Indiriyoruz, Bir Etki Yapabilmek, Tiyatroyla Onlara Bir Şey Söyleyebilmek Için
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
"GÜVERCiNCURNATASI" Konuşmalar, Soruşturma Yanıtları Cemal Süreya (Cemalettin Seber; 1931, Erzint::an-9 Ocak 1990, İstan bul) 1954'te AÜ SBF Maliye ve İktisat Bölümü'nü bitirdi. Maliye Ba kanlığı'nda müfettiş yardımcılığı ve müfettişlik görevlerinde bulundu; 1982'de müşavir maliye müfettişliğinden emekli oldu. 1960'ta başladı ğı (dört sayı) Papirüs dergisini 1966-70 arası 47, 1980-81 arası iki sayı daha çıkardı. 1978'de Kültür Bakanlığı'nda Kültür Yayınlan Danışma Kurulu üyesi olarak görev yaptı. Emekli olduktan sonra, yayınevlerin de danışman ve ansiklopedilerde redaktör olarak çalıştı. Oluşum, Tür kiye Yazıları ve Maliye Yazıları dergileri ile Saçak dergisinin kültür-sanat bölümünü yönetti. Politika, Aydınlık ve Yeni Ulus gazeteleri ile Yazko So mut ve ıooo'e Dogru dergilerinde köşe yazılan yazdı. İkinci Yeni hare ketinin önde gelen şair ve kuramcılanndan sayılan Süreya'nın ilk şiiri "Şarkısıbeyaz", Ocak 1953' te Mülkiye dergisinde yayımlanmıştı. Ölü münden sonra adına bir şiir ödülü kondu. Feyza Perinçek ve Nursel Duruel, bir biyografik inceleme hazırladılar: Cemal Süreya1 "Şairin Ha yatı Şiire Dahil" (19Q5). 1997 yılında da Cemal Süreya Arşivi yayımlandı. Kitap lan: Şiir: Üvercinka (1958; Yeditepe Şiir Armağanı), Göçebe (1965; 1966 TDK Şiir Ödülü), Beni öp Sonra Dogtır Beni (1973), Sevda Sözleri (Uçurumda Açan ile birlikte toplu şiirleri: 1984), Sıcak Nal ve Güz Bitigi (1988; Beh çet Necatigil Şiir Ödülü), Sevda Sözleri (bütün şürleri: 1990, ö.s; YKY 1995). Düzyazı: Şapkam Dolu Çiçekle (1976), Günübirlik (1982), Onüç Gü nün Mektuplary (1990, ö.s.; YKY 1998), 99 Yüz (1991), 999· Gün 1 Üstü Kalsın (1991), Falklor Şiire Düşman (1992), Uzat Saçlarını Frigya (Günü birlik'in yeni basımı: 1992), Aydınlık Yazılan 1 Paçal (1992), Oluşum'da Cemal Süreya (1992), Papirüs'ten Başyazılar (1992), Günler (999. Gün'ün genişletilmiş basımı: YKY 1996), "Güvercin Cumatası" 1 Cemal Süreya ile Konuşmalar (haz. Nursel Duruel, YKY 1997), Toplu Yazılar ı: Şapkam Dolu Çiçekle ve Şiir Üzerine Yazılar (YKY 2000). Cemal Süreya aynca iki antoloji (Mülkiyeli Şairler ve 100 Aşk Şiiri) ha zırladı; pek çok çeviri yaptı. Çeviri şiirleri (Yürek ki Paramparça, haz. Eray Canberk, YKY 1995) ve Çocukça dergisi için yazdığı yazılar (Arit metik Iyi Kuşlar Pekiyi, haz. Necati Güngör, 1993; YKY 1996) derlendi. Nursel Duruel 1941'de Şarki Karaağaç'ta doğdu. İstanbul Kız Lisesi'ni, İÜ Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü'nü bitirdi. 1965'te TRT'nin ilk prodüktör kadrosunda yer aldı; başta edebiyat-sanat olmak üzere çeşitli alanlarda radyo programları hazırladı. Reklam yazarlığı, televizyon ya zarlığı, BRT Radyosu'nda müdür yardımcılığı yaptı. Şimdi dış yapımcı. İlk öyküsü 1979'da Türk Dili'nde yayımlanan Duruel, Geyikler Annem ve Almanya (1982) ile 1981 Akadeıni Kitabevi Öykü Ödülü'nü ve 1983 Sait Faik Hi.lclye Armağanı'nı, Yazılı Kaya'da yer alan (1992) "Burgaç" adlı öyküsüyle de 1990 Yunus N adi Yayımlanmarnış Öykü Ödülü'nü aldı. Cemal Süreya'nın YKY'deki Çitekikitapl arı: Yürek ki Paramparça (çeviri şiirler, 1995) Sevda Sözleri: Bütün Şiirleri (1995) Günler (günlük, 1996) Onüç