EsperantoOficiala organo de Universala Esperanto-Asocio (en oficialaj rilatoj kun UN kaj Unesko) 112-a jaro . n-ro 1340 (11) | novembro 2019

Esperanto dum POL’and’ROCK | 228

Nova vento venis en Koreion! | 232 ISSN 0014-0635

Forpasis Ludoviko C. Zaleski-Zamenhof (1925-2019) | 224 Kolofono Esperanto Enhavo Oficiala organo de Universala Esperanto-Asocio (en oficialaj rilatoj kun UN kaj Unesko) Landa agado 221 Fondita en 1905 de Paul Berthelot 219 Renkonte al la Tago de (1881-1910). Establita kiel organo de UEA en 1908 Malferme | Esperanto en la 2760-jara de Hector Hodler (1887-1920). Universala Kongreso Samarkando Orlando E. Raola kaj Humphrey Tonkin Forpasis Ludoviko C. 224 Misio: malfermas la numeron per la artikoloj Zaleski-Zamenhof Kvazaŭ anteno kaptanta la tendencojn, la ardon, "Elane al daŭripova evoluigo: Preparoj Rememore pri Ludoviko la aspirojn de la esperantoj ĉiulande, la revuo C. Zaleski-Zamenhof por la 105-a Universala Kongreso de Es­ Esperanto prezentu aktualan, interesan, inspiran peranto en Montrealo" kaj "Montrealo: Eventoj 226 bildon pri la agado kaj strategio de UEA kaj pri la Novstila pritrakto de la kongresa temo!" Freŝa vento blovas evoluo de Esperanto en monda skalo. en Kroatio Afriko brilas 230 Instituto Zamenhof: eko de la lernojaro 2019–2020 Redaktoroj: Dmitrij Ŝevĉenko, Anna Striganova 222 UEA Korektisto: Rob Moerbeek Instruista trejnado en 231 Almenaŭ 750 NRO-oj Adreso de la Redakcio: Poznano – kiel plu? en Ĝenevo Katalin Kováts, kursgvidanto el Neder­ Revuo Esperanto Eventoj 233 Universala Esperanto-Asocio lando, rakontas pri la nuna stato de In­ Ekspozicio “Leteroj de la Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ struistaj trejnadoj en la Adam Mickie­ ­ mondo” Rotterdam, Nederlando wicz-Universitato en Poznano, Pollando.­ tel.: +31 10 436 1044 Landa agado 234 faks.: +31 10 436 1751 Negrande sed http://revuoesperanto.org promesplene [email protected] 228 Lingvo Nia alfabeto Aperas: en ĉiu monato krom aŭgusto. Esperanto dum POL’and’ROCK Recenzo Legata en 120 landoj. Transformado de Laborteamo por Mult­ 235 Voĉlegata por vidhandikapitoj. Manlibreto por kultura Vilaĝo Esperanto dum POL’and’ kompreno de la realo Abonprezo: varias laŭlande; ROCK – atendado de novaj aktivuloj, informiĝu ĉe via landa asocio aŭ ĉe la CO. Esperanta klasikaĵo pri 236 Unuopa ekzemplero kostas EUR 4,00. freŝaj ideoj, novaj monfontoj… homa lingvo Ĝenerala Direktoro: Martin Schäffer Laste Aperis 237 Alvoko al partopreno 238 232 en la 71-a okazigo de la Nova vento venis en Koreion! Belartaj Konkursoj de Anonctarifo (EUR): Inhye Gim priskribas siajn impresojn pri UEA en 2020 1 p. 1000, 1/2 p. 550, 1/4 p. 300, la 51-a Korea Kongreso de Esperanto, Furoraĵoj de la kongresa 239 1/8 p. 165, 1/16 p. 90. kiu okazis en la urbo Jinju. libroservo en Lahtio Movada rabato 50%. Oficiala Informilo Anoncoj sur ekstera kovrilo kostas duoble. Rabato por tuja ripeto 20%. Anoncetoj: 2€ por ĉiu vorto (oni ĉiam fakturas minimume €20,00). Mendu ĉe la CO.

Transpagaj informoj: Prezidanto: D-ro Duncan Charters Ĝenerala Sekretario: S-ro Aleks Kadar Membro: D-ro So Jinsu (Azio, Oceanio, Informado Banko: ING, Postbus 1800, NL-1000 BV Amsterdam (Kunordigo, Strategio, Instruado, Rilatoj (Administrado, Ĝemelaj Urboj, kaj Amikoj de Esperanto) kun ILEI) Esperanto-Centroj, Eŭropo, Revuo Mapo-gu Tojeong-ro 158, Hangang Bamseom Bankokonto: IBAN: NL72 INGB 0000 3789 64, PO Box 100, Elsah, IL 62028, Usono Esperanto) Xi Apt. 102-2401, Seoul 04080 Koreio Tel. +1 618 374 5252 197 rue de Lourmel Tel. +82-10-8898-1818 BIC/SWIFT: INGBNL2A [email protected] FR-75015 Paris, Francio [email protected] Poŝtel. +33 6 86 58 00 20 (Universala Esperanto-Asocio en Vicprezidanto: S-ro Fernando Jorge [email protected] Membro: D-ro Amri Wandel (Scienca kaj Faka Rotterdam, Nederlando) Pedrosa Maia Jr. (Centra Oficejo, Statuta Agado, Meza Oriento kaj Norda Afriko, IKU)

de Universala Esperanto-Asocio Reformo, Eksteraj Rilatoj [krom Unesko], Membro: D-ro Orlando E. Raola 767 Makabim, 7179901 Modiin, Israelo PayPal: [email protected] Ameriko, Rilatoj kun TEJO, Rilatoj kun (Kulturo, Kongresoj, Biblioteko, Membro-Organizoj) Tel. +972-54-454-8712 Eldonado, Esploro kaj [email protected] R. Andrade Pertence 42/503 Rio de Janeiro Dokumentado, Terminologio) RJ Brazilo 22220-010 975 S Eliseo Drive, apt. 10, Greenbrae, Observantoj de TEJO: Tel. +55 21 967767084 CA 94904, Usono S-ro Abel Johannes Kiefte kaj s-ino Tran Thi [email protected] Tel. +1-707-527-4660 Hoan (Ĝojo) Adreso de la Centra Oficejo de UEA: Vicprezidanto: S-ro Trezoro Huang Yinbao [email protected] Observanto de ILEI: Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ (Financoj, Unesko) Membro: Esperanto-Centro Ora Ponto S-ro Jérémie Sabiyumva (Afriko, S-ino Mirejo Grosjean Rotterdam, Nederlando. Jingchuan-Xian, Jinqiao Guoji, 744300 Aktivula Maturigo) BP 170 Rumonge, Burundo tel.: faks.: Pingliang, Ĉinio +31-10-436-1044 +31-10-436-1751 Poŝtel. +86-18893316800 Tel. +257 79218342 / 69066457 Pli detale ĉe: [email protected] www.uea.org Estraro [email protected] [email protected] http://www.uea.org/asocio/estraro

218 1340(11) Novembro 2019 Esperanto Malferme | Universala Kongreso

Elane al daŭripova evoluigo: Preparoj por la 105-a Universala Kongreso de Esperanto en Montrealo

Orlando E. Raola, Celoj por Daŭripova Evoluigo, tradukita teresiĝas pri vivipova estonteco por la Estrarano de UEA jam al Esperanto, estas bonega gvidi­ planedo Tero. Ĉu temas nur pri “faka lo, malgraŭ tio, ke la lingva problemo agado”? Ne, tiu ĉi problemo tuŝas ĉi­ En aŭgusto 2020, esperantistoj el ne estas rekte menciita inter tiuj celoj. ujn fakojn kaj tavolojn de la socio. Ĉu ĉiuj anguloj de la terglobo kunfluos al Nia movado, kiu deklaras sin neŭtrala temas pri politika aŭ sociekonomia Montrealo, en la provinco Kebekio, Ka­­- rilate al sociaj kaj politikaj problemoj, afe­ro? Ne. Senrigarde de via politika nado, por okazigi la 105-an Univer­ ­ ankaŭ deklaras samartikole en sia vid­punkto kaj de via ekonomia aŭ so­ salan Kongreson de Esperanto. La Lo­ Statuto, ke “Bonaj internaciaj rilatoj kaj cia pensmaniero, vi estos same tuŝi­ ­ta ka Kongresa Komitato profunde kaj la respekto de la homaj rajtoj, tiaj, ki­ de la aliigo de la klimato sur la pla­ sin­dediĉe laboras jam de antaŭ pli ol aj ili estas difinitaj en la Universala nedo. Temas pri vere “neŭtrala kaj in­- jaro por sukcesigi la eventon, neniam Deklaracio de la Homaj Rajtoj kaj aliaj ternacia fenomeno”. Oni ankaŭ po­ antaŭe okazintan en orienta Kanado internacie rekonataj instrumentoj, es- vus sin demandi, kial nun, kial ni ne kaj nur la duan fojon en orienta Norda ­tas por la laboro de UEA esencaj kon­ engaĝiĝis antaŭe? Mi povus respondi, Ameriko. Ĉiam indas rememori, ke diĉoj.” Laŭ mia interpreto, oni ne be­ ĉar nur lastatempe akumuliĝis sufiĉe last­afoje, kiam la kongreso venis al tiu zonas ŝanĝi aŭ aldoni ion ajn al la da scienca evidenteco pri la pritraktataj mondoparto, L. L. Zamenhof mem par-­ Statuto por kompreni, ke la strebado problemoj, ĝi estas vera problemo de la ­­toprenis. Multe ŝanĝiĝis la mondo ek­ al bonaj internaciaj rilatoj kaj al res­ nuntempo, kiu tute ne ekzistis aŭ estis de la kongreso en Vaŝingtono, Uso­ pektado al la homaj rajtoj pravigas sufiĉe malgrava en pasintaj tempoj.” no, en 1910, sed ne tiom ŝanĝiĝis la sen­dube engaĝiĝon en la nuntempaj Pro ĉio ĉi, ni povas nur admire­ emo de esperantistoj labori cele al pli streboj malpliigi la elĵetadon de kar­ festi la iniciaton de la Loka Kong­re­­sa bona vivo, al daŭra kaj signifoplena bona dioksido al la atmosfero, apliki Komitato en Montrealo oka­zi­gi kong- mon­da paco, bazita sur reciproka in­ la principojn de malpliiĝo de uzo, de reson konsciante la celojn de daŭ­ripo­ terkompreno internacilingva. reuzado, de recikligado de materialoj va evoluigo, kun la emo minimumigi­ Enirante la trian jardekon de la kaj produktoj, ĉiuj el ili kondukantaj la median detruon kaŭzatan de vojaĝa­ dudekunua jarcento, la homa­ro al­ al malpliigoj de la homaj efikoj sur la do, paperkonsumado,­ nutrado ktp. Ne fron­tas problemojn novajn kaj malno-­ klimaton de la planedo kaj konservado­ temis pri surprizo. La urbo Montrealo vajn, sed iom post iom, kunor­digan­ de nerenovigeblaj rimedoj al pli sana­ estas ja pioniro inter la grandaj urboj te strebojn pere de Unuiĝintaj Na­ci­oj kaj pleniga vivo por la teranoj. de la mondo en tiuj ĉi agadoj. Kiam kaj aliaj interregistaraj kaj inter­na­ Kiel mi mem iam skribis sur la okaze de la Tutamerika Kongreso de ciaj organizaĵoj, registaroj kaj po­po­loj, paĝoj de Usona Esperantisto: “… oni Esperanto (TAKE) en 2008 mi vizitis engaĝiĝas en la solvadon de tiuj pro­ po­vas facile trovi rektan konekton in­ Montrealon la unuan fojon, la emo al blemoj. La sukceso en tia entrepreno ter la celoj de esperantistoj kaj la celoj konservado kaj purigo estis impresa certe decidos ĉu la estontaj­ generacioj de la movado por klimata justeco. Ni eĉ tiam. La kongresa programo inklu­ povos loĝi kaj ĝui la planedon same povas proponi alternativan vojon por dis ekskurson al la recikligejo de la ru­ kiel ni faras ĝis nun. La dokumento komunikiĝo inter ĉiuj homoj, kiuj in­ baĵo produktata de la urbo, kaj por ĉiuj 219 Esperanto 1340(11) Novembro 2019 kaj lokaj aranĝoj. En estonta artikolo sur tiuj ĉi paĝoj, ni detalos la di­ver­- sajn novigojn enkondukotajn en la Mont­reala kongreso surbaze de la men­­ciita dokumento. Kiam vi plenigos vian aliĝilon por la kongreso, notu ke eblas ek­pa­ ŝi por mildigi la negativajn efikojn de lon­ga aera transportado. La pro­po­­na­ taj vojoj estos okazigi arbo­plan­tadon dum la kongresa semajno ne tro for de la kongresejo kaj ankaŭ trans­doni la kolektitajn rimedojn al unu el la pluraj projektoj, kiuj tutmonde labo­ ­ras por resanigo kaj malpliigo de la damaĝo al la planeda atmosfero kaj na­tura partoprenintoj tio estis atentoveka mo- kretaj paŝoj entreprenendaj por mi­­ medio. ­­mento, kiu profundigis nