ROYAL CONCERTGEBOUW ORCHESTRA wagner > Lohengrin Sir Mark Elder, conductor photo Benjamin Ealovega Benjamin photo Sir MarkElder

This performance was made possible thanks to the generous support was madepossible thankstothegeneroussupport This performance Tomoko Makuuchi,MichaëlaKaradjian, Recorded live at the Concertgebouw AmsterdamRecorded live attheConcertgebouw choirs soloists Sir MarkElder, conductor Samuel Youn, baritoneDerHeerrufer desKönigs Judith-Ann Corrente andWimKooyker. Ching-Lien Wu, chorusmaster Chorus oftheDutchNationalOpera Camilla Nylund,sopranoElsavon Brabant on 18and20December 2015. Inez Hafkamp,AnneleenBijnenEdelknaben Royal Concertgebouw Orchestra Royal Concertgebouw Daniel Reuss,chorusmaster Netherlands RadioChoir Harry Teeuwen, PeterArinkBrabantische Edle François Soons,Johnvan Halteren, Katarina Dalayman, sopranoOrtrud Evgeny Nikitin,baritone Friedrichvon Telramund Klaus FlorianVogt, tenorLohengrin Falk Struckmann,bassHeinrichderVogler of the American Friends of the Royal Concertgebouw Orchestra,of theAmericanFriends theRoyal Concertgebouw www.rcoamsterdam.com

photo: Anne Dokter

CD 1 CD 2

1 Prelude to Act 1 1 Du wilde Seherin 7:43 2 Euch Lüften, die mein Klagen 3:2 1 ACT 1 3 Elsa! 5:32 2 Hört, Grafen, Edle, Freie von Brabant! 9:58 4 Ortrud, wo bist du? 10:38 3 Dank, König, dir, daß du zu richten kamst! 4:2 7 5 In Früh’n versammelt uns der Ruf 4:46 4 Seht hin! Sie naht, die hart Beklagte! 6:28 6 Des Königs Wort und Will’ tu ich euch kund 6:09 5 Einsam in trüben Tagen 3:22 7 Nun hört, dem Lande will er uns entführen 2:20 6 Des Ritters will ich wahren 7:23 8 Gesegnet soll sie schreiten 5: 1 7 7 Ohn’ Antwort ist der Ruf verhallt! 2:40 9 Zurück, Elsa! Nicht länger will ich dulden 8:53 8 Nun sei bedankt, mein lieber Schwan! 5: 1 1 10 O König! Trugbetörte Fürsten! Haltet ein! 5:23 9 Wenn ich im Kampfe für dich siege 3:53 11 Welch ein Geheimnis muß der Held bewahren? 4:56 10 Welch holde Wunder muss ich sehen? 3:43 12 Mein Held, entgegne kühn dem Ungetreuen 7:34 11 Nun höret mich und achtet wohl 7:0 7 total playing time CD 2 72:37 12 Durch Gottes Sieg ist jetzt dein Leben mein 4:20

CD 3 ACT 2 13 Introduction 4:34 ACT 3 14 Erhebe dich, Genossin meiner Schmach! 3:44 1 Prelude 3:23 15 Was macht dich in so wilder Klage doch vergehn? 4:05 2 Treulich geführt ziehet dahin 4: 10 total playing time CD 1 75:32 3 Das süße Lied verhallt 4:0 1 4 Wie hehr erkenn’ ich unsrer Liebe Wesen! 7 :4 1 5 Höchstes Vertraun hast du mir schon zu danken 5:55 6 Ach nein! Doch dort - der Schwan! 7:50 7 Heil König Heinrich! 5: 10 8 Was bringen die? Was tun sie kund? 8:06 9 In fernem Land, unnahbar euren Schritten 6:30 10 Mir schwankt der Boden! Welche Nacht! 0:53 11 Mein lieber Schwan! 8: 5 1

photo Ronald Knapp total playing time CD 3 62:36 Richard Wagner Lohengrin EN

There was no instant click between Richard Wagner and his future very much a burning issue. In Lohengrin, Wagner accentuates opera hero Lohengrin. Having come across the Lohengrin poem the medieval myth aspect of the Knight of the Swan by placing it amongst the medieval source material for his opera Tannhäuser, against the backdrop of the reign of the first Saxon king, Henry he then laid it aside, considering it to be too mystical. But the the Fowler (Heinrich der Vogler). In 933, the famous monarch had figure of Lohengrin would not let him go, and he gradually came assembled the German tribes, including the Duchy of Brabant, to see in the mysterious Grail Knight the very essence of a ‘deeply to band together to expel the marauding Hungarians. In the human longing for unconditional love’. Finally, at the spa town of opera, when King Heinrich calls for judgement through combat Marienbad during the summer holiday of 1845, inspiration struck: between the knights Lohengrin and Friedrich von Telramund, he ‘Lohengrin… stood suddenly revealed before me in full armour at defers to the Almighty to decide Elsa von Brabant’s fate — and the centre of a comprehensive dramatic adaptation of the whole that of the Brabantines. Wagner also uses the opera as a vehicle material.’ In no time at all, he had put down on paper a prose for advancing his views on monarchy, charismatic leadership and sketch of a libretto. the relationship between a monarch and his subjects in medieval feudal society, a feudalism which still existed in the nineteenth Between myth and history century and thus serves here to reflect a contemporary balance of Like the Romantic operas of his contemporaries Weber, political power. Spohr and Marschner, Wagner’s Lohengrin is charged with the supernatural atmosphere of the world of medieval myths and Ortrud, Wagner’s muse legends which had been rediscovered by proponents of German In order to give the medieval Lohengrin narrative something of literary Romanticism shortly after 1800. Ancient tales of knights, a modern-day psychological twist, Wagner introduced an evil romanticised and retold by such authors as the Brothers Grimm, genius: Ortrud, Telramund’s wife and scion of a dethroned noble fuelled a longing for earlier times, before Napoleon had laid family. Ortrud, a devotee of ancient paganism and animism, down the law in Europe. Indeed, utterly offensive to the German devises a plot against Elsa and Lohengrin, the new ruling couple collective ego was the fact that the self-proclaimed emperor obstructing her own political ambitions. In his music, Wagner had in 1806 put an end to the political entity that was the Holy explores the innermost workings of her mind: he gives her an Roman Empire of the German Nation and so thus to the majestic additional voice via an ominous, instrumental motivic complex imperial title dating back to Charlemagne, which had existed for in the orchestra which hints at her true intentions and secret 1,000 years. In what was now a fragmented Germany, this was machinations. In this respect, Ortrud became the muse for his new musico-dramatic style. Wagner blazed new trails with Synopsis Lohengrin, a fact his artistic friends in Dresden had seen from his earliest prose sketches: instead of marked boundaries between recitatives, arias and ensemble numbers, they saw continuous, I Henry the Fowler (Heinrich der Vogler), King of Saxony, arrives uninterrupted scenes. These days, we are particularly familiar in Antwerp to form a defence army. Friedrich von Telramund with Wagner’s Ring cycle, in which poetry and music are fully accuses Elsa von Brabant of being behind the mysterious integrated. He had not yet reached this point in Lohengrin, but we disappearance of her younger brother Gottfried and claims the do hear that he is truly on the verge of taking the leap forward: succession for himself. King Henry calls for judgement through his refined orchestration, the associative use of specific keys and combat: Elsa must defend herself against Telramund by invoking characteristic motifs supporting dialogue structures are already at a champion, who, to the amazement of all, approaches on the Ring level. He also works on the basis of such operatic conventions Scheldt in a boat pulled by a mysterious swan. The Knight of the as Italian bel canto and grand opéra, in which the chorus, Swan offers himself as Elsa’s champion and future husband on following the example of classical Greek tragedy, responds to, condition that she never asks his name or origins. He then defeats and comments on, the actions of the main characters. From this Telramund yet spares his life, and is proclaimed Protector of hybrid of conventional and innovative stylistic devices and formal Brabant. principles, Wagner created with Lohengrin the most novelistic of his operas, as well as a perfect portrayal of Gothic Germany. II Telramund and his wife Ortrud swear revenge and sow suspi- cion in Elsa’s heart about her future husband’s origins.

III On the wedding night, Elsa asks the forbidden question. Telramund suddenly storms the bridal chamber and is killed. The Knight must now reveal his true identity: he is Lohengrin, son of King Parzival, having been sent to her by the Grail to prove her innocence and return her brother, thought dead, to her. Lohengrin’s departure is now inevitable. When the swan comes to take him away, Ortrud triumphantly cries out that the bird is none other than Gottfried, whom she had bewitched. Lohengrin breaks the spell just in time and appoints Gottfried the new Duke Marijke Schouten of Brabant. He himself disappears forever. translation Josh Dillon Sir Mark Elder Camilla Nylund Sir Mark Elder is music director of the Hallé Orchestra, Principal The Finnish soprano Camilla Nylund studied voice in Turku and Artist of the Orchestra of the Age of Enlightenment and artistic at the Mozarteum in Salzburg. She then worked for several years director of Opera Rara. He served as music director of the English with the in Dresden, appearing in productions of National Opera from 1979 to 1993. Elder has led opera productions operas including Mozart’s Così fan tutte and Verdi’s Falstaff. Nylund at the Royal Opera House Covent Garden, the Metropolitan Opera has also performed at the Vienna State Opera, the Dutch National in New York, the Opéra national de Paris and Glyndebourne. In Opera, and the opera houses of Zurich, Cologne and Venice. 1981, he was the first British conductor to lead a new Wagner pro- She made her first appearance at the singing duction at Bayreuth. He was knighted in 2008. Dvorˇák’s Rusalka during the 2007–8 season. Engagements at the Opéra Bastille in Paris and at Bayreuth soon followed. Nylund Falk Struckmann was awarded the Pro Finlandia Medal of the Order of the Lion of Falk Struckmann is a leading interpreter of Wagner, having made Finland in 2013. his Bayreuth debut under the baton of Daniel Barenboim in 1993. In subsequent years, he worked mainly at the Berlin State Opera. Evgeny Nikitin He made his debut at La Scala in Milan under Riccardo Muti and While still a student at the St. Petersburg conservatory, Evgeny at the Metropolitan Opera in New York under James Levine in the Nikitin was invited to sing at the Mariinsky Opera. He made his late 1990s. Both the Berlin and the Vienna State Operas have be- Metropolitan Opera debut in 2002, where he has since returned stowed on him the honorary title of Kammersänger. regularly. Nikitin is now in high demand at major opera houses, performing under the direction of leading conductors and hav- ing appeared in such operas as Puccini’s La bohème and Richard Klaus Florian Vogt was a hornist with the Philharmonisches Strauss’s , as well as singing various Wagner roles. Staatsorchester Hamburg until 1997. He studied voice with Günter Binge in Lübeck. The tenor was a member of the Flensburg and Katarina Dalayman Dresden opera companies from 1997 to 2003. He made a name for Katarina Dalayman is one of the world’s most highly sought-after himself singing Tamino in Mozart’s Die Zauberflöte and Matteo in dramatic sopranos, specialising in the roles of Wagner and Richard Richard Strauss’s , increasingly garnering acclaim in such Strauss. The Swedish soprano has worked with such conductors Wagner roles as Stolzing (Die Meistersinger von Nürnberg), Erik (Der as Riccardo Chailly, James Levine, Sir Antonio Pappano, Esa-Pekka fliegende Holländer) and the title role in Parsifal. Salonen and Michael Tilson Thomas. The honorary title of Hovsångare (court singer) was conferred on her in Sweden in 2002, and she was the recipient of the Swedish royal medal Litteris et Artibus in 2004. Samuel Youn has taken part in numerous productions by the Dutch National Samuel Youn began his vocal training in his native city of Seoul, Opera, ranging from the well-known operatic repertoire to world completing his studies in Milan and Cologne. Having won vari- premieres of contemporary compositions. The ensemble garnered ous international competitions, he went on to perform in many great international acclaim for its contribution to performances countries in Europe and Asia, singing Méphistophélès in Gounod’s of Schoenberg’s Moses und Aron under the direction of Pierre Boulez Faust, Escamillo in Bizet’s Carmen and Klingsor in Wagner’s Parsifal. both in Amsterdam and in Salzburg. Recent productions in which Youn has worked at the Cologne Opera since 1999 and has ap- the chorus has featured include Shostakovich’s Lady Macbeth of peared in four productions at Bayreuth. the Mtsensk District, Berlioz’s Les Troyens and Wagner’s Der fliegende Holländer. In addition to these opera-related activities, the chorus The Netherlands Radio Choir also performs vocal–symphonic repertoire. Ching-Lien Wu was Made up of sixty vocalists, the Netherlands Radio Choir is the appointed artistic director of the Chorus of the Dutch National largest professional choir in the country. Since it was founded Opera on 1 September 2014. in 1945, the choir has built up a broad repertoire, commissioned works from Dutch composers including Wagemans and Visman, The Royal Concertgebouw Orchestra and given premieres of works by such international composers as The Royal Concertgebouw Orchestra is lauded by the most MacMillan, Henze and Adams. The choir also programmes ‘clas- authoritative international critics as one of the world’s greatest sic’ twentieth-century compositions, opera, and works from the orchestras. Known for its unique sound and stylistic flexibility, Romantic repertoire. It is closely connected with the Dutch public it has worked with all the leading composers and conductors. broadcasting corporation (Nederlandse Publieke Omroep), and can Indeed, such composers as Gustav Mahler, Richard Strauss and be heard in a number of NPO series. In addition to its work with Igor Stravinsky conducted the orchestra on more than one the Netherlands Radio Philharmonic Orchestra, the Netherlands occasion. Only seven chief conductors have led the orchestra Radio Choir is regularly invited to perform with the Royal since it was founded in 1888: Willem Kes, Willem Mengelberg, Concertgebouw Orchestra, the Rotterdam Philharmonic Orchestra Eduard van Beinum, Bernard Haitink, Riccardo Chailly, Mariss and the Berlin Philharmonic Orchestra. Klaas Stok was named Jansons and – starting in the 2016–17 season – Daniele Gatti. The choir director starting in the 2015–16 season. Michael Gläser was Royal Concertgebouw Orchestra Academy provides instruction appointed principal guest conductor in September 2010. in orchestral playing to young, talented musicians. The Royal Concertgebouw Orchestra undertook an extensive world tour in The Chorus of the Dutch National Opera 2013 on the occasion of its 125th anniversary. Her Royal Highness The Chorus of the Dutch National Opera was founded as the Queen Máxima is the orchestra’s patron. Nederlands Operakoor (Dutch Opera Chorus) in 1965. The chorus www.rcoamsterdam.com photo Hans van der Woerd

Netherlands Radio Choir Richard Wagner Lohengrin FR

Entre Richard Wagner et son futur héros Lohengrin, l’attirance n’a actuel. Dans Lohengrin, Wagner a donné au mythe médiéval du pas été immédiate. Wagner a trouvé un poème intitulé Lohengrin chevalier au cygne des contours historiques par le truchement du parmi d’autres sources du moyen-âge réunies pour son opéra premier roi saxon, Heinrich der Vogler. En 933, ce célèbre souverain Tannhäuser ; le trouvant trop mystique, le compositeur l’a mis de demande aux lignées allemandes de s’unir, y compris au duché du côté. Mais le personnage de Lohengrin ne l’a ensuite plus lâché. Brabant, afin de maintenir les Hongrois dévastateurs en dehors Peu à peu, sous les traits du mystérieux chevalier du Graal, s’est des frontières. Lorsque dans l’opéra, le roi Heinrich en appelle au dégagé le germe d’un « désir profond et humain d’amour incon- jugement de Dieu, c’est-à-dire ordonne un combat singulier entre ditionnel ». Le déclic a eu lieu durant les vacances d’été de 1845, les chevaliers Lohengrin et Friedrich von Telramund, il décide « alors qu’il séjournait dans une station thermale, à Marienbad : « d’en haut » du destin d’Elsa von Brabant – et du peuple brabançon. Soudain, Lohengrin a été pour moi une révélation, dans toute sa Durant les trois actes de Lohengrin, Wagner a donné sa vision de splendeur, jusqu’aux plus menus détails de sa construction drama- la monarchie, d’un pouvoir charismatique et de la relation entre tique ». En un rien de temps l’esquisse en prose d’un livret d’opéra un souverain et ses sujets au sein de la société féodale médiévale a vu le jour. – féodalisme qui existait encore au dix-neuvième siècle et servait donc encore d’exemple aux relations politiques de l’époque. Entre mythe et histoire Tout comme les opéras romantiques de ses contemporains Weber, Ortrud, muse de Wagner Spohr et Marschner, le Lohengrin de Wagner respire l’atmosphère Afin de donner à l’histoire médiévale de Lohengrin un argument surnaturelle du monde des sagas et des mythes médiévaux redé- psychologique moderne, Wagner y a introduit un mauvais génie : couverts peu après 1800 par le romantisme littéraire allemand. Ortrud, épouse de Telramund et descendante d’une famille noble D’anciennes sagas de chevaliers, adaptées et romancées par des détrônée. Ortrud, adepte de l’animisme et de l’ancien paganisme, auteurs tels que les frères Grimm, ont éveillé le désir de temps prépare un complot contre Elsa et Lohengrin, ce nouveau couple révolus, d’une époque où Napoléon n’avait pas encore soumis l’Eu- régnant qui met un frein à ses propres ambitions politiques. Dans rope à ses lois. En 1806, de manière réellement blessante pour l’ego sa musique, Wagner a rampé dans les méandres de son esprit : il allemand, l’autoproclamé empereur avait mis fin à l’unité politique lui a donné une voix supplémentaire grâce à un sinistre complexe du « Saint-Empire romain germanique » - et conjointement, au de motifs instrumentaux qui, à partir de l’orchestre, laisse entre- majestueux titre d’empereur vieux d’un millénaire et remontant à voir ses véritables intentions et secrètes machinations. Ortrud est Charlemagne. Dans l’Allemagne éclatée d’alors, c’était un thème ainsi devenue la muse de son nouveau style dramatique musical. À Dresde, dès les premières esquisses en prose de Lohengrin, les Synopsis amis de Wagner ont perçu qu’avec cette œuvre, ce dernier s’enga- geait dans une nouvelle voie : au lieu des limites marquées entre I Heinrich der Vogler, roi de Saxe, vient à Anvers afin de consti- récitatifs, airs et ensembles, ils voyaient les scènes se succéder tuer une armée de défense. Friedrich von Telramund accuse Elsa sans interruption. Aujourd’hui, nous sommes surtout familiarisés von Brabant de la disparition mystérieuse de son frère cadet avec le Ring des Nibelungen, où musique et poésie sont entièrement Gottfried et exige le pouvoir. Le roi décide d’en référer au juge- intégrés. Si ce n’est pas encore vraiment le cas dans Lohengrin, on ment de Dieu : Elsa doit se faire défendre contre Telramund par sent toutefois que Wagner était sur le point d’effectuer ce pas : son le truchement d’un chevalier. Par miracle, avance sur l’Escaut la orchestration raffinée, son utilisation de tonalités associées et ses vision de ses rêves, le chevalier au mystérieux cygne. Ce chevalier structures de dialogues soutenues par des motifs caractéristiques au cygne veut combattre pour Elsa et l’épouser, à une condition sont déjà au niveau du Ring. Il utilise en outre les conventions du : qu’elle ne lui demande jamais ni son nom ni d’où il vient. Il ren- style belcanto italien et du grand opéra où le chœur – à l’exemple verse Telramund mais lui laisse la vie sauve. Il devient protecteur des tragédies classiques – réagit aux actions des personnages du Brabant. principaux. À partir de ce concept hybride constitué de principes formels et de moyens stylistiques conventionnels et innovateurs, II Telramund et son épouse Ortrud jurent de prendre leur re- Wagner a créé avec Lohengrin le plus romanesque de ses opéras vanche et sèment les soupçons dans le cœur d’Elsa sur l’origine de mais aussi une image parfaite de l’Allemagne gothique. son futur époux.

III Durant la nuit de noce, Elsa pose à son bien-aimé la question fatale. Sur le champ, Telramund pénètre dans la chambre nuptiale et est tué. Le chevalier doit à présent dévoiler son identité : Il est Lohengrin, fils du roi Parzival, venu du château du Graal pour prouver l’innocence d’Elsa et lui ramener son frère que l’on croit mort. Son départ est inéluctable. Lorsque le cygne vient le cher- cher, Ortrud clame avoir effectué la métamorphose de son frère Gottfried en cet oiseau. De justesse, Lohengrin rompt l’enchante- ment et nomme Gottfried nouveau Duc du Brabant. Il disparaît à tout jamais. Marijke Schouten traduction Clémence Comte Sir Mark Elder Camilla Nylund Sir Mark Elder est directeur musical du Hallé Orchestra, Principal La soprano finnoise Camilla Nylund fait ses études de chant à Artist de l’Orchestra of the Age of Enlightenment et directeur ar- Turku et au Mozarteum de Salzbourg. Pendant quelques années tistique d’Opera Rara. De 1979 à 1993, il est directeur musical de elle travaille avec le Semperoper de Dresde et on peut l’entendre l’English National Opera. Mark Elder dirige des productions no- dans des opéras tels que Così fan tutte de Mozart et Falstaff de tamment de la Royal Opera House Covent Garden de Londres, du Verdi. Camilla Nylund est ensuite engagée entre autres par le Metropolitan Opera de New York, de l’Opéra National de Paris et Wiener Staatsoper, l’Opéra National des Pays-Bas et les opéras de du Festival d’Opéra de Glyndebourne. En 1981, il est le premier chef Zürich, Cologne et Venise. Durant la saison 2007/2008, elle fait ses britannique à diriger une nouvelle production wagnérienne au débuts au Salzburger Festspiele dans Rusalka de Dvorˇák. Suivent Bayreuther Festspiele. Mark Elder est décoré chevalier en 2008. des engagements à l’Opéra Bastille et à Bayreuth. En 2013, Camilla Nylund se voit remettre la Médaille Pro Finlandia de l’Ordre du Falk Struckmann Lion finnois. Falk Struckmann est un wagnérien renommé. Il fait ses débuts à Bayreuth en 1993 sous la direction de Daniel Barenboim. Les an- Evgeny Nikitin nées suivantes, il travaille principalement au Staatsoper Unter den Dès ses études au conservatoire de Saint-Pétersbourg, Evgeny Linden de Berlin. À la fin des années quatre-vingt-dix, il fait ses Nikitin se produit à l’Opéra Mariinski. En 2002, il fait ses débuts début à la Scala de Milan sous la direction de Riccardo Muti et au au Metropolitan Opera de New York où il chante depuis régulière- Metropolitan Opera de New York sous la baguette de James Levine. ment. Ce chanteur russe travaille pour de grandes maisons d’opéra Il se voit décerner le titre honorifique de Kammersänger par le sous la direction de chefs de premier plan dans des productions Staatsoper de Berlin et de Vienne (Autriche). d’opéras comme La Bohème de Puccini et Salomé de Richard Strauss. Il chante également divers rôles wagnériens. Klaus Florian Vogt Klaus Florian Vogt, ténor, est jusqu’en 1997 corniste du Philharmo­ Katarina Dalayman nisches Staatsorchester de Hambourg. Il étudie le chant auprès de Katarina Dalayman, spécialisée dans les rôles de Wagner et Richard Günter Binge à Lübeck. De 1997 à 2003, il est engagé par les com-­ Strauss, est l’une des sopranos dramatiques les plus demandées pagnies d’opéra de Flensbourg et de Dresde. Il se distingue particu- au niveau mondial. La soprano suédoise travaille entre autres lière­­ment comme Tamino dans la Flûte enchantée de Mozart, Matteo avec Riccardo Chailly, James Levine, Antonio Pappano, Esa-Pekka dans l’Arabella de Richard Strauss, et se profile peu à peu dans des Salonen et Michael Tilson Thomas. En 2002, elle reçoit en Suède le rôles wagnériens tels que Stolzing (Les Maîtres-chanteurs de Nuremberg), titre honorifique de Chanteuse de la cour. En 2004, elle est décorée Erik (Le Hollandais volant) et Parsifal dans l’opéra du même nom. de la Médaille Royale des Lettres et des Arts. Samuel Youn d’innombrables productions de cette maison d’opéra, allant du Samuel Youn commence ses études de chant dans sa ville natale, à répertoire d’opéra connu aux créations mondiales de compositions Séoul, et les termine à Milan et à Cologne. Il est lauréat de divers contemporaines. Cette formation est applaudie par la presse concours internationaux. On a pu l’entendre dans de nombreux internationale pour sa participation à la production du Moïse pays d’Europe et d’Asie dans des rôles tels que Méphistophélès et Aaron de Schönberg sous la direction de Pierre Boulez tant à (Faust de Gounod), Escamillo (Carmen de Bizet) et Klingsor (Parsifal Amsterdam qu’à Salzbourg. Récemment, le chœur a participé à de Wagner). Depuis 1999, Samuel Youn est lié à l’Opéra de Cologne. des productions telles que celle du Lady Macbeth de Mtsensk de Il a participé à quatre productions du Bayreuther Festspiele. Chostakovitch, des Troyens de Berlioz et du Hollandais volant de Wagner. Parallèlement à ces activités en lien avec l’opéra, le chœur Le Groot Omroepkoor interprète également le répertoire vocal symphonique. Depuis Avec ses soixante choristes, le Groot Omroepkoor est le plus grand septembre 2014, Ching-Lien Wu est directeur artistique du Chœur chœur professionnel des Pays-Bas. Depuis sa création en 1945, le de l’Opéra National des Pays-Bas. chœur interprète un large répertoire qui intègre des commandes de compositeurs néerlandais tels que Wagemans et Visman, et L’Orchestre Royal du Concertgebouw assure des créations de compositeurs étrangers parmi lesquels L’Orchestre Royal du Concertgebouw est considéré par la critique MacMillan, Henze et Adams. Il chante des œuvres du vingtième internationale comme l’un des meilleurs orchestres. Il est célèbre siècle « classiques », des opéras, et le répertoire romantique. Le pour son timbre unique, sa flexibilité stylistique, et travaille avec chœur possède des liens étroits avec la Nederlandse Publieke les compositeurs et chefs d’orchestre les plus renommés. Il a ainsi Omroep [Radio et télévision publiques néerlandaise] et l’on peut été dirigé à plusieurs reprises par Gustav Mahler, Richard Strauss l’entendre dans diverses séries d’émissions. Le Groot Omroepkoor et Igor Stravinsky. Depuis sa création en 1888, l’orchestre n’a eu travaille avec l’Orchestre Philharmonique de la Radio mais que sept directeurs musicaux : Willem Kes, Willem Mengelberg, est également régulièrement invité par l’Orchestre Royal du Eduard van Beinum, Bernard Haitink, Riccardo Chailly, Mariss Concertgebouw, l’Orchestre Philharmonique de Rotterdam et Jansons et - à partir de la saison 2016/2017 - Daniele Gatti. Lors l’Orchestre Philharmonique de Berlin. Depuis la saison 2015/2016, de l’Académie de l’Orchestre Royal du Concertgebouw, de jeunes le Groot Omroepkoor est dirigé par Klaas Stok. Michael Gläser est musiciens talentueux sont formés au jeu d’orchestre. En 2013, chef invité en résidence depuis 2010. l’Orchestre Royal du Concertgebouw a effectué une grande tournée mondiale à l’occasion de son 125ème anniversaire. Le Chœur de l’Opéra national des Pays-Bas L’orchestre bénéficie de la protection de Sa Majesté Reine Máxima. Le Chœur de l’Opéra national des Pays-Bas voit le jour en 1965 sous le nom de Nederlands Operakoor. Ce chœur participe à www.rcoamsterdam.com photo Harald Hoffmann Chorus of the Dutch National Opera Richard Wagner Lohengrin D

Zwischen Richard Wagner und seinem künftigen Opernhelden Mythos vom Schwanenritter durch den ersten sächsischen König Lohengrin klickte es nicht unmittelbar. Wagner hatte das Heinrich der Vogler historisches Profil. Dieser berühmte deut- Lohengrin-Gedicht unter den mittelalterlichen Quellen für seine sche Fürst hatte 933 die deutschen Stämme einschließlich des Oper Tannhäuser gefunden und es als zu mystisch zur Seite gescho- Herzogtums Brabant dazu aufgerufen, gemeinsam die zerstöre- ben. Dennoch ließ ihn die Figur des Lohengrin nicht mehr los und rischen Ungarn außerhalb der Grenzen zu halten. Wenn Heinrich allmählich fand er im mysteriösen Gralsritter einen Kern von tiefer als Richter in der Oper ein Gottesgericht zwischen den Rittern menschlicher Sehnsucht nach bedingungsloser Liebe. Während Lohengrin und Friedrich von Telramund entscheiden lassen will, der Sommerferien 1845 im Kurort Marienbad sprang der Funke nimmt er einen ‘höheren Beschluss’ über das Schicksal von Elsa über: ‘Der Lohengrin... stand plötzlich vollkommen gerüstet mit von Brabant – und die Bevölkerung Brabants. Unterschwellig zeigt größter Ausführlichkeit der dramatischen Gestaltung des ganzen Wagner in den drei Akten von Lohengrin seine Sicht auf Königtum, Stoffes vor mir.’ In kürzester Zeit war der Prosaentwurf für ein charismatisches Führertum und das Verhältnis zwischen Fürst und Opernlibretto zu Papier gebracht. Untertanen innerhalb einer mittelalterlichen feudalen Gesellschaft – ein Feudalismus den es im 19. Jahrhundert noch gab und hier Zwischen Mythos und Geschichte auch als Spiegel für die zeitgenössischen politischen Verhältnisse Wie die romantischen Opern seiner Zeitgenossen Weber, dient. Spohr und Marschner atmet Wagners Lohengrin den Geist des Übernatürlichen der mittelalterlichen Mythen und Sagen, die kurz Ortrud, Wagners Muse nach 1800 von der deutschen literarischen Romantik wiederent- Um der mittelalterlichen Lohengrin-Erzählung einen modernen deckt wurden. Alte Rittersagen, romantisiert und nacherzählt von psychologischen Dreh zu geben, führte Wagner einen bösen Geist Autoren wie den Gebrüdern Grimm, schürten die Sehnsucht nach ein: Ortrud, die Frau Telramunds und Spross eines entmach- früheren Zeiten, bevor Napoleon in Europa das Sagen hatte. Für teten Adelsgeschlechtes. Ortrud, eine Anhängerin von altem das deutsche Ego war es sehr verletzend, dass der selbsternann- Heidentum und Animismus, zettelt ein Komplott gegen das neue te Kaiser der Einheit des Heiligen Römischen Reiches Deutscher Herrscherpaar Elsa und Lohengrin an, das ihren eigenen politi- Nation ein Ende bereitete und damit auch dem majestätischen schen Ambitionen im Wege steht. In seiner Musik kriecht Wagner Kaisertitel, der bis zu Karl dem Großen zurückreichte und tau- in die Abgründe ihrer Gedanken: er stattet sie zusätzlich mit ei- send Jahre standhielt. Im zersplitterten Deutschland war dies ein nem unheilschwangeren instrumentalen Komplex an Motiven großes Thema. Wagner gab in Lohengrin dem mittelalterlichen aus, der vom Orchester aus ihre wirklichen Beweggründe und geheimen Machenschaften durchschimmern lässt. Ortrud wurde Synopse so zur Muse seines neuen musikdramatischen Stils. Dass Wagner mit Lohengrin neue Wege einschlug, hatten sei- I Heinrich der Vogler, König von Sachsen, kommt nach Antwerpen, ne künstlerischen Freunde in Dresden bereits bei den ersten um ein Verteidigungsheer zu formieren. Friedrich von Telramund Prosaskizzen bemerkt: anstelle von deutlichen Abgrenzungen gibt Elsa von Brabant die Schuld am rätselhaften Verschwinden ihres zwischen Rezitativen, Arien und Ensembles bemerkten sie durch- kleinen Bruders Gottfried und fordert die Macht für sich. Der König gängige Szenen. Heutzutage sind wir vor allem vertraut mit entschließt sich zu einem Gottesgericht: Elsa muss sich von einem Wagners Der Ring des Nibelungen, in dem Musik und Poesie voll- Ritter gegen Telramund verteidigen lassen. Auf wundersame Weise ständig miteinander verschmolzen sind. Bei Lohengrin war er noch nähert sich auf der Schelde ihr Traumheld, der Ritter gezogen von ei- nicht so weit, aber wir hören wie er auf dem Punkt stand, die nem mysteriösen Schwan. Dieser Schwanenritter ist bereit, für Elsa Flucht nach vorne anzutreten: seine raffinierte Orchestrierung, zu kämpfen und sie zu heiraten, wenn sie bereit ist, ihn nie nach die assoziative Verwendung der Tonarten und die durch charak- Namen oder Herkunft zu fragen. Er schlägt Telramund, lässt ihn aber teristische Motive unterstützten Dialogstrukturen befinden sich am Leben und wird Schützer von Brabant. bereits auf dem Niveau des Rings. Gleichzeitig geht er von den Opernkonventionen des italienischen Belcanto und der Grand II Telramund und seine Gattin Ortrud schwören Rache und sähen Opéra aus, wobei der Chor – nach dem Vorbild der klassischen Misstrauen bei Elsa über die Herkunft ihres zukünftigen Ehemannes. griechischen Tragödie – auf die Handlungsweise der Hauptfiguren reagiert. Aus diesem Gemisch von konventionellen und neuen III In der Hochzeitsnacht stellt Elsa die fatale Frage. Telramund Stilmitteln und Formprinzipien schuf Wagner mit Lohengrin seine stürzt in das Brautgemach und wird getötet. Nun muss der Ritter romanhafteste Oper und gleichzeitig ein vollendetes Bild des goti- seine Identität preisgeben: er ist Lohengrin, der Sohn von König schen Deutschland. Parzival, von der Gralsburg gekommen, um Elsas Unschuld zu bewei- sen und ihren totgeglaubten Bruder zurückzubringen. Seine Abreise ist unabwendbar. Als der Schwan kommt, um ihn abzuholen, be- kennt Ortrud triumphierend, dass der Vogel der von ihr verzauberte Gottfried ist. Gerade noch rechtzeitig bricht Lohengrin den Zauber und ernennt Gottfried zum neuen Herzog von Brabant. Er selbst ver- schwindet für alle Zeiten.

Marijke Schouten Übersetzung Klaus Bertisch Sir Mark Elder Camilla Nylund Sir Mark Elder ist Chefdirigent des Hallé Orchesters, Principal Artist Die finnische Sopranistin Camilla Nylund studierte Gesang in beim Orchestra of the Age of Enlightenment und künstlerischer Turku und am Mozarteum in Salzburg. Einige Jahre war sie Leiter von Opera Rara. Von 1979 bis 1993 war er musikalischer Ensemblemitglied der Semperoper Dresden und trat in Opern Direktor von English National Opera. Mark Elder dirigierte un- wie Mozarts Così fan tutte und Verdis Falstaff auf. Sie erhielt in der ter anderem Opernproduktionen am Royal Opera House Covent Folge Engagements an der Wiener Staatsoper, De Nationale Opera Garden, an der Metropolitan Opera in New York, an der Opéra Amsterdam, sowie den Opernhäusern in Zürich, Köln und Venedig. national de Paris und in Glyndebourne. 1981 war er der erste briti- 2007/08 debütierte sie bei den Salzburger Festspielen in Dvorˇák sche Dirigent, der eine Wagner-Neuproduktion bei den Bayreuther Rusalka. Es folgten Engagements an der Pariser Opéra Bastille Festspielen dirigierte. Mark Elder wurde 2008 zum Ritter ernannt. und in Bayreuth. 2013 wurde Camilla Nylund mit der Pro Finlandia Medaille im Orden des finnischen Löwen ausgezeichnet. Falk Struckmann Falk Struckmann ist ein berühmter Wagner-Interpret. Sein Evgeny Nikitin Bayreuth-Debüt gab er 1993 unter Daniel Barenboim. In den Noch während seines Studiums am Konservatorium von St. folgenden Jahren arbeitete er vor allem an der Staatsoper Unter Petersburg sang Evgeny Nikitin am dortigen Mariinski Opernhaus. den Linden in Berlin. Ende der Neunziger Jahre debütierte er 2002 debütierte er an der Metropolitan Opera New York, wohin am Teatro alla Scala in Mailand unter Riccardo Muti und an der er seitdem regelmäßig zurückkehrt. Engagements an großen Metropolitan Opera in New York unter James Levine. Er wurde mit Opernhäusern und mit wichtigen Dirigenten bestimmen den dem Ehrentitel ‘Kammersänger’ sowohl an der Staatsoper Berlin Kalender des Russen, der mit Rollen in Puccinis La bohème und wie auch der Wiener Staatsoper ausgezeichnet. Salome von Richard Strauss begann und zahlreiche Wagner-Rollen sang. Klaus Florian Vogt Klaus Florian Vogt spielte bis 1997 Horn beim Philharmonischen Katarina Dalayman Staatsorchester in Hamburg. Gesang studierte er bei Günter Binge Katarina Dalayman ist eine der gefragtesten dramatischen in Lübeck. Von 1997 bis 2003 war der Tenor Ensemblemitglied an Sopranistinnen auf der ganzen Welt, speziell mit Rollen von den Opernhäusern von Flensburg und Dresden. Er machte Furore Wagner und Richard Strauss. Der schwedische Sopran arbeite- als Tamino in Mozarts Die Zauberflöte und als Matteo in Arabella te unter anderem mit Riccardo Chailly, James Levine, Antonio von Richard Strauss. In zunehmendem Maße profilierte er sich mit Pappano, Esa-Pekka Salonen und Michael Tilson Thomas. 2002 er- Wagner-Rollen wie Stolzing (Die Meistersinger von Nürnberg), Erik hielt sie in Schweden den Ehrentitel ‘Hofsängerin’ und wurde 2004 (Der fliegende Holländer) und Parsifal in der gleichnamigen Oper. mit der königlichen Letteris et Artibus-Medaille ausgezeichnet. Samuel Youn Der Chor von De Nationale Opera Samuel Youn erhielt seine ersten Gesangsstunden in seiner Der Chor von De Nationale Opera wurde 1965 als Nederlands Heimatstadt Seoul und vollendete sein Studium in Mailand Operakoor gegründet. Der Chor wirkte bei zahllosen Aufführungen und Köln. Er war Preisträger bei verschiedenen internationalen von De Nationale Opera mit, vom bekannten Opernrepertoire bis Wettbewerben. Mit Rollen wie Méphistophélès in Gounods Faust, zu Uraufführungen zeitgenössischer Werke. Viel gelobt wurde der Escamillo in Carmen und Klingsor in Wagners Parsifal trat er in Chor für seinen Anteil bei Aufführungen von Schönbergs Moses und vielen europäischen und asiatischen Ländern auf. Seit 1999 ist Aron unter der Leitung von Pierre Boulez, sowohl in Amsterdam Samuel Youn Ensemblemitglied der Oper Köln. Bei den Bayreuther wie in Salzburg. Jüngere Erfolge waren die Mitwirkung an Festspielen wirkte er an vier Produktionen mit. Produktionen wie Lady Macbeth von Mtsensk von Schostakovitch, Les Troyens von Berlioz und Der fliegende Holländervon Wagner. Neben Groot Omroepkoor diesen Opern wirkt der Chor auch bei Aufführungen des vokal- Mit sechzig Sängern ist der Groot Omroepkoor (Großer symphonischen Repertoires mit. Seit dem 1. September 2014 ist Rundfunkchor) der größte professionelle Chor in den Niederlanden. Ching-Lien Wu künstlerische Leiterin des Chors von De Nationale Der Chor präsentiert seit seiner Gründung 1945 ein breites Opera. Repertoire mit Auftragswerken niederländischer Komponisten wie Wagemans und Visman und Erstaufführungen ausländi- Das Koninklijk Concertgebouworkest scher Komponisten, darunter MacMillan, Henze und Adams. Das Koninklijk Concertgebouworkest wird von der Kritik als ei- Daneben gehören zu seinem Repertoire ‘klassische’ Werke des nes der besten Orchester der Welt angesehen. Es ist berühmt für 20. Jahrhunderts, Opern und Werke der Romantik. Der Chor ist seinen einzigartigen Klang und seine stilistische Flexibilität und eng verbunden mit dem öffentlich-rechtlichen Rundfunk der arbeitet mit den berühmtesten Komponisten und Dirigenten Niederlande, bei dem er in verschiedenen Radioserien zu hören ist. zusammen. So standen mehr als einmal Gustav Mahler, Richard Neben der Zusammenarbeit mit dem Radio Philharmonisch Orkest Strauss und Igor Strawinsky vor dem Orchester. Seit seiner wird der Große Rundfunkchor auch regelmäßig vom Königlichen Gründung 1888 gab es lediglich sieben Chefdirigenten: Willem Concertgebouworchester eingeladen, dem Rotterdams Kes, Willem Mengelberg, Eduard van Beinum, Bernard Haitink, Philharmonisch Orkest und den Berliner Philharmonikern. Seit der Riccardo Chailly, Mariss Jansons und – seit 2016/17 – Daniele Gatti. Spielzeit 2015/16 ist Klaas Stok Chorleiter. Seit September 2010 ist An der Akademie des Koninklijk Concertgebouworkest werden jun- Michael Gläser ständiger Gastdirigent. ge, talentierte Musiker im Orchesterspiel ausgebildet. Anlässlich seines 125-jährigen Bestehens 2013 veranstaltete das Koninklijk Concertgebouworkest eine ausführliche Welttournee. Ihre Majestät Königin Máxima ist Schirmherrin des Orchesters. photo Renske Vrolijk

Katarina Dalayman Richard Wagner Lohengrin NL

Tussen Richard Wagner en zijn toekomstige operaheld Lohengrin met historische contouren via de eerste Saksische koning, klikte het niet onmiddellijk. Wagner had het Lohengrin-gedicht Heinrich der Vogler. In 933 had deze beroemde vorst de Duitse aangetroffen tussen het Middeleeuwse bronnenmateriaal voor stammen, inclusief het hertogdom Brabant, opgeroepen om zijn opera Tannhäuser en het als te mystiek terzijde geschoven. De gezamenlijk de allesvernietigende Hongaren buiten de grenzen figuur van Lohengrin liet hem echter niet meer los en gaandeweg te houden. Wanneer in de opera Heinrich als rechter besluit herkende hij in de mysterieuze Graalridder een kern van ‘diep men- tot een godsgericht tussen de ridders Lohengrin en Friedrich selijk verlangen naar onvoorwaardelijke liefde’. Tijdens de zomer- von Telramund, beslist hij ‘van hogerhand’ over het lot van vakantie van 1845 in het kuuroord Marienbad sloeg de vonk echt Elsa von Brabant – en van de Brabantse bevolking. Tussen de – over: ‘Plotseling stond Lohengrin als een openbaring voor mij, in vol drie – bedrijven van Lohengrin door geeft Wagner zijn visie op ornaat en tot in elk detail van de dramatische opbouw.’ In no time koningschap, charismatisch leiderschap en de relatie tussen vorst stond de prozaschets voor een operalibretto op papier. en onderdanen binnen de Middeleeuwse feodale maatschappij – een feodalisme dat in de negentiende eeuw nog bestond en hier Tussen mythe en historie dan ook als spiegel dient voor eigentijdse politieke verhoudingen. Wagners Lohengrin ademt, net als de romantische opera’s van zijn tijdgenoten Weber, Spohr en Marschner, de bovennatuurlijke Ortrud, Wagners muze sfeer van de Middeleeuwse mythen en sagenwereld die kort na Om het Middeleeuwse Lohengrin-verhaal een moderne psycholo- 1800 door de Duitse literaire Romantiek was herontdekt. Oude gische twist te geven, introduceerde Wagner een kwade genius: riddersagen, geromantiseerd naverteld door schrijvers als de Ortrud, vrouw van Telramund en telg uit een onttroond adellijk gebroeders Grimm, wakkerden het verlangen aan naar vroeger geslacht. Ortrud, aanhanger van het oude heidendom en animis- tijden, voordat Napoleon Europa de wet gesteld had. Ronduit me, beraamt een complot tegen Elsa en Lohengrin, het nieuwe krenkend voor het Duitse ego was dat de zelfbenoemde keizer heerserspaar, dat haar eigen politieke ambities in de weg staat. In in 1806 een eind had gemaakt aan de politieke eenheid van zijn muziek kruipt Wagner in de krochten van haar geest: hij geeft het ‘Heilige Roomse Rijk van de Duitse Natie’ – en daarmee haar een extra stem via een onheilspellend, instrumentaal motie- aan de majestueuze keizerstitel die terugging op Karel de vencomplex dat, vanuit het orkest, haar ware bedoelingen en hei- Grote en duizend jaar had bestaan. In het versplinterde melijke machinaties laat doorschemeren. Ortrud werd zo de muze Duitsland was dit een actueel thema. In Lohengrin scherpt voor zijn nieuwe muziekdramatische stijl. Dat Wagner met Wagner de Middeleeuwse mythe over de Zwaanridder aan Lohengrin nieuwe paden was ingeslagen, hadden zijn artistieke vrienden in Dresden ook al in de eerste prozaschetsen waargeno- Synopsis men: in plaats van gemarkeerde grenzen tussen recitatieven, aria’s en ensembles zagen zij doorlopende scènes. I Heinrich der Vogler, koning van Saksen, Tegenwoordig zijn wij vooral vertrouwd met Wagners Der Ring komt naar Antwerpen om een verdedigingsleger te formeren. des Nibelungen, waar poëzie en muziek volledig geïntegreerd zijn. Friedrich von Telramund beschuldigt Elsa von Brabant van de Zo ver was hij in Lohengrin nog niet, maar we horen hem op het raadselachtige verdwijning van haar broertje Gottfried en eist de punt staan de vlucht naar voren te maken: zijn geraffineerde or- macht op. De koning besluit tot een godsgericht: Elsa moet zich kestratie, het associatieve gebruik van toonsoorten en de door tegen Telramund laten verdedigen door een ridder. Wonder boven karakteristieke motieven ondersteunde dialoogstructuren zijn al wonder nadert over de Schelde haar droomheld, de ridder met een op het niveau van de Ring. Daarnaast werkt hij vanuit de opera- mysterieuze zwaan. Deze Zwaanridder wil voor Elsa strijden en conventies van de Italiaanse belcantostijl en de grand opéra, waar- haar trouwen, mits zij nooit naar zijn naam en afkomst zal vragen. in het koor – naar voorbeeld van de klassieke Griekse tragedies Hij verslaat Telramund maar laat hem in leven en wordt bescher- – reageert op het handelen van de hoofdpersonen. Uit deze hybride mer van Brabant. van conventionele en vernieuwende stijlmiddelen en vormprinci- pes creëerde Wagner in Lohengrin de meest romanachtige van zijn II Telramund en zijn gemalin Ortrud zweren wraak en zaaien opera’s en tevens een volmaakt beeld van het gotische Duitsland. achterdocht in Elsa’s hart over de herkomst van haar toekomstige echtgenoot.

III Tijdens de huwelijksnacht stelt Elsa de fatale vraag. Op slag stormt Telramund het bruidsvertrek binnen en wordt gedood. De ridder moet nu zijn identiteit onthullen: hij is Lohengrin, zoon van koning Parzival, en vanuit de Graalburcht afgedaald om Elsa’s on- schuld te bewijzen en haar doodgewaande broer terug te brengen. Zijn vertrek is onafwendbaar. Wanneer de zwaan hem komt opha- len, roept Ortrud triomfantelijk dat de vogel de door haar wegge- toverde Gottfried is. Op het nippertje verbreekt Lohengrin de be- tovering en benoemt Gottfried tot de nieuwe hertog van Brabant. Zelf verdwijnt hij voorgoed.

Marijke Schouten Sir Mark Elder Camilla Nylund Sir Mark Elder is chef-dirigent van het Hallé Orchestra, Principal De Finse sopraan Camilla Nylund studeerde zang in Turku en aan Artist van het Orchestra of the Age of Enlightenment en artistiek het Mozarteum in Salzburg. Ze was een paar jaar verbonden aan leider van Opera Rara. Van 1979 tot 1993 was hij Music Director de Semperoper in Dresden en zong in opera’s als Mozarts Così fan van English National Opera. Mark Elder leidde operaproducties bij tutte en Verdi’s Falstaff. Voorts werd Camilla Nylund geëngageerd onder meer de London Opera, de Metropolitan Opera in New York, door onder meer de Wiener Staatsoper, De Nationale Opera en de Opéra National de Paris en in Glyndebourne en was in 1981 de de operahuizen van Zürich, Keulen en Venetië. In het seizoen eerste Britse dirigent die een nieuwe Wagner-productie leidde op 2007/08 maakte ze haar debuut tijdens de Salzburger Festspiele in de Bayreuther Festspiele. Mark Elder werd in 2008 geridderd. Dvorˇáks Rusalka. Engagementen aan de Parijse Opéra Bastille en in Bayreuth volgden. In 2013 werd Camilla Nylund onderscheiden Falk Struckmann met de Pro Finlandia Medaille van de Orde van de Finse Leeuw. Falk Struckmann is een prominent Wagnervertolker. Zijn de- buut in Bayreuth vond plaats in 1993 onder Daniel Barenboim. Evgeny Nikitin In de jaren daarna werkte hij voornamelijk aan de Staatsoper Nog tijdens zijn studie aan het conservatorium van Sint- Unter den Linden in Berlijn. Eind jaren negentig debuteerde hij Petersburg zong Evgeny Nikitin bij de Mariinski Opera. In 2002 in het Milanese Teatro alla Scala onder Riccardo Muti en bij de debuteerde hij bij de Metropolitan Opera in New York waar hij Metropolitan Opera in New York onder James Levine. Hij is drager sindsdien geregeld terugkeerde. Engagementen bij de grote van de eretitel Kammersänger bij de Staatsoper van zowel Berlijn operahuizen en onder toonaangevende dirigenten vullen de als Wenen. agenda van de Rus, die aantrad in opera’s als La bohème van Puccini en Salome van Richard Strauss en diverse Wagner-rollen Klaus Florian Vogt zong. Klaus Florian Vogt speelde tot 1997 hoorn in het Philharmonisches Staatsorchester Hamburg. Hij studeerde zang bij Günter Binge Katarina Dalayman in Lübeck. Van 1997 tot 2003 was de tenor verbonden aan de Katarina Dalayman is een van ’s werelds meest gevraagde operagezelschappen van Flensburg en Dresden. Hij maakte dramatische sopranen, gespecialiseerd in de rollen van Wagner en naam als Tamino in Mozarts Die Zauberflöte en Matteo in Arabella Richard Strauss. De Zweedse sopraan werkte met onder anderen van Richard Strauss, en profileerde zich in toenemende mate in Riccardo Chailly, James Levine, Antonio Pappano, Esa-Pekka Wagner-rollen als Stolzing (Die Meistersinger von Nürnberg), Erik Salonen en Michael Tilson Thomas. In 2002 ontving ze in Zweden (Der fliegende Holländer) en Parsifal in de gelijknamige opera. de eretitel van hofzangeres en in 2004 werd ze onderscheiden met de koninklijke Litteris et Artibus-medaille. Samuel Youn opvoeringen van De Nationale Opera, variërend van het bekende Samuel Youn kreeg zijn eerste zanglessen in zijn geboortestad operarepertoire tot en met wereldpremières van hedendaagse Seoul en voltooide zijn studie in Milaan en Keulen. Hij was composities. Het gezelschap oogstte internationaal veel lof prijswinnaar op verscheidene internationale concoursen. De voor zijn aandeel in uitvoeringen van Schönbergs Moses und Aron zanger trad in vele Europese en Aziatische landen op in rollen onder leiding van Pierre Boulez in zowel Amsterdam als Salzburg. als Mephistofeles in Gounods Faust, Escamillo in Bizets Carmen en Recentelijk werkte het koor mee aan producties van bijvoorbeeld Klingsor in Wagners Parsifal. Sinds 1999 is Samuel Youn verbonden Lady Macbeth van Mtsensk van Sjostakovitsj, Les Troyens van Berlioz aan de Oper Köln. Hij werkte mee aan vier producties van de en Der fliegende Holländer van Wagner. Naast deze activiteiten bij de Bayreuther Festspiele. opera verleent het koor ook medewerking aan de uitvoering van vocaal-symfonisch repertoire. Sinds 1 september 2014 is Ching-Lien Groot Omroepkoor Wu artistiek leider van het Koor van De Nationale Opera. Met zestig vocalisten is het Groot Omroepkoor het grootste professionele koor van Nederland. Sinds de oprichting in 1945 Het Koninklijk Concertgebouworkest brengt het koor een breed repertoire, met opdrachtwerken Het Koninklijk Concertgebouworkest wordt door de internationale van Nederlandse componisten als Wagemans en Visman, en kritiek tot ‘s werelds beste orkesten gerekend. Het staat bekend premières van buitenlandse componisten onder wie MacMillan, om de unieke klank en stilistische flexibiliteit en werkt met de Henze en Adams. Op het programma staan daarnaast ‘klassieke’ meest vooraanstaande componisten en dirigenten. Zo stonden twintigste-eeuwse werken, opera en het romantisch repertoire. Gustav Mahler, Richard Strauss en Igor Stravinsky meer dan eens Het koor is nauw verbonden met de Nederlandse Publieke voor het orkest. Sinds de oprichting in 1888 zijn er slechts zeven Omroep, waarmee het te horen is in diverse omroepseries. Naast chef-dirigenten geweest: Willem Kes, Willem Mengelberg, Eduard de samenwerking met het Radio Filharmonisch Orkest wordt het van Beinum, Bernard Haitink, Riccardo Chailly, Mariss Jansons Groot Omroepkoor regelmatig uitgenodigd door het Koninklijk en – met ingang van 2016/17 – Daniele Gatti. Hare Majesteit Concertgebouworkest, het Rotterdams Philharmonisch Orkest Koningin Máxima is beschermvrouwe. Op de Academie van en de Berliner Philharmoniker. Sinds het seizoen 2015-2016 is het Koninklijk Concertgebouworkest worden jonge, talentvolle Klaas Stok koorleider. Michael Gläser is vaste gastdirigent sinds musici opgeleid in het orkestspel. In 2013 ondernam het Koninklijk september 2010. Concertgebouworkest een uitgebreide wereldtournee ter gelegenheid van zijn 125-jarig jubileum. Het Koor van De Nationale Opera Het Koor van De Nationale Opera werd in 1965 opgericht als Nederlands Operakoor. Het koor nam deel aan talloze www.concertgebouworkest.nl Richard Wagner Lohengrin photo Renske Vrolijk CD 1

Vorspiel Prelude Prélude

Erster Akt Act One Premier Acte

Erste Szene Scene 1 Première scène

Eine Aue am Ufer der Schelde bei Antwerpen. Im A meadow on the banks of the Scheldt near Une prairie sur les bords de L’Escaut, près d’Anvers. Vordergrunde links sitzt König Heinrich unter der Antwerp. King Heinrich, Saxon and Thuringian Le Roi Heinrich, Friedrich de Telramund, Ortrud, Gerichtseiche; ihm zunächst stehen sächsische Grafen, Counts, nobles and horsemen, who form the royal le héraut, les comtes de Saxe et de Brabant, les Edle und Reisige, welche des Königs Heerbann bilden. armed levy. Brabantine Counts and nobles, écuyers et le peuple. Quatre trompettes sonnent Gegenüber stehen die brabantischen Grafen und Edlen, horsemen and people, headed by Friedrich von l’appel du Roi. Reisige und Volk, an ihrer Spitze Friedrich von Telramund, Telramund, with Ortrud at his side. Retainers and zu dessen Seite Ortrud. Mannen und Knechte füllen die servants. The King’s herald and four trumpeters, Räume im Hintergrunde. Die Mitte bildet einen offenen who sound the royal summons. Kreis. Der Heerrufer des Königs und vier Trompeter schreiten in die Mitte. Die Bläser blasen den Königsruf.

HEERRUFER HERALD LE HÉRAUT Hört! Grafen, Edle, Freie von Brabant! Hear ye, lords, nobles, freemen of Brabant! Comtes ! nobles ! vous tous, Ô peuple de Heinrich, der Deutschen König, kam zur Statt, Henry, King of Germany, comes hither Brabant, écoutez ! C’est Heinrich, c’est notre mit euch zu dingen nach des Reiches Recht. to parley with you as the law provides. Sire qui vient, suivant le droit de cet empire. Gebt ihr nun Fried’ und Folge dem Gebot? In peace will you hearken to his command? Prêterez-vous aide et force à la loi ? BRABANTER BRABANTINES LES BRABANÇONS Wir geben Fried’ und Folge dem Gebot! In peace we will hearken to his command! Nous prêterons aide et force à la loi ! Willkommen, willkommen, König, in Brabant! Welcome, welcome to Brabant, O King! Sois bienvenu, Prince, en Brabant ! KÖNIG HEINRICH KING HEINRICH LE ROI HEINRICH Gott grüß’ euch, liebe Männer von Brabant! God save you, my loving subjects of Brabant! Dieu vous garde, mon cher peuple de Nicht müßig tat zu euch ich diese Fahrt Not idly have I journeyed to you; Brabant ! De vous ouvrir mon âme qu’il me Der Not des Reiches seid von mir gemahnt! let me make known to you the Empire’s need! tarde ! Je vois l’empire en un danger pressant ! Soll ich euch erst der Drangsal Kunde sagen, Shall I first relate to you the wrongs Faut-il compter combien de maux la guerre die deutsches Land oft aus Osten traf? wreaked on German soil from the East? de l’Orient sur nous versa jadis ! Vous In fernster Mark hieß’t Weib und Kind ihr beten: On our furthest borders women and children appreniez aux enfants pour prière : ‘Herr Gott, bewahr uns vor der Ungarn Wut!’ prayed: ‘Protect us, God, from the Hungarians’ « Dieux ! sauve-nous de ces Hongrois Doch mir, des Reiches Haupt, mußt’ es geziemen, rage!’ But it behoved me, as head of the realm, maudits ! » Mais moi, le roi, je n’eus qu’une solch wilder Schmach ein Ende zu ersinnen; to find a way to end such shameful outrage; pensée : que cette honte enfin fût effacée. als Kampfes Preis gewann ich Frieden auf by force of arms I won a nine-year truce Le glaive en main j’obtins la trêve de neuf neun Jahr’, – ihn nützt’ ich zu des Reiches Wehr: and used it for the kingdom’s defence: ans ; j’ai su bien employer le temps ; beschirmte Städt’ und Burgen ließ ich bau’n, I had fortified towns and castles built, j’ai mis nos forts, nos villes en défense, den Heerbann übte ich zum Widerstand. I trained an army in resistance. The truce has de nos soldats j’exerçai la vaillance. Zu End’ ist nun die Frist, der Zins versagt, now expired, tribute is refused with savage La trêve va finir ! Marchons au but ! mit wildem Drohen rüstet sich der Feind. threats the enemy makes ready. Now is the Nos ennemis refusent le tribut. Nun ist es Zeit, des Reiches Ehr’ zu wahren; time to defend the kingdom’s honour; let it L’heure a sonné, sachons sauver l’empire ! ob Ost, ob West, das gelte allen gleich! Was equally concern you all, whether of east or À l’est, à l’ouest, guerre implacable à tous ! deutsches Land heißt, stelle Kampfesscharen, dann west! Wherever is German soil, raise troops, Que tout se lève, à moi de vous conduire, schmäht wohl niemand mehr das Deutsche Reich! then none shall dare insult our German realm! et ce pays vivra sauvé par nous ! SACHSEN und THÜRINGER SAXONS and THURINGIANS LES SAXONS et LES THURINGIENS Wohlauf! Arise! Debout ! Mit Gott für deutschen Reiches Ehr’! For God and the honour of our German realm! et Dieu sera pour nous ! KÖNIG KING LE ROI Komm ich zu euch nun, Männer von Brabant, I come to you now, people of Brabant, Et maintenant, ô peuple de Brabant, zur Heeresfolg nach Mainz euch zu entbieten to summon you to my standard at Mainz; alors qu’il faut me suivre vers Mayence, wie mußt mit Schmerz und Klagen ich ersehn, yet to my sorrow and grief I find you quels ne sont pas mes regrets, ma souffrance, daß ohne Fürsten ihr in Zwietracht lebt! living in discord, without a chief! quand je vous trouve et sans prince et sans Verwirrung, wilde Fehde wird mir kund; I learn of disorder, bitter feuds; therefore I call lois, vos luttes, vos discordes, je les vois ! drum ruf ich dich, Friedrich von Telramund! upon you, Friedrich von Telramund! I know you Toi, Friedrich de Telramund, parle ! dis-m’en Ich kenne dich als aller Tugend Preis, as the crown of all virtues; now speak, that I la cause. Sur ton honneur si pur je me repose, jetzt rede, daß der Drangsal Grund ich weiß. may know the cause of this turmoil. ah ! parle ! sans retard, renseigne-moi ! FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Dank, König dir, daß du zu richten kamst! Our thanks to you, O King, that you have come À toi, merci ; sois notre juge, ô Roi. Die Wahrheit künd’ ich, Untreu ist mir fremd. to set it right! I will tell you the truth; De tout mensonge, ô Prince, je me garde, Zum Sterben kam der Herzog von Brabant, falsehood I disdain. On the death of the Duke au lit de mort le Prince de Brabant und meinem Schutz empfahl er seine Kinder, of Brabant he entrusted to my protection his a confié sa famille à ma garde, Elsa, die Jungfrau, und Gottfried, den Knaben; children, the maiden Elsa and the boy Elsa sa fille, et Gottfried presque enfant. mit Treue pflag ich seiner großen Jugend, Gottfried; I tended him faithfully as he grew J’aimais ce fils, je guidais sa jeunesse, sein Leben war das Kleinod meiner Ehre. through childhood; his life was the jewel of my sa vie était ma gloire, ma richesse ; Ermiß nun, König, meinen grimmen Schmerz, honour. Judge then, O King, the bitterness of écoute, Sire, et comprends ma douleur ; als meiner Ehre Kleinod mir geraubt! my grief when I was robbed of my honour’s on m’a ravi mon prince, mon bonheur ! Lustwandelnd führte Elsa den Knaben einst jewel! One day Elsa took the boy for a stroll in Dans la forêt avec mystère après l’avoir zum Wald, doch ohne ihn kehrte sie zurück; the woods, but returned home without him; conduit, Elsa revint seule à la nuit, mit falscher Sorge frug sie nach dem Bruder, with feigned anxiety she asked about her d’un air ému nous demandant son frère, da sie, von ungefähr von ihm verirrt, brother, since she by chance had become qu’elle n’avait quitté qu’un seul moment, bald seine Spur – so sprach sie – nicht mehr fand. separated from him and then could find, she et puis cherché, dit-elle, vainement. Fruchtlos war all Bemüh’n um den Verlor’nen; said, no trace of him. Fruitless were all our Nul n’a jamais connu sa destinée ; als ich mit Drohen nun in Elsa drang, searches for the lost one; quand j’exigeai d’Elsa de prompts aveux da ließ in bleichem Zagen und Erbeben then when I questioned Elsa threateningly en la voyant tremblante et consternée, der gräßlichen Schuld Bekenntnis sie uns sehn. her pallor and her trembling revealed to us soudain j’ai lu son crime dans ses yeux. Es faßte mich Entsetzen vor der Magd; her confession of her hideous crime. Je fus saisi d’horreur pour cette infâme, dem Recht auf ihre Hand, vom Vater mir I was seized with horror of the maid; et le droit à sa main par son père assuré verliehn, entsagt’ ich willig da und gern, the right to her hand, granted me by her j’y renonçai de mon plein gré. und nahm ein Weib, das meinem Sinn gefiel father, I there and then willingly renounced Selon mon cœur j’ai pris une autre femme : Ortrud, Radbods, des Friesenfürsten Sproß. and took a wife more to my taste, Ortrud, fille du roi Radbod, et la voici. Nun führ ich Klage wider Elsa von Ortrud, daughter of Radbod, prince of Je porte plainte ici contre Elsa de Brabant. Brabant; des Brudermordes zeih’ ich sie. Friesland. Now I charge Elsa of Brabant C’est elle qui tua son frère ! Dies Land doch sprech ich für mich an mit Recht, and accuse her of her brother’s murder. Dès lors, d’obtenir cette terre, j’ai droit. da ich der Nächste von des Herzogs Blut, And I claim this land for my own by right N’étais-je pas parent de notre duc ? mein Weib dazu aus dem Geschlecht, das einst as the Duke’s next of kin; moreover, my wife is Ma femme est de ce noble sang auch diesen Landen seine Fürsten gab. of the race that once gave this land its rulers. qui jadis à cette province donna souvent des Du hörst die Klage, König! Richte recht! You hear my charge, O King! Judge aright! chefs.Telle est ma plainte, Prince, juge bien. ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES Ha, schwerer Schuld zeiht Telramund! Telramund accuses her of a grave crime! Ah ! qu’a-t-il dit ! jour d’horreur ! Mit Grau’n werd ich der Klage kund! I hear the charge with horror! D’effroi, je sens frémir mon cœur. KÖNIG KING LE ROI Welch fürchterliche Klage sprichst du aus! What a fearful charge you have brought! Ah ! quelle plainte horrible ! Qu’as-tu dit ! un Wie wäre möglich solche große Schuld? How could so heinous a crime be possible? tel crime, hélas, est-il possible ? FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH O Herr, traumselig ist die eitle Magd, My lord, the maid who haughtily refused Ô Roi, la jeune fille avec dédain die meine Hand voll Hochmut von sich stieß. my hand is empty-headed and lost in dreams. dans son orgueil a refusé ma main. Geheimer Buhlschaft klag’ ich drum sie an I accuse her of a secret passion: Un autre amour remplit son âme fière. Sie wähnte wohl, wenn sie des Bruders ledig, she thought perchance that, rid of her brother, Elle a pensé qu’après la mort d’un frère, dann könnte sie als Herrin von Brabant as Queen of Brabant she could deny her hand elle pourrait, maîtresse de Brabant, mit Recht dem Lehnsmann ihre Hand verwehren to the subject with a right to it de son vassal repousser la requête und offen des geheimen Buhlen pflegen. and openly harbour her secret paramour. et de son cœur suivre l’ardeur secrète. KÖNIG KING LE ROI Ruft die Beklagte her! Summon the accused here! Qu’elle paraisse ici ! Beginnen soll nun das Gericht! The trial shall begin forthwith! La justice à l’instant va se prononcer. Gott laß mich weise sein! God grant me wisdom! Guide-moi, Dieu puissant. HEERRUFER HERALD LE HÉRAUT Soll hier nach Recht und Macht Gericht gehalten Shall a judgment by right and might be held Est-ce justice et droit qu’on va rendre à sein? here? présent ? KÖNIG KING LE ROI (hängt mit Feierlichkeit den Schild an der Eiche auf.) (solemnly hanging his shield on the oak tree) (suspend avec solennité son bouclier au chêne) Nicht eh’r soll bergen mich der Schild, This shield shall no more protect me until I Qu’ici je reste sans défense bis ich gerichtet streng und mild! have given judgment severe but merciful! jusqu’à l’instant d’un juste arrêt. ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES (entblößen die Schwerter, welche die Sachsen vor (drawing their swords, the Saxons and Thuringians (quittent leurs armes. Les Saxons et les Thuringiens sich in die Erde stoßen; die Brabanter strecken thrusting theirs into the earth, the Brabantines plantent devant eux leurs épées nues. Les sie flach vor sich nieder) laying theirs flat on the ground before them) Brabançons déposent leurs armes à leurs pieds.) Nicht eh’r zur Scheide kehr’ das Schwert, Our swords shall not return to their sheaths Ce glaive jusqu’à la sentence bis ihm durch Urteil Recht gewährt! until justice has pronounced judgment! hors du fourreau restera prêt.

HEERRUFER HERALD LE HÉRAUT Wo ihr des Königs Schild gewahrt, Where you behold the royal shield Voici le bouclier du roi, dort Recht durch Urteil nun erfahrt! there shall you see justice in judgment! signe de la justice sainte ! Drum ruf’ ich klagend laut und hell: Then loud and clear I issue my summons: J’ai fait connaître à tous la plainte. Elsa, erscheine hier zur Stell’! Elsa, appear before us! Elsa ! c’est l’heure ! montre-toi !

Zweite Szene Scene 2 Deuxième scène

ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES Seht hin! Sie naht, die hart Beklagte! See, she comes to answer her heavy charge! Voyez ! c’est elle ! pauvre femme ! Ha! wie erscheint sie so licht und rein! Ah, how candid and pure she seems! La vertu brille sur son front ! Der sie so schwer zu zeihen wagte, He who dared so gravely to accuse her Comment peut-on d’un crime infâme wie sicher muß der Schuld er sein! must indeed be certain of her guilt! en face lui jeter l’affront ! KÖNIG KING LE ROI Bist du es, Elsa von Brabant? Are you Elsa of Brabant? N’es-tu pas Elsa de Brabant ? (Elsa neigt das Haupt bejahend.) (Elsa inclines her head in affirmation) (Elle fait un signe d’affirmation.) Erkennst du mich als deinen Richter an? Do you accept me as your judge? Ton jugement, l’acceptes-tu de moi ? (Elsa wendet ihr Haupt nach dem König, blickt ihm ins (Elsa turns her head towards the King, looks into his (Elsa regarde le roi en face et Auge und bejaht dann mit vertrauensvoller Gebärde.) eyes and then assents with a trusting gesture) répond par le même signe.) So frage ich weiter: Ist die Klage dir bekannt, Then I ask you further: do you know C’est bien, approche. Sans nul doute tu die schwer hier wider dich erhoben? the grave charge that is laid against you? connais le crime qu’on te reproche ? (Elsa erblickt Friedrich und Ortrud, erbebt, neigt (Elsa looks at Friedrich and Ortrud, shudders, (Elle regarde Friedrich, frémit, et répond encore d’un traurig das Haupt und bejaht.) droops her head sadly and assents) air triste par un signe affirmatif.) Was entgegnest du der Klage? What is your answer to the charge? Que diras-tu pour ta défense ? (Elsa durch eine Gebärde: ‘Nichts!’) (Elsa indicates ‘Nothing’ by a gesture) (Elle fait signe qu’elle n’a rien à répondre.) So bekennst du deine Schuld? Then you admit your guilt? Tu te tais ? Est-ce un aveu ?

ELSA ELSA ELSA Mein armer Bruder! My poor brother! Mon pauvre frère !

ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES Wie wunderbar! Welch seltsames Gebaren! How strange! What curious behaviour! Ah ! qui pourrait comprendre un tel mystère ? KÖNIG KING LE ROI Sag’, Elsa! Was hast du mir zu vertrau’n? Speak, Elsa! What have you to confide to me? Parle, Elsa ! quel peut être ton secret ? ELSA ELSA ELSA Einsam in trüben Tagen Alone in troubled days Seule dans ma misère hab ich zu Gott gefleht, I appealed to God j’ai supplié le ciel, des Herzens tiefstes Klagen and poured out in prayer cherchant dans la prière ergoß ich im Gebet: my heart’s deepest anguish. l’oubli d’un sort cruel. Da drang aus meinem Stöhnen Then from my laments L’écho plaintif et tendre ein Laut so klagevoll, arose a cry so piteous de mes soupirs amers, der zu gewalt’gem Tönen that it filled the air far and wide au loin semblait s’étendre weit in die Lüfte schwoll. with its vast reverberation. et remplissait les airs. Ich hört ihn fernhin hallen, I heard it echo far away Dans leur azur limpide bis kaum mein Ohr er traf; until it barely reached my ear; les bruits se sont calmés mein Aug’ ist zugefallen, then my eyelids closed et d’un sommeil rapide ich sank in süßen Schlaf. and I sank into a sweet sleep. mes yeux se sont fermés.

ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES Wie sonderbar! Träumt sie? How strange! Is she dreaming? Ah ! quel discours ! Songe ! Ist sie entrückt? Is she distracted? Naïve erreur ! KÖNIG KING LE ROI Elsa, verteid’ge dich vor dem Gericht! Elsa, defend yourself before your judge! Elsa ! réponds et défends ton honneur ! ELSA ELSA ELSA In lichter Waffen Scheine Arrayed in shining armour Sous une blanche armure ein Ritter nahte da, a knight was approaching, parut un chevalier ; so tugendlicher Reine more virtuous and pure jamais vertu plus pure ich keinen noch ersah: than any I had yet seen, ne m’a semblé briller. ein golden Horn zur Hüften, a golden horn at his hip Sa main tenait le glaive gelehnet auf sein Schwert, and leaning on his sword. luisant de mille feux. so trat er aus den Lüften Thus was this worthy knight Tel je le vis en rêve zu mir, der Recke wert; sent to me from heaven; venir du haut des cieux. mit züchtigem Gebaren with courteous bearing Avec un doux langage gab Tröstung er mir ein: he gave me consolation; il m’a promis appui. Des Ritters will ich wahren, that knight will defend me, Dès lors, j’ai pris courage, er soll mein Streiter sein! he shall be my champion! mon défenseur c’est lui !

ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES Bewahre uns des Himmels Huld, May heaven’s grace guide us, that we Éclaire-nous, ô Roi des cieux, daß klar wir sehen, wer hier schuld! may plainly see where lies the guilt! et mets le crime sous nos yeux ! KÖNIG KING LE ROI Friedrich, du ehrenwerter Mann Friedrich, honourable man, Songe, Friedrich, guerrier rempli d’honneur, bedenke wohl, wen klagst du an? consider well whom you accuse! d’un tel soupçon quelle est l’horreur !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Mich irret nicht ihr träumerischer Mut. I am not misled by her dreamy manner; C’est trop certain ! malgré ce feint délire, Ihr hört, sie schwärmt von einem Buhlen! you hear, she rambles about a lover! voyez ! elle aime et l’ose dire ! Wes ich sie zeih’, des hab’ ich sich’ren Grund. For what I accuse her of I have firm grounds. Moi je t’accuse et ce n’est pas en vain, Glaubwürdig ward ihr Frevel mir bezeugt; Her offence is proved to me beyond doubt; oui ! du forfait la preuve est dans ma main. doch eurem Zweifel durch ein Zeugnis wehren, but to dispel your doubts by calling a witness Mais de témoins pourquoi ferais-je usage ? das stünde wahrlich übel meinem Stolz! would truly wound my pride! Fier, mon cœur les repousse avec dédain. Hier steh ich, hier mein Schwert! Here I stand, here is my sword! Moi ! moi seul et ce fer, voilà quel est mon Wer wagt von euch Which of you gage. Parlez ! qui veut zu streiten wider meiner Ehre Preis? will venture to contest the price of my honour? combattre contre moi ?

BRABANTER BRABANTINES LES BRABANÇONS Keiner von uns! Wir streiten nur für dich! None of us! We will only fight on your behalf! Pas un de nous ! Nous combattrons pour toi !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Und, König, du! Gedenkst du meiner Dienste, And do you, O King, recall my service Et toi, mon Roi, n’as-tu plus souvenance wie ich im Kampf den wilden Dänen schlug? when in battle I smote the savage Dane? de mes exploits contre les fiers Danois ? KÖNIG KING LE ROI Wie schlimm, ließ’ ich von dir daran mich mahnen! It would be poor if I needed you to remind me! Qui donc ne se souvient de ta vaillance ? Gern geb ich dir der höchsten Tugend Preis; Gladly I grant you the highest prize of virtue; Oui, parmi tous tu brilles en vainqueur. in keiner andern Hut, als in der deinen, I would not have this country Il n’est personne ici que je préfère möcht’ ich die Lande wissen. in any other’s care but yours. pour gouverner ce peuple. Gott allein God alone Dieu vengeur ! soll jetzt in dieser Sache noch entscheiden! must now decide this case! Prononce et que ta grâce nous éclaire !

ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES Zum Gottesgericht! Zum Gottesgericht! Wohlan! May God decide! May God decide! So be it! Oui ! tu jugeras, Dieu vengeur ! KÖNIG KING LE ROI (zieht sein Schwert und stößt es vor sich (drawing his sword and solemnly thrusting it (tirant son épée et la plantant in die Erde) into the ground before him) en terre devant lui) Dich frag’ ich, Friedrich, Graf von Telramund! I ask you, Friedrich, Count of Telramund, Toi, Friedrich, réponds-moi donc d’abord : Willst du durch Kampf auf Leben und auf Tod are you willing by mortal combat veux-tu qu’en un combat à la vie, à la mort, im Gottesgericht vertreten deine Klage? to submit your cause to God’s judgment? le jugement de Dieu prononce ta sentence ?

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Ja! Yes. Oui. KÖNIG KING LE ROI Und dich nun frag’ ich, Elsa von Brabant! And now I ask you, Elsa of Brabant, are you Toi, réponds, parle, Elsa de Brabant ! Veux-tu Willst du, daß hier auf Leben und auf Tod willing that in mortal combat a champion qu’un chevalier en ton nom combattant, im Gottesgericht ein Kämpe für dich streite? shall defend your cause for God’s judgment? de Dieu le jugement prononce la sentence ? ELSA ELSA ELSA Ja! Yes. Oui. KÖNIG KING LE ROI Wen wählest du zum Streiter? Whom do you choose as your champion? Qui doit prendre ta défense ?

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Vernehmet jetzt den Namen ihres Buhlen! Now you shall hear the name of her lover! À la fin nous saurons celui qu’elle aime !

BRABANTER BRABANTINES LES BRABANÇONS Merket auf! Mark it well! Écoutons ! ELSA ELSA ELSA Des Ritters will ich wahren, That knight will defend me, J’ai foi dans son courage, er soll mein Streiter sein! he shall be my champion! c’est lui mon seul vengeur ! Hört, was dem Gottgesandten Hear what I offer as guerdon Mais vous saurez le gage ich biete für Gewähr: to the one sent by God: que j’offre à sa valeur ! in meines Vaters Landen in my father’s domains Au trône de mon père die Krone trage er; he shall wear the crown; qu’il monte dès ce jour. mich glücklich soll ich preisen, I shall consider myself happy Je donne heureuse et fière nimmt er mein Gut dahin, if he accepts my property, mon bien sans nul retour, will er Gemahl mich heißen, and if he wishes to make me his bride et si je puis lui plaire, geb’ ich ihm, was ich bin! I will give him myself as I am! qu’il prenne mon amour !

ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES Ein schöner Preis, stünd er in Gottes Hand! A goodly prize, if he stands in God’s grace! Un noble prix, mais pour que Dieu le donne, Wer um ihn stritt, wohl setzt er schweres Pfand! The contender plays for high stakes! il faut risquer même un combat mortel. KÖNIG KING LE ROI Im Mittag hoch steht schon die Sonne: The sun already stands high at noon: À son midi le jour rayonne : so ist es Zeit, daß nun der Ruf ergeh! now is the time to issue the challenge. voici l’instant de proclamer l’appel !

Der Heerrufer tritt mit den vier Trompetern vor, The herald advances with the four trumpeters, Le héraut d’armes s’avance avec les quatre die er den Himmelsgegenden zugewendet an die whom he stations at the four points of the compass trompettes, il les tourne vers les quatre côtés du ciel äußersten Grenzen des Gerichtskreises vorschreiten on the outside edge of the judgment circle and et les fait avancer jusqu’aux limites du cercle formé und so den Ruf blasen läßt. there bids them blow the challenge. par le tribunal. Ils s’arrêtent et sonnent l’appel.

HEERRUFER HERALD LE HÉRAUT Wer hier im Gotteskampf zu streiten kam He who in heaven’s name will do battle here S’il est parmi vous tous un combattant für Elsa von Brabant, der trete vor! for Elsa of Brabant, let him stand forth! pour Elsa de Brabant, qu’il vienne donc !

ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES Ohn’ Antwort ist der Ruf verhallt! The challenge dies away unanswered. L’appel est resté sans réponse. Um ihre Sache steht es schlecht! It bodes ill for her cause. Le sort l’accable, c’en est fait !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH (auf Elsa deutend) (pointing to Elsa) (montrant Elsa) Gewahrt, ob ich sie fälschlich schalt? Observe, did I charge her wrongly? Voyez si je l’ai accusée à tort ! Auf meiner Seite bleibt das Recht! Right is on my side! Le droit est pour moi. ELSA ELSA ELSA Mein lieber König, laß dich bitten, Gracious king, let me beg you, Mon noble Prince, je t’implore ! noch einen Ruf an meinen Ritter! summon my knight once again! Qu’un autre appel résonne encore ! Wohl weilt er fern und hört ihn nicht. Perhaps he dwells far off and did not hear. Mon défenseur est loin de moi ! KÖNIG KING LE ROI Noch einmal rufe zum Gericht! Once more call him to the court! Proclame encore l’appel du roi !

Auf das Zeichen des Heerrufers richten At a sign from the herald the trumpeters take up Sur un signe du héraut, die Trompeter sich wieder nach den vier their positions again at the four points of the les quatre trompettes sonnent comme Himmelsgegenden. compass. la première fois.

HEERRUFER HERALD LE HÉRAUT Wer hier im Gotteskampf zu streiten kam He who in heaven’s name will do battle here S’il est parmi vous tous un combattant für Elsa von Brabant, der trete vor! for Elsa of Brabant, let him stand forth! pour Elsa de Brabant, qu’il vienne donc ! ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES In düstrem Schweigen richtet Gott! God gives judgment by this doleful silence! C’est toi qui juges. Dieu puissant !

Elsa sinkt zu inbrünstigem Gebet auf die Knie. Elsa falls on her knees in fervent prayer. Her women, Elsa tombe à genoux. Les femmes, Die Frauen, in Besorgnis um ihre Herrin, anxious for their mistress, move slightly nearer into pleines de crainte pour leur maîtresse, treten etwas näher in den Vordergrund. the foreground. s’approchent d’elle.

ELSA ELSA ELSA Du trugest zu ihm meine Klage, Thou didst bear to him my lament, Ô toi, qui lui portas ma plainte, zu mir trat er auf dein Gebot: to me he came at Thy behest. et les échos de ma douleur, o Herr, nun meinem Ritter sage, O Lord, tell my knight Seigneur ! fais que dans cette enceinte, daß er mir helf in meiner Not! to help me in my need! paraisse enfin mon défenseur ! Laß mich ihn sehn, wie ich ihn sah Let me see him as I saw him; Tel qu’en mon rêve il se montra, wie ich ihn sah, sei er mir nah! as I then saw him let him appear to me! fais-le venir ! Fais qu’il soit là !

FRAUEN WOMEN LES FEMMES (kniend) (on their knees) (s’agenouillant) Herr! Sende Hilfe ihr! Lord, send Thy aid! Dieu ! protège Elsa ! Herr Gott, höre uns! Lord God, hear us! Grâce ! sauve-la !

Die dem Ufer des Flusses zunächst stehenden Männer Lohengrin becomes visible in the distance Les hommes se tenant près de la rive du fleuve gewahren zuerst die Ankunft Lohengrins, welcher in in a boat on the river, aperçoivent Lohengrin qui approche dans une nacelle einem Nachen, von einem Schwan gezogen, auf dem drawn by a swan. traînée par un cygne. Flusse in der Ferne sichtbar wird.

MÄNNER MEN LES HOMMES Seht! Seht! Welch ein seltsam Wunder! See! See! What a strange and wondrous sight! Voyez ! voyez ! ô surprise nouvelle ! Wie? Ein Schwan? What? A swan? Voyez ! Un cygne ! Ein Schwan zieht einen Nachen dort heran! A swan is drawing a boat here! Un cygne vient traînant une nacelle ! Ein Ritter drin hoch aufgerichtet steht! A knight is standing upright in it! Un chevalier s’y tient debout et fier ! Wie glänzt sein Waffenschmuck! How brightly shines his armour! Voyez ! voyez ! son armure étincelle ! Das Aug’ vergeht vor solchem Glanz! My eye is dazzled by its gleam! — Pour l’œil surpris, c’est un éclair ! Seht, näher kommt er schon heran! See, he is already drawing nearer! Là ! voyez, il s’approche, il vient plus près An einer goldnen Kette zieht der Schwan! The swan draws him by a golden chain! encore ! Le cygne blanc porte une chaîne d’or. Ein Wunder! ein Wunder! ein Wunder ist A marvel, a marvel! A miracle has occurred, Voyez, du rivage il vient plus près encore ! gekommen, ein unerhörtes, an unheard-of miracle, Voyez-le ! il vient ! Un miracle s’est produit, un nie geseh’nes Wunder! never seen before! miracle comme on n’en a jamais vu ni connu !

FRAUEN WOMEN LES FEMMES Dank, du Herr und Gott, We thank Thee, Lord, Nous te rendons grâce, Seigneur Dieu, toi qui der die Schwache beschirmet! who dost protect the weak! protèges les innocents. photo Renske Vrolijk Ilija Surla, dancer Dritte Szene Scene 3 Troisième scène

MÄNNER und FRAUEN MEN and WOMEN LES HOMMES et LES FEMMES Sei gegrüßt, du gottgesandter Mann! Greetings, O hero sent by heaven! Salut ! Héros envoyé par le ciel !

Der Nachen, vom Schwan gezogen, erreicht in der The boat, drawn by the swan, reaches the bank, La nacelle, conduite par le cygne, s’arrête au milieu Mitte des Hintergrundes das Ufer; Lohengrin, in centre back; Lohengrin in gleaming silver armour, de la scène. Lohengrin est debout, revêtu d’une glänzender helmet on his head, shield on his back, armure d’argent, le casque en tête, le bouclier sur Silberrüstung, den Helm auf dem Haupte, den Schild im a small golden horn at his side, is standing in it, l’épaule, Rücken, ein kleines goldnes Horn zur Seite, steht, auf sein leaning on his sword. Friedrich stares at him in une petite trompe d’or au côté, appuyé sur son épée. Schwert gelehnt, darin. Friedrich blickt in sprachlosem speechless astonishment. Ortrud, who during the Friedrich le regarde en silence. Ortrud, qui, pendant Erstaunen auf Lohengrin hin. Ortrud, die während des hearing has retained a cold, haughty attitude, is le jugement, a gardé une attitude froide et hautaine, Gerichtes in kalter, stolzer Haltung verblieben, gerät bei struck with fearful terror at the sight of the swan. regarde Lohengrin et le cygne avec effroi. Elsa se dem Anblick des Schwanes in tödlichen Schreck. Alles All uncover their heads in profound awe. As retourne et pousse un grande cri en voyant entblößt in höchster Ergriffenheit das Haupt. Sowie Lohengrin makes the first move to leave the boat, Lohengrin. Lohengrin die erste Bewegung macht, the most intense silence falls on all. den Kahn zu verlassen, tritt bei allen sogleich das gespannteste Schweigen ein.

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN (mit einem Fuß noch im Nachen, (one foot still in the boat, (un pied encore dans la nacelle, neigt sich zum Schwan) bending over the swan) s’inclinant devant le cygne.) Nun sei bedankt, mein lieber Schwan! My thanks to you, dear swan! Ô mon cher cygne, à toi merci ! Zieh’ durch die weite Flut zurück, Glide back over the wide water to the place Pars vers la rive trop lointaine dahin, woher mich trug dein Kahn, from which your boat brought me; d’où la nacelle vint ici. kehr’ wieder nur zu unsrem Glück! return to where alone lies our happiness! Seul qu’un heureux destin t’amène Drum sei getreu dein Dienst getan! Then will your task be faithfully fulfilled. si ton devoir l’ordonne ainsi. Leb’ wohl, leb’ wohl, mein lieber Schwan! Farewell, farewell, beloved swan! Adieu, adieu, mon cher cygne !