Günün Mektupları (mektup, 1998) Toplu Yazılar I: Şapkam Dolu Çiçekle ve Şiir Üzerine Yazılar (ıooo) Doğan Kardeş Aritmetik İyi Kuşlar Pekiyi (çocuk yazıları, 1996) .. CEMAL SUREYA "Güvercin Curnatası" Konuşmalar, Soruşturma Yanıtları HAZIRLAYAN: NURSEL DURUEL 0110 iSTANBUL Yapı KrediYayınlan - 849 Edebiyat - 199 "Güvercin Curnatası"- Konuşmalar, Soruşturma Yanıtlan 1 Cemal Süreya Hazırlayan: Nursel Duruel Kitap Editörü: Selahattin Özpalabıyıklar Düzelti: Birhan Keskin Kapak Tasarımı: Nahide Dikel Baskı: Şefik Matbaası 1. baskı: İstanbul, Haziran 1997 2. Baskı: İstanbul, Nisan 2002 ISBN 975-363-697-0 ©Yapı KrediKültür Sanat Yayıncılık Tıcaret ve Sanayi A.Ş. 1997 Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Tıcaretve Sanayi A.Ş. Yapı Kredi Kültür Merkezi . Istiklal Caddesi No. 285 Beyoğlu 80050 Istanbul Telefon: (O 212) 252 47 00 (pbx) Faks: (O 212) 293 07 23 http://www.yapikrediyayinlari.com . e-posta: [email protected] Internet satış adresi: http://www.estore.com.tr/bulvar/yky İÇİNDEKİLER Önsöz (Nursel Duruel) • 9 11GÜVERCİN CURNATASI" KONUŞMALAR Cemal Süreya ile Konuştum (Hilmi Yavuz) • 15 Üvercinka Dedi ki... (Halis Acarı) • 19 Hikaye Üstüne (Papirüs) • 24 Cemal Süreya ile Konuşma (Anıl Meriçelli) • 40 Cemal Süreya (Can Kolukısa) • 43 Cemal Süreya ile (Behzat Ay) • 49 Küçük Oturum: Dergicilik... (Türkiye Yazıları) • 51 "Y önetenler ve Sanatçılar" (Necati Güngör) • 57 Cemal Süreya ile ... (Yusufçuk) • 61 "Genç Şairler Arasında Çok Büyük Benzeşme Var" (Doğan Hızlan) • 64 Yaş ve Şiir Üstüne Söyleşi (Tomris Uyar) • 69 "Toplu Şiirler" i Yayımlanan İki Ünlü Şair: Cemal Süreya, Turgut Uyar (Ayça Atikoğlu) • 86 Cemal Süreya ile Her Şey Üzerine (Günümüzde Kitaplar) • 88 Şiirin Labirentinde (Tuğrul Tanyol) • 97 "Aşk Meşru Bir Şey Olamaz, O da Şiir Gibi Meşrulaşınca Ölür." (Zeynep Oral) •103 "Mutluluğun Şiiri Yazılamaz" (Renault Magazin) • 112 "Şair Bir Tavırdır ve Şiirinin de Üstünde Bir Yerdedir... " (Enver Ercan) • 114 Cemal Süreya'ya 3 Soru (Saçak)• 124 "Mavi Bir Şey Değildir, Halkın Dostları Bir Şeydir" (Akif Kurtuluş) • 129 "Sabancı' nın Şairi Olmaz" (Ece Ayhan) • 139 Sarışın Cumhuriyet (Cemal Süreya-Ece Ayhan) • 142 Kargalar ve Nilgün Marmara (Ece Ayhan-Cemal Süreya) • 145 Kıyı Bucak (1) (Cemal Süreya-Ece Ayhan) • 150 Kıyı Bucak (2) Çanakkale Günleri (Ece Ayhan-Cemal Süreya) • 155 Kıyı Bucak (3) Bilecik, Erzurum ve Sakızağacı (Cemal Süreya-Ece Ayhan) •158 Kıyı Bucak (4) Yangınlar (Ece Ayhan-Cemal Süreya) • 162 "Sivil" İzmir Günleri (Ece Ayhan-Cemal Süreya) • 167 "Dergiler Edebiyatın Laboratuvarı" (Atilla Özkırımlı) • 170 "Şairlik Dervişlik Değil mi ?:aten?" (Enver Ercan) • 173 "Şiir Kapitalist ve Sosyalist Sistemlerde Geriledi" (Ayça Atikoğlu) • 177 "Kişi, Kendi Yüzünü Göremez" (Milliyet) • 179 "Şiir Görüntüye Yenilmeyecek" (Atilla Özkırımlı) • 181 "Alın Terime Altın Bulaşmadı" (Necati Güngör) • 184 İkinci Yeni (Ahmet Oktay) • 190 Tırnağa Yazılan Ödül (Yurdagül Erkoca) • 197 "Behçet Hoca Kalktı ve Alnımdan Öptü" (Orhan Kahyaoğlu) • 200 "Şiir Bir Karşı Çıkma Sanatıdır" (Ali Koçman) • 203 "Aslında Hiç Parmak Kaldırmadım" (Necati Güngör) • 222 "Her Şey Şiirde" (Enver Ercan) • 227 Cemal Süreya'yla Çırılçıplak, Başıbozuk Ama Uygarca (Ece Ayhan-Cemal Süreya) • 231 SORUŞTURMA YANlTLARI Dilin Sadeleşmesi • 237 Şairler Şiirlerini Savunuyor • 238 Neler Hazırlıyor? • 240 Deneme Üzerine • 242 Yazarların Toplumsal Güvencesi • 246 Ortaöğretimde Edebiyat Dersleri ve Kompozisyon Üzerine • 248 Şiir Çevirisi • 250 Batıda Sanat Dergileri • 251 1981'de En Beğendikleri • 254 Nasıl Yaşıyor, Nasıl Yaratıyor? • 255 Okumanın Erdemleri • 257 Yaratma Özgürlüğü • 259 Kadınca Dergisinin Soruları ve Cemal Süreya'nın Cevapları • 260 Tüm Zamanların Ünlüleri Konuğunuz Olsaydı • 261 Mevsim Bahar Konumuz Aşk • 263 Ekonomik Koşullar ve Sanat • 264 En Beğendiği Beş Polisiye Roman • 265 Tarih, Gelenek, Evrensellik • 266 "Bir Piyangodur Şiir Çevirisi" • 268 "Niçin mi Yazıyorum?" • 270 Sanatta Hegemonya • 272 Aşık Olmanın İyi Tarafları • 273 Nasıl Yazıyorlar: "Tükenmez Çıktı Mertlik Bozuldu" • 274 Kitap imhası Üzerine • 276 \ Önsöz Cemal Süreya ile farklı zamanlarda, farklı yayın organla rında (dergi, gazete, radyo, TV) yapılan konuşmaları ve onun çeşitli soruşturmalara verdiği yanıtları bir araya getiren bu ki tap için ne söylenebilir? Bu tür derlernelere neden gereksinim duyulduğunu, duyulması gerektiğini, yararlarını Cemal Süreya çok önceden yazmış. Deneme kitabı Günübirlik'te yer alan "S a natçılarla Konuşmalar" başlıklı yazısında şöyle diyor: "(... ) Bence, sanatçılarla, yazarlada yapılmış konuşmaları, hatta soruşturmaları, dergi ve gazete sayfalarında bırakmamalı. Bunların hepsini toplamalı. Hatta yalnız bu işi yapan yayınev leri olmalı. Niçin önem veriyorum buna? "Şundan: Sanatçıyla yapılmış bir konuşma, ileriye doğru, onun üstüne yapılmış on eleştiriden daha aydınlatıcıdır. Eleşti rilere de ayrıca katkısı olmaktadır. "İkinci olarak, sanatçının görüşlerini, kendini açımlayıcı, çağdaşlarını değerlendirİCİ sözlerini öğrenmek yalnız kitaplık lara dadanan araştırıcıların değil, düz okurun da hakkıdır. Ben sözgelimi, Ataç'ın Nazım Hikmet üstüne düşüncelerini asıl eski dergi sayfalarında kalmış bir iki konuşmada görmüşümdür. (. ..) Bu konuşmalarda, yayımlandıkları sırada dikkati çekmeyen, aslında belki konuşmacının da o kadar önemsemediği öyle yönleri, öyle ayrıntıları oluyor ki anlamını on beş yirmi yıl son ra buluyor. "(. .. ) Konuşmaların çekici bir yanı daha var: Bunlar ayrı bir tatla okunuyor. Okur, yazara daha kolay bir yerden yaklaşma 9 olanağı buluyor, sorunları daha iyi yakalıyor. Horneros'la bir konuşma yapılmış olsaydı, kimbilir ne kadar önemli olurdu bu gün? Horneros konuşmuş olsaydı, belki de onun üstüne yazı lanlar günümüzde başka bir nitelik kazanırdı. "Bir edebiyat, ancak kururnlarını kurduğu ve benimsettiği zaman gelişkin bir aşamaya giriyor. Ya da gelişkin bir aşamaya erişmiş bir edebiyat kesenkes bütün kururnlarını kurmuş, be nirnsetrniş edebiyattır. Yapıtların yanı sıra, dergileriyle, eleştiri siyle, anısıyla, röportajıyla, soruşturrnasıyla, konuşrnalarıyla, denernesiyle, özeleştirisiyle, biyografisi ve otobiyografisiyle bir edebiyat... Bugün bizim edebiyatırnızbunu kurma aşamasında dır. Bu yüzden de, dergi, gazete, sayfalarında kalmış konuşma ların değerlendirilmesi gereklidir." Feyza Perinçek'le birlikte yazdığırnız Cemal Süreya 1 "Şairin Hayatı Şiire Dahil" (Kaynak Yayınları, 1995) başlıklı biyografik araştırma üzerine çalışırken temel dayanaklarırnızdan biri de Cemal Süreya'nın