz gnie źnik le śny. Wszystkie te gatunki podlegaj ą ochronie na mocy przepisów rozporz ądzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 6 kwietnia 1995 r. w sprawie ochrony gatunkowej ro ślin w Polsce, s ą wi ęc prawnie dobrze zabezpieczone. W uzupełnieniu powy Ŝszego postuluje si ę ochron ę stanowiska pióropusznika strusiego wyst ępuj ącego w Ŝyznej buczynie pomorskiej w oddz. 100 i 108 le śn, nadl. Olsztynek.

Miejsce i zakres restytucji wybranych gatunków ro ślin. Przeprowadzone w parku badania florystyczne (Polakowski i współpr. 1989, Jutrzenka-Trzebiatowski 1980, 1995) wskazuj ą na stopniowe zmniejszenie si ę populacji wierzby borówkolistnej, wyst ępuj ącej w rezerwacie przyrody „Jezioro Francuskie". Celem przeciwdziałania zanikowi tego gatunku celowe jest podj ęcie prac, maj ących na celu rozmno Ŝenie rozpatrywanego gatunku i zwi ększenie jego stanu w tym rezerwacie na typowych dla niego siedliskach. Nie ma potrzeby restytucji innych gatunków. Wskazanie terenów do uznania za rezerwaty przyrody, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, stanowiska dokumentacyjne i pomniki przyrody

Na terenie parku istniej ą aktualnie 3 rezerwaty przyrody: 1) rezerwat „Jezioro Francuskie", 2) rezerwat „Rzeka Drw ęca", 3) rezerwat „Dylewo", oraz 8 ro ślinnych pomników przyrody, s ą to pojedyncze, s ędziwe drzewa b ądź ich niewielkie skupienia.

Na podstawie przeprowadzonych w parku bada ń florystyczno-fitosocjologicznych (Jutrzenka-Trzebiatowski 1980, 1995, Polakowski i in. 1989) postuluje si ę powołanie dodatkowo na tym obszarze uzasadnionych naukowo, ro ślinnych rezerwatów przyrody:

1) rezerwatu le śnego obejmuj ącego fragment lasu poło Ŝonego w Uroczysku Dylewo w nadl. Olsztynek, le śn. Napromek - oddz. 99, 100, 108, 109. W granicach projektowanego rezerwatu znajduje si ę doskonale wykształcona i zachowana buczyna pomorska (zespół Melico-Fagetum), realizuj ąca si ę w postaci podzespołów: - buczyny kokoryczowej (M.F. corydaletosuni) - buczyny typowej {M.-F. typicum) - buczyny z kostrzew ą le śną (M.-F. festucetosum sylvaticae). W proponowanym rezerwacie znajduje si ę ponadto jedyne na terenie Wzgórz Dylewskich stanowisko bardzo rzadkiego na Pojez. Mazurskim pióropusznika strusiego. Wyst ępuj ą tu ponadto rzadkie gatunki: zło ć mała, dzwonek szerokolistny i storczyki, podkolan biały oraz gnie źnik le śny. Projektowany rezerwat poło Ŝony jest w obr ębie wydzielonych przez słu Ŝbę le śna glebowej powierzchni wzorcowej. 2)rezerwat le śny w Uroczysku Wygoda (le śn. Napromek, nadl. Olsztynek) w oddz. 186, 187, 197 i 198. Proponuje si ę obj ęcie ochron ą fragmentu doskonale wykształconego zboczowego lasu lipowo-klonowego (zespół Aceri-Tuietum) z udziałem w drzewostanie jawora, wi ązu górskiego, jesiona wyniosłego, klonu zwyczajnego i graby. Runo wyró Ŝnia si ę du Ŝym udziałem kokorycz: pustej, w ątłej i pełnej, obok których wyst ępuje rzadka na Poj. Mazurskim zło ć mała, łuskiewnik ró Ŝowy, niezapominajka le śna i in.

Aktualny stopie ń rozpoznania terenów parku nie pozwala na bardziej wszechstronne rozwini ęcie omawianego rozdziału. Ewentualne dalsze poszerzenie sieci obiektów chronionych parku wymaga dalszych szczególnych bada ń i w zwi ązku z tym mo Ŝe nast ąpi ć po sporz ądzeniu planu ochrony tego terenu. Dziennik Urz ędowy - 348 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

5.3. Fauna. Plan ochrony naturalnych ostoi zwierz ąt (w szczególno ści miejsc rozrodu). Na terenie Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich wykryto dotychczas obecno ść 169 gatunków zwierz ąt chronionych, a kolejnych 18 taksonów obj ętych jest ochron ą łowieck ą. Oprócz wielu zwierz ąt cz ęsto spotykanych tak Ŝe w innych cz ęś ciach regionu i kraju zachowało si ę wiele gatunków rzadkich, które wyst ępuj ą tu cz ęś ciej ani Ŝeli gdzie indziej. Nale Ŝą do nich przedstawiciele zarówno zwierz ąt kr ęgowych, np.: orlik krzykliwy, trzmielojad, goł ąb siniak, dzi ęcioł średni, muchołówka mała, jak i zwierz ęta bezkr ęgowe np. motyle - dostojka dama, dostojka akwilonans, mieniak stru Ŝnik i mieniak t ęczowiec. Wszystkie najcenniejsze gatunki s ą silnie zwi ązane ze środowiskiem le śnym Parku. Głównym czynnikiem, który b ędzie decydował o przetrwaniu na tym terenie najcenniejszych gatunków rzadkich i gin ących b ędą wi ęc wła ściwe zasady gospodarki le śnej, oparte na naturalnej hodowli lasu. Spo śród wymienionych wy Ŝej rzadkich gatunków ptaków najpro ściej przedstawia si ę ochrona stanowisk l ęgowych orlika krzykliwego, chronionych odr ębnymi przepisami. Orlik krzykliwy znajduje si ę na li ście ptaków obj ętych tzw. ochron ą strefow ą. Ochrona ta polega na wyznaczeniu wokół drzewa z gniazdem strefy tzw. ochrony ścisłej o promieniu licz ącej do 200 m, gdzie w ci ągu całego roku nie prowadzi si ę Ŝadnej działalno ści gospodarczej. W okresie l ęgowym, tj. od 01.02. do 31.08., obowi ązuje te Ŝ tzw. strefa ochrony cz ęś ciowej o promieniu do 500 m wokół gniazda. Na teren stref ochronnych obowi ązuje zakaz wst ępu. Strefa ochrony ścisłej zabezpiecza stanowiska l ęgowe wraz z otaczaj ącym drzewostanem, tworz ąc niejako mały rezerwat przyrody o powierzchni 12,5 ha. Znacznie trudniej przedstawia si ę zagadnienie ochrony stanowisk l ęgowych goł ębia siniaka. Miejscem l ęgów tego gatunku na terenie Parku s ą głównie dziuple dzi ęcioła czarnego, wykute w starych bukach. Intensywne pozyskiwanie drewna sprawia, Ŝe z ka Ŝdym rokiem ubywa starych buczyn. Na popraw ę sytuacji tego gatunku wpłyn ąć mo Ŝe ochrona drzew dziuplastych, zgodnie z nowymi zasadami ekologizacji gospodarki le śnej, innym praktycznym sposobem ochrony goł ębia siniaka, a w Polsce mało wykorzystywanym, jest rozwieszanie skrzynek l ęgowych. Warto zaznaczy ć, Ŝe dziuple, zwłaszcza du Ŝe, s ą ch ętnie zamieszkiwane i wykorzystywane tak Ŝe przez wiele innych zwierz ąt, w tym np.: nietoperze, kuny, wiewiórki, ssaki z rodziny pilchowatych, wiele gatunków ptaków (sowy), a tak Ŝe owady, w tym szerszenie i osy. Takie gatunki jak dzi ęcioł średni, czy muchołówka mała potrzebuj ą rozległych, starych drzewostanów li ściastych i mieszanych. Zwłaszcza dla gin ącego w Europie dzi ęcioła średniego jedyn ą mo Ŝliwo ści ą przetrwania jest pozostawienie w miar ę du Ŝych fragmentów starych drzewostanów. Dla wyst ępuj ących tu rzadkich gatunków motyli bardzo wa Ŝne jest utrzymanie na terenach le śnych obecnie istniej ących warunków, w śród nich: zachowanie torfowisk, niewielkich podmokłych obni Ŝeń i oczek wody, śródle śnych ł ąk i polan, poro śni ętych ziołoro ślami poboczy dróg o nasłonecznionych skarpach oraz bogatej ró Ŝnorodno ści drzew i krzewów, w tym tak Ŝe tzw. gatunków niewarto ściowych.

Aby utrzyma ć obecne bogactwo fauny, azwałaszcza zachowanie gatunków rzadkich, plany urz ądzeniowe gospodaruj ącego tu Nadle śnictwa Olsztynek powinny mi ędzy innymi uwzgl ędni ć:

1) zachowanie śródle śnych terenów podmokłych: torfofisk, bagnistych obniŜeń i oczek wodnych, 2) ograniczy ć do minimum r ębni ę zupełn ą, która całkowicie zmienia warunki środowiska le śnego, eliminuj ąc setki gatunków ro ślin i zwierz ąt zwi ązanych ze starymi drzewostanami, 3) obj ąć ochron ą drzewa dziuplaste, pozostawiaj ąc wokół nich k ępy zdrowych drzew lepiej chroni ące drzewo z dziupl ą, 4) w przypadku ewentualnych kl ęsk i gradacji owadzich stosowa ć środki jak najmniej szkodliwe dla środowiska, 5) pozostawianie w lesie tzw. posuszu jałowego, nieusuwanie martwych le Ŝą cych drzew. Murszej ące drewno jest biotopem szeregu gatunków zwierz ąt bezkr ęgowych, to tak Ŝe kryjówki dla drobnych ssaków i ptaków. Porastaj ą je dziesi ątki gatunków grzybów i ro ślin, 6) zakaz zalesiania śródle śnych ł ączek, halizn, polan, 7) w przypadku dalszego stosowania r ębni zupełnej pozostawianie grup i pojedynczych zdrowych drzew (przynajmniej do kilkunastu na l ha), 8) zakaz dokonywania zr ębów i trzebie Ŝy w okresie sezonu l ęgowego (od 15.03. do 31.07). Znaczna cz ęść powy Ŝszych zalece ń jest zgodna z Ustaw ą o lasach i instrukcj ą nr 11 traktuj ącą o ekologizacji zasad gospodarki le śnej.

Drugim niezwykle wa Ŝnym elementem środowiska przyrodniczego Parku s ą wody powierzchniowe i tereny podmokłe. Poniewa Ŝ na obszarze Parku, jak i w jego strefie ochronnej, biotopy te s ą reprezentowane bardzo nielicznie -wymagaj ą szczególnej ochrony. Dla ogromnej liczby gatunków zwierz ąt zwi ązanych z tymi środowiskami, w tym np.: owadów wodnych, płazów, niektórych ptaków, s ą one jedynymi miejscami ich wyst ępowania, decyduj ąc o poziomie bioró Ŝnorodno ści Parku. Znaczna cz ęść tych biotopów powinna zosta ć obj ęta ochron ą w postaci u Ŝytków ekologicznych. Nast ępuj ące postuluje si ę obj ąć ochron ą jako u Ŝytki ekologiczne (numery zgodne z rysunkiem planu ochrony):

1. Zbiornik wodny z najbli Ŝszym otoczeniem: - poło Ŝenie: na północny zachód od Złotowa, - cel utworzenia: miejsce rozrodu płazów oraz odpoczynku ptaków wodnych.

2. Tereny podmokłe: - poło Ŝenie: przy szosie Wałdyki - Złotowo w okolicy Lubstyna, - cel utworzenia: ochrona miejsc rozrodu płazów, siedlisko owadów wodnych, mała retencja.

3. Zbiornik wodny z najbli Ŝszym otoczeniem: - poło Ŝenie: na północ od Napromka, - cel utworzenia: stanowisko rozrodu płazów, siedlisko owadów wodnych, mała retencja.

Dziennik Urz ędowy - 349 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

4. Podmokłe ł ąki: - poło Ŝenie: na północ od młyna w Glaznotach, - cel utworzenia: mała retencja, wa Ŝne stanowisko rozrodu płazów i niektórych ptaków ( Ŝuraw, zimorodek, bekas krzyk).

5. Podmokłe ł ąki i łozowiska: - poło Ŝenie: przy szosie Elgnowo - Wierzbica (okolice Elgnowa), - cel utworzenia: mała retencja, ostoja zwierzyny łownej, miejsce rozrodu płazów i niektórych ptaków. Jest to jedyna tego typu ostoja otoczona rozległymi polami.

6. Bagno otoczone polami: - poło Ŝenie: na wschód od Szczepankowa (w rozwidleniu dróg), - cel utworzenia: mała retencja, miejsce rozrodu płazów.

7. Bagno: - poło Ŝenie: przy szosie Wygoda - - cel utworzenia: mała retencja, wa Ŝna ostoja rozrodu płazów i niektórych ptaków wodnych.

8. Staw Rudno: - poło Ŝenie: na wschód od osady Poborze, - cel utworzenia: mała retencja, wa Ŝne miejsce rozrodu płazów i niektórych ptaków.

9. Podmokłe ł ąki z pojedynczymi k ępami łóz: - poło Ŝenie: na terenie kolonu Elgnowo na południe od kra ńca kompleksu le śnego Jagodziny, - cel utworzenia: mała retencja, ostoja płazów i ptaków.

Cieki wodne Parku s ą jedynym miejscem wyst ępowania takich gatunków, jak: zimorodek, wydra oraz szeregu zwierz ąt bezkr ęgowych zasiedlaj ących wody bie Ŝą ce. Zarówno koryta tych rzeczek, jak i ich doliny stanowi ą wyra źne korytarze ekologiczne ł ącz ące obszar Parku, poprzez silnie odlesion ą i intensywnie wykorzystywan ą rolniczo stref ę ochronn ą, z terenami chronionymi i cennymi przyrodniczo (Gizela, Dylewka, Mała Wkra). Trzecim cennym elementem środowiska przyrodniczego Parku i jego strefy ochronnej s ą obszary zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych powszechnie okre ślane nieu Ŝytkami. Miejsca te s ą ostojami szeregu zwierz ąt zamieszkuj ących krajobraz rolniczy, odgrywaj ą szczególnie wa Ŝną rol ę w obr ębie strefy ochronnej, która jest silnie wykorzystywana rolniczo. Te elementy krajobrazu i środowiska powinny by ć obj ęte ochron ą. Powinien obowi ązywa ć zakaz wycinania zadrzewie ń, drzew i krzewów na miedzach oraz wzdłu Ŝ cieków wodnych. Chronione powinny by ć tak Ŝe strome i poro śni ęte trawami, ziołoro ślami i krzewami stoki wzgórz; nie powinno si ę ich zalesia ć. S ą to bardzo cz ęsto jedyne w rozległej okolicy stanowiska wielu rzadkich owadów, np.: błonkówek, prostoskrzydłych, motyli.

Zakres i forma restytucji wybranych gatunków fauny. W najbli Ŝszych latach działania restytucyjne dotycz ące fauny nie b ędą tu realizowane. Dla du Ŝych drapie Ŝników, takich jak wilk czy ry ś, wyst ępuj ące tu kompleksy le śne s ą za małe powierzchniowo. Na uwag ę zasługuje fakt introdukcji na tym terenie gatunku obcego dla regionu jakim jest muflon. Poniewa Ŝ gatunek ten nie jest wielkim konkurentem dla wyst ępuj ących tu ro ślino Ŝerców - samy i jelenia, nie ma potrzeby wnioskowania o likwidacj ę Ŝyj ącej tutaj populacji muflonów, zwłaszcza Ŝe zwierz ę to mo Ŝe by ć du Ŝą atrakcj ą turystyczn ą i przyrodnicz ą Parku. Jest to obecnie jedyna udana introdukcja tego gatunku na nizinach. Natomiast nie wskazana jest na tym terenie introdukcja innych nierodzimych przedstawicieli fauny.

Wskazania terenów do uznania za rezerwaty przyrody. Poniewa Ŝ cenne gatunki zwierz ąt wyst ępuj ą na badanym terenie w du Ŝym rozproszeniu nie wytypowano konkretnego obszaru z my ślą o rezerwacie faunistycznym. Natomiast walory faunistyczne s ą cennym uzupełnieniem warto ści przyrodniczych dwóch projektowanych rezerwatów le śnych proponowanych przez zespól botaników z ART w Olsztynie pod kierownictwem prof. Polakowskiego. Tego typu obiekty mog ą da ć szans ę przetrwania takim gatunkom, jak: dzi ęcioł średni, goł ąb siniak, muchołówka mała oraz wielu innym, potrzebuj ącym dla swej egzystencji starych drzewostanów li ściastych i mieszanych. Jako u Ŝytki ekologiczne powinny zosta ć obj ęte ochron ą najlepiej zachowane śródpolne i śródle śne zbiorniki wodne, torfowiska i tereny podmokłe.

Wnioski do zakresu i formy u Ŝytkowania łowieckiego. Z łowieckich planów hodowlanych na rok gospodarczy 1996/97 oraz sprawozda ń z wykonania planu za lata 1995/96 wynika, Ŝe stany bytuj ącej tu zwierzyny grubej (jelenie, samy, dziki), pomimo intensywnych odstrzałów, nadal przekraczaj ą przyj ęte normy pojemno ści łowiska. Du Ŝe straty czynione przez zwierzyn ę powoduj ą narzucanie przez gospodarza terenów le śnych - Lasy Pa ństwowe - wysokich planów odstrzałów kołom łowieckim. Najprawdopodobniej w najbli Ŝszych latach na obszarze Parku nadal zwi ększany b ędzie plan odstrzału i utrzymywane b ędą tendencje do redukcji zwierzyny grubej, tak aby przybli Ŝyć jej liczebno ść do tzw. pojemno ści łowiska. Aby straty powodowane przez zwierzyn ę maksymalnie zmniejszy ć nale Ŝy:

- przestrzega ć norm obsady łowiska, - w miar ę pełnie realizowa ć plany pozyskania, - utrzymywa ć wła ściw ą struktur ę płciow ą i wiekow ą populacji poszczególnych gatunków, - nale Ŝycie uprawia ć poletka łowieckie, tak aby były one dla zwierzyny zawsze atrakcyjne, a zwłaszcza w okresie jesienno-zimowo-wiosennym, Dziennik Urz ędowy - 350 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- nie zalesiać i dba ć o stan śródle śnych ł ąk, ł ączek i pastwisk wykorzystywanych przez zwierzyn ę, - nale Ŝycie prowadzi ć zimowe dokarmianie, - zapewni ć zim ą wod ę w łowisku, - dostarcza ć potrzebne ilo ści soli w lizawkach, - ograniczy ć stan niepokoju w łowisku, - wła ściwa organizacja prac eksploatacyjna w lasach. Korzystniej byłoby, gdyby gospodarowało tu jedno koło łowieckie, zamiast dwóch.

6. Zasady ochrony walorów krajobrazowych.

Na terenie Parku Krajobrazowego i Obszarze chronionego krajobrazu ochrona warto ści kulturowych i przyrodniczych musi współistnie ć z normalnym Ŝyciem społecznym i gospodarczym, zapewniaj ącym mieszka ńcom pełnostandardowe warunki Ŝycia. Koncepcja kształtowania krajobrazu zakłada wydzielenie obszarów (zale Ŝnie od walorów przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych, formy u Ŝytkowania) o ró Ŝnym charakterze i stopniu ingerencji człowieka, pozwalaj ących na realizacj ę poszczególnych celów Parku Krajobrazowego. Bior ąc pod uwag ę wymienione uwarunkowania wyró Ŝniono trzy strefy ochrony krajobrazu: K I, KII i K III oraz stref ę ochrony ekspozycji krajobrazu. Strefowanie ochrony krajobrazu obejmuje teren całego Parku. Poszczególne strefy pokrywaj ą si ę w du Ŝym stopniu ze strefowaniem ochrony walorów przyrodniczych. Strefa ochrony ekspozycji krajobrazu obejmuje tereny w ramach najatrakcyjniejszych widoków dost ępnych z punktów, ci ągów i osi widokowych. Obowi ązuj ą ograniczenia w zagospodarowaniu przestrzennym pozwalaj ące zachowa ć powi ązania widokowe. Są to: rejon Lichtajn, rejon Pobórza - Owczarni - Wysokiej Wsi, rejon Glaznot, rejon Zakurzewa, rejon Czerlina i Jagodzin oraz powi ązania widokowe z tras komunikacyjnych; Smykowo - Bałcyny, Fiugajki - Wierzbica - Szczepankowo - Grabowo - Wi śnewo, Lipowo - Zaj ączki.

Poni Ŝej przedstawiono opis stref KI, KII i KIII zawieraj ący kolejno: 1) charakterystyk ę strefy, 2) opis obszaru nale Ŝą cego do strefy, 3) cele Parku realizowane w danej strefie, 5) zabudowa.

Strefy ochrony krajobrazu Strefa KI - Całkowita ochrona krajobrazowa.

Charakterystyka strefy Krajobraz naturalny, zwi ązany z parkami dworskimi, krajobraz rolny o wybitnych walorach krajobrazowych. Obejmuj ący takie formy u Ŝytkowania, jak tereny obj ęte przyrodnicz ą ochron ą rezerwatow ą, lasy i zalesienia, ł ąki, bagna, doliny rzek, nieu Ŝytki.

Opis obszaru nale Ŝą cego do strefy: Tereny le śne w obr ębie parku, tereny mi ędzy wsiami Dur ąg-, teren koło Janowca-Rudna, dolina rzeczki Gizeli i Dylewki. Ad. 3 - Cele Parku realizowane w tej strefie: Realizacja celów przyrodniczo-ekologicznych, dydaktycznych i w ograniczonym stopniu turystyka (przyrodnicza, wędrowna, rowerowa, konna, narciarstwo biegowe, agroturystyka). Działania ochronne: Wskazane jest utrzymanie krajobrazu naturalnego lub przywrócenie charakteru do niego zbli Ŝonego. Poza terenami rezerwatowymi, zaleca si ę gospodark ę le śno-roln ą ekstensywn ą z zachowaniem wszelkich walorów krajobrazowych, kształtowanie naturalnego krajobrazu le śnego z zachowaniem i uczytelnieniem powi ąza ń widokowych i malowniczo ści krajobrazu na terenach o najwi ększej atrakcyjno ści krajobrazowej, kształtowanie zró Ŝnicowanego krajobrazu rolniczego, zachowaniu grup zieleni śródpolnej, renaturalizowaniu zabagnie ń, linii brzegowej cieków i zbiorników wodnych, utrzymaniu zró Ŝnicowanej linii brzegowej lasu, umo Ŝliwieniem dost ępno ści terenów o najlepszym mikroklimacie np. strefy brzegowej lasów. Planowane nasadzenia i ewentualne zalesiania winny by ć analizowane pod k ątem ochrony widokowej. Zabudowa: Istniej ąca zabudowa winna by ć rewaloryzowana zgodnie z regionalnym charakterem. Wskazane jest niedopuszczenie nowej zabudowy na tym terenie, likwidacja (w miar ę mo Ŝliwo ści) elementów dysharmonijnych i dewaloryzuj ących (np. linie energetyczne, wysypiska śmieci, Ŝwirownie itp.).

Strefa K-II - Zachowawcza ochrona krajobrazowa.

Charakterystyka strefy: Krajobraz naturalno-kulturowy, o wybitnych warto ściach krajobrazowych rozwijaj ący si ę w sposób najbardziej tradycyjny, harmonijny. S ą to obszary' o czytelnym historycznym układzie wsi chłopskich i maj ątków z licznymi zalesieniami, grupami i szpalerami śródpolnymi. Opis obszaru nale Ŝą cego do strefy: Okolice na południe od Dziadyka i Jankowca-Rudna, okolice Pobórza i Owczarni, okolice na wschód od Pietrzwaldu. okolice Wysokiej Wsi, Glaznot. Wygody, Wi śniowa. Zakurzewa, Lubstynka, Stegny, Lubstyna, Złotowa, Czerlina, Jagodzin, Szczepankowa (gm. .) Klonówka, Klonowa - Gi ętlewa, Marwaldu-Fiugajek. Dziennik Urz ędowy - 351 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Cele Parku realizowane w tej strefie: Głównie ochrona fizjonomii krajobrazu i walorów kulturowych. Turystyka krajoznawcza (piesza, rowerowa, konna, narciarstwo biegowe), narciarstwo zjazdowe, agroturystyka. Działania ochronne: Wskazane jest utrzymanie i przywrócenie harmonijnego, tradycyjnego krajobrazu kulturowego z licznymi elementami krajobrazu naturalnego. Wskazane jest porz ądkowanie i rewaloryzacja elementów krajobrazu (np. zabadowy, alei i szpalerów, podziału pól), likwidacja czy minimalizacja efektów (w miar ę mo Ŝliwo ści), elementów niezgodnych z tradycyjnym charakterem i funkcjami Parku Krajobrazowego (dysharmonijna zabudowa, infrastruktura naziemna), zachowanie wszelkich powi ąza ń widokowych i dost ępno ści terenowej. Zabudowa: Istniej ąca zabudowa winna by ć rewaloryzowana zgodnie z regionalnym charakterem. Dopuszcza si ę mo Ŝliwo ść odtworzenia dawnych siedlisk w ich dawnym zarysie, z zachowaniem tradycyjnego typu zabudowy, bez mo Ŝliwo ści parcelacji terenu na potrzeby tworzenia nowych siedlisk.

K III - Cz ęś ciowa ochrona krajobrazowa.

Charakterystyka strefy: Tereny rolne o przeci ętnych walorach krajobrazowych, mało urozmaiconej rze źbie, tereny o gospodarce wielkoobszarowej i tereny o gospodarce chłopskiej. Opis obszaru nale Ŝą cego do strefy: Pozostałe tereny w granicach otuliny, które s ą obecnie w Obszarze chronionego Krajobrazu Wzgórz Dylewskich.

Cele Parku realizowane w tej strefie: Ochrona krajobrazu kulturowego – zachowanie tradycyjnych form u Ŝytkowania terenu, turystyka krajoznawcza, pobytowa. Działania ochronne: W miar ę mo Ŝliwo ści harmonijny rozwój z zachowaniem podziału pól i szpalerów śródpolnych. Tereny zdegradowane wymagaj ą rewaloryzacji i rekultywacji. Zabudowa: Dopuszcza si ę zabudow ę z zachowaniem zasad ochrony funkcjonowania otuliny. Wskazane jest wykorzystanie istniej ących historycznych na zaplecze turystyczne dla terenów Parku krajobrazowego.

7. Zalecenia ochrony i rewaloryzacji dziedzictwa kulturowego.

Krajobraz kulturowy i jego poszczególne elementy podlegaj ą ochronie prawnej na mocy ustawy o ochronie dóbr kultury i muzeach z roku 1962, (nowelizacja z roku 1990, z późniejszymi zmianami):

- art. 4 „jako dobra kultury wpisane do rejestru zabytków i jako dobra kultury posiadaj ące oczywisty charakter zabytkowy”, - art. 5 pkt 1-11 dotyczy poszczególnych obiektów; oraz pkt 12 - jako krajobraz kulturowy.

W zwi ązku z brakiem obowi ązuj ących przepisów wykonawczych, precyzuj ących zasady ochrony, proponuje si ę, w formie opracowania autorskiego, przedstawione poni Ŝej zalecenia dotycz ące ochrony i rewaloryzacji dziedzictwa kulturowego. Na obszarze Parku Krajobrazowego ochronie podlega cały zasób dziedzictwa kulturowego. Ochrona dziedzictwa kulturowego obejmuje w cało ści historyczn ą sie ć osadnicz ą i sie ć dróg wraz z towarzysz ącymi alejami, zachowany historyczny rozłóg pól z zadrzewieniami śródpolnym oraz poszczególne zespoły i elementy: zespoły ko ścielne, zało Ŝenia dworsko-pałacowe z parkami i folwarkami, zabudow ę wiejską, zabytki techniki, cmentarze i zabytki archeologiczne. Ochronie podlegaj ą tak Ŝe historyczne funkcje obejmuj ące tradycyjn ą gospodark ę roln ą, hodowlan ą, le śną, funkcje mieszkaniowe i usługowe z utrzymaniem, stosownie do lokalizacji, dawnej skali oraz zgodno ści z ochron ą przyrody. Wszelkie ingerencje w zakresie dziedzictwa kulturowego musz ą by ć bezwzgl ędnie konsultowane i uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Teren Parku ma być obszarem umiarkowanego zainwestowania, stref ą ciszy przeznaczon ą na cele poznawczo-naukowe, klimato- i fitoterapii, turystyki z zachowaniem istniej ących funkcji gospodarczych (uprawnych, hodowlanych, le śnych) na poziomie nie zagra Ŝaj ącym warto ściom środowiska przyrodniczo-kulturowego. Program zagospodarowania turystycznego Parku powinien by ć ści śle powi ązany z warto ściami kulturowymi.

7.1. Strefy ochrony dziedzictwa kulturowego.

Kategoria ochrony walorów kulturowych (B) obejmuje pięć stref, z których główne oznaczono B I (pełna ochrona konserwatorska) i B II (cz ęś ciowa ochrona konserwatorska) i pokazano na planszy podstawowej planu ochrony. Poni Ŝej przedstawiono charakterystyk ę poszczególnych stref ochrony dziedzictwa kulturowego w nast ępuj ącym układzie: - opis elementów obj ętych ochron ą, - działania naprawcze i ochronne. Obiekty nale Ŝą ce do poszczególnych stref wymienione s ą w operacie walorów kulturowych i krajobrazowych.

Strefa BI - Pełna ochrona konserwatorska. Dotyczy układu przestrzennego i elementów jednostek osadniczych o wyró Ŝniaj ących si ę warto ściach kulturowo- krajobrazowych. Obejmuje form ę, substancj ę, tre ść historyczn ą i w miar ę mo Ŝliwo ści funkcje obiektów. Obowi ązuje nakaz przywrócenia lub zachowania historycznego stanu, ewentualnie do niego zbli Ŝonego.

Strefa BII - Cz ęś ciowa ochrona konserwatorska. Dotyczy układu przestrzennego i /lub/ elementów jednostek osadniczych o wyró Ŝniaj ących si ę lub znacznych warto ściach kulturowo-kraj obrazowych, cz ęś ciowo przekształconych. Obejmuje głównie form ę, w miar ę mo Ŝliwo ści tak Ŝe substancj ę, Dziennik Urz ędowy - 352 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz. tre ść historyczn ą i funkcje. Obowi ązuje zachowanie skali i charakteru obiektu z mo Ŝliwo ści ą rozbudowy z zastosowaniem tradycyjnych form i jako kontynuacja istniej ącego układu.

Strefa BIII - Ochrona elementów układu, pełnej ekspozycji i tre ści historycznych. Dotyczy elementów układów przestrzennych. Obowi ązuje zachowanie dotychczasowego charakteru krajobrazowego z mo Ŝliwo ści ą wprowadzania nowych funkcji i form nie powoduj ących negatywnych zmian w krajobrazie.

Strefa BIV - Pełna ochrona archeologiczna. Dotyczy zlokalizowanych stanowisk archeologicznych (grodziska i kurhany) i okre śla teren, na którym obowi ązuje całkowity zakaz lokalizacji inwestycji trwałych i tymczasowych.

Strefa BV - Ochrona widokowa. Dotyczy otoczenia zabytkowych układów przestrzennych o du Ŝych warto ściach krajobrazowych, okre śla teren, na którym obowi ązuj ą o graniczenia w zagospodarowaniu przestrzennym pozwalaj ące zachowa ć warto ści widokowe ww. układów przestrzennych.

7.2. Zalecenia kształtowania architektury regionalnej.

W ramach ochrony układów ruralistycznych i sylwety zabudowy winny obowi ązywa ć nast ępuj ące zasady:

- w obr ębie zachowanych tradycyjnych zespołów zabudowy - zakaz zmiany rozplanowania zabudowy na działce, zmiany kubatury budynków (dopuszcza si ę zmian ę kubatury na terenie otuliny z zachowaniem tradycyjnych proporcji), zmiany kształtu starej stolarki okiennej i drzwiowej, zmiany pokrycia dachu. Wszelkie remonty winny by ć wykonywane z zastosowaniem tradycyjnych materiałów (kamie ń, cegła, drewno, dachówka ceramiczna), - nowe realizacje winny nawi ązywa ć do tradycyjnych form z zachowaniem dotychczasowej skali, charakteru budownictwa, rozplanowania zabudowy w obr ębie siedliska, linii zabudowy. Na terenie Parku Krajobrazowego obowi ązuje zakaz wprowadzania du Ŝych kubatur. Na terenie otuliny dopuszcza si ę wprowadzanie wi ększej kubatury z zachowaniem skali, proporcji i materiałów charakterystycznych dla regionu, - budownictwo mieszkaniowe z czerwonej cegły licowano lub tynkowane winno spełnia ć nast ępuj ące warunki: l- lub 1,5- kondygnacyjny, niska piwnica, rzut wydłu Ŝonego prostok ąta, wysoki dach z zachowaniem odpowiednich k ątów spadku, tradycyjne pokrycie dachu (dachówka ceramiczna czerwona, ew. dachówka szara na terenie Ziemi Lubawskiej, a tak Ŝe dopuszcza si ę dawne sposoby pokrycia), tradycyjny kształt i podział otworów okiennych i drzwi, - budownictwo gospodarcze winno zachowa ć tradycyjn ą kubatur ę, budowane z drewna, kamienia, cegły (licowane lub tynkowane), z wysokim dachem tradycyjnym pokryciem (jak budownictwo mieszkaniowe), - budownictwo usługowe podlega takim zasadom jak budownictwo mieszkaniowe z dopuszczeniem zabudowy do dwóch kondygnacji, - wskazane jest okre ślenie funkcjonalnego podziału działek z wprowadzeniem tradycyjnych elementów: np. ogródek ozdobny, warzywnik, sad, tereny gospodarcze, - w obiektach obj ętych pełn ą ochron ą konserwatorsk ą w przypadku odbudowy nieistniej ącej architektury o szczególnym znaczeniu, wskazane jest odtworzenie dawnej historycznej formy (np. dwór, pałac), - w obiektach o mniej rygorystycznej ochronie mo Ŝliwa jest stylizowana współczesna architektura.

W ramach propagowania dobrych wzorów postuluje si ę opracowanie przez specjalistów z zakresu architektury i konserwacji zabytków - katalogów budownictwa mieszkalnego, gospodarczego, usługowego, obejmuj ących form ę zabudowy i układ przestrzenny, dostosowanych do lokalnych warunków z zachowaniem specyfiki regionów kulturalno-historycznych (Mazury i Ziemia Lubawska). Wszelkie prace zwi ązane z obiektami obj ętymi ochron ą wymagaj ą uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

7.3. Zalecenia ochrony i rewaloryzacji poszczególnych elementów dziedzictwa kulturowego.

Sie ć osadnicza. Na opracowanym obszarze ochronie podlega cały historyczny układ jednostek osadniczych razem ze wszystkimi elementami tj. układ przestrzenny siedlisk, zespoły ko ścielne i cmentarze, maj ątki ziemskie i folwarki, urz ądzenia techniczne, historyczny układ pól, ziele ń śródpolna. Dla wsi o du Ŝych warto ściach krajobrazowo-kulturowych nale Ŝy wykona ć dokładne kwerendy, ewidencje i opracowania dotycz ące ich historycznego rozwoju, analizy stanu zachowania substancji o charakterze zabytkowym, powi ąza ń krajobrazowych oraz zagro Ŝeń i dewastacji krajobrazu kulturowego. Wnioski wynikaj ące z tych opracowa ń winny by ć uwzgl ędnione jako wytyczne dla planów zagospodarowania przestrzennego oraz jako wpisy do rejestru zabytków z okre śleniem strefy ochrony konserwatorskiej dla poszczególnych zespołów zabytkowych i całej jednostki osadniczej.

W szczególno ści zakres ochrony jednostek osadniczych powinien dotyczy ć:

- zachowania funkcji mieszkaniowo-rolniczych wraz z usługami dla mieszka ńców, z ograniczeniem wprowadzania nowych funkcji sprzecznych z istniej ącymi. Bezwzgl ędnie na terenie Parku Krajobrazowego, cz ęś ciowo na terenie Obszaru chronionego krajobrazu, - zachowania skali i charakteru wsi. Nowe przedsi ęwzi ęcia uzasadnione funkcj ą, powinny by ć dopuszczalne tylko jako uzupełnienie i kontynuacja istniej ącego układu. Forma i skala powinny nawi ązywa ć do charakteru zespołu. Dotyczy to układu drogowego, układu działek, układu zabudowy w granicach działek, form architektonicznych. Na obszarze Parku Krajobrazowego - zakaz wprowadzania du Ŝych kubatur, Dziennik Urz ędowy - 353 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- zakazu lokalizacji nowych inwestycji poza granicami istniej ących zespołów zabudowy. Ewentualnie mo Ŝliwa jest zabudowa na terenie zlikwidowanych siedlisk rolnych czy folwarków z zachowaniem lub nawi ązaniem do dawnego charakteru, zgodnie z zasadami ochrony, - zakazu wprowadzania inwestycji przemysłowych i zakładów niezgodnych z celami Parku Krajobrazowego, zagra Ŝaj ących warto ściom przyrodniczo-krajobrazowo-kulturowym (np. mi ędzygminny zakład utylizacji śmieci). - nakazu uporz ądkowania terenu i zabudowy, w miar ę mo Ŝliwo ści likwidacja elementów dysharmonijnych wraz z wprowadzeniem odpowiednich korekt wynikaj ących z wytycznych konserwatorskich. - konieczno ść konsultowania i zatwierdzenia przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wszystkich działa ń inwestycyjnych w stopniu zale Ŝnym od zakresu ochrony.

Sie ć drogowa. W zwi ązku z historycznym charakterem sieci dróg, ochron ą konserwatorsk ą nale Ŝy obj ąć cały układ komunikacji na obszarze Parku Krajobrazowego i w Obszarze chronionego krajobrazu, z tym, Ŝe na terenie Parku Krajobrazowego winna obowi ązywa ć zasada bezwzgl ędnego zachowania historycznego układu, zgodnie ze stanem z XIX wieku. W studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania województwa nale Ŝy wyznaczy ć trasy komunikacji mi ędzymiastowej i tranzytowej omijaj ącej bezwzgl ędnie rejon Parku Krajobrazowego i w miar ę mo Ŝliwo ści teren Obszaru chronionego krajobrazu. Na obszarze Parku Krajobrazowego winien obowi ązywa ć zakaz zmiany klasy i poszerzania istniej ących dróg. Na odcinkach dróg lokalnych, w miejscach, gdzie zachowały si ę stare nawierzchnie, powinny one podlega ć ochronie (np. na trasie - Pietrzwałd, Rudno - , czy boczne drogi w poszczególnych miejscowo ściach). Dotyczy to tak Ŝe innych elementów drogi jak ciosane słupy kamienne na rozstajach lub łukach dróg, kamienne drogowskazy, mostki, przepusty, itp. Ochronie podlegaj ą tak Ŝe dawne trasy kolejowe z wszystkimi elementami (nasypy, wykopy, wiadukty, itp.) z przystosowaniem ich do celów turystycznych (trasy rowerowe, narciarskie, konne, punkty i ci ągi widokowe itp.). Na terenie Obszaru chronionego krajobrazu mog ą by ć dopuszczalne tylko lokalne zmiany w układzie sieci dróg, maj ące na celu popraw ę głównych funkcji Parku. Przy wprowadzaniu modyfikacji nale Ŝy uwzgl ędni ć historyczny charakter dróg i walory otaczaj ącego je krajobrazu. Zasad ą powinno by ć ograniczenie ruchu samochodów do rozmiarów umo Ŝliwiaj ących obsług ę mieszka ńców stałych i turystów. Skala dróg i obiektów towarzysz ących lokalizowanych na terenie otulmy powinna harmonizowa ć z charakterem zabytkowego krajobrazu. Ochronie konserwatorskiej winny podlega ć aleje przydro Ŝne. Najcenniejsze (oznaczone na mapie) nale Ŝy wpisać do rejestru zabytków. Konieczne jest przeprowadzenie prac piel ęgnacyjnych i uzupełnienie braków drzewostanu alei historycznych zgodnie z dokumentacj ą konserwatorsk ą. Niedopuszczalne jest kolejne okaleczanie drzew, jakiego dokonano do tej pory na wielu trasach opracowywanego terenu. Konieczne jest prowadzenie prac przez specjalistyczne zakłady, a nie przypadkowych wykonawców. W celu zachowania historycznego charakteru wa Ŝniejszych dróg na terenie Parku i na Obszarze chronionego krajobrazu nale Ŝy na podstawie analiz historycznych, kompozycyjno-przestrzennych i widokowych wyznaczy ć strefy ochrony konserwatorskiej głównych i najatrakcyjniejszych szlaków komunikacyjnych, obejmuj ące równie Ŝ cały układ zieleni zwi ązanej z kompozycj ą trasy komunikacyjnej. Na obszarze tym winien obowiązywa ć zakaz zabudowy terenów przydro Ŝnych. Wszelkie zmiany dotycz ące układu dróg i zagospodarowania terenów przydro Ŝnych powinny by ć konsultowane ze stanowiska konserwatorskiego.

Ko ścioły Wszystkie zabytkowe ko ścioły na terenie Parku Krajobrazowego i na Obszarze chronionego krajobrazu wpisane s ą do rejestru zabytków. Zalecenia:

- nie dopu ści ć do zniekształcenia bryły ko ścioła, jego detali i zabytkowego charakteru podczas prac konserwacyjnych (np. ra Ŝą ce pokrycie dachu wie Ŝy ko ścielnej w Marwałdzie). - zachowa ć historyczny układ i form ę zało Ŝenia ko ścielnego ł ącznie z plebani ą, cmentarzem przyko ścielnym, istniej ącymi starymi grobami, dzwonnic ą, kaplicami, murem ogrodzeniowym, starodrzewiem. - wyznaczy ć dla wszystkich obiektów stref ę ochrony konserwatorskiej i widokowej w celu zachowania powi ąza ń kompozycyjno-przestrzennych, widokowych i odpowiedniej skali zało Ŝenia w obr ębie miejscowo ści i w obr ębie krajobrazu.

Maj ątki ziemskie Na terenie Parku Krajobrazowego i na Obszarze chronionego krajobrazu wszystkie zespoły maj ątków ziemskich podlegaj ą ochronie. Dla zało Ŝeń o najwy Ŝszych warto ściach nale Ŝy wykona ć dokładne kwerendy, inwentaryzacje, studia historyczno- krajobrazowe i projekty rewaloryzacji w zakresie zale Ŝnym od stanu zachowania. Dla pozostałych nale Ŝy wykona ć przynajmniej ewidencje i wytyczne konserwatorskie okre ślaj ące m.in. dokładne granice całego zało Ŝenia. Wnioski z tych opracowa ń z uaktualnieniem wpisów do rejestru zabytków (obj ęcie ochron ą całego zespołu) winny by ć uwzgl ędnione w planach zagospodarowania przestrzennego i obejmowa ć warto ści zabytkowe zespołu, ich ekspozycj ę , dokładne granice stref ochronnych i wła ściwy sposób u Ŝytkowania obiektów. Ochrona dawnych maj ątków winna obejmowa ć:

- analiz ę zgodno ści obecnego u Ŝytkowania z zabytkowym charakterem obiektu i podj ęcie działa ń wprowadzaj ących docelowo wła ściwe funkcje, - scalanie docelowo zało Ŝeń (podzielonych w okresie powojennym) w r ękach jednego wła ściwego u Ŝytkownika, - w przypadku destrukcyjnego u Ŝytkownika d ąŜ yć do zmiany u Ŝytkownika, - niedopuszczenie do dzielenia zespołu w ramach trwaj ącej obecnie prywatyzacji, Dziennik Urz ędowy - 354 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- powstrzymanie procesów destrukcyjnych (zabezpieczenia nieu Ŝytkowanych budynków, powstrzymanie rozbiórek, zachowanie elementów wyposa Ŝenia budynków, w parku zakaz wycinki drzewostanu, zakaz wypasu bydła, przejazdu pojazdów, wysypywania śmieci), - zakaz lokalizacji na terenie parku i w strefie ochrony konserwatorskiej inwestycji trwałych i tymczasowych, - przeprowadzenie rewaloryzacji zało Ŝeń na podstawie dokumentacji. Zakres rewaloryzacji zale Ŝny jest od stanu zachowania poszczególnych elementów. Konieczne jest ustalenie wielko ści i rodzaju programu u Ŝytkowego zgodnego ze skal ą obiektu, - w przypadku braku mo Ŝliwo ści rewaloryzacji, przeprowadzenie podstawowych prac remontowych dworów i folwarków oraz prac porz ądkowych w parkach, zgodnie z wytycznymi konserwatorskimi, przywracaj ącymi charakter zabytkowy, - uczytelnienie powi ąza ń widokowo-kompozycyjnych pomi ędzy zało Ŝeniem a otaczaj ącym krajobrazem, - po przeprowadzeniu prac konserwatorskich i rewaloryzacyjnych prowadzenie na bie Ŝą co remontów i sezonowych prac piel ęgnacyjnych, - w ramach modernizacji i rozbudowy utrzymanie skali i charakteru zało Ŝenia folwarcznego i czworaków.

Cmentarze Wszystkie cmentarze historyczne na tym obszarze winny podlega ć ochronie w zakresie zale Ŝnym od stanu zachowania, by ć zinwentaryzowane i posiada ć kart ę cmentarza. Niedopuszczalne jest likwidowanie starych cmentarzy, niszczenie grobów, wycinka starodrzewia. Nale Ŝy okre śli ć stref ę ochronn ą cmentarzy, która umo Ŝliwiałaby utrzymanie skali i historycznego usytuowania poza obszarem zabudowy. W strefie tej powinien obowi ązywa ć zakaz wznoszenia obiektów kubaturowych. Na cmentarzach najcenniejszych, wytypowanych ze wzgl ędu na ich stan zachowania, historyczne powi ązania kompozycyjno-przestrzenne nale Ŝy przeprowadzi ć rewaloryzacj ę na podstawie specjalistycznej dokumentacji. W przypadku cmentarzy zachowanych w mniejszym stopniu nale Ŝy na podstawie wytycznych konserwatorskich przeprowadzi ć prace porządkowo-konserwacyjne polegaj ące na uczytelnieniu układów kompozycyjno-przestrzennych, kwater, alei, szpalerów itp., konserwacji starodrzewia i usuni ęciu zb ędnych samosiewów, zabezpieczeniu i konserwacji istniej ących kaplic, starych grobów, nagrobków, ogrodze ń itp. W przypadku cmentarzy czynnych - przekształconych starych ewangelickich na katolickie, nale Ŝy powstrzyma ć dewastacj ę i okre śli ć zasady wykorzystania dawnych cmentarzy ewangelickich dla współczesnych pochówków. W przypadku cmentarzy zniszczonych i zdewastowanych, z zachowanym starodrzewiem, okre ślonymi granicami, ale trudnym do odtworzenia układem, przestrzenno-kompozycyjnym kwater, grobów, nale Ŝy je zachowa ć in situ, z uczytelnieniem ich bryły w krajobrazie.

Stanowiska archeologiczne W zwi ązku z bardzo słabym rozpoznaniem terenu Parku Krajobrazowego i w obszarze chronionego krajobrazu pod wzgl ędem archeologicznym, konieczne jest obj ęcie tego obszaru badaniami w ramach Archeologicznego Zdj ęcia Polski i okre ślenie stref i zakresu ochrony. Zlokalizowane stanowiska archeologiczne /grodziska i kurhany/ podlegaj ą pełnej ochronie konserwatorskiej z uczytelnieniem bryły w krajobrazie i całkowitym zakazem inwestowania, które mogłoby naruszy ć ich specyficzn ą form ę. Wszelkie inwestycje planowane na terenach o domniemanych warto ściach archeologicznych winny by ć uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

8. Zasady rozwoju sieci osadniczej. Zagospodarowanie przestrzenne.

Park obejmuje cz ęść obszarów czterech gmin województwa: Ostródy, Lubawy, D ąbrówna i Grunwaldu. Wszystkie miejscowo ści le Ŝą ce w granicach Parku maj ą charakter wiejski. Plan ochrony nie wnosi wniosków o zmiany w funkcjonowaniu sieci osadniczej. Fizycznie istniej ąca sie ć osadnicza nie koliduje z zadaniami ochronnymi Parku (wył ączaj ąc problemy infrastruktury technicznej i dysharmonijnej zabudowy). Dotyczy to zarówno mieszkalnictwa, jak i usług. Umiarkowany rozwój miejscowo ści, przede wszystkim w kierunku polepszania standardu Ŝycia (zwodoci ągowanie, oczyszczalnie ścieków, składowanie odpadów), odzyskiwanie walorów kulturowych (remonty, rewaloryzacje, odbudowy) oraz przystosowanie do potrzeb turystyki (budowa urz ądze ń turystycznych, rozwój agroturystyki) byłby z korzy ści ą zarówno dla mieszka ńców, jak i obszaru Parku. Warunki, na jakich mo Ŝe rozwija ć si ę osadnictwo poddane s ą w ustaleniach dotycz ących poszczególnych stref przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych oraz w operacie walorów kulturowych i krajobrazowych. W Parku dopuszcza si ę now ą zabudow ę jedynie w strefie PIII, w granicach zwartej zabudowy wsi i ewentualne odtworzenia nieistniej ących ju Ŝ siedlisk, po uzgodnieniu z Dyrektorem ZPK. W strefie E, podobnie, dopuszcza si ę now ą zabudow ę w granicach zwartej zabudowy wsi i ewentualne odtworzenia nieistniej ących ju Ŝ siedlisk, po uzgodnieniu z Dyrektorem ZPK. W strefie PIV (pozostałe tereny otuliny Parku) zaleca si ę warunki lokalizacji nowej zabudowy jak wy Ŝej . Wszelkie odst ępstwa od tej zasady musz ą by ć zgodne z obowi ązuj ącymi planami zagospodarowania przestrzennego, zgodne z wytycznymi dotycz ącymi formy zabudowy zawartymi w operacie ochrony walorów kulturowych i krajobrazowych oraz winny uzyska ć zgod ę Dyrektora ZPK. Nale Ŝy unika ć sytuowania turystycznej bazy pobytowej na terenie Parku, wykorzystuj ąc do tego celu obiekty pałacowe i inne w obszarze ochrony krajobrazu.

Ludno ść i zatrudnienie. Na terenie parku le Ŝy 11 wsi. Mieszkaj ą w nich 1334 osoby. W 36 wsiach na terenie otuliny mieszka 8508 mieszka ńców. Warunki Ŝycia we wsiach omawianego obszaru uzna ć nale Ŝy za średnie. Prawie wszystkie wsie maj ą elektryfikacj ę, sie ć wodoci ągow ą, ł ączno ść telefoniczn ą, komunikacj ę PKS, asfaltowe drogi dojazdowe, niezb ędne, minimalne wyposa Ŝenie w usługi. Warunki mieszkaniowe w gospodarstwach indywidualnych i blokach po PGR ocenia si ę aktualnie jako średnie. Wzrost liczby mieszka ńców oraz upływ czasu spowodowa ć mog ą pogorszenie si ę warunków. Brak zakładów przemysłowych, rozwini ętego rzemiosła i usług na terenie parku i obszaru chronionego krajobrazu składa si ę na mocno odczuwalny brak miejsc pracy na tym obszarze. Dziennik Urz ędowy - 355 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Ludno ść obszaru parku i obszaru chronionego krajobrazu tylko w niewielkim stopniu znajduje zatrudnienie w miejscu zamieszkania. Po kilka do kilkunastu miejsc pracy oferuj ą szkoły oraz spółki prywatne działaj ące na bazie byłych PGR, pojedyncze miejsca pracy - sklepy, prywatne zakłady rzemie ślnicze. Wsie tradycyjnie chłopskie daj ą zatrudnienie we własnych gospodarstwach. Ludno ść tego obszaru znajduje miejsce pracy głównie w pobliskich du Ŝych o środkach gminnych Lubawie i Ostródzie. Z dost ępnych danych nie mo Ŝna ustali ć liczby zatrudnionych, bezrobotnych oraz doje ŜdŜaj ących do pracy. Z uzyskanych informacji wynika jednak, Ŝe sytuacja na rynku pracy na obszarze Parku i otuliny jest zła.

Usługi. Ośrodkiem usług podstawowych o poszerzonym programie jest na terenie parku wie ś Pietrzwałd. Obsługuje ona pozostałe jednostki osadnicze parku, szczególnie te le Ŝą ce w gminie Ostróda. Ze wzgl ędu na rejonizacj ę niektórych usług (o świata, zdrowie) wsie spoza gminy Ostróda obsługiwane s ą w ramach swoich gmin. Na terenie parku tak Ŝe wie ś Wygoda dysponuje zestawem usług podstawowych. Na terenie otuliny zaopatrzenie w usługi podstawowe jest niemal wystarczaj ące. Jedynie wsie Bałcyny, Smykówko i w gm. Ostróda oraz wie ś Wierzbica w gm. D ąbrówno nie dysponuj ą zestawem usług podstawowych, mimo liczby mieszka ńców przekraczaj ących 300 osób. Wyposa Ŝenie w usługi komercyjne (sklepy, punkty usługowe) w niektórych przypadkach jest niewystarczaj ące.

Zasady rozwoju sieci osadniczej. Plan ochrony nie wnosi wniosków o zmiany w funkcjonowaniu sieci osadniczej. Fizycznie istniej ąca sie ć osadnicza nie koliduje z zadaniami ochronnymi Parku (wył ączaj ąc problemy infrastruktury technicznej i dysharmonijnej zabudowy). Dotyczy to zarówno mieszkalnictwa, jak i usług. Umiarkowany rozwój miejscowo ści, przede wszystkim w kierunku polepszania standardu Ŝycia (zwodoci ągowanie, oczyszczalnie ścieków, składowanie odpadów), odzyskiwanie walorów kulturowych (remonty, rewaloryzacje, odbudowy) oraz przystosowanie do potrzeb turystyki (budowa urz ądze ń turystycznych, rozwój agroturystyki) byłby z korzy ści ą zarówno dla mieszka ńców, jak i obszaru Parku. Warunki, na jakich mo Ŝe rozwija ć si ę osadnictwo poddane s ą w ustaleniach dotycz ących poszczególnych stref przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych oraz w operacie walorów kulturowych i krajobrazowych.

9. Zasady funkcjonowania turystyki.

Na obszarze Parku przebywa ć mo Ŝe jednocze śnie 4 tysi ące turystów (pobyt - 70%, przejazd - 30%). Zalecanymi formami turystyki na terenie Parku s ą formy o charakterze krajoznawczym edukacyjnym (turystyka przyrodnicza, turystyka w ędrowna rowerowa, piesza, konna, narciarstwo biegowe, zjazdowe). Do obiektów turystycznych obsługuj ących dopuszczone formy turystyki powinny nale Ŝeć: małe hoteliki i pensjonaty, pokoje go ścinne, campingi, pola namiotowe, trwałe obiekty gastronomiczne, obiekty małej gastronomii, parkingi, wyci ągi i zjazdowe trasy narciarskie, trasy narciarstwa nizinnego, ście Ŝki rowerowe, szlaki piesze, turystyczne i spacerowe punkty widokowe, oznakowanie. Terenami głównego zainwestowania, czyli lokalizacji bazy pobytowej turystyki powinny by ć tereny powi ązane bezpo średnio z istniej ącymi jednostkami osadniczymi. W rejonie miejscowo ści Marwałd - Tułodziad i Złotowo - Omulew, w powi ązaniu z drog ą Lubawa - Pawłowo poza granicami Parku mog ą by ć poza w/w lokalizowane równie Ŝ inne obiekty towarzysz ące turystyce (stacje benzynowe, zakłady obsługi technicznej i inne). Przy drogach publicznych mog ą by ć lokalizowane parkingi i mała gastronomia. Obiekty agroturystyczne do kilkunastu miejsc noclegowych mog ą by ć tworzone bez ogranicze ń w oparciu o istniej ące zagrody rolnicze.

10. Zasady rozwoju funkcji gospodarczych Parku i obszarze chronionego krajobrazu.

10.1. Działalno ść produkcyjna. Rzemiosło.

Na terenie Parku dopuszcza si ę lokalizacj ę nieuci ąŜ liwych zakładów rzemiosła usługowego i drobnej produkcji, adaptowanych lub lokalizowanych w obr ębie istniej ącej zabudowy wiejskiej. Na obszarze chronionego krajobrazu dopuszcza si ę lokalizacj ę nieuci ąŜ liwych obiektów działalno ści produkcyjnej oraz rzemiosła usługowego. Zakłady funkcjonuj ące na terenie Parku spełnia ć musz ą obowi ązuj ące przepisy, w tym wymogi ochrony środowiska, swoj ą skal ą i charakterem nawi ązywa ć do istniej ących obiektów, wpisywa ć si ę harmonijnie w krajobraz. W otulinie dopuszcza si ę niezb ędn ą działalno ść gospodarcz ą dla obsługi mieszka ńców i dopuszczonych w parku funkcji, oraz inn ą działalno ść gospodarcz ą powi ązan ą z celami Parku, pod warunkiem spełnienia wymogów w zakresie ochrony środowiska i krajobrazu.

10.2. Rolnictwo.

Dla obszaru całego Parku Krajobraz. Wzgórz Dylewskich: - dopuszcza si ę lokalizacj ę obiektów produkcji zwierz ęcej (fermy drobiu, trzody chlewnej, bydła) w technologii ściółowej o obsadzie maksymalnej 2DJP/ha u Ŝytków rolnych, a koncentracja zwierz ąt w jednym kompleksie produkcyjnym nie mo Ŝe przekroczy ć 200 DJP, - dla kompleksów o wielko ści ponad 100 DJP konieczne jest wykonanie oceny oddziaływania na środowisko, - zakazuje si ę realizacji ferm zwierz ąt futerkowych, - zakazuje si ę rozlewania gnojowicy (z wyjątkiem nawo Ŝenia własnych gruntów), - wskazane jest wprowadzanie zasad rolnictwa zintegrowanego i rolnictwa ekologicznego oraz agroturystyki.

Dziennik Urz ędowy - 356 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Nale Ŝy d ąŜ yć do utrzymania struktury średnich i du Ŝych indywidualnych gospodarstw rolnych w których istnieje mo Ŝliwo ść utrzymania prawidłowych proporcji mi ędzy produkcj ą ro ślinn ą i zwierz ęcą. Gospodarstwa takie stwarzaj ą lepsze mo Ŝliwo ści wdra Ŝania rolnictwa zintegrowanego i ekologicznego na terenie Parku.

Dla obszaru Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich: - nie nale Ŝy lokalizowa ć baz obsługi techn. i warsztatów naprawy sprz ętu rolniczego.

Dla obszaru chronionego krajobrazu Wzgórz Dylewskich: - postuluje si ę utrzymanie działalno ści Zakładu „Bałcyny” (UW-M Olsztyn), - akceptuje si ę obecne zagospodarowanie areałów byłych PGR-ów, obecnie we władaniu AWRSP Oddział w Olsztynie, - tuczarnia trzody chlewnej w Zaj ączkach ze wzgl ędu na swoje poło Ŝenie podlega rygorom ochrony środowiska obowi ązuj ącym na terenie Parku. Warunkiem kontynuowania działalno ści jest rezygnacja z technologii gnojowicowej.

10.3. Le śnictwo.

Podstaw ą prowadzenia gospodarki le śnej w PKWD jest „Plan Urz ądzania Lasu” sporz ądzony wg stanu na 1.01.1993 r., zgodnie z zasadami Instrukcji Urz ądzania, Hodowli i Ochrony Lasu (Zarz ądzenie Dyrektora Generalnego Lasów Pa ń- stwowych z dnia 14.02.95 w sprawie doskonalenia gospodarki le śnej na podstawach ekologicznych) uwzgl ędniaj ący wszystkie aspekty przyrodnicze i ekologiczne zmierzaj ące do utrzymania walorów krajobrazowo-przyrodniczych tego obszaru.

11. U Ŝytkowanie terenu. Gospodarka gruntami.

Na terenie Parku dominuj ącym u Ŝytkownikiem gruntów jest Administracja Lasów Pa ństwowych, która włada 52,50% powierzchni gruntów Parku. Na terenie obszaru chronionego krajobrazu dominuj ącymi wła ścicielami gruntów s ą osoby fizyczne. Ich grunty zajmuj ą 49,99% ogólnej powierzchni. Na terenie Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich dominuj ą lasy i zadrzewienia, które zajmuj ą 55,80 % powierzchni całkowitej Parku i s ą to zwarte kompleksy le śne. Dominuj ące na terenie otuliny u Ŝytki rolne zajmuj ą ł ącznie 83,30% jej powierzchni. Zasady ochrony i kształtowania krajobrazu parku zawarte w planie ochrony oraz zwi ązane z tym nakazy i zakazy wywołuj ą skutki prawne, w postaci ewen- tualnych wykupów, zamian, odszkodowa ń i rekompensat itp. w trybie okre ślonym ustawowo.

12. Infrastruktura techniczna.

12.1. Komunikacja.

W planie ochrony postuluje si ę adaptacj ę wewn ętrznego systemu komunikacyjnego Parku i jego powi ązania z układem zewn ętrznym. Dla zmniejszenia zagro Ŝeń dla środowiska i walorów parku postuluje si ę:

- ograniczenia ruchu i zakaz zatrzymania pojazdów zwi ązane z zanieczyszczeniem środowiska i hałasem oraz ochron ę zwierz ąt przechodz ących swoimi ci ągami przez drogi kołowe, - ograniczenie uci ąŜ liwo ści hałasu i zanieczyszcze ń powietrza poprzez tworzenie pasów zieleni izolacyjnej przy drogach krajowych przechodz ących przez Park lub w bezpo średnim s ąsiedztwie, - nale Ŝy wprowadzi ć zakaz u Ŝywania ŜuŜla i popiołów do ulepszenia nawierzchni dróg, stosowa ć za ś materiały naturalne takie jak Ŝwir i kruszywo naturalne.

12.2. Gospodarka wodno-ściekowa.

Gospodarka wodna. Sprzyjaj ące warunki hydrogeologiczne i dobra jako ść wód wgł ębnych daj ą podstawy do programowania zbiorowego zaopatrzenia w wod ę wszystkich jednostek osadniczych z wodoci ągów lokalnych b ądź grupowych. W celu ochrony środowiska jak równie Ŝ standardu Ŝycia ludno ści nale Ŝy d ąŜ yć do obj ęcia mo Ŝliwie całej ludno ści Parku sieci ą wodoci ągow ą. Na terenach bez izolacji od u Ŝytkowych warstw wodono śnych b ądź izolacji nieci ągłej i terenach zainwestowanych zaleca si ę budow ę uj ęć wody grupowych, stacji wodoci ągowych oraz sieci wodoci ągowych równolegle z rozwi ązaniem gospodarki ście- kowej.

Gospodarka ściekowa. Zaleca si ę rozwi ązanie w 1-szym etapie gospodarki ściekowej w miejscowo ściach poło Ŝonych na terenach bez izolacji od uŜytkowych warstw wodono śnych b ądź izolacji nieci ągłej. Dotyczy miejscowo ści i Marwałd, Tułodziad, Fiugajki, Wierzbica, Rumieniec, Gutowo. Ścieki bytowo-gospodarcze ze wszystkich obiektów w zabudowie zwartej i rozproszonej powinny by ć odprowadzane do kanalizacji sanitarnej zbiorczej, a wszelkie inne rozwi ązania w zakresie gospodarki ściekowej powinny by ć poprzedzone szczegółowymi badaniami hydrogeologicznymi wskazuj ącymi mo Ŝliwo ści odprowadzenia ścieków.

12.3. Zaopatrzenie w gaz.

Planowane jest obj ęcie sieci ą gazow ą całego obszaru Parku. Postuluje si ę przechodzenie na opalanie gazem b ądź olejem opałowym.

Dziennik Urz ędowy - 357 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

12.4. Elektroenergetyka.

Istniej ący układ sieci energetycznych w wystarczaj ący sposób zabezpiecza obecne i przyszłe (przy zało Ŝeniu umiarkowanego rozwoju) potrzeby elektroenergetyczne miejscowo ści zlokalizowanych w obszarze Parku.

12.5. Gospodarka odpadami.

Sie ć osiedle ńcza Parku winna by ć zaopatrzona w pojemniki (kontenerowe lub inne) wywo Ŝone do miejsca składowania lub przerobu. Aktualnie proponuje si ę wykorzystanie, jako miejsce deponowania odpadów, istniej ącego wysypiska w okolicy Rudna. Niezb ędne jest oczyszczenie pozostałego obszaru Parku zalegaj ących tam na wysypiskach niezorganizowanych oraz rozproszonych po całym terenie.

Zał ącznik Nr 2 do rozporz ądzenia Nr 3 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 14 stycznia 2005 r.

Plan ochrony Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich

Operat Generalny Streszczenie

1. Główne cele do osi ągni ęcia w toku realizacji ustale ń planu ochrony.

Cele ekologiczne: - zachowanie charakterystycznych lub unikatowych cech naturalnych środowiska przyrodniczego (rze źba terenu, fauna i flora), - utrzymanie na obszarze Parku podstawowych procesów ekologicznych, warunkuj ących ci ągło ść istnienia Ŝycia, - zachowanie ró Ŝnorodno ści gatunkowej, - zapewnienie trwałego u Ŝytkowania gatunków i ekosystemów, - utrzymanie walorów fizjonomii krajobrazu, - utrwalanie znaczenia Parku jako obiektu dla nauki i edukacji przyrodniczej.

Cele kulturowe: - zachowanie i ochrona krajobrazu kulturowego, - zachowanie, ochrona i rewaloryzacja obiektów dziedzictwa kulturowego, - likwidacja istniej ących elementów dysharmonijnych w krajobrazie kulturowym.

Cele gospodarczo-społeczne: - budowanie znaczenia Parku jako terenu uprawiania turystyki krajoznawczej, - wspieranie inicjatyw i działa ń zmierzaj ących do poprawy poziomu Ŝycia mieszka ńców Parku, - optymalny rozwój gospodarczy dopuszczonych na terenie Parku rodzajów działalno ści, w warunkach dyktowanych wymogami ochrony ekologicznej i krajobrazowych walorów Parku. - rozwój bazy i usług turystycznych, - propagowanie i pomoc we wprowadzeniu rolnictwa zintegrowanego i ekologicznego.

2. Funkcje obszaru Parku: - ochrona i rewaloryzacja środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz krajobrazu, - badania naukowe i działalno ść dydaktyczna, - osadnictwo ludno ści stałej, - turystyka krajoznawcza, - gospodarka le śna i rolna w ramach okre ślonych przez obowi ązuj ące przepisy i wymagania ochrony środowiska Parku.

3. Zasady strefowania i u Ŝytkowania terenu.

Teren Parku charakteryzuje si ę du Ŝym zró Ŝnicowaniem walorów przyrodniczych krajobrazowych i kulturowych. Podstawowe znaczenie dla ochrony tych warto ści mie ć b ędzie zró Ŝnicowanie stref ochrony, oraz form u Ŝytkowania i gospodarowania w tych strefach.

W wyniku analizy uwzgl ędniaj ącej: a) warunki fizjograficzne (ukształtowanie i rze źbę terenu, stosunki wodne), b) walory przyrodnicze (cenne ekosystemy ro ślinne, wyst ępowanie rzadkich, zagro Ŝonych gatunków fauny i flory oraz obszarów istotnych dla wielu gatunków fauny), c) funkcje ochronne dla innych obszarów; d) znaczenie dla utrzymania bioró Ŝnorodno ści; e) stopie ń antropogenicznych przekształce ń środowiska; f) walory krajobrazowe (m.in. stopie ń przekształcenia krajobrazu, rozległe panoramy, wn ętrza widokowe); Dziennik Urz ędowy - 358 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

g) walory kulturowe (m.in. stopie ń zachowania czytelno ści układu przestrzennego); h) istniej ące uwarunkowania gospodarcze. wyró Ŝniono cztery kategorie ochrony: P, E, K, B. P - kategoria ochrony walorów przyrodniczych, E - korytarze ekologiczne, K - kategoria ochrony walorów krajobrazowych, B - kategoria ochrony walorów kulturowych.

W ramach tych kategorii dokonano podziału na strefy I, II, III ... zale Ŝnie od walorów terenów lub obiektów. Ze wzgl ędu na stosunkowo jednorodny charakter poszczególnych stref ochrony i uŜytkowania nie wprowadza si ę specjalnych ustale ń dla wybranych terenów tych stref. Przepisy ochronne i zasady gospodarowania w wyodr ębnionych strefach PI, PII, PIII, PIV, KI, KII, KIII, E oraz BI i BII dotycz ą wszystkich terenów w obr ębie tych stref. Numeracja w obr ębie strefy (np. PII 1, PII 2, PII 3, itd.) ma jedynie charakter porz ądkowy. Poni Ŝej przedstawiono opis poszczególnych stref kategorii P (ochrony walorów przyrodniczych) i E (korytarze ekologiczne) w nast ępującym układzie:

1) nazwa strefy, 2) charakterystyka strefy, 3) uŜytkowanie terenu, 4) funkcje w Parku, 5) opis obszarów nale Ŝą cych do strefy. Charakterystyka stref K (ochrony walorów krajobrazowych) i B (ochrony walorów kulturowych) znajduj ą si ę odpowiednio w rozdziałach 6 i 7.

Strefa PI Obszary o wyró Ŝniaj ących je zasobach przyrodniczych obj ęte lub postulowane do obj ęcia ochron ą rezerwatow ą, nale Ŝą do niej: dwa rezerwaty istniej ące i fragment rezerwatu – „Rzeka Drw ęca”, dwa rezerwaty projektowane i pi ęć stanowisk orlika krzykliwego. UŜytkowanie terenu: Strefa wył ączona z u Ŝytkowania gospodarczego. Funkcja w Parku: Funkcje naukowo-badawcze, w rezerwatach oznaczonych PI 1 – PI 4 i PI 10 dodatkowo funkcje edukacyjne. Opis obszaru nale Ŝą cego do strefy: PI 1 – rezerwat Jezioro Francuskie (istniej ący); PI 2 – rezerwat Dylewo (istniej ący); PI 3 – rezerwat Uroczysko Dylewo (projektowany); PI 4 – rezerwat Uroczysko Wygoda (projektowany); PI 5 – PI 9 – strefy ochronne stanowisk orlika krzykliwego; PI 10 – fragment istniej ącego rezerwatu „Rzeka Drw ęca”;

Strefa PII Obszary o najwy Ŝszych warto ściach przyrodniczych, przewaga biocenoz naturalnych i półnaturalnych i bogactwo gatunków, najbardziej urozmaicona rze źba terenu (na mapie dodatkowo oznaczone uko śnym szarfem), obejmuje trzy główne kompleksy le śne parku. UŜytkowanie terenu: Gospodarka le śna;

Funkcja w Parku: Realizacja celów przyrodniczo-ekologicznych i w ograniczonym stopniu – turystycznych (turystyka przyrodnicza, wędrowna, piesza, rowerowa, konna, narciarstwo biegowe). Opis obszaru nale Ŝą cego do strefy: PII 1 – główny kompleks le śny Parku (od Dziadyka na północy do Gi ętlewa na południu); PII 2 – kompleks le śny okolic Wygody i Napromka; PII 3 – kompleks le śny na północ od Glaznot;

Strefa PIII Obszar o wysokich walorach przyrodniczych, głównie dzi ęki atrakcyjnej rze źbie terenu. Zasobno ść gatunkowa świata flory i fauny jest w tej strefie mniejsza ni Ŝ w poprzedniej. Obejmuje tereny Parku poza strefami PI i PII. Strefa ta o charakterze krajobrazu rolniczo-le śnego, otoczona, b ądź przylegaj ąca do kompleksów le śnych tworzy bogat ą mozaik ę wn ętrz krajobrazowych, ł ącz ąc przestrzennie cało ść Parku. UŜytkowanie terenu: Gospodarka rolna i le śna, osadnictwo; Funkcja w Parku: Głównie funkcje ochronne wobec stref PI i PII oraz ochrona fizjonomii krajobrazu i walorów kulturowych Turystyka krajoznawcza (piesza, rowerowa, konna, narciarstwo biegowe, narciarstwo zjazdowe.

Opis obszaru nale Ŝą cego do strefy: PIII 1 – niezalesiona, centralna i zach. cz ęść Parku z Glaznotami, Wysok ą Wsi ą, Owczarni ą i Lubstynkiem, Dziennik Urz ędowy - 359 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

PIII 2– tereny okolic Czelina i Jagodzin, PIII 3– tereny okolic Bednarek.

Strefa P IV Charakterystyka strefy: Otulina Parku z wył ączeniem korytarzy ekologicznych – o mało urozmaiconej rze źbie terenu, silnie przekształcone przez człowieka. UŜytkowanie terenu: Tereny rolne upraw wielko i małoobszarowych, osadnictwa, baza turystyki pobytowaej. Funkcje w Parku: Izolowanie Parku przed niekorzystnymi wpływami otoczenia. Tu lokalizowa ć funkcje gospodarcze zwi ązane z Parkiem. Opis obszarów nale Ŝą cych do strefy: P IV 1 do P IV 6 - s ą to obszary, które w obecnie znajduj ą si ę w Obszarze chronionego krajobrazu Wzgórz Dylewskich.

Strefa E Charakterystyka strefy: Korytarze ekologiczne (pasma powi ąza ń przyrodniczych Parku z otoczeniem) wi ąŜą środowiso przyrodnicze Parku z terenami chronionymi poza Parkiem. S ą to doliny cieków wodnych spływaj ących ze Wzgórz wraz z otoczeniem; ekosystemy wodne i bagienne bogatsze od otaczaj ących terenów otuliny, ostoje drobnych zwierz ąt i ptaków. UŜytkowanie terenu: Tereny okre ślane mianem nieu Ŝytków rolniczych oraz w cz ęś ci tereny ł ąk i pastwisk. Funkcje w Parku: Bardzo wa Ŝna funkcja biologiczna powi ązania z ekosystemami terenów s ąsiednich

Opis obszarów nale Ŝą cych do strefy: E1 do E 6 – doliny: Poburzanki, Dylewki, Małej Wkry, Strugi, Świniarca, Sandeli, Gizeli

4. Przepisy i zadania ochronne.

1. Na terenie Parku obowi ązuj ą przepisy wynikaj ące z ustaw:

- o ochronie przyrody, - prawo ochrony środowiska, - o zagospodarowaniu przestrzennym, - prawo budowlane, - o ochronie dóbr kultury, - o lasach, - o gospodarce łowieckiej.

2. Programy restrukturyzacji rolnictwa, plany urz ądzeniowe lasu, plany odstrzału zwierzyny łownej, programy rozwoju turystyki, plany zagospodarowania przestrzennego winny by ć zaakceptowane przez Dyrekcj ą Parku.

3. Poni Ŝej wskazano obszary wymagaj ące opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego:

a) północna cz ęść Parku, z wył ączeniem terenów le śnych. Problemy do rozstrzygni ęcia: rozwi ązania infrastruktury technicznej, porz ądkowanie funkcji, u ści ślenie zasad rewaloryzacji w odniesieniu do poszczególnych jednostek osadniczych, okre ślenie (przy współpracy architekta krajobrazu), sposobów zadrzewie ń, których rol ą, oprócz kształtowania krajobrazu, jest poprawa stosunków wodnych na obszarze w ęzła hydrograficznego oraz ograniczenie erozji gleb. b) południowa cz ęść Parku, z wył ączeniem terenów le śnych. Problemy do rozstrzygni ęcia: rozwi ązania infrastruktury technicznej, porz ądkowanie funkcji, u ści ślenie zasad rewaloryzacji w odniesieniu do poszczególnych jednostek osadniczych, okre ślenie sposobów zadrzewie ń (przy współpracy architekta krajobrazu), u ści ślenie sposobów lokalizacji zabudowy rozproszonej.

4. Wszelkie działania wpływaj ące lub mog ące wpłyn ąć na środowisko przyrodnicze i kulturowe Parku winny by ć uzgadniane z Dyrekcj ą Parku.

5. Na terenie Parku i otuliny zakazuje si ę prowadzenia jakichkolwiek działa ń inwestycyjnych (np. budowy, rozbudowy, modernizacj ę obiektów; budowy, przebudowy, modernizacji dróg - bez uzgodnienia z Dyrekcj ą Parku).

6. Plany urz ądzeniowe lasu uwzgl ędnia ć musz ą, w sposób szczególny w odniesieniu do terenów Parku, zasady zawarte w Zarz ądzeniu nr 11 Dyrektora Generalnego Lasów Pa ństwowych z dnia 14 stycznia 1995 r. w sprawie doskonalenia gospodarki le śnej na podstawach ekologicznych.

7. Postuluje si ę powołanie w strukturach Parku stałego etatu do spraw architektury i ochrony walorów kulturowych, w celu koordynacji i nadzorowania działalno ści inwestycyjnej na terenie Parku.

8. Operaty szczegółowe stanowi ą integraln ą cz ęść planu ochrony.

Dziennik Urz ędowy - 360 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Przepisy i zadania ochronne adresowane do poszczególnych jednostek strukturalnych Parku:

Strefa PI Cel działa ń ochronnych W strefie tej obowi ązuje ochrona rezerwatowa. Rezerwaty powoływane s ą odr ębnym aktem prawnym, który równocze śnie okre śla szczegółowe zasady ich ochrony. Do czasu utworzenia projektowanych rezerwatów obowi ązuj ą zasady na ich terenie jak dla strefy PII. Zadania ochronne: j.w. Zakazy: j.w. Nakazy: j.w.

Strefa PII Cel działa ń ochronnych Kształtowanie naturalnego krajobrazu le śnego z zachowaniem torfowisk, obni Ŝeń, oczek wodnych, śródle śnych ł ąk i polan. Zadania ochronne: Okre ślone s ą w poszczególnych operatach w odniesieniu do wyst ępuj ących w Parku elementów podlegaj ących ochronie.

Zakazy: - realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z pó źn. zm.), - pozyskiwania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniało ści, w tym kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, a tak Ŝe minerałów i bursztynu, - wylewania gnojowicy, z wyj ątkiem nawo Ŝenia własnych gruntów rolnych, - wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu, z wyj ątkiem prac zwi ązanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub budow ą, odbudow ą, utrzymaniem, remontem lub napraw ą urz ądze ń wodnych, - działa ń mog ące zniszczy ć i zmieni ć w istotny sposób istniej ący krajobraz lub jego poszczególne elementy, - lokalizacji ferm produkcji zwierz ęcej w technologii bez ściółkowej, - likwidowania i niszczenia zadrzewie ń śródpolnych, przydro Ŝnych i nadwodnych, je Ŝeli nie wynikaj ą z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpiecze ństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urz ądze ń wodnych, - organizowania rajdów motorowych i samochodowych (dotyczy imprez o charakterze wyczynowym, nie dotyczy zjazdów, zlotów itp. form o charakterze turystycznym), - gromadzenia odpadów na nielegalnych wysypiskach.

Nakazuje si ę: - zadrzewia ć, wprowadza ć trwałe u Ŝytki zielone, w celu przeciwdziałania erozji gleb, - utrzymywa ć w najbli Ŝszym otoczeniu wód powierzchniowych zadrzewienia lub trwałe u Ŝytki zielone, wył ączone z ochrony chemicznej, - obj ęcie ochron ą w postaci u Ŝytków ekologicznych biotopów oznaczonych na planszy planu, - zadrzewienie gruntów porolnych, jedynie na zasadach okre ślonych przez dyrekcj ę parku, - otaczanie zwart ą zieleni ą obiektów gospodarskich w celu zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko i krajobraz.

Zaleca si ę: - gromadzenie wód melioracyjnych w zbiornikach zbliŜonych do naturalnych, - wapnowanie gleb, - zwi ększenie roli małej retencji, - odej ście od redukcji spadku rzek przy pomocy budowli betonowych na rzecz narzutu z głazów, - propagowanie agroturystyki, - wprowadzenie rolnictwa zintegrowanego i ekologicznego, - całkowit ą rezygnacj ę z zalesie ń na rzecz zadrzewie ń, w celu zachowania istniej ących walorów krajobrazowych.

Strefa PIII Cel działa ń ochronnych Kształtowanie harmonijnego krajobrazu le śnego i rolniczego - utrzymywanie mozaiki krajobrazowej z licznymi zakrzaczeniami, zadrzewieniami i zabagnieniami, renaturalizacja zniekształconych zabagnie ń śródpolnych. Zakazy, nakazy, zalecenia: Jak w strefie PII.

5. Zasady ochrony środowiska przyrodniczego.

5.1. Przyroda nieo Ŝywiona.

Szczególn ą ochron ą nale Ŝy obj ąć trzy rejony Parku - pokazane na mapie - wyró Ŝniaj ące si ę zło Ŝono ści ą geomorfologiczn ą i dynamiczn ą rze źbą terenu stanowi ącą o atrakcyjno ści krajobrazowej. Wi ększo ść tych terenów jest Dziennik Urz ędowy - 361 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz. zalesiona, co na obszarach o du Ŝych nachyleniach powierzchni jest u Ŝytkowaniem optymalnym, na zboczach wzgórz uŜytkowanych rolniczo nale Ŝy preferowa ć u Ŝytki zielone i uprawy wieloletnie. Postuluje si ę obj ęcie ochron ą jako pomniki przyrody:

- najbardziej okazałe wzgórze morenowe - Gór ę Czubatk ę, - głazy narzutowe: w parowie w Le śnictwie Dylewo, w Ŝwirowni Omule przy szosie koło Gi ętlewa.

W operacie uwarunkowa ń fizjograficznych nakre ślono kierunki, zakresy i sposoby działa ń zmierzaj ących do likwidacji istniej ących zagro Ŝeń środowiska oraz poprawy jego funkcjonowania, dotycz ące: wód powierzchniowych i podziemnych, gleby i powierzchni ziemi, powietrza atmosferycznego i zagospodarowania odpadów. Szczegółowe zasady ochrony powierzchni ziemi zawiera Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 23 stycznia 1987 r. (Dz. U. z 1987.02.20, Nr 4, poz. 23). Warunki ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem okre śla Rozporz ądzenie Ministra OŚiZNiL z dnia 12 lutego 1990 r. (Dz. U. z 1990.03.14, Nr 15, poz. 92).

5.2. Ekosystemy ro ślinne. Flora.

W opracowaniu okre ślono zasady ochrony ekosystemów wodnych, bagiennych i torfowiskowych, le śnych i niele śnych. Do najwa Ŝniejszych ekosystemów parku nale Ŝą ekosystemy le śne i zaro ślowe. Dominuj ąca rola tych zbiorowisk wynika z jednej strony z ich przewagi powierzchniowej nad pozostałymi składnikami szaty ro ślinnej parku, z drugiej pozostaje w ścisłym zwi ązku z ogromn ą rol ą biologiczn ą, jak ą odgrywaj ą w tutejszym krajobrazie. Zbiorowiska te, mimo wielowiekowej gospodarki le śnej prowadzonej na tym terenie, nie zostały w sposób istotny przekształcone przez człowieka (Mager 1960, Polakowski i wspołpr. 1989) i reprezentuj ą posta ć utworów o wysokim stopniu naturalno ści. Pozostaje to w du Ŝym stopniu w zwi ązku z ci ągło ści ą historyczn ą lasów na rozpatrywanym terenie, istniej ących tu od wczesnego holocenu. Plan ochrony ekologicznych warto ści siedlisk musi zapewni ć utrzymanie walorów przyrodniczych i stabilno ści ekologicznej parku, co mo Ŝna osi ągn ąć przede wszystkim przez:

1) ochron ę jego wód powierzchniowych, 2) zwi ększenie roli tzw. małej retencji, 3) rozwijanie gospodarki le śnej i rolnej zgodnie z warunkami dyktowanymi rygorami ochrony środowiska, 4) całkowite wykluczenie na terenie parku funkcji przemysłowych, W operacie ochrony ekosystemów ro ślinnych podano tak Ŝe warunki zwi ększania ró Ŝnorodno ści biologicznej ekosystemów le śnych i l ądowych ekosystemów niele śnych oraz wskazane zmiany charakteru u Ŝytkowania rolniczego i kształtowania sieci zadrzewie ń i zadarnie ń w krajobrazie rolniczym.

Plan ochrony istniej ących stanowisk ro ślin rzadkich i gin ących. Do najrzadszych składników flory krajowej wyst ępuj ących w parku, zalicza si ę 24 gatunki obj ęte ochron ą ścisł ą, a mianowicie: cis pospolity, wierzba borówkolistna, wawrzynek wilczełyko, bluszcz pospolity, barwinek pospolity, zimosioł północny, pióropusznik strusi, widłaki - go ździsty, jałowcowaty, torfowy i wroniec, orlik pospolity, grzybienie białe, gr ąŜ el Ŝółty, rosiczka okr ągłolistna, lilia złotogłów, listera jajowata, kruszczyk szerokolistny, podkolan biały i zielonawy, storczyki - krwisty, plamisty, szerokolistny i storczyk Fuksa oraz gnie źnik le śny. Wszystkie te gatunki podlegaj ą ochronie na mocy przepisów rozporz ądzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 6 kwietnia 1995 r. w sprawie ochrony gatunkowej ro ślin w Polsce, s ą wi ęc prawnie dobrze zabezpieczone. W uzupełnieniu powy Ŝszego postuluje si ę ochron ę stanowiska pióropusznika strusiego wyst ępuj ącego w Ŝyznej buczynie pomorskiej w oddz. 100 i 108 le śn, Napromek nadl. Olsztynek. Postuluje si ę powołanie dwóch ro ślinnych rezerwatów przyrody:

1) rezerwatu le śnego obejmuj ącego fragment lasu poło Ŝonego w Uroczysku Dylewo w nadl. Olsztynek znajduje si ę tu doskonale wykształcona i zachowana buczyna pomorska (zespół Melico-Fagetum) oraz jedyne na terenie Wzgórz Dylewskich stanowisko bardzo rzadkiego na Poj. Mazurskim pióropusznika strusiego. Projektowany rezerwat poło Ŝony jest w obr ębie glebowej powierzchni wzorcowej. 2) rezerwatu le śnego w Uroczysku Wygoda (le śn. Napromek, nadl. Olsztynek) w oddz. 186, 187, 197 i 198. Proponuje si ę obj ęcie ochron ą fragmentu doskonale wykształconego zboczowego lasu lipowo-klonowego.

Aktualny stopie ń rozpoznania terenów parku nie pozwala na bardziej wszechstronne rozwini ęcie omawianych zagadnie ń. Ewentualne poszerzenie sieci obiektów chronionych parku wymaga szczegółowych bada ń i w zwi ązku z tym mo Ŝe nast ąpi ć w trakcie realizacji zada ń wskazanych w planie ochrony. Przeprowadzona analiza stosunków geobotanicznych terenów Parku pozwala na wysuni ęcie wniosków, które podporz ądkowane s ą głównym celom ochrony szaty ro ślinnej Parku, wynikaj ącym z przesłanek ekologicznych sprowadzaj ących si ę do nast ępuj ących zada ń:

1) utrzymanie na rozpatrywanym obszarze podstawowych procesów ekologicznych warunkuj ących ci ągło ść istnienia Ŝycia, 2) zachowanie ró Ŝnorodno ści biologicznej gatunków ro ślin i zró Ŝnicowania florystyczno-fitosocjologicznego zbiorowisk ro ślinnych, 3) uwypuklenie roli Parku, a w szczególno ści jego szaty ro ślinnej dla nauki i edukacji przyrodniczej.

Z zało Ŝeń powy Ŝszych wyprowadzono nast ępuj ące wnioski:

1) naturalne zbiorowiska ro ślinne, a w szczególno ści zbiorowiska wodne, bagienne, torfowiskowe i le śne winny pozosta ć stałym składnikiem parku. Niezale Ŝnie od ich du Ŝej roli ekologicznej jak ą spełniaj ą stanowi ą najwa Ŝniejsze na rozpatrywanym obszarze ostoje dla rzadkich i zagro Ŝonych gatunków ro ślin, decyduj ące o wysokim stopniu Dziennik Urz ędowy - 362 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

bioró Ŝnorodno ści omawianego terenu. One te Ŝ posiadaj ą fundamentalne znaczenie jako formacje ro ślinne niezmiernie charakterystyczne dla całego Pojezierza Mazurskiego, 2) plan ochrony terenów parku winien zapewni ć utrzymanie walorów przyrodniczych i stabilno ści ekologicznej parku, co mo Ŝna osi ągn ąć przez: - wła ściw ą gospodark ę wodn ą terenów parku, uwzgl ędniaj ącą ochron ę wód powierzchniowych i zwi ększenie tzw. małej retencji, - oparcie gospodarki le śnej (lasy gospodarcze) Parku na „Planie urz ądzenia lasu”, opracowanym z uwzgl ędnieniem wszystkich aspektów przyrodniczych i przesłanek ekologicznych, warunkuj ących utrzymanie wysokich walorów przyrodniczych, rekreacyjnych i turystycznych lasów tego terenu, - realizowanie na terenie parku gospodarki rolnej zgodnej z warunkami dyktowanymi rygorami ochrony środowiska, - nie dopuszczenie na terenie parku działalno ści przemysłowej, - utrzymanie w parku naturalnie ukształtowanej mozaiki krajobrazu rolniczego z lokalnymi zakrzaczeniami, zadrzewieniami i zabagnieniami. D ąŜ yć do stopniowej renaturalizacji terenów bagiennych zaj ętych przez szuwary trzcinowe i turzycowe, wył ączaj ąc je z uŜytkowania rolniczego. Winny one stanowi ć tzw. u Ŝytki ekologiczne, - uzupełni ć sie ć rezerwatów przyrody parku przez utworzenie postulowanych rezerwatów ro ślinnych.

5.3. Fauna.

Na terenie Parku wykryto obecność 169 gatunków zwierz ąt chronionych. S ą to przedstawiciele zwierz ąt kr ęgowych, np.: orlik krzykliwy, trzmielojad, goł ąb siniak, dzi ęcioł średni, muchołówka mała oraz zwierz ąt bezkr ęgowych, np. z rz ędu motyli: dostojka dama, dostojka akwilonaris, mieniak stru Ŝnik i mieniak t ęczowiec. Wszystkie najcenniejsze gatunki s ą silnie zwi ązane ze środowiskiem le śnym Parku. Głównym czynnikiem, który b ędzie decydował o przetrwaniu na tym terenie najcenniejszych gatunków rzadkich i gin ących b ędą wi ęc wła ściwe zasady gospodarki le śnej, oparte na naturalnej hodowli lasu. W operacie ochrony fauny opisano szczegółowo sposoby ochrony m, in. stanowisk orlika krzykliwego i gołębia siniaka. Dla wielu gatunków jedyn ą mo Ŝliwo ści ą przetrwania jest pozostawienie w miar ę du Ŝych fragmentów starych drzewostanów. Dla wyst ępuj ących tu rzadkich motyli bardzo wa Ŝne jest utrzymanie na terenach le śnych obecnie istniej ących warunków. Drugim niezwykle wa Ŝnym elementem środowiska przyrodniczego Parku s ą wody powierzchniowe i tereny podmokłe, środowisko Ŝycia dla ogromnej liczby gatunków np.; owadów wodnych, płazów, niektórych ptaków. Nast ępuj ące postuluje si ę obj ąć ochron ą jako u Ŝytki ekologiczne (numery zgodne z rysunkiem planu ochrony):

1. Zbiornik wodny z najbli Ŝszym otoczeniem: - poło Ŝenie: na północny zachód od Złotowa, - cel utworzenia: miejsce rozrodu płazów oraz odpoczynku ptaków wodnych.

2. Tereny podmokłe: - poło Ŝenie: przy szosie Wałdyki - Złotowo w okolicy Lubstyna, - cel utworzenia: ochrona miejsc rozrodu płazów, siedlisko owadów wodnych, mała retencja.

3. Zbiornik wodny z najbli Ŝszym otoczeniem: - poło Ŝenie: na północ od Napromka, - cel utworzenia: stanowisko rozrodu płazów, siedlisko owadów wodnych, mała retencja.

4. Podmokłe ł ąki: - poło Ŝenie: na północ od młyna w Glaznotach, - cel utworzenia: mała retencja, wa Ŝne stanowisko rozrodu płazów i niektórych ptaków ( Ŝuraw, zimorodek, bekas krzyk).

5. Podmokłe ł ąki i łozowiska: - poło Ŝenie: przy szosie Elgnowo - Wierzbica (okolice Elgnowa), - cel utworzenia: mała retencja, ostoja zwierzyny łownej, miejsce rozrodu płazów i niektórych ptaków. Jest to jedyna tego typu ostoja otoczona rozległymi polami.

6. Bagno otoczone polami: - poło Ŝenie: na wschód od Szczepankowa (w rozwidleniu dróg), - cel utworzenia: mała retencja, miejsce rozrodu płazów.

7. Bagno: - poło Ŝenie: przy szosie Wygoda - Glaznoty - cel utworzenia: mała retencja, wa Ŝna ostoja rozrodu płazów i niektórych ptaków wodnych.

8. Staw Rudno: - poło Ŝenie: na wschód od osady Poborze, - cel utworzenia: mała retencja, wa Ŝne miejsce rozrodu płazów i niektórych ptaków.

9. Podmokłe ł ąki z pojedynczymi k ępami łóz: - poło Ŝenie: na terenie kolonu Elgnowo na południe od kra ńca kompleksu le śnego Jagodziny, - cel utworzenia: mała retencja, ostoja płazów i ptaków.

Cieki wodne Parku s ą jedynym miejscem wyst ępowania takich gatunków, jak: zimorodek, wydra oraz szeregu zwierz ąt bezkr ęgowych zasiedlaj ących wody bie Ŝą ce. Zarówno koryta tych cieków, jak i ich doliny, stanowi ą wyra źne korytarze Dziennik Urz ędowy - 363 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz. ekologiczne ł ącz ące obszar Parku, poprzez silnie odlesioną i intensywnie wykorzystywan ą rolniczo stref ę ochronn ą, z terenami chronionymi i cennymi przyrodniczo. Trzecim cennym elementem środowiska przyrodniczego Parku i jego strefy ochronnej s ą obszary zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych powszechnie okre ślane nieu Ŝytkami. Miejsca te s ą ostojami szeregu zwierz ąt zamieszkuj ących krajobraz rolniczy, odgrywaj ą szczególnie wa Ŝną rol ę w obr ębie strefy ochronnej, która jest silnie wykorzystywana rolniczo. Ochrona powy Ŝszych elementów środowiska przyrodniczego b ędzie zarazem ochron ą fauny tego obszaru. Walory faunistyczne s ą cennym uzupełnieniem pozostałych warto ści dwóch projektowanych rezerwatów le śnych, daj ą one szans ę przetrwania takim gatunkom, jak dzi ęcioł średni, goł ąb siniak, muchołówka mała oraz wielu innym, potrzebuj ącym dla swej egzystencji starych drzewostanów li ściastych i mieszanych. Wnioski do zakresu i formy uŜytkowania łowieckiego; - stany bytuj ącej tu zwierzyny grubej przekraczaj ą przyj ęte normy pojemno ści łowiska, - najprawdopodobniej w najbli Ŝszych latach na obszarze Parku zwi ększany b ędzie plan odstrzału i utrzymywane b ędą tendencje do redukcji zwierzyny grubej, - konieczne jest prowadzenie działa ń zmierzaj ących do zmniejszenia strat powodowanych przez zwierzyn ę, - korzystniej byłoby, gdyby na omawianym terenie gospodarowało jedno koło łowieckie, zamiast dwóch, jak jest obecnie, a jego granice pokrywałyby si ę z granicami Parku.

6. Zasady ochrony walorów krajobrazowych.

Na terenie Parku Krajobrazowego i otuliny ochrona warto ści kulturowych oraz przyrodniczych musi współistnieć z normalnym Ŝyciem społecznym i gospodarczym, zapewniaj ącym mieszka ńcom pełnostandardowe warunki Ŝycia. Koncepcja kształtowania krajobrazu zakłada wydzielenie obszarów (zale Ŝnie od walorów przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych, formy u Ŝytkowania) o ró Ŝnym charakterze i stopniu ingerencji człowieka, pozwalaj ących na realizacj ę poszczególnych celów Parku Krajobrazowego. Bior ąc pod uwag ę wymienione uwarunkowania wyró Ŝniono trzy strefy ochrony krajobrazu: KI, KII i KIII oraz strefę ochrony ekspozycji krajobrazu. Strefowanie ochrony krajobrazu obejmuje teren całego Parku. Poszczególne strefy pokrywaj ą si ę w du Ŝym stopniu ze strefowaniem ochrony walorów przyrodniczych. Strefa ochrony ekspozycji krajobrazu obejmuje tereny w ramach najatrakcyjniejszych widoków dost ępnych z punktów, ci ągów i osi widokowych. Obowi ązuj ą ograniczenia w zagospodarowaniu przestrzennym pozwalaj ące zachowa ć powi ązania widokowe. Są to: rejon Lichtajn, rejon Pobórza - Owczarni - Wysokiej Wsi, rejon Glaznot, rejon Zakurzewa, rejon Czerlina i Jagodzin oraz powi ązania widokowe z tras komunikacyjnych; Smykowo - Bałcyny, Fiugajki - Wierzbica - Szczepankowo - Grabowo - Wi śnewo, Lipowo - Zaj ączki.

Poni Ŝej przedstawiono opis stref KI, KII i KIII zawieraj ący kolejno: 1) charakterystyk ę strefy, 2) opis obszaru nale Ŝą cego do strefy, 3) cele Parku realizowane w danej strefie, 4) działania ochronne i naprawcze, 5) mo Ŝliwo ści zabudowy.

Strefy ochrony krajobrazu.

Strefa KI - całkowita ochrona krajobrazowa.

Charakterystyka strefy Krajobraz naturalny, zwi ązany z parkami dworskimi, krajobraz rolny o wybitnych walorach krajobrazowych. Obejmuj ący takie formy u Ŝytkowania, jak tereny obj ęte przyrodnicz ą ochron ą rezerwatow ą, lasy i zalesienia, ł ąki, bagna, doliny rzek, nieu Ŝytki. Opis obszaru nale Ŝą cego do strefy: Tereny le śne w obr ębie parku, tereny mi ędzy wsiami Dur ąg-Dziadyk, teren koło Janowca-Rudna, dolina rzeczki Gizeli i Dylewki. Cele Parku realizowane w tej strefie: Realizacja celów przyrodniczo-ekologicznych, dydaktycznych i w ograniczonym stopniu turystyka (przyrodnicza, wędrowna, rowerowa, konna, narciarstwo biegowe, agroturystyka). Działania ochronne: Wskazane jest utrzymanie krajobrazu naturalnego lub przywrócenie charakteru do niego zbli Ŝonego. Poza terenami rezerwatowymi, zaleca si ę gospodark ę le śno-roln ą ekstensywn ą z zachowaniem wszelkich walorów krajobrazowych, kształtowanie naturalnego krajobrazu le śnego z zachowaniem i uczytelnieniem powi ąza ń widokowych i malowniczo ści krajobrazu na terenach o najwi ększej atrakcyjno ści krajobrazowej, kształtowanie zró Ŝnicowanego krajobrazu rolniczego, zachowaniu grup zieleni śródpolnej, renaturalizowaniu zabagnie ń, linii brzegowej cieków i zbiorników wodnych, utrzymaniu zró Ŝnicowanej linii brzegowej lasu, umo Ŝliwieniem dost ępno ści terenów o najlepszym mikroklimacie np. strefy brzegowej lasów. Planowane nasadzenia i ewentualne zalesiania winny by ć analizowane pod k ątem ochrony widokowej. Zabudowa: Istniej ąca zabudowa winna by ć rewaloryzowana zgodnie z regionalnym charakterem. Wskazane jest niedopuszczenie nowej zabudowy na tym terenie, likwidacja (w miar ę mo Ŝliwo ści) elementów dysharmonijnych i dewaloryzuj ących (np. linie energetyczne, wysypiska śmieci, Ŝwirownie itp.).

Strefa K-II - Zachowawcza ochrona krajobrazowa. Charakterystyka strefy: Dziennik Urz ędowy - 364 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Krajobraz naturalno-kulturowy, o wybitnych warto ściach krajobrazowych rozwijaj ący si ę w sposób najbardziej tradycyjny, harmonijny. S ą to obszary' o czytelnym historycznym układzie wsi chłopskich i maj ątków z licznymi zalesieniami, grupami i szpalerami śródpolnymi. Opis obszaru nale Ŝą cego do strefy: Okolice na południe od Dziadyka i Jankowca-Rudna, okolice Pobórza i Owczarni, okolice na wschód od Pietrzwaldu. okolice Wysokiej Wsi, Glaznot. Wygody, Wi śniowa. Zakurzewa, Lubstynka, Stegny, Lubstyna, Złotowa, Czerlina, Jagodzin, Szczepankowa (gm. Lubawa.) Klonówka, Klonowa - Gi ętlewa, Marwaldu-Fiugajek. Cele Parku realizowane w tej strefie: Głównie ochrona fizjonomii krajobrazu i walorów kulturowych. Turystyka krajoznawcza (piesza, rowerowa, konna, narciarstwo biegowe), narciarstwo zjazdowe, agroturystyka. Działania ochronne: Wskazane jest utrzymanie i przywrócenie harmonijnego, tradycyjnego krajobrazu kulturowego z licznymi elementami krajobrazu naturalnego. Wskazane jest porz ądkowanie i rewaloryzacja elementów krajobrazu (np. zabadowy, alei i szpalerów, podziału pól), likwidacja czy minimalizacja efektów (w miar ę mo Ŝliwo ści), elementów niezgodnych z tradycyjnym charakterem i funkcjami Parku Krajobrazowego (dysharmonijna zabudowa, infrastruktura naziemna), zachowanie wszelkich powi ąza ń widokowych i dost ępno ści terenowej. Zabudowa: Istniej ąca zabudowa winna by ć rewaloryzowana zgodnie z regionalnym charakterem. Dopuszcza si ę mo Ŝliwo ść odtworzenia dawnych siedlisk w ich dawnym zarysie, z zachowaniem tradycyjnego typu zabudowy, bez mo Ŝliwo ści parcelacji terenu na potrzeby tworzenia nowych siedlisk.

K III - Cz ęś ciowa ochrona krajobrazowa. Charakterystyka strefy: Tereny rolne o przeci ętnych walorach krajobrazowych, mało urozmaiconej rze źbie, tereny o gospodarce wielkoobszarowej i tereny o gospodarce chłopskiej. Opis obszaru nale Ŝą cego do strefy: Pozostałe tereny w granicach otuliny, które s ą obecnie w Obszarze chronionego Krajobrazu Wzgórz Dylewskich. Cele Parku realizowane w tej strefie: Ochrona krajobrazu kulturowego - zachowanie tradycyjnych form u Ŝytkowania terenu, turystyka krajoznawcza, pobytowa. Działania ochronne: W miar ę mo Ŝliwo ści harmonijny rozwój z zachowaniem podziału pól i szpalerów śródpolnych. Tereny zdegradowane wymagaj ą rewaloryzacji i rekultywacji. Zabudowa: Dopuszcza si ę zabudow ę z zachowaniem zasad ochrony funkcjonowania otuliny. Wskazane jest wykorzystanie istniej ących historycznych na zaplecze turystyczne dla terenów Parku krajobrazowego.

7. Zalecenia ochrony i rewaloryzacji dziedzictwa kulturowego.

Krajobraz kulturowy i jego poszczególne elementy podlegaj ą ochronie prawnej na mocy ustawy o ochronie dóbr kultury i muzeach z roku 1962 (nowelizacja z 1990 r., z pó źniejszymi zmianami):

- art. 4 „jako dobra kultury wpisane do rejestru zabytków i jako dobra kultury posiadaj ące oczywisty charakter zabytkowy”, - art. 5 pkt 1-11 dotyczy poszczególnych obiektów; oraz pkt 12 - jako krajobraz kulturowy.

W zwi ązku z brakiem obowi ązuj ących przepisów wykonawczych, precyzuj ących zasady ochrony, proponuje si ę, w formie opracowania autorskiego, przedstawione poni Ŝej zalecenia dotycz ące ochrony i rewaloryzacji dziedzictwa kulturowego. Na obszarze Parku Krajobrazowego ochronie podlega cały zasób dziedzictwa kulturowego. Ochrona dziedzictwa kulturowego obejmuje w cało ści historyczn ą sie ć osadnicz ą i sie ć dróg wraz z towarzysz ącymi alejami, zachowany historyczny rozłóg pól z zadrzewieniami śródpolnym oraz poszczególne zespoły i elementy: zespoły ko ścielne, zało Ŝenia dworsko-pałacowe z parkami i folwarkami, zabudow ę wiejsk ą, zabytki techniki, cmentarze i zabytki archeologiczne. Ochronie podlegaj ą tak Ŝe historyczne funkcje obejmuj ące tradycyjn ą gospodark ę roln ą, hodowlan ą, le śną, funkcje mieszkaniowe i usługowe z utrzymaniem, stosownie do lokalizacji, dawnej skali oraz zgodno ści z ochron ą przyrody. Wszelkie ingerencje w zakresie dziedzictwa kulturowego musz ą by ć bezwzgl ędnie konsultowane i uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Teren Parku ma być obszarem umiarkowanego zainwestowania, stref ą ciszy przeznaczon ą na cele poznawczo-naukowe, klimato- i fitoterapii, turystyki z zachowaniem istniej ących funkcji gospodarczych (uprawnych, hodowlanych, le śnych) na poziomie nie zagra Ŝaj ącym warto ściom środowiska przyrodniczo-kulturowego. Program zagospodarowania turystycznego Parku powinien by ć ści śle powi ązany z warto ściami kulturowymi.

7.1. Strefy ochrony dziedzictwa kulturowego.

Kategoria ochrony walorów kulturowych (B) obejmuje pięć stref, z których główne oznaczono BI (pełna ochrona konserwatorska) i BII (cz ęś ciowa ochrona konserwatorska) i pokazano na planszy podstawowej planu ochrony. Poni Ŝej przedstawiono charakterystyk ę poszczególnych stref ochrony dziedzictwa kulturowego w nast ępuj ącym układzie: - opis elementów obj ętych ochron ą, - działania naprawcze i ochronne. Obiekty nale Ŝą ce do poszczególnych stref wymienione s ą w operacie walorów kulturowych i krajobrazowych.

Dziennik Urz ędowy - 365 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Strefa BI - Pełna ochrona konserwatorska. Dotyczy układu przestrzennego i elementów jednostek osadniczych o wyró Ŝniaj ących si ę warto ściach kulturowo- krajobrazowych. Obejmuje form ę, substancj ę, tre ść historyczn ą i w miar ę mo Ŝliwo ści funkcje obiektów. Obowi ązuje nakaz przywrócenia lub zachowania historycznego stanu, ewentualnie do niego zbli Ŝonego.

Strefa BII - Cz ęś ciowa ochrona konserwatorska. Dotyczy układu przestrzennego i /lub/ elementów jednostek osadniczych o wyró Ŝniaj ących si ę lub znacznych warto ściach kulturowo-kraj obrazowych, cz ęś ciowo przekształconych. Obejmuje głównie form ę, w miar ę mo Ŝliwo ści tak Ŝe substancj ę, tre ść historyczn ą i funkcje. Obowi ązuje zachowanie skali i charakteru obiektu z mo Ŝliwo ści ą rozbudowy z zastosowaniem tradycyjnych form i jako kontynuacja istniej ącego układu.

Strefa BIII - Ochrona elementów układu, pełnej ekspozycji i tre ści historycznych. Dotyczy elementów układów przestrzennych. Obowi ązuje zachowanie dotychczasowego charakteru krajobrazowego z mo Ŝliwo ści ą wprowadzania nowych funkcji i form nie powoduj ących negatywnych zmian w krajobrazie.

Strefa BIV - Pełna ochrona archeologiczna. Dotyczy zlokalizowanych stanowisk archeologicznych (grodziska i kurhany) i okre śla teren, na którym obowi ązuje całkowity zakaz lokalizacji inwestycji trwałych i tymczasowych.

Strefa BV - Ochrona widokowa. Dotyczy otoczenia zabytkowych układów przestrzennych o du Ŝych warto ściach krajobrazowych, okre śla teren, na którym obowi ązuj ą o graniczenia w zagospodarowaniu przestrzennym pozwalaj ące zachowa ć warto ści widokowe ww. układów przestrzennych.

7.2. Zalecenia kształtowania architektury regionalnej.

W ramach ochrony układów ruralistycznych i sylwety zabudowy winny obowi ązywa ć nast ępuj ące zasady:

- w obr ębie zachowanych tradycyjnych zespołów zabudowy - zakaz zmiany rozplanowania zabudowy na działce, zmiany kubatury budynków (dopuszcza si ę zmian ę kubatury na terenie otuliny z zachowaniem tradycyjnych proporcji), zmiany kształtu starej stolarki okiennej i drzwiowej, zmiany pokrycia dachu. Wszelkie remonty winny by ć wykonywane z zastosowaniem tradycyjnych materiałów (kamie ń, cegła, drewno, dachówka ceramiczna), - nowe realizacje winny nawi ązywa ć do tradycyjnych form z zachowaniem dotychczasowej skali, charakteru budownictwa, rozplanowania zabudowy w obr ębie siedliska, linii zabudowy. Na terenie Parku Krajobrazowego obowi ązuje zakaz wprowadzania du Ŝych kubatur. Na terenie otuliny dopuszcza si ę wprowadzanie wi ększej kubatury z zachowaniem skali, proporcji i materiałów charakterystycznych dla regionu, - budownictwo mieszkaniowe z czerwonej cegły licowano lub tynkowane winno spełnia ć nast ępuj ące warunki: 1- lub 1,5- kondygnacyjny, niska piwnica, rzut wydłu Ŝonego prostok ąta, wysoki dach z zachowaniem odpowiednich k ątów spadku, tradycyjne pokrycie dachu (dachówka ceramiczna czerwona, ew. dachówka szara na terenie Ziemi Lubawskiej, a tak Ŝe dopuszcza si ę dawne sposoby pokrycia), tradycyjny kształt i podział otworów okiennych i drzwi, - budownictwo gospodarcze winno zachowa ć tradycyjn ą kubatur ę, budowane z drewna, kamienia, cegły (licowane lub tynkowane), z wysokim dachem tradycyjnym pokryciem (jak budownictwo mieszkaniowe), - budownictwo usługowe podlega takim zasadom jak budownictwo mieszkaniowe z dopuszczeniem zabudowy do dwóch kondygnacji, - wskazane jest okre ślenie funkcjonalnego podziału działek z wprowadzeniem tradycyjnych elementów: np. ogródek ozdobny, warzywnik, sad, tereny gospodarcze, - w obiektach obj ętych pełn ą ochron ą konserwatorsk ą w przypadku odbudowy nieistniej ącej architektury o szczególnym znaczeniu, wskazane jest odtworzenie dawnej historycznej formy (np. dwór, pałac), - w obiektach o mniej rygorystycznej ochronie mo Ŝliwa jest stylizowana współczesna architektura.

W ramach propagowania dobrych wzorów postuluje si ę opracowanie przez specjalistów z zakresu architektury i konserwacji zabytków - katalogów budownictwa mieszkalnego, gospodarczego, usługowego, obejmuj ących form ę zabudowy i układ przestrzenny, dostosowanych do lokalnych warunków z zachowaniem specyfiki regionów kulturalno-historycznych (Mazury i Ziemia Lubawska). Wszelkie prace zwi ązane z obiektami obj ętymi ochron ą wymagaj ą uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

8. Zasady rozwoju sieci osadniczej.

Park obejmuje cz ęść obszarów czterech gmin województwa: Ostródy, Lubawy, D ąbrówna i Grunwaldu. Wszystkie miejscowo ści le Ŝą ce w granicach Parku maj ą charakter wiejski. Plan ochrony nie wnosi wniosków o zmiany w funkcjonowaniu sieci osadniczej. Fizycznie istniej ąca sie ć osadnicza nie koliduje z zadaniami ochronnymi Parku (wył ączaj ąc problemy infrastruktury technicznej i dysharmonijnej zabudowy). Dotyczy to zarówno mieszkalnictwa, jak i usług. Umiarkowany rozwój miejscowo ści, przede wszystkim w kierunku polepszania standardu Ŝycia (zwodoci ągowanie, oczyszczalnie ścieków, składowanie odpadów), odzyskiwanie walorów kulturowych (remonty, rewaloryzacje, odbudowy) oraz przystosowanie do potrzeb turystyki (budowa urz ądze ń turystycznych, rozwój agroturystyki) byłby z korzy ści ą zarówno dla mieszka ńców, jak i obszaru Parku. Warunki, na jakich mo Ŝe rozwija ć si ę osadnictwo poddane s ą w ustaleniach dotycz ących poszczególnych stref przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych oraz w operacie walorów kulturowych i krajobrazowych. Dziennik Urz ędowy - 366 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

W Parku dopuszcza si ę now ą zabudow ę jedynie w strefie PIII, w granicach zwartej zabudowy wsi i ewentualne odtworzenia nieistniej ących ju Ŝ siedlisk, po uzgodnieniu z Dyrektorem ZPK. W strefie E, podobnie, dopuszcza si ę now ą zabudow ę w granicach zwartej zabudowy wsi i ewentualne odtworzenia nieistniej ących ju Ŝ siedlisk, po uzgodnieniu z Dyrektorem ZPK. W strefie PIV (pozostałe tereny otuliny Parku) zaleca si ę warunki lokalizacji nowej zabudowy jak wy Ŝej. Wszelkie odst ępstwa od tej zasady musz ą by ć zgodne z obowi ązuj ącymi planami zagospodarowania przestrzennego, zgodne z wytycznymi dotycz ącymi formy zabudowy zawartymi w operacie ochrony walorów kulturowych i krajobrazowych oraz winny uzyska ć zgod ę Dyrektora ZPK. Nale Ŝy unika ć sytuowania turystycznej bazy pobytowej na terenie Parku, wykorzystuj ąc do tego celu obiekty pałacowe i inne w obszarze ochrony krajobrazu.

9. Zasady funkcjonowania turystyki.

Na obszarze Parku przebywa ć mo Ŝe jednocze śnie 4 tysi ące turystów (pobyt - 70%, przejazd - 30%). Zalecanymi formami turystyki na terenie Parku s ą formy o charakterze krajoznawczym edukacyjnym (turystyka przyrodnicza, turystyka w ędrowna rowerowa, piesza, konna, narciarstwo biegowe, zjazdowe). Do obiektów turystycznych obsługuj ących dopuszczone formy turystyki powinny nale Ŝeć: małe hoteliki i pensjonaty, pokoje go ścinne, campingi, pola namiotowe, trwałe obiekty gastronomiczne, obiekty małej gastronomii, parkingi, wyci ągi i zjazdowe trasy narciarskie, trasy narciarstwa nizinnego, ście Ŝki rowerowe, szlaki piesze, turystyczne i spacerowe punkty widokowe, oznakowanie. Terenami głównego zainwestowania, czyli lokalizacji bazy pobytowej turystyki powinny by ć tereny powi ązane bezpo średnio z istniej ącymi jednostkami osadniczymi.

W rejonie Miejscowi ści Marwałd-Tułodziad i złotowo-Omulew, w powi ązaniu z drog ą Lubawa-Pawłowo poza granicami Parku moga by ć poza w/w lokalizowane równie Ŝ inne obiekty towarzysz ące turystyce (stacje bnzynowe, zakłady obsługi technicznej i inne). Przy grogach publicznych mog ą by ć lokalizowane parkingi i mała gastronomia. Obiekty agroturystyczne do kilkunastu miejsc noclegowych mog ą by ć tworzone bez ogranicze ń w oparciu o istniej ące zagrody rolnicze.

10. Zasady rozwoju funkcji gospodarczych Parku i otuliny. Działalno ść produkcyjna. Rzemiosło.

Na terenie Parku dopuszcza si ę lokalizacj ę nieuci ąŜ liwych zakładów rzemiosła usługowego i drobnej produkcji, adaptowanych lub lokalizowanych w obr ębie istniej ącej zabudowy wiejskiej. Na obszarze chronionego krajobrazu dopuszcza si ę lokalizacj ę nieuci ąŜ liwych obiektów działalno ści produkcyjnej oraz rzemiosła usługowego. Zakłady funkcjonuj ące na terenie Parku spełnia ć musz ą obowi ązuj ące przepisy, w tym wymogi ochrony środowiska, swoj ą skal ą i charakterem nawi ązywa ć do istniej ących obiektów, wpisywa ć si ę harmonijnie w krajobraz. W otulinie dopuszcza si ę niezb ędn ą działalno ść gospodarcz ą dla obsługi mieszka ńców i dopuszczonych w parku funkcji, oraz inn ą działalno ść gospodarcz ą powi ązan ą z celami Parku, pod warunkiem spełnienia wymogów w zakresie ochrony środowiska i krajobrazu.

Rolnictwo Dla obszaru całego Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich: - dopuszcza si ę lokalizacj ę obiektów produkcji zwierz ęcej (fermy drobiu, trzody chlewnej, bydła) w technologii ściółowej o obsadzie maksymalnej 2DJP/ha u Ŝytków rolnych, a koncentracja zwierz ąt w jednym kompleksie produkcyjnym nie mo Ŝe przekroczy ć 200 DJP, - dla kompleksów o wielko ści ponad 100 DJP konieczne jest wykonanie oceny oddziaływania na środowisko, - zakazuje si ę realizacji ferm zwierz ąt futerkowych, - zakazuje si ę rozlewania gnojowicy (z wyj ątkiem nawo Ŝenia własnych gruntów), - wskazane jest wprowadzanie zasad rolnictwa zintegrowanego i rolnictwa ekologicznego oraz agroturystyki. Nale Ŝy d ąŜ yć do utrzymania struktury średnich i du Ŝych indywidualnych gospodarstw rolnych w których istnieje mo Ŝliwo ść utrzymania prawidłowych proporcji mi ędzy produkcj ą ro ślinn ą i zwierz ęcą. Gospodarstwa takie stwarzaj ą lepsze mo Ŝliwo ści wdra Ŝania rolnictwa zintegrowanego i ekologicznego na terenie Parku.

Dla obszaru Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich: - nie nale Ŝy lokalizowa ć baz obsługi techn. i warsztatów naprawy sprz ętu rolniczego.

Dla obszaru chronionego krajobrazu Wzgórz Dylewskich: 1) postuluje si ę utrzymanie działalno ści Zakładu „Bałcyny” (UW-M Olsztyn), 2) akceptuje si ę obecne zagospodarowanie areałów byłych PGR-ów, obecnie we władaniu AWRSP Oddział w Olsztynie, 3) tuczarnia trzody chlewnej w Zaj ączkach ze wzgl ędu na swoje poło Ŝenie podlega rygorom ochrony środowiska obowi ązuj ącym na terenie Parku. Warunkiem kontynuowania działalno ści jest rezygnacja z technologii gnojowicowej.

Le śnictwo Podstaw ą prowadzenia gospodarki le śnej w PKWD jest „Plan Urz ądzania Lasu” sporz ądzony wg stanu na 1.01.1993 r., zgodnie z zasadami Instrukcji Urz ądzania, Hodowli i Ochrony Lasu (Zarz ądzenie Dyrektora Generalnego Lasów Pa ń- stwowych z dnia 14 lutego 1995 r. w sprawie doskonalenia gospodarki le śnej na podstawach ekologicznych) uwzgl ędniaj ący wszystkie aspekty przyrodnicze i ekologiczne zmierzaj ące do utrzymania walorów krajobrazowo-przyrodniczych tego obszaru.

11. U Ŝytkowanie terenu. Gospodarka gruntami.

Na terenie Parku dominuj ącym u Ŝytkownikiem gruntów jest Administracja Lasów Pa ństwowych, która włada 52,50% powierzchni gruntów Parku. Dziennik Urz ędowy - 367 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Na terenie obszaru chronionego krajobrazu dominuj ącymi wła ścicielami gruntów s ą osoby fizyczne. Ich grunty zajmuj ą 49,99% ogólnej powierzchni. Na terenie Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich dominuj ą lasy i zadrzewienia, które zajmuj ą 55,80 % powierzchni całkowitej Parku i s ą to zwarte kompleksy le śne. Dominuj ące na terenie otuliny u Ŝytki rolne zajmuj ą ł ącznie 83,30% jej powierzchni. Zasady ochrony i kształtowania krajobrazu parku zawarte w planie ochrony oraz zwi ązane z tym nakazy i zakazy wywołuj ą skutki prawne, w postaci ewentualnych wykupów, zamian, odszkodowa ń, rekompensat itp., w trybie okre ślonym ustawowo.

12. Infrastruktura techniczna.

12.1. Komunikacja.

W planie ochrony postuluje si ę adaptacj ę wewn ętrznego systemu komunikacyjnego Parku i jego powi ązania z układem zewn ętrznym. Dla zmniejszenia zagro Ŝeń dla środowiska i walorów parku postuluje si ę:

- ograniczenia ruchu i zakaz zatrzymania pojazdów zwi ązane z zanieczyszczeniem środowiska i hałasem oraz -ochron ę zwierz ąt przechodz ących swoimi ci ągami przez drogi kołowe. - ograniczenie uci ąŜ liwo ści hałasu i zanieczyszcze ń powietrza poprzez tworzenie pasów zieleni izolacyjnej przy drogach krajowych przechodz ących przez Park lub w bezpo średnim s ąsiedztwie, - nale Ŝy wprowadzi ć zakaz u Ŝywania ŜuŜla i popiołów do ulepszenia nawierzchni dróg, stosowa ć za ś materiały naturalne takie jak Ŝwir i kruszywo naturalne.

12.2. Gospodarka wodno-ściekowa.

Gospodarka wodna. Sprzyjaj ące warunki hydrogeologiczne i dobra jako ść wód wgł ębnych daj ą podstawy do programowania zbiorowego zaopatrzenia w wod ę wszystkich jednostek osadniczych z wodoci ągów lokalnych b ądź grupowych. W celu ochrony środowiska jak równie Ŝ standardu Ŝycia ludno ści nale Ŝy d ąŜ yć do obj ęcia mo Ŝliwie całej ludno ści Parku sieci ą wodoci ągow ą. Na terenach bez izolacji od u Ŝytkowych warstw wodono śnych b ądź izolacji nieci ągłej i terenach zainwestowanych zaleca si ę budow ę uj ęć wody grupowych, stacji wodoci ągowych oraz sieci wodoci ągowych równolegle z rozwi ązaniem gospodarki ście- kowej.

Gospodarka ściekowa. Zaleca si ę rozwi ązanie w 1-szym etapie gospodarki ściekowej w miejscowo ściach poło Ŝonych na terenach bez izolacji od uŜytkowych warstw wodono śnych b ądź izolacji nieci ągłej. Dotyczy miejscowo ści i Marwałd, Tułodziad, Fiugajki, Wierzbica, Rumieniec, Gutowo. Ścieki bytowo-gospodarcze ze wszystkich obiektów w zabudowie zwartej i rozproszonej powinny by ć odprowadzane do kanalizacji sanitarnej zbiorczej, a wszelkie inne rozwi ązania w zakresie gospodarki ściekowej powinny by ć poprzedzone szczegółowymi badaniami hydrogeologicznymi wskazuj ącymi mo Ŝliwo ści odprowadzenia ścieków.

12.3. Zaopatrzenie w gaz. Planowane jest obj ęcie sieci ą gazow ą całego obszaru Parku. Postuluje si ę przechodzenie na opalanie gazem b ądź olejem opałowym.

12. 4. Elektroenergetyka. Istniej ący układ sieci energetycznych w wystarczaj ący sposób zabezpiecza obecne i przyszłe (przy zało Ŝeniu umiarkowanego rozwoju) potrzeby elektroenergetyczne miejscowo ści zlokalizowanych w obszarze Parku.

12.5. Gospodarka odpadami. Sie ć osiedle ńcza Parku winna by ć zaopatrzona w pojemniki (kontenerowe lub inne) wywo Ŝone do miejsca składowania lub przerobu. Aktualnie proponuje si ę wykorzystanie, jako miejsce deponowania odpadów, istniej ącego wysypiska w okolicy Rudna. Niezb ędne jest oczyszczenie pozostałego obszaru Parku zalegaj ących tam na wysypiskach niezorganizowanych oraz rozproszonych po całym terenie.

Dziennik Urz ędowy - 368 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 369 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

149 ROZPORZ ĄDZENIE Nr 4 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 14 stycznia 2005 r.

w sprawie Planu Ochrony Mazurskiego Parku Krajobrazowego.

Na podstawie art. 19 ust. 6, art. 20 ust 4, art. 154 ust 3 1) dyrektora Mazurskiego Parku Krajobrazowego do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. wdro Ŝenia i realizacji ustale ń Planu Ochrony; U. Nr 92, poz. 880), zarz ądza si ę co nast ępuje: 2) Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody do § 1. Ustanawia si ę „Planu Ochrony Mazurskiego Parku sprawowania ogólnego nadzoru nad wykonaniem Krajobrazowego", zwany dalej Planem Ochrony. rozporz ądzenia;

§ 2. 1. Plan Ochrony składa si ę: 3) Burmistrzów Miasta i Gminy Mikołajki, Orzysz, Pisz i Ruciane Nida, Wójtów Gmin Mr ągowo, Piecki i 1) z tekstu planu, stanowi ącego zał ącznik Nr 1 do Świ ętajno oraz Starostów w Mr ągowie, Piszu i rozporz ądzenia; Szczytnie do przestrzegania zasad i wytycznych Planu Ochrony i współdziałania w realizacji celów 2) z rysunku planu w skali 1:25000, stanowi ącego funkcjonalnych Mazurskiego Parku Krajobrazowego. zał ącznik Nr 2 do rozporz ądzenia. § 4. Trac ą moc: 2. Plan Ochrony zawiera: 1) rozporz ądzenie Nr 23 Wojewody Olszty ńskiego z dnia 1) dane ogólne; 8 lutego 1994 r. w sprawie zatwierdzenia Planu Zagospodarowania Przestrzennego Mazurskiego 2) cele ochrony; Parku Krajobrazowego w cz ęś ci obejmuj ącej tereny poło Ŝone w granicach woj. Olszty ńskiego (Dz. Urz. 3) zagro Ŝenia dla przyrody i krajobrazu Parku; Woj. Olszty ńskiego z 1994 r. Nr 8, poz. 78);

4) wskazanie obszarów realizacji działa ń ochronnych; 2) rozporz ądzenie Nr 67 Wojewody Suwalskiego z dnia 23 wrze śnia 1993 r. w sprawie zatwierdzenia Planu 5) obszary i sposoby ich udost ępniania dla celów Zagospodarowania Przestrzennego Mazurskiego naukowych, dydaktycznych, edukacyjnych, Parku Krajobrazowego w cz ęś ci obejmuj ącej tereny turystycznych i innych form gospodarowania; poło Ŝone W granicach WOJ. Suwalskiego (Dz. Urz. Woj. Suwalskiego z 1993 r. Nr 29, poz. 193). 6) ustalenia do studiów uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, decyzji o § 5. Rozporz ądzenie wchodzi w Ŝycie po upływie warunkach zabudowy miejscowych planów 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym zagospodarowania przestrzennego województwa. Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego.

§ 3. Zobowi ązuje si ę: Wojewoda Warmi ńsko-Mazurski Stanisław Szatkowski

Zał ącznik Nr 1 do rozporz ądzenia Nr 4 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 14 stycznia 2005 r.

PLAN OCHRONY MAZURSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO.

Rozdział 1 Dane Ogólne.

§ 1. Podstawa prawna.

Mazurski Park Krajobrazowy został utworzony na mocy uchwały Wojewódzkich Rad Narodowych w Suwałkach z dnia 5 grudnia 1977 r. (Dz. Urz. WRN w Suwałkach Nr 8, poz. 36) i w Olsztynie z dnia 8 grudnia 1977 r. (Dz. Urz. WRN Nr 11, poz. 51). Obydwie uchwały zostały opublikowane w obwieszczeniu Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 30 marca 1999 r. w sprawie wykazu obowi ązuj ących aktów prawa miejscowego wydanych przez dniem 1 stycznia 1999 r. przez b. Wojewódzkie Rady Narodowe, b. Prezydia Wojewódzkich Rad Narodowych oraz Wojewodów: Olszty ńskiego, Elbl ąskiego, Suwalskiego, Ciechanowskiego, Ostroł ęckiego oraz Toru ńskiego (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. Nr 15, poz. 122).

Dziennik Urz ędowy - 370 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

§ 2. 1. Poło Ŝenie fizyczno-geograficzne wg regionalizacji przyrodniczo-le śnej i podziału administracyjnego.

Mazurski Park Krajobrazowy wg podziału J. Kondrackiego na regiony fizyczno-geograficzne znajduje si ę na terenie Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, Pojezierza Mr ągowskiego i Równiny Mazurskiej (cz ęść południowa Polski). Mazurski Park Krajobrazowy poło Ŝony jest w Podobszarze Ni Ŝu Wschodnio-Europejskiego w Prowincji Ni Ŝu Wschodnio- Bałtyckiego w Podprowincji Pojezierza Wschodnio-Bałtyckiego, w Regionie Pojezierza Mazurskiego wchodzi w skład mezoregionów Wielkich Jezior Mazurskich, Pojezierza Mr ągowskiego i Równiny Mazurskiej. Pod wzgl ędem regionalizacji przyrodniczo-le śnej Mazurski Park Krajobrazowy poło Ŝony jest w Krainie II Mazursko-Podlaskiej w Dzielnicy Pojezierza Mazurskiego i Równiny Mazurskiej. Pod wzgl ędem podziału administracyjnego Kraju, obszar Parku poło Ŝony jest w województwie warmi ńsko-mazurskim na terenie powiatów Mr ągowo, Pisz i Szczytno w gminach: Piecki, Mikołajki, Mr ągowo, Ruciane Nida, Pisz, Orzysz, Świ ętajno.

2. Powierzchnia Parku Krajobrazowego wynosi 53 655 ha, jego otuliny (strefy ochronnej)18 608 ha. mr ągowski obejmuje 26 814 ha ( - 15 326 ha, gmina Mikołajki - 10 740 ha, gmina Mr ągowo - 748 ha). W granicach powiatu Pisz znajduje si ę 25 486 ha (gmina Ruciane-Nida - 14 706 ha, gmina Pisz - 9 270 ha, gmina Orzysz - 1510 ha). W powiecie szczycie ńskim do Parku nale Ŝy 1355 ha gruntów z terenu gminy Świ ętajno. Powierzchnia lasów na terenie Parku wynosi 29 tys. ha, rzeki i jeziora zajmuj ą 18 tys. ha, reszta to u Ŝytki rolne.

3. Granice (zał ącznik mapowy).

4. Cele rozwoju obszaru Parku.

„ za podstawowe cele rozwoju obszaru Mazurskiego Parku Krajobrazowego plan uznaje:

1) osi ągni ęcie stanu pełnej równowagi środowiska na terenach o szczególnych walorach przyrodniczych oraz utrwalenie warto ści Parku, jako bardzo cennego obiektu przyrodniczego i kulturowego dla nauki i edukacji ekologicznej społecze ństwa,

2) zachowanie swoistych cech krajobrazu pojeziernego, jego warto ści krajoznawczych i turystycznych oraz doprowadzenie do wła ściwego zagospodarowania turystycznego terenów parku i otuliny,

3) ustanowienie na cz ęś ci terenów Parku - Mazurskiego Parku Narodowego,

4) tworzenie wła ściwych warunków Ŝycia stałym mieszka ńcom Parku,

5) optymalne wykorzystanie potencjału gospodarczego gruntów rolnych i le śnych oraz wód powierzchniowych lecz w warunkach podporz ądkowania wymogom ochrony przyrody i krajobrazu.

Funkcje obszaru Parku.

Plan przyjmuje, Ŝe podstawowymi funkcjami Parku b ędą:

działania na rzecz ochrony i rewaloryzacji środowiska przyrodniczego i krajobrazu,

prace badawczo-naukowe i działania dydaktyczne w zakresie ekologiczno-przyrodniczym, geograficzno- krajoznawczym i historycznym,

prowadzenie gospodarki rolnej, le śnej i rybackiej oraz turystycznej na warunkach wymaganych przez ochron ę środowiska i krajobrazu.

Środowisko – zasady ochrony.

Ogólna ocena stanu środowiska, przedstawiona w cz ęś ci informacyjnej planu, wskazuje na znaczne uszczuplenie bogactwa świata ro ślin i zwierz ąt Parku, obni Ŝenie warto ści wielu ekosystemów wodnych i le śnych, a tak Ŝe na dewaloryzacj ę fragmentów krajobrazu. Podstaw ę takiego wniosku stanowi ą porównania wyników obserwacji i bada ń, jakie były prowadzone w latach 1980 - 2004. Nale Ŝy wi ęc stwierdzi ć, Ŝe środowisko Parku, przy obecnych trendach rozwojowo-cywilizacyjnych i równoczesnym braku radykalnych działa ń ochronnych, b ędzie skazane na nieodwracalne zmiany i utrat ę wymienionych warto ści. W celu okre ślenia potrzeb, kierunków i zakresu takich działa ń przeprowadzono podział Parku i otuliny na strefy, wyró Ŝniaj ące si ę pod wzgl ędem warto ści przyrodniczych i krajobrazowych. Powy Ŝszy podział jest naniesiony na rysunek planu. Wokół jezior Parku i wzdłu Ŝ rzeki Krutyni wyznaczono ponadto tereny, które winny by ć uznane za ich strefy ochronne, przeciwdziałaj ące spływom substancji biogennych powoduj ących eutrofizacj ę. Działania ochronne na rzecz innych elementów środowiska znajduj ą si ę:

- dla lasów - w dziale dotycz ącym gospodarki le śnej, - dla gleb - nie okre ślono, poniewa Ŝ dostateczny zakres znajduje si ę w odno śnych ustawach, - dla atmosfery - w dziale „Ciepłownictwo”.

Dziennik Urz ędowy - 371 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Waloryzacja terenów Parku i otuliny.

Strefa o symbolu OB.( strefa zerowa B) - to cz ęść Parku o najwy Ŝszych warto ściach przyrodniczych w skali europejskiej, gdzie znajduj ą si ę najwi ększe skupiska unikalnych ekosystemów, ro ślin i zwierz ąt. Obszary te obejmuj ą istniej ące lub projektowane rezerwaty biosfery wraz z ich strefami buforowymi. Ka Ŝda strefa zerowa B ma własn ą numeracj ę. Powinna przewa Ŝać tu funkcja naukowo-dydaktyczna z silnym ograniczeniem zwiedzania i to po specjalnie wyznaczonych szlakach z przygotowanym przewodnikiem. Zaliczono do tej strefy rezerwaty „Łuknajno” (O B1) i „Krutynia Dolna” (O B2).

Strefa o symbolu OR.(strefa zerowa R) rezerwatowa - to cz ęść Parku obejmuj ąca istniej ące i projektowane rezerwaty przyrody wraz z ich strefami buforowymi lub tereny o podobnie wysokich walorach przyrodniczych. Ka Ŝda strefa zerowa rezerwatowa posiada własn ą numeracj ę. Wyró Ŝniono na terenie Parku dwana ście takich stref, które posiadaj ą najwy Ŝsze walory przyrodnicze w skali krajowej. W tej grupie np. strefy OR6 i OR12 maj ą istotne znaczenie ekologiczne jako jedyne zbiorniki wodne w rejonach sandrowych.

Strefa o symbolu I E (strefa pierwsza ekologiczna) - obejmuje du Ŝą cz ęść obszarów le śnych Parku, niektóre cenne przyrodniczo tereny rolnicze wraz z ich terenami zabudowanymi oraz cenniejsze tereny wodne. Obszary tej strefy odgrywaj ą olbrzymi ą rol ę w równowadze ekologicznej Parku, stanowi ąc ostoj ę wielu rzadkich gatunków ro ślin i zwierz ąt. W śród lasów tej strefy na wyró Ŝnienie zasługuj ą kompleksy na południe i zachód od wsi Lipowo oraz dalej w strefie ochronnej wspomnianych ju Ŝ wcze śniej Krzywych Gór, nast ępnie lasy mi ędzy Iznot ą i Mikołajkami, lasy PAN w Popielnie oraz tzw. Las Łuknia ński. Wśród terenów wodnych na uwag ę zasługuje bardzo czyste ( I klasy czysto ści) jezioro Kuc, wraz z malowniczym rejonem wokół niego oraz jezioro Du Ŝe. Natomiast na wyró Ŝnienie w tej strefie zasługuj ą tak Ŝe tereny rolnicze okolic Bobrówka i Nowej Ukty, gdzie znajduje si ę najwi ększa populacja bociana białego w Parku. Strefa pierwsza ekologiczna obejmuje te Ŝ wi ększe wyspy na jeziorach, mi ędzy innymi Szeroki Ostrów, który powinien by ć poddany specjalnemu urz ądzeniu przyrodniczemu. W strefie I E wprowadza si ę całkowity zakaz wyznaczania nowych siedlisk budowlanych oraz wymóg zweryfikowania wyznaczonych w planach gmin siedlisk budowlanych.

Strefa o symbolu I K (strefa pierwsza krajobrazowa) obejmuje bardzo cenne pod wzgl ędem krajobrazowy tereny Parku. Znalazły si ę tu du Ŝe akweny jak Śniardwy i Bełdany, gdzie przewa Ŝa funkcja turystyczna oraz mniej cenne pod wzgl ędem przyrodniczym lasy Parku. W śród terenów rolniczo-osadniczych na szczególne wyróŜnienie zasługuje w tej strefie rejon osadnictwa rosyjskiego z XIX wieku wokół takich wsi jak Wojnowo (zastosowa ć kompleksow ą ochron ę konserwatorsk ą), Osiniak-Piotrowo i Gałkowo. Obszary tej strefy musz ą by ć poddane ścisłej ochronie pod wzgl ędem krajobrazowym, z likwidacj ą obiektów szpec ących ł ącznie. Wyznaczanie nowych siedlisk budowlanych musi by ć w tej strefie silnie ograniczone.

Strefa I K oprócz zada ń ochronnych krajobrazu pełni powa Ŝne funkcje ochronne w sensie przyrodniczym. Do strefy tej zaliczono tak Ŝe bardzo malownicze rejony jeziora Probarskiego i Wierzbowskiego(otulina Parku). Strefa I K mo Ŝe by ć obszarem szerszego wykorzystania turystycznego.

Strefa o symbolu II (strefa druga) - to cz ęść Parku o ni Ŝszych warto ściach przyrodniczych, ale o du Ŝych walorach krajobrazowych. Krajobraz tej strefy wymaga cz ęś ciowego zrewaloryzowania. Rozwój jednostek osadniczych w tej strefie powinien by ć ograniczony i nie mo Ŝe wychodzi ć poza istniej ące obecnie ramy. W strefie tej mog ą istnie ć ró Ŝne formy rolnictwa oraz intensywniejsze formy turystyki. Strefa ta pełni tak Ŝe funkcje ochronne dla grup strefy I i O.

Strefa o symbolu III (strefa trzecia) - obejmuje obszary o relatywnie niŜszych walorach przyrodniczych i krajobrazowych oraz o intensywniejszym rolnictwie. Pełni ona funkcje ochronne wobec pozostałych stref. Zasady podobne jak w strefie II.

Zasady ochrony i zagospodarowania dla wszystkich wydzielonych stref Parku zamieszczono w ustaleniach szczegółowych.

Strefy ochronne wód powierzchniowych

Cel wyznaczenia: ograniczenie spływu substancji biogennych do wód, zachowanie naturalnych zbiorowisk nadbrze Ŝnych i wodnych oraz swoistych cech krajobrazu.

Strefa S o - 1 - Nadbrze Ŝna - zasi ęg ( średnio) 50 m od brzegu rzeki, 100 m - od brzegu jeziora. Przy ustaleniu granic w opracowaniach szczegółowych nale Ŝy uwzgl ędnia ć granice naturalne, wynikaj ące z u Ŝytkowania lub władania gruntów ukształtowania wzgl ędem pokrycia terenu itp.

Warunki Obowi ązuj ące: - ograniczenie intensywno ści i koncentracji u Ŝytkowania rekreacyjnego, (poza stref ą OB. i OR) - zakaz wyznaczania nowych terenów budowlanych, - zakaz dost ępu motoryzacji, tj. sytuowania parkingów, budowy dróg o nawierzchniach bitumicznych bez kanalizacji deszczowej (z osadnikami) oraz lokalizacji campingów. Warunki Postulowane: - Sukcesywna zmiana u Ŝytkowania gruntów ornych na trwałe u Ŝytki zielone lecz z wykluczeniem pastwisk przylegaj ących do linii brzegowej.

Strefa So - 2 - Ochrona zlewni bezpo średniej o zasi ęgu oznaczonym na mapie (poza terenami stref OB. i OR).

Dziennik Urz ędowy - 372 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Warunki obowi ązuj ące: - Zakaz wylesiania oraz likwidacji enklaw śródpolnych. (nieu Ŝytków, oczek wodnych, bagien) oraz zadzrewie ń, w szczególno ści składaj ących si ę z gatunków wolnorosn ących i trudnoodnawialnych, je śli nie stanowi ą zagro Ŝenia ze wzgl ędu np. na wiek i stan biologiczny,

- Ograniczenie, a co najmniej stabilizacja intensywno ści u Ŝytkowania rekreacyjnego z zakazem rozbudowy obiektów rekreacyjnych i budowy nowych nie zwi ązanych z krajoznawcz ą albo turystyczn ą funkcj ą Parku,

- Eliminacja źródeł nieoczyszczonych ścieków poprzez wyposa Ŝenie adaptowanych, wzgl. nowych obiektów 3- stopniowe oczyszczanie,

- Niedopuszczenie do agrolotniczego nawo Ŝenia i ochrony gruntów rolnych oraz le śnych (poza przypadkami kl ęsk Ŝywiołowych).

Warunki postulowane: - Wprowadzenie na gruntach rolnych metod produkcji ekologicznej z kontrol ą nawo Ŝenia i ochrony ro ślin przez Stacj ę Chemiczno-Rolnicze lub Stacje Atestacji śywno ści,

- Wzbogacenie gatunkowe drzewostanów i podszytów na terenach le śnych oraz zalesianie gruntów o ni Ŝszej warto ści rolniczej.

Ludno ść , struktura sieci osadniczej, zatrudnienie.

Na terenie projektowanego Parku i strefy ochronnej, w skład których wchodz ą fragmenty gmin Piecki, Mr ągowo, Świ ętajno, Mikołajki, Ruciane Nida, Pisz i Orzysz znajduje si ę 55 jednostek osadniczych, w tym 29 w parku i 26 w strefie ochronnej. W roku 1988 wg NSP obszar ten zamieszkiwało 10985 osób , z czego 47 % mieszka ńców na terenie Parku. Sie ć osadnicza Parku jest rozdrobniona. W jednostkach osadniczych do 300 osób zamieszkuje 55% ludno ści. Średnia liczba mieszka ńców w jednostce osadniczej wynosi 200 osób. W/w jednostki stanowi ą 78 % ogólnej liczby wsi na analizowanym terenie. Zakłada si ę na rok 2005 wzrost jednostek o 300 mieszka ńcach do 81 %. Zamieszkiwa ć w nich b ędzie 58 % ludno ści terenu Parku i otuliny. Udział liczby ludno ści w jednostkach najwi ększych powy Ŝej 500 mieszka ńców jakimi s ą Wo źnice i Ukta pozostanie na podobnym poziomie 12-13% Według prognoz demograficznych liczba ludno ści na analizowanym terenie zmniejszy si ę do 10600 mieszka ńców. Umocni ć si ę natomiast powinny o środki b ędące podstawowymi ogniwami sieci osadniczej.

§ 3. Charakterystyka i ocena stanu przyrody.

Klimat i hydrografia.

Mazurski Park Krajobrazowy charakteryzuje si ę do ść chłodnym klimatem w porównaniu z innymi cz ęś ciami kraju. Szczególnie długa jest tu zima ze średni ą temperatur ą stycznia około –3° C. Lata te Ŝ nie s ą tu ciepłe ( średnia temp. lipca od 17° C do 18° C) i odznaczaj ą si ę du Ŝymi opadami zwi ązanymi z napływaj ącymi w tym czasie wilgotnymi masami powietrza z zachodu. Średnia temperatura roczna na terenie Parku wynosi około +6 - +7° C, a średnia roczna suma opadów około 600- 650 mm. Interesuj ąca jest hydrografia Parku. Przez jego zachodni ą cz ęść przepływa rzeka Krutynia (20-30 m szer.), wypływaj ąca z Jeziora Kruty ńskiego i wpadaj ąca do Jeziora Ogrodowego (Gardy ńskiego). W górnym biegu rzeka ma wartki pr ąd i jest płytka (około 0,5 do 1,5 m gł ęb.), natomiast w dolnym biegu płynie bardzo leniwie, silnie meandruj ąc i jest gł ęboka (od 2-7 m). Charakterystyczne dla Parku s ą liczne jeziora z najwi ększym w Polsce jeziorem Śniardwy (pow. 11 416 ha wraz z jeziorami Kaczerajno i Seksty). Du Ŝymi jeziorami s ą: Bełdany (940,6 ha), Mokre (814,78 ha i 51 m gł ęb.), Łuknajno (692,3 ha), Mikołajskie (498 ha), Warnołty (465 ha), Zdru Ŝno (252,3 ha) oraz kilkadziesi ąt mniejszych. Ciekawostk ą przyrodnicz ą w dorzeczu Krutyni jest obecno ść ponad 20 małych, śródle śnych jeziorek dystroficznych, charakteryzuj ących si ę kwa śną wod ą. Zajmuj ą one bezodpływowe zagł ębienia, najcz ęś ciej w terenach piaszczystych. Oprócz rzeki Krutyni i jezior na omawianym terenie wyst ępuj ą liczne strumienie o czystej wodzie, które niejednokrotnie maj ą charakter małych rzeczek. Najbardziej interesuj ącymi strumieniami s ą tu: Blankowa Struga, Pierwos oraz Uklanka. Blankowa Struga jest to strumie ń, wypływaj ący z jeziora Wiskolisko i uchodz ący dojeziora Kaczerajno, które jest odnog ą jeziora Seksty. Płynie przez malowniczy, le śny i odludny teren. Pierwos jest lewym dopływem rzeki Krutyni, ł ącz ącym z ni ą jeziora Kołowinek i Pierwos. Ostatni odcinek strumienia Pierwos, ł ącz ący jezioro Skok z rzek ą Krutyni ą, nazywany jest Garciank ą. Uklanka jest strumieniem przepływaj ącym obok osady Uklanka, bior ącym pocz ątek w jeziorze Mojtyny i wpadaj ącym od zachodu do Jeziora Mokrego.

Geomorfologia.

Według podziału Pojezierza Mazurskiego autorstwa J. Kondrackiego na regiony fizyczno-geograficzne Mazurski Park Krajobrazowy poło Ŝony jest w wi ększo ści na terenie Krainy Wielkich Jezior, cz ęść zachodnia wchodzi w skład Pojezierza Mr ągowskiego, a południowa nale Ŝy do Równiny Mazurskiej. Rze źba Pojezierza Mazurskiego została ukształtowana pod wpływem zlodowacenia bałtyckiego. Dziennik Urz ędowy - 373 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Wi ększa cz ęść Parku poło Ŝona jest mi ędzy faz ą pozna ńsk ą (linia Stare Kiełbonki - Zgon - Ruciane Nida - południowy brzeg Śniardw), a faz ą pomorsk ą ostatniego zlodowacenia (linia Mr ągowo - Mikołajki - tereny na północ od Śniardw). Zajmuje zatem stref ę przej ściow ą mi ędzy zwartym obszarem sandrów fazy pozna ńskiej, poło Ŝonych na południe od tego stadium zlodowacenia, a obszarem masowego wyst ępowania glin zwałowych, poło Ŝonym na północ od fazy pomorskiej. Utwory akumulacji fluwioglacjalnej zajmuj ą na terenie Parku wi ększ ą powierzchni ę ni Ŝ gliny zwałowe.

Wyró Ŝni ć tu mo Ŝna: wzgórza stref marginalnych -zajmuj ą wi ększ ą cz ęść le śną zlewni rzeki Krutyni, w szczególno ści południowo-zachodni brzeg Jeziora Mokrego do wsi Mojtyny i Stare Kiełbonki, cały wschodni brzeg tego Ŝ jeziora i dalej na wschód a Ŝ do wsi Gałkowo i Osiniak - Piotrowo, zwarty obszar wyznaczony przez północny brzeg Jeziora Mokrego i wsie Lipowo, Bobrówko i Now ą Ukt ę, tereny le śne poło Ŝone równolegle na południe od linii Mr ągowo - Mikołajki, północn ą wi ększ ą cz ęść tzw. „Lasu Łuknia ńskiego”, poło Ŝonego na wschód od jeziora Łuknajno oraz południowo-wschodnie wybrze Ŝa jeziora Śniardwy i najwi ększ ą jego wysp ę Szeroki Ostrów (obecnie poł ączon ą grobl ą z l ądem);

moreny denne - zajmuj ą tereny aktualnie wykorzystywane rolniczo - mi ędzy Pieckami, Nawiadami i Mojtynami w zachodniej cz ęś ci Parku, rolniczy rejon wsi Ukta, Wojnowo i Śwignajno nad środkowym odcinkiem rzeki Krutyni, północne obrze Ŝa Parku mi ędzy Mr ągowem i Mikołajkami, okolice osady Kamie ń nad jeziorem Bełdany, teren rolniczy wsi Wejsuny i Onufryjewo na południe od jeziora Warnołty oraz basen jeziora Śniardwy;

kemy i sandry młodsze - zajmuj ą zwarty obszar w północno-zachodniej cz ęś ci Parku mi ędzy północno-zachodnim brzegiem Jeziora Mokrego, jeziorem W ągiel i jeziorem Majcz Wielki, dalej ok. 2-3 kilometrowy pas mi ędzy jeziorami Majczem Wielkim a Mikołajskim, południow ą cz ęść „Lasu Łuknia ńskiego”, le śny obszar PAN w Popielnie oraz tereny le śne poło Ŝone na południe od jeziora Śniardwy;

sandry fazy pozna ńskiej - zajmuj ą południowe obrze Ŝa Parku, ci ągn ąc si ę w jego granicach pasem od jeziora Zdru Ŝno poprzez miejscowo ść Ruciane Nida do jeziora Jegocin i dalej mniejsze tereny na południowy wschód od jeziora Śniardwy;

równiny holoce ńskie - zajmuj ą obecnie tereny torfowiskowe oraz bagiennych ł ąk i lasów, takie jak: dolina dolnej Krutyni mi ędzy Ukt ą a osad ą Nowy Most - tzw. „Zalewki”, nast ępnie tzw. „Prawdowskie Ł ąki” przy wschodnim brzegu Jeziora Gardy ńskiego, tereny ł ąkowo-bagienne na zachód i wschód od wsi Wojnowo, podmokłe ł ąki przy północnym i zachodnim brzegu jeziora Łuknajno, południowo-zachodnie brzegi jeziora Śniardwy ł ącznie z wschodnim brzegiem jeziora Warnołty, półwysep Kusnort oraz niektóre tereny przy północno-wschodnim i wschodnim brzegu jeziora Śniardwy.

Mazurski Park Krajobrazowy posiada bardzo urozmaicon ą rze źbę. Dodatkowo ilustruje to ró Ŝnica w wysoko ściach bezwzgl ędnych mi ędzy najni Ŝszym punktem Parku - 116 m n.p.m. (jeziora Śniardwy i Bełdany), a najwy Ŝszym 206 m n.p.m. (Krzywe Góry na południe od Mr ągowa w strefie ochronnej Parku). Lokalne ró Ŝnice wysoko ści wzgl ędnych si ęgaj ą 35 metrów. Dotyczy to wzgórz morenowych w północno-zachodniej i zachodniej cz ęś ci Parku. Równiny sandrowe w południowej cz ęś ci Parku poło Ŝone s ą średnio na wysoko ści 120–140 m n.p.m., natomiast północne i północno-zachodnie cz ęś ci Parku le Ŝą ju Ŝ wy Ŝej, na wysoko ści 140–160 (170) m n.p.m.

Szata ro ślinna

Mazurski Park Krajobrazowy posiada bogat ą szat ę ro ślinn ą. Wynika to m. in. z tego, Ŝe Park obejmuje swoimi granicami naj Ŝyźniejsz ą północno-zachodni ą cz ęść Puszczy Piskiej, gdzie w podło Ŝu licznie wyst ępuj ą gliny zwałowe bogate w w ęglan wapnia. Teren Parku wyró Ŝnia bogata rze źba oraz urozmaicona sie ć wodna, co sprzyja ró Ŝnorodno ści florystycznej.

Flora Parku Flora Mazurskiego Parku Krajobrazowego jest stosunkowo dobrze poznana (dotyczy to głównie ro ślin naczyniowych), bogata jak na warunki Polski północno-wschodniej i dobrze zachowana. W tym miejscu warto wymieni ć ro śliny chronione i szczególnie interesuj ące. Do takich na terenie Parku nale Ŝą : cis (2 stanowiska), storczyki - listera sercowata, listera jajowata, obuwik, storczyk szerokolistny, kruszczyk błotny, kruszczyk rdzawoczerwony, taj ęŜ a jednostronna, gnie źnik le śny, Ŝłobik koralowy, a tak Ŝe ro śliny drapie Ŝne - rosiczka okr ągłolistna, pływacz zwyczajny i średni oraz pi ękne ro śliny zwi ązane z wilgotnymi ł ąkami, jak: pełnik europejski, kosaciec syberyjski, mieczyk dachówkowaty, go ździk pyszny. Do pi ęknych ro ślin nale Ŝą znane z polan śródle śnych: dzwonecznik wonny, orlik pospolity, lilia złotogłów, sasanki - otwarta i ł ąkowa oraz o stepowym charakterze zawilec wielkokwiatowy i dzwonek bolo ński. Efektownymi ro ślinami gr ądowymi Parku są ciepłolubny miodownik melisowaty i kokoryczka okółkowa - gatunek górski. Do reliktów glacjalnych i borealnych nale Ŝą na terenie Parku m. in. chamedafne północna (największe stanowisko w Polsce), zimoziół północny, wielosił bł ękitny, turzyca strunowa, turzyca lu źnokwiatowa i wierzba borówkolistna. Ta ostatnia ro śnie w liczbie około 400 okazów na śródpolnym torfowisku przy północnej granicy Parku. Z terenu Parku znane s ą trzy stanowiska widłaka wro ńca, rosn ącego tu wwilgotnych lasach. Z innych ciekawych ro ślin torfowiskowych mo Ŝna wymieni ć: wełniank ę delikatn ą, ba Ŝyn ę czarn ą, bagnic ę torfow ą, turzyc ę bagienn ą i Ŝurawin ę drobnolistkow ą. Z ro ślin zwi ązanych z wodami nale Ŝy wyró Ŝni ć takie, jak: kło ć wiechowata (brzegi jeziora Lisunie), je Ŝogłówka najmniejsza, rdestnica nitkowata oraz bardzo rzadki w kraju mech wodny -Fontinalis dalecarlica, wyst ępuj ący w rzece Krutyni k. Ukty – jedyne znane stanowisko tej ro śliny na Pojezierzu Mazurskim, a tak Ŝe krasnorost z górnej Krutyni – Hildebrandtia rivularis, wygl ądaj ąca jak czerwone plamy na kamieniach w rzece. Spo śród mchów najwi ększ ą osobliwo ści ą jest wyst ępuj ący na zachód od jeziora Pierwos, bardzo rzadki w kraju reliktowy mech Paludella squarrosa. Dziennik Urz ędowy - 374 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Zbiorowiska roślinne Charakterystycznym zbiorowiskiem ro ślinnym jest tu gr ąd - wielogatunkowy las li ściasty, w którym rosn ą takie drzewa, jak: dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, grab zwyczajny, klon zwyczajny. Runo tego zbiorowiska składa si ę m. in. z takich gatunków roślin, jak: marzanka wonna, gajowiec Ŝółty, czerniec gronkowy, jaskier kosmaty, fiołek przedziwny, gwiazdnica wielkokwiatowa, kokoryczka wielokwiatowa, zawilec gajowy, przylaszczka pospolita, tr ędownik bulwiasty, Ŝywiec cebulkowy, rzadka kokorycz pełna, paso Ŝytniczy łuskiewnik ró Ŝowy, czy ściec le śny, zło ć Ŝółta i wiele innych. W tutejszych gr ądach pospolicie wyst ępuje chroniony krzew wawrzynek wilczełyko. Dla terenów sandrowych Parku charakterystyczny jest bór sosnowy, w którym dominuje z drzew sosna zwyczajna, cz ęsto z domieszk ą świerka, a w runie wyst ępuj ą licznie – borówka czarna, borówka brusznica, m ącznica lekarska, pomocnik baldaszkowaty, widłak go ździsty i spłaszczony. W zbiorowisku tym licznie wyst ępuje jałowiec pospolity. W miejscach wilgotnych i bezodpływowych na ubogich siedliskach trafiaj ą si ę płaty borów bagiennych, gdzie dominuje sosna o niskim wzro ście, a w runie rosn ą charakterystyczne krzewinki z rodziny wrzosowatych - bagno zwyczajne i borówka bagienna. Z brzegami wód na terenie Parku zwi ązany jest ols - zbiorowisko le śne z dominuj ącą olsz ą czarn ą. Tutaj wyst ępuje dziko porzeczka czarna. Mniejsze powierzchnie zajmuje ols torfowcowy, zwi ązany z bardziej ubogim podło Ŝem. Na terenach silnie podtopionych przy rzece Krutyni i niektórych jeziorach wyst ępuj ą zaro śla wierzbowe z wierzbami szar ą, uszat ą i pi ęciopr ęcikow ą. śyzne siedliska przy strumieniach porasta rzadki ju Ŝ w kraju ł ęg jesionowy z jesionem wyniosłym.

W szcz ątkowej formie zachowały si ę na terenie Parku takie zbiorowiska le śne, jak: łęg topolowo-wierzbowy z panuj ącą wierzb ą kruch ą i wierzb ą biał ą oraz rzadk ą tutaj topol ą biał ą (brzegi Krutyni k. Ukty oraz niektóre odcinki brzegu Śniardw), buczyna ni Ŝowa z bukiem zwyczajnym i jaworem (k. wsi Ukty i Kruty ń) oraz ł ęg wi ązowo-jesionowy panuj ącym jesionem wyniosłym, wi ązem górskim i czeremch ą (k. wsi Bobrówko). Interesuj ący jest te Ŝ płat o borealnym charakterze świerczyny na torfie, rosn ącej na zachód od jeziora Pierwos, gdzie drzewostan zło Ŝony jest ze świerka o niskim wzro ście, a dominuj ącym torfowcem jest tu reliktowy torfowiec Sphagnum russowii. Oprócz zbiorowisk le śnych charakterystycznymi dla Mazurskiego Parku Krajobrazowego s ą zbiorowiska ro ślinno ści torfowiskowej i wodnej. Du Ŝe torfowiska niskie z turzycami i trzcin ą spotykamy w środkowym i dolnym biegu rzeki Krutyni oraz przy wi ększych jeziorach. Masowo wyst ępuj ą tu liczne gatunki turzyc np. błotna, zaostrzona, brzegowa i trzcina pospolita. Mniejsze powierzchnie zajmuj ą torfowiska przej ściowe i wysokie z ró Ŝnorodnymi torfowcami, storczykami i licznymi gatunkami z rodziny wrzosowatych. Spotykamy tu interesuj ące ro śliny drapie Ŝne, takie jak rosiczka i pływacze. Ro ślinno ść wód Parku jest bardzo bogata i ró Ŝnorodna. W rzekach i jeziorach uwag ę zwracaj ą: rdestnice, rogatki, wywłóczniki, grzybienie białe, gr ąŜ ele Ŝółte, a w strefie brze Ŝnej oczerety i pałki.

Świat zwierz ąt

Fauna Mazurskiego Parku Krajobrazowego nale Ŝy do najbogatszych w Polsce. Dobrze poznane s ą tu kr ęgowce, natomiast wymagane s ą nadal prace nad znajomo ści ą zwierz ąt bezkr ęgowych. Do cz ęsto spotykanych ssaków nale Ŝą tu: jele ń, sarna, dzik, zaj ąc,wiewiórka, lis, jenot, kuna, łasica, tchórz, je Ŝ, kret, ryjówki i nietoperze. Spotyka si ę te Ŝ łosie, wilki, wydry, gronostaje, borsuki, bobry, a z drobnych ssaków rz ęsorka. Bardzo rzadkie s ą rysie. W ostatnich latach rozprzestrzeniła si ę tu norka ameryka ńska, czyni ąc spustoszenie w śród gniazd ptaków środowisk podmokłych. Na terenie Parku wyst ępuje wiele rzadkich i gin ących ptaków. Do takich mo Ŝemy zaliczy ć najwi ększego naszego ptaka drapie Ŝnego bielika (ok. 6-7 par l ęgowych), rybołowa (2-3 pary), orlika krzykliwego (12-15 par), bociana czarnego (1-2 pary), Ŝurawia (15-20 par), nasz ą najwi ększ ą sow ę – puchacza (3-4 pary), cietrzewia (na granicy wygini ęcia). Oprócz nich godnymi wymienienia s ą: kania – czarna i ruda, trzmielojad, sokół kobuz,błotniak zbo Ŝowy, sowa uralska, kormoran, łab ędź niemy, tracz nurog ęś , czapla siwa,rybitwa czarna, b ąk, czajka, dzi ęcioł czarny i zielony, jarz ąbek, orzechówka, krzy Ŝodziób świerkowy, wilga, goł ąb siniak, dudek, barwny zimorodek, sporadycznie kraska. Nad górn ą Krutyni ą i na strumieniu Pierwos nierzadko mo Ŝna w okresie jesienno-zimowym obserwowa ć pluszcze. Licznym ptakiem, na omawianym terenie, jest bocian biały - który jest uznany za symbol Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Z gadów, oprócz jaszczurek - Ŝyworodnej i zwinki, padalca, spotyka si ę tutaj w ęŜ a gniewosza, a nieco cz ęś ciej, Ŝmij ę zygzakowat ą. Na terenie Parku liczne s ą płazy, co wi ąŜ e si ę z du Ŝym zró Ŝnicowaniem środowisk wodnych. Wyst ępuj ą tu takie gatunki, jak: traszki - zwyczajna i grzebieniasta, ropuchy - szara i zielona, Ŝaby: moczarowa, trawna, wodna, śmieszka i kumak nizinny. Bardzo rzadko spotykana jest tu nadrzewna rzekotka. Ró Ŝnorodne ekosystemy wodne wpływaj ą na bogactwo ryb. Wyst ępuj ącymi tu gatunkami ryb s ą: pło ć, wzdr ęga, leszcz, kr ąp, kle ń, kiełb, szczupak, sandacz, oko ń, sum, lin, w ęgorz, ukleja, sporadycznie świnka oraz sielawa, znana niegdy ś z du Ŝej populacji z Jeziora Mokrego, a obecnie odławiana w jeziorach Nawiady i Śniardwy. Ze zwierz ąt bezkr ęgowych na szczególn ą uwag ę zasługuj ą owady, a spo śród nich motyle: pa ź królowej, rusałka Ŝałobnik, rusałka admirał, mieniak t ęczowiec. Do efektownych chrz ąszczy Parku nale Ŝą - chroniony kozioróg d ębosz , kremowo-bordowy wałkarz lipczyk. Na uwag ę zasługuj ą paj ąki, a szczególnie du Ŝe, zwi ązane ze środowiskiem wodnym z rodzaju Dolomedes. Z innych bezkr ęgowców warto wymieni ć du Ŝą osobliwo ść , jak ą jest g ąbka Euspongilla lacustris, wyst ępuj ąca w rzece Krutyni. Osobliwo ści ą jest tu te Ŝ zimnowodny skorupiak Pallasea quadrispinosa – relikt plejstoce ński, wyst ępuj ący w Jeziorze Mokrym. Spo śród mi ęczaków rzadko ściami wyst ępuj ącymi w dolnym biegu rzeki Krutyni s ą północne reliktowe mał Ŝe takie, jak Pisidium lilljeborgi i Pisidium hibernicum.

Ochrona środowiska przyrodniczego Parku

Przyroda Mazurskiego Parku Krajobrazowego była i jest nadal pod presj ą ró Ŝnorodnych czynników degraduj ących jej warto ść . Najwa Ŝniejsze z tych czynników to: Dziennik Urz ędowy - 375 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- rozwój zabudowy i sieci dróg (zwłaszcza w zlewniach rzek i jezior), - zmiany stosunków wodnych i zanieczyszczenie wód, - niszczenie lasów o strukturze naturalnej i zast ępowanie ich monokulturami, - chemizacja środowiska i jego za śmiecenie.

Jednym z praktycznych sposobów neutralizowania presji człowieka na przyrod ę i na zachowanie poszczególnych elementów przyrody jest tworzenie rezerwatów, obejmuj ących najcenniejsze tereny przyrodnicze o charakterze naturalnym, wył ączone z gospodarki człowieka. Na terenie Parku utworzono 11 rezerwatów przyrody.

Rezerwaty Mazurskiego Parku Krajobrazowego.

Krutynia - rezerwat krajobrazowo-le śny, pow. 273,12 ha. Rezerwat ten chroni Jezioro Kruty ńskie i górny odcinek rzeki Krutyni, wypływaj ącej z tego jeziora oraz przybrze Ŝne lasy li ściaste i mieszane. Pozna ć tu mo Ŝna ro śliny runa le śnego, jak: przylaszczk ę, zawilca gajowego i Ŝółtego, kokoryczk ę wielokwiatow ą i wonn ą, konwali ę majow ą, konwalijk ę dwulistn ą, zerw ę kłosow ą i skrzyp zimowy, a tak Ŝe paso Ŝytnicz ą ro ślin ę łuskiewnika ró Ŝowego. Przełom rzeki Krutyni wyró Ŝnia si ę płytk ą, przejrzyst ą wod ą w której zobaczy ć mo Ŝna liczne kamienie z krasnorostem Hildebrandtia rivularis. Wyst ępuje te Ŝ g ąbka słodkowodna Euspongilla lacustris. Spotka ć tu mo Ŝna: bielika, dzi ęcioła czarnego, pospolit ą sójk ę, a na wodzie stale wyst ępuj ącą par ę łab ędzi niemych, i tracze nurog ęsi z młodymi. W rezerwacie gnie ździ si ę puszczyk i lelek kozodój. Zimow ą por ą ujrze ć mo Ŝna zatrzymuj ące si ę tu łab ędzie krzykliwe, pluszcze oraz wydry po Ŝywiaj ące si ę na lodzie Jeziora Kruty ńskiego.

Zakr ęt - rezerwat torfowiskowo-le śny, pow. 105,8 ha. Rezerwat chroni 3 jeziorka dystroficzne z reliktow ą flor ą torfowisk wysokich oraz otaczaj ące lasy sosnowe z domieszk ą d ębu szypułkowego w wieku 200 lat. Mo Ŝna tu prze śledzi ć zarastanie jezior śródle śnych i tworzenie si ę torfowisk z charakterystycznymi pływaj ącymi wyspami (odrywaj ące si ę fragmenty ko Ŝucha torfowego). Na uwag ę zasługuje tu fragment boru bagiennego z typowymi gatunkami w podszycie jak bagno zwyczajne i borówka bagienna. Rezerwat jest znanym obiektem dydaktycznym, gdzie zobaczy ć moŜna rosiczk ę okr ągłolistn ą, wełnianki pochwowat ą i w ąskolistn ą oraz Ŝurawin ę. W rezerwacie gnie ŜdŜą si ę licznie g ągoły, spotka ć tu mo Ŝna bielika i puchacza.

Królewska Sosna - rezerwat le śno-torfowiskowy, pow. 103,76 ha. Chroni ponad 200-letni starodrzew sosnowy z domieszk ą d ębu szypułkowego, świerka i brzozy brodawkowatej oraz 3 jeziorka dystroficzne z reliktow ą flor ą torfowisk wysokich (rosiczka okr ągłolistna, modrzewnica wyczajna, bagno zwyczajne). Atrakcj ą turystyczn ą jest obumarła w wieku ok. 300 lat pomnikowa sosna (360 cm obw.) oraz d ąb szypułkowy (540 cm obw.), zwany „D ębem nad Mukrem” im. Karola Małłka. W runie wyst ępuj ą: pierwiosnka wyniosła, go ździk piaskowy, sasanka Tekli oraz pn ący si ę, po nadjeziornych olszach, chmiel zwyczajny.

Strzałowo - rezerwat le śny, pow. 14,12 ha. Utworzony dla zachowania fragmentu lasu mieszanego. Spotykamy tu sosny o ładnym pokroju i du Ŝej wysoko ści - 33 m. W runie wyst ępuje ok.100 gatunków; z ro ślin chronionych: lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko, a tak Ŝe konwalia majowa, przylaszczka pospolita, zawilec gajowy.

Pierwos - rezerwat krajobrazowo-florystyczno-faunistyczny, pow. 605,48 ha. Rezerwat chroni zró Ŝnicowane ekosystemy le śne, torfowiskowe i wodne. Ochron ą obj ęto płytkie, zarastaj ące jezioro Pierwos, strumienie Pierwos i Garciank ę oraz uj ściowy odcinek rzeki Krutyni, gdzie wyst ępuj ą rzadkie ro śliny i zwierz ęta. Wyst ępuje tu wiele starych drzew, z których na uwag ę zasługuj ą d ęby (o obw. powy Ŝej 3 m). Z rzadko ści florystycznych wymieni ć mo Ŝna: wielosił bł ękitny - ro ślin ę północn ą oraz bardzo rzadki mech rurkowaty Paludella squarrosa. Spotka ć tu mo Ŝna tak rzadkie w kraju zwierz ęta, jak: bielika, orlika krzykliwego, puchacza czy wilka, a w okresie jesienno-zimowym na strumieniu Pierwos zaobserwowa ć mo Ŝna interesuj ącego ptaka rzek górskich i wy Ŝynnych - pluszcza.

Czaplisko - Ławny Lasek - rezerwat ornitologiczny, pow. 7,62 ha. Chroniony jest ponad 200-letni drzewostan sosnowy, gdzie niegdy ś była kolonia czapli siwej.

Czapliniec - rezerwat ornitologiczny, pow. 17,10 ha. Rezerwat chroni ponad 200-letni drzewostan sosnowy, gdzie wcze śniej była kolonia czapli siwej.

Jezioro Łuknajno - rezerwat ornitologiczny, pow. 1189,11 ha. Chroni jedn ą z najwi ększych ostoi łab ędzia niemego w Polsce. W okresie letnio-jesiennym przebywa tu do 2500 łab ędzi. Obserwowano w rezerwacie ponad 175 gatunków ptaków, z których 95 gniazduje. W 1977 r. jezioro zostało uznane przez UNESCO za rezerwat biosfery (MaB), a w 1978 r. wpisano je na list ę mi ędzynarodowych rezerwatów Konwencji RAMSAR. Odbywa tu lęgi kaczka hełmiatka, gatunek wyst ępuj ący w rejonie Morza Azowskiego i Kaspijskiego. Zobaczy ć te Ŝ mo Ŝna bielika, błotniaka stawowego, czapl ę siw ą, kormorana, rybitw ę czarn ą, a na wodzie łyski, perkozy oraz kaczki - płaskonos i ro Ŝeniec. Wyst ępuje tu remiz a w trzcinach rzadka w ąsatka.

Jezioro Warnołty - rezerwat krajobrazowo-ornitologiczny, pow. 373,3 ha. Chroni płytkie, zarastaj ące jezioro, stanowi ące odnog ę Śniardw. Jest to miejsce l ęgowe wielu gatunków ptaków wodno-błotnych oraz miejsce Ŝerowania rzadkich gatunków ptaków drapie Ŝnych. Są w śród nich: łab ędź niemy, czapla siwa, kokoszka wodna, łyska, kaczka krzy Ŝówka,perkoz dwuczuby, bielik, kania czarna i ruda. Jest to jezioro eutroficzne z dobrze wykształcon ą ro ślinno ści ą wodn ą, której głównym składnikiem jest trzcina pospolita. Jej skupiska wnikaj ą daleko w obr ęb powierzchni wodnej. Jezioro otaczaj ą skupienia ro ślinno ści turzycowej, zaro śli wierzbowych, a miejscami lasów olszowych.

Dziennik Urz ędowy - 376 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Jezioro Lisiny - rezerwat florystyczny, pow. 15.78 ha. Obejmuje silnie zarastaj ące jezioro i stanowiska rzadkich ro ślin wodnych (kło ć wiechowata, jezierza gi ętka). Jest to jezioro śródle śne z silnie zaro śni ętymi brzegami. Zespół trzciny pospolitej okala niemal całe jezioro pasem równej szeroko ści. Na skraju tego zespołu wyst ępuje szuwar kłoci wiechowatej. Dno jeziora pokryte jest mułem o grubo ści warstwy dennej średnio 3,7 m. Na uwag ę zasługuje równie Ŝ bogactwo mchów.

Krutynia - zwany : Krutynia Dolna - rezerwat krajobrazowo-florystyczno-faunistyczny, pow. 969,33 ha. Rezerwat obejmuje dolny odcinek rzeki Krutyni i jeziora: Gardy ńskie, Malinówko, Dłu Ŝec i Smolak oraz przyległe lasy, torfowiska i ł ąki. W obr ębie rezerwatu Krutynia jest rzek ą szerok ą do 30 m i gł ębok ą 2-7 m o powolnym pr ądzie i silnie wykształconych meandrach. Rezerwat chroni teren Parku o najbogatszej florze i faunie. W śród ro ślin na uwag ę zasługuje 10 gatunków storczyków z takimi rzadko ściami, jak: listera sercowata, lipiennik Loesela, podkolan biały, a tak Ŝe owado Ŝerna rosiczka i pływacze oraz efektowne ro śliny takie, jak: pełnik europejski, orlik pospolity, lilia złotogłów, sasanka ł ąkowa. Do rzadkich ro ślin nale Ŝą : o stepowym charakterze - zawilec wielkokwiatowy i dzwonek bolo ński; relikty glacjalne - wielosił bł ękitny, turzyce strunowa i lu źnokwiatowa, a tak Ŝe - wełnianka delikatna, bagnica torfowa, rdestnica nitkowata. Gnie ŜdŜą si ę rzadkie gatunki ptaków: bielik, rybołów, orlik krzykliwy, puchacz, Ŝuraw, zimorodek, derkacz i wodniczka.

Rezerwaty przyrody, znajduj ące si ę w s ąsiedztwie Parku.

Jezioro Nidzkie - rezerwat krajobrazowy, pow. 2 934,71 ha. Ochron ą obj ęto jezioro rynnowe - ciekawe pod wzgl ędem limnologicznymi faunistycznym, z przyległymi lasami, w których dominuj ą starodrzewia sosnowe. Jezioro Pogubie Wielkie - rezerwat ornitologiczny, pow. 670,8 ha. Chronione są tu miejsca l ęgowe i Ŝerowe ptaków wodno-błotnych oraz tarliska wielu gatunków ryb. Gązwa - rezerwat torfowiskowy, pow. 204,76 ha. Rezerwat chroni kompleks torfowisk śródle śnych przej ściowych i wysokich. Szczególnie cenione jest tu torfowisko wysokie typu kontynentalnego z rzadkimi ro ślinami takimi, jak: bagno zwyczajne, ba Ŝyna czarna, Ŝurawina błotna, borówka bagienna, wełnianka pochwowata, rosiczka okr ągłolistna oraz bardzo rzadk ą rosiczk ą długolistn ą. Jeziorko koło Drozdowa - rezerwat torfowiskowy, pow. 9,93 ha. Rezerwat utworzony dla ochrony trz ęsawiska ze zbiorowiskami ro ślinnymi torfowisk niskich, przej ściowych i wysokich oraz stanowiskami rzadkich i zagro Ŝonych gatunków ro ślin. W rezerwacie chronione jest stanowisko brzozy niskiej - jedno z lepiej zachowanych na Pojezierzu mazurskim oraz jedyne na Pojezierzu Mazurskim stanowisko gnidosza królewskiego. Z innych rzadkosci chroni si ę tu stanowisko wełnianeczki alpejskiej, lipiennika Loesela, wełnianki delikatnej i ponikła sk ąpokwiatowego. Nietlickie Bagno - rezerwat ornitologiczny, pow. 1132,91 ha. Ochron ą obj ęto teren dawnego jeziora W ąŜ , który jest miejscem zlotów i Ŝerowania w czasie w ędrówek Ŝurawi i g ęsi. W rezerwacie wyst ępuje niewielka populacja cietrzewia.

UŜytki ekologiczne Krajobrazowego i w jego s ąsiedztwie*

UŜytki ekologiczne s ą form ą ochrony przyrody obejmuj ącą pozostało ści ekosystemów, dotychczas cz ęsto traktowanych jako nieu Ŝytki, jak np.: śródpolne i śródle śne jeziorka i bagienka, murawy kserotermiczne, podmokłe ł ąki, głazowiska.

Wszystkie wyspy na jeziorach Parku w cz ęś ci byłego województwa suwalskiego , z wyj ątkiem wysp obj ętych inn ą form ą ochrony przyrody (rezerwaty) oraz wysp wykorzystywanych rolniczo i wysp posiadaj ących trwał ą zabudow ę. Wyspy le Ŝą w granicach gmin Ruciane Nida, Mikołajki, Pisz, i znajduj ą si ę w administracji Nadle śnictwa Maskuli ńskiego w Rucianem Nidzie i Nadle śnictwa Pisz. S ą to le śne wyspy jezior takich, jak Śniardwy, Tuchlin, Mikołajskie, Bełdany. Na Wyspie Kamie ńskiej znajduje si ę stanowisko rzadkiej ro śliny kokoryczy pełnej. Wyspy Czarci Ostrów i Piaseczna s ą stanowiskami archeologicznymi. Gr ąd Wygryny , znajduj ący si ę w gminie Ruciane Nida, na terenie Nadle śnictwa Maskuli ńskie. Ochronie podlega tu fragment unikalnej w północno-wschodniej Polsce odmiany gr ądu z kokorycz ą pełn ą o powierzchni 18,78 ha. Łąka Krutynia , le Ŝą ca w gminie Ruciane Nida, Nadle śnictwie Maskuli ńskie. Ł ąka stanowi enklaw ę w rezerwacie przyrody „Krutynia Dolna”.Jest to ekstensywnie u Ŝytkowana, wilgotna ł ąka o powierzchni 6,83 ha z licznie wyst ępuj ącymi storczykami, szerokolistnym i krwistym. Torfowisko Zełw ągi *, le Ŝą ce w gminie Mikołajki, Nadle śnictwie Maskuli ńskie, tu Ŝ przy półn. Ochron ą obj ęte jest stanowisko wierzby borówkolistnej o powierzchni 4,25 ha, licz ące około 400 p ędów. Wierzba ro śnie tu na torfowisku przej ściowym pod okapem kilkudziesi ęcioletniego drzewostanu sosnowego. Prawdowskie Wzgórze , które znajduje si ę w gminie Mikołajki, Nadle śnictwie Maskuli ńskie. Ochron ą obj ęte jest piaszczyste wzgórze o powierzchni 1,5 ha, z wyst ępuj ącym licznie rojnikiem pospolitym. Rojnikowi towarzyszy kolonia ro ślin ciepłolubnych. Jeziorko dystroficzne Zaułek *, le Ŝą ce koło miejscowo ści Stare Kiełbonki w gminie Piecki, Nadle śnictwie Strzałowo, przy południowo-zachodniej granicy Parku. Ochron ą obj ęto dystroficzne jeziorko z otaczaj ącym lasem, o powierzchni 26,47 ha. Tafl ę wodn ą otacza torfowisko wysokie z reliktow ą flor ą polodowcow ą. Rozlewisko Zawady * poło Ŝone w gminie Mr ągowo, przy północno-zachodniej granicy Parku. Obj ęto tu ochron ą rozlewisko śródpolne o powierzchni 40,72 ha, stanowi ące ostoj ę wielu rzadkich gatunków ptaków i miejsce wyst ępowania Ŝółwia błotnego. Łąki Morysie poło Ŝone w gminie Piecki, o powierzchni 19,7 ha. Są to śródle śne ł ąki, stanowi ące enklaw ę w rezerwacie przyrody „Pierwos”.Z bardziej interesuj ących ro ślin wyst ępuje tu pełnik europejski. Ba Ŝyna jest to u Ŝytek ekologiczny o powierzchni 14.30 ha, le Ŝą cy w gminach Mikołajki i Piecki na terenie Nadle śnictwa Strzałowo. W gminie Mikołajki znajduje si ę wi ększa cz ęść u Ŝytku o powierzchni 13,43 ha. Mniejsza cz ęść o powierzchni 0,87 ha le Ŝy na terenie gminy Piecki. Dziennik Urz ędowy - 377 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Ochron ą obj ęto torfowisko wysokie, a w cz ęś ci środkowej i północno-zachodniej torfowisko przej ściowe. W południowej cz ęś ci torfowiska na pograniczu z borem bagiennym wyst ępuje bardzo rzadka krzewinka - ba Ŝyna czarna Empetrum nigrum, charakterystyczna dla nadmorskich borów sosnowych. Klimontek , małe jeziorko dystroficzne o powierzchni 0,37 ha, le Ŝą ce w gminie Piecki, na południowy wschód od jeziora Klimont, na terenie Nadle śnictwa Strzałowo. Tafl ę jeziorka otacza ko Ŝuch torfowy, a dalej bór bagienny. Kruczek Du Ŝy, jeziorko stanowi ące enklaw ę w rezerwacie „Królewska Sosna”, poło Ŝone w gminie Piecki, na terenie Nadle śnictwa Strzałowo. Ochron ą obj ęto jeziorko dystroficzne o powierzchni 4,24 ha z pływaj ącymi wyspami torfowymi. Kruczy Staw , jeziorko stanowi ące enklaw ę w rezerwacie „Królewska Sosna”, poło Ŝone w s ąsiedztwie Kruczka Du Ŝego, w gminie Piecki, na terenie Nadle śnictwa Strzałowo. Ochron ą obj ęto jeziorko dystroficzne o powierzchni 2,08 ha, otoczone płem torfowym. Kruczek Mały jest to dystroficzne jeziorko o powierzchni 2,56 ha, le Ŝą ce koło miejscowo ści Zakr ęt w gminie Piecki, na terenie Nadle śnictwa Strzałowo. Kruczy Stawek poło Ŝone jest w ci ągu Kruczków, mi ędzy Kruczkiem Małym i Kruczkami, stanowi ącymi enklawy w rezerwacie „Królewska Sosna”. Jeziorko to o powierzchni 0,50 ha le Ŝy w gminie Piecki, na terenie Nadle śnictwa Strzałowo. Du Ŝy Róg jest to śródle śne jeziorko dystroficzne o powierzchni 219 ha, połoŜone na południowy wschód od Strzałowa, w gminie Piecki, na terenie Nadle śnictwa Strzałowo. Fragmenty pła torfowego odrywaj ą si ę tu i pływaj ą po tafli jeziora w postaci wysp. Mały Róg jest to drugie jeziorko śródle śne, o pow. 1,34 ha, b ędące pozostało ści ą pra-jeziora, podobnie jak Du Ŝy Róg. Poło Ŝone jest na południowy-wschód od Strzałowa w gminie Piecki, na terenie Nadle śnictwa Strzałowo. Ławny Lasek , sródpolne jeziorko o powierzchni 2,55 ha, poło Ŝone u nasady półwyspu Ławny Lasek w gminie Piecki, na terenie Nadle śnictwa Strzałowo. Przy wschodnim brzegu od 20 lat znane jest Ŝeremie bobrowe. Dziegciarek , śródle śne jeziorko o powierzchni 1,89 ha, poło Ŝone na wschód od Starych Kiełbonek, na terenie gminy Piecki, w Nadle śnictwie Strzałowo. Piekiełko , śródle śne gł ębokie jeziorko, poło Ŝone jest przy północno-zachodnim brzegu jeziora Uplik w gminie Piecki, na terenie Nadle śnictwa Strzałowo, zajmuj ące powierzchni ę 1,41 ha. Klimont , śródle śne mezotroficzne jezioro z wysp ą przy „skrzy Ŝowaniu kruty ńskim”, le Ŝą ce w gminie Piecki, na terenie Nadle śnictwa Strzałowo, zajmuj ące powierzchni ę 12,28 ha. Dopuszczona jest w nim racjonalna gospodarka rybacka. Łab ędzie jest to śródle śne jezioro o powierzchni 7,37 ha, poło Ŝone na północny-wschód od wsi Cierzpi ęty w gminie Piecki, na terenie Nadle śnictwa Strzałowo. Dopuszczona jest w nim racjonalna gospodarka rybacka. * , ochrona obj ęto zró Ŝnicowane ekosystemy na powierzchni 65,28 ha o du Ŝej bioró Ŝnorodno ści. W miejscu starych wyrobisk po eksploatacji kresy jeziornej znajduj ą si ę cztery stawy, podmokłe ł ąki i torfowiska niskie oraz fragmenty ekosystemów o naturalnym charakterze. Teren u Ŝytku stanowi ostoj ę wielu gatunków rzadkich zwierz ąt zwi ązanych z wodami oraz ptaków drapie Ŝnych , a tak Ŝe chronionych storczyków.

Pomniki przyrody

Do ko ńca 1999 r. uznano pomnikami przyrody na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego 94 obiekty, w tym 4 głazy narzutowe i 90 drzew. S ą to najcz ęś ciej stare d ęby, wyst ępuj ące pojedynczo lub w grupach, o ciekawych kształtach sosny, malownicze aleje lipowe, a w śród głazów – granity i gnejsy. Cz ęść z nich mo Ŝna łatwo zobaczy ć, gdy Ŝ znajduj ą si ę we wsiach, na skraju lasu. Aleje doprowadzaj ą do miejscowo ści i osad lub zabudowa ń le śniczówek. Stare drzewa, aleje oraz zadrzewienia śródpolne (jabłonie, grusze, jarz ębiny i inne), które oprócz dekoracyjnej roli w krajobrazie pełniły kiedy ś, wa Ŝną rol ę jako miejsca odpoczynku i schronienia w czasie posiłków ludzi i zwierz ąt pracuj ących w polu, s ą nieodzownym elementem w kształtowaniu malowniczego mazurskiego krajobrazu. Niekiedy wi ąŜą si ę z nimi legendy, wspomnienia, uczucia tych, którzy w ich s ąsiedztwie prze Ŝyli Ŝycie lub upami ętniaj ą imiona bliskich oraz zasłu Ŝonych ludzi w naszym regionie. Godnymi obejrzenia i łatwymi do odszukania w terenie s ą mi ędzy innymi:

„Zakochana Para”, para drzew, gdzie d ąb obejmuje konarami sosn ę, rosn ąca 200 m na zachód od wsi Kruty ń, przy drodze prowadz ącej do „Pla Ŝy Kruty ńskiej” nad Jeziorem Mokrym; dąb szypułkowy - obw. 200 cm, wys. 18 m, sosna zwyczajna - obw. 275 cm, wys. 27 m,

„D ąb Kruty ński”, d ąb rosn ący przy drodze z Krutyni do Jeziora Mokrego w lesie przy szlabanie; dąb szypułkowy - obw. 530 cm, wys. 25 m,

„Mazurski D ąb Bartny”, d ąb bartny, rosn ący na skraju rezerwatu „Zakr ęt”, ok. 200 m w gł ąb lasu ście Ŝką obok „D ębu Kruty ńskiego”, pszczoły wymarzły w czasie ostrej zimy w 1979 r.; dąb szypułkowy – ob. 315 cm, wys. 28 m,

„D ąb nad Mukrem” im. Karola Małłka, rosn ący na wschodnim brzegu Jeziora Mokrego w rezerwacie „Królewska Sosna”, ok. 1 km od miejscowo ści Zgon, przy drugiej zatoce od Zgonu; dąb szypułkowy – obw. 552 cm, wys. 30,

„Królewska Sosna”, martwa, przy drodze biegn ącej wzdłu Ŝ Jeziora Mokrego na wschodnim brzegu naprzeciwko ście Ŝki prowadz ącej do „D ębu nad Mukrem”, ok. 1 km od miejscowo ści Zgon; Dziennik Urz ędowy - 378 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

sosna zwyczajna – obw. 360 cm, wys. 35 m,

„Bracia Syjamscy”, d ęby rosn ące w przy drodze le śnej, odchodz ącej od drogi gruntowej prowadz ącej z osady Kołoin do Cierzpi ęt, 200 m od le śniczówki Kołoin; zro śni ęte 1 gał ęzi ą 2 d ęby szypułkowe o obw. 85 cm, 110 cm i wys. 10 m,

Dwa d ęby szypułkowe przy siedzibie Nadle śnictwa Strzałowo, w miejscowo ści Lipowo; obw. 420 cm i 450 cm, wys. 28 m,

„D ąb Diany”,najwi ększy d ąb w Mazurskim Parku Krajobrazowym, rosn ący w gr ądzie przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Gardy ńskiego; dąb szypułkowy – o . 610 cm, wys. 29 m,

„D ąb Oliwii” ,d ąb kandelabrowy, rosn ący 1 km na południowy-zachód od wsi Bobrówko; dąb szypułkowy – o obw. 440 cm, wys. 29 m,

Klon zwyczajny w miejscowo ści Nowy Most, przy drodze wiejskiej obok posesji W. B ąby; obw. 345 cm, wys. 28 m,

Dąb szypułkowy we wsi Ukta, 50 m od skrzy Ŝowania dróg Mr ągowo - Mikołajki; obw. 332 cm, wys. 30 m,

Dąb szypułkowy we wsi Ukta, na placu Szkoły Podstawowej; obw. 330 cm, wys. 30 m,

Wierzba krucha we wsi Ukta, przy rozwidleniu dróg w kierunku wsi Wojnowo i Osiniak; obw. 302 cm, wys. 25 m,

Aleja lipowa we wsi Ukta, droga gruntowa od zlewni mleka do granicy lasu w kierunku osady Kamie ń; 23 lipy drobnolistne o obw. od 208 do 430 cm, 3 klony pospolite o obw. od 202 do 250 cm; wys. drzew: 15 – 25 cm,

Lipa drobnolistna we wsi Iznota przy drodze publicznej, biegn ącej w lewo za mostem; obw. 302 cm, wys. 25 m,

Osiem klonów pospolitych w miejscowo ści Iznota, przy drodze publicznej; o obw. od 200 do 340 cm; wys. drzew: 20 – 25 m,

Lipa drobnolistna we wsi Nied źwiedzi Róg, 50 m od jez. Śniardwy; obw. 390 cm, wys. 27 m,

Lipa drobnolistna, bartna w osadzie Kadzidłowo k. wsi Ukta, naprzeciw zabudowa ń W. Sucheckiego; pszczoły wymarzły w czasie ostrej zimy w 1979 r. obw. 318 cm, wys. 25 m,

„Kło ć wiechowata”, stanowisko rzadkiej ro śliny wodnej wyst ępuj ącej w jeziorze Lisunie Małe, w pasie trzcinowisk, w gminie Mikołajki,Głaz narzutowy, ró Ŝowy granit na półwyspie Kusnort na południowy-wschód od Mikołajek; jest to najwi ększy głaz narzutowy w Mazurskim Parku Krajobrazowym; obw. 1 215 cm, wys. 2 m,

„ Głaz „Edward”, szary granitognejs na zachód od osady Zakr ęt w gminie Piecki; obw. 680 cm, wys. 1,4 m,

„D ęby Królewskie”, dwa d ęby szypułkowe w miejscowo ści Ruciane Nida przy szosie do Pisza po lewej stronie, bli Ŝej ulicy przy Wyłuszczarni Nasion - „Dobko” – o obw. 550 cm, wys.29 m, dalej - „Gniewko” – o obw. 470 cm, wys. 26 m.

Rozdział 2 Cele ochrony

§ 4. Przyroda nieo Ŝywiona.

Celem ochrony Mazurskiego Parku Krajobrazowego w zakresie ochrony przyrody nieo Ŝywionej jest zachowanie w stanie jak najmniej naruszonym wszystkich wyst ępuj ących tu form geomorfologicznych zaznaczonych w młodoglacjalnym krajobrazie polodowcowym: - utwory moreny czołowej, - utwory moreny dennej, - drumliny, - ozy, - pagórki kemowe, - głazy narzutowe i głazowiska. Wi ąŜ e si ę to z zakazem: przekształcania rze źby terenu, eksploatacji Ŝwiru, piasku i kredy jeziornej oraz lokalizacji wszelkich inwestycji mog ących stanowi ć dominant ę w krajobrazie.

Dziennik Urz ędowy - 379 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

§ 5. Ekosystemy.

W Mazurskim Parku Krajobrazowym w zakresie ochrony ekosystemów głównym celem jest zachowanie w stanie nienaruszonym o naturalnych cechach: - gr ądów, - łęgów, - olsów, - borów bagiennych, - borealnych świerczyn bagiennych, - torfowisk wysokich - torfowisk przej ściowych, - jezior eutroficznych, - jezior mezotroficznych, - jezior dystroficznych, - rzek i strumieni, utrzymanie najlepiej zachowanych: - dąbrów, - brzezin bagiennych, - łąk wilgotnych ekstensywnie u Ŝytkowanych, - pastwisk ekstensywnych, - muraw kserotermicznych, - muraw napiaskowych, - torfowisk nakredowych.

§ 6. Wykaz rzadkich gatunków ro ślin wyst ępuj ących na terenie Parku które wymagaj ą szczególnej ochrony wraz z ich siedliskami:

Bagnica torfowa Scheuchzeria palustris Bagno zwyczajne Ledum palustre Bluszcz pospolity Hedera helix Brzoza niska Betula humilis Buławnik czerwony Cephalanthera rubra Centuria pospolita Centurium umbellatum Chamedafne północna Chamedaphne calyculata Cis Taxus baccata Czere śnia ptasia Cerasus aium Dziewi ęć sił bezłodygowy Carlina acaulis Dzwonnik wonny Adenophora liliifolia Dzwonek bolo ński Campanula bononensis Dzwonek szerokolistny Campanula latifolia Fiołek błotny Viola epipsila Gnie źnik le śny Nettia nidus-avis Go ździk piaskowy Dianthus arenarius Go ździk pysznyDianthus superbus Gruszyczka jednokwiatowa Pyrola uniflora Gruszyczka mniejsza Pyrola minor Grzybienie białe Nymphaea alba Grzybienie północne Nymphaea candida Kąkol Agrostemma gitago Kło ć wiechowata Cladium mariscus Kocanki piaskowe Helichrysum areanrium Kokorycz pełna Coridalis solida Kokoryczka okółkowa Polygonatum verticillatum Kosaciec syberyjski Iris sibirica Kruszczyk błotny Epipactis palustris Kruszczyk rdzawoczerwony Epipactis atropurpurea Kruszczyk szerokolistny Epipactis latifolia Lilia złotogłów Lilium martagon Lipiennik Loesela Liparis Loeselii Listera jajowata Listera ovata Listera sercowata Listera cordata Mącznica lekarska Arctostaphylos uva-ursi Mieczyk dachówkowaty Gladiolus imbricatus Miodownik melisowaty Melittis melisophyllum Naparstnica zwyczajna Digitalis grandiflora Nasi ęź rzał pospolity Ophioglossum vulgatum Obuwik pospolity Cypripedium calceolus Orlik pospolity Aquilegia vulgaris Paj ęcznica gał ęzista Anthericum ramosum Dziennik Urz ędowy - 380 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Paprotka zwyczajna Polypodium vulgare Pełnik europejski Trollius europaeus Podkolan biały Platanthera bifolia Podkolan zielonawy Platanthera chlorantha Pomocnik baldaszkowy Chimaphila umbellata Porzeczka czarna Ribes nigrum Przytulia trójdzielna Galium trifidum Rdestnica nitkowata Potamogeton filiformis Rojnik pospolity Sempervivum soboliferum Rosiczka okr ągłolistna Drosera rotundifolia Sasanka ł ąkowa Pulsatilla pratensis Sasanka otwarta Pulsatilla patens Storczyk krwisty Dactylorhiza incarnata Storczyk szerokolistny Dactylorhiza majalis Taj ęŜ a jednostronna Goodyera repens Turzyca bagienna Carex limosa Turzyca dwupienna Carex dioica Turzyca lu źnokwiatowa Carex vaginata Turzyca strunowa Carex chordorrhiza Wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum Wełnianka delikatna Eriophorum gracile Widłak go ździsty Lycopodium clavatum Widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum Widłak spłaszczony Diphasiastrum complanatum Widłak wroniec Huperzia selago Wielosił bł ękitny Polemonium coeruleum Wierzba borówkolistna Salix myrtilloides Wierzba czarniawa Salix nigricans Wierzba śniada Salix livida Wyblin jednolistny Malaxis monophyllos Zawilec wielkokwiatowy Anemone sylvestris Zimoziół północny Linnea borealis śłobik koralowaty Corallorhiza trifida śurawina drobnolistkowa Oxycoccus microcarpus

Celem ochrony ww. gatunków ro ślin jest ich zachowanie in situ. Warunkiem jest zakaz ich zrywania i wykopywania oraz niszczenia ich siedlisk, a w szczególno ści przez: - wyr ąb drzewostanów, - odwadnianie torfowisk, - zaniechanie koszenia ł ąk trz ęś licowych i turzycowisk, - zaniechanie ekstensywnego wypasu muraw kserotermicznych. Nale Ŝy prowadzi ć stały lub okresowy monitoring wymienionych gatunków i ich siedlisk.

§ 7. Wykaz zwierz ąt wyst ępuj ących na terenie Parku wymagaj ących szczególnej ochrony wraz z ich siedliskami:

Bączek Ixobrychus minutus Bąk Botaurus stellaris Bielik Haliaeetus albicilla Błotniak zbo Ŝowy Circus cyaneus Bocian czarny Ciconia nigra Borsuk Meles meles Bóbr Castor fiber (na terenie Parku liczny) Brodziec krwawodzioby Tringa totanus (rzadko) Brodziec samotny Tringa ochropus Cietrzew Lyrurus tetrix Derkacz Crex crex Dudek Upupa epops Dzierzba srokosz Lanius excubitor Dzi ęcioł czarny Dryocopus martinus Dzi ęcioł średni Dendrocopos medius Dzi ęcioł zielonosiwy Picus canus Dzi ęcioł zielony Picus viridis Dziwonia Corpodacus erythrinus Gąbka słodkowodna – nadecznik Spongilla lacustris Gęś g ęgawa Anser anser (sporadycznie) Gil Pyrrhula pyrrhula Gniewosz plamisty Coronella austriaca Goł ąb siniak Columba oenas Gronostaj Mustela erminea Grubodziób Coccothraustes coccothraustes Dziennik Urz ędowy - 381 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Hełmiatka Netta rufina Jarz ąbek Tetrastes bonasia Jastrz ąb Accipiter gentilis Kania czarna Milvus migrans Kania ruda Milvus milvus Kozioróg d ębosz Cerambyx cerdo Kraska Coracias garrulus (obecnie zalatuj ąca, dawniej l ęgowa) Krogulec Accipiter nissus Krzy Ŝobiób świerkowy Loxia curvirostra Kulik wielki Numenius arquata (sporadycznie) Kumak nizinny Bombina bombina Kureczka nakrapiana Porzana porzana Kureczka zielona Porzana parva Kurka wodna Gallinula chloropus Lelek kozodój Carpimulgus europaeus Łab ędź krzykliwy Cygnus cygnus (gniazdowanie mo Ŝliwe) Łasica Mustela nivalis Ło ś Alces alces Mieniak stru Ŝnik Apatura ilia Mieniak t ęczowiec Apatura iris Mietus Lota lota Orlik krzykliwy Aquila pomarina Orzechówka Nucifraga caryocatactes Pa ź królowej Papilio machaon Perkoz rdzawoszyi Podiceps griseigena Perkozek Podiceps ruficollis Piskorz Misgurnus fossilis Pluszcz Cinclus cinclus Płaskonos Anas clypeata Podgorzałka Aythya nyroca Puchacz Bubo bubo Przepiórka Coturnix coturnix Remiz Remiz pendulinus Ropucha zielona Bufo viridis Ro Ŝeniec Anas acuta Rybitwa białoskrzyda Chlidonias leucopterus Rybitwa czarna Chlidonias nigier Rybołów Pandion haliaetus Ry ś Lynx lynx Słonka Sicita betulina Sokół kobuz Falko subbuteo Sowa błotna Asio flammeus Sowa uralska Strix uralensis Sóweczka Glaucidium passerinum Szlamik rycyk Limosa limosa (sporadycznie) Świstun Anas penelope Tracz długodzioby Mergus serrator Tracz nurog ęś Mergus merganser Trzmielojad Pernis apivorus Traszka grzebieniasta Triturus cristatus Wilk Canis lupus Włochatka Aegolius funereus Wodniczka Acrocephalus paludicola Wodnik Rallus aquaticus Wydra Lutra lutra Zimorodek Alcedo atthis śaba śmieszka Rana ridibunda śmija zygzakowata Vipera berus śółw błotny Emys orbicularis śuraw Grus grus ( w ostatnich latach wzrost populacji)

Celem ochrony wymienionych zwierz ąt jest ich zachowanie w naturze szczególnie poprzez: - zakaz ich zabijania i płoszenia, - ochron ę ich ostoi i biotopów, - reintrdukcj ę niektórych gatunków.

§ 9. Walory kulturowe.

Odkrycia archeologiczne wskazuj ą na ślady bytno ści gromad ludzkich na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego ju Ŝ od samego schyłku paleolitu, czyli starszej epoki kamienia (10 000 lat p.n.e.). Świadcz ą o tym znaleziska archeologiczne w Dziennik Urz ędowy - 382 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz. postaci ko ścianych ostrzy - grotów, strzał oraz harpunów, jak np. z okolic Wojnowa (harpun rogowy wydobyty z rzeki Krutyni). Znaleziska te zachowane w bagnach lub torfach zwi ązane s ą z kr ęgiem gromad rybacko-my śliwskich, w ędruj ących i poluj ących mi ędzy innymi na renifery. W tym czasie, a Ŝ do połowy mezolitu, na terenie dzisiejszej Ukty znajdowało si ę wielkie obozowisko łowców reniferów. Dopiero w epoce br ązu (1 700 lat p.n.e. - 550 lat p.n.e.) i nast ępnej epoce Ŝelaza (550 lat p.n.e. - do pocz ątku n.e.) ma miejsce rozwój osadnictwa, a stabilizacja osiedle ńcza i zag ęszczenie osiedli nast ąpiło w okresie rzymskim (od pocz ątku n.e. do 400 lat n.e.).Z tego okresu pochodzą cmentarzyska ciałopalne w Mojtynach, Zełw ągach, Nawiadach i Onufryjewie. Wi ązały si ę one z autochtoniczn ą ludno ści ą omawianych ziem - Galindami, plemieniem nale Ŝą cym do Prusów - ludu zachodniobałtyjskiego. Z okresu wczesnego średniowiecza (od 400 lat n.e. do X w.) pochodzi cmentarzysko z Łuknajna, gdzie znaleziono miecz inkrustowany złotem, srebrem i miedzi ą oraz cmentarzysko z pochówkiem konnym z Uklanki na zachodnim brzegu Jeziora Mokrego. Przy południowym brzegu tego jeziora w Ławnym Lasku istniała te Ŝ osada. Z tego okresu, by ć mo Ŝe, pochodz ą cmentarzyska z pobliskiego Koczka i Spychowa. Obok cmentarzysk płaskich z terenu Parku znane s ą mogiły w formie kurhanów (rozpowszechnione zwłaszcza w epoce br ązu i Ŝelaza) z Krutyni - kurhan kamienny i okolic Lipowa. Przy jeziorku Pawełek k. Nowych Kiełbonek odkryto w latach 80-tych kopiec stra Ŝniczy. Du Ŝy kopiec obronny z grodziskiem istnieje te Ŝ na zachodnim brzegu jeziora Tyrkło (północno-wschodnia odnoga Śniardw). Najciekawszym jednak zabytkiem wczesno średniowiecznym na terenie Parku jest grodzisko z wielkim wałem obronnym przy północno-zachodnim brzegu jeziora Majcz Wielki. Ponadto osady i grodziska istniały w miejscowo ściach: G ąsior, Kamie ń, Guzianka, Ko ńcewo, Onufryjewo, Popielno, Inulec, Wo źnice, Kosewo, Nawiady, Mojtyny, Uklanka, Wólka Prusinowska, Cierzpi ęty, i osadzie Łuknajno. Osadnictwo nowo Ŝytne na terenie Parku mogło rozwija ć si ę planowo i bez przeszkód po 1422 r., kiedy podpisano traktat pokojowy nad jeziorem Melnem przez Polsk ę, Litw ę i pa ństwo krzy Ŝackie, ustalaj ący mi ędzy nimi stał ą granic ę.Zakładano wsie wzdłu Ŝ dróg, co nadawało im kształt „ulicówek”. Osady majątkowe,zajmuj ące dobre gleby, miały przysiółkowy lub kolonijny (rozproszony) typ zabudowy. Podstawowy etap kolonizacyjny byłych ziem pruskich, ko ńczyły powstaj ące w XVIII w. w miejsce małych osad le śnych wsie szkatułowe. W ten sposób ukształtowana historyczna sie ć osadnicza przetrwała bez wi ększych zmian do dzi ś; zwi ększyła si ę jedynie liczba drobnej zabudowy rozproszonej w wyniku parcelacji maj ątków. Do podstawowych warto ści kulturowych obszaru Parku nale Ŝy tradycyjna, ukształtowana w XIX i pierwszej połowie XX w. zabudowa rolnicza i le śna, wyst ępuj ąca w formie wsi, przysiółków i pojedynczych zagród, stanowi ąca obecnie wzorzec architektoniczny dla tzw. regionalnego budownictwa mazurskiego. Charakterystycznymi jej cechami s ą: oparcie podstawy na rzucie prostok ątnym,małogabarytowa skala i prostota form, przewaga materiałów pochodzenia miejscowego (cegła ceramiczna, drewno, kamie ń polny), dwuspadowe dachy o konstrukcji drewnianej, kryte dachówk ą ceramiczn ą typu „holenderka”. Zły stan techniczny i niska warto ść u Ŝytkowa dawnej zabudowy nie sprzyja jej przetrwaniu, st ąd z uwagi na koszty remontów i współczesne potrzeby wła ścicieli, jest ona wyburzana i zast ępowana now ą zabudow ą, najcz ęś ciej obc ą architektonicznie i agresywn ą wzgl ędem krajobrazu. Mo Ŝna uzna ć, Ŝe niektóre wsie tworz ą dzi ś zabytkowo-historyczny zespół osadniczy, wymagaj ący ochrony i rewaloryzacji, ustalaj ący potrzeb ę sporz ądzania dla takich wsi opracowa ń historyczno-przetrzennych w trybie miejscowych planów szczegółowego zagospodarowania przestrzennego. Do takich wsi mo Ŝemy zaliczy ć mi ędzy innymi: Wojnowo, Now ą Ukt ę, Gałkowo, Śwignajno, Bobrówko, Kruty ński Piecek i Lipowo, gdzie zachowało si ę wiele zabytkowych, starych chałup - cz ęsto drewnianych. Do najciekawszych zabytków nale Ŝą klasztor staroobrz ędowców z połowy XIX w., drewniana cerkiew prawosławna oraz murowana molenna staroobrz ędowców (1922 - 1927) z Wojnowa, zabytków zwi ązanych z osadnictwem rosyjskim, które zostało tu zapocz ątkowane od 1830 r. Byli to staroobrz ędowcy, posługuj ący si ę dialektem pskowsko- nowogrodzkim, którzy sprzeciwili si ę reformom religijnym prawosławnego patriarchy Nikona w 1652 r., pozostaj ąc przy starych obrz ędach. Oprócz Wojnowa, zało Ŝyli takie wsie, jak: Gałkowo, Onufryjewo, Iwanowo, Fiedorowo (Osiniak), Piotrowo, Kadzidłowo, Śwignajno, Piaski. Nadali obecn ą nazw ę wsi Ukta (dawniej Szklarnia) oraz rzece Krutyni od jej kr ętego biegu (dawniej Babant – od bałtyckiego słowa „baba”, czyli czarownica, wied źma; w wierzeniach Galindów dolina rzeki była siedliskiem „sił nieczystych” z uwagi na mgły, opary). Do cenniejszych zabytków na terenie Parku mo Ŝna zaliczy ć ko ścioły: gotycki w Nawiadach z 1437 r. (obecny z 1527 r.) oraz neogotyckie w Ukcie z 1864 r. i w Wejsunach z 1898 r. Ponadto nale Ŝy wymieni ć drewnian ą dzwonnic ę w Ukcie z 1846 r. oraz młyn wodny na rzece Krutyni w Zielonym Lasku z XIX w.

Rozdział 3 Zagro Ŝenia dla przyrody i krajobrazu Parku.

§ 10. Czynniki antropogeniczne i ich skutki.

Lp. Czynnik i jego charakterystyka Skutki 1. Sztuczne o świetlenie Zwabienie i niszczenie nocnych motyli zwłaszcza ciem i zawisaków. Zakłócenie dobowych - czynnik podstawowy, migracji ptaków. wywołuj ący skutki Inne grupy zwierz ąt np. ssaki reaguj ą ró Ŝnie - ro ślino Ŝerne przyzwyczajaj ą si ę, natomiast przemijaj ące. drapie Ŝne wycofuj ą. 2. Hałas Płoszenie ssaków i ptaków, zwłaszcza przy hałasie gwałtownym i permanentnym stres u - czynnik podstawowy, ssaków i rozbijanie ich populacji na izolowane grupy. Do hałasu długotrwałego ale wywołuj ący skutki przemijaj ące. jednostajnego (szosa) mog ą si ę przyzwyczai ć ssaki ro ślino Ŝerne, a nawet drapie Ŝne jak np. wilki 3. Presja mechaniczna Wydeptywanie ro ślin i ich wyrywanie oraz Ŝłobienie kolein w gruncie, co daje pochodny - czynnik podstawowy, skutek w postaci erozji. Zabijanie np. pod kołami płazów, gadów, niektórych owadów oraz wywołuj ący skutki wzgl ędnie w mniejszej skali innych grup zwierz ąt. Wstrząsy mechaniczne przy wodach nietrwałe lub w przypadku erozji powierzchniowych powoduj ą płoszenie ryb (wa Ŝne w okresie tarła). Mechaniczne za śmiecanie terenu jest nie tylko gro źne dla przyrody (kaleczenie sobie ryjów przez dziki, Dziennik Urz ędowy - 383 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

mo Ŝliwo ść po Ŝaru od butelki) ale daje tez ujemne odczucia estetyczne. 4. Po Ŝary Mo Ŝliwo ść zniszczenia całych ekosystemów zwłaszcza takich jak torfowisko, sucha ł ąka - czynnik podstawowy, czy las iglasty. Zwłaszcza nieodwracalne w skutkach jest spalenie zło Ŝa torfowego. wywołuj ący skutki wzgl ędnie trwałe, rzadko niełatwe. 5. Sztuczne zmiany Spadek liczebno ści zwierz ąt zwi ązanych ze środowiskami podmokłymi jak np. płazów, stosunków wodnych ptaków wodno-błotnych oraz niektórych drapie Ŝników (orlik krzykliwy). Nieodwracalne - czynnik zło Ŝony wywołuj ący niszczenie torfowisk wysokich i cz ęś ciowo przej ściowych oraz wkraczanie zadrzewie ń na skutki wzgl ędnie trwałe. osuszone torfowiska niskie, co wi ąŜ e si ę z ust ępowaniem np. storczyków i innych ciekawych ro ślin. 6. Chemizacja środowiska Obecnie najistotniejszy czynnik degraduj ący –powoduj ący przewa Ŝnie nieodwracalne przyrodniczego zmiany ilo ściowe i jako ściowe w ekosystemach. Wyniszczanie owadów i ptaków - czynnik podstawowy, (zwłaszcza drapie Ŝników) a tak Ŝe masowe gini ęcie nietoperzy, płazów i bezkr ęgowców wywołuj ący skutki wzgl ędnie wodnych (jak np. skorupiaki i mał Ŝe). Zanikanie niektórych efektownych ro ślin na ł ąkach trwałe: (storczyki, pełnik, mieczyk). Osłabianie drzewostanów iglastych i przy śpieszanie procesu * środki chemiczne z takich ich obumierania. Metale ci ęŜ kie maja ponadto niekorzystny wpływ na ludno ść stał ą Parku. źródeł jak: rolnictwo, Na szcz ęś cie sytuacja pod tym wzgl ędem jest najlepsza spo śród chronionych obszarów w budownictwo, przemysł poza kraju. Mech Pleurozium schreberii kumuluje tutaj 14 razy mniej ołowiu i kadmu ni Ŝ w Parkiem, gospodarka le śna oraz Ojcowskim Parku Krajobrazowym . Poziom metali ci ęŜ kich w Mazurskim Paku jest nawet samochody: mniejszy ni Ŝ w Białowieskim Parku Narodowym uznanym za czysty. * zanieczyszczenia: SO˛, metale ci ęŜ kie Pb, Cd, Cu, Ni, Zn, tlenki azotu, fosforu i potasu. 7. Promieniotwórcze ska Ŝenie Nowy czynnik wpływaj ący na ro śliny (wydajno ść li ści i zdeformowanie owoców, nasion i terenu (Cez 137) cz ęś ci podziemnych) oraz na zwierz ęta – co daje przykładowo takie efekty jak mutacje i - czynnik podstawowy, masowe pojawianie si ę niektórych grup owadów i zanik innych, obni Ŝenie liczebno ści wywołuj ący skutki wzgl ędnie ptaków poprzez du Ŝą śmiertelno ść w śród piskl ąt. Problem ten dotyczy zwłaszcza trwałe lub przemijaj ące. gatunków, które zwi ązane s ą z brzegami wód gdzie, koncentracja cezu 137 jest najwi ększa. Po awarii w Czarnobylu bardzo wzrosło ska Ŝenie mi ęsa dzików, sarn i jeleni izotopami cezu; u sarn nawet 1000-krotnie – do 6407 [Bq/kg](Grabowski, Kurowski et al. 1994. Nie mo Ŝna wykluczy ć, Ŝe w zwi ązku z tym pozostaje gwałtowny, 70 – 90 % ubytek zimorodków i pisklat g ęsi domowych, który zaobserwowałem w 1986 r. na terenie Parku. W latach 1986-89 zaobserwowano w jeziorach mazurskich masowe owrzodzenia w śród populacji ryb ró Ŝnych gatunków i ich śni ęcie (Dane PGryb. Mikołajki). Pewnym przeciw działaniem tym skutkom np. na gruntach rolnych jest ich nawo Ŝenie kred ą jeziorn ą lub minerałami zawieraj ącymi du Ŝe ilo ści wapna i magnezu jak dolomit ( zasada wzbogacania siedlisk); komulacja dawek promieniowania w organizmach Ŝywych jest bardziej rozło Ŝona w czasie i przez to mniejsza na siedliskach bogatszych ni Ŝ ubo Ŝszych. 8. Eksploatacja gatunków Ograniczenie liczebno ści lub wyniszczanie niektórych populacji zwierz ąt i ro ślin na skutek: (wybiórcza) polowa ń, zbiorów do zielnika, zbiorów płodów runa le śnego i trzebie Ŝe le śne. Za przykład - czynnik zło Ŝony wywołuj ący mog ą tu słu Ŝyć takiegrzyby, ro śliny i zwierz ęta jak rydz, borowik szlachetny, iwa, osika łoś skutki przemijaj ące lub i ry ś. wzgl ędnie trwałe. 9. Niszczenie lasów o strukturze Dotyczy to zwłaszcza lasów li ściastych jak gr ąd, ł ęg i oles. Giniecie du Ŝych grup owadów naturalnej i zast ępowanie ich (kózki) i grzybów oraz ptaków zwi ązanych z lasami li ściastymi (np. dziuplaki). Obni Ŝenie monokulturami liczebno ści niektórych gatunków drzew jak jesion czy lipa. Zaburzenia retencji wody - czynnik zło Ŝony, wywołuj ący (obni Ŝenie si ę poziomu wody – wysychanie bagienek). skutki przemijaj ące lub wzgl ędnie trwałe. 10. Rozwój zabudowy i sieci dróg Obok chemizacji i odwodnie ń najwa Ŝniejszy czynnik degraduj ący przyrod ę, odznaczaj ący (rozwój infrastruktury si ę du Ŝą destrukcj ą oddziaływania, zło Ŝono ści ą i b ędący głównym czynnikiem zwłaszcza w zlewni jezior i degraduj ącym krajobraz (niszczenie otwartych przestrzeni poprzez ich zabudow ę - rzek) potencjał dla dzikiej przyrody). Skutki to – obni Ŝanie si ę populacji zwierz ąt - czynnik zło Ŝony, wywołuj ący antropofobowych (np. drapie Ŝniki) i wi ększo ść zwierz ąt dziko Ŝyj ących (zwi ększenie si ę skutki wzgl ędnie trwałe. populacji niektórych zwierz ąt zwi ązanych z człowiekiem - szpak, jaskółka, wróbel). Izolowanie populacji (efekt wysp), niszczenie naturalnej szaty ro ślinnej i wprowadzenie świadome i zawlekanie przypadkowe obcych gatunków roślin. Wraz z omówionym czynnikiem pojawia si ę jako pochodna wi ększo ść pozostałych, które cz ęsto równocze śnie nakładaj ą si ę na siebie co zwielokrotnia skutki degradacji. 11. Eksploatacja kopalin Na terenie Parku w zwi ązku z jego utworzeniem czynnik zanikaj ący, niemniej (Ŝwirowanie, kreda jeziorna) zostawiaj ący trwały ślad w krajobrazie, jednak Ŝe jego wpływ na środowisko przyrodnicze, - czynnik zło Ŝony, wywołuj ący przy niewielkiej eksploatacji na potrzeby lokalne nie jest du Ŝy, mo Ŝe jedynie zachwia ć np. skutki wzgl ędnie trwałe. propozycje gatunkowe (zwi ększenie ilo ści jaszczurek) lub pojawienie si ę nowych zwierz ąt (jaskółka brzegówka) lub ro ślin piaskowych. W przypadku eksploatacji kredy jeziornej pojawienie si ę ptaków wodno-błotnych na stawach poeksploatacyjnych i niektórych ro ślin wodnych.

§ 11. Sposoby eliminacji zagro Ŝeń. Wszelkie zagro Ŝenia dla środowiska przyrodniczego i krajobrazu Parku nale Ŝy eliminowa ć zgodnie z zaleceniami zawartymi w paragrafach od 12 do 21.

Rozdział 4 Wskazania obszarów realizacji działa ń ochronnych

§ 12. Proponowane obszary i obiekty do obj ęcia formami ochrony przyrody.

Dziennik Urz ędowy - 384 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Na obszarze Parku nale Ŝy sukcesywnie rozszerza ć sie ć rezerwatów przyrody oraz tworzy ć nowe u Ŝytki ekologiczne a tak Ŝe uznawa ć za pomniki przyrody pojedyncze twory przyrody. Mi ędzy innymi sie ć ochrony rezerwatowej nale Ŝałoby uzupełni ć o nast ępuj ące tereny:

- lasy gr ądowe koło le śniczówki Ukta, - lasy gr ądowe na zachód od Bobrówka, - Jezioro Mokre wraz Uplikiem i Zdru Ŝnem, - Jezioro Majcz Wielki, - Jeziora Kołowin i Kołowinek, - Jezioro Skarp, - Głazowisko Wojnowskie wraz ze środkowym biegiem rzeki Krutyni, - Zatoka Łukna ńska wraz z przyległymi podmokłymi lasami, w tym Kusnort, - Lasy gr ądowe i ł ęgowe w w rejonie Wigryn i jeziora Jerzewko, - Jezioro Jegocin Du Ŝy, - Przyległe tereny do Blankowej Strugi i jeziora Kaczerajno, - Torfowisko z Chamedafne północn ą.

Ponadto w formie u Ŝytku ekologicznego nale Ŝy obj ąć ochron ą ł ąki poło Ŝone w zlewni jezior Kołowinek i Pierwos ze stanowiskami takich rzadkich gatunków ro ślin jak: Kosaciec syberyjski, pełnik europejski, mieczyk dachówkowaty, go ździk pyszny i dzwonecznik wonny. Nale Ŝy sukcesywnie uzupełnia ć list ę pomników przyrody o takie elementy jak: pojedyncze drzewa i ich grupy oraz aleje, głazy narzutowe i ich skupienia, zwłaszcza na terenach polnych i w strefach brzegowych jezior. Nie eksploatowane Ŝwirownie jak np. na Majdanie koło Wojnowa i koło Siniaka mo Ŝna uzna ć za stanowiska dokumentacyjne słu Ŝą ce celom dydaktyczno-edukacyjnym.

§ 13. Obszary o szczególnych walorach krajobrazowych i kulturowych.

Ochrona i kształtowanie krajobrazu.

Wyznaczenie w planie strefy o randze rezerwatowej (OB i OR ), z racji wybitnych walorów przyrodniczo-ekologicznych będą poddane ochronie o re Ŝimie wykluczaj ącym niekorzystne zmiany tych elementów środowiska, które s ą głównymi komponentami krajobrazu, czyli: powierzchni ziemi, lasów i zadrzewie ń, jezior i wód płyn ących. Na pozostałych terenach, gdzie prawie wsz ędzie wyst ępuje, cenny w obecnych warunkach, harmonijny krajobraz kulturowy i gdzie dopuszczone zostan ą wybrane działania gospodarcze, staje si ę konieczne ustalenie zasad chroni ących istniej ące warto ści i wspomagaj ących odzyskanie utraconych. Ranga Parku Krajobrazowego, a w przyszło ści Parku Narodowego wymaga, aby we wszelkich działaniach programowo- projektowych i urz ądzeniowych, które mog ą powodowa ć zmian ę przestrzeni - d ąŜ yć do uczestnictwa architekta krajobrazu, jako konsultanta lub współprojektanta.

Walory i ochrona głównych elementów krajobrazu.

Walory krajobrazu Parku s ą efektem współistnienia niezdegradowanych elementów geograficzno-przyrodniczych środowiska oraz tworów działalno ści człowieka- zwłaszcza zabudowy. Zachowane cech, decyduj ące o wyrazie estetycznym i kulturowym krajobrazu stanowi ą dziedzictwo regionu i powinny podlega ć ochronie. Wa Ŝne i najbardziej nara Ŝone na szkodliwe przekształcenia s ą powierzchnia ziemi, lasy, zadrzewienia, zabudowa i harmonijno ść krajobrazu.

Powierzchnia ziemi – wprowadza si ę zakaz dokonywania zmian ukształtowania, za wyj ątkiem zmian niezb ędnych dla realizacji celów Parku lub zada ń zwi ązanych z uznanymi jego funkcjami. Np. dla potrzeb mieszka ńców Parku dopuszcza si ę utrzymanie istniej ących punktów poboru piasku lub wyznaczenie nowych, po uzgodnieniu lokalizacji z Zarz ądem Parku. Istniej ące miejsca poboru Ŝwiru lub piasku dla celów budowlanych, komunalnych lub drogowych musz ą by ć zamkni ęte i zrekultywowane.

Tereny le śne. Rola terenów le śnych we współtworzeniu swoistych cech krajobrazu Parku jest uznana i zabezpieczona zasad ą zachowania istniej ącej przestrzeni. Konieczne jest jednak podwy Ŝszanie jako ści gospodarowania le śnego, estetyki zabudowy i urz ądze ń z nim zwi ązanych. Poza przewidzian ą, sukcesywn ą przebudow ą drzewostanów, która prowadzi ć b ędzie do urozmaicenia i wzbogacenia wn ętrz i panoram le śnych, potrzebne b ędą działania w poprawie estetyki tych fragmentów drzewostanów, które s ą szczególnie eksponowane widokowo, b ądź stanowi ą otoczenie wa Ŝniejszych miejsc, miejscowo ści lub szlaków turystycznych.

Zadrzewienia i zakrzewienia. Z racji istotnej roli ekologicznej i estetycznej spełnianej przez te dwa rodzaje zieleni, zwłaszcza na terenach otwartych, u Ŝytkowanych rolniczo, plan wskazuje na konieczno ść ich szczególnej ochrony i kultywacji oraz ustala zakaz wyr ębu bez zgody Zarz ądu Parku. Dla wybranych fragmentów Parku i otuliny powinny by ć sporz ądzone wła ściwe plany zadrzewienia, spełniaj ące wymogi dendrologiczno-siedliskowe i estetyczno-krajobrazowe. W miar ę sprzyjaj ących warunków winny by ć odnawiane dawne remizy i enklawy śródpolne.

Zabudowa . Z dwu zasadniczych rodzajów zabudowy, wyst ępuj ących w krajobrazach Parku - wiejskiej i rekreacyjnej, na wyró Ŝnienie i ochron ę zasługuje zabudowa wsi, przede wszystkim dawna, któr ą charakteryzuje podporz ądkowanie wła ściwo ściom przyrodniczym środowiska i naturalnym, fizjograficznym cechom terenu. Znajduje to swój wyraz w prostych, spokojnych Dziennik Urz ędowy - 385 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz. formach architektonicznych, pow ści ągliwym zdobnictwie oraz w stonowanym kolorycie powszechnie stosowanych miejscowych materiałów.

Ochronie walorów zabudowy wiejskiej wymaga przestrzeganie nast ępuj ących zasad: -istniej ące układy przestrzenne poszczególnych wsi oraz ich zabudowa winny by ć zachowane i poddane kompleksowej rewaloryzacji, której podstaw ą winny by ć plany zagospodarowania przestrzennego, sporz ądzane na bazie wytycznych konserwatorskich lub wła ściwych opracowa ń historyczno-kulturowych ustalaj ących zasi ęgi przestrzenne zabytkowych niw siedliskowych i zasady ich ochrony. Rewaloryzacja niw siedliskowych i zabudowy wspomagana kredytowo i dotacyjnie przez fundacje, samorz ądy i bud Ŝet pa ństwa, stanowi jedno z głównych zada ń Parku.

Nowe obiekty budowlane, niezb ędne dla uznanych funkcji Parku powinny by ć lokalizowane na terenach zwartej zabudowy wsi, poło Ŝonych w strefach II i III, a wyj ątkowo (np. obiekty turystyczne) w strefie I K, po uwzgl ędnieniu warunków wymienionych w p.p.1.

Wydanie pozwole ń na budow ę obiektów nowych i przebudow ę istniej ących powinno by ć uzale Ŝnione od wła ściwego poziomu architektonicznego projektów technicznych i po ich pozytywnym zaopiniowaniu przez zarz ąd Parku. Zabudowa słu Ŝą ca funkcjom turystyczno-krajoznawczym Parku, zarówno istniej ąca jak i projektowana powinna nawi ązywa ć, pod wzgl ędem architektonicznym, do cech i wyrazu tradycyjnej zabudowy Parku i nie powodowa ć powstawania w krajobrazie silnie eksponowanych dominat. Utworzenie Parku Kulturowego pod patronatem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków obejmuj ącego nast ępuj ące wsie: Ukta, Nowa Ukta, Gałkowo, Iwanowo, Kadzidłowo, Wojnowo, Choszczka, Zameczek, Śwignajno, Osiniak, Wólka.

Harmonijno ść krajobrazu

Du Ŝe znaczenie dla środowiska i harmonijno ści kulturowych fragmentów krajobrazu Parku ma zabudowa rozproszona (kolonijna) przewa Ŝnie wyst ępuj ąca w postaci zagród rolniczych lub osad zwi ązanych z gospodark ą le śną a tak Ŝe domów letniskowych. Jej wpływ na otoczenie jest zdecydowanie negatywny. Obserwowany obecnie, nasilony trend rozwoju zabudowy rozproszonej - niekontrolowanej, z racji cywilno-prawnego obrotu ziemi ą, zagra Ŝa zdegradowaniem krajobrazu otwartych (rolniczych) terenów otuliny Parku. Konieczne jest wi ęc wprowadzenie zakazu zabudowy terenów rolnych i leśnych w obr ębie Parku i ustalenie zakazu wydawania pozwole ń na budow ę obiektów zb ędnych lub szkodliwych dla celów i zada ń Parku. Zakaz lokalizacji zabudowy poza terenami zwartej zabudowy wsi mo Ŝe nie dotyczy ć nowych gospodarstw rolnych o powierzchni powy Ŝej 20 ha, wydzielanych z gruntów pa ństwowych gospodarstw rolnych w strefie ochronnej Parku. W obr ębie wym. nowych gospodarstw dopuszcza si ę wyznaczenie nowych siedlisk (zagród) rolniczych, pod warunkiem zachowania min. 200 m odległo ści od brzegów jezior i unikania lokalizacji w s ąsiedztwie punktów widokowych lub miejsc widokowo eksponowanych.

Rozdział 5 Obszary i sposoby ich udost ępniania dla celów naukowych, dydaktycznych, edukacyjnych, turystycznych i innych form gospodarowania.

§ 14. Wykorzystanie naukowe.

Mazurski Park Krajobrazowy powinien kontynuowa ć nawi ązan ą współprac ę z Uniwersytetem Warmi ńsko-Mazurskim w Olsztynie, Uniwersytetem Warszawskim, Uniwersytetem Jagiello ńskim, Uniwersytetem Łódzkim, Instytutem Ochrony Przyrody PAN w Krakowie oraz Wszechnic ą Mazursk ą w zakresie wykonywania na jego terenie:

- prac habilitacyjnych, - prac doktorskich, - prac magisterskich, - prac licencjackich, - monitoringu ro ślin zagro Ŝonych i gin ących, - stałych bada ń populacyjnych nad ssakami, - inwentaryzacji najlepiej zachowanych ekosystemów, - reintrodukcji rzadkich zwierz ąt (np. ry ś, cietrzew), - stałych bada ń ornitologicznych na wybranych obszarach, - stałych bada ń entomologicznych, - bada ń genetycznych rodzimych gatunków drzew.

Badania naukowe mog ą by ć prowadzone na obszarze całego Parku. Prace magisterskie i licencjacie o charakterze terenowym nale Ŝy wykonywa ć poza rezerwatami przyrody.

§ 15. Wykorzystanie dydaktyczne i edukacyjne.

Edukacja ekologiczna w Mazurskim Parku Krajobrazowym.

Edukacja ekologiczna w Mazurskim Parku Krajobrazowym prowadzona jest i w dalszym ci ągu nale Ŝy j ą kontynuowa ć w postaci form stałych i okazjonalnych o bardzo szerokim zakresie. Wśród stałych form edukacyjnych znajduj ą si ę:

Dziennik Urz ędowy - 386 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

lekcje muzealne – prowadzone w Muzeum Przyrodniczym MPK w Krutyni dla miejscowych szkół, przyjezdnych grup – o Ŝyciu i przystosowaniach zwierz ąt do swojego środowiska oraz udzielanie informacji dla zainteresowanych indywidualnych turystów,

wystawa fotograficzna – o tematyce przyrodniczej ze zdj ęciami Waldemara Bzury,

zaj ęcia terenowe – wycieczki, cz ęsto do pobliskich rezerwatów, po ście Ŝkach przyrodniczych dla dzieci, młodzie Ŝy szkolnej i studenckiej, grup kolonijnych oraz niepełnosprawnych na wózkach inwalidzkich,

referaty, pogadanki – poł ączone z wy świetlaniem prze źroczy, organizowane w szkołach i uczelniach dla młodzie Ŝy szkolnej i akademickiej, w o środkach kolonijnych, o środkach doradztwa rolniczego, domach kultury dla zainteresowanych,

konkurs y – wiedzy o Parku oraz plastyczne,

wydawanie biuletynu informacyjnego – “W krainie bociana białego” (od 2000 r.),

informacje – o przyrodzie Parku, atrakcjach turystycznych, mo Ŝliwo ściach zakwaterowania wypo Ŝyczenia sprz ętu turystycznego oraz zasadach zwiedzania terenu Parku, a w szczególno ści rezerwatów przyrody,

udost ępnianie materiałów – do prac magisterskich, dyplomowych, referatowych dotycz ących naszej działalno ści, tematów z zakresu ochrony przyrody w Parku i w Polsce,

obozy naukowe i praktyki studenckie – w ramach współpracy mi ędzy Parkiem i uczelniami takimi, jak: Uniwersytet Warmi ńsko-Mazurski w Olsztynie, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Jagiello ński, Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie, Wszechnica Mazurska w Olecku,

akcje – sprz ątanie terenu Parku – wiosenne i jesienne porz ądki z udziałem pracowników i sympatyków Parku, młodzie Ŝy szkolnej, zwi ązane z “od śmiecaniem” rzeki Krutyni i brzegów jezior.W śród okazjonalnych form edukacyjnych znajduj ą si ę:

warsztaty – dla zainteresowanych zdobyciem kwalifikacji przewodnika po Mazurskim Parku Krajobrazowym oraz dla nauczycieli biologii i geografii we współpracy z Wojewódzkimi O środkami Metodycznymi, opracowanie materiałów informacyjnych – ście Ŝek przyrodniczych, tras rowerowych, folderów, map, plenery malarskie – o tematyce przyrodniczej, wystawy plastyczne .

§ 16. Wykorzystanie turystyczne i rekreacyjne.

Turystyka Turystyk ę wodn ą i Ŝeglarstwo oraz turystyk ę krajoznawcz ą plan uznaje za stał ą funkcj ę Parku. Ich rozwój winien by ć podporz ądkowany wymogom ochrony środowiska przyrodniczego i krajobrazu. Za podstawowy wyznacznik rozwoju przyjmuje si ę chłonno ść rekreacyjna terenów, która okre śla liczby jednoczesnych u Ŝytkowników, nie powoduj ących degradacji środowiska. Elementem o szczególnym znaczeniu na terenach o uznanych funkcjach turystycznych s ą jeziora. W „Studium gospodarki rybackiej w M.P.K.” opracowanym dla potrzeb planu, podaje si ę, Ŝe „dopuszczalne obci ąŜ enie rekreacyjne” wyliczone przy zastosowaniu metody Vollen weidera jezior Parku i otuliny wg ich stanu na r. 1983, mogło wynosi ć 1.722 tys. Osobodni rocznie tzn. , Ŝe w czasie sezonu o 150 dniach (V-IX) na jeziorach i terenach nadbrze Ŝnych mogło przebywa ć 11,5 tys. Osób dziennie . Zwi ększenie tej liczby uznano za mo Ŝliwe, jednak pod warunkiem zmniejszenia dopływu, do okre ślonych jezior, składników biogennych, zwłaszcza fosforu, stosuj ąc np. wyposa Ŝenie wła ściwych, sprawnych oczyszczalni ścieków komunalnych w urz ądzenia III-go oczyszczania i wprowadzaj ąc strefy ochronne jezior wydatnie ograniczaj ące spływy biogenów z gruntów rolnych. Program turystycznego zagospodarowania Parku poza chłonno ści ą, uwzgl ędnia specyfik ę wymienionych na wst ępie funkcji, podział obszaru Parku na strefy przyrodniczo-ekologiczne i krajobrazowe, mo Ŝliwo ści rozwoju rekreacji w otulinie Parku oraz potrzeby współdziałania z s ąsiaduj ącymi miastami w obsłudze ruchu turystycznego. Liczba miejsc w obiektach obsługi turystyki wodnej i Ŝeglarstwa na szlakach Wielkich jezior Mazurskich, poło Ŝonych w granicach Parku, wyliczona jako niezb ędna przy zało Ŝeniu optymalnych warunków do uprawiania wymienionych form turystyki i ogólnych wska źników /Krasnod ębski – 1983/ wynosi 4500. Ze wzgl ędu na zró Ŝnicowan ą chłonno ść jezior oraz odmienne uwarunkowania przyrodnicze i funkcjonalne, liczba ta wymaga weryfikacji drog ą oceny istniej ącego stanu zagospodarowania i chłonno ści trzech głównych szlaków:

Szlak Mikołajki –Ruciane Nida

Długo ść - 18,5 km

Liczba miejsc istn. – 970 w tym 590 na polach namiotowych. Postulowana liczba miejsc – 1920 W tym: - istniej ące – do adaptacji 1020 - do uzyskania po zmianie istniej ącej funkcji 330 - projektowane 600 Razem 1950 Dziennik Urz ędowy - 387 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Przekroczenie chłonno ści, bardzo ograniczonej wielko ści ą ładunku zanieczyszcze ń dostarczanych ze ściekami komunalnymi, jest konieczno ści ą wynikaj ącą z potrzeby dostosowania liczby miejsc turystycznych do intensywno ści ruchu na omawianym szlaku stanowi ącym odcinek drogi wodnej o du Ŝym znaczeniu dla całego systemu W.J.M Przewidywany wzrost turystyki kwalifikowanej i krajoznawczej oraz obowiązek ograniczenia przekształce ń krajobrazu nowym zainwestowaniem, uzasadniaj ą wprowadzenie wobec rekreacji pobytowej polityki d ąŜą cej do jej eliminacji z terenów nadbrze Ŝnych szlaku, poprzez likwidacj ę lub przeniesienie na inne tereny o środków o niskim standardzie u Ŝytkowym i technicznym, wykluczenie prolongowania terminów dzier Ŝaw gruntów – wykorzystanie mo Ŝliwo ści przekazania na rzecz fundacji lub samorz ądu a tak Ŝe poprzez wykup. O środki w dobrym stanie przej ęte przez Zarz ąd Parku, Fundacje lub Samorząd powinny by ć przekwalifikowane na obiekty obsługuj ące turystyk ę wodn ą lub krajoznawcz ą. Pola namiotowe powinny by ć traktowane jako obiekty przeznaczone tylko dla turystyki wodnej - niedost ępne dla samochodów i motocykli.

Szlak „Rzeki Krutyni”

Długo ść szlaku w granicach Parku - 73 km Miejsca noclegowe istniej ące /do adaptacji/ - 400 Miejsca do uzyskania po zmianie funkcji istniej ących obiektów w Cierzpi ętach i Krutyni - 200 Miejsca nowe - 100 ------Razem 700

Szlak „Krutyni” jest bardzo znany, posiadaj ący rang ę krajow ą i m. narodow ą w europejskiej skali. Na obszarze Parku wiedzie przez najcenniejsze tereny przyrodniczo-ekologiczne. Zachowanie walorów b ędzie wymaga ć spełnienia warunków ustalonych przez Zarz ąd Parku.

Aktualny stan środowiska wymaga:

- organizowania spływów tylko w okresie lata kalendarzowego /22.VI – 22.IX/. Spływy powinny si ę odbywa ć w grupach licz ących do 20 osób z udziałem uprawnionego przewodnika; - pola namiotowe b ędą wyznaczone przez Zarz ąd Parku w zale Ŝno ści od miejsc wyst ępowania szczególnie chronionych rzadkich okazów fauny i flory.

Podstawowymi obiektami zagospodarowania szlaku „Krutyni” b ędą stanice wodne usytuowane w Zgonie, Cierzpietach /po zmianie funkcji o środka wypoczynkowego/, Krutyni i Ukcie . Stanica istniej ąca w Nowym Mo ście w przyszło ści winna by ć przekształcona w zagospodarowane pole namiotowe, a stanica poło Ŝona na półn. wschód od Ukty winna by ć przeniesiona w obr ęb terenów zabudowanych tej miejscowo ści.

Jezioro Śniardwy /z Sekstami/

Powierzchnia: 10920 ha Długo ść odcinka szlaku Mikołajki – Pisz - 13,5 km Długo ść odcinka szlaku Pisz – Okartowo /Gi Ŝycko/ - 18,0 km Miejsca noclegowe istniej ące /do adaptacji/ - 550 Miejsca noclegowe – projektowane - 1900 ------Razem 2540

Warunki naturalne Śniardw sprawiaj ą, Ŝe posiada ono du Ŝą zdolno ść samooczyszczenia swych wód i du Ŝą chłonno ść turystyczno-rekreacyjn ą. W programowaniu zagospodarowania turystycznego przyj ęto zasady- priorytetu dla Ŝeglarstwa i turystyki wodnej, ograniczania antropopresji na południowo-zachodnim brzegu i ochron ę naturalnych cech krajobrazu północnych i południowo- wschodnich terenów nadbrze Ŝnych.

Rozmieszczenie postulowanego programuje si ę nast ępuj ąco:

- Ośrodki turystyki wodnej – na terenach zabudowy folwarków P.P.Gosp. Rolnej w Kwiku i Suchym Rogu.

- Pola namiotowe - koło Nied źwiedziego Rogu, na gruntach wsi Zdory /Pod Lip ą/, przy wypływie strugi Wyszki, na zachód od wsi Kwik oraz po południowej i północnej stronie wsi Nowe Guty.

Przystanie Ŝeglarskie – w rejonach wsi Zdory, Kwik, NoweGuty, Okartowo, W ęŜ ewo, Suchy Róg, Dziubiele, Popielno.

Z zagospodarowaniem turystycznym akwenu Śniardw wi ąŜ e si ę problem rozmieszczenia obiektów ratownictwa wodnego, wykonywanego przez Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe /WOPR/. Obecnie, ta społeczna organizacja, działaj ąca przy klubie Ŝeglarskim PTTK, prowadzi stacj ę ratownictwa wodnego, usytuowan ą po zachodniej stronie „Ksi ędzowskiego Rogu” na gruntach byłego PGR W ęŜ ewo. Przeprowadzone rozpoznanie wykazało, Ŝe optymalnym miejscem lokalizacji stacji ratownictwa wodnego jest teren przy wsi Dziubiele, umo Ŝliwiaj ący obserwacj ę 78% powierzchni jeziora. Obecna stacja mogłaby pełni ć rol ę punktu obserwacyjnego dla cz ęś ci akwenu niewidocznej z Dziubiel. Ze wzgl ędu na koszty, obecna stacja w W ęŜ ewie powinna by ć zagospodarowana jako przyszły punkt obserwacyjny WOPR i przysta ń Ŝeglarska.

Dziennik Urz ędowy - 388 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Turystyka krajoznawcza

Zgodnie z ustaleniami zawartymi w zało Ŝeniach do planu, turystyka krajoznawcza stanowi jedn ą z głównych funkcji, umo Ŝliwiaj ąca spełnienie społecznych celów Parku. Rosn ące znaczenie stanu środowiska dla społecze ństwa i kraju b ędzie coraz bardziej zwi ększa ć zainteresowanie terenami o niezdegradowanych walorach naturalnych i mało przekształconym, harmonijnym krajobrazie a wi ęc o cechach jakimi charakteryzuje si ę Mazurski Park. Plan przyjmuje, Ŝe wła ściwymi formami turystyki krajoznawczej w M.P.K. s ą formy wyst ępuj ące obecnie. Wynikaj ą one z jego walorów przyrodniczo-geograficznych i estetycznych, rozległo ść obszaru oraz istniej ącego zainwestowania /drogi, sie ć osadnicza, usługi/.

Do główniejszych, o najwi ększym uczestnictwie i znacz ących zalicza si ę:

wycieczki krajoznawcze - autokarowe, organizowane, licz ące 30-u, 40-u uczestników - całodzienne z ewentualnym noclegiem lub kilkugodzinne , których uczestnicy częś ci trasy zwiedzania odbywaj ą statkami śeglugi Mazurskiej. Posługuj ąc si ę rachunkiem szacunkowym, przeci ętn ą dzienn ą liczb ę zwiedzaj ących w omawianej formie okre śla si ę na około 500 osób , a w całym sezonie /liczonym na 150 dni/ na około 80.000. Elementami głównymi zagospodarowania szlaku, wyznaczonego miejscowo ściami :- Kosewo, Kosewo Górne, Strzałowo,/Mikołajki/, Łuknajno, Dziubiele, Okartowo, Nowe Guty, Kwik, Zdory, Jegocin, Popielno, Guzianka, Wojnowo, Gałkowo, Kruty ń, Zgon - b ędą hotele lub domy wycieczkowe, które mog ą powsta ć po zmianie funkcji istniej ących o środków wypoczynkowych w Piaskach, Rucianem, Guziance, Krutyni i Zgonie, osi ągaj ąc liczb ę około 450 miejsc oraz parkingi usytuowane w wymienionych miejscowo ściach lub w ich s ąsiedztwie. Mo Ŝna przewidywa ć ponadto mo Ŝliwo ść budowy małych hotelików /20 - 30 miejsc/ w wi ększych jednostkach osadniczych Parku z warunkiem uzyskania wła ściwej przestrzennie lokalizacji oraz wiejskiego gabarytu i wyrazu architektonicznego zabudowy.

wędrowne obozy młodzie Ŝowe - piesze i rowerowe, w grupach po ok. 20 osób na szlakach po drogach le śnych i polnych wyznaczonych wokół jezior Śniardwy, Bełdany, Mikołajskie, Mokre, Zdró Ŝno i inne. Uczestników tej formy turystyki krajoznawczej szacuje si ę na kilka tysi ęcy /do 10 tys./ w sezonie. Podstawowymi obiektami zagospodarowania szlaków winny by ć schroniska szkolne i stacje turystyczne w odpowiednich wiejskich budynkach mieszkalnych organizowane przez wła ścicieli, Zarz ąd Parku, Fundacj ę lub inne jednostki.

wycieczki osób indywidualnych, małych grup towarzyskich piesze i rowerowe, a ponadto konne w siodle lub zaprz ęgu, po szlakach jak w p.2 oraz po szlakach o charakterze profesjonalnym, wyznaczonych przez Zarz ąd Parku w strefach rezerwatowych.

Rekreacja pobytowa

Z przyczyn omawianych m in. W dziale „Turystyka wodna i Ŝeglarstwo”, a przede wszystkim ze wzgl ędu na konieczno ść ograniczenia antropopresji na cenne przyrodniczo tereny Parku plan nie przewiduje utrzymywania lub realizacji nowych obiektów typu pensjonatowego, wczasowego, wypoczynkowego i kolonijnego oraz domków letniskowych. Natomiast plan nie ingeruje w działalno ść stałych mieszka ńców wynajmuj ących cz ęść swoich domów /mieszka ń/ w formie „kwater prywatnych” pod warunkiem, Ŝe posiadane budynki mieszkalne nie b ędą poprzez przebudow ę powi ększane w sposób zmieniaj ący niekorzystnie ich brył ę, gabaryt lub wyraz architektoniczny. Istniej ące domy letniskowe, których liczba wynosi przeszło 200, powinny by ć przedmiotami zabiegów prawnych, maj ących na celu sukcesywn ą ich eliminacj ę z Parku, a co najmniej ograniczenie liczby w drodze nie odnawiania umów dzier Ŝawnych , wykupów, dobrowolnego przenoszenia na tereny poza granice Parku, okre ślenie nieprzekraczalnego terminu dla lokalizacji tymczasowych i ewentualnych innych działa ń. Obiekty dla rekreacji pobytowej typu pensjonatowego o wy Ŝszym standardzie - z racji konieczno ści ochrony terenów Parku - plan postuluje lokalizowa ć w jego otulinie, w okolicach miejscowo ści Góra i Nowe Guty w gm. Orzysz, Kwik i Zdory w gm. Ruciane Nida, Ostrów Pieckowski w gm. Piecki oraz Inulec w gm. Mikołajki.

§ 17. Gospodarka rolna.

Aktualny profil gospodarki rolnej na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego wykształcił si ę pod wpływem działania ró Ŝnorakich czynników przyrodniczych, ekonomicznych i społecznych. Spo śród charakterystycznych dla Mazurskiego Parku Krajobrazowego cech koniecznych do wzi ęcia pod uwag ę przy ustalaniu mo Ŝliwie sprawnego modelu gospodarki rolnej, w pierwszym rz ędzie wzi ęto pod uwag ę: Unikalny charakter miejscowego krajobrazu, którego to walory winny by ć chronione przed szkodami wynikaj ącymi z prowadzenia nieodpowiedniej gospodarki rolnej. Warunki naturalne o cechach w znacznej mierze przesądzaj ących o kierunkach gospodarowania, surowo ść miejscowego klimatu, zwi ązana z tym mała ilo ść ciepła i krótki okres wegetacyjny ograniczaj ący dobór ro ślin uprawnych i zmniejszaj ący mo Ŝliwo ść uprawy poplonów,nisk ą jako ść gleb u Ŝytkowanych rolniczo – s ą to w wi ększo ści gleby bielicowe wytworzone z utworów kamienistych, Ŝwirków i piasków, mało urodzajne, wra Ŝliwe na brak wody/ w cz ęś ci nadmiernie wilgotne /, cz ęsto kwa śne, tworz ące skomplikowan ą mozaik ę zarówno w zakresie typów, jak i rodzajów oraz gatunków. W wi ększo ści zaliczone są one do IV - VI klasy bonitacyjnej. Ogranicza to równie Ŝ dobór ro ślin i zmniejsza ich plonowanie, wpływaj ąc w konsekwencji na wielko ść dochodów z prowadzenia gospodarstw rolnych. Ukształtowany profil produkcji ro ślinnej i zwierz ęcej. W istniej ącej strukturze zasiewów czy stosowanych zmianowaniach wskazane byłyby pewne zmiany /zaproponowane w dalszej cz ęś ci opracowania/. Wykształcony profil produkcji zwierz ęcej winien by ć utrzymany przy czym wskazane mogłoby by ć uproszczenie produkcji – koncentrowanie si ę na 1-2 działalno ściach w produkcji zwierz ęcej, w produkcji ro ślinnej d ąŜ enie do zapewnienia wystarczaj ącej ilo ści pasz, szczególnie bezwzgl ędnych, dla posiadanego inwentarza.

Dziennik Urz ędowy - 389 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Zagospodarowanie terenów rolniczych MPK.

Mazurski Park Krajobrazowy obok terenów stanowi ących miejsce rekreacji i turystyki, posiada znaczny obszar ziemi rolniczej. Wykorzystanie prawidłowe i racjonalne u Ŝytków rolnych, musi by ć na terenie parku ści śle synchronizowane z konieczno ści ą ochrony środowiska przyrodniczego. Nawo Ŝenie gnojowic ą gruntów rolnych w gospodarstwach mleczarskich dozwolone jest na terenie Parku jedynie w formie zraszania, wył ącznie w okresie od 01.06 do 15.09 z zachowaniem minimum 10 metrowego pasa ochronnego od wód powierzchniowych w tym rowów. Pojenie bydła bezpo średnio w jeziorach, rzekach i strumieniach jest na terenie Parku zabronione. St ąd konieczne staje si ę zaprojektowanie takiego rolnictwa, które z jednej strony zapewni producentowi godziwy dochód rolniczy, z drugiej technologia jego produkcji stanie si ę chemiooszcz ędna i przyjazna środowisku. W wyniku przej ęcia gruntów PFZ w niektórych gminach MPK ulega wyra źnemu zwi ększeniu przeci ętna powierzchnia gospodarstwa indywidualnego. Nie przewiduje si ę zmniejszenia liczby gospodarstw, co pozwoli na dalsze pełne wykorzystanie istniej ącej substancji budynkowej / w niektórych przypadkach celowa b ędzie jej rozbudowa i uzupełnienie/. W obr ębie Parku zachodzi ć b ędzie nadal obrót ziemi ą zgodnie z ogólnokrajowymi tendencjami. Wzrasta ć wi ęc b ędzie liczba gospodarstw obszarowo małych oraz obszarowo wi ększych - ponad 10 hektarowych. W grupie tych ostatnich dominowa ć b ędą gospodarstwa o powierzchni 15-ha. Drugi po rolnictwie dział gospodarki obejmuj ący obsług ę sfery rekreacyjnej i turystyki stanowi w zasadzie tylko sezonowe źródło zatrudnienia i dochodów. Ponad 85 %miejsc noclegowych w obiektach turystycznych zlokalizowanych na terenie parku jest czynnych tylko w okresie 2 - 3 miesi ęcznego sezonu letniego, st ąd liczba ludno ści znajduj ącej si ę stałe zatrudnienie w tym dziale mo Ŝe by ć stosunkowo niewielka. Obsługa ruchu turystycznego i obiektów wypoczynku letniego stanowi natomiast dodatkowe źródło niekiedy nawet znacznych, cho ć sezonowych dochodów głównie dla ludno ści rolniczej prowadz ącej indywidualne gospodarstwa rolne. Przeci ętny obszar gospodarstwa indywidualnego jest tu nieco mniejszy ni Ŝ na pozostałych terenach województwa Warmi ńsko-Mazurskiego. Zwłaszcza dla rodzin u Ŝytkuj ących gospodarstwa o mniejszej powierzchni mo Ŝliwości dodatkowego, cho ćby sezonowego zatrudnienia stanowi wa Ŝne źródło uzupełniaj ącego dochodu. A gospodarstw o areale poni Ŝej 5 ha b ędzie nadal stosunkowo du Ŝo, zwłaszcza w cz ęś ci parku nale Ŝą cej do gmin: Piecki, Orzysz i Ruciane Nida. W wymienionych gminach ponad 50 % rodzin chłopskich b ędzie u Ŝytkowa ć gospodarstwa małe, poni Ŝej 5 ha. Rozwój ruchu turystycznego i rekreacji na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego zwi ększa w sezonie letnim popyt na artykuły rolnicze nie wymagaj ące przemysłowego przetwarzania, takie jak: mleko i jego gospodarcze przetwory.

§ 18. Gospodarka le śna i łowiecka.

Podstaw ą prowadzenia gospodarki le śnej w MPK /do czasu zmiany statusu/ powinien by ć „Plan Urz ądzania Lasu” sporz ądzony w oparciu o „Operat Glebowy” i zgodny z zasadami Instrukcji Urz ądzania Lasu, Hodowli i Ochrony Lasu.

Lasy na terenie Parku powinny by ć tak zagospodarowane, aby mogły spełnia ć zadania kształtowania krajobrazu le śnego w ró Ŝnych warunkach środowiska przyrodniczego z zachowaniem zasad maksymalnego utrzymania tego terenu w stanie zadrzewionym. Ponadto Nadrz ędnym celem opracowania zasad gospodarki le śnej na tym terenie powinny by ć d ąŜ enie do zachowania istniej ących w znacznym stopniu istniej ących naturalnych krajobrazów le śnych oraz walorów przyrodniczych, rekreacyjnych i turystycznych.

Celom tym nale Ŝy podporz ądkowa ć wszystkie zamierzenia w hodowli, ochronie i szeroko rozumianego u Ŝytkowania lasu, tak w zakresie pozyskania drewna i rekreacyjnego, turystycznego wykorzystania obszarów le śnych.

Lasy ochrony krajobrazu

Do lasów tych nale Ŝy zaliczy ć wszystkie drzewostany, które nie zostały obj ęte strefami rezerwatowymi. Najistotniejszymi zasadami zagospodarowania, gwarantuj ącymi utrzymanie istniej ących walorów krajobrazowych, przyrodniczych, turystycznych oraz rekreacyjnych powinno by ć przestrzeganie nast ępuj ących ustale ń: Wiek r ębno ści wszystkich gatunków powinien podwy Ŝszony o dwie klasy wieku w stosunku do aktualnie obowi ązuj ącego na terenie parku krajobrazowego. Etat u Ŝytkowania – powinien by ć wyliczony wg wytycznych Instrukcji Urz ądzania Lasu z tym, i Ŝ w gospodarstwie zr ębowym wyliczenie to powinno opiera ć si ę na etacie powierzchniowym wg dojrzało ści drzewostanów mieszcz ącego si ę w granicach etatu z ostatniej klasy wieku. W gospodarstwie przer ębowym powinien on wynika ć z potrzeb handlowych drzewostanów. Przekroczenie etatu ci ęć r ębnych, zarówno w ilo ści ł ącznej, jak i układzie asortymentowym jest niedopuszczalne. W przypadku wyst ąpienia kl ęsk Ŝywiołowych lub zniszcze ń w drzewostanach wskutek gradacji szkodników i wynikaj ących st ąd potrzeb znacznego zwi ększenia w stosunku do przewidzianego w planie rozmiaru ci ęć piel ęgnacyjnych i sanitarnych, nale Ŝy wstrzyma ć odpowiednie pozycje planu ci ęć r ębnych, aby w ten sposób nie przekroczy ć rozmiarów uŜytkowania lasu wynikaj ącego z etatu dla nadle śnictwa /lub jego cz ęś ci/ wchodz ącego w skład parku krajobrazowego. Rębnie i zasady ich zastosowania.

Przej ęcie okre ślonych do stosowania r ębni powinno w pierwszym rz ędzie zapewni ć: - maksymalne wykorzystanie samosiewów, urozmaicenie składu gatunkowego odnowie ń i pełnego zastosowania składu upraw do warunków siedliskowych /w tym mikrosiedliskowych/ - uzyskanie urozmaiconej struktury pi ętrowej i wiekowej drzewostanu, - wolniejsze usuwanie starodrzewi w r ębniach cz ęś ciowych i gniazdowych, a przy ci ęciach uprz ątaj ących pozostawienie cz ęś ci dobrej jako ści drzew do nast ępnej kolei r ębu nie wł ączaj ąc ich masy do etatu u Ŝytkowania / zasada ta powinna bezwzgl ędnie obowi ązywa ć przy stosowaniu ka Ŝdej r ębni zupełnej/, Dziennik Urz ędowy - 390 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- maksymalne wydłu Ŝenie okresu odnowie ń wg zalece ń zasad hodowli lasu oraz przyjmowania minimalnych powierzchni zr ębnych i manipulacyjnych przewidywanych w tych zasadach dla odnowie ń w zale Ŝno ści od składu gatunkowego drzewostanów i siedlisk.

Na terenie Parku wyklucza si ę stosowanie r ębni zupełnej Ia i Ib poza sytuacjami kl ęskowymi. Ponadto przyj ąć nale Ŝy tu nast ępuj ące ustalenia:

- nast ępne ciecia mog ą by ć wykonywane wył ącznie po utrwaleniu si ę odnowienia na przylegaj ącej powierzchni, - wyklucza si ę stosowanie wr ębów, - granice powierzchni manipulacyjnych powinny mie ć przebieg dostosowany do lokalnych warunków siedliskowych i do danej konfiguracji terenu, - w celu preferowania i utrzymania ekotypu sosny piskiej stosowa ć zmodyfikowane r ębnie cz ęś ciowe, umo Ŝliwiaj ące uzyskanie naturalnych odnowie ń tego gatunku. Teren Parku powinien by ć swoistym obszarem działa ń hodowlanych zmierzaj ących do osi ągni ęcia naturalnych odnowie ń ekotypu tej sosny. Ponadto teren Parku powinien by ć te Ŝ swoistym bankiem drzewostanów nasiennych i drzew doborowych wyst ępuj ącego tu tego wybitnie cennego ekotypu sosny. W cało ści planowanych zada ń hodowlanych nale Ŝy mie ć na uwadze bezwzgl ędn ą potrzeb ę stosowania takich sposobów zagospodarowania, które umo Ŝliwiaj ą odnawianie tego gatunku we wszystkich siedliskach, gdzie w okre ślonym udziale powinien on znale źć miejsce, - na siedliskach bagiennych /Bb,BMb, LMb/ stosowa ć r ębnie jednostkowe i ci ęcia ograniczone głównie do ci ęć jednostkowych /sanitarne/, - w rezerwatach cz ęś ciowych prowadzi ć ci ęcia zgodnie ze wskazaniami zawartymi w planach urz ądzania lasu opracowanych dla tych obiektów przez specjalistów le śników – przyrodników.

Dobór gatunków drzew i krzewów: - skład gatunkowych drzewostanów powinien by ć zbli Ŝony do warunków naturalnych, przy ścisłym dostosowaniu gatunków do siedlisk le śnych, - dobór gatunków drzew i krzewów powinien odbywa ć si ę indywidualnie w oparciu o Zasady Hodowli Lasu. Na siedliskach słabszych zwi ększy ć udział brzozy i rodzimych gatunków li ściastych poszytowych / np. lipa – buk/. Podobnie przy zalesianiu gruntów porolnych, - na siedliskach Ŝyźniejszych wprowadzi ć szeroki zestaw rodzimych gatunków drzew i krzewów, równie Ŝ o znaczeniu biocenotycznym, - w lasach tych nie dopuszcza si ę wprowadzania gatunków obcych naszej florze oraz temu regionowi, jak te Ŝ zakładania plantacji drzew szybko rosn ących.

Gospodarka nasienna i szkółkarska: - materiał nasienny, odnowieniowy powinien by ć pochodzenia miejscowego, a drzewostany nasienne powinny w pierwszym rz ędzie zabezpiecza ć potrzeby lokalne parków, - gospodarka nasienna powinna by ć prowadzona w oparciu o wytyczne przedstawione w „Zasadach Hodowli Lasu”. Nale Ŝy przyj ąć zasad ę, Ŝe zbiór nasion b ędzie prowadzony przede wszystkim w drzewostanach nasiennych poło Ŝonych w lasach obiektu. Przy braku nasion z drzewostanów nasiennych na terenie obiektu, dopuszcza si ę u Ŝywanie materiału odnowieniowego z nasion pochodz ących z tej samej dzielnicy przyrodniczo-le śnej, - zasad ą produkcji szkółkarskiej jest produkcja szerokiego wachlarza gatunków drzew i krzewów.

Odnowienie i piel ęgnowanie lasów: - w pracach odnowienia lasu nale Ŝy wykorzystywa ć w mo Ŝliwie du Ŝym stopniu pojawiaj ące si ę dobrej jako ści odnowienia naturalne lub je inicjowa ć, - pozostałe prace z zakresu odnawiania i piel ęgnowania lasu powinny by ć realizowane zgodnie z wytycznymi Zasad Hodowli Lasu, w d ąŜ eniu do uzyskaniu urozmaiconego składu gatunkowego drzewostanów, utrzymanie dobrego stanu zdrowotnego i sanitarnego oraz wysokiej odporno ści drzewostanów na szkodotwórcze czynniki biotyczne, abiotyczne i antropogeniczne, - wszystkie czynniki w odnowieniu i piel ęgnowaniu lasu powinny równie Ŝ uwzgl ędnia ć w jak najszerszym zakresie kształtowanie walorów estetycznych drzewostanów. Zakres zalesienia terenów i wprowadzania zadrzewie ń nale Ŝy dostosowa ć do potrzeb ochrony i zachowania walorów estetycznych i widokowych krajobrazu, - przy planowaniu zabiegów piel ęgnacyjnych nale Ŝy wykluczy ć metody chemiczne i ci ęcia schematyczne na rzecz biologicznych, - przy usuwaniu drzew chroni ć cenne gatunki piel ęgnacyjne i biocenotyczne, drzewa z dziuplami, o oryginalnych formach oraz drzewa pomnikowe, - planowanie rozmiaru ci ęć piel ęgnacyjnych powinno odbywa ć si ę wg indywidualnych potrzeb hodowlanych danego drzewostanu, w oparciu o powierzchnie próbne wyznaczanych ci ęć w terenie, - d ąŜ yć do wyrównania granicy polno-le śnej przez zalesianie enklaw i półenklaw. Wykonanie tych prac powinno by ć uzale Ŝnione tylko i wył ącznie od zgody wła ściciela gruntów.

Wzbogacanie bazy Ŝerowej zwierzyny: - na ka Ŝde 1000 ha powierzchni le śnej nale Ŝy utrzyma ć w uprawie minimum 3 ha poletek Ŝerowych /poza pastwiskami i łąkami/ w tym 1 ha np. obsadzonych topinamburem. Rozmieszczenie poletek powinno by ć w maksymalnym stopniu dostosowane do naturalnych ostoi zwierzyny i jej ciągów, - przyj ąć zasad ę, i Ŝ do 5% powierzchni drzewostanów winno stanowi ć otwart ą lub półotwart ą przestrze ń, gdzie zwierzyna mogłaby korzysta ć z na świetlonego Ŝeru. Mo Ŝna w tym celu wykorzysta ć np. cz ęść istniej ących płazowizn i halizn, przez pozostawienie ich w stanie nieodnowionym gatunkami drzewiastymi, a tylko gatunkami krzewów ch ętnie zgryzanych przez zwierzyn ę /równie Ŝ drzew owocowych/ , Dziennik Urz ędowy - 391 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- obsadza ć pobocza dróg le śnych, linii podziału powierzchniowego, rowów oraz obrze Ŝa lasów na granicy styku lasu z polami, drzewami i krzewami rodzimych gatunków li ściastych / w tym i drzew owocowych, np. jabłoni płonki/.

Post ępowanie takie ma bardzo du Ŝe znaczenie we wła ściwym kształtowaniu krajobrazu środowiska le śnego wewn ątrz drzewostanów, - nie powinno si ę zalesia ć istniej ących na terenie Parku ł ąk śródle śnych, - nale Ŝy prowadzi ć inne pozostałe działania wynikaj ące z prawidłowo realizowanych zada ń gospodarki łowieckiej.

Ochrona lasu /hylopatologia lasu/ i zwi ązki z łowiectwem: - zabiegi ograniczenia i zapobiegania chorobom lasu wykona ć zgodnie z wytycznymi Instrukcji Ochrony Lasu, - najwa Ŝniejszymi działaniami w tym zakresie powinny by ć zabiegi profilaktyczne zwi ększaj ące odporno ść drzewostanów, - środki chemiczne do zwalczania szkodliwych owadów i do zabezpieczania surowca drzewnego mo Ŝna stosowa ć tylko w minimalnie niezb ędnym zakresie. Decyzja o zastosowaniu tych środków mo Ŝe by ć podj ęta wył ącznie po wyczerpaniu innych metod ochrony lasu /zwłaszcza biologicznych/, - szczególnie powinny by ć preferowane biologiczne metody ochrony lasy, w tym: ochrona mrowisk, krzewów biocenotycznych, ptaków, biologiczna metoda ogniskowo- kompleksowa i inne, - działania zwi ązane z ochron ą lasu przed po Ŝarami powinny by ć prowadzone zgodnie z ogólnie obowi ązuj ącymi zasadami, - w zakresie ochrony lasu przed szkodami od zwierzyny łownej niezb ędne jest prowadzenie prawidłowej gospodarki łowieckiej oraz regulacji stanu ilo ściowego zwierzyny w zale Ŝno ści od nasilenia szkód przez ni ą wyrz ądzanych. Rodzime gatunki zwierz ąt s ą nieodzownym komponentem środowiska krajobrazu. Mają one przede wszystkim du Ŝe znaczenie jako element o Ŝywiaj ący krajobraz. Jednak niektóre gatunki zwierzyny grubej /jele ń, ło ś i sarna/ przy nadmiernie zag ęszczonych populacjach przez zgryzanie p ędów i spałowanie /ogryzanie kory/, bez interwencji człowieka, przy braku naturalnych regulatorów populacji tych zwierz ąt mog ą uniemo Ŝliwia ć naturalne i sztuczne odnowienia lasów. Praktycznie cały obszar Parku jest wyj ątkowo korzystnym biotopem do rozmna Ŝania i bytowania wy Ŝej wymienionych grup zwierz ąt. Na całym tym terenie, ilo ści tej zwierzyny zdecydowanie przekraczaj ą dopuszczalne normy. Potwierdza to rozmiar szkód przez ni ą wyrz ądzanych w uprawach i młodnikach le śnych.

Aby umo Ŝliwi ć realizacj ę proponowanych zało Ŝeń hodowlanych drzewostanów nale Ŝy: A/ Obj ąć szczególn ą ochron ą ostoje wilka oraz rysia, które tu wyst ępuj ą i w naturalnych warunkach s ą biologicznymi regulatorami populacji mi ędzy innymi łosia, jelenia i sarny. Redukuj ą tak Ŝe nadmiern ą populacj ę lisa oraz eliminuj ą zdziczałe psy i koty. B/ Na całym obszarze Parku wprowadzi ć te Ŝ zakaz całkowity polowania na wszystkie gatunki ptaków łownych z wyj ątkiem ptaków pochodz ących z hodowli sztucznej, np. ba Ŝantów. C/ Stosowa ć wszystkie metody ochrony upraw i młodników le śnych, takie jak s ą stosowane w lasach gospodarczych, z grodzeniami upraw wł ącznie /stosowa ć grodzenia drewniane - Ŝerdziowe/. Przy obecnych stanach zwierzyny płowej, niemo Ŝliwe s ą praktycznie odnowienia lasu o wła ściwym składzie gatunkowym/ bez stosowania bardzo kosztownych grodze ń. Bez zastosowania tego najbardziej radykalnego zabiegu ochronnego nie będzie mo Ŝliwe równie Ŝ wdro Ŝenie proponowanych zasad zagospodarowania lasów właściwych dla parku krajobrazowego. Nale Ŝy jednak mie ć świadomo ść , i Ŝ grodzenia nie s ą naturalnym elementem krajobrazu na tym terenie, a ich stosowanie jest wymuszone nadmiernym stanem zwierzyny płowej. D/ Prowadzi ć redukcyjny odstrzał zwierzyny płowej, zwłaszcza jelenia – utrzymuj ąc wła ściw ą struktur ę płciow ą i wiekow ą. Wła ściwa realizacja zada ń w powy Ŝszym zakresie pozwoli na przebudow ę istniej ących drzewostanów zgodnie z siedliskiem przyrodniczym.

Zasady szczególne

Ścinka, zrywka i wywóz drewna powinny by ć prowadzone w sposób zapewniaj ący w maksymalnym stopniu ochron ę gleby, istniej ących odnowie ń ora z drzew pozostaj ących na pniu, a szlaki zrywkowe powinny by ć projektowane w sposób nie naruszaj ący charakteru ochronnego i walorów estetycznych lasu. Wypas zwierz ąt domowych oraz grabienia ściółki powinno by ć zakazane. Pozyskanie karpiny przemysłowej i opałowej jest niedopuszczalne. Niedopuszczalne jest Ŝywicowanie drzew oraz pozyskiwanie krzewów i ziół. Regulacja stosunków wodnych powinna by ć ograniczona do rozmiarów niezb ędnych do celów odnowieniowych oraz do racjonalnego zagospodarowania u Ŝytkowanych gruntów niele śnych. Ka Ŝdy jednak tego rodzaju projekt mo Ŝe by ć realizowany dopiero po przeprowadzeniu ekspertyzy naukowej wykonanej przez niezale Ŝnego od zleceniodawcy wykonawc ę, okre ślaj ącej stopie ń wpływu danego obiektu melioracyjnego na środowisko le śne. Trwałe odwadnianie bagien śródle śnych mo Ŝe by ć podejmowane równie Ŝ tylko po przeprowadzeniu ekspertyzy stwierdzaj ącej, Ŝe nie wpłynie ono ujemnie na kształtowanie si ę stosunków wodnych na obszarach chronionych. Zabiegi agromelioracyjne mog ą by ć wykonywane jedynie wtedy, gdy ich zastosowanie przyczynia si ę do wzmo Ŝenia funkcji ochronnych i nie koliduje z charakterem ochronno ści tych lasów. Poruszanie si ę turystów na terenie Parku mo Ŝe odbywa ć si ę tylko istniej ącymi drogami i wyznaczonymi szlakami turystycznymi dla turystyki pieszej, rowerowej i konnej. Pojazdy samochodowe mog ą porusza ć si ę na terenie Parku tylko drogami udost ępnionymi do tego celu. Miejsca czasowego całodobowego pobytu /le śne pola biwakowe/ mog ą by ć organizowane tylko w strefie A wokół wyznaczonych miejscowo ści. Utrzyma ć istniej ące, a w wypadku zwi ększonych potrzeb organizowa ć niezb ędn ą ilo ść miejsc biwakowania dla wodniaków. Warunkiem jednak istnienia ju Ŝ zorganizowanych takich miejsc i nowo organizowanych musi by ć zapewnienie w takich miejscach odpowiednich warunków, tj.:

Dziennik Urz ędowy - 392 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- sanitarnych i porz ądku /sanitariaty i zbiorniki na odpadki nie mog ą by ć lokalizowane bli Ŝej jak 100 m od brzegów, zbiorników i cieków wodnych/, - brzeg jeziora stykaj ący si ę z biwakowiskiem w pasie 5 m w gł ąb lasu powinien zosta ć obsadzony krzewami, - ka Ŝde tego rodzaju miejsce musi mie ć zapewnione nadzór przez osob ę odpowiedzialn ą za ład i porz ądek na polu biwakowym, - na polu powinien obowi ązywa ć zakaz rozpalania ognisk, - wyznaczanie nowych miejsc i decyzja o pozostawieniu istniej ących winna nale Ŝeć do nadle śnictwa i dyrekcji Parku.

§ 19. Gospodarka rybacka i amatorski połów ryb.

Alokacja jezior.

Jeziora pełni ą wielorak ą funkcj ę zarówno gospodarcz ą jak i w środowisku geograficznym. Ze wzgl ędu na to, a tak Ŝe z uwagi na ró Ŝnorodne u Ŝytkowanie jezior s ą one szczególnie nara Ŝone na kompleks ujemnych oddziaływa ń. Obecnie stosowane zasady /lub raczej ich brak/ u Ŝytkowania jezior prowadz ą do drastycznych negatywnych zmian w ekosystemach. Stan licznych jezior z terenu MPK jest taki, Ŝe stoj ą one na granicy katastrofy ekologicznej, która musi doprowadzi ć do utraty ich wielostronnych warto ści, kolejno jako zasobów czystej wody, u Ŝytków rybackich i u Ŝytków rekreacyjnych. Dlatego te Ŝ jakiekolwiek dalsze u Ŝytkowanie jezior Parku, w tym tak Ŝe bazy produkcyjnej rybactwa, jest uzale Ŝnione od zapewnienia skutecznej ochrony przed zanieczyszczeniami i spływami soli biogennych oraz wprowadzenia w Ŝycie systemu alokacji jezior. Alokacja ta powinna okre śla ć priorytetowe u Ŝytkowanie jezior, lub - innymi słowy - główne funkcje poszczególnych zbiorników. Za realizacj ę głównych funkcji jezior, niezale Ŝnie od obowi ązku prowadzenia wła ściwej gospodarki rybackiej winni by ć odpowiedzialni ich gestorzy.

W Mazurskim Parku Krajobrazowym i jego strefie ochronnej wyró Ŝniono jeziora o nast ępuj ących głównych funkcjach: Jeziora o szczególnych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Jeziora te powinny posiada ć status rezerwatów przyrody: Mokre, Uplik, Zdru Ŝno, Zdr ęŜ no, Kołowin, Kołowinek, Majcz Wielki, Majcz Mały, Skarp, Du ś, Jerzewko, S ęczek, Borkowkie, Flos, Płociczno, Ja śkowkie, Wesołek, Jegocin Du Ŝy. Jeziora, których główn ą funkcj ą powinna by ć gospodarka rybacka, za ś wszystkie inne formy podprz ądkowane tej wła śnie funkcji. Na poszczególnych jeziorach w tej grupie dopuszcza si ę u Ŝytkowanie rekreacyjne na okre ślonym poziomie z zastrze Ŝeniem, Ŝe nie b ędzie ono kolidowało z działalno ści ą ryback ą. Dla przykładu niedopuszczalne jest u Ŝytkowanie akwenu w miejscach połowu sieciami stawnymi lub przeszkadza rybakom w połowach sprz ętem ci ągnionym. Lokalizacja jakichkolwiek obiektów rekreacyjnych trwałych lub okresowych powinna by ć uzgodniona z wła ściwym dla danego jeziora uŜytkownikiem rybackim. Ma to na celu niedopuszczenie do niszczenia stref rozrodu ryb, bytowania narybku, bytowania itp. niektórych jeziorach tej kategorii u Ŝytkownik rybacki powinien mie ć decyduj ący głos przy okre ślaniu przez rekreacj ę środków pływaj ących. Zakres u Ŝytkowania w ędkarskiego tych jezior powinien pozostawa ć całkowicie w gestii jednostek prowadz ących gospodark ę ryback ą. Jeziora, których główn ą powinno by ć gospodarka rybacko-wędkarska, za ś inne formy u Ŝytkowania nie mog ą kolidowa ć z tą funkcj ą. Na tych jeziorach nale Ŝy prowadzi ć gospodark ę ryback ą zmierzaj ącą do zapewnienia zaspokojenia potrzeb wędkarskich z jednej strony i zachowana prawidłowego funkcjonowania z drugiej. Gospodarka ta powinna polega ć m.in. na prowadzeniu odłowów gatunków ryb nie preferowanych przez w ędkarzy, zarybianiu gatunkami „w ędkarskimi” i ograniczeniu gospodarczych połowów tych ostatnich. Eksploatacja rybacka powinna by ć prowadzona w taki, aby nie przeszkadza ć działalno ści w ędkarskiej. Dopuszcza si ę rekreacyjne u Ŝytkowanie tych jezior w tej grupie, jednak z rygorami bardziej obostrzonymi ni Ŝ w przypadku jezior poprzedniej grupy. Znajduje to swoje uzasadnienie w wyra źnym konflikcie pomi ędzy szeroko poj ętą rekreacj ą, a w ędkarstwem. Jeziora, których główn ą funkcj ą jest u Ŝytkowanie rekreacyjne. Działalno ść gospodarcza i w ędkarska na tych jeziorach winna by ć podporz ądkowana realizacji funkcji głównej. Lokalizacja obiektów rekreacyjnych na poszczególnych jeziorach tej grupy winna by ć podyktowana wył ącznie zasadami ochrony jezior, w mniejszym za ś stopniu interesami gospodarki rybackiej i w ędkarskiej. Eksploatacja gospodarcza powinna by ć ukierunkowana na utrzymanie równowagi ekosystemu, a wszelkie działania gospodarcze nie mog ą by ć sprzeczne z rekreacyjnym uŜytkowaniem jeziora. Dopuszcza si ę w ędkarskie u Ŝytkowanie tych jezior w sposób nie przeszkadzaj ący rekreacji. We wszystkich wymienionych grupach jezior, a zwłaszcza w grupie 1 i 3 nale Ŝy d ąŜ yć do jak najszerszego wprowadzenia stref ciszy i zakazu u Ŝywania silników spalinowych poza koniecznymi potrzebami gospodarczymi.

Ogólne zasady gospodarki rybackiej.

Status Mazurskiego Parku Krajobrazowego, a w przyszło ści Parku Narodowego, a tak Ŝe bezsprzeczne gospodarcze walory jezior tego terenu, stawiaj ą okre ślone wymagania przed gospodark ą ryback ą, poza oczywist ą konieczno ści ą prowadzenia gospodarki maksymalnie racjonalnej i jednocze śnie zmierzaj ącej do utrzymania równowagi w środowisku, w jeziorach poło Ŝonych na terenie Parku nale Ŝy:

- bezwzgl ędnie kontynuowa ć zarybianie w ęgorzem, - zintensyfikowa ć gospodark ę siej ą, - na całym terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego całkowicie zakaza ć wprowadzania do jezior jakichkolwiek gatunków obcych dla rodzimej ichtiofauny.

Zakaz ten jest konieczny z uwagi na to, Ŝe introdukcja gatunków obcych wi ąŜ e si ę z niebezpiecze ństwem rozprzestrzeniania si ę chorób ryb dotychczas nie wyst ępuj ących naszym kraju, - zakaza ć stosowania agregatów elektrycznych do połowów ryb, - utworzy ć obr ęby ochronne z całorocznym zakazem połowów, obejmuj ące najwa Ŝniejsze akweny tarliskowe Parku. - zaniecha ć w ędkarskiego u Ŝytkowania drobnych zbiorników, zwłaszcza jezior dystroficznych. Dziennik Urz ędowy - 393 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

§ 20. Infrastruktura techniczna.

Komunikacja Wewn ętrzny system komunikacyjny Parku i jego powi ązania z układem zewn ętrznym plan adaptuje, postuluj ąc wprowadzenie nast ępuj ących zmian, niezb ędnych w celu wyeliminowania wzgl ędnie zmniejszenia do minimum sytuacji konfliktowych ze środowiskiem. W zwi ązku z powy Ŝszym uznaje si ę za konieczne podj ęcie działa ń w zakresie:

Zmiany funkcji dróg

- wojewódzkich nr 40207, 40208, 40210, 40215, 40217, 40219, 40222, 40223, 40224, 40225, 26562, 26585-40204, 26565-40219- na drogi gminne oraz drogi 40220 na drog ę wewn ętrzn ą. Zmiana przyczyni si ę do uporz ądkowania układu i zbli Ŝenia go do funkcji, jaka układ ten ju Ŝ wła ściwie spełnia, - zakładowych nr 47013-7, 47014-2,4011004, 40123001 powy Ŝej. Piasek, 40123012, 47003-2, na drogi wewn ętrzne.

Ograniczenie ruchu

- ograniczenie szybko ści i zakaz zatrzymywania pojazdów dla ochrony zwierz ąt przechodz ących swoimi ci ągami przez drogi kołowe w miejscach wskazanych powinny by ć ustanowione na drogach:

- Ukta-Mikołajki /nr 609/ - Piecki-Ukta /nr 610/ - Kołowinek-Lipowo-Skrzy Ŝ /nr26563/ - Kruty ń-Skrzy Ŝ Kruty ńskie /nr 26566/ - Rosocha-Skrzy Ŝ Zakr ęt /nr 26566/ - Stare Kiełbonki-Koczek /nr 26477015/ - Bobrówko-Zełw ągi /nr 26585/ - Jakubowo-Piecki /nr 26562/ - Onufryjewo-Popielno /nr 30217/ - Nowy Most-Iznota /nr 26565-40218/ - Łuknajno-Dziubiele / nr 40215/ - Bobrówko-Lipowo-Strzałowo / nr 609/

- wył ączenie z ruchu publicznego dróg: Wigryny –Kamie ń /nr 40220/ Z Nied źwiedziego Rogu / nr 4011004/ do skrzy Ŝowania z drog ą Wejsuny-Pisz ze wzgl ędu na ich przebieg przez tereny o wysokich walorach przyrodniczo-ekologicznych.

Ograniczenie uci ąŜ liwe hałasu

- poprzez tworzenie pasów zieleni izolacyjnych przy drogach krajowych przechodz ących w bezpo średnim s ąsiedztwie Parku i w jego otulinie oraz ustalenie strefy uci ąŜ liwo ści dla dróg krajowych.

Inne organizacje

- dla odcinków dróg poło Ŝonych w s ąsiedztwie brzegów jezior i rzek wykonywa ć, w ramach ich modernizacji, odprowadzenie wód deszczowych do odbiorników zapewniaj ących zabezpieczenie wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniami,

- nale Ŝy wprowadzi ć zakaz u Ŝywania ŜuŜla i popiołów do ulepszania nawierzchni dróg, stosowa ć za ś materiały takie jak Ŝwir, kruszywo łamane, mieszanki optymalne b ądź nawierzchnie betonowe.

Potrzeby parkingowe

Walory przyrodnicze i krajobrazowe Parku sprzyjaj ą rozwojowi ruchu krajoznawczego. W miejscach i miejscowo ściach o wi ększej atrakcyjno ści, wym. w dziale „Turystyka krajoznawcza”, nale Ŝy zabezpieczy ć w planach miejscowych tereny na budow ę parkingów o pojemno ści 2 autokarów i 8-10 samochodów osobowych.

Elektroenergetyka

Wzrost energochłonnego wyposa Ŝenia gospodarstw domowych i rolniczych oraz liczby miejsc noclegowych i gastronomicznych w obiektach obsługi turystyki, a tak Ŝe zamierzenia wykorzystywania energii elektrycznej dla zaplecza gastronomii, instalacji c.w. oraz posezonowego podgrzewania cz ęś ci obiektów turystycznych wywoła zwi ększenie zapotrzebowania mocy szacowane na 1,3 MW. W celu jej zapewnienia b ędzie potrzebna budowa nowych linii SN / średniego napi ęcia o relacji Ruciane-Nida-Zgon /ok. 7 km/ i Guzianka-Piaski /ok. 2 km/. Przyrodnicze obserwacje wskazuj ą niekorzystny wpływ napowietrznych linii elektroenergetycznych na środowisko Parku, powoduj ąc m.in. Wycinanie i okaleczenie drzew, rozbijanie si ę ptactwa w złych warunkach atmosferycznych i w czasie dorocznych ci ągów. Wpływaj ą te Ŝ na przekształcenia dewaloryzuj ące krajobraz - wa Ŝny element walorów Parku. W celu ograniczenia uci ąŜ liwo ści urz ądze ń elektroenergetycznych nale Ŝy: Dziennik Urz ędowy - 394 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

zrezygnowa ć z prowadzenia linii 110 KV przez teren Parku, budowa ć nowe linie średniego i niskiego napi ęcia jako kablowe, nowe i modernizowane stacje transformatorowe wykonywa ć jako kubaturowe, wkomponowane w zabudow ę, przy programowaniu remontów i modernizacji istniej ących linii napowietrznych przewidywa ć ich skablowanie.

W pierwszej kolejno ści powinny by ć uwzgl ędnione: - odgał ęzienia lub linie na ci ągach przelatuj ącego ptactwa: odgał ęzienia: do PGR Łuknajno, PGR Mikołajki, Głodowo-Nied źwiedzi Róg, linie: Tuchlin-PGR Suchy Róg, Kruty ń-Rosocha-Zgon, Ukta-Kołowin, Ukta-Kadzidłowo-Bobrówko-NowyMost, Śwignajno- Wigryny-Kamie ń-Iznota, Lipowo-Strzałowo-Lisunie.

Gospodarka wodno-ściekowa

Zaopatrzenie w wod ę

Sprzyjaj ące warunki hydrogeologiczne i dobra jako ść wód wgł ębnych, nie wymagaj ących specjalnych procesów uzdatniaj ących, daj ą podstawy do programowania zbiorowego zaopatrzenia w wod ę wszystkich, w zasadzie, jednostek osadniczych, z wodoci ągów lokalnych b ądź grupowych. Wykorzystanie winny by ć do tego celu, w maksymalnym stopniu, istniej ące, wydajne odwierty studzienne. W celu ochrony środowiska, jak i podniesienia standardu Ŝycia ludno ści zamieszkałej w MPK nale Ŝy d ąŜ yć do obj ęcia mo Ŝliwie cał ą ludno ść zamieszkał ą w Parku i jego otulinie, realizuj ąc równolegle w miar ę mo Ŝliwo ści kanalizacj ę sanitarn ą (w myśl przyj ętych zasad dla MPK).

Kanalizacja sanitarna

Specyficzne cech terenu, rodzaj zagospodarowania przestrzennego oraz wysokie wymogi stawiane w zakresie ochrony i kształtowania środowiska, wymagaj ą, aby w działalno ści dotycz ącej gospodarki ściekami uwzgl ędnia ć nast ępuj ące podstawowe uwarunkowania:

Przy projektowaniu systemów kanalizacji sanitarnej nale Ŝy przewidywa ć wysoki stopie ń oczyszczania ścieków, zapewniaj ący nie przekraczania naturalnej chłonno ści odbiorników, czyli dopuszczalnego poziomu dopływu fosforu i azotu w skali rocznej. W ustaleniu technologii ścieków, jako niezb ędne ogniwo, winno by ć stosowane oczyszczanie ro ślinne. Wyklucza si ę bezpo średnie odprowadzenie ścieków do jezior i rzeki Krutyni, lecz w sposób po średni poprzez mo Ŝliwie najdłuŜsze odcinki cieków. (W przypadku miejscowo ści poło Ŝonych w zlewni rzeki Krutyni do oczyszczalni zbiorczych w Rucianem Nidzie i Spychowie) W d ąŜ eniu do ograniczania ilo ści ścieków nale Ŝy stosowa ć oszcz ędne gospodarowanie wod ą i nie lokalizowa ć obiektów i technologii wodochłonnych w miastach: Mikołajki, Ruciane-Nida, Orzysz oraz na terenach zlewni jezior i rzek (cieków) wpływaj ących na tereny Parku. Priorytetowo nale Ŝy potraktowa ć rozwi ązania gospodarki ściekowej w miastach: Mikołajki, Orzysz i Ruciane Nida oraz wsiach Piecki i Spychowo, a tak Ŝe o środkach turystycznych, powstaj ących w Parku b ądź w otulinie z uwagi na degraduj ący wpływ ścieków na jeziora: Mikołajskie, Bełdany, Śniardwy, Seksty, Tyrało, Zdru Ŝno, Mokre i W ągieł.

Podane propozycje nale Ŝy traktowa ć jako jeden z mo Ŝliwych wariantów, które powinny by ć przeanalizowane na etapie miejscowych planów ogólnych zagospodarowania przestrzennego gmin, zwi ązanych terenowo z Parkiem.

Gospodarka cieplna

Stan w dziedzinie ciepłownictwa na obszarze Parku i w jego s ąsiedztwie, przedstawiony w p. 6.5. cz ęś ci informacyjnych planu, wskazuje na potrzeb ę traktowania wi ększych źródeł ciepła w Mr ągowie, Mikołajkach, Orzyszu, Piszu i Rucianem Nidzie jako potencjalne źródła zagro Ŝonych dla środowiska Parku. W zwi ązku z tym uznaje si ę za niezb ędne podjecie nast ępuj ących ustale ń:

1. Nale Ŝy uzna ć, Ŝe na obszarze Parku i otuliny rozwi ązaniem w zakresie grzewczych potrzeb sieci osadniczej powinien by ć przewodowy gaz ziemny lub olej opałowy. W okresie przej ściowym nale Ŝy stosowa ć preferencje dla bezprzewodowej dystrybucji gazu z przeznaczeniem dla gospodarstw domowych. W wypadkach adaptacji istniej ącej kotłowni nale Ŝy podda ć je modernizacji celem zmniejszenia zanieczyszcze ń do po Ŝą danych wska źników. Dla adaptowanych sezonowych obiektów turystycznych jako źródło ciepła dla potrzeb gospodarczych nale Ŝy przyjmowa ć energi ę elektryczn ą i gaz. Dla obiektów czynnych przez cały rok mo Ŝna dopuszcza ć kotłownie wbudowane z wła ściwymi urz ądzeniami zapewniaj ącymi zmniejszenia emisji zanieczyszcze ń do po Ŝą danych wska źników; 2. Kotłownie miejskie i zakładowe, poło Ŝone w Mr ągowie, Rucianem Nidzie, Mikołajkach, Pieckach, Orzyszu i Piszu nale Ŝy zmodernizowa ć poprzez zastosowanie kotłów z paleniskami fluidalnymi i wysokosprawnymi urz ądzeniami odpylaj ącymi i odsiarczaj ącymi; 3. Niezb ędne jest prowadzenie pomiarów emisji i imisji zanieczyszcze ń powietrza w wybranych punktach Parku i okre ślanie stopnia zanieczyszcze ń.

Utylizacja odpadów

Ochrona środowiska oraz walorów turystycznych i krajobrazowych parku wymaga zorganizowania odpowiedniego do warunków lokalnych systemu gospodarki odpadami. Winien on uwzgl ędnia ć konieczno ść dalszego przetwarzania odpadów, Dziennik Urz ędowy - 395 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz. eliminacj ę niebezpiecze ństw ska Ŝenia środowiska / środki toksyczne/ a tak Ŝe aspekty ekonomiczne w zakresie kosztów utylizacji oraz warunki przestrzenne rozmieszczenia poszczególnych jego elementów. Do wa Ŝniejszych ogniw systemu nale Ŝy zaliczy ć wła ściwie zlokalizowane składowiska i sortowanie. Zasi ęg ich działania na terenach osiedle ńczych nie powinien przekracza ć promienia 5-10 km. Powy Ŝsze aspekty gospodarki odpadami nale Ŝałoby przeanalizowa ć w miejscowych planach ogólnych zagospodarowania przestrzennego gmin. W okresie przej ściowym w celu bezzwłocznej poprawy stanu sanitarnego na terenach Parku mog ą być stosowane inne rozwi ązania, np. zorganizowanie wiejskich punktów gromadzenia odpadów, z których wywozi si ę je na gminne wysypisko. Bior ąc pod uwag ę całokształt sytuacji w gospodarce odpadami uznaje si ę za konieczne: Stworzenie wła ściwie zorganizowanego systemu gospodarki odpadami, zabezpieczaj ącego potrzeby gminy z uwzgl ędnieniem wymogów stawianych dla cz ęś ci Parku le Ŝą cego w jej granicach.

Uwzgl ędnienie w strukturze organizacyjnej projektowanych, gminnych systemów utylizacji odpadów, lokalizacji składowisk-sortowni dla nast ępuj ących rejonów Parku:

- południowy – wm. Wólka /w s ąsiedztwie proj. tymczasowego wysypiska/ - gm. Ruciane Nida, - zachodni – w m. Piecki – gm. Piecki, - wschodni – w m. Kociołek Szlachecki – gm. Pisz, - północny – w m. Grabówek gm. Mikołajki.

Dla poszczególnych jednostek osadniczych przewiduje si ę stosowanie kontenerów- pojemników. Sukcesywne likwidowanie istniej ących na terenie Parku i otuliny wysypisk wraz z wylewiskami. Projektowane wysypisko dla m. Ruciane Nida we wsi Wólka winno by ć traktowane jako rozwi ązanie tymczasowe. Wprowadzenie zakazu wylewania gnojowicy z ferm przemysłowych na obszarze Parku i jego otuliny. Odpady płynne nale Ŝy wywozi ć do nowo powstaj ących oczyszczalni ścieków.

Gospodarka wodna i melioracja

Potrzeba melioracji i sposób jej prowadzenia w MPK i jego strefie ochronnej jest uwarunkowana przez: - poziom wód systemu Wielkich Jezior Mazurskich, - wymogi szczególne wynikaj ące ze statusu Parku.

Poziom wód gruntowych w Parku i jego strefie ochronnej szczególnie na u Ŝytkach zielonych i na obrze Ŝu jezior jest w znacznej mierze uzale Ŝniony od poziomu wód w systemie WJM. Stany jezior s ą niestabilne i ulegaj ą znacznym wahaniom w wieloleciu, w zale Ŝno ści od ilo ści opadów atmosferycznych warunków odpływu rzekami, Pis ą i W ęgorap ą. Ogólnie bior ąc stany wód przed 1945 r. były znacznie wy Ŝsze ni Ŝ obecnie, przekraczaj ąc niejednokrotnie rz ędn ą 117,0 mn.p.m. Znaczne powierzchnie były wówczas chronione systemem obwałowa ń a poziom wód gruntowych regulowany przy pomocy pompowni mechanicznych. Niektóre z tych systemów zmodernizowano i funkcjonuje do dzi ś, niektóre uległy zniszczeniu. Z analizy wykresu zmian poziomów wody jezior Śniardwy-Niegocin-Mamry w latach 1947-1987 zamieszczonego w „Programie Zagospodarowania Wielkich Jezior Mazurskich” Mazurskich 1988 r. /Hydroprojekt-Warszawa/ wynika, Ŝe:

Stany średnie jezior obni Ŝaj ą si ę systematycznie. Obecnie stany średnie oscyluj ą wokół rz ędnej 115,70 m n.p.m. i s ą ni Ŝsze o około 0,3 m od stanów z lat 1947-1958. Warto zaznaczy ć, Ŝe rz ędna 115,70 m była najni Ŝszym stanem systemu WJM w 1958r.

Stany niskie oscyluj ą wokół rz ędnej 115,50 m n.p.m. i s ą ni Ŝsze o około 0,35 m od stanów z lat -1959. Wyst ępuje znaczna rozpi ęto ść waha ń pomi ędzy stanami wysokimi i niskimi. N.P. w 1949 r. amplituda stanów wyniosła 0,3 m a w 1951 r. -0,64 m. Jeszcze wi ększa ró Ŝnica stanów wysokich niskich wyst ępuje w niektórych okresach kilkuletniej sekwencji. W latach 1976-1977 ró Ŝnica stanów wynosiła 0,81 m a w latach 1958-1960 a Ŝ 1,03 m. Zauwa Ŝalna jest przy tym nieprawidłowa „prawidłowo ść ”. Im wy Ŝszy stan wysoki, tym ni Ŝszy stan niski /lata: 1951, 1958-1960, 1964-1965, 1975/.

Obni Ŝenie stanów średnich systemu WJM nie jest zjawiskiem wynikaj ącym ze zjawisk przyrodniczych ani zjawiskiem utrwalonym. Świadczy o tym wykres stanów w latach 1975-1988 kiedy to stany niskie a Ŝ w sze ściu latach były bliskie lub przekraczały rz ędn ą 115,70 m n.p.m. Obni Ŝenie stanów średnich jest wynikiem gospodarki wodnej systemu WJM prowadzonej obecnie. W latach sze ść dziesi ątych wysuni ęto koncepcj ę stabilizacji poziomu systemu WJM pomi ędzy rz ędnymi 116,20 m a 115,70 m n.p.m. Wytworzona warstwa u Ŝyteczna o pojemno ści około 160-200 mln. m3 miała by ć wykorzystana do celów gospodarczych, szczególnie w rolnictwie oraz dla potrzeb aglomeracji warszawskiej. Koncepcja gospodarczego wykorzystania zasobów systemu WJM była powtórzona w „Kompleksowym programie zagospodarowania i wykorzystania Wisły ….” Z 1979 r. oraz była akceptowana w opracowaniu „Rejon Wielkich Jezior Mazurskich, program kompleksowego zagospodarowania” z 1974 r. „Program zagospodarowania systemu WJM” z 1988 r. wyra Ŝa pogl ąd, Ŝe obecnie w zmienionych warunkach gospodarowania ograniczaj ących w znacznej mierze potrzeby wodne rolnictwa oraz wobec zarzucenia koncepcji zasilania w wod ę z systemu WJM aglomeracji warszawskiej jak równie Ŝ ze wzgl ędu na zastrze Ŝenia i sprzeciw placówek naukowych, koncepcja stabilizacji poziomu systemu WJM pomi ędzy rz ędnymi 116,20 m a 115,70 m. n.p.m. nie znajduje wystarczaj ącego uzasadnienia gospodarczego. „Program” uwa Ŝa natomiast za uzasadnion ą potrzeb ę stabilizacji poziomu systemu WJM wokół wytworzonego obecnie stanu średniego, tj. na rz ędnej 115,70 m n.p.m. Dziennik Urz ędowy - 396 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Wobec tego, Ŝe stan 115,70 m jest generalnie ni Ŝszy od stanów z lat 1947-1959 i lat 1975-1983 przyjęcie tej koncepcji spowoduje znaczne trwałe zmniejszenie obj ęto ści systemu WJM, nie do odtworzenia w przyszło ści bez rzeczywi ście negatywnych skutków przyrodniczych. Jak dot ąd nie mo Ŝna mówi ć o wytworzeniu trwałych biotopów uwarunkowanych stanem średnim systemu WJM o rz ędnej 115,70 m n.p.m. gdy Ŝ stany średnie o rz ędnej 115,8 m i wy Ŝszej były notowane w 57% a stany średnie o rz ędnej 115,90 m i wy Ŝszej w 45% okresu lat 47-89. Przeto mo Ŝna i nale Ŝy uzna ć za naturalne poziomy jezior Śniardwy-Niegocin-Mamry w przedziale stanów 115,70-116,20 m n.p.m. Postulat stabilizacji stanów jezior w tym przedziale winien by ć podtrzymany, ze zdecydowanym wskazaniem na rz ędne w przedziale 116,00-116,20 m z uwagi na tarliska ryb oraz l ęgowiska i Ŝerowiska ptaków. Niezale Ŝnie jednak od tego jaki stan średni zostanie przyj ęty za podstaw ę stabilizacji poziomu systemu WJM decyzja w tej sprawie winna zosta ć podj ęta niezwłocznie. Nie mo Ŝna tolerowa ć dalej sytuacji degraduj ącej jeziora, w systemie WJM musi by ć prowadzona gospodarka wodna jak na zbiorniku retencyjnym. Wyrównanie odpływów pozwoli chocia Ŝby na podwy Ŝszenie przepływów ni Ŝówkowych w rzekach Pisa i Narew. Tym samym na zwi ększenie ich zdolno ści regeneracyjnej i atrakcyjno ści turystycznej.

Melioracje rolne w MPK i strefie ochronnej nie s ą problemem znacz ącym ze wzgl ędu na skal ę zagadnienia, gdy Ŝ: - uŜytki rolne w Parku stanowi ą tylko 16%, a w strefie ochronnej około 49% powierzchni, - przewiduje si ę, Ŝe gospodarka na u Ŝytkach zielonych w Parku b ędzie prowadzona ekstensywnie, - uŜytki zielone w strefie ochronnej b ędące poza bezpo średnim oddziaływaniem wód powierzchniowych lub trwale zabagnione maj ą sprawne urz ądzenia melioracyjne. Wojewódzki Zarz ąd Inwestycji Rolniczych Suwałkach i Wojewódzki Zakład Obsługi Inwestycyjnej Rolnictwa, Oddział Terenowy w Mr ągowie nie przewiduj ą w najbli Ŝszej przyszło ści modernizacji urz ądze ń.

Tym nie mniej melioracje w Parku i strefie ochronnej winny by ć rozpatrywane w dwóch aspektach,jako element reguluj ący stosunki powietrzno-wodne w glebie i zwi ększaj ący jej produkcyjno ść ,jako element zapobiegaj ący degradacji wód i gleby.

Gospodarka rolna na obszarach nie b ędących we władaniu zarz ądcy Parku i strefie ochronnej b ędzie prowadzona na ogólnych zasadach, dlatego nale Ŝy przyj ąć , Ŝe melioracje mog ą i powinny by ć tam wykonywane, szczególnie na u Ŝytkach ornych. Degradacja wód i gleby bierze si ę przede wszystkim z samego procesu produkcyjnego rolnictwa. Wszystkie zanieczyszczenia, za wyj ątkiem przemysłowych komunalnych to wynik nawo Ŝenia, chemizacji i wylewu gnojowicy. Zanieczyszczenia s ą transportowane wodami gruntowymi do urz ądze ń melioracyjnych, do rzek i jezior. Eliminacja zanieczyszcze ń „u źródła” winna polega ć na rygorystycznym przestrzeganiu norm nawo Ŝenia ustalonych na podstawie bada ń zasobno ści gleb. Przekraczanie dawek nawo Ŝenia i ochrony chemicznej winno by ć traktowane jako ska Ŝenie środowiska i ścigane jak wszystkie inne rodzaje ska Ŝeń. Aby ochrona wód MPK była skuteczna rygory nawo Ŝenia i ochrony chemicznej musz ą by ć wprowadzone w całej zlewni jeziora Śniardwy. Ograniczenia ochrony do samego Parku i strefy ochronnej które stanowi ą mniej ni Ŝ 30% powierzchni zlewni jeziora b ędzie wył ącznie działaniem pozornym. Funkcj ę ochrony gleb i wody przed degradacj ą w całej zlewni jeziora Śniardwy melioracje winny pełni ć przez dobór wła ściwych rozwi ąza ń technicznych wprowadzenia urz ądze ń spełniaj ących przede wszystkim funkcje ekologiczne. Dodatkowym warunkiem musi by ć przy tym zasada trwało ści wszystkich elementów przyrodniczych krajobrazu. W zlewni jeziora Śniardwy melioracje winny by ć zatem projektowane i wykonywane z uwzgl ędnieniem nast ępuj ących zasad: 1. Prymatu funkcji ekologicznej i rekreacyjnej terenu oraz trwało ści wszystkich elementów przyrodniczych krajobrazu.

Melioracje nie mog ą:

- powodowa ć trwałych zmian krajobrazu, m.in. przez niwelacj ę zasole ń terenowych ani przez ich osuszanie, - lustro wody w zasoleniach winno by ć stabilizowane w sposób gwarantuj ący napełnienie w latach średnich, - karczowa ć bez uzasadnionej potrzeby drzew i krzewów na trasach urz ądze ń melioracyjnych, - likwidowa ć potorfii i zakrzacze ń na terenach zdewastowanych, - likwidowa ć zadrzewie ń na u Ŝytkach zielonych, - likwidowa ć biotopów bagiennych, - zmienia ć poziom jezior, - zmienia ć poziomy wód gruntowych na terenie MPK bez zgody zarządcy Parku, - meliorowa ć gleb organicznych u Ŝytków zielonych bez zapewnienia nawodnie ń efektywnych.

Ograniczenie do minimum stosowania melioracyjnych urz ądze ń technicznych na gruntach ornych i zast ępowanie ich zabiegami agromelioracyjnymi, zwi ększaj ącymi m.in. rotacj ę gleb. Pozostawianie w stanie istniej ącym wszystkich kotlin bezodpływowych, zagł ębie ń terenowych, wykorzystuj ąc je na przepływowe odbiorniki wód dymarskich lub na zbiorniki buforowe na ciekach, które b ędą pełniły rol ę biofiltrów lub bioakumulatorów. Wydaje si ę mo Ŝliwe utworzenie takiego zbiornika n.p. na uj ściowym odcinku Snopkowskiej Strugi w okolicy miejscowo ści Karwik. Stosowania zabudowy biologicznej cieków w miejsce zabudowy technicznej.

W celu respektowania interesów MPK oraz ochrony przyrody rozpoznania potrzeb melioracji winny by ć konsultowane ze słu Ŝbami ochrony środowiska, przed podj ęciem decyzji o wykonaniu projektu technicznego.

Dziennik Urz ędowy - 397 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Rozdział 6 Ustalenia do studiów uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, decyzji o warunkach zabudowy, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, planu zagospodarowania przestrzennego województwa.

§ 21. Podział Parku na strefy waloryzacyjne.

1. WSKAZANIA OGÓLNE.

1) podział obszaru M.P.K. i jego otuliny wynikaj ący z walorów przyrodniczo-krajobrazowych wyodr ębnia nast ępuj ące strefy i ich cz ęś ci:-

STREFA ZEROWA REZERWATÓW BIOSFERY - Symbol O B Numeracja od 1 do 2

STREFA ZEROWA – REZERWATÓW PRZYRODY - Symbol O R Numeracja od 1 do 12

STREFA PIERWSZA EKOLOGICZNA - Symbol I E Numeracja od 1 do 25

STREFA PIERWSZA KRAJOBRAZOWA - Symbol I K Numeracja od 1 do 21

STREFA DRUGA - Symbol I I Numeracja od 1 do 8

STREFA TRZECIA - Symbol I I I /bez numeracji/

2) poło Ŝenie i zasi ęgi Stref Parku s ą podane na mapie topograficznej w skali 1:25000, stanowi ącej rysunek Planu zagospodarowania przestrzennego M.P.K Granice stref w obszarze Parku winny by ć traktowane jako obowi ązuj ące. Natomiast granice stref w otulinie Parku winny by ć traktowane jako wskazania planistyczne. Zmiany mog ą by ć dokonywane przez Zarz ąd Parku po zasi ęgni ęciu opinii Naukowo- Społecznej Rady Parku.

3) tereny stref rezerwatowych, oznaczonych symbolami OB. I OR nie podlegaj ą ustaleniom miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Wszelkie działania w tych strefach b ędą podejmowane na podstawie Planu Ochrony Parku, planów ochrony rezerwatów lub rocznych zada ń ochronnych.

4) jednostki osadnicze poło Ŝone w strefach rezerwatowych oraz I /pierwszych/ E i K nie mog ą by ć rozbudowane. W przypadkach uzasadnionych, pozytywnie zaopiniowanych przez Zarz ąd Parku, dopuszcza si ę w strefie I K zabudow ę uzupełniaj ącą /plombow ą/ na wolnych działkach w obr ębie zwartej zabudowy istniej ących jednostek osadniczych pod warunkiem, i Ŝ nowa zabudowa – b ędzie posiada ć wła ściwy gabaryt i wyraz architektoniczny.

5) zabudowa rozproszona /kolonijna/ istniej ąca w strefie I E i I K powinna by ć stopniowo ograniczona poprzez wszelkie działania dopuszczone prawem. W przypadkach wyj ątkowo uzasadnionych, za zgoda Zarz ądu Parku, mo Ŝe by ć dopuszczone w rozproszonych zagrodach rolniczych uzupełnienie zabudowy, przebudowa lub wymiana budynków pod warunkiem uwzgl ędnienia wymaga ń w zakresie gabarytu nowych obiektów oraz ich form architektonicznych .

6) gospodarka le śna na obszarze Parku i otuliny winna by ć prowadzona na podstawie odr ębnego planu urz ądzeniowego, w którym nale Ŝy uwzgl ędni ć ogólne zasady podane w tek ście Planu ochrony Parku.

7) rewaloryzacja zabudowy, polecana we wskazaniach szczegółowych winna by ć traktowana jako działalno ść wieloletnia, przygotowania i ukierunkowania opracowaniem historycznym i przestrzenno-architektonicznym, obejmuj ącym cał ą niw ę siedliskow ą danej jednostki osadniczej. Opracowania te powinny by ć sporz ądzone w trybie planów miejscowych.

8) podane w tre ści wskaza ń okre ślenie – gospodarka rolna – „proekologiczna” – w intencji planu oznacza gospodark ę uwzgl ędniaj ącą uwarunkowania wynikaj ące z zagro Ŝeń środowiska i potrzeb jego ochrony, a tak Ŝe wymagania jako ściowe wobec produkowanej Ŝywno ści.

9) wskazania podane dla poszczególnych stref lub ich cz ęś ci dotycz ą:

W punkcie 1 - kwalifikacji przyrodniczej, ekologicznej lub krajobrazowej terenu.

W punkcie 2 - uznanych funkcji, głównych i dost ępno ści krajoznawczej.

W punkcie 3 - dopuszczonych funkcji towarzysz ących,

Dziennik Urz ędowy - 398 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

W punkcie 4 - uwarunkowa ń dla budownictwa i infrastruktury technicznej,

W punkcie 5 - zasad kształtowania krajobrazu.

2. WSKAZANIA SZCZEGÓŁOWE

O B - STREFA ZEROWA - REZERWATOWA

O B 1 „JEZIORO ŁUKNAJNO ” - Rezerwat biosfery,obszar Ramsar nr 71

1) unikalne ekosystemy o znaczeniu mi ędzynarodowym,

2) naukowe i dydaktyczne, - dost ępno ść dla grup profesionalnych z przyrodnikiem, - zwiedzanie krajoznawcze z wie Ŝ widokowych,

3) gospodarka rybacka i rolna według planu ochrony albo rocznych zada ń ochronnych ,

4) zakaz wprowadzania nowej zabudowy i urz ądze ń infrastruktury technicznej - za wyj ątkiem urz ądze ń niezb ędnych dla gospodarki wodno-melioracyjnej,

5) restytucja krajobrazu naturalnego.

O B 2 „KRUTYNIA DOLNA”

1) unikalne ekosystemy o znaczeniu mi ędzynarodowym,

2) funkcje naukowe i dydaktyczne oraz turystyczno- krajoznawcze /piesze i wodne/, - dost ępno ść dla grup profesionalnych z przewodnikiem po wyznaczonych trasach; - turystyka wodna - „Szlak rz. Krutyni” - grupy z przewodnikiem od 20.06. do 20.09,

3) gospodarka le śna według zasad rezerwatowych, - ewentualna interwencyjna gospodarka rybacka wyłacznie w przypadku zagro Ŝenia ekosystemu jeziora,

4) zakaz wprowadzania nowej zabudowy i urządze ń infrastruktury; zmiana istniej ącej stanicy wodnej w Nowym Mo ście na pole namiotowe,

5) restytucja krajobrazu naturalnego z pozostawieniem istniej ących trawiastych terenów otwartych.

O R - STREFA ZEROWA - REZERWAT PRZYRODY

O R 1 „JEZIORO - MAJCZ WIELKI, LISUNIE”

1) wybitne warto ści przyrodnicze i ekologiczne,

2) funkcje naukowe, dydaktyczne i turystyczno-krajoznawcze, - dost ępno ść dla grup z przewodnikiem - po wyznaczonych trasach,

3) gospodarka rybacka i le śna według zasad rezerwatowych,

4) zakaz wyznaczania terenów budowlanych i wznoszenia zabudowy, - konieczna wymiana linii elektroenergetycznych SN /średniego napi ęcia/ na linie kablowe; - po Ŝą dana rewaloryzacja zabudowy b ędącej w gestii Administracji Lasów Pa ństwowych /A.L.P./,

5) dąŜ enie do przebudowy drzewostanów dla uzyskania cech krajobrazu naturalnego.

O R 2 „JEZIORO KLIMUNT - PIERWOS”

1) wybitne warto ści przyrodnicze i ekologiczne,

2) funkcje: naukowa, dydaktyczna i turystyczno-krajoznawcza; - dost ępno ść dla grup z przewodnikiem po wyznaczonych trasach,

3) gospodarka le śna według zasad rezerwatowych,

4) zakaz wyznaczania terenów budowlanych i wznoszenia zabudowy,

5) sukcesywna przebudowa drzewostanów dla uzyskania cech krajobrazu naturalnego.

Dziennik Urz ędowy - 399 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

O R 3 „ JEZIORO MOKRE - KRUTYNIA GÓRNA”

1) wybitne warto ści przyrodnicze i ekologiczne.

2) funkcje: naukowa, dydaktyczna i turystyczno-krajoznawcza, - dost ępno ść dla grup z przewodnikiem po wyznaczonych trasach, - szlak turystyki wodnej „Rzeka Krutynia” – dost ępny dla grup z przewodnikiem w okresie 01.05. – 01.10,

3) gospodarka rybacka i le śna według zasad rezerwatowych,

4) zakaz wyznaczania nowych terenów budowlanych i wznoszenia zabudowy, - zmiana funkcji o środka wypoczynkowego, własno ść Z.P.O. „Warmia” z K ętrzyna, na stanice dla turystyki wodnej - podwy Ŝszenie standardu adaptowanych pól namiotowych, ograniczenie uci ąŜ liwo ści i dysharmonii zabudowy z otoczeniem w osadzie Ławny Lasek, - wymiana napowietrznych linii elektoenergetycznych na linie kablowe,

5) sukcesywna przebudowa drzewostanów dla uzyskania cech krajobrazu naturalnego.

O R 4 „JEZIORA: UPLIK, ZDRU śNO”

1) bardzo cenne warto ści przyrodnicze,

2) funkcje: naukowa, dydaktyczna i turystyczno-krajoznawcza; - dost ępno ść : po wyznaczonych trasach; turystyka wodna - jak w O R 3,

3) gospodarka rybacka i le śna - według zasad rezerwatowych,

4) zakaz wyznaczania nowych terenów budowlanych i wznoszenia zabudowy; likwidacja tymczasowego /nielegalnego/, - ośrodka w ędkarskiego z nad jez. Zdru Ŝno, przy wsi Połom; ograniczenie liczby domów letniskowych w strefie nadbrze Ŝnej jeziora Zdru Ŝno,

5) zachowanie istniej ącego krajobrazu le śno-jeziornego o cechach naturalnych.

O R 5 „KRUTYNIA ŚRODKOWA”

1) bardzo wa Ŝne znaczenie ekologiczne - szlak migracyjny ornitofauny i ssaków ziemno-wodnych.

2) funkcja naukowo-dydaktyczna; - dost ępno ść po wyznaczonych terenach; - spływy turystyczne Krutyni ą wg zasad wymienionych w O R 3,

3) gospodarka rolna /tradycyjna/ na trwałych u Ŝytkach zielonych,

4) zakaz wyznaczania nowych terenów budowlanych i wznoszenia nowych zagród rolniczych i innych obiektów kubaturowych,

5) ochrona zadrzewie ń i zakrzewie ń; zwi ększanie i wzbogacanie ich składu gatunkowego.

O R 6 „JEZIORO SKARP”

1) bardzo cenne warto ści ekologiczne i przyrodnicze,

2) funkcje: naukowe i dydaktyczne, - dost ępno ść - jak w O R 1,

3) gospodarka le śna i rybacka na zasadach urz ądzenia rezerwatowego,

4) zakaz zabudowywania,

5) przebudowa drzewostanów jak w O R 12.

O R 7 „LAS WYGRY ŃSKI”

1) bardzo cenne warto ści przyrodnicze,

2) funkcja: naukowa i dydaktyczna, - dost ępno ść : - po wyznaczonych trasach /pieszych, rowerowych i konnych/,

3) gospodarka le śna według zasad rezerwatowych,

Dziennik Urz ędowy - 400 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

4) zakaz zabudowywania; - likwidacja o środków wypoczynkowych na bindudze „Grochówka”; - wył ączenie z ruchu publicznego drogi; Kamie ń – Wygryny; - wymiana linii elektroenergetycznej, napowietrznej na kablow ą,

5) sukcesywna przebudowa drzewostanów dla przywrócenia cech krajobrazu naturalnego.

O R 8 „JEZIORO JERZEWKO”

1) bardzo cenne warto ści przyrodnicze,

2) funkcja: naukowa i dydaktyczna: - dost ępno ść : - po wyznaczonych trasach pieszych, - spływy kajakowe: jak dla O R 3,

3) gospodarka le śna według urz ądzenia rezerwatowego; - gospodarka rybacka - tylko w przypadkach koniecznych działa ń interwencyjnych,

4) zakaz zabudowywania,

5) sukcesywna przebudowa drzewostanów dla przywrócenia cech krajobrazu naturalnego.

O R 9 „PÓŁWYSEP KUSNO”

1) bardzo cenne warto ści pod wzgl ędem ekologicznym,

2) naukowa i dydaktyczna; - dost ępno ść tylko dla ekip profesjonalnych,

3) brak funkcji dodatkowych,

4) zakaz zabudowywania i biwakowania,

5) bez ingerencji.

O R 10 „JEZIORO WARNOŁTY”

1) bardzo cenne warto ści przyrodnicze /ostoja ptaków błotno-wodnych i drapie Ŝnych/,

2) funkcja naukowa i dydaktyczna, - dost ępno ść dla grup profesjonalnych, krajoznawcza - po wyznaczonych trasach,

3) gospodarka rybacka i cz ęś ciowo le śna i rolna –na zasadach rezerwatowych,

4) zakaz zabudowywania; - rewaloryzacja przystani Brygady Rybackiej w Głodowie,

5) ochrona i wzbogacanie zadrzewie ń i zakrzewie ń.

O R 11 „BLANKOWA STRUGA - KACZERAJNO”

1) bardzo cenne warto ści ekologiczne i przyrodnicze,

2) funkcja: naukowa i dydaktyczna; - dost ępno ść krajoznawcza - po wyznaczonych trasach,

3) gospodarka le śna - według planu urz ądzenia rezerwatowego - gosp. rybacka - tylko interwencyjnie w przypadkach koniecznych,

4) zakaz zabudowywania i zmian stosunków wodnych; - wył ączenie z ruchu publicznego drogi: Nied źwiedzi Róg - Snopki,

5) sukcesywna przebudowa drzewostanów.

O R 12 „JEZIORO JEGOCIN”

1) bardzo cenne warto ści ekologiczno-przyrodnicze,

2) funkcja: naukowa i dydaktyczna; - dost ępno ść krajoznawcza - po wyznaczonych trasach pieszych, rowerowych i konnych,

3) gospodarka le śna i rybacka według zasad urz ądzenia rezerwatowego,

Dziennik Urz ędowy - 401 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

4) zakaz zabudowywania,

5) sukcesywna przebudowa drzewostanów dla przywrócenia krajobrazu naturalnego.

I E STREFA PIERWSZA - EKOLOGICZNA

Wydzielone cz ęś ci o numeracji i nazwie:

I E 1. Las Łuknia ński. 2. Las Suchy Róg. 3. Wyspy Śniardw. 4. Bagna Snopki. 5. Lasy Jegoci ńskie. 6. Ł ąki Warnowskie. 7. Las Popielno / z jez. Wesołek/. 8. Las Guzianka. 9. Las i niwa polna Kamienia. 10. Niwa polna i siedliskowa Bobrówka. 11. Niwa polna i siedliskowa Nowej Ukty. 12. Niwa Śwignajna. 13. Morena Wojnowsko - Wółcza ńska. 14. Las Gałkowski. 15. Niwa Rosochy i Klasztorna. 16. Pobrze Ŝe Krutyni /do Rosochy/. 17. Lasy Zgo ńskie - południowe. 18. Las Spychowski. 19. Ławny Lasek. 20. Las Mojty ński. 21. Lasy Lipowsko - Pieckowskie. 22. Lasy Mikołajskie. 23. Jezioro Kuc. 24. Lasy Krzywych Gór. 25. Jezioro Nawiady.

I E 1 „LAS ŁUKNIA ŃSKI”

1) istotne znaczenie dla utrzymania równowagi ekologicznej północnej cz ęś ci Parku a szczególnie dla jeziora Łuknajno,

2) ostoja bielika i rybołowa; - dost ępno ść turystyczno-krajoznawcza po wyznaczonych trasach,

3) gospodarka le śna według zasad ustalonych dla lasów Parku,

4) zakaz wyznaczania nowych terenów i działek budowlanych, - zmiana funkcji gospodarstwa Łuknajno /Ługanie/ na zwi ązan ą z edukacj ą i turystyk ą obsługuj ącą rezerwat biosfery „Jezioro Łuknajno” z równoczesn ą rewaloryzacj ą zabudowy,

5) restytucja krajobrazu naturalnego poprzez przebudow ę struktury drzewostanów lasu na naturaln ą.

I E 2 „LAS SUCHEGO ROGU”

1) szczególne znaczenie dla utrzymania równowagi ekologicznej północnej cz ęś ci jeziora Śniardwy,

2) ostoja ptaków drapie Ŝnych i drobnych śpiewaj ących w cz ęś ci niele śnej; - dost ępno ść ograniczona – niekorzystne warunki dla ruchu krajoznawczego,

3) gospodarka le śna według zasad dla lasów Parku i /cz ęś ciowo/ gospodarka rolna na trwałych u Ŝytkach zielonych,

4) zakaz wyznaczania terenów i działek budowlanych,

5) przywracanie cech krajobrazu naturalnego poprzez dolesienie i wi ększe zadrzewienie terenu otwartego.

E 3 „WYSPY ŚNIARDW”

1) du Ŝe znaczenie dla utrzymania równowagi ekologicznej południowej cz ęś ci jeziora Śniardwy,

2) wa Ŝna, potencjalna ostoja ptactwa; - uŜytkowanie turystyczne ograniczone tylko do awaryjnego przybijania do brzegów,

3) do czasu uzyskania po Ŝą danego stanu ekologicznego – tylko piel ęgnacyjne zabiegi le śne, Dziennik Urz ędowy - 402 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

4) zakaz wyznaczania terenów budowlanych i wznoszenia jakiejkolwiek zabudowy,

5) przywracanie cech krajobrazu naturalnego poprzez wła ściwe dolesienia.

I E 4 „BAGNO SNOPKI”

1) istotne znaczenie dla utrzymania równowagi ekologicznej południowo-wschodniej cz ęś ci Parku,

2) ostoja ptaków drapie Ŝnych, zwierzyny płowej i czarnej; - teren dla krajoznawstwa niekorzystny,

3) gospodarka ł ąkowa na cz ęś ci terenu – zasady b ędą ustalone poprzez Zarz ąd Parku,

4) zakaz zabudowywania; - przy opracowaniu dokumentacji na odnowienie melioracji zbada ć mo Ŝliwo ść utworzenia zbiornika buforowego na Snopkowskiej Strudze,

5) utrzymanie krajobrazu „półnaturalnego” z zachowaniem otwartych przestrzeni trawiastych.

I E 5 „LASY JEGOCI ŃSKIE”

1) du Ŝe znaczenie przyrodnicze,

2) wa Ŝny teren w ochronie ptaków drapie Ŝnych; - dost ępno ść krajoznawcza; - po wyznaczonych trasach pieszo-rowerowych b ądź konnych,

3) gospodarka le śna według zasad ustalonych dla lasów Parku,

4) wyklucza si ę jak ąkolwiek zabudow ę; - rewaloryzacja stanicy wodnej w osadzie Kierzek,

5) przywracanie cech krajobrazu naturalnego w drodze przebudowy drzewostanów.

I E 6 „Ł ĄKI WARNOWSKIE”

1) istotne znaczenie dla ochrony ornitofauny jeziora Warnołty,

2) ostoja drobnych ptaków śpiewaj ących i zwierzyny płowej; - dla celów krajoznawczych teren niekorzystny,

3) gospodarka ł ąkowa - zasady winny by ć uzgadniane z Zarz ądem Parku,

4) zakaz zabudowywania,

5) zachowanie krajobrazu ł ęgowego.

I E 7 „LASY POPIELNA”

1) cenne warto ści przyrodnicze oraz wa Ŝna rola w utrzymaniu równowagi ekologicznej w rejonach jezior Bełdany i Warnołty,

2) obszar gniazdowania bielika i du Ŝa ostoja zwierzyny płowej oraz introdukowanej przez Zakład Do świadczalny P.A.N. /konik polski/; - dost ępno ść krajoznawcza do ustalonych punktów,

3) gospodarka le śna według specjalnego planu urz ądzeniowego,

4) zakaz zabudowywania; - kablow. linii elektroenergetycznej S.N.; - adaptacja pola namiotowego dla turystyki wodnej nad jez. Bełdany,

5) utrzymywanie krajobrazu le śnego z cz ęś ciow ą przebudow ą drzewostanów.

I E 8 „LAS GUZIANKA”

1) duŜe warto ści przyrodnicze oraz rola buforu wobec niekorzystnego oddziaływania miasta Ruciane-Nida na cenne obszary Parku,

2) funkcja dydaktyczna i ochronna; - dost ępno ść : dla turystyki pieszej i rowerowej,

3) gospodarka le śna według zasad dla lasów parkowych,

4) zakaz zabudowywania, Dziennik Urz ędowy - 403 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

5) utrzymanie naturalnego krajobrazu le śnego.

I E 9 „LAS I NIWA POLNA KAMIENIA”

1) du Ŝe warto ści przyrodnicze,

2) funkcja strefy izolacyjnej /transmisyjnej/ dla rezerwatu biosfery /O B 2/ i rezerwatu przyrody /O R 7/, - ograniczona dost ępno ść turystyczno-krajoznawcza,

3) gospodarka le śna według zasad dla lasów parkowych i gospodarka rolna na trwałych u Ŝytkach zielonych,

4) bezwzgl ędny zakaz wyznaczania i tworzenia nowych siedlisk /rolniczych, mieszkalnych i innych/,

5) stopniowa przebudowa drzewostanów na bardziej zbli Ŝone do naturalnych i utrzymanie istniej ących terenów otwartych /rolniczych/.

I E 10 „NIWA POLNA I SIEDLISKOWA BOBRÓWKA”

1) cenne tereny dla ornitofauny,

2) funkcja strefy buforowej i transmisyjnej dla rezerwatów OB 2 i OR 2, - dost ępno ść ; - preferowana turystyka kwalifikowana,

3) gospodarka rolna - tradycyjna,

4) bezwzgl ędny zakaz wyznaczania i tworzenia nowych siedlisk /rolniczych, mieszkalnych i innych /rewaloryzacja zabudowy istniej ącej/,

5) zachowanie krajobrazu wiejskiego o wyrazie harmonijnym.

I E 11 „NIWA POLNA I SIEDLISKOWA NOWEJ UKTY”

1) wa Ŝny obszar ochronny populacji bociana białego, Ŝurawia, czajki i derkacza,

2) funkcje: izolacyjna i transmisyjna rezerwatów OB 2 i OR 2; - dost ępno ść krajoznawcza: po istniej ących drogach,

3) gospodarka rolna z preferencjami dla kierunku ekologicznego na zwi ększonych areałach trwałych u Ŝytków zielonych,

4) bezwzgl ędny zakaz wyznaczania nowych siedlisk /rolniczych, mieszkalnych i innych/; - rewaloryzacja zabudowy istniej ącej; - likwidacja budynku byłej fermy drobiu oraz zmiana napowietrznych linii elektroenergetycznych na kablowe,

5) utrzymywanie tradycyjnej zabudowy wiejskiej i harmonijnego krajobrazu kulturowego, - zwi ększenie zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych.

I E 12 „NIWA ŚWIGNAJNA”

1) du Ŝe znaczenie ekologiczne i przyrodnicze – ostoja drobnych ptaków śpiewaj ących, błotniaków i dzików,

2) strefa ochronna dla strefy OB. 2; - dost ępno ść krajoznawcza: po istniej ących drogach.

3) gospodarka rolna z preferencjami dla kierunku ekologicznego na zwi ększonych areałach u Ŝytków zielonych,

4) zakaz wyznaczania nowych siedlisk /rolniczych, mieszkaniowych i innych/; - rewaloryzacja zabudowy istniej ącej, - zamiana napowietrznych linii elektroenergetycznych na kablowe,

5) utrzymanie cech krajobrazu „półnaturalnego”, w cz ęś ci naturalnego, - dąŜ enie do zwi ększenia zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych.

I E 13 „MORENA WOJNOWSKO - WÓLCZA ŃSKA”

1) du Ŝe walory geomorfologiczne - charakterystyczna morena „blokowa” z du Ŝą ilo ści ą głazów,

2) dydaktyczna i krajoznawcza, - dost ępno ść : po wyznaczonej trasie,

Dziennik Urz ędowy - 404 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

3) funkcje uzupełniaj ące - nie wyst ępuj ą,

4) zakaz zabudowywania,

5) utrzymanie naturalnego krajobrazu le śnego.

I E 14 „LAS GAŁKOWSKI”

1) du Ŝe znaczenie ekologiczne,

2) las glebochronny - wzorcowa powierzchnia glebowa,

3) gospodarka le śna uwarunkowana wy Ŝej wymienion ą funkcj ą, d ąŜą ca do naturalnej struktury lasu,

4) zakaz zabudowywania,

5) restytucja krajobrazu le śnego o cechach naturalnych.

I E 15 „NIWA ROSOCHY I KLASZTORNA”

1) du Ŝe znaczenie ekologiczne,

2) funkcja ochronna i transmisyjna dla strefy OR 5, - ograniczona atrakcyjno ść krajoznawcza,

3) ekstensywna gospodarka rolna - hodowlana na u Ŝytkach zielonych,

4) zakaz wyznaczania nowych siedlisk, - zamiana napowietrznych linii elektroenergetycznych na kablowe,

5) zachowanie krajobrazu rolniczego - tradycyjnego z przewag ą ł ąk i pastwisk.

I E 16 „POBRZE śE KRUTYNI /OD WSI KRUTY Ń DO ROSOCHY/”

1) wa Ŝne znaczenie ekologiczne i przyrodnicze,

2) strefa ochronna górnego odcinka rzeki Krutyni,

3) rolnictwo - uprawy polowe - d ąŜ enie do zwi ększenia u Ŝytków zielonych, - turystyka wodna /wg zasad dla rzeki Krutyni/,

4) zakaz wyznaczania nowych siedlisk budowlanych,

5) powi ększenie liczby zadrzewie ń i zakrzewie ń sródpolnych.

I E 17 „LASY ZGO ŃSKIE POŁUDNIOWE”

1) du Ŝe warto ści przyrodnicze,

2) funkcje dydaktyczne; - gospodarka le śna wg zasad dla lasów parkowych,

3) krajoznawstwo /pieszo-rowerowe, konne/ po wyznaczonych drogach le śnych,

4) nie wyst ępuj ą,

5) utrzymanie naturalnego krajobrazu le śnego.

I E 18 „LAS SPYCHOWSKI”

1) du Ŝe warto ści przyrodnicze,

2) funkcja ochronna dla Spychowskiej Strugi i jeziora Zdru Ŝno,

3) gospodarka le śna według zasad parkowych; - turystyka krajoznawcza /piesza, rowerowa, konna/ po wyznaczonych drogach le śnych,

4) zakaz wyznaczania nowych siedlisk budowlanych,

5) utrzymanie naturalnego krajobrazu le śnego. Dziennik Urz ędowy - 405 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

I E 19 „ŁAWNY LASEK”

1) istotne znaczenie ekologiczne, wynikaj ące z poło Ŝenia mi ędzy jeziorami. Teren o du Ŝych warto ściach historycznych, miejsce wykopalisk archeologicznych,

2) naukowo-dydaktyczna; - ostoja bobrów,

3) gospodarka le śna wg zasad parkowych,

4) zakaz wyznaczania nowych siedlisk budowlanych, - zamiana linii elektroenergetycznych - napowietrznych na kablowe /docelowo/,

5) dąŜ enie do restytucji naturalnego krajobrazu le śnego.

I E 20 „LAS MOJTY ŃSKI”

1) du Ŝe znaczenie ekologiczne,

2) ochrona strefy rezerwatowej /OR 3/,

3) gospodarka le śna według zasad parkowych,

4) zakaz wyznaczania nowych siedlisk budowlanych, - dąŜ enie do zamiany napowietrznych linii elektroenergetycznych na kablowe,

5) dąŜ enie do restytucji naturalnego krajobrazu le śnego przez zmian ę składu drzewostanów oraz zalesienie gruntów o niskiej bonitacji.

I E 21 „LASY LIPOWSKO - PIECKOWSKIE”

1) istotne znaczenie dla utrzymania wła ściwego stanu środowiska północno – zachodniej cz ęś ci Parku; - obszar wododziałowy,

2) tereny l ęgowe bielika; dydaktyka; - turystyka krajoznawcza /piesza, rowerowa, konna/ po wyznaczonych trasach,

3) gospodarka le śna według zasad parkowych,

4) zakaz tworzenia nowych siedlisk /rolniczych, mieszkalnych i innych/; - ostrze Ŝenie o przej ściach zwierzyny ew. ograniczenie szybko ści /na drodze nr 26563/ Kołowin - skrzy Ŝowanie „D ębie”/.

5) dąŜ enie do restytucji naturalnego krajobrazu le śnego /przebudowa drzewostanów/.

I E 22 „LASY MIKOŁAJSKIE”

1) istotne znaczenie dla utrzymania wła ściwego stanu środowiska przyrodniczego północnej cz ęś ci Parku,

2) funkcje dydaktyczne; - teren wa Ŝny dla wyst ępowania rybołowa i bociana czarnego,

3) gospodarka le śna według zasad parkowych, - turystyka krajoznawcza /piesza, rowerowa, konna/ po wyznaczonych drogach le śnych,

4) zakaz tworzenia nowych siedlisk /rolniczych, mieszkalnych i innych/; ostrze Ŝenie o przej ściach zwierzyny, ew. ograniczenie szybko ści na drodze 26 585/ Zełw ągi – skrzy Ŝowanie „gardy ńskie”,

5) dąŜ enie do restytucji naturalnego krajobrazu le śnego /przebudowa drzewostanów/.

I E 23 „JEZIORO KUC”

1) wa Ŝne znaczenie przyrodnicze z uwagi na czysto ść jeziora, i wyst ępowanie Ŝółwia błotnego oraz terenów Ŝerowych orlika, bielika, kormorana i bociana czarnego, - kulminacja moren „Jakubowsko - Mikołajskich”,

2) funkcje dydaktyczne i krajoznawcze,

3) gospodarka rolna - uprawy polowe z preferencjami dla zwi ększenia udziału trwałych u Ŝytków zielonych, - gospodarka le śna według zasad parkowych; - gospodarka rybacka - tylko w działaniach interwencyjnych, z uwagi na znaczenie przyrodnicze akwenu,

Dziennik Urz ędowy - 406 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

4) zakaz tworzenia nowych siedlisk /rolniczych, mieszkalnych i innych/; - zamiana napowietrznych linii elektroenergetycznych na kablowe, - budowa parkingu przy drodze 26 563 /dla punktu widokowego Kosewie Górnym/,

5) utrzymanie naturalnych i cz ęś ciowo naturalnych cech krajobrazu; powi ększenie liczby grup zadrzewie ń i zakrzewie ń.

I E 24 „LAS KRZYWYCH GÓR”

1) istotne znaczenie dla zachowania wła ściwego stanu środowiska przyrodniczego północno-zachodniej cz ęś ci Parku /lokalny wododział/,

2) dydaktyczno-krajoznawcza /wycieczki piesze, rowerowe, konne / po wyznaczonych drogach le śnych, - gospodarka le śna według zasad parkowych,

3) funkcje uzupełniaj ące na wyst ępuj ą,

4) zakaz tworzenia nowych siedlisk /rolniczych, mieszkalnych i innych/,

5) dąŜ enie do restytucji krajobrazu naturalnego krajobrazu naturalnego /przebudowa struktury drzewostanów/.

I E 25 „JEZIORO NAWIADY”

1) bardzo wa Ŝny akwen w systemie jezior Parku z uwagi na poło Ŝenie i powi ązanie z jeziorem Mokrym /OR 3/, - istotne warto ści przyrodnicze,

2) ostoja ptaków wodno-błotnych; dydaktyka przyrodnicza,

3) gospodarka rolna - uprawy z preferowaniem trwałych u Ŝytków zielonych, - gospodarka rybacka według zasad uzgodnionych z Zarz ądem Parku /poł ączenie z OR 3/,

4) zakaz tworzenia nowych siedlisk /rolniczych, mieszkalnych i innych/, - dąŜ enie do zmiany linii elektroenergetycznych – napowietrznych na kablowe,

5) utrzymanie istniej ących cech krajobrazu naturalnego i d ąŜ enie do powi ększenia liczby grup zadrzewie ń i zakrzewie ń.

I K - STREFA PIERWSZA - KRAJOBRAZOWA

Wydzielone cz ęś ci o numeracji i nazwie

1. Jezioro Śniardwy. 2. Ł ęgi Suchego Rogu i Okartowa. 3. Niwa Nowych Gut. 4. Las Kwiku. 5. Jezioro Białoławki i wie ś Kwik. 6. Pola i las Zdorów. 7. Las Ko ńcewski. 8. Niwa Wejsu ńska. 9. Las Guzia ńsko-Onufryjewski. 10. Niwa Popielna i Wierzby. 11. Jezioro Bełdany. 12. Polana Kamie ń. 13. Niwa Wygry ńska. 14. Niwa Wółcza ńska. 15. Niwa Wojnowska. 16. Niwa Gałkowska. 17. Wie ś Zgon. 18. Lasy puszcza ńskie ( Koczek – Ruciane). 19. Niwa Lipowska. 20. Jezioro Probarskie. 21. Jezioro Wierzbowskie. 22. Niwa Krzywych i Brejdyn.

I K 1 „JEZIORO ŚNIARDWY”

1) najwi ększe, naturalne jezioro w systemie Wielkich Jezior Mazurskich i w Polsce; - jedna z głównych atrakcji Krajoznawczych Parku; - wa Ŝna ostoja ptactwa wodnego,

2) turystyka wodna i krajoznawcza; - Ŝegluga śródl ądowa,

Dziennik Urz ędowy - 407 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

3) gospodarka rybacka – zgodnie z priorytetami wynikaj ącymi z podziału jeziora na funkcj ę przyrodnicz ą i turystyczn ą,

4) zakaz sytuowania wie Ŝ i tworzenia dominant architektoniczno-przestrzennych,

5) zachowanie naturalnych, zadrzewionych brzegów.

I K 2 „Ł ĘGI SUCHEGO ROGU I OKARTOWA”

1) du Ŝe znaczenie krajobrazowe dla północno-wschodniej częś ci jeziora,

2) funkcja turystyczno-krajoznawcza - bez zainwestowania; - szlaki turystyki krajoznawczej,

3) gospodarka rolna - z postulatem maksymalnego zwi ększenia udziału trwałych u Ŝytków zielonych,

4) zakaz wyznaczania i tworzenia nowych siedlisk (rolniczych, mieszkalnych i innych), - postuluje si ę zmian ę funkcji fermy P.G.R. – Suchy Róg na obiekt obsługuj ący turystyk ę wodn ą i Ŝeglarstwo typu - „o środek turystyki wodnej” z cz ęś ciow ą adaptacj ą istniej ącej zabudowy i jej rewaloryzacj ą,

5) zachowanie cech krajobrazu naturalnego; - postulowanie zwi ększenie zalesie ń i zadrzewie ń.

I K 3 „NIWA NOWYCH GUT”

1) du Ŝe znaczenie dla krajobrazu południowo-wschodniego pobrze Ŝa Śniardw,

2) funkcja turystyczno-krajoznawcza,

3) gospodarka rolna - „proekologiczna”,

4) zakaz tworzenia nowych siedlisk poza terenem zwartej zabudowy wsi, a tak Ŝe w jej obr ębie pomi ędzy brzegiem jeziora a główn ą ulic ą; - rewaloryzacja zabudowy na pozostałym terenie zwartej zabudowy,

5) wzbogacenie zadrzewienia terenu.

I K 4 „LAS KWIKU”

1) du Ŝe walory krajobrazowe oraz istotne znaczenie dla południowo wschodniej panoramy jeziora Śniardwy,

2) turystyka wodna i krajoznawcza,

3) gospodarka le śna według zasad parkowych i z uwzgl ędnieniem funkcji rekreacyjnych,

4) zakaz zabudowy; - likwidacja istniej ącego pola biwakowego; wskazana budowa pól namiotowych: dla turystyki wodnej i dla turystyki krajoznawczej w rejonach wskazanych na rysunku planu,

5) dąŜ enie do wzbogacenia struktury drzewostanów dla uzyskania cech naturalno ści krajobrazu; ochrona klifowego brzegu przed erozj ą.

I K 5 „JEZIORO BIAŁOŁAWKI I WIE Ś KWIK”

1) du Ŝe walory krajobrazowe i przyrodnicze,

2) turystyka krajoznawcza i wodna,

3) gospodarka rolna - głównie na trwałych u Ŝytkach zielonych; - gospodarka rybacka - z uwzgl ędnieniem warunków wynikaj ących z celów Parku: przyrodniczych i turystycznych,

4) zakaz wyznaczania wszelkich nowych siedlisk (działek budowlanych), poza terenem zwartej zabudowy wsi; - po Ŝą dana rewaloryzacja istniej ącej zabudowy wsi, - zamiana napowietrznych linii elektroenergetycznych SN na kablowe,

5) po Ŝą dane wzbogacenie zadrzewie ń przyrodniczych.

I K 6 „POLA I LAS ZDORÓW”

1) duŜe znaczenie krajobrazowe,

2) turystyka wodna i krajoznawcza,

3) gospodarka rolna – uprawy polowe z preferencj ą dla trwałych u Ŝytków zielonych, Dziennik Urz ędowy - 408 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- gospodarka le śna z uwzgl ędnieniem zasad, „parkowych” i funkcji turystycznych,

4) zakaz wyznaczania wszelkich nowych siedlisk, za wyj ątkiem podanych w planie: - obiektu hotelowo-pensjonatowego nad jez. Seksty, Stanicy Wodnej „Pod Lip ą”, adaptowanego obozowiska harcerskiego (warunek: wła ściwe urz ądzenia sanitarne),

5) zwi ększenie zadrzewie ń śródpolnych.

I K 7 „LAS KO ŃCEWSKI”

1) du Ŝe znaczenie krajobrazowe i przyrodnicze,

2) turystyka krajoznawcza i wodna, - gospodarka le śna według zasad parkowych,

3) gospodarka rolna na gruntach wsi Nied źwiedzi Róg z preferencjami dla trwałych u Ŝytków zielonych,

4) zakaz wyznaczania wszelkich nowych siedlisk i wznoszenia zabudowy; - zamiana napowietrznych linii elektroenergetycznych na kablowe,

5) dąŜ enie do restytucji naturalnego krajobrazu le śnego.

I K 8 „NIWA WEJSU ŃSKA”

1) du Ŝe znaczenie dla ochrony jeziora Warnołty i krajobrazu jego cz ęś ci południowej,

2) ochrona jeziora Warnołty (strefa OR), - gospodarka rolna na gruntach ornych – postulowane zwi ększenie u Ŝytków zielonych,

3) nie wyst ępuj ą inne funkcje,

4) zakaz wyznaczania wszelkich siedlisk i działek budowlanych,

5) wprowadzenie zadrzewie ń i zakrzewie ń zwłaszcza terenów nadbrze Ŝnych.

I K 9 „LAS GUZIA ŃSKO - ONUFRYJEWSKI”

1) du Ŝe walory krajobrazowe i przyrodnicze,

2) turystyka wodna i krajoznawcza,

3) gospodarka le śna z uwzgl ędnieniem zasad parkowych i funkcji turystycznej,

4) zmiana (docelowa) funkcji istniej ących „o środków wypoczynkowych” Urz ędu Wojewódzkiego w Olsztynie i Kancelarii Sejmu na obiekty obsługi turystyki wodnej’, - zakaz wyznaczania i budowy wszelkich nowych siedlisk,

5) utrzymanie krajobrazu le śnego o cechach naturalnych.

I K 10 „NIWY POPIELNA I WIERZBY”

1) du Ŝe znaczenie dla krajobrazu terenu stycznego jezior Bełdany, Mikołajskie i Śniardwy,

2) turystyka wodna i krajoznawcza; - Zarz ąd Parku winien podj ąć starania o zmian ę funkcji Stacji Do świadczalnej Instytutu Biologii PAN na zespół obiektów o wysokim standardzie, obsługuj ących turystyk ę wodn ą i Ŝeglarstwo,

3) uprawy trwałych u Ŝytków zielonych,

4) rewaloryzacja zabudowy Popielna, - zamiana linii napowietrznych - elektroenergetycznych na kablowe, - zakaz wyznaczania nowych siedlisk (do czas zmiany funkcji wym. w p. 2),

5) wprowadzenie nowych zadrzewie ń i zakrzewie ń, szczególnie przywodnych.

I K 11 „JEZIORO BEŁDANY”

1) wybitny przykład swoistych cech krajobrazu pojeziernego,

2) turystyka wodna i krajoznawcza, Dziennik Urz ędowy - 409 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

3) gospodarka rybacka i w ędkarstwo rekreacyjne z uwzgl ędnieniem specyfiki turystyki wodnej,

4) utrzymanie przeprawy promowej (do Wierzby); - wprowadzenie strefy ciszy,

5) zachowanie naturalnego jeziorno-le śnego krajobrazu, - ochrona przed zabudow ą nie zwi ązan ą z funkcj ą turystyczno-krajoznawcz ą; - ochrona zadrzewie ń przywodnych.

I K 12 „POLANA KAMIE Ń”

1) teren o du Ŝym znaczeniu dla krajobrazu środkowej cz ęś ci jeziora Bełdany,

2) obsługa turystyki wodnej w obiektach adaptowanych: stanicy PTTK, o środku turystyki wodnej i Ŝeglarstwa Z.S. „Start” oraz na polach namiotowych przy le śnictwie G ąsior,

3) tereny niezalesione winny by ć przeznaczone do zagospodarowania przyrodniczego, lub utrzymywane jako trwałe u Ŝytki zielone,

4) zakaz rozbudowy istniej ących obiektów wymienionych w punkcie 3 oraz na terenie nieruchomo ści p. H. Rodzima, gdzie plan adaptuje budynek mieszkalno-pensjonatowy, gospodarczy i cztery domki turystyczne, - zakaz wznoszenia jakiejkolwiek zabudowy poza siedliskami istniej ącymi; - zamiana linii elektroenergetycznych napowietrznych na kablowe,

5) utrzymywanie harmonijnego krajobrazu kulturowego; - dąŜ enie do zwi ększenia zadrzewie ń i zakrzewie ń.

I K 13 „NIWA WYGRY ŃSKA”

1) teren o du Ŝym znaczeniu dla walorów krajobrazowych cz ęś ci środkowej jeziora Bełdany i jego zatoki Wygry ńskiej oraz dla stanu przyrodniczego strefy OB. 2,

2) obsługa turystyki wodnej; - gospodarka rolna z preferencjami dla kierunku „proekologicznego”,

3) letniska w kwaterach prywatnych,

4) zakaz wyznaczania nowych siedlisk i działek budowlanych w kierunku strefy OB. 2 przy uj ściu rzeczki Nidki plan dopuszcza budow ę stanicy dla turystyki wodnej: - rewaloryzacja zabudowy; - zamiana linii elektroenergetycznych napowietrznych na kablowe,

5) utrzymanie tradycyjnego, harmonijnego krajobrazu wiejskiego ze wzbogaceniem nowymi zadrzewieniami.

I K 14 „NIWA WÓLCZANSKA”

1) du Ŝe walory krajobrazowe i krajoznawcze,

2) gospodarka rolna - tradycyjna, „proekologiczna”; - krajoznawstwo,

3) inne funkcje nie wyst ępuj ą,

4) rewaloryzacja zabudowy wsi; - zamiana napowietrznych linii elektroenergetycznych na kablowe,

5) utrzymanie tradycyjnego krajobrazu wiejskiego ze wzbogaceniem nowymi zadrzewieniami i zakrzewieniami.

I K 15 „NIWA WOJNOWSKA”

1) du Ŝe walory krajoznawcze i przyrodnicze,

2) ostoja drobnego ptactwa, zwierzyny płowej i dzików, - krajoznawstwo,

3) gospodarka rolna - tradycyjna, „proekologiczna”,

4) rewaloryzacja historycznej zabudowy osadników rosyjskich: - zakaz wyznaczania nowych siedlisk i działek budowlanych poza terenem zwartej zabudowy wsi, - zamiana napowietrznych linii elektroenergetycznych na kablowe,

Dziennik Urz ędowy - 410 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

5) utrzymanie tradycyjnego krajobrazu wiejskiego ze wzbogaceniem nowymi zadrzewieniami i zakrzewieniami.

I K 16 „NIWA GAŁKOWSKA”

1) szczególne walory krajobrazowo-krajoznawcze,

2) zachowanie historycznej zabudowy ulicowej - przykład osadnictwa rosyjskiego; - rolnictwo tradycyjne, „proekologiczne”,

3) nie wyst ępuj ą,

4) rewaloryzacja zabudowy; - zakaz wznoszenia nowych siedlisk i działek budowlanych poza terenem zwartej zabudowy wsi; - zamiana napowietrznych linii elektroenergetycznych na kablowe; - przywrócenie szutrowej nawierzchni dróg gruntowych,

5) utrzymanie tradycyjnego krajobrazu wiejskiego z wprowadzeniem nowych grup zadrzewie ń i zakrzewie ń.

I K 17 „WIE Ś ZGON”

1) szczególne walory krajobrazowo-kulturowe,

2) turystyka wodna i krajoznawcza,

3) nie wyst ępuj ą,

4) adaptacja istniej ącej stanicy wodnej; - zmiana funkcji o środka wypoczynkowego Zakładów Telewizyjnych „Polcolor”na hotel lub schronisko dla turystyki krajoznawczej (konieczna zmiana architektury zabudowy); - zakaz wyznaczania nowych siedlisk i działek budowlanych; likwidacja domków campingowych Gminnej Spółdzielni z Mr ągowa,

5) zachowanie charakteru tradycyjnej zabudowy wiejskiej.

I K 18 „LASY PUSZCZA ŃSKIE (KOCZEK – RUCIANE)

1) du Ŝe warto ści przyrodnicze,

2) ostoja cietrzewia,

3) gospodarka le śna - według zasad ustalonych dla lasów parkowych,

4) nie wyst ępuj ą,

5) dąŜ enie do przywrócenia cech naturalnych krajobrazu leśnego.

I K 19 „NIWA LIPOWSKA”

1) du Ŝe walory krajobrazowe,

2) turystyka krajoznawcza - piesza, rowerowa, konna,

3) gospodarka rolna - tradycyjna, „proekologiczna”, ze zwi ększonym udziałem trwałych u Ŝytków zielonych,

4) zakaz wyznaczania nowych siedlisk i działek budowlanych, - rewaloryzacja zabudowy istniej ącej - dąŜ enie do zmiany napowietrznych linii elektroenergetycznych na kablowe,

5) utrzymanie tradycyjnego krajobrazu wiejskiego z wprowadzeniem nowych zadrzewie ń i zakrzewie ń.

I K 20 „JEZIORO PROBARSKIE”

1) wa Ŝny akwen w systemie jezior Parku – ze wzgl ędu na czysto ść wód, du Ŝe walory krajobrazowe i przyrodnicze (miejsce wyst ępowania Ŝółwia błotnego),

2) umiarkowana intensywno ść u Ŝytkowania rekreacyjnego,

3) gospodarka rybacka, uzgodniona z Zarz ądem Parku, z dopuszczeniem u Ŝytkowania w ędkarskiego i rekreacyjnego, - na obrze Ŝach jeziora gospodarka rolna z preferencjami dla kierunku „proekologicznego”, - adaptacja o środka wypoczynkowego w Jakubowie na gruntach wsi (F.O.C. Marki) z postulatem zmiany cz ęś ci obiektu na schronisko turystyczne dla obsługi turystyki krajoznawczej,

4) zakaz wyznaczania nowych siedlisk i działek budowlanych - poza terenami zwartej zabudowy wsi: Kosewo i Probark: Dziennik Urz ędowy - 411 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- dąŜ enie do rewaloryzacji zabudowy wymienionych wsi; - zmiana linii elektroenergetycznych na kablowe,

5) utrzymanie cech krajobrazu wiejskiego (kulturowego-harmonijnego) - cz ęś ciowo naturalnego, z zaleceniem zwi ększenia zalesie ń oraz zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych.

I K 21 „JEZIORO WIERZBOWSKIE”

1) wa Ŝny akwen w systemie jezior Parku ze wzgl ędów geomorfologiczno-krajobrazowych i przyrodniczych - miejsce wyst ępowania Ŝółwia błotnego,

2) umiarkowana intensywno ść u Ŝytkowania rekreacyjnego (szlak turystyki kajakowej Piecki - Św. Lipka),

3) gospodarka rybacka, uzgadniana z Zarz ądem Parku, z dopuszczeniem u Ŝytkowania w ędkarskiego i turystycznego, - na obrze Ŝach jeziora gospodarka rolna z preferencjami dla kierunku „proekologicznego”, postulowane zwi ększenie trwałych u Ŝytków zielonych,

4) zakaz wyznaczania nowych siedlisk i działek budowlanych,

5) utrzymanie cech krajobrazu le śno - rolniczego, cz ęś ciowo naturalnego, z zaleceniem zwi ększenia zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych.

I K 22 „NIWA BREJDYN I KRZYWYCH”

1) du Ŝe walory krajobrazowe,

2) ochrona lasów Krzywych Gór; - turystyka krajoznawcza (piesza, rowerowa, konna),

3) gospodarka rolna - preferowana ekstensywna - wypasowa,

4) zakaz wyznaczania nowych siedlisk i działek budowlanych poza terenami zwartej zabudowy wsi: Krzywe i Brejdyny,

5) utrzymanie cech krajobrazu wiejskiego (kulturowego-harmonijnego) cz ęś ciowo naturalnego z zaleceniem zwi ększenia zalece ń, zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych.

II STREFA (Wa Ŝniejsze fragmenty)

II 1 „NIWA POLNA I SIEDLISKOWA DZIUBIEL”

- du Ŝe warto ści krajobrazowe,

- strefa „transmisyjna” północnego brzegu Śniardw,

- dopuszcza si ę budownictwo uzupełniaj ące (plombowe) w obr ębie ”zwartej zabudowy wsi”,

- dąŜ enie do rewaloryzacji istniej ącej zabudowy wsi,

- po Ŝą dane wprowadzenie nowych zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych.

II 2 „WEJSUNY - ONUFRYJEWO”

- strefa transmisyjna dla terenu OR 10,

- rolnictwo z preferencjami dla kierunku „ekologicznego, - turystyka krajoznawcza,

- dopuszcza si ę budownictwo uzupełniaj ące „plombowe” w obr ębie „zwartej zabudowy wsi”.

II 2 „PIASKI”

- zakaz wyznaczania nowych siedlisk i działek budowlanych za wyj ątkiem:- a) projektowanego pola namiotowego przy stanicy TKKF „Korektywa”, b) ewentualnych potrzeb terenowych zwi ązanych ze zmian ą funkcji o środka wypoczynkowego ”Malinka” K.B.M. Warszawa na obiekt obsługi turystyki krajoznawczej.

II 2 „UKTA – ŁADNE POLE”

- strefa osłonowa (transmisyjna) środkowego biegu rzeki Krutyni - zalecane zwi ększenie zadrzewienia i zakrzewienia terenów otwartych , powi ększanie areału trwałych u Ŝytków zielonych,

Dziennik Urz ędowy - 412 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

- dopuszcza si ę tylko uzupełnienie zabudowy w obr ębie zwartej zabudowy wsi, - d ąŜ enie do rewaloryzacji zabudowy istniej ącej.

II 4 „JEZIORO WYGRY ŃSKIE”

- strefa buforowa dla jeziora Bełdany,

- rolnictwo z przewag ą trwałych u Ŝytków zielonych, - gospodarka wypasowa,

- wyznaczanie nowych siedlisk i działek budowlanych ograniczone do przypadków wyj ątkowych – po uzyskaniu pozytywnej opinii Zarz ądu Parku,

- postulowane dolesienie brzegów jeziora.

II 5 „NIWA POLNA I SIEDLISKOWA CIERZPI ĘT”

- strefa osłonowa (transmisyjna) północno- zach. Częś ci jeziora Mokre (OR 3),

- dopuszcza si ę tylko uzupełnienie zwartej zabudowy wsi, - d ąŜ enie do rewaloryzacji zabudowy istniej ącej.

II 6 „NIWA POLNA I SIEDLISKOWA JAKUBOWA”

- du Ŝe walory krajobrazowe,

- dopuszcza si ę tylko uzupełnienie zabudowy w obr ębie zwartej zabudowy wsi, - nale Ŝy d ąŜ yć do rewaloryzacji zabudowy istniej ącej,

- po Ŝą dane zwi ększenie zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych.

II 7 „JEZIORA INULEC I PŁOCICZNE”

- du Ŝe walory krajobrazowe i przyrodnicze,

- ostoja Ŝółwia błotnego i przelotnych kormoranów,

- gospodarka rolna - uprawy na gruntach rolnych i trwałych u Ŝytkach zielonych z preferencjami dla metod ekologicznych, - gospodarka rybacka - w uzgodnieniu z Zarz ądem Parku, z dopuszczeniem u Ŝytkowania w ędkarskiego i rekreacyjnego,

- zakaz wyznaczania nowych siedlisk i działek budowlanych/,

- dąŜ enie do zwi ększenia zadrzewie ń i zakrzewie ń oraz trwałych u Ŝytków zielonych.

Dziennik Urz ędowy - 413 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 414 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 7 Poz.

150 ZARZ ĄDZENIE Nr 16 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 28 stycznia 2005 r. zmieniaj ące zarz ądzenie w sprawie nadania Statutu Warmi ńsko-Mazurskiemu Urz ędowi Wojewódzkiemu w Olsztynie.

Na podstawie art. 29 ust. 1 i 5 ustawy z dnia Olsztynie (Dz. Urz. Woj. Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 21, 5 czerwca 1998 r. o administracji rz ądowej w poz. 368 i Nr 115, poz. 1695, z 2003 r. Nr 37, poz. 513 województwie (Dz. U. z 2001 r. Nr 80, poz. 872 i Nr 128, oraz z 2004 r. Nr 11, poz. 195, Nr 51, poz. 634 i Nr 116, poz. 1407, z 2002 r. Nr 37, poz. 329, Nr 41, poz. 365, poz. 1489) zał ącznik nr 1 otrzymuje brzmienie okre ślone Nr 62, poz. 558, Nr 89, poz. 804 i Nr 200, poz. 1688, z w zał ączniku do niniejszego zarz ądzenia. 2003 r. Nr 52, poz. 450, Nr 137, poz. 1302 i Nr 149, poz. 1452 oraz z 2004 r. Nr 33, poz. 287) zarz ądza si ę, co § 2. Zarz ądzenie wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od nast ępuje: dnia ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego. § 1. W Statucie Warmi ńsko-Mazurskiego Urz ędu Wojewódzkiego w Olsztynie stanowi ącym zał ącznik do Wojewoda Warmi ńsko-Mazurski zarz ądzenia Nr 19 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z Stanisław Szatkowski dnia 5 lutego 2002 r. w sprawie nadania Statutu Warmi ńsko-Mazurskiemu Urz ędowi Wojewódzkiemu w

Zał ącznik do Zarz ądzenia Nr 16 Wojewody Warau ńsko-Mazurskiego z dnia 28 stycznia 2005 r.

Zał ącznik Nr 1 do Statutu Warmi ńsko-Mazurskiego Urz ędu Wojewódzkiego w Olsztynie

Wykaz przedsi ębiorstw, dla których Wojewoda pełni funkcj ę organu zało Ŝycielskiego.

1. Przedsi ębiorstwo Produkcji Kruszyw w Działdowie. 2. Zakłady Przemysłu Odzie Ŝowego "WARMIA" w K ętrzynie. 3. Przedsi ębiorstwo Przemysłu Drzewnego w Wydminach. 4. Przedsi ębiorstwo Produkcji Drzewnej "LAS" w Mor ągu. 5. Zakład Naprawczy Mechanizacji Rolnictwa w Ostródzie. 6. Przedsi ębiorstwo Generalnych Dostaw i Kompletowania Urz ądze ń Rolniczych Wytwórni Pasz "OLPASZ" w Olsztynie. 7. Przedsi ębiorstwo Produkcyjno-Monta Ŝowe "KOLSTER" w Olsztynie. 8. Przedsi ębiorstwo Zaopatrzenia Rolnictwa w Wod ę "WODROL" w Olsztynie. 9. Przedsi ębiorstwo Handlowo-Techniczne Sprz ętu Po Ŝarniczego "SUPON" w Olsztynie. 10. Przedsi ębiorstwo Gastronomiczno-Handlowe "GASTROPOL" w Olsztynie. 11. Przedsi ębiorstwo Pa ństwowej Komunikacji Samochodowej w Bartoszycach. 12. Przedsi ębiorstwo Pa ństwowej Komunikacji Samochodowej w Ostródzie. 13. Przedsi ębiorstwo Pa ństwowej Komunikacji Samochodowej w Iławie. 14. Przedsi ębiorstwo Pa ństwowej Komunikacji Samochodowej w Szczytnie. 15. Przedsi ębiorstwo Pa ństwowej Komunikacji Samochodowej w Olsztynie. 16. Przedsi ębiorstwo Pa ństwowej Komunikacji Samochodowej w K ętrzynie. 17. Przedsi ębiorstwo Transportowe Handlu Wewn ętrznego w Olsztynie. 18. Przedsi ębiorstwo Pa ństwowej Komunikacji Samochodowej w Mr ągowie. 19. Elbl ąskie Przedsi ębiorstwo Budownictwa Przemysłowego w Elbl ągu. 20. Olszty ńskie Przedsi ębiorstwo Budownictwa Przemysłowego w Olsztynie. 21. Przedsi ębiorstwo Rolno-U sługo we w Dobrym Mie ście. 22. Pa ństwowy O środek Maszynowy w Lubawie. 23. Przedsi ębiorstwo Produkcji Betonów Budownictwa Rolniczego "KOMBET" w Komornikach.