Istanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ ELMACIK DAĞI ( DÜZCE ) VEJETASYONU Orm. Yük. Müh. Necmi AKSOY Orman Mühendisliği Anabilim Dalı Orman Botaniği Programı Danışman Prof. Dr. Asuman EFE Temmuz, 2006 İSTANBUL ÖNSÖZ Ülkemiz, doğal kaynak rezervleri içerisinde, floristik ve vejetasyon yapısı yönünden zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Özellikle ülkemizin florası ve vejetasyon yapısıyla ilgili çalışmalar son yıllarda artsa da; lokal alanlardaki bitkisel yapı ve çeşitliliğini ortaya koymak için yeterli değildir. İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Orman Botaniği Programında Doktora tezi olarak hazırlanan “Elmacık Dağı (Düzce) Vejetasyonu” adlı bu doktora çalışmasının bu alanda bir katkı sağlayacağına inanıyorum. Tez süresince desteğini esirgemeyen danışman hocam Sayın Prof. Dr. Asuman EFE’ ye, çalışmam konusundaki bilimsel yorumları ve desteğinden dolayı hocam, Prof. Dr. Gülen ÖZALP’e, Prof. Dr. Engin ÖZHATAY’ a, Doç. Dr. Ünal AKKEMİK’ e, Araş. Gör.Ali KAVGACI’ ya ve diğer çalışma arkadaşlarıma teşekkür ederim. Ayrıca, araştırma alanındaki bazı bitki taksonlarının teşhislerinde yardımlarından için, Prof. Dr. Hayri DUMAN’a, Prof. Dr. Neriman ÖZHATAY’a, Prof. Dr. Adil GÜNER’e, Prof. Dr. Tuna EKİM, Prof. Dr. Mehmet Koyuncu’ya, Doç. Dr. Emine AKALIN’a, Doç. Dr. Franz SPETA’ya, Yard. Doç. Dr. Ramazan S. Göktürk’e vejetasyon birimlerinin oluşturulmasında yardımlarından dolayı Prof. Dr. Mecit VURAL’a, literatür ve bilimsel desteklerinden dolayı hocalarım, Prof. Dr. Hüseyin AKSOY’a, Prof Dr. Tekin BABAÇ’a, vejetasyon haritalarının oluşturulmasındaki yardımları için, Araş. Gör. Hayati ZENGİN ve Araş. Gör. Ulaş Y. ÖZKAN’a, toprak alım ve analizlerindeki yardımlarından dolayı, Araş. Gör. Murat SANGIRCI’ya, Araş. Gör. Mehmet ÖZCAN’a ve Yüksek Kimyager Ümit KILIÇ’a, herbaryum çalışmam sırasındaki yardımlarından dolayı Salih Sercan KANOĞLU’ ve Ali KAYA’ya teşekkür ederim. Arazi çalışmalarımın, bir kısmında ulaşım ve konaklama yardımları için Düzce Orman İşletme Müdürü ve Orman İşletme Şeflerine, Gölyaka Orman İşletme Müdürü ve Orman İşletme Şeflerine, her iki işletme personelline ve yöre halkına teşekkür ederim. Bu araştırma, başta doktora tez çalışmam olmak üzere tüm akademik faaliyetlerim ve tüm yaşantım boyunca, bana her türlü desteği veren ve benim iyi bir bilim adamı olmamı isteyen babam Yakup AKSOY ( 1954-2004 )’un anısına ithaf edilmiştir. Bu tez çalışması; her hangi bir kurum, kuruluş ve kişi trafından desteklenmemiştir. İstanbul, 2006 Araş. Gör. Necmi AKSOY i İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ .........................................................................................................i İÇİNDEKİLER ......................................................................................... ii ŞEKİL LİSTESİ......................................................................................... v TABLO LİSTESİ .................................................................................... vii SEMBOL LİSTESİ ................................................................................ viii ÖZET ...........................................................................................................x SUMMARY ............................................................................................. xii 1. GİRİŞ ......................................................................................................1 2. GENEL KISIMLAR...............................................................................7 3. MALZEME VE YÖNTEM .................................................................16 3.1. COĞRAFİK DURUM VE JEOMORFOLOJİK YAPI ................................ 16 3.2. JEOLOJİK YAPI ............................................................................................. 20 3.3. TOPRAK ÖZELLİKLERİ .............................................................................. 22 3.3.1. Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları ................................................ 22 3.3.2. Alüvyal Topraklar ..................................................................................... 22 3.4. ARAŞTIRMA ALANININ EROZYON DURUMU ...................................... 24 3.5. İKLİM ÖZELLİKLERİ................................................................................... 27 3.5.1. Genel İklim Yapısı .................................................................................... 27 3.5.2. İklim Verileri ............................................................................................. 28 3.5.2.1. Sıcaklık ............................................................................................... 28 3.5.2.2. Yağış..................................................................................................... 28 ii 3.5.2.3. Nispi (Bağıl ) Nem .............................................................................. 29 3.5.2.4. Rüzgar .................................................................................................. 29 3.5.3. Araştırma Alanının İklim Tipinin Belirlenmesi ..................................... 29 3.6. ARAŞTIRMA ALANININ FLORİSTİK YAPISINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER......................................................................................... 31 3.6.1. Araştırma Alanının Bitki Coğrafyası Yönünden Genel Durumu ......... 31 3.6.2. Araştırma Alanının Vejetasyon Yapısının Bitki Sosyolojisi Yönünden Genel Durumu ........................................................................ 32 3.6.2.1. Querco-Fagae Üst Sınıfı ................................................................... 33 3.6.2.2. Querco-Fagetea Sınıfı.......................................................................... 35 3.7. MALZEME VE YÖNTEM ............................................................................. 36 3.7.1. Bitki Örneklerinin Toplanmasına İlişkin Yöntem.................................. 36 3.7.2. Sistematik Dizinin Oluşturulması Yöntemi............................................. 38 3.7.3. Toprak Örneklerinin Alınması................................................................. 41 3.7.4. Vejetasyon Alım Yöntemi.......................................................................... 41 3.7.5. Harita Çizim Yöntemi ............................................................................... 44 4. BULGULAR .........................................................................................46 4.1. ARAŞTIRMA ALANININ FLORASI ........................................................... 46 4.1.1. Elmacık Dağı ( Düzce)’ndan Toplanan Bitki Taksonlarının Sistematik Dizini ........................................................................................ 46 4.1.2. A-3 Karesi İçin Yeni Taksonlar.............................................................. 222 4.1.3. Elmacık Dağı ( Düzce)’ndan Toplanan Endemik Taksonlar............... 227 4.2. ELMACIK DAĞI (DÜZCE ) VEJETASYONU .......................................... 230 4.2.1. Araştırma Alanının Vejetasyonunun Genel Özellikleri ...................... 230 4.2.2. Bitki Birliklerine Ait Toprak Analiz Sonuçları .................................... 230 4.2.3. Araştıma Alanında Saptanan Bitki Birlikleri ...................................... 232 4.2.3.1. Orman Vejetasyon Tipine İlişkin Bitki Toplumları ........................... 237 4.2.3.2. Riperian Vejetasyon Tipine İlişkin Bitki Toplumları ......................... 286 4.2.3.3. Kalıntı Maki Vejetasyonu Tipine İlişkin Bitki Toplumları ................. 289 4.2.3.4. Subalpin ve Alpin Vejetasyon Tipine İlişkin Bitki Toplumları........... 306 4.2.3.5. Rupikol ( Kaya ) Vejetasyonuna Tipine İlişkin Bitki Toplumları....... 313 4.2.3.6. Sucul ( Göl ) ve Bataklık Vejetasyon Tipine İlişkin Bitki Toplumları.327 iii 5. TARTIŞMA VE SONUÇ ...................................................................341 5.1. TARTIŞMA .................................................................................................... 341 5.1.1. Araştırma Alanında Saptanan Bitki Taksonlarının Oransal Dağılımı ve Floristik Yorumu ................................................................ 341 5.1.2. Araştırma Alanının Yakın Bölge ve Alanlar ile Flora Bakımından Karşılaştırılması................................................................. 345 5.1.3. Araştırma Alanından Saptanan Yeni Türlerin Sistematik Yorumu... 349 5.1.4. A3 Karesi İçin Saptanan Yeni Taksonların Sistematik Yorumu ........ 350 5.1.5. Endemik Taksonların Floristik Yapısı ve Tehlike Kategorileri .......... 351 5.1.6. Araştırma Alanınındaki Vejetasyon Tiplerinin Değerlendirilmesi..... 357 5.2. SONUÇ ............................................................................................................ 361 KAYNAKLAR ........................................................................................364 EKLER ....................................................................................................373 1. EK I. FAMİLYA ve CİNS İNDEKSİ .............................................................. 373 2. EK II. EK TABLOLAR..................................................................................... 382 Ek Tablo 1. Elmacık Dağı Orman ve Riperian Vejetasyon Tablosu............ 382 Ek Tablo 2. Elmacık Dağı (Düzce) Maki Vejetasyon Tablosu..................... 382 Ek Tablo 3. Elmacık Dağı (Düzce) Supalpin Vejetasyon Tablosu .............. 382 Ek Tablo 4. Elmacık Dağı (Düzce) Rupikol Vejetasyon Tablosu................. 382 Ek Tablo 5. Elmacık Dağı ( Düzce) Sucul Vejetasyon Tablosu .................... 382 ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................381