Der Schwan wendet langsam den Nachen und The swan slowly turns the boat and swims back Le cygne entraîne la nacelle, schwimmt den Fluß zurück. Lohengrin sieht ihm eine up the river. Lohengrin gazes sadly after it for a et remonte le fleuve. Lohengrin le suit Weile wehmütig nach. time. des yeux avec mélancolie.

MÄNNER und FRAUEN MEN and WOMEN LES HOMMES et LES FEMMES Wie faßt uns selig süßes Grauen! What sweet blissful awe seizes us! Quel doux pouvoir, quel charme étrange Welch holde Macht hält uns gebannt! What gracious power holds us in thrall! à son aspect vient nous ravir ! Wie ist er schön und hehr zu schauen, How handsome and noble of aspect is he Est-ce un héros, ou bien un ange den solch ein Wunder trug ans Land! whom such a miracle brought to our land! qu’un tel miracle a fait venir ?

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN (der das Ufer verlassen hat und langsam (who has left the bank and advanced slowly (a quitté le rivage ; und feierlich in den Vordergrund vorgeschritten ist, and solemnly to the front, il s’avance d’un pas lent et solennel, verneigt sich vor dem König) making obeisance to the King) et s’adresse au roi) Heil, König Heinrich! Segenvoll Hail, King Heinrich! May God Ô noble Prince, gloire à toi ! mög’ Gott bei deinem Schwerte stehn! ever give His blessing to your sword! Que Dieu t’assiste dans la guerre, Ruhmreich und groß dein Name soll Renowned and great may your name be, que tout célèbre sur la terre von dieser Erde nie vergehn! never to vanish from this earth! ton nom, ta gloire, ô noble Roi ! KÖNIG KING LE ROI Hab’ Dank! Erkenn’ ich recht die Macht, My thanks! If I rightly recognise Merci ! j’ai bien compris, je pense, die dich in dieses Land gebracht, the power that brought you to this land, quel but pieux ton cœur poursuit. so nahst du uns von Gott gesandt? you were sent to us by God? Tu viens vers nous par Dieu conduit.

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Zum Kampf für eine Magd zu stehn, I am sent to stand champion Je viens défendre l’innocence der schwere Klage angetan, for a maid calumnied que l’on accuse injustement. bin ich gesandt. Nun laßt mich sehn, by a grievous charge. Now let me see C’est mon devoir ! Puis-je à présent ob ich zu recht sie treffe an! – if I find favour in her sight. sur ton bon droit compter d’avance ? So sprich denn, Elsa von Brabant: Then speak, Elsa of Brabant: Parle ! ah ! parle, Elsa de Brabant. wenn ich zum Streiter dir ernannt, if I am appointed your champion, Mon bras est prêt pour ta défense. willst du wohl ohne Bang und Grau’n will you without doubts or fears Sans regret et sans nul effroi, dich meinem Schutze anvertrau’n? entrust yourself to my protection? en mon épée auras-tu foi ? ELSA ELSA ELSA Mein Held, mein Retter! Nimm mich hin! My hero, my rescuer, take me! Ô mon héros, mon maître, sauve-moi : Dir geb’ ich alles, was ich bin! I give myself wholly to you, as I am. et je me donne toute à toi !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Wenn ich im Kampfe für dich siege, If I am victorious for you in the combat, Si je remporte la victoire, willst du, daß ich dein Gatte sei? will you take me for your husband? parle ! Serai-je ton époux ? ELSA ELSA ELSA Wie ich zu deinen Füßen liege, As I lie at your feet, Je t’appartiens, tu peux me croire. geb ich dir Leib und Seele frei. so I freely give you my life and being. Oui ! je le jure à tes genoux.

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Elsa, soll ich dein Gatte heißen, Elsa, if I am to be your husband Elsa ! si tu deviens ma femme soll Land und Leut ich schirmen dir, and defend your land and people, si je protège tes états, soll nichts mich wieder von dir reißen, and nothing is ever to tear me from you, pour qu’au loin rien ne me réclame, mußt Eines du geloben mir: one thing you must solemnly promise me: apprends la loi que tu suivras : Nie sollst du mich befragen, you must never ask me jure que sans connaître noch Wissens Sorge tragen, or be at pains to discover ni mon nom ni mon être, woher ich kam der Fahrt, from whence I journeyed here, ni d’où je viens vers toi, noch wie mein Nam’ und Art! nor what is my name and lineage! tu garderas ta foi ! ELSA ELSA ELSA Nie, Herr, soll mir My lord, never shall Non ! non ! je ne veux die Frage kommen! this question come from me! rien apprendre.

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Elsa! Hast du mich wohl vernommen? Elsa, have you understood me well? Elsa ! m’as-tu bien su comprendre ? Nie sollst du mich befragen, You must never ask me Sans chercher à connaître noch Wissens Sorge tragen, or be at pains to discover quel pays m’a vu naître, woher ich kam der Fahrt, from whence I journeyed here, ma race ni ma loi, noch wie mein Nam’ und Art! nor what is my name and lineage! tu garderas ta foi ! ELSA ELSA ELSA Mein Schirm! Mein Engel! Mein Erlöser, My shield! My angel! My deliverer, Ô mon sauveur, mon maître, mon bon ange, der fest an meine Unschuld glaubt! who firmly believes in my innocence! qui seul dans mon honneur as foi, Wie gäb es Zweifels Schuld, die größer, How could there be greater guilt par quel soupçon impie, étrange, als die an dich den Glauben raubt? than a doubt that shakes my faith in you? pourrais-je encore douter de toi ! Wie du mich schirmst in meiner Not, As you defend me in my need, De même que tu crois en moi, so halt’ in Treu’ ich dein Gebot! so will I honour your command! oui ! sois sans crainte sur ma foi.

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Elsa, ich liebe dich! Elsa, I love you! Je t’aime, Elsa.

MÄNNER und FRAUEN MEN and WOMEN LES HOMMES et LES FEMMES Welch holde Wunder muß ich sehn? What tender marvel do I see? Quelle merveille ! Ist’s Zauber, der mir angetan? Is it a spell which binds me? Un charme a-t-il séduit nos yeux ? Ich fühl das Herze mir vergehn, I feel my heart grow faint Quel doux transport en moi s’éveille schau ich den hehren, wonnevollen Mann! at the sight of this noble, radiant knight! près de cet homme aimé des cieux !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Nun hört! Euch, Volk und Edlen, mach’ ich kund: Now hear! To you, people and nobles, Eh bien ! Prince et peuple, me voilà frei aller Schuld ist Elsa von Brabant! I proclaim: Elsa of Brabant is free of all guilt! prêt à prouver l’innocence d’Elsa. Ta plainte Daß falsch dein Klagen, Graf von Telramund, Heaven’s judgment shall make it known est fausse, Telramund, et je le dis à tous ! durch Gottes Urteil werd es dir bekannt! that your charge is false, Count of Telramund! Que Dieu décide et qu’il juge entre nous ! BRABANTISCHE EDLE BRABANTINE NOBLES LES NOBLES DE BRABANT Steh ab vom Kampf! Wenn du ihn wagst, Call off the fight! If you challenge him, Il faut céder, redoute un piège. zu siegen nimmer du vermagst! you will never succeed in conquering him. C’est la défaite qui t’attend. Ist er von höchster Macht beschützt, If he is protected by heaven’s might, Si quelque charme le protège, sag, was dein tapf’res Schwert dir nützt? then what avails your valiant sword? que te sert-il d’être vaillant ? Steh ab! Wir mahnen dich in Treu! Give up! We counsel you sincerely. Renonce ! Nous te le disons loyalement ! Dein harret Unsieg, bittre Reu! Disaster awaits you, and bitter regret. C’est la défaite, le cruel regret qui t’attend !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Viel lieber tot als feig! Far sooner die than turn tail! Mieux vaut mourir que d’être lâche. Welch Zaubern dich auch hergeführt, Whatever sorcery has brought you here, Un charme ici t’amène en vain, Fremdling, der mir so kühn erscheint; stranger with so bold a front, ferme j’accomplirai ma tâche. dein stolzes Drohn mich nimmer rührt, your proud threats will never daunt me, D’un fol orgueil ton cœur est plein. da ich zu lügen nie vermeint: for I have never stooped to tell a lie. Je fus toujours loyal, sincère, den Kampf mit dir drum nehm ich auf Therefore I accept combat with you, à tous je veux, par ce combat, und hoffe Sieg nach Rechtes Lauf! and may victory attend the cause of right! prouver mon droit avec éclat.

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Nun, König, ordne unsern Kampf! Now, O King, arrange the combat! Maintenant, Prince, ordonne le combat. KÖNIG KING LE ROI So tretet vor zu drei für jeden Kämpfer, Then let three stand forth for each champion Par trois témoins que pour chaque adversaire und messet wohl den Ring zum Streite ab! and measure well the ring for the fray! soit donc réglé le champ de ce combat !

Drei sächsische Edle treten für Lohengrin, drei Three Saxon nobles step forward for Lohengrin, Trois nobles saxons se présentent pour brabantische für Friedrich vor; sie schreiten feierlich three Brabantines for Friedrich: solemnly they Lohengrin, trois brabançons pour Friedrich ; aneinander vorüber und messen so den Kampfplatz ab; pace out the field of combat and mark it out, ils mesurent d’un pas solennel le champ du combat als die sechs einen vollständigen Kreis gebildet haben, forming a complete circle, et en marquent la limite stoßen sie die Speere in die Erde. with their spears. avec leurs lances.

HEERRUFER HERALD LE HÉRAUT Nun höret mich und achtet wohl: Now hear me and heed my words: Et maintenant écoutez bien, Den Kampf hier keiner stören soll! none with this fight shall interfere; suivez la règle à tous prescrite, Dem Hage bleibet abgewandt, all shall remain outside the lists. que nul de vous n’y manque en rien, denn wer nicht wahrt des Friedens Recht, For whoever disturbs the peace, car s’il dépasse la limite der Freie büß es mit der Hand, if a freeman he shall lose a hand, au noble on doit trancher la main, mit seinem Haupte büß es der Knecht! if a serf he shall forfeit his head! au serf on doit trancher la tête.

ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES Der Freie büß es mit der Hand, A freeman shall lose a hand, Au noble on doit trancher la main, mit seinem Haupte büß es der Knecht! a serf forfeit his head! au serf on doit trancher la tête.

HEERRUFER HERALD LE HÉRAUT Hört auch, ihr Streiter vor Gericht! Hear me too, you who fight this cause! Vous, de l’épreuve qui s’apprête Gewahrt in Treue Kampfes Pflicht! Faithfully observe the rules of combat. suivez les lois sur le terrain. Durch bösen Zaubers List und Trug Do not deflect the course of justice Que sans ruse, sans maléfice stört nicht des Urteils Eigenschaft! by evil magic arts or guile. seul le devoir s’impose à tous. Gott richtet euch nach Recht und Fug, May God judge you according to the right; Dieu vous contemple en sa justice, so trauet ihm, nicht eurer Kraft! trust in Him, not in your strength! comptez sur lui plus que sur vous. LOHENGRIN und FRIEDRICH LOHENGRIN and FRIEDRICH LOHENGRIN et FRIEDRICH Gott richte mich nach Recht und Fug! May God judge me according to the right; Dieu nous contemple en sa justice ! So trau’ ich ihm, nicht meiner Kraft! I trust in Him, not in my strength! En lui j’ai foi bien plus qu’en moi. KÖNIG KING LE ROI (Alle entblößen das Haupt und lassen sich zur (All bare their heads and give themselves over (Tout le monde baisse la tête et feierlichsten Andacht an.) to earnest devotion.) écoute avec dévotion.) Mein Herr und Gott, nun ruf ich dich, O Lord God, on Thee I call Ô Dieu du ciel en qui j’ai foi, daß du dem Kampf zugegen seist! to preside over this combat! par ce combat prononce-toi. Durch Schwertes Sieg ein Urteil sprich, Through victory by the sword let Thy will be Le glaive brille et ta sentence das Trug und Wahrheit klar erweist! done and falsehood and truth be clearly écarte de nous toute erreur. Des Reinen Arm gib Heldenkraft, revealed! Grant the righteous arm a hero’s Du juste rends la force immense, des Falschen Stärke sei erschlafft: might and let the strength of the wrong falter! au traître enlève sa vigueur ! so hilf uns, Gott, zu dieser Frist, O help us, God, at this time, Éclaire-nous, ô Dieu vengeur ! weil unsre Weisheit Einfalt ist! for our wisdom is but foolishness! Notre sagesse n’est qu’erreur ! ELSA und LOHENGRIN ELSA and LOHENGRIN ELSA et LOHENGRIN Du kündest nun dein wahr Gericht, Thou wilt reveal Thy just decree, J’ai mis ma force en toi, Seigneur, mein Gott und Herr, drum zag’ ich nicht! O Lord and God, therefore I do not fear! j’attends ton arrêt sans frayeur !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Ich geh in Treu’ vor dein Gericht! I go forth, trusting in Thy decree! Je veux combattre et sans frayeur ! Herr Gott, nun verlaß mein’ Ehre nicht! Lord God, let me not be dishonoured! Grand Dieu ! protège mon honneur.

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Ich baue fest auf seine Kraft, I place my trust in his strength, J’ai pleine foi dans sa valeur, die, wo er kämpft, ihm Sieg verschafft. which brings him victory whenever he fights. son bras puissant sera vainqueur.

ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES Des Reinen Arm gib Heldenkraft, Grant the righteous arm a hero’s might Du juste rends la force immense, des Falschen Stärke sei erschlafft! and let the strength of the wrong falter! au traître enlève sa vigueur ! So hilf uns, Gott, zu dieser Frist, O help us, God, at this time, Éclaire nous, ô Dieu vengeur ! Weil unsre Weisheit Einfalt ist! for our wisdom is but foolishness! Notre sagesse n’est qu’erreur ! So künde nun dein wahr Gericht, Then reveal to us Thy just decree, Prononce et dicte-nous ta loi, du Herr und Gott, nun zögre nicht. O Lord our God, do not delay! ô Dieu du ciel, nous l’attendons. ALLE FRAUEN ALL THE WOMEN TOUS LES FEMMES Mein Herr und Gott, segne ihn! O Lord our God, favour him! Dieu tout-puissant, bénis-le ! Alle treten unter großer, feierlicher Aufregung an ihre All return to their places in deep and solemn Tous vont d’un pas lent reprendre leurs places. Plätze zurück. Die sechs Kampfzeugen bleiben bei ihren emotion. The six combat witnesses stand by their Les six témoins se tiennent appuyés sur leurs lances Speeren dem Ringe zunächst, die übrigen Männer stellen spears next to the ring; the other men crowd closely auprès du cercle. Les autres hommes se placent à sich in geringer Weite um ihn her. Elsa und die Frauen im round them. Elsa and her women in the foreground une petite distance. Elsa et les femmes se tiennent Vordergrunde unter der Eiche beim König. Auf des with the King. At the herald’s signal the trumpeters près du chêne royal. Le héraut fait donner le signal Heerrufers Zeichen blasen die Trompeter den Kampfruf: sound the call to combat: Lohengrin and Friedrich par les trompettes. Lohengrin et Friedrich achèvent Lohengrin und Friedrich vollenden ihre Waffenrüstung. complete the preparation of their weapons. — The de s’armer. Der König zieht sein Schwert aus der Erde und schlägt King pulls his sword from the ground and with it Le roi tire son épée de terre et en frappe trois coups damit dreimal auf den an der Eiche aufgehängten Schild. strikes three times on his shield, which is hanging sur le bouclier suspendu au chêne. Lohengrin et Erster Schlag: Lohengrin und Friedrich treten in den Ring. on the oak-tree. At the first stroke Lohengrin and Friedrich prennent position. Ils tirent leur épée et se Zweiter Schlag: sie legen den Schild vor und ziehen das Friedrich take up their positions for the fight; at the couvrent de leur bouclier. Ils commencent le combat. Schwert. Dritter Schlag: sie beginnen den Kampf; second they draw their swords and brandish them; Lohengrin frappe le premier et attaque Friedrich avec Lohengrin greift zuerst an. Nach mehreren ungestümen at the third stroke they set to. Lohengrin attacks violence. Friedrich, blessé, fait quelques pas en Gängen streckt Lohengrin mit einem weitausgeholten first. After several violent passages, Lohengrin with arrière et tombe à terre. Streiche Friedrich nieder. Friedrich versucht sich wieder a tremendous blow fells his opponent. Friedrich zu erheben, taumelt einige Schritte zurück und stürzt zu attempts to rise again, staggers a few paces Boden. backwards and falls to the ground. The King takes down his shield from the oak.

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN (das Schwert auf Friedrichs Hals setzend) (holding his sword to Friedrich’s throat) (mettant son épée sur la gorge de Friedrich) Durch Gottes Sieg ist jetzt dein Leben mein By God’s victory your life is forfeit to me: Par Dieu frappé, ta vie est dans ma main. Je Ich schenk’ es dir, mögst du der Reu’ es weihn! I grant you it; devote it to repentance! t’en fais don, mais songe au repentir, enfin !

Alle Männer stoßen ihre Schwerter in die Scheiden. All the men return their swords Tous les hommes reprennent leurs épées et les font Die Kampfzeugen ziehen die Speere aus der Erde. to their scabbards: the combat witnesses résonner dans le fourreau. Les témoins retirent leurs Der König nimmt seinen Schild von der Eiche. take their spears from the earth. lances de terre. Le roi détache son bouclier suspendu Alles stürzt jubelnd nach der Mitte und erfüllt so den All, nobles and men alike, joyfully break into au chêne. Tous se répandent avec joie dans le cercle. vorherigen Kampfkreis. the former combat circle. Elsa est auprès de Lohengrin.

KÖNIG, MÄNNER und FRAUEN KING, MEN and WOMEN LE ROI, LES HOMMES et LES FEMMES Sieg! Sieg! Sieg! Hail! Hail! Victoire ! Victoire ! Heil dir, Held! Hail to the hero! Victoire ! Gloire au héros ! ELSA ELSA ELSA O fänd’ ich Jubelweisen, O that I could find songs of rejoicing Oh ! Quelles voix pourraient deinem Ruhme gleich, to match your fame, suffire à tes louanges ? dich würdig zu preisen, worthy to acclaim you, Les chœurs des archanges an höchstem Lobe reich! rich in highest praise! sont seuls dignes de toi ! In dir muß ich vergehen, In you I am lost, Vers toi mon cœur s’élance, vor dir schwind ich dahin, before you I am as naught; je t’ai donné ma foi, soll ich mich selig sehen, if I am to be blessed, dans un bonheur immense nimm alles, was ich bin! take me wholly, as I am! mon âme est toute à toi !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Den Sieg hab ich erstritten I gained the victory C’est toi, dont l’innocence durch deine Rein’ allein; only through your purity; soutint mon bras vengeur, nun soll, was du gelitten, now shall you be richly recompensed après tant de souffrance dir reich vergolten sein! for all that you have suffered! la paix rentre en ton cœur !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Weh, mich hat Gott geschlagen, Alas, God has struck me down; Hélas, c’est Dieu qui m’a frappé ! durch ihn ich sieglos bin! through Him I am defeated. C’est par lui que je suis vaincu ! Am Heil muß ich verzagen, I must despair of salvation, Je perds l’espoir d’être sauvé, mein Ruhm und Ehr’ ist hin! am ruined and disgraced. mon honneur, ma gloire sont perdus !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Wer ist’s, der ihn geschlagen, Who is it who has struck me down, Qui est cet homme qui l’a vaincu durch den ich machtlos bin? before whom I am helpless et qui m’a ôté mon pouvoir ? Sollt ich vor ihm verzagen, Must I despair before him Doit-il m’inspirer le désespoir, wär all mein Hoffen hin? and all my hopes be dashed? mes espérances sont-elles perdues ? KÖNIG und MÄNNER KING and MEN LE ROI et LES HOMMES Ertöne, Siegesweise, Raise a song of victory Résonne, chant de victoire, dem Helden laut zum höchsten Preise! loud in highest praise to the hero! proclame du héros la gloire ! Ruhm deiner Fahrt! Acclaimed be your journey! Ta venue restera fameuse ! Preis deinem Kommen! Praised be your coming! Ton arrivée est glorieuse ! Heil deiner Art, Hail to your name, Gloire à ta race, Schützer der Frommen! protector of virtue! défenseur des justes ! Du hast gewahrt You have defended C’est toi qui défends das Recht der Frommen! the right of the innocent; le droit des innocents. Preis deinem Kommen! praised be your coming! Ton arrivée est glorieuse ! Gloire à ta race ! Heil deiner Art! Hail to your race! Tous nos chants sont pour toi, Dich nur besingen wir, To you alone we sing in celebration, pour toi résonnent nos voix ! dir schallen unsre Lieder! to you our songs resound! Jamais un héros qui soit ton égal Nie kehrt ein Held gleich dir Never will a hero like you ne reviendra vers notre sol natal. zu diesen Landen wieder! come to this land again! Gloire à ta venue ! Béni soit ta venue !

FRAUEN WOMEN LES FEMMES Wo fänd’ ich Jubelweisen, O that I could find songs of rejoicing Où pourrai-je trouver des chants joyeux seinem Ruhme gleich, to match his fame, pour égaler sa gloire, ihn würdig zu preisen, worthy to acclaim him, qui, dignes de ses exploits notoires, an höchstem Lobe reich! rich in highest praise! portent aux nues son nom fameux ? Du hast gewahrt You have defended C’est toi qui défends das Recht der Frommen, the right of the innocent; le droit des innocents. Heil deinem Kommen! praised be your coming! Ton arrivée est glorieuse, Heil deiner Fahrt! Hail to your journey! gloire à ta venue !

Junge Männer erheben Lohengrin auf seinen Schild und Young men raise Lohengrin on his shield, Friedrich est aux pieds d’Ortrud presque défaillant. Elsa auf den Schild des Königs, auf welchen zuvor and Elsa on the King’s shield, on which several Les hommes élèvent Lohengrin sur son bouclier et mehrere ihre Mäntel gebreitet haben: so werden beide have previously spread their cloaks; in this manner Elsa sur le bouclier du roi, après avoir jeté dessus unter Jauchzen davon getragen. Friedrich sinkt zu both are carried off amid rejoicing. Friedrich falls leurs manteaux. Ils les emportent ainsi au milieu Ortruds Füßen ohnmächtig zusammen. unconscious at Ortrud’s feet. des cris de joie. Zweiter Akt Act Two Deuxième Acte

Erste Szene Scene 1 Première scène

In der Burg von Antwerpen. Im Hintergrunde der Pallas In the citadel of Antwerp. In the background, L’intérieur du château d’Anvers. Au milieu le palais, (Ritterwohnung), links im Vordergrunde die Kemenate centre, the Palas (the knights’ quarters), in the left demeure des chevaliers ; à gauche, la Kemenate, (Frauenwohnung); rechts das Münster; es ist Nacht. Aus foreground the Kemenate (the women’s quarters), demeure des femmes. À droite, la porte de l’église. Il dem Pallas hört man jubelnde Musik. Ortrud und in the right foreground the gates of the cathedral. fait nuit. Ortrud et Friedrich couverts d’habits Friedrich, beide in dunkler knechtischer Tracht, sitzen auf It is night. The windows of the Palas are brightly lit; sombres et pauvres, sont assis sur les marches de den Stufen des Münsters; Friedrich finster in sich from the Palas can be heard festive music, horns l’église. Friedrich est absorbé dans une sombre gekehrt, Ortrud die Augen unverwandt auf die and trombones sounding gaily. On the steps by the rêverie. Ortrud regarde les fenêtres du château hellerleuchteten Fenster des Pallas gerichtet. cathedral gates sit Friedrich and Ortrud, both in vivement éclairées. On entend dans le château une dark, mean attire. Ortrud, resting her arm on her musique joyeuse. knee, gazes unwaveringly at the brightly lit windows of the Palas; Friedrich looks gloomily at the ground.

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Erhebe dich, Genossin meiner Schmach! Arouse yourself, companion of my shame! Allons ! debout ! compagne de ma honte ! Der junge Tag darf hier uns nicht mehr sehn! The dawning day must not find us here. Au jour naissant bien loin l’on nous verra.

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Ich kann nicht fort, hieher bin ich gebannt. I cannot stir; I am bound here. Je dois rester, le sort m’enchaîne là ! Aus diesem Glanz des Festes unsrer Feinde From this lustre of our foes’ revels Dans leur ivresse, et dans ce chant qui monte laß saugen mich ein furchtbar tödlich Gift, let me suck a fearful deadly poison je veux encore puiser un sûr poison das unsre Schmach und ihre Freuden ende! which will end our shame and their joy! par qui ta honte avec leur joie expire !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Du fürchterliches Weib, Fiend in woman’s shape, what is it Ô femme sans pitié ! Quel noir démon was bannt mich noch in deine Nähe? that still binds me to your side? à toi me lie ! Enfin j’échappe à ton empire ! Warum laß ich dich nicht Why do I not leave you alone J’irai chercher bien loin, bien loin, allein und fliehe fort, dahin, dahin and flee far, far away, un long repos dont mon cœur a besoin ! wo mein Gewissen Ruhe wieder fänd! where my conscience could again find rest? C’est toi qui dans ta rage Durch dich mußt ich verlieren mein’ Ehr’, Through you I have lost my honour and all my m’as fait perdre l’honneur, all meinen Ruhm; nie soll mich Lob mehr zieren, reputation; never more shall praise crown me, je dois subir l’outrage, Schmach ist mein Heldentum! my heroism is dishonoured! pâle et la honte au cœur ! Die Acht ist mir gesprochen, Banishment is pronounced on me, Je tombe au rang des traîtres, zertrümmert liegt mein Schwert, my sword lies shattered, mon glaive fut brisé, mein Wappen ward zerbrochen, my escutcheon stained, le nom de mes ancêtres verflucht mein Vaterherd! my father’s home accursed! par tous est méprisé ! Wohin ich nun mich wende, Wherever I turn now Errant et sans asile, geflohn, gefehmt bin ich, I am shunned and set apart; de toutes parts proscrit, daß ihn mein Blick nicht schände, even robbers avoid me ainsi qu’un vil reptile flieht selbst der Räuber mich. so that I shall not offend their sight. même un bandit me fuit ! O hätt’ ich Tod erkoren Would that I had found death, Ah ! je maudis la vie da ich so elend bin! since I am so wretched! dans cet excès d’horreur ! Mein’ Ehr’ hab’ ich verloren, I have lost my honour; Ma gloire m’est ravie, mein’ Ehr’, mein’ Ehr’ ist hin! my name, my name is disgraced! par toi je perds l’honneur.

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Was macht dich in so wilder Klage doch What makes you waste yourself in such wild C’est trop de vains discours, dis-moi vergehn? laments? ce qui t’alarme ?

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Daß mir die Waffe selbst geraubt, That I have lost even the weapon Femme ! que n’ai-je encore une arme, mit der ich dich erschlüg! with which to strike you down! pour me venger de toi !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Friedreicher Graf von Telramund, Why, great Count of Telramund, Doux Friedrich de Telramund, weshalb mißtraust du mir? have you lost faith in me? pourquoi douter de moi ?

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Du fragst? You ask me that? Pourquoi ! War’s nicht dein Zeugnis, deine Kunde, Was it not your testimony, your story, Tu causas seule ma démence, die mich bestrickt, die Reine zu verklagen? that inveigled me into accusing the innocent par toi séduit, j’accusai l’innocence ! Die du im düstren Wald zu Haus, logst du Elsa? Did you not lie to me that from your Guettant au fond du bois épais, n’as-tu pas mir nicht, von deinem wilden Schlosse aus secluded castle home in the gloomy wood you dit que, de ton noir repaire, tu fus témoin die Untat habest du verüben sehn? with your own eyes saw the crime committed, des plus affreux forfaits, que, sous tes yeux, Mit eignem Aug’, wie Elsa selbst den Bruder how Elsa herself drowned her brother in the Elsa noya son frère au sein du lac profond ! im Weiher dort ertränkt? Umstricktest du pool? And did you not seduce my proud heart Puis tu disais pour mieux encore mein stolzes Herz durch die Weissagung nicht, with your prediction that Radbod’s exciter mon audace, bald würde Radbods alter Fürstenstamm ancient royal race soonwould flourish que de Radbod bientôt l’antique race von neuem grünen und herrschen in Brabant? again and rule in Brabant? Did you not aurait conquis le pouvoir souverain ; Bewogst du so mich nicht, von Elsas Hand, thus induce me to renounce the hand pour toi, d’Elsa j’ai refusé la main ! der reinen, abzustehn und dich zum Weib of the innocent Elsa and take you as wife, Cet ange de vertu, c’est toi qui pris sa place ! zu nehmen, weil du Radbods letzter Sproß? as being Radbod’s last descendant? Toi, de Radbod dernier enfant !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Ha, wie tödlich du mich kränkst! Ah, how grievously you wound me! Ô mortelle souffrance ! Dies alles, ja, ich sagt und zeugt es dir! Yes, all this I recounted and said to you. Sans doute moi, j’ai dit cela, je pense !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Und machtest mich, des Name hochgeehrt, And made me, whose name was highly Qu’as-tu donc fait ! Mon nom était si grand, des Leben aller höchsten Tugend Preis, honoured, whose life was the acme of all ma vie était l’honneur et la justice. zu deiner Lüge schändlichem Genossen? virtue, the base accomplice of your lies? De tes forfaits tu m’as rendu complice !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Wer log? Who lied? Qui donc te trompa ?

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Du! – Hat nicht durch sein Gericht You! Did not God in his judgment Toi ! Le juge tout-puissant, Gott mich dafür geschlagen? strike me down because of this? Dieu, châtia ma faute !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Gott? God! Ah ! Dieu ?

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Entsetzlich! O horror! Parole horrible ! Wie tönt aus deinem Munde furchtbar der Name! How hideous that name sounds from your lips! Ce nom sacré, redit par toi, devient terrible !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Ha, nennst du deine Feigheit Gott? Ah, do you call your cowardice God? Ah ! ta frayeur, voilà ton Dieu !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Ortrud! Ortrud! Ortrud ! ORTRUD ORTRUD ORTRUD Willst du mir drohn? Mir, einem Weibe, drohn? Would you threaten me? Threaten me, a Oh ! le grand cœur qui menace une femme ! Oh Feiger! Hättest du so grimmig ihm woman? Coward! If you had so fiercely Ô lâche ! il fallait vaincre avec ce noble feu gedroht, der jetzt dich in das Elend schickt, threatened him who now brings this misery celui qui rend ton nom infâme ! wohl hättest Sieg für Schande du erkauft! on you, victory, not shame, would have been Tu triomphais alors en un instant ! Ha, wer ihm zu entgegnen wüßt’, der fänd’ yours. Ah, one who knew how to oppose him Ah ! que sans crainte on le combatte, ihn schwächer als ein Kind! would find him weaker than a child! il est plus faible qu’un enfant !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Je schwächer er, The weaker he is, the more Plus il est faible et mieux éclate desto gewalt’ger kämpfte Gottes Kraft! did God exert his might. le pouvoir de Dieu !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Gottes Kraft? Ha, ha! His might? Ha ha! Dieu ! dis-tu ? Ha, ha, ha ! Gib mir die Macht, und sicher zeig ich dir, Give me the power, and I will show you plainly Si tu l’osais, bientôt serait connu welch schwacher Gott es ist, der ihn beschützt! how feeble is the God who protects him. le faible appui du Dieu qui le défend ! CD 2

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Du wilde Seherin, wie willst du doch You heathen sorceress, would you once again Ô femme à l’œil voyant, ne veux-tu pas, pour geheimnisvoll den Geist mir neu berücken! mislead my spirit by your arcane arts? mon malheur ourdir quelque autre trame ?

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Die Schwelger streckten sich zur üpp’gen Ruh. The sated revellers are stretched out in sleep. Le doux repos succède à leurs ébats. Setz dich zur Seite mir! Die Stund ist da, Sit here by me! The hour has come Approche-toi de moi, qu’un tel mystère, wo dir mein Seherauge leuchten soll. for my prophetic vision to enlighten you. en ce moment, pour toi s’éclaire. (Friedrich nähert sich Ortrud immer mehr (During the following, Friedrich comes closer and (Friedrich s’approche d’Ortrud et und neigt sein Ohr aufmerksam zu ihr herab.) closer to Ortrud and bends his ear attentively to her) l’écoute comme fasciné.) Weißt du, wer dieser Held, den hier Do you know who this hero is, Sais-tu quel est ce héros, ein Schwan gezogen an das Land? who was brought to this land by a swan? celui qu’un cygne amena sur les flots ?

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Nein! No! Non !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Was gäbst du doch, es zu erfahren, What would you give to learn it Que ne ferais-tu donc pas pour le connaître ? wenn ich dir sag, ist er gezwungen if I told you that, were he forced Apprends ceci : s’il est contraint zu nennen, wie sein Nam’ und Art, to disclose his name and race, de révéler son nom, son être, all seine Macht zu Ende ist, all his power, which a spell alone lends him, ce grand pouvoir alors s’éteint, die mühvoll ihm ein Zauber leiht? would be at an end? pour lui soudain le charme cesse.

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Ha! Dann begriff’ ich sein Verbot! Ah! Now I understand his prohibition. Ah, je comprends maintenant sa demande !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Nun hör! Niemand hier hat Gewalt, Now listen! No one has the power Attends ! De ravir ces secrets, ihm das Geheimnis zu entreißen, to wrest his secret from him seule une femme a la puissance : als die, der er so streng verbot, but she whom he so firmly forbade la femme qui promit d’avance die Frage je an ihn zu tun. ever to question him. de ne l’interroger jamais !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH So gält’ es, Elsa zu verleiten, Then Elsa must be induced Il faut donc que celle qu’il aime, daß sie die Frag ihm nicht erließ? not to refrain from asking him. qu’Elsa le demande elle-même ?

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Ha, wie begreifst du schnell und wohl! Ah, you are quick to understand! Ah ! tu devines vite et bien !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Doch wie soll das gelingen? But how can this be brought about? Mais quel moyen ? Que faire ?

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Hör! Vor allem gilt’s, von hinnen nicht Hark! Above all, it is necessary not to fly Écoute ! D’ici surtout gardons nous bien de zu fliehn; drum schärfe deinen Witz! from here: so sharpen your wits! fuir. Bientôt, pour réussir, Gerechten Argwohn ihr zu wecken, To arouse her just suspicion au cœur d’Elsa jetant le doute, tritt vor – klag ihn des Zaubers an, stand forth, charge him with sorcery, parais ! Dis qu’un pouvoir menteur, mit dem er das Gericht getäuscht! by which he perverted the course of justice! des juges a causé l’erreur !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Ha! Trug und Zaubers List! – Yes, fraud and sorcery! Oui ! ruse et charme unique !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Mißglückt’s, so bleibt ein Mittel der Gewalt! If that fails, there remains a means by force! Puis s’il le faut, de lui, la force aura raison.

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Gewalt? By force? La force !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Umsonst nicht bin ich in I have not delved deep Aurais-je en vain reçu le don geheimsten Künsten tief erfahren; into the secret arts in vain; de mon pouvoir magique ? drum achte wohl, was ich dir sage! so heed well what I tell you. Écoute bien, que tout s’explique. Jed’ Wesen, das durch Zauber stark, Any person deriving his strength from a spell Celui qu’un charme rend puissant wird ihm des Leibes kleinstes Glied must at once, if he should lose pour peu qu’il soit blessé faiblit en un entrissen nur, muß sich alsbald even the smallest part of his body, moment, le charme alors perd son pouvoir ohnmächtig zeigen, wie es ist. reveal himself in all his weakness. suprême ; c’est la loi,

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Ha, sprächst du wahr! O that what you say were true! Ciel ! que dis-tu !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD O hättest du Oh, had you in the fight cut off Quand vous luttiez, im Kampf nur einen Finger ihm, only a finger, tous deux, n’eût-il perdu ja, eines Fingers Glied entschlagen, yes, even a finger-joint, qu’un doigt ou moins encore même, der Held – er war in deiner Macht! the hero would have been in your power! qu’importe, le héros tombait par toi vaincu.

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Entsetzlich! Ha, was lässest du mich hören! O horror! What are you telling me! L’infâme ! Dieu ! que m’as-tu fait comprendre ! Durch Gott geschlagen wähnt’ ich mich – I thought I was struck down by God — De Dieu j’ai cru subir l’arrêt. Nun ließ durch Trug sich das Gericht betören, so His judgment was duped by a trick, Juge et témoins se sont laissés surprendre ! durch Zaubers List verlor mein’ Ehre ich! and my honour lost through magic’s guile! Un charme ainsi sur ma valeur pesait ! Doch meine Schande könnt’ ich rächen, Then I could avenge my disgrace, Je pourrais donc punir l’injure, bezeugen könnt ich meine Treu’? if I could attest my honesty! prouver mon droit et ma vertu, Des Buhlen Trug, ich könnt ihn brechen, I could break her lover’s fraud flétrir le crime du parjure ? und meine Ehr’ gewönn‘ ich neu! and retrieve my reputation! À moi l’honneur serait rendu ! O Weib, das in der Nacht ich vor mir seh, O wife, whom I see before me in the darkness, Ô femme, en ta science j’aurai donc foi. betrügst du jetzt mich noch, dann weh dir! if this be further deceit, then woe to you! Mais si tu me trompais encore, malheur à toi ! Weh! Woe! Malheur !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Ha, wie du rasest! Ruhig und besonnen! Oh how you rave! Be calm and reasonable! Calme ta rage ! En moi prends confiance, So lehr ich dich der Rache süße Wonnen! I will teach you the sweet bliss of vengeance! sache combien est douce la vengeance ! Friedrich setzt sich langsam an Friedrich seats himself slowly at Friedrich s’assied Ortruds Seite nieder. Ortrud’s side on the steps. auprès d’Ortrud.

ORTRUD und FRIEDRICH ORTRUD and FRIEDRICH ORTRUD et FRIEDRICH Der Rache Werk sei nun beschworen Let the act of vengeance be conjured up Vengeance, viens ! guide nos armes aus meines Busens wilder Nacht! from the stormy darkness of my bosom! et sors du fond de notre cœur. Die ihr in süßem Schlaf verloren, Know, you who are lost in soft sleep, Vous, du repos goûtez les charmes, wißt, daß für euch das Unheil wacht! that disaster awaits you! quand sur vous veille le malheur !

Zweite Szene Scene 2 Deuxième scène

Elsa, in weißem Gewande, erscheint auf dem Söller der Elsa appears on the balcony in a white robe: Elsa paraît sur la terrasse. Kemenate; sie tritt an die Brüstung und lehnt den Kopf she comes forward to the balustrade and leans Friedrich et Ortrud sont toujours auf die Hand; Friedrich und Ortrud ihr gegenüber auf den her head on her hand. Friedrich and Ortrud are assis sur les degrés de l’église. Stufen des Münsters sitzend. sitting opposite her on the cathedral steps.

ELSA ELSA ELSA Euch Lüften, die mein Klagen You breezes, that my lamentation Vous que troublait naguère so traurig oft erfüllt, often filled so sadly, l’écho de mes soupirs, euch muß ich dankend sagen, I must gratefully tell you de mon destin prospère wie sich mein Glück enthüllt! of the dawn of my happiness! soyez témoins, zéphyrs !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Sie ist es! It is she! C’est elle !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Elsa! Elsa! Elsa ! ELSA ELSA ELSA Durch euch kam er gezogen, By you he was wafted here, Par votre douce haleine, ihr lächeltet der Fahrt; you smiled upon his journey: vers nous il vint guidé, auf wilden Meereswogen you faithfully kept him safe et sur la mer lointaine habt ihr ihn treu bewahrt. upon the stormy waves. par vous il fut gardé.

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Der Stunde soll sie fluchen, She shall rue the hour in which Comme elle va maudire in der sie jetzt mein Blick gewahrt! she now meets my eye. — Keep back! l’heure où le sort vers moi l’attire ! ELSA ELSA ELSA Zu trocknen meine Zähren, I often besought you Ce souffle en ma détresse hab ich euch oft gemüht; to dry my tears; sécha mes pleurs souvent ; wollt Kühlung nun gewähren now come and cool que sa fraîcheur caresse der Wang, in Lieb erglüht! my cheeks, that burn with love! mon front d’amour brûlant.

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Hinweg! Entfern’ ein Kleines dich von hier! Withdraw a while from here! Allons ! pour un moment, laisse-moi donc.

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Warum? Why? Pourquoi ? ORTRUD ORTRUD ORTRUD Sie ist für mich, – ihr Held gehöre dir! Leave her to me — her hero shall be your Ma proie est là ! que l’autre soit à toi ! concern!

Friedrich entfernt sich und verschwindet im Friedrich withdraws and disappears in the Friedrich s’éloigne. Hintergrunde. background.

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Elsa! Elsa! Elsa ! ELSA ELSA ELSA Wer ruft? – Wie schauerlich und klagend Who calls? — How sinister and mournful Qui vient ? Et quelle voix plaintive ertönt mein Name durch die Nacht? is the sound of my name in the night! prononce mon nom dans la nuit ?

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Elsa! Ist meine Stimme dir so fremd? Elsa! Is my voice so unknown to you? Elsa ! Ma triste voix ne t’a rien dit ? Willst du die Ärmste ganz verleugnen, Will you quite disown the wretch Repousses-tu la fugitive, die du ins fernste Elend schickst? you have consigned to utmost woe? qui par toi seule a tout perdu ? ELSA ELSA ELSA Ortrud! – bist du’s? Was machst du hier, Ortrud! Is it you? Ortrud ! c’est toi : que veux-tu, unglücklich Weib? What are you doing here, hapless woman? ô malheureuse ?

ORTRUD ORTRUD ORTRUD ‘Unglücklich Weib’! ... ‘Hapless woman!’ Oui, « malheureuse » ! Wohl hast du recht, so mich zu nennen! You are indeed right to call me so! Ma destinée est trop affreuse ! In ferner Einsamkeit des Waldes, In the lonely remoteness of the woods Vivant tranquille et solitaire, wo still und friedsam ich gelebt, – where I lived quietly and in peace, cachée au fond de la forêt, was tat ich dir? was tat ich dir? how, how did I harm you? que t’ai-je fait ? Que t’ai-je fait ? Freudlos, das Unglück nur beweinend, Joyless, only bewailing the ill-fate Triste, pleurant dans ma misère das lang belastet meinen Stamm, – which so long dogged my race, le sort fatal qui m’accablait, was tat ich dir? was tat ich dir? how, how did I harm you? que t’ai-je fait ? Que t’ai-je fait ? ELSA ELSA ELSA Um Gott, was klagest du mich an? Before God, why do you reproach me? Grand Dieu ! d’où donc vient ton erreur ? War ich es, die dir Leid gebracht? Was it I who brought this grief upon you? En quoi t’ai-je porté malheur ?

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Wie könntest du fürwahr mir neiden How indeed could you envy me my fortune, Tu ne peux évidemment m’envier das Glück, daß mich zum Weib erwählt that the man you so lightly rejected l’hymen par qui je fus unie der Mann, den du so gern verschmäht? should choose me for his wife? à l’homme dédaigné par toi ! ELSA ELSA ELSA Allgüt’ger Gott! Was soll mir das? Gracious heaven! Why this to me? Qu’entends-je, ô ciel ! Que veux-tu dire ?

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Mußt ihn unsel’ger Wahn betören, Misled by some fatal delusion, he was led Un jour si t’accusant d’un crime dich Reine einer Schuld zu zeihn, – to bring a charge against your innocence; dans son délire il s’est trompé, von Reu’ ist nun sein Herz zerrissen, now his heart is rent with remorse, d’un lourd remords le poids l’opprime, zu grimmer Buß ist er verdammt. and he is condemned to fearful punishment. n’est-il donc pas assez frappé ? ELSA ELSA ELSA Gerechter Gott! O righteous God! Ô juste Dieu !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD O, du bist glücklich! – Ah, you are happy! Tu vis heureuse ! Nach kurzem, unschuldsüßem Leiden After brief undeserved suffering Après l’épreuve douloureuse, siehst lächeln du das Leben nur; you see life only smiling on you; tu peux, du haut de ta grandeur, von mir darfst selig du dich scheiden, you can calmly turn away from me au loin, m’exilant sans clémence, mich schickst du auf des Todes Spur, – and consign me to the road to death, me faire cacher ma douleur, daß meines Jammers trüber Schein so that the sad sound of my distress de peur que ma vive souffrance nie kehr’ in deine Feste ein! shall never cloud your rejoicing! n’attriste encore ton bonheur ! ELSA ELSA ELSA Wie schlecht ich deine Güte priese, How little would I prize Thy blessings, Seigneur ! serais-je digne encore Allmächt’ger, der mich so beglückt, Almighty God, who hast been so gracious to des biens dont tu comblas mes jours, wenn ich das Unglück von mir stieße, me, if I thrust from me the adversity si l’infortune qui m’implore das sich im Staube vor mir bückt! which kneels before me in the dust! demeurait seule et sans secours ? O nimmer! Ortrud! Harre mein! O never! Ortrud! Wait there for me! Non, certes, Ortrud, attends-moi, Ich selber laß dich zu mir ein! I myself will let you in! j’accours moi-même auprès de toi ! Sie eilt in die Kemenate zurück. She hurries back into the Kemenate. Elsa rentre dans la Kemenate.

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Entweihte Götter! Helft jetzt meiner Rache! Now aid my vengeance, ye dishonoured gods! Ô dieux de haine ! ô vous, dieux de Bestraft die Schmach, die hier euch angetan! Punish the disgrace brought upon you here! vengeance ! Venez frapper d’infâmes Stärkt mich im Dienst eurer heil’gen Sache! Strengthen me in the service of your holy attentats ! De vos autels quand je prends la Vernichtet der Abtrünn’gen schnöden Wahn! cause! Destroy the vile beliefs of the apostates! défense, domptez l’orgueil de ces vils Wodan! Dich Starken rufe ich! Wodan the mighty, I call on thee! apostats ! Wodan ! dieu fort, ma voix Freia! Erhabne, höre mich! Freia the sublime, hear me! t’implore ! Freia ! protège-nous encore ! Segnet mir Trug und Heuchelei, Bless me with guile and deceit, Ah ! bénissez, terribles dieux, daß glücklich meine Rache sei! that my revenge may be sweet! les pièges entrouverts pour eux.

Elsa und zwei Mägde mit Lichten treten aus der Elsa and two maidservants with candles Elsa et deux servantes qui portent des flambeaux, unteren Tür auf. come out of the lower door of the Kemenate. sortent de la Kemenate.

ELSA ELSA ELSA Ortrud, wo bist du? Ortrud, where are you? Ortrud, où donc es-tu ?

ORTRUD ORTRUD ORTRUD (sich demütig vor Elsa niederwerfend) (humbly throwing herself at Elsa’s feet) (se jetant à ses pieds) Hier, zu deinen Füßen. Here at your feet. Je suis là ! suppliante ! ELSA ELSA ELSA Hilf Gott! So muß ich dich erblicken, Great heavens! Must I now see you thus, Grand Dieu ! Quoi ! je te vois tremblante, die ich in Stolz und Pracht nur sah! whom I have seen only in pride and pomp? toi qui marchais avec fierté ! Es will das Herze mir ersticken, My heart will be choked Mon cœur comprend ta peine amère, seh ich so niedrig dich mir nah! to see you so humbled near me! de tes splendeurs rien n’est resté. Steh auf! O, spare mir dein Bitten! Arise! Spare me your entreaties! Lève-toi ; non, plus de prière, Trugst du mir Haß, verzieh ich dir; If you bore me hate, I forgive you; car le pardon est prêt pour toi, was du schon jetzt durch mich gelitten, for what through me you have already suffered et pour le mal que j’ai pu faire, das, bitte ich, verzeih auch mir! I beg you to forgive me too. toi-même aussi, pardonne-moi. ORTRUD ORTRUD ORTRUD O habe Dank für so viel Güte! O thank you for all your goodness! Combien ton âme est grande et bonne. ELSA ELSA ELSA Der morgen nun mein Gatte heißt, I will implore the loving heart of him J’irai prier mon noble époux. anfleh ich sein liebreich Gemüte, who tomorrow is to be my husband Oui, je veux qu’au tien il pardonne, daß Friedrich auch er Gnad erweist. to show mercy to Friedrich too. ainsi la paix naîtra pour vous.

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Du fesselst mich in Dankes Banden! You bind me in bonds of gratitude! Mon cœur saura payer sa dette. ELSA ELSA ELSA In Frühn laß mich bereit dich sehn, – Early tomorrow let me see you ready — Auprès de moi dès l’aube, tu viendras, geschmückt mit prächtigen Gewanden decked in fine raiment et sous de longs habits de fête, sollst du mit mir zum Münster gehn. you shall go with me to the cathedral. au temple tu suivras mes pas. Dort harre ich des Helden mein There I am to await my hero, Là mon doux maître va venir, vor Gott sein Ehgemahl zu sein. to be his lawful wife in the sight of God. le Dieu du ciel nous doit bénir.

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Wie kann ich solche Huld dir lohnen, How can I, powerless and desolate, À tes bienfaits comment répondre ? da machtlos ich und elend bin? repay such graciousness? Le cœur brisé par tant de maux, Soll ich in Gnaden bei dir wohnen, If I may dwell within your mercy je ne pourrai que me confondre stets bleibe ich die Bettlerin! I will always be your humble debtor! parmi les rangs de tes vassaux. Nur eine Kraft ist mir gegeben, One power only was given me Pourtant un don encore me reste, sie raubte mir kein Machtgebot; that no decree of law could take from me: il m’est acquis, et pour jamais ! durch sie vielleicht schütz ich dein Leben, by it perhaps I can protect your welfare Qu’Ortrud au moins d’un sort funeste bewahr es vor der Reue Not! and preserve it from grief and distress. t’épargne les tardifs regrets. ELSA ELSA ELSA Wie meinst du? What do you mean? Qu’entends-je ?

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Wohl daß ich dich warne, It were well I should warn you Garde-toi, de grâce, zu blind nicht deinem Glück zu traun; not to trust too blindly in your happiness; de te fier à ton bonheur, daß nicht ein Unheil dich umgarne, lest some misfortune should befall you, et du danger qui te menace, laß mich für dich zur Zukunft schaun. let me look into the future for you. laisse-moi te montrer l’horreur ! ELSA ELSA ELSA Welch Unheil? What misfortune? Achève !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Könntest du erfassen, Have you never reflected Que ton cœur comprenne wie dessen Art so wundersam, that he of such mysterious lineage quel est le sort de ton époux : der nie dich möge so verlassen, might leave you in the same way ce charme étrange qui l’amène wie er durch Zauber zu dir kam! as by magic he came to you? peut l’entraîner loin de nous, ELSA ELSA ELSA Du Ärmste kannst wohl nie ermessen, Poor woman, you can never measure Tu ne pourras jamais connaître wie zweifellos mein Herze liebt? how free of doubt is my heart! la foi qui règne dans mon cœur ! Du hast wohl nie das Glück besessen, You have indeed never known the happiness La sainte foi qui nous pénètre das sich uns nur durch Glauben gibt? that only faith can give. et donne seule un pur bonheur. Kehr’ bei mir ein! Laß mich dich lehren, Come in with me! Let me teach you Viens avec moi, sache comprendre wie süß die Wonne reinster Treu! how sweet is the bliss of perfect trust! ces biens que rien ne peut ravir, Laß zu dem Glauben dich bekehren: Let yourself be converted to faith: c’est un amour profond et tendre es gibt ein Glück, das ohne Reu! it brings happiness without alloy! que nul remords ne doit ternir.

ORTRUD ORTRUD ORTRUD (für sich) (aside) (à part) Ha! Dieser Stolz, er soll mich lehren, Ha! This pride of hers shall teach me Ah ! cet orgueil me fait comprendre wie ich bekämpfe ihre Treu! how to undermine her trust! par où sa foi pourra faiblir ! Gen ihn will ich die Waffe kehren, Against it I will turn her own weapon: Avec bonheur je vais leur rendre durch ihren Hochmut werd ihr Reu! through her pride shall come her pain! les peines qu’ils m’ont fait souffrir !

Ortrud, von Elsa geleitet, tritt mit heuchlerischem Led by Elsa, she enters through the little door with Ortrud, conduite par Elsa, entre dans le château Zögern durch die kleine Pforte ein; die Mägde leuchten feigned reluctance; the servants light the way and avec une humilité feinte. Les servantes portent les voran und schließen, nachdem alle eingetreten. close the door behind them. flambeaux devant elle.)

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH (tritt aus dem Hintergrunde vor) (coming forward from the background) (s’avançant du fond) So zieht das Unheil in dies Haus! Thus disaster enters this house! Dans la maison le malheur est entré ! Vollführe, Weib, was deine List ersonnen; Accomplish, wife, what your cunning devised; Triomphe donc, femme, dans cette lutte, dein Werk zu hemmen fühl ich keine Macht! I have no power to hinder your design! ton œuvre est grande et ton pouvoir sacré. Das Unheil hat mit meinem Fall begonnen, The disaster began with my defeat; now let L’abîme où m’a poussé ma triste chute, nun stürzet nach, die mich dahin gebracht! those who brought me down be overthrown! pour vous aussi devra bientôt s’ouvrir. Nur Eines seh ich mahnend vor mir stehn: Only one goal I see before me Je sens au fond du cœur un seul désir ! der Räuber meiner Ehre soll vergehn! the despoiler of my honour shall be destroyed! L’auteur de ma disgrâce doit périr !

Dritte Szene Scene 3 Troisième scène

Allmählicher Tagesanbruch. Zwei Wächter blasen vom Day gradually dawns. Two watchmen blow Le jour se lève. Deux gardiens de la tour sonnent Turm das Morgenlied; von einem entfernteren Turme hört a reveille from the tower: an answer is heard le réveil. On leur répond d’une tour plus éloignée. man antworten. Während die Türmer herabsteigen und from a distant tower. Retainers. The four royal Les portes du palais s’ouvrent. Quatre trompettes das Tor erschließen, treten aus verschiedenen Richtungen trumpeters. Brabantine nobles and soldiers. sortent et sonnent l’appel du roi. Un grand nombre der Burg Dienstmannen auf, begrüßen sich, gehen ruhig de nobles et de bourgeois arrivent par la cour et par an ihre Verrichtungen usw. Die Pforte des Pallas öffnet la porte de la tour. sich von neuem, die vier Trompeter des Königs schreiten heraus und blasen den Ruf.

DIE EDLEN und MANNEN NOBLES and SOLDIERS LES NOBLES et LES BOURGEOIS In Früh’n versammelt uns der Ruf, The early summons assembles us; L’appel résonne matinal ! Pour nous, c’est un gar viel verheißet wohl der Tag. the day is rich in promise. joyeux signal : celui qui s’est montré si grand Der hier so hehre Wunder schuf, He who wrought such mighty marvels toujours doit être triomphant ! Qui a manch neue Tat vollbringen mag. may bring about many fresh deeds. accompli de tels prodiges en vérité quelque nouvel exploit réalisera aujourd’hui encore, c’est certain !

Der Heerrufer schreitet aus dem Pallas, The herald marches out of the Palas, Le héraut d’armes sort du palais die vier Trompeter ihm voran. Alle wenden sich in preceded by the four trumpeters. avec les quatre trompettes. lebhafter Erwartung dem Hintergrunde zu. The royal fanfare is sounded again. HEERRUFER HERALD LE HÉRAUT Des Königs Wort und Will’ tu’ ich euch kund; I now proclaim the King’s decree and will; Sachez quelle est du roi la volonté ! drum achtet wohl, was euch durch mich er sagt! so heed well what he pronounces through me! Que son arrêt par vous soit respecté. In Bann und Acht ist Friedrich Telramund, Friedrich of Telramund is banished and out­ Il a banni Friedrich de l’Empire, weil untreu er den Gotteskampf gewagt: lawed for faithlessly daring God’s ordeal. By the car au combat il a trahi sa foi. wer sein noch pflegt, wer sich zu ihm gesellt, law of the kingdom the same ban fallson Dès lors quiconque à le servir conspire, nach Reiches Recht derselben Acht verfällt. whoever harbours him or consorts with him. du même sort devra subir la loi !

MÄNNER MEN LES HOMMES Fluch ihm, dem Ungetreuen, A curse on him, the traitor, Malheur au misérable ! den Gottes Urteil traf! whom God’s judgment struck down! C’est Dieu qui l’a proscrit ! Ihn soll der Reine scheuen, Let all honest men shun him, Que le remords l’accable ! es flieh’ ihn Ruh und Schlaf! and may he find no rest or sleep! Qu’il soit maudit.

HEERRUFER HERALD LE HÉRAUT Und weiter kündet euch der König an, And further the King proclaims De plus, le roi vous fait connaître à tous daß er den fremden, gottgesandten Mann, that he appoints the God-sent stranger que le héros, par Dieu guidé vers nous, den Elsa zum Gemahle sich ersehnt, who seeks Elsa as his consort auquel Elsa pour femme ici se donne, mit Land und Krone von Brabant belehnt. to the land and crown of Brabant. But since en fief reçoit du Brabant la couronne. Doch will der Held nicht Herzog sein genannt, the hero does not wish the title of Duke, you Mais lui de duc il refuse le rang ; ihr sollt ihn heißen: Schützer von Brabant! shall call him Protector of Brabant! qu’il soit nommé Protecteur du Brabant.

MÄNNER MEN LES HOMMES Hoch der ersehnte Mann! Hail the man we have longed for! Gloire au vaillant mortel, Heil ihm, den Gott gesandt! Hail to him, sent by God! à l’homme aimé du ciel ! Treu sind wir untertan Loyally will we serve Qu’il vive heureux et grand, dem Schützer von Brabant! the Protector of Brabant! le maître du Brabant.

HEERRUFER HERALD LE HÉRAUT Nun hört, was er durch mich euch sagen läßt: Now hear what he proclaims through me. Par moi sachez enfin ce qui s’apprête, heut’ feiert er mit euch sein Hochzeitsfest; Today he celebrates his wedding feast with c’est aujourd’hui de son hymen la fête. doch morgen sollt ihr kampfgerüstet nahn, you, but tomorrow you shall come prepared for Mais tous, venez en armes dès demain zur Heeresfolg dem König untertan; war, to serve in the forces of the King; pour faire escorte à notre souverain. er selbst verschmäht der süßen Ruh zu pflegen, he himself disdains to seek soft rest Du doux repos ne goûtant plus les charmes er führt euch an zu hehren Ruhmes Segen! but will lead you to fame and glory! dans les combats il guidera vos armes.

MÄNNER MEN LES HOMMES Zum Streite säumet nicht, To battle without delay Aux armes, sans retard ! führt euch der Hehre an! our hero leads us on! Il conduira nos pas ! Wer mutig mit ihm ficht, The path to glory awaits Nous connaîtrons par lui dem lacht des Ruhmes Bahn. those who bravely fight with him. la gloire des combats ! Von Gott ist er gesandt He is sent by God C’est Dieu qui l’a choisi, zur Größe von Brabant! for the greatness of Brabant! pour la gloire du Brabant.

Während das Volk freudig durcheinander wogt, treten While the people are surging about joyously, Pendant que le héraut im Vordergrunde vier Edle, Friedrichs sonstige four nobles, former adherents of Friedrich, se retire dans le palais, Lehnsmannen, zusammen. together move to the front. quatre nobles s’avancent.

DER ERSTE EDLE 1st NOBLE PREMIER NOBLE Nun hört, dem Lande will er uns entführen! You hear, he will lead us away from our land! Voyez ! au loin, il faut combattre encore !

DER ZWEITE EDLE 2nd NOBLE DEUXIÈME NOBLE Gen einen Feind, der uns noch nie bedroht? Against a foe who never threatened us? Un ennemi qui nous laissait en paix !

DER DRITTE EDLE 3rd NOBLE TROISIÈME NOBLE Solch kühn Beginnen sollt ihm nicht gebühren! So rash a beginning is not meet for him! C’est trop d’audace et l’orgueil le dévore. DER VIERTE EDLE 4th NOBLE QUATRIÈME NOBLE Wer wehret ihm, Who will oppose him if he orders us to set Qui lui pourra wenn er die Fahrt gebot? forth? résister désormais ? FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH (ist unbemerkt unter sie getreten) (who has appeared among them unperceived) (se glisse devant eux) Ich! I will! Moi !

Er enthüllt sein Haupt. he uncovers his face. Il découvre son visage.

DIE VIER EDLEN THE FOUR NOBLES LES QUATRE NOBLES Ha! Wer bist du? Friedrich! Ha, who are you? Friedrich! Qui es-tu ? Friedrich ! DER VIERTE EDLE 4th NOBLE QUATRIÈME NOBLE Seh ich recht? Do I see aright? En croirai-je mes yeux ? DIE VIER EDLEN THE FOUR NOBLES LES QUATRE NOBLES Du wagst dich her, zur Beute jedem Knecht? You venture here, a prey to any serf? Viens-tu braver l’outrage des valets ?

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Gar bald will ich wohl weiter noch mich wagen, Soon I will venture much further yet; Non ! non ! j’ai mieux à faire encore, j’espère, vor euren Augen soll es leuchtend tagen! before your eyes daylight shall shine! à vos regards enfin brillera la lumière. Der euch so kühn die Heerfahrt angesagt, He who so rashly summons you to the Celui qui veut dicter à tous sa loi, der sei von mir des Gottestrugs beklagt! campaign will be accused by me of sorcery! n’est qu’un parjure, un cœur sans foi.

DIE VIER EDLEN THE FOUR NOBLES LES QUATRE NOBLES Was hör ich? Rasender! What do I hear? Va-t-en, infâme ! Was hast du vor? You are raving! What do you intend? Qu’espères-tu, criminel ! Verlor’ner du, hört dich des Volkes Ohr! You are lost if you are overheard! Et qui pourrait répondre à ton appel ?

Sie drängen Friedrich nach dem Münster, wo sie ihn vor They hurry Friedrich towards the cathedral, Ils poussent Friedrich à l’écart et le cachent dem Blicke des Volkes zu verbergen suchen. Vier where they try to hide him from the sight of the au milieu d’eux pour le soustraire aux regards du Edelknaben treten aus der Tür der Kemenate auf den crowd. Four pages enter through the door of the peuple. La foule se rapproche de l’avant-scène. Söller, laufen munter den Hauptweg hinab und stellen Kemenate on to the balcony, run gaily down the Quatre pages entrent par la porte de la Kemenate sich vor dem Pallas auf der Höhe auf. Das Volk, das die stairway and station themselves in front of the sur la terrasse, et descendent vers le palais. Knaben gewahrt, drängt sich mehr nach dem Palas on the terrace. Vordergrund.

EDELKNABEN PAGES LES PAGES Macht Platz für Elsa, unsre Frau: Make room for our lady Elsa, Rangez-vous ! C’est Elsa, notre dame, die will in Gott zum Münster gehn. who is on her way to the cathedral! qui va prier le Dieu du ciel !

Sie schreiten nach vorn, indem sie durch die willig They move forward, making a broad passage Les pages ouvrent un passage au milieu de la foule zurückweichenden Edlen eine breite Gasse bis zu den through the nobles, who readily yield, to the steps qui s’écarte avec empressement. Ils font évacuer les Stufen des Münsters bilden, wo sie dann sich selbst of the cathedral, where they take up their positions. degrés de l’église, où ils vont se placer ensuite. aufstellen. Vier andere Edelknaben treten gemessen und Four other pages advance with measured and Quatre autres pages sortent d’un pas mesuré et d’un feierlich aus der Tür der Kemenate auf den Söller und solemn steps from the Kemenate to the balcony and air solennel de la Kemenate, et s’arrêtent sur le stellen sich daselbst auf, um den Zug der Frauen, den sie station themselves there, ready to accompany the balcon, attendant le cortège des femmes pour le erwarten, zu geleiten. expected procession of ladies. conduire.

Vierte Szene Scene 4 Quatrième scène

Ein langer Zug von Frauen in prächtigen Gewändern A long procession of ladies in splendid attire Une longue file de femmes richement vêtues schreitet langsam aus der Pforte der Kemenate auf den advances slowly from the door of the Kemenate sort de la Kemenate et passe sur la terrasse. Söller; er wendet sich links auf dem Hauptwege am on to the balcony: it turns left past the stairway Elle descend vers le palais, puis se dirige sur Pallas vorbei und von da wieder nach vorn dem Münster of the Palas and thence forward again to the le devant de la scène pour se rendre à l’église. zu, auf dessen Stufen die zuerst Gekommenen sich cathedral, on the steps of which the first comers Elsa paraît ; les nobles se découvrent avec respect. aufstellen. Elsa tritt im Zuge auf; die Edlen entblößen arrange themselves. ehrfurchtsvoll ihre Häupter.

DIE EDLEN und MANNEN NOBLES and SOLDIERS LES NOBLES et LES BOURGEOIS Gesegnet soll sie schreiten, Blessed be her steps Ton âme avec constance die lang’ in Demut litt! who so long suffered in humility! a su souffrir ses maux. Gott möge sie geleiten, May God guide her Dieu daigne en sa clémence Gott hüte ihren Schritt! and lead her on her way. veiller sur ton repos. (Die Edlen, die unwillkürlich die Gasse wieder vertreten (The nobles, who have involuntarily pressed (Les nobles qui, involontairement, hatten, weichen hier vor den Edelknaben aufs neue forward, again give way before the pages, who make se sont placéssur le passage, zurück, welche dem Zuge, der bereits vor dem Pallas room for the procession, which has almost arrived reculent devant les pages qui sont angekommen ist, Bahn machen. Elsa ist auf der before the Palas. Elsa, magnificently dressed, has à la tête du cortège et leur font place. Erhöhung vor dem Pallas angelangt; die Gasse ist wieder appeared in the procession and has now reached Elsa est sur la plate-forme du palais. offen, alle können Elsa sehen, welche eine Zeitlang the terrace in front of the Palas: the path is again La haie est formée ; tout le monde peut voir verweilt.) open, and all can see Elsa, who lingers awhile.) Elsa qui s’arrête un moment.) Sie naht, die Engelgleiche, She approaches, the angelic one, Voyez ! ainsi qu’un ange, von keuscher Glut entbrannt! glowing with radiant purity! vers nous Elsa descend ! MÄNNER und FRAUEN MEN and WOMEN LES HOMMES et LES FEMMES Heil dir, o Tugendreiche! Heil Elsa von Brabant! Hail, Elsa of Brabant, rich in virtue! Gloire ! Elsa de Brabant !

Außer den Edelknaben sind auch die vordersten Frauen Here, as well as the pages, the foremost ladies Elsa passe lentement sur le devant de la scène au bereits auf der Treppe des Münsters angelangt, wo sie have almost reached the steps of the cathedral. As milieu des hommes. Les pages et les femmes se sich aufstellen, um Elsa den Vortritt in die Kirche zu Elsa, amid loud acclamation from the crowd, is rangent sur l’escalier de l’église, faisant place lassen. Als Elsa den Fuß auf die zweite Stufe des about to set her foot on the first step of the de façon à laisser passer Elsa. Au moment où elle va Münsters setzt, tritt Ortrud, welche bisher unter den cathedral, Ortrud, who has hitherto walked among mettre le pied sur la première marche de l’église, letzten Frauen des Zuges gegangen, heftig hervor, the last ladies in the procession, breaks forward Ortrud, qui marchait isolée au milieu du cortège, schreitet auf die zweite Stufe und stellt sich Elsa violently, advancing towards Elsa and stationing s’avance d’un air furieux et se place devant entgegen. herself on the same step, confronting her, thus Elsa qu’elle fait reculer. forcing her to retreat.

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Zurück, Elsa! Nicht länger will ich dulden, Stand back, Elsa! No longer will I endure it, Arrière, Elsa ! Non ! comme ta servante, daß ich gleich einer Magd dir folgen soll! that I should follow you like a menial! je ne veux plus te suivre, non, jamais ! Den Vortritt sollst du überall mir schulden, At all times you owe me precedence, Tu dois céder le pas en suppliante, vor mir dich beugen sollst du demutvoll! and must humbly bow before me! de toi j’attends hommages et respects.

EDELKNABEN und MÄNNER PAGES and MEN LES PAGES et LES HOMMES Was will das Weib? What does the woman want? Get back! Qu’a-t-elle dit ? Arrière ! ELSA ELSA ELSA Um Gott! Was muß ich sehn? Great heaven! What is this? Grand Dieu ! se peut-il donc ? Eh ! quoi ! Welch jäher Wechsel ist mit dir geschehn? What sudden change has come over you? Soudain ainsi tout change en toi !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Weil eine Stund’ ich meines Werts vergessen, Because for an hour I forgot my position do Si pour un jour j’oubliai ma naissance, crois-tu glaubest du, ich müßte dir nur kriechend nahn? you think that I must only cringe before you? donc qu’à tes pieds je veux ramper longtemps Mein Leid zu rächen will ich mich vermessen I intend to have revenge for my suffering; ? D’affronts cruels je dois tirer vengeance, ma was mir gebührt, das will ich nun empfahn! I demand what is mine by right! place est là, sans peur je la reprends ! ELSA ELSA ELSA Weh, ließ ich durch dein Heucheln mich verleiten! Ah! I was misled by your deceit Quoi ! tes honteux détours m’ont pu surprendre Die diese Nacht sich jammernd zu mir stahl: when last night you crept lamenting to me. quand tu pleurais tremblante dans la nuit ! Au wie willst du nun in Hochmut vor mir schreiten, How can you now arrogantly walk before me, premier rang tu veux encore prétendre, toi du, eines Gottgerichteten Gemahl? the wife of one condemned by God? dont l’époux fut par le ciel maudit.

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Wenn falsch Gericht mir den Gemahl verbannte, Although false judgment has condemned Quand il subit une sentence inique, war doch sein Nam im Lande hoch geehrt; my husband, his name was highly honoured in dans son pays son nom était cité ! als aller Tugend Preis man ihn nur nannte, the land; he was called the crown of all virtue, L’éclat de ses vertus était unique, gekannt, gefürchtet war sein tapfres Schwert. his valiant sword was known and feared. connu partout, son glaive était vanté ! Der deine, sag, wer sollte hier ihn kennen, But yours, who here can know him Ton époux ! dis ! qui le pourrait connaître ? vermagst du selbst den Namen nicht zu nennen! if you yourself may not call him by his name? D’où donc vient-il ? Son nom quel peut-il être ?

MÄNNER, FRAUEN MEN, WOMEN LES HOMMES, LES FEMMES

und EDELKNABEN and PAGES et LES PAGES Was sagt sie? Ha, was tut sie kund? What is this? What is she saying? Qu’entends-je ? Quoi ! parler ainsi ! Sie lästert! Wehret ihrem Mund! This is slander! Close her mouth! Elle blasphème ! Il faut la faire taire !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Kannst du ihn nennen, kannst du uns es sagen, Can you name him? Can you tell us whether Daigne m’apprendre et daigne enfin nous dire ob sein Geschlecht, sein Adel wohlbewährt? his lineage, his nobility, is well attested, quelle est sa race et quels sont ses aïeux ? Woher die Fluten ihn zu dir getragen, from whence the waters brought him to you, De quel rivage il s’est laissé conduire, wann und wohin er wieder von dir fährt? when he will leave you again, and for where? et pour quels bords il doit quitter ces lieux ? Ha, nein! Wohl brächte ihm es schlimme Not, Ah no! It would bring disaster on him Mais non ! Rien n’a rompu son long silence. der kluge Held die Frage drum verbot! so the crafty hero forbade the question! Héros prudent, il fuit de tels aveux !

MÄNNER, FRAUEN MEN, WOMEN LES HOMMES, LES FEMMES

und EDELKNABEN and PAGES et LES PAGES Ha, spricht sie wahr? Welch schwere Klagen! Does she speak the truth? This is a serious Dit-elle vrai ? Soupçons affreux ? Sie schmähet ihn! Darf sie es wagen? – charge! She slanders him! How can she dare? Elle l’insulte ! Quelle impudence ! ELSA ELSA ELSA Du Lästerin! Ruchlose Frau! Slanderer! Wicked woman! Ô femme impie, ô lâche cœur, Hör, ob ich Antwort mir getrau! Hear, if I can trust myself to answer! vois si je puis parler sans peur ! So rein und edel ist sein Wesen, So pure and noble is his nature, Son âme est si noble, est si pure, so tugendreich der hehre Mann, so virtuous this exalted being, que rien n’égale sa grandeur. daß nie des Unheils soll genesen, that none who can doubt his mission Pour lui le doute est une injure wer seiner Sendung zweifeln kann! shall ever be free from ill-fortune. que je paierais de mon bonheur.

MÄNNER MEN LES HOMMES Gewiß! Gewiß! ‘Tis true! C’est bien ! c’est bien ! ELSA ELSA ELSA Hat nicht durch Gott im Kampf geschlagen Did not my dear hero, with God’s help, Dieu qui dispense la victoire, mein teurer Held den Gatten dein? strike down your husband in the combat? Dieu seul les a jugés tous deux ! Nun sollt nach Recht ihr alle sagen, Now let all say, in justice, Vous tous, parlez ! qui faut-il croire ? wer kann da nur der Reine sein? which alone can be innocent? Comme le ciel, jugez entre eux !

MÄNNER, FRAUEN MEN, WOMEN LES HOMMES, LES FEMMES

und EDELKNABEN and PAGES et LES PAGES Nur er! nur er! Dein Held allein! Only he! Only he! The hero alone! C’est lui, c’est lui ! Ton héros seul !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Ha, diese Reine deines Helden, Ha, how soon would this innocence Ah ! de sa gloire pure et belle wie wäre sie so bald getrübt, of your hero be besmirched comme on verra l’éclat terni, müßt er des Zaubers Wesen melden, if he had to reveal the magic craft s ’il faut qu’il parle et qu’il révèle durch den hier solche Macht er übt! by which he wields such power here! le pouvoir dont il est muni ! Wagst du ihn nicht darum zu fragen, If you do not dare to question him Puisque tu veux ne rien apprendre, so glauben alle wir mit Recht, we shall all believe, with right, par là c’est dire à tous bien haut du müßest selbst in Sorge zagen, that you yourself falter in misgiving, combien tu trembles de comprendre um seine Reine steh es schlecht! and have little confidence in his innocence! que sa vertu n’est qu’un vain mot.

FRAUEN WOMEN LES FEMMES Helft ihr vor der Verruchten Haß! Shield her from this wildcat’s hate! Protégez-la de cette haine impie !

Der Pallas wird geöffnet, die vier Trompeter des Königs The Palas is opened; the four trumpeters of On ouvre le palais. Les quatre trompettes du roi se schreiten heraus und blasen. the King appear and blow a fanfare. tiennent en dehors et sonnent.

MÄNNER MEN LES HOMMES Macht Platz! Macht Platz! Make way! Make way! Faites place ! Faites place ! Der König naht! The King approaches! Voici le roi ! Fünfte Szene Scene 5 Cinquième scène

Der König, Lohengrin und die sächsischen Grafen und The King, Lohengrin and the Saxon Counts and Le roi, Lohengrin et les nobles saxons Edlen sind in feierlichem Zuge aus dem Pallas getreten; nobles advance in solemn procession from the Palas; sortent du palais ; ils sont vêtus d’habits durch die Verwirrung im Vordergrunde wird der Zug their progress is hindered by the confusion in the magnifiques. Le roi et Lohengrin se mêlent unterbrochen. Der König und Lohengrin schreiten foreground. The King and Lohengrin press forward aux groupes qui occupent le devant lebhaft vor. quickly through the disordered crowd. de la scène.

BRABANTER BRABANTINES LES BRABANÇONS Heil! Heil dem König! Hail! Hail to the King! Salut ! Salut au Roi ! Heil dem Schützer von Brabant! Hail to the Protector of Brabant! Salut au Protecteur du Brabant ! KÖNIG KING LE ROI Was für ein Streit? What is this strife? Mais quel est ce bruit ? ELSA ELSA ELSA Mein Herr! O mein Gebieter! My lord! O my master! Seigneur ! Ô mon seul maître !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Was ist? What is it? Eh bien ? KÖNIG KING LE ROI Wer wagt es hier, den Kirchengang zu stören? Who dares to bar our path to the church? Quel désordre a pu naître au seuil du temple !

DES KÖNIGS GEFOLGE THE KING’S FOLLOWERS LES SAXONS Welcher Streit, den wir vernahmen? What is the strife whose sound has reached us? Mais d’où vient cette rumeur ?

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN (Ortrud erblickend) (perceiving Ortrud) (apercevant Ortrud) Was seh’ ich! Das unsel’ge Weib bei dir? What do I see? That fatal woman by you? Que vois-je ? Cette femme auprès de toi ! ELSA ELSA ELSA Mein Retter! My rescuer! Mon sauveur ! Schütze mich vor dieser Frau! Protect me from this woman! Contre elle sois mon appui ! Schilt mich, wenn ich dir ungehorsam war! Chide me if I disobeyed you! Grâce ! Tu fus par moi mal obéi ! In Jammer sah ich sie vor dieser Pforte, I saw her lamenting before these doors En pleurs je l’ai trouvée à cette place. aus ihrer Not nahm ich sie bei mir auf: and in her distress took her in with me. Plein de pitié mon cœur en fut ému. nun sieh’, wie furchtbar sie mir lohnt die Güte. Now see how ill she requites my kindness Vois donc le prix de ma bonté ! C’est elle Sie schilt mich, daß ich dir zu sehr vertrau’! she taunts me with trusting you too much! qui me blâme d’avoir eu foi dans ta vertu !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Du fürchterliches Weib, steh ab von ihr! You evil woman, stand away from her! Ô femme criminelle, éloigne-toi ! Hier wird dir nimmer Sieg! – Here you shall never triumph! Tu ne vaincras jamais. Elsa, dis-moi, a-t-elle Sag, Elsa, mir, Tell me, Elsa, has her poison pu t’inspirer des alarmes ? vermocht’ ihr Gift sie in dein Herz zu gießen? succeeded in entering your heart? (Elsa cache son visage contre la poitrine de (Elsa birgt ihr Gesicht weinend an seiner Brust.) (Elsa, weeping, hides her face against his breast) Lohengrin.) Komm, laß in Freude dort diese Tränen fließen! Come, let these tears flow in joy within! Viens et laisse couler tes larmes !

Er wendet sich mit Elsa und dem Könige dem Zuge He turns with Elsa and the King at the head of À la tête du cortège, Lohengrin, Elsa et le roi voran nach dem Münster; alle lassen sich an, the procession towards the cathedral; all prepare to se tournent vers l’église ; tous se préparentà wohlgeordnet zu folgen. Friedrich tritt auf der Treppe follow in an orderly manner. Friedrich appears on suivre d’une manière bien organisée. Friedrich des Münsters hervor; die Frauen und Edelknaben weichen the cathedral steps; the ladies and pages, as they s’élance des degrés de l’église. Les pages et entsetzt aus seiner Nähe. recognise him, shrink back from him in horror. les femmes reculent à sa vue.

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH O König! Trugbetörte Fürsten! Haltet ein! O King! Deluded nobles! Stay your steps! Ô Prince ! Et vous qu’on abuse, arrêtez. KÖNIG KING LE ROI Was will der hier? What would he here? Quelle audace !

MÄNNER MEN LES HOMMES Was will der hier? What would he here? Quelle audace ! Verfluchter, weich von dannen! Away, accursed one! Perfide ! faites-nous place !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH O hört mich an! O hear me! Tous écoutez ! KÖNIG KING LE ROI Zurück! Weiche von dannen! Back! Away with you! Va-t’en !

MÄNNER MEN LES HOMMES Hinweg! du bist des Todes, Mann! Away! Your life is forfeit! Va-t’en ! ou bien tu vas périr ! FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Hört mich, dem grimmes Unrecht ihr getan! Hear me! You have done me grievous wrong! Écoutez-moi, vous qui m’avez gravement lésé ! KÖNIG KING LE ROI Hinweg! Away! Va-t’en !

MÄNNER MEN LES HOMMES Hinweg! Weich’ von dannen! Away! Be off with you! Va-t’en ! Retire-toi d’ici !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Gottes Gericht, es ward entehrt, betrogen! God’s judgment was profaned and cheated! Le jugement de Dieux fut profané par ruse ; Durch eines Zaubrers List seid ihr belogen! You have been deluded by a sorcerer’s craft! c’est un pouvoir trompeur qui vous abuse ! KÖNIG und MÄNNER KING and MEN LE ROI et LES HOMMES Greift den Verruchten! Seize the criminal! Saisissez-vous de lui !

MÄNNER MEN LES HOMMES Hört! Er lästert Gott! Hark, he blasphemes God! Ah ! quel blasphème !

Sie dringen von allen Seiten auf ihn ein. They set on him from all sides. Ils se jettent sur lui de tous côtés.

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH (mit der fürchterlichsten Anstrengung, um gehört zu (with frantic efforts to make himself heard, (avec des efforts effrénés pour werden, seinen Blick nur auf Lohengrin geheftet und der fixing his eyes only on Lohengrin and ignoring se faire entendre) Andringenden nicht achtend) those pressing about him) Den dort im Glanz ich vor mir sehe, He whom I see gleaming there before me Quand ta puissance est toute entière, den klage ich des Zaubers an! I accuse of sorcery! moi je te déclare sorcier ! Wie Staub vor Gottes Hauch verwehe Like dust before the winds of God shall Que Dieu comme un flot de poussière die Macht, die er durch List gewann! the power he won by guile be blown away! dissipe ton pouvoir menteur ! Wie schlecht ihr des Gerichtes wahrtet, How ill you considered the judgment Pas un n’a démasqué le traître das doch die Ehre mir benahm, that deprived me of my honour, par qui l’honneur me fut ravi, da eine Frag’ ihr ihm erspartet, since one question you spared him en lui criant : fais-toi connaître, als er zum Gotteskampfe kam! when he entered the lists. lorsqu’au combat il m’a suivi ! Die Frage nun sollt ihr nicht wehren, That question you cannot prevent me Mais, moi, je viens lui dire en face daß sie ihm jetzt von mir gestellt. from putting to him now: qu’il doit devant vous tous parler. Nach Namen, Stand und Ehren loudly before the whole world I ask Son nom ! son rang ! sa race ! frag ich ihn laut vor aller Welt! his name, rank and lineage! Qu’il les déclare sans trembler ! Wer ist er, der ans Land geschwommen, Who is he who was drawn by a wild swan D’où vient-il, et quel est cet être gezogen von einem wilden Schwan? swimming to the land? qu’un cygne vers nous a conduit ? Wem solche Zaubertiere frommen, I regard the purity of one who avails himself Un tel prodige a-t-il fait naître des Reinheit achte ich für Wahn. of such familiars as an illusion! le doute au fond de votre esprit ? Nun soll der Klag‘ er Rede stehn; Now let him answer my charge; Quand je l’accuse il doit répondre, vermag er’s, so geschah mir Recht, if he does, I was rightly judged — qu’il prouve que j’ai pu mentir, wo nicht, so sollet ihr ersehn, if not, then it is clear to see sinon, chacun le peut confondre um seine Reine steh es schlecht! his innocence has no foundation! et son triomphe va finir ! KÖNIG und MÄNNER KING and MEN LE ROI et LES HOMMES Welch harte Klagen! A weighty charge! Quelle grave accusation ! MÄNNER, FRAUEN MEN, WOMEN LES HOMMES, LES FEMMES und KNABEN and PAGES et LES PAGES Was wird er ihm entgegnen? How will he answer it? Que va-t-il répondre ?

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Nicht dir, der so vergaß der Ehren, I am not answerable to you, À toi, la honte de ta race, hab Not ich Rede hier zu stehn; who so forgot your honour! répondre est faire trop d’honneur. des Bösen Zweifel darf ich wehren, I may disregard the doubts of evil men, Alors qu’un traître le menace, vor ihm wird Reine nie vergehn! before which innocence shall never weaken. le juste reste sans frayeur.

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Darf ich ihm nicht als würdig gelten, If I am considered unworthy by him, Auprès de moi s’il doit se taire, dich ruf ich, König hoch geehrt! I will invoke you, revered King! toi, je t’implore ! ô noble Roi ! Wird er auch dich unadlig schelten, Will he also call you degraded Un tel aveu... peut-il se faire daß er die Frage dir verwehrt? and forbid you to question him? qu’il le refuse même à toi ?

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Ja, selbst dem König darf ich wehren, Yes, I would deny even the King Oui ! même au roi je le refuse, und aller Fürsten höchstem Rat! and the noble assembly of all the princes! oui ! nobles Princes, même à vous ! Nicht darf sie Zweifels Last beschweren, They need not bear the burden of any doubt, Qui pourrait croire à quelque ruse, sie sahen meine gute Tat! for they saw the worth of my deed! la preuve est faite aux yeux de tous ! Nur Eine ist’s, der muß ich Antwort geben: There is one only to whom I am bound to C’est elle seule à qui je dois répondre encore. Elsa... Elsa! Wie seh’ ich sie erbeben! answer: Elsa… Elsa! Why are you trembling? Elsa... Elsa ! mais quelle angoisse la dévore ? In wildem Brüten muß ich sie gewahren! I see her sunk in gloomy brooding: Je vois sa crainte et sa douleur amère, Hat sie betört des Hasses Lügenmund? has hate’s lying tongue deceived her? et le mensonge a pu troubler son cœur. O Himmel! schirm ihr Herz vor den Gefahren! O heaven! Shield her heart from dangers! Ah ! juste Dieu ! que ta grâce l’éclaire ! Nie werde Zweifel dieser Reinen kund! Never let doubt penetrate her innocence! Du triste doute écarte le malheur !

KÖNIG und MÄNNER KING and MEN LE ROI et LES HOMMES Welch ein Geheimnis muß der Held bewahren? What a secret the hero must conceal! If it Oui ! le héros sans crainte peut se taire, Bringt es ihm Not, so wahr’ es treu sein Mund! brings him ill let his lips guard it close! We will que ce secret demeure dans son cœur. Wir schirmen ihn, den Edlen, vor Gefahren; protect him, this noble knight, from danger: Chacun de nous respecte ce mystère, durch seine Tat ward uns sein Adel kund. through his deeds he has shown his nobility. il a prouvé ses droits par sa valeur.

FRIEDRICH und ORTRUD FRIEDRICH and ORTRUD ORTRUD et FRIEDRICH In wildem Brüten darf ich sie gewahren, I see her sunk in gloomy brooding, Je vois sa crainte et sa douleur amère ! der Zweifel keimt in ihres Herzens Grund. the seeds of doubt are sown in her heart; Enfin le doute a pénétré son cœur. Il est Der mir zur Not in dieses Land gefahren, he who has brought me low in this country vaincu cet imposteur qui nous bravait naguère er ist besiegt, wird ihm die Frage kund! is undone if she puts the question to him! ! S’il doit parler, malheur à lui ! malheur ! ELSA ELSA ELSA Was er verbirgt, wohl brächt es ihm Gefahren, What he conceals would certainly bring him Si le secret qu’il veut encore leur taire vor aller Welt spräch es hier aus sein Mund; into danger if his lips were to utter it here doit l’exposer à quelque affreux malheur, die er errettet, weh mir Undankbaren! before all the world; I, whom he saved, que sur ma tête éclate le tonnerre ! verriet ich ihn, daß hier es werde kund. ungrateful that I am,would be betraying him Si je pouvais l’arracher de son cœur ! Wüßt ich sein Los, ich wollt es treu bewahren! to have him make it known. If I knew his Si je connaissais son secret, je le garderais Im Zweifel doch erbebt destiny I would keep the secret faithfully, yet sacrément ! Cependant tremble mon cœur, des Herzens Grund! doubt stirs in the depths of my heart. plein de doute. KÖNIG KING LE ROI Mein Held, entgegne kühn dem Ungetreuen! My hero, boldly defy this traitor! Héros ! réponds-lui donc, réponds sans crainte Du bist zu hehr, um, was er klagt, zu scheuen! You are too noble to let his charge dismay you! ! De tout soupçon tu peux braver l’atteinte !

MÄNNER MEN LES HOMMES Wir stehn zu dir, es soll uns nicht gereuen, We stand by you; we shall not regret having Noble héros, tu peux compter sur nous, daß wir der Helden Preis in dir erkannt! recognised in you the crown of heroism! sans hésiter chacun prend ta défense, Reich uns die Hand! Wir glauben dir in Treuen, Give us your hand! We have faith in you, and tends-nous la main ! nous proclamons daß hehr dein Nam’, auch wenn er nicht noble is your name, though it be unknown to d’avance ton nom, ton rang, illustres parmi genannt. us. tous.

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Euch Helden soll der Glaube nicht gereuen, You heroes, you shall not regret your faith, Sur mon honneur on peut compter, werd euch mein Nam’ und Art auch though my name and lineage never be made je pense, mon nom dût-il rester nie genannt! known to you! caché pour vous !

Die Männer schließen einen While Lohengrin, surrounded by men, Les hommes se pressent autour Ring um Lohengrin; each of whose outstretched hands he shakes, de Lohengrin et lui serrent les mains. er empfängt von jedem der remains rather more in the background, Friedrich Reihe nach den Handschlag. creeps unobserved up to Elsa in the foreground.

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH (leise mit leidenschaftlicher Unterbrechung (softly, breaking in on Elsa with passion) (bas à Elsa) sich zu Elsa neigend) Vertraue mir! Laß dir ein Mittel heißen, Trust in me! Let me tell you a way Écoute donc, si tu veux tout apprendre, das dir Gewißheit schafft! of obtaining certainty. je sais le seul moyen ! ELSA ELSA ELSA Hinweg von mir! Away from me! Loin de moi !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Laß mich das kleinste Glied ihm nur entreißen, Let me but wound the smallest part of him, Que près de toi je puisse le surprendre, des Fingers Spitze, und ich schwöre dir, a fingertip, and I swear to you je romps le charme, et je te le promets, was er dir hehlt, sollst frei du vor dir sehn, that what he hides will be made plain to you, tu connaîtras sans peine ses secrets, dir treu, soll nie er dir von hinnen gehn! and he will be faithful and never leave you! à toi lié ne crains plus qu’il te quitte. ELSA ELSA ELSA Ha! Nimmermehr! Ah! No more! Non ! non ! jamais !

FRIEDRICH FRIEDRICH FRIEDRICH Ich bin dir nah zur Nacht, Tonight I shall be near you La nuit j’accours bien vite ! rufst du, ohn Schaden ist es schnell vollbracht. call, and it will quickly be done without harm. Un mot, un seul et tout sera conclu ! LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Elsa, mit wem verkehrst du da? Elsa, with whom are you speaking? Elsa ! qui donc écoutes-tu ? (mit fürchterlicher Stimme zu Friedrich und Ortrud) (to Friedrich and Ortrud) (avec énergie à Friedrich et Ortrud) Zurück von ihr, Verfluchte! Away from her, traitors! V a-t’en, couple rebelle ! Daß nie mein Auge je Let me never again Partez ! Malheur à vous euch wieder bei ihr seh! see you near her! si je vous vois près d’elle ! Elsa, erhebe dich! In deiner Hand, Elsa, arise! In your hands, in your trust Elsa, relève-toi ! C’est dans ta main, in deiner Treu’ liegt alles Glückes Pfand! lies the guarantee of all our happiness. c’est dans ta foi que mon bonheur réside ! Läßt nicht des Zweifels Macht dich ruhn? Are you not yielding to the power of doubt? Le doute a-t-il troublé ton cœur ? Willst du die Frage an mich tun? Do you wish to question me? Parle ! Veux-tu m’interroger ? ELSA ELSA ELSA Mein Retter, der mir Heil gebracht! My saviour, who rescued me! Mon guide, mon héros, mon sauveur ! Mein Held, in dem ich muß vergehn My hero, in whom is my whole life! À toi je me dois toute entière ; Hoch über alles Zweifels Macht My love shall stand high rien ne fera faiblir l’ardeur soll meine Liebe stehn! above all the power of doubt! de mon amour sincère.

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Heil dir, Elsa! Beloved Elsa! Sois bénie, Elsa ! viens ! viens ! Nun laß vor Gott uns gehn! Now let us go before God! entrons au saint lieu !

MÄNNER MEN LES HOMMES Seht, er ist von Gott gesandt! See, he is sent by heaven! Gloire à lui, l’élu de Dieu !

FRAUEN und KNABEN WOMEN and PAGES LES FEMMES et LES PAGES Heil! Heil! Hail! Hail! Gloire, gloire !

Lohengrin führt Elsa feierlich an Lohengrin solemnly leads Elsa past Lohengrin, suivi de pages, den Edlen vorüber zum König. the nobles to the King. conduit solennellement Elsa près du roi.

MÄNNER MEN LES HOMMES Heil euch! Heil, Elsa von Brabant! Hail to the pair! Hail, Elsa of Brabant! Gloire à vous ! Gloire à vous, Elsa! (Von dem König geleitet, schreiten Lohengrin und Elsa (Conducted by the King, Lohengrin and Elsa slowly (Lohengrin et Elsa gravissent lentement avec le roi langsam dem Münster zu.) advance to the cathedral) les marches de l’église.) Gesegnet sollst du schreiten! Heaven bless your steps! Puisses-tu aller en paix ! Gott möge dich geleiten! May God guide you! Puisse Dieu t’accompagner !

MÄNNER, FRAUEN MEN, WOMEN LES HOMMES, LES FEMMES und KNABEN and PAGES et LES PAGES Heil dir, Tugendreiche! Hail, flower of virtue! Gloire à toi, vertueuse jeune fille ! Heil, Elsa von Brabant! Hail, Elsa of Brabant! Gloire à toi, Elsa de Brabant !

Der König hat mit dem Brautpaare die höchste Stufe As the King readies the highest step with the Le roi est monté avec les fiancés au haut zum Münster erreicht. Elsa wendet sich in großer bridal pair, Elsa turns in deep emotion to Lohengrin, du parvis. De là Elsa, qui se tient avec émotion Ergriffenheit zu Lohengrin, dieser empfängt sie in seinen who takes her in his arms. From his embrace she auprès de Lohengrin aperçoit Ortrud qui fait un Armen. Aus dieser Umarmung blickt sie mit scheuer turns in modest confusion, and looking down the geste de menace. Elsa se serre avec effroi contre Besorgnis rechts von der Treppe hinab und gewahrt steps to the right sees Ortrud, who raises her arm Lohengrin. Ils franchissent avec le roi le seuil Ortrud, welche den Arm gegen sie erhebt, als halte sie against her as if she had gained a victory; Elsa de l’église. sich des Sieges gewiß; Elsa wendet erschreckt ihr averts her face in terror. Gesicht ab. CD 3

Dritter Akt Act Three Troisième Acte

Vorspiel Prelude Prélude

Erste Szene Scene 1 Première scène

Das Brautgemach, rechts ein Erkerturm mit offenem The bridal chamber: in the background, centre, La chambre nuptiale. À droite, un balcon, avec les Fenster. Musik hinter der Bühne; der Gesang ist erst the richly decorated bridal bed; by an open bay- fenêtres ouvertes. Musique en coulisse. Le chant se entfernt, dann näher kommend. In der Mitte des Liedes window a low couch. Music behind the scenes. In rapproche. On ouvre les portes. Par les portes de werden rechts und links im Hintergrunde Türen geöffnet; the middle of the song doors right and left in the droite entrent les femmes qui conduisent Elsa ; par rechts treten die Frauen auf, welche Elsa, links die background are opened: from the right enter ladies la gauche, le roi avec les guerriers conduisant Männer mit dem König, welche Lohengrin geleiten. conducting Elsa, from the left men, including the Lohengrin. Des pages avec les flambeaux marchent Edelknaben mit Lichtern voraus. King, conducting Lohengrin. Pages go ahead with devant le cortège. lights.

MÄNNER und FRAUEN MEN and WOMEN LES HOMMES et LES FEMMES Treulich geführt ziehet dahin, Guided in faith, enter within, Par nous conduit, couple charmant, wo euch der Segen der Liebe bewahr! where may the blessing of love attend you! dans cet asile l’amour vous attend ; Siegreicher Mut, Minnegewinn Victorious valour and the prize of love par la valeur et par l’amour eint euch in Treue zum seligsten Paar. unite you in trust as a blessed pair. votre destin s’accomplit en ce jour. Streiter der Tugend, schreite voran! Champion of virtue, advance! Toi, la plus belle, entre avec nous, Zierde der Jugend, schreite voran! Flower of youth, advance! toi, le plus brave, entre avec nous ! Rauschen des Festes seid nun entronnen, Let the sound of revelry be shut out Paix et silence aux bruits de fête, Wonne des Herzens sei euch gewonnen! and your heart’s bliss be attained! pour les époux quel charme s’apprête ! Duftender Raum, zur Liebe geschmückt, Now, removed from sight, take possession Ombre discrète, écarte le jour nehm euch nun auf, dem Glanze entrückt. of this perfumed chamber, decked for love. de la retraite où règne l’amour. Treulich geführt ziehet nun ein, Guided in faith, now enter within, Par nous conduit, couple charmant, wo euch der Segen der Liebe bewahr’! where may the blessing of love attend you! dans cet asile l’amour vous attend. Siegreicher Mut, Minne so rein Victorious valour and pure love Par la valeur et par l’amour eint euch in Treue zum seligsten Paar. unite you in trust as a blessed pair. votre destin s’accomplit en ce jour. ACHT FRAUEN EIGHT LADIES LES HUIT FEMMES Wie Gott euch selig weihte, As God has given you His blessing, Goûtez la pure ivresse zu Freuden weihn euch wir. we too wish you happiness. que Dieu daigne bénir ! In Liebesglücks Geleite Long remember this hour Tous deux gardez sans cesse denkt lang der Stunde hier! in the course of love’s joy! ce tendre souvenir.

Der König umarmt und segnet The King embraces and blesses Le roi embrasse Lohengrin und Elsa. Lohengrin and Elsa. Lohengrin et Elsa et les bénit.

MÄNNER und FRAUEN MEN and WOMEN LES HOMMES et LES FEMMES Treulich bewacht bleibet zurück, Guided in faith, stay within, Nous vous quittons, couple charmant, wo euch der Segen der Liebe bewahr! where may the blessing of love attend you! dans ce séjour le bonheur vous attend. Siegreicher Mut, Minne und Glück Victorious valour, love and happiness Par la valeur et par l’amour, eint euch in Treue zum seligsten Paar. unite you in trust as a blessed pair. votre destin s’accomplit en ce jour ! Streiter der Tugend, bleibe daheim! Champion of virtue, here remain! Toi, la plus belle, reste avec lui, Zierde der Jugend, bleibe daheim! Flower of youth, here remain! seul auprès d’elle toi reste aussi ! Rauschen des Festes seid nun entronnen, Let the sound of revelry be shut out Paix et silence aux bruits de fête ! Wonne des Herzens sei euch gewonnen! and your heart’s bliss be attained! Pour vous ici quel charme s’apprête ! Duftender Raum, zur Liebe geschmückt, Now, removed from sight, take possession Ombre discrète, écarte le jour nahm euch nun auf, dem Glanze entrückt. of this perfumed chamber, decked for love. de la retraite où règne l’amour.

Zweite Szene Scene 2 Deuxième scène

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Das süße Lied verhallt; wir sind allein, The sweet song dies away; we are alone, alone Au loin se perdent leurs voix, zum ersten Mal allein, seit wir uns sahn. for the first time since we saw each other. nous sommes seuls pour la première fois, Nun sollen wir der Welt entronnen sein, Now we can be remote from the world, livrés à nous, bien loin du monde, kein Lauscher darf des Herzens Grüßen nahn. no listener near our heart’s avowals. dans une paix profonde, seuls tous deux ! Elsa, mein Weib! Du süße reine Braut! Elsa, my wife! Sweetest, purest bride! Elsa ! au gré de tous tes vœux, Ob glücklich du, das sei mir jetzt vertraut! Confide to me now whether you are happy! enfin ton sort te semble-t-il heureux ? ELSA ELSA ELSA Wie wär ich kalt, mich glücklich nur zu nennen, How cold I would be to call myself merely Ah ! qu’as-tu dit ? Ce mot peut-il suffire besitz ich aller Himmel Seligkeit! happy, when I possess all heaven’s bliss! pour exprimer l’extase des élus ! Fühl ich zu dir so süß mein Herz entbrennen, When I feel my heart so sweetly inflamed for Lorsque mon cœur subit le doux empire atme ich Wonnen, die nur Gott verleiht! you, I breathe a rapture only God can grant! des purs transports aux mortels inconnus !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Vermagst du, Holde, glücklich dich zu nennen, Fair one, you may indeed call yourself happy, S’il n’est plus rien que ton âme désire, gibst du auch mir des Himmels Seligkeit! since you bestow me heaven’s bliss too! ah ! je ressens l’extase des élus ! Fühl ich zu dir so süß mein Herz entbrennen, When I feel my heart so sweetly inflamed for Comme le tien, mon cœur aussi respire atme ich Wonnen, die nur Gott verleiht! you, I breathe a rapture only God can grant! ces doux transports aux mortels inconnus. Wie hehr erkenn ich unsrer Liebe Wesen! How wondrous do I find the course of our love! Oui, notre flamme est d’une pure essence : Die nie sich sahn, wir hatten uns geahnt; We had never met, yet each knew the other; nous nous aimions sans nous connaître encore war ich zu deinem Streiter auserlesen, if I was selected for your champion, ; et quand tu m’as choisi pour ta défense, vers hat Liebe mir zu dir den Weg gebahnt: love had prepared my way to you. toi, soudain, mon cœur a pris l’essor ! Tes yeux dein Auge sagte mir dich rein von Schuld, Your looks proclaimed you free from guilt si purs m’ont dit ton innocence, d’un seul mich zwang dein Blick, zu dienen deiner Huld. your gaze compelled me to serve your grace. regard tu m’enchaînas à toi ! ELSA ELSA ELSA Doch ich zuvor schon hatte dich gesehen, But I had already seen you before; Mais moi, pourtant, je t’avais vu d’avance, in sel’gem Traume warst du mir genaht; in a blissful dream you had appeared to me; dans un beau rêve un jour tu vins à moi ; als ich nun wachend dich sah vor mir stehen, when I awoke and saw you standing before me quand tu parus plus tard en ma présence, erkannt ich, daß du kamst auf Gottes Rat. I knew that you had come by God’s command. dans les décrets de Dieu dès lors j’eus foi. Da wollte ich vor deinem Blick zerfließen, Then I wished I could melt before your gaze J’aurais voulu, pour toi donnant ma vie, gleich einem Bach umwinden deinen Schritt, and like a stream flow round about your steps; comme un ruisseau te suivre et t’enlacer : gleich einer Blume, duftend auf der Wiesen, like a flower scenting the meadow, I wished comme la fleur, parfum de la prairie, wollt ich entzückt mich beugen deinem Tritt. enraptured to bend before your tread. j’aurais voulu sous tes pas m’abaisser ! Ist dies nur Liebe? – Wie soll ich es nennen, Is this but love? What can I call it, Est-ce l’amour ? Dis ! Ce charme adorable, dies Wort, so unaussprechlich wonnevoll, this word so inexpressibly blissful, quel mot pourrait dépeindre son pouvoir ! wie, ach! dein Name – den ich nie darf kennen, like your name, ah! which I may never know, Comme ton nom n’est-il pas ineffable ! bei dem ich nie mein Höchstes nennen soll! by which I may never call my dearest! Ton nom, hélas ! que je ne puis savoir !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Elsa! Elsa! Elsa ! ELSA ELSA ELSA Wie süß mein Name deinem Mund entgleitet! How sweetly my name glides from your lips! Mon nom, redit par toi, comme il est tendre. Gönnst du des deinen holden Klang mir nicht? Do you grudge me the dear sound of yours? Mais moi, le tien, ne le dirai-je pas ? Nur, wenn zur Liebesstille wir geleitet, Only when we have attained the silence of love Quand nul n’est là qui doive nous entendre, sollst du gestatten, daß mein Mund ihn spricht shall you permit my lips to utter it. ne puis-je au moins le murmurer tout bas ?

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Mein süßes Weib! My dearest wife! Cher ange aimé ! ELSA ELSA ELSA Einsam, wenn niemand wacht; Alone, when no one is awake, Permets que dans tes bras, nie sei der Welt er zu Gehör gebracht! never to be breathed to the world’s ear! je puisse au moins le murmurer tout bas !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN (sie freundlich umfassend und durch das offene Fenster (gently embracing her and pointing through (embrassant Elsa avec tendresse et s’approchant auf den Blumengarten deutend) the open window to the flower garden) de la fenêtre, lui montre le jardin en fleurs) Atmest du nicht mit mir die süßen Düfte? Do you not breathe, with me, those sweet Viens ! respirons tous deux ces tièdes brises. O wie so hold berauschen sie den Sinn! scents? O how they intoxicate the senses! Quels doux parfums ! les airs en sont remplis ! Geheimnisvoll sie nahen durch die Lüfte, In secret they approach on the air De leurs senteurs nos âmes sont éprises, fraglos geb ihrem Zauber ich mich hin. and unquestioningly I surrender to their spell. mais sans chercher d’où vient ce charme So ist der Zauber, der mich dir verbunden, Such is the spell that binds me to you, exquis. Un charme égal a transporté mon être da als ich zuerst, du Süße dich ersah; sweet one, since first I saw you; quand je te vis pour la première fois, nicht deine Art ich brauchte zu erkunden, I needed not to know your station; et sans chercher alors à te connaître, dich sah mein Aug’, – mein Herz begriff dich da. my eyes fell on you and my heart went out to un seul regard a su fixer mon choix ! Wie mir die Düfte hold den Sinn berücken, you. As these scents bewitch my senses, Comme les doux parfums de la nature nahn sie mir gleich aus rätselvoller Nacht though they rise from the mysterious night, charment nos sens dans l’ombre de la nuit, so deine Reine mußte mich entzücken, so did your innocence enchant me though I le noble éclat de ta vertu si pure, traf ich dich auch in schwerer Schuld Verdacht. saw you suspected of a heinous crime. quand on voulait te perdre, m’a séduit. ELSA ELSA ELSA Ach, könnt ich deiner wert erscheinen, Ah, if I could appear worthy of you Ah ! si de toi j’étais plus digne, müßt ich vor dir nicht bloß vergehn; my life would not be in vain; et, te prouvant quelle est ma foi, könnt ein Verdienst mich dir vereinen, could some service bind me to you par un service immense, insigne, dürft ich in Pein für dich mich sehn! I would gladly suffer for you! si je pouvais souffrir pour toi ! Wie du mich trafst vor schwerer Klage, As you found me in grievous plight De même que tu m’as sauvée, o wüßte ich auch dich in Not; O could I know you too in need! puissé-je aussi sauver tes jours ! daß mutvoll ich ein Mühen trage, Would that I knew a danger threatening you, La mort serait par moi bravée kennt ich ein Sorgen, das dir droht! – so that I might courageously share your cares! en m’élançant à ton secours. Wär’ das Geheimnis so geartet, Is your secret such Mais ce secret est donc terrible, das aller Welt verschweigt dein Mund? that your lips are closed to all the world? pour le cacher au monde entier ? Vielleicht, daß Unheil dich erwartet, Perhaps some peril awaits you J’ai peur, dissipe un doute horrible ! würd aller Welt es offen kund? were it made known to all the world? Ne peux-tu donc le publier ? Wär es so, und dürft ich’s wissen, O were it so and I allowed to know it, Permets alors que je le sache, dürft ich in meiner Macht es sehn, if it were given into my keeping, et le gardant toujours en moi, durch keines Droh’n sei mir’s entrissen, no threat could tear it from me; plutôt que rien ne me l’arrache, für dich wollt ich zum Tode gehn! for you I would gladly die! je brave le trépas pour toi !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Geliebte! Beloved! Chère âme ! ELSA ELSA ELSA O, mach mich stolz durch dein Vertrauen, O make me proud by your confidence, Ah ! prouve enfin ta confiance, daß ich in Unwert nicht vergeh! that I may not die untrusted! dans cet amour que j’ai juré ! Laß dein Geheimnis mich erschauen, Let your secret be revealed to me, Ne garde plus ce froid silence, daß, wer du bist, ich offen seh! that I may fully know who you are! que ton secret me soit livré !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Ach, schweige, Elsa! Ah, silence, Elsa! Tais-toi de grâce ! ELSA ELSA ELSA Meiner Treue enthülle deines Adels Wert! O reveal your noble worth to my trust! De ma plainte que ton cœur soit enfin touché ! Woher du kamst, sag ohne Reue, Tell me without demur from whence you came D’où donc viens-tu ? Parle sans crainte ! durch mich sei Schweigens Kraft bewährt! let me prove my power of silence! Pour tous ton sort sera caché. LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Höchstes Vertrauen hast du mir schon zu danken, You have already to thank me for the utmost Ma confiance en toi s’est bien montrée da deinem Schwur ich Glauben gern gewährt; trust when I gladly put my faith in your word; puisque j’ai cru sans peine à ton serment ; wirst nimmer du vor dem Gebote wanken, if you will never waver from my behest garde toujours, Elsa, la foi jurée, hoch über alle Fraun dünkst du mich wert! I will esteem you high above all women! ne te parjure pas ! Dieu nous entend. An meine Brust, du Süße, Reine! Upon my breast, sweet innocent, Viens près de moi, toi qui m’es chère, Sei meines Herzens Glühen nah, draw near to my glowing heart que je te presse sur mon cœur ! daß mich dein Auge sanft bescheine, softly shine on me your eyes, De tes regards que la lumière in dem ich all mein Glück ersah! in which I saw all my happiness! soit le reflet de mon bonheur. O gönne mir, daß mit Entzücken O grant me the rapture Ah ! laisse-moi, de ton haleine ich deinen Atem sauge ein; of breathing your breath; avec délices m’enivrer ; laß fest, ach! fest an mich dich drücken, let me press you ever closer to me, laisse ma main serrer la tienne, daß ich in dir mög glücklich sein! that in you I may find my happiness! notre bonheur pourra durer. Dein Lieben muß mir hoch entgelten Your love will amply requite me L’amour sera le prix, j’espère, für das, was ich um dich verließ; for what I gave up for your sake; des biens que j’ai quittés pour toi. kein Los in Gottes weiten Welten no fortune in God’s wide world Il n’est aucun mortel sur terre wohl edler als das meine hieß. could be called nobler than mine. qui puisse s’égaler à moi ! Böt mir der König seine Krone, Were the King to offer me his crown Il n’est ni trône ni couronne, ich dürfte sie mit Recht verschmähn. I would rightly disdain it. que je ne puisse dédaigner ; Das Einz’ge, was mein Opfer lohne, The one thing to repay my sacrifice le prix des biens que j’abandonne, muß ich in deiner Lieb ersehn! I find in your love! ton seul amour le peut donner ! Drum wolle stets den Zweifel meiden, Then cast away all doubt; Chasse le doute et sois heureuse ; dein Lieben sei mein stolz Gewähr! let your love be my proud surety! l’amour doit seul remplir nos cœurs ; Denn nicht komm ich aus Nacht und Leiden, For I come not from night and woe ma route n’est pas ténébreuse, aus Glanz und Wonne komm ich her! but from light and bliss! je viens du monde des splendeurs. ELSA ELSA ELSA Hilf Gott, was muß ich hören! O heaven, what must I hear? Grand Dieu ! crainte soudaine ! Welch Zeugnis gab dein Mund! What have your lips revealed? Hélas ! ce que j’entends, Du wolltest mich betören, You wished to beguile me loin de clamer ma peine, nun wird mir Jammer kund! but now bring me misery! redouble mes tourments. Das Los, dem du entronnen, The life you had forsaken Ce monde de lumière es war dein höchstes Glück; was filled with perfect joy; qu’il t’a fallu quitter, du kamst zu mir aus Wonnen for me you gave up bliss vas-tu le regretter ! und sehnest dich zurück! and you yearn to go back! Peut-être sur la terre Wie soll ich Ärmste glauben, How can I believe qu’importe ma tendresse dir g’nüge meine Treu? that my poor trust is sufficient? qu’importe mon amour ! Ein Tag wird dich mir rauben One day regret for your love Lassé de ton ivresse, durch deiner Liebe Reu! will take you from me! tu partiras un jour.

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Halt ein, dich so zu quälen! Do not torment yourself like this! Arrête ! Quoi ! Tu pleures ? ELSA ELSA ELSA Was quälest du mich doch! But you torment me! Ah ! pour moi plus d’espoir, Soll ich die Tage zählen, Must I count the days dois-je compter les heures die du mir bleibest noch? that you will still remain with me? où je pourrai te voir ! In Sorg um dein Verweilen In anxiety over your staying De mes maux accablée, verblüht die Wange mir, – my cheeks will fade; mes jours vont se flétrir, dann wirst du mir enteilen, then you will hasten from me me laissant désolée, im Elend bleib’ ich hier! and I be left in despair! hélas ! tu vas partir !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Nie soll dein Reiz entschwinden, Never will your charms fade Tu dois toujours me plaire, bleibst du von Zweifel rein! while you remain free from doubt! si tu ne doutes pas. ELSA ELSA ELSA Ach, dich an mich zu binden, Ah, how can I obtain the power Ah ! que pourrais-je faire, wie soll ich mächtig sein? to bind you to me? pour enchaîner tes pas ! Voll Zauber ist dein Wesen, Magical in your being, Un charme est ton partage, durch Wunder kamst du her; by magic you came here; mystère plein d’effroi ! wie sollt ich da genesen, how could I free myself from it? Qui me rendra courage ? wo fänd ich dein’ Gewähr? Where could I find reassurance? Qui répondra pour toi ? Hörtest du nichts? Do you hear nothing? N’entends-tu pas ? Vernahmest du kein Kommen? Nothing approaching? On vient ! Terreur mortelle ! LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Elsa! Elsa! Elsa ! ELSA ELSA ELSA Ach nein! Ah no! Non, rien! Doch dort, – der Schwan – der Schwan! Yet there, the swan, the swan! Mais là ! c’est lui ! là-bas ! Dort kommt er auf der Wasserflut geschwommen, There it comes gliding across the water Le cygne blanc ramène la nacelle, du rufest ihm, – er zieht herbei den Kahn! you call it, it draws the boat hither! pour t’emmener, dis-moi, ne vient-il pas !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Elsa! Halt ein! Beruh’ge deinen Wahn! Elsa! No more! Calm these fancies! Elsa, tais-toi, calme ton cœur ému. ELSA ELSA ELSA Nichts kann mir Ruhe geben, Nothing can bring me calm, Par une ardente envie dem Wahn mich nichts entreißt, nothing can banish my fancies ce cœur est combattu. als – gelt es auch mein Leben, save — though it cost my life — Fût-ce au prix de ma vie, zu wissen wer du sei’st! to know who you are! parle ! qui donc es-tu ?

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Elsa, was willst du wagen? Elsa, heed my warning! Elsa ! que vas-tu faire ? ELSA ELSA ELSA Unselig holder Mann, Dear man of dread, Sois indulgent et bon ! hör, was ich dich muß fragen! hear what I must ask you! Ah ! pourquoi donc te taire ? Den Namen sag mir an! Tell me your name! Dis-moi quel est ton nom ?

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Halt ein! No more! Tais-toi ! ELSA ELSA ELSA Woher die Fahrt? Whence have you come? D’où donc viens-tu ?

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Weh dir! Alas! Malheur ! ELSA ELSA ELSA Wie deine Art? What is your lineage? Quelle est ta race ?

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Weh uns, was tatest du! Alas! What have you done? Malheur à nous ! qu’as-tu fait ! Elsa gewahrt Friedrich und Elsa, standing in front of Lohengrin, Friedrich et quatre de ses vassaux pénètrent l’épée seine vier Genossen, welche mit who has his back to the rear, notices Friedrich nue par l’une des portes du fond. Elsa, qui les gezückten Schwertern durch and his four companions, who break in with aperçoit, saisit l’épée déposée sur le lit de repos et la eine hintere Tür hereinbrechen. drawn swords through a rear door. présente rapidement à Lohengrin.

ELSA ELSA ELSA Rette dich! Dein Schwert, dein Schwert! Save yourself! Your sword, your sword! Dieu ! ce fer ! Ah ! défends-toi !

Sie reicht das am Ruhebett angelehnte Schwert hastig She hurriedly hands Lohengrin his sword, which is Lohengrin atteint Friedrich et l’étend du Lohengrin, so daß dieser schnell es aus der Scheide, resting against the couch, so that he can swiftly premier coup. Les vassaux de Friedrich jettent leurs welche sie hält, ziehen kann. Lohengrin streckt Friedrich, draw it from the scabbard, which she holds. armes et se mettent à genoux devant Lohengrin. welcher nach ihm ausholt, mit einem Streiche tot zu Lohengrin strikes Friedrich, who has raised his arm Elsa, qui s’est précipitée devant Lohengrin, Boden; den entsetzten Edlen entfallen die Schwerter, sie to him, dead on the ground with one blow; the glisse lentement évanouie à ses pieds. stürzen zu Lohengrins Füßen auf die Knie. Elsa, die sich terrified nobles let fall their swords and sink on their an Lohengrins Brust geworfen hatte, sinkt ohnmächtig knees at Lohengrin’s feet. Elsa, who had thrown langsam an ihm zu Boden. herself upon Lohengrin’s breast, slowly sinks unconscious to the ground.

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Weh, nun ist all unser Glück dahin! Alas, now all our happiness is over! Ah ! le bonheur pour nous n’est plus !

Er neigt sich zu Elsa hinab, erhebt sie sanft und lehnt He bends down to Elsa, gently picks her up and Il se baisse vers Elsa, la relève lentement et sie auf das Ruhebett. places her on the couch. l’appuie contre le lit de repos.

ELSA ELSA ELSA Allewiger, erbarm dich mein! Eternal Father, have mercy on me! Dieu tout-puissant, pitié pour moi !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Tragt den Erschlagnen vor des Königs Gericht! Carry the dead man to the King’s judgment Portez le traître au tribunal du roi ! Sie vor den König zu geleiten, seat! Array Elsa, my sweet bride, Auprès du roi pour la conduire, schmückt Elsa, meine süße Frau! to be led before the King. parez Elsa de blancs habits. Dort will ich Antwort ihr bereiten, There I will prepare to answer her, Là, devant tous je veux lui dire daß sie des Gatten Art erschau’! that she may know her husband’s lineage! quel est mon nom et qui je suis.

Dritte Szene Scene 3 Troisième scène

Die Aue am Ufer der Schelde. Glühende Morgenröte, The meadow on the banks of the Scheldt. Une prairie sur les bords de l’Escaut. allmählicher Anbruch des vollen Tages. Ein Graf mit Rosy dawn; full daylight breaks gradually. A Count Un comte arrive suivi de ses vassaux. Deux pages seinem Heergefolge zieht im Vordergrunde rechts auf, enters with his followers, dismounts from his horse portent son bouclier et sa lance. Il plante sa steigt vom Pferd und übergibt dies einem Knechte. Zwei and entrusts it to a squire. Two pages bring him his bannière devant le château. Les siens se rangent Edelknaben tragen ihm Schild und Speer. Er pflanzt sein shield and spear. He sets up his standard, around autour de cette bannière. Un deuxième comte Banner auf, sein Heergefolge sammelt sich um dasselbe. which his followers assemble. As a second Count arrive comme le premier. On entend le bruit Während ein zweiter Graf auf die Weise, wie der erste appears on the meadow in the same way as the first, de trompettes qui annoncent l’arrivée d’un einzieht, hört man bereits die Trompeten eines dritten the trumpets of a third are already heard troisième, lequel paraît bientôt avec sa suite. sich nähern. Ein dritter Graf zieht mit seinem approaching. A third Count enters in similar fashion Les nouveaux venus se rangent sous sa bannière. Heergefolge ebenso ein. Die neuen Scharen sammeln sich with his train. The new troops gather round their Les comtes et les chevaliers confondent leurs um ihre Banner; die Grafen und Edlen begrüßen sich, standards; the Counts and nobles greet each other, rangs, en examinant leurs armes et les appréciant. prüfen und loben ihre Waffen usw. Ein vierter Graf zieht examine and admire their weapons, Un quatrième comte vient avec sa suite et s’arrête mit seinem Heergefolge von rechts her ein und stellt sich etc. A fourth Count enters from the right with his au milieu du théâtre. Quand les trompettes bis in die Mitte des Hintergrundes auf. Als die Trompeten followers and stations himself centrally in the du roi retentissent, tous les guerriers se rangent des Königs vernommen werden, eilt alles, sich um die background. On hearing the trumpets of the King sous leurs bannières. Le roi paraît suivi des Banner zu ordnen. Der König mit seinem sächsischen all hasten to range themselves round their banners. seigneurs saxons. Heerbann zieht von links ein. The King with his Saxon forces enters from the left.

ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES Heil König Heinrich! Hail, King Heinrich! Salut à toi ! König Heinrich Heil! King Heinrich, hail! Salut, ô Roi Heinrich ! KÖNIG KING LE ROI Habt Dank, ihr Lieben von Brabant! I thank you, my loving subjects of Brabant! Merci, cher peuple, à vous merci ! Wie fühl ich stolz mein Herz entbrannt, How I would feel my heart swell with pride Ah ! quel orgueil mon cœur éprouve, find ich in jedem deutschen Land to find in every German land quand sur mes pas, partout je trouve so kräftig reichen Heerverband! so many valiant forces! un peuple fort et bien uni ! Nun soll des Reiches Feind sich nahn, Now let our kingdom’s foe draw near Si l’ennemi vers nous s’avance, wir wollen tapfer ihn empfahn: and we will boldly meet him: prêts au combat nous voilà tous. aus seinem öden Ost daher from his Eastern desert he shall never more Mais des déserts de l’est, je pense soll er sich nimmer wagen mehr! dare to venture here! qu’il n’osera marcher vers nous. Für deutsches Land das deutsche Schwert! For German land the German sword! Gardons le sol qui nous vit naître So sei des Reiches Kraft bewährt! Thus may our kingdom’s strength be ensured! et ce pays sera puissant !

ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES Für deutsches Land das deutsche Schwert! For German land the German sword! Gardons le sol qui nous vit naître, So sei des Reiches Kraft bewährt! Thus may our kingdom’s strength be ensured! et ce pays sera puissant ! KÖNIG KING LE ROI Wo weilt nun der, den Gott gesandt Where lingers he whom God sent Je ne vois encore paraître zum Ruhm, zur Größe von Brabant? for the glory and greatness of Brabant? le chef illustre du Brabant.

Ein scheues Gedränge ist entstanden; die vier Edlen A slight stir has occurred; the four Brabantine Un tumulte mêlé d’horreur s’élève ; les quatre bringen auf einer Bahre Friedrichs verhüllte Leiche und nobles bring in Friedrich’s covered body on a bier vassaux apportent sur une civière le corps de setzen sie in der Mitte des Kreises nieder. and put it down in the middle of the stage. Friedrich couvert d’un voile. Ils le déposent au milieu de la scène.

ALLE ALL TOUS Was bringen die? Was tun sie kund? What have they brought? What is their news? Que veulent-ils ? Et quel mystère ! Die Mannen sind’s des Telramund. They are Telramund’s men! De Telramund ce sont les gens. KÖNIG KING LE ROI Wen führt ihr her? Was soll ich schau’n? Whom have you brought here? What must I Qui donc est là ? Pourquoi vous taire ? Mich faßt bei eurem Anblick Grau’n! see? Your look fills me with dread! La crainte vient glacer mes sens.

DIE VIER EDLEN THE FOUR NOBLES LES QUATRE NOBLES So will’s der Schützer von Brabant: Thus wills the Protector of Brabant: C’est du héros l’ordre sévère ; Wer dieser ist, macht er bekannt. he will make known who this is. il vous dira ce qu’il a fait. Elsa, mit einem großen Gefolge von Frauen, tritt auf. Elsa enters, followed by a long train of ladies. Entre Elsa accompagnée d’un nombreux cortège.

ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES Seht! Elsa naht, die Tugendreiche! See! The virtuous Elsa approaches! Ah ! c’est Elsa ! cette âme pure. Wie ist ihr Antlitz trüb und bleiche! How pale and troubled her face is! Mais quelle angoisse la torture ? KÖNIG KING LE ROI Wie muß ich dich so traurig sehn! Why do I see you so sad? Sur un front pur quel deuil paraît ? Will dir so nah die Trennung gehn? Does parting grieve you so? D’un prompt départ c’est le regret. DIE BRABANTER BRABANTINES LES BRABANÇONS Macht Platz dem Helden von Brabant Make way for the hero of Brabant! C’est lui le héros du Brabant !

ALLE MÄNNER ALL THE MEN TOUS LES HOMMES Heil! Heil dem Helden von Brabant! Hail to the hero of Brabant! Gloire à notre chef vaillant ! Lohengrin, ganz so gewaffnet wie im ersten Aufzuge, Lohengrin, in armour exactly as in Act 1, enters Lohengrin, armé comme au premier acte, tritt auf und schreitet feierlich und ernst in den solemnly and sadly, unattended. paraît seul et s’avance lentement. Vordergrund.

KÖNIG KING LE ROI Heil deinem Kommen, teurer Held! Welcome, dear hero! Sois notre guide dans la guerre, Die du so treulich riefst ins Feld, Those whom you so faithfully called to the tous nos vassaux sont déjà prêts ! die harren dein in Streites Lust, field await you, eager for action, Par toi conduits, leur âme fière von dir geführt, des Siegs bewußt. sure of victory with you to lead them. attend d’avance un plein succès.

DIE BRABANTER BRABANTINES LES BRABANÇONS Wir harren dein in Streites Lust, We await you, eager for action, Par toi conduits, notre âme fière von dir geführt, des Siegs bewußt. sure of victory with you to lead us. attend d’avance un plein succès.

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Mein Herr und König, laß dir melden: My lord and King, I must declare Je viens, mon Prince, pour te dire die ich berief, die kühnen Helden, that I may not lead those I summoned, que je voudrais en vain conduire zum Streit sie führen darf ich nicht! these valiant heroes, into battle! ces nobles comtes aux combats. KÖNIG, MÄNNER und FRAUEN KING, MEN and WOMEN LE ROI, LES HOMMES et LES FEMMES Hilf Gott! Heaven preserve us! Grand Dieu ! Welch hartes Wort er spricht! His words fall heavy on our ears! que nous dit-il, hélas !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Als Streitgenoß bin nicht ich hergekommen; I have not come here as your companion in Ce n’est donc plus un chef qu’il faut entendre. als Kläger sei ich jetzt von euch vernommen! arms: behold me now as a plaintiff before you. J’accuse ! car chacun doit tout apprendre. (enthüllt Friedrichs Leiche, von deren Anblick sich alle (He uncovers Friedrich’s body, from the sight (Il découvre le corps de Friedrich. mit Abscheu abwenden; feierlich vor der Leiche) of which all turn away in aversion) Tous se détournent avec horreur.) Zum ersten klage laut ich vor euch allen, Firstly, I appeal aloud to you all Ma plainte, la voilà sans plus attendre, und frag’ um Spruch nach Recht und Fug: and ask your judgment according to right pour la juger soyez d’accord. Da dieser Mann zur Nacht mich überfallen, and law: this man fell upon me by night; Cet homme vint la nuit pour me surprendre. sagt, ob ich ihn mit Recht erschlug? say if I was right to strike him dead? Dites, méritait-il la mort ? KÖNIG und MÄNNER KING and MEN LE ROI et LES HOMMES Wie deine Hand ihn schlug auf Erden, As your hand struck him on earth, Comme tu l’as frappé sur terre, soll dort ihm Gottes Strafe werden! so may God’s punishment be visited on him! que Dieu le frappe en sa colère.

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Zum andren aber sollt ihr Klage hören, Yet another charge I must bring before you Il reste encore une autre plainte à faire ! denn aller Welt nun klag ich laut: and now proclaim to all the world, Devant ce peuple qui m’entend, daß zum Verrat an mir sich ließ betören that the wife whom God gave to me j’accuse ici la femme qui m’est chère das Weib, das Gott mir angetraut! let herself be misled into betraying me. d’avoir trahi son vain serment. KÖNIG und MÄNNER KING and MEN LE ROI et LES HOMMES Elsa! Wie mochte das geschehn? Elsa! How could you commit this wrong? Elsa, comment est-ce possible ? Elsa! Wie konntest du dich so vergehn? Elsa! How could this happen? Peux-tu manquer à ton serment ?

FRAUEN WOMEN LES FEMMES Wehe dir, Elsa! Woe on you, Elsa! Malheur à toi, Elsa !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Ihr hörtet alle, wie sie mir versprochen, You all heard how she promised me N’avez-vous pas entendu sa promesse daß nie sie woll erfragen, wer ich bin? never to ask who I was? Now she has broken de ne jamais demander qui je suis ? Nun hat sie ihren teuren Schwur gebrochen, her solemn oath and given her faith to Mais d’un esprit perfide et plein d’adresse treulosem Rat gab sie ihr Herz dahin! perfidious counsel! To reward the wild elle écouta les dangereux avis ! Zu lohnen ihres Zweifels wildem Fragen, questions of her mistrust let the answer be Du doute puisqu’elle a subi l’empire, sei nun die Antwort länger nicht gespart: kept from her no longer: an enemy’s pressure I je n’ai plus rien à taire maintenant. des Feindes Drängen durft ich sie versagen, withstood now I must disclose my name and Au traître ici je n’ai daigné rien dire. nun muß ich künden wie mein Nam’ und Art. rank. Now mark well whether I need shun the Mais vous, sachez quel est mon nom, mon Jetzt merket wohl, ob ich den Tag muß scheuen! daylight: before the whole world, before King rang ! Voyez par là si je crains la lumière Vor aller Welt, vor König und vor Reich and kingdom I will reveal my secret in all devant le monde entier, devant le roi, enthülle mein Geheimnis ich in Treuen. frankness. Then hear whether I am not as sans feinte je dirai ce saint mystère. So hört, ob ich an Adel euch nicht gleich! noble as any of you! Qui donc est parmi vous plus grand que moi ? KÖNIG und MÄNNER KING and MEN LE ROI et LES HOMMES Welch Unerhörtes muß ich nun erfahren! What wondrous story shall we now hear? Que va-t-il dire ? Et quel est ce mystère ? O könnt er die erzwungne Kunde sich ersparen! O could he spare himself this enforced avowal! Ah ! s’il est en danger, que n’a-t-il pu se taire !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN In fernem Land, unnahbar euren Schritten, In a distant land, unapproachable to your Aux bords lointains dont nul mortel liegt eine Burg, die Monsalvat genannt; steps, lies a castle called Monsalvat; n’approche il est un bourg qu’on nomme ein lichter Tempel stehet dort inmitten, within it stands a gleaming temple Monsalvat, et là s’élève un temple sur la so kostbar, als auf Erden nichts bekannt; whose like for splendour is unknown on earth; roche. Rien n’est au monde égal à son éclat. drin ein Gefäß von wundertät’gem Segen therein is kept as the holiest of treasures Comme le Saint des Saints, avec mystère wird dort als höchstes Heiligtum bewacht: a vessel blessed with miraculous powers: on garde un vase auguste dans ses murs, es ward, daß sein der Menschen reinste pflegen, it was brought down by an angelic host les anges l’ont remis sur cette terre herab von einer Engelschar gebracht; to be tended in purity by men. aux soins pieux des hommes les plus purs. alljährlich naht vom Himmel eine Taube, Each year a dove descends from heaven Une colombe en traversant l’espace um neu zu stärken seine Wunderkraft: to renew its wondrous strength. vient tous les ans lui rendre sa splendeur, es heißt der Gral, und selig reinster Glaube It is called the Grail, and blessed pure faith c’est là le Graal ! Et d’une sainte grâce erteilt durch ihn sich seiner Ritterschaft. is bestowed by it on its votaries. ses chevaliers en lui puisent l’ardeur. Wer nun dem Gral zu dienen ist erkoren, He who is chosen to serve the Grail De le servir quiconque obtient la gloire, den rüstet er mit überirdischer Macht; it arms with supernatural might; s’élève au rang d’un être surhumain, an dem ist jedes Bösen Trug verloren, against him all evil deceit is vain, par lui le juste est sûr de sa victoire, wenn ihn er sieht, weicht dem des Todes Nacht. before him even the darkness of death yields. l’effort du crime expire sous sa main ; Selbst wer von ihm in ferne Land entsendet, Even one sent by it into distant lands, s’il doit partir vers une autre contrée, zum Streiter für der Tugend Recht ernannt, called upon as champion for the cause of pour protéger le droit et la vertu, dem wird nicht seine heil’ge Kraft entwendet, virtue, does not lose its holy power son pouvoir dure et sa force est sacrée bleibt als sein Ritter dort er unerkannt; if he remains there unknown as its knight. tant que de tous il demeure inconnu. so hehrer Art doch ist des Grales Segen, Of so rare a nature is the Grail’s benediction Du Graal pourtant le merveilleux mystère enthüllt muß er des Laien Auge fliehn; that it must be veiled from profane eyes: à l’œil de nul mortel ne doit s’offrir, des Ritters drum sollt Zweifel ihr nicht hegen, you must not then harbour doubts of its chacun de nous subit la loi sévère. erkennt ihr ihn, dann muß er von euch ziehn. knight, and if he is recognised he must leave S’il est connu soudain il doit partir ! Nun hört, wie ich verbot’ner Frage lohne! you. Now hear how I answer the forbidden Eh bien ! je vais parler, puisqu’on l’ordonne : Vom Gral ward ich zu euch daher gesandt: question! I was sent here among you by the le Graal m’envoie et j’ai suivi sa loi. mein Vater Parzival trägt seine Krone, Grail: my father Parzival wears its crown; Mon père, Parzival, tient sa couronne sein Ritter ich – bin Lohengrin genannt. his knight am I, and Lohengrin my name. et Lohengrin, son chevalier, c’est moi.

MÄNNER und FRAUEN MEN and WOMEN LES HOMMES et LES FEMMES Hör ich so seine höchste Art bewähren, As I hear his lofty calling Rien de son rang n’égale la noblesse ! entbrennt mein Aug in heil’gen Wonnezähren. my eyes burn with tears of holy joy. Je sens couler des larmes d’allégresse ! ELSA ELSA ELSA Mir schwankt der Boden! Welche Nacht! The earth is reeling! All is dark! Le sol me manque ! quel effroi ! O Luft! Luft der Unglücksel’gen! Air! Give me air, wretch that I am! À l’aide ! Ah ! Quel poids m’oppresse !

Der Schwan kommt um die On the river the swan is seen arriving with On aperçoit le cygne vordere Flußbiegung herum: the empty boat, in the same way as at qui amène la nacelle. er zieht den leeren Nachen. Lohengrin’s first appearance.

MÄNNER und FRAUEN MEN and WOMEN LES HOMMES et LES FEMMES Der Schwan! Der Schwan! The swan! The swan! Le cygne ! Le cygne ! Seht dort ihn wieder nahn! See it coming back! Il vient ! Voyez ! Der Schwan! Weh, er naht! The swan! Alas, it approaches! Le cygne ! Hélas, il revient ! ELSA ELSA ELSA Entsetzlich! Ha, der Schwan! O horror! The swan! Le cygne ! Jour fatal !

LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Schon sendet nach dem Säumigen der Gral. The Grail has sent for its loitering knight! J’ai trop tardé ! c’est lui ! le messager du Graal ! (Unter der gespanntesten Erwartung der Übrigen tritt (Amid intense suspense from the rest, Lohengrin (Lohengrin s’approche du rivage Lohengrin dem Ufer näher und neigt sich zu dem Schwan, goes towards the bank and bends down to the swan, et contemple le cygne avec tristesse.) ihn wehmütig betrachtend.) gazing at it sadly) Mein lieber Schwan! Beloved swan! Mon cygne aimé, Ach, diese letzte, traur’ge Fahrt, Ah, how gladly would I have spared you combien, hélas ! j’aurais voulu wie gern hätt ich sie dir erspart! this last sad journey! t’épargner ce dernier voyage ! In einem Jahr, wenn deine Zeit A year hence, when your term Au bout d’un an serait venu im Dienst zu Ende sollte gehn, of service would have been at an end, le terme d’un trop long servage, dann, durch des Grales Macht befreit, I would have seen you again, grâce au saint Graal, j’en eus l’espoir, wollt ich dich anders wiedersehn! transformed and freed by the Grail’s might! libre, chacun devait te voir. (Er wendet sich im Ausbruch heftigen Schmerzes in den (He turns back to Elsa in an outburst of (Avec émotion il se retourne vers le fond, Vordergrund zu Elsa zurück.) violent grief) vers Elsa) O Elsa! Nur ein Jahr an deiner Seite O Elsa! Had I but for a year at your side Elsa, pendant un an ma seule envie hätt ich als Zeuge deines Glücks ersehnt! been witness of your happiness! fut de te voir enfin bénir ton sort, Dann kehrte, selig in des Grals Geleite, Then would your brother, whom you believed lors le saint Graal devait rendre dein Bruder wieder, dead, have returned, à la vie ce frère aimé, den du tot gewähnt. safe in the Grail’s keeping. dont tu pleurais la mort. (überreicht Elsa sein Horn, (handing his horn, (donnant à Elsa son cor, sein Schwert und seinen Ring.) sword and ring to Elsa) son épée et son anneau) Kommt er dann heim, wenn ich ihm fern If he returns, though I shall be living far away, Donne-lui donc, im Leben, dies Horn, dies Schwert, you shall give him this horn, si Dieu veut qu’il paraisse, den Ring sollst du ihm geben: this sword, this ring. le cor, le fer, l’anneau que je te laisse. dies Horn soll in Gefahr ihm Hilfe schenken, This horn will bring him aid in danger, Ce cor le peut sauver dans la détresse ; in wildem Kampf dies Schwert ihm Sieg verleiht; in the heat of battle this sword will grant him ce fer rendra partout son bras vainqueur. doch bei dem Ringe soll er mein gedenken, victory:as for the ring, let it remind him of me, Que cet anneau lui rappelle sans cesse der einst auch dich aus Schmach und Not befreit! who once freed you from shame and distress! celui qui vint en aide à ton malheur. Leb wohl! Leb wohl! Leb wohl! mein süßes Weib! Farewell! Farewell, my sweetest wife! Adieu ! ma chère femme, Leb wohl! Farewell! car c’est le Graal qui me réclame. Mir zürnt der Gral, wenn ich noch bleib! The Grail will be wroth if I stay longer! Adieu ! Adieu ! KÖNIG, MÄNNER KING, MEN LE ROI, LES HOMMES und FRAUEN and WOMEN et LES FEMMES Weh! weh! Du edler, holder Mann! Alas! Noble, gracious knight! Ah ! quel chagrin remplit notre âme ! Welch harte Not tust du uns an! What hardship you cause us! Ah ! pour nous tous cruel malheur ! ORTRUD ORTRUD ORTRUD Fahr heim! Fahr heim, du stolzer Helde, Go home! Go home, proud hero, Va-t’en ! va-t’en ! âme orgueilleuse. daß jubelnd ich der Törin melde, and let me joyfully tell your foolish bride Qu’à tous je dise enfin, joyeuse, wer dich gezogen in dem Kahn; who it is that draws your boat! qui te conduit en cet instant. am Kettlein, das ich um ihn wand, From the chains I wound around him Par moi c’est grâce à cette chaîne ersah ich wohl, wer dieser Schwan: I knew full well who this swan was: qu’en cygne fut changé l’enfant ! es ist der Erbe von Brabant! he is the heir of Brabant! C’est lui, le Prince de Brabant !

ALLE ALL TOUS Ha! What! Ah !

ORTRUD ORTRUD ORTRUD (zu Elsa) (to Elsa) (à Elsa) Dank, daß den Ritter du vertrieben! My thanks for driving the knight away! Merci ! Vois donc le cygne qui l’emmène ! Nun gibt der Schwan ihm Heimgeleit: The swan is carrying him homeward: C’est par ta faute qu’il a fui. der Held, wär länger er geblieben, had the hero stayed longer S’il fût resté, j’en suis certaine, den Bruder hätt er auch befreit. he would also have freed your brother! ton frère était sauvé par lui !

ALLE ALL TOUS Abscheulich Weib! Ha, welch Verbrechen Monster of womankind! What a crime you have Ô femme horrible, en ta démence hast du in frechem Hohn bekannt! admitted in your shameless exultation! de quel forfait te vantes-tu ?

ORTRUD ORTRUD ORTRUD Erfahrt, wie sich die Götter rächen, See how the gods take their revenge Voilà quelle est de nos dieux la vengeance ! von deren Huld ihr euch gewandt! for your having turned away from them! Leur culte saint fut par vous méconnu !

Lohengrin sinkt zu einem stummen Gebet auf die Knie. Lohengrin sinks to his knees in silent prayer. All eyes Lohengrin se met à genoux et prie, Aller Blicke richten sich mit gespannter Erwartung auf are fixed on him in breathless anticipation. The white tous les regards sont tournés vers lui. ihn. Die weiße Grals-Taube schwebt über den Nachen dove of the Grail descends and hovers over the boat. On voit la blanche colombe du Graal planer herab. Lohengrin erblickt sie; mit einem dankenden Lohengrin, perceiving it, springs up with a look of grati- au-dessus de la nacelle. Lohengrin délivre Blicke springt er auf und löst dem Schwan die Kette, tude and unfastens the chain from the swan, whereupon alors le cygne de sa chaîne ; le cygne disparaît worauf dieser gleich untertaucht. An seiner Stelle hebt it immediately plunges beneath the water. In its place et l’on voit à sa place le jeune Gottfried. Lohengrin einen schönen Knaben in glänzendem Lohengrin lifts a handsome youth in gleaming silver Silbergewande – Gottfried – aus dem Flusse an das Ufer. garments — Gottfried — from the river on to the bank. LOHENGRIN LOHENGRIN LOHENGRIN Seht da den Herzog von Brabant, Behold the Duke of Brabant! Voyez ! c’est le duc de Brabant. zum Schützer sei er euch ernannt! Let him be proclaimed your leader! Pour chef gardez ce noble enfant !

Ortrud sinkt bei Gottfrieds Anblick mit einem Schrei At the sight of Gottfried, Ortrud sinks down with Ortrud, en voyant Gottfried, a poussé zusammen. Lohengrin springt schnell in den Kahn, den a shriek. Lohengrin quickly springs into the boat, un cri. Lohengrin s’élance vivement dans die Taube an der Kette gefaßt hat und sogleich fortzieht. which the dove has seized by its chain and now la nacelle dont la colombe prend la chaîne Alle betrachten Gottfried mit seligem Erstaunen, die draws away. All watch Gottfried in delighted et qu’elle emmène aussitôt. Tous les nobles Brabanter senken sich huldigend vor ihm auf die Knie. surprise, the Brabantines bowing the knee to him in fléchissent le genou devant Gottfried. homage.

ELSA ELSA ELSA Mein Gatte! Mein Gatte! My husband! My husband! Ah !... Mon époux ! mon époux !

In der Ferne ist Lohengrin sichtbar. Er steht mit Lohengrin is visible in the distance. He is standing Lohengrin apparaît encore dans gesenktem Haupte, traurig auf seinen Schild gelehnt, im with drooping head in the boat, sadly leaning on his le lointain. Tous jettent un cri de douleur. Nachen; bei diesem Anblick bricht alles in einen lauten shield. Elsa slowly sinks lifeless to the ground in Elsa tombe évanouie dans les bras Wehruf aus. Elsa sinkt entseelt in Gottfrieds Armen zu Gottfried’s arms. de Gottfried. Boden.

ALLE ALL TOUS Weh! Alas! Malheur !

translation Lionel Salter © Lionel Salter Library 2012 traduction Charles Nuitter photo Mladen Pikulic

This performance was made possible thanks to the generous support of the American Friends of the Royal Concertgebouw Orchestra, Judith-Ann Corrente and Wim Kooyker. RCO 08004 (SACD) RCO 14004 (2CD) ALSO AVAILABLE FROM RCO LIVE

RCO 17001 (2CD) RCO 16004 (SACD) RCO 16006 (SACD) RCO 16007 (LP) RCO 16008 (Blu-Ray) RCO 16109 (DVD)

RCO 06003 (SACD) RCO 06002 (SACD) Royal Concertgebouw Orchestra AMSTERDAM

Richard Wagner (1813-1883) Sir Mark Elder, conductor Lohengrin (1848) Falk Struckmann, bass

CD 1 (Heinrich der Vogler) 1 Prelude Klaus Florian Vogt, tenor (Lohengrin) 2 - 12 Act 1 Camilla Nylund, soprano 13 - 15 Act 2 (beginning) (Elsa von Brabant) total playing time 75:32 Evgeny Nikitin, baritone (Friedrich von Telramund) CD 2 Katarina Dalayman, soprano (Ortrud) 1 - 13 Act 2 (conclusion) Samuel Youn, baritone (Heerrufer) total playing time 72:37 Netherlands Radio Choir, CD 3 Daniel Reuss, chorus master 1 - 11 Act 3 Chorus of the Dutch National Opera, total playing time 62:36 Ching-Lien Wu, chorus master

Recorded live at the Concertgebouw Amsterdam on 18 and 20 December 2015.

All rights of the producer and the owner of the work reserved. Unauthorized copying, hiring, lending, public performan- ce and broadcasting of this audio recording and other works protected by copyright embedded in this disc are strictly prohibited. Made in The Netherlands. Copyright Koninklijk Concertgebouworkest 2016. rcoamsterdam.com RCO17002 recording co-produced by LC-14237 cd audio can be played on all Multi-ch SURROUND/5.0 standard cd players

Colophon producer & recording engineer Everett Porter | recording assistant Lauran Jurrius | editing Everett Porter, Lauran Jurrius and Karel Bruggeman | recording facility Polyhymnia International | microphones Neumann en Schoeps with Polyhymnia custom electronics | 96 kHz recording with Benchmark AD converters | editing & mixing Merging Technologies Pyramix, monitored on B&W Nautilus speakers | design Atelier René Knip and Olga Scholten, Amsterdam RCO 17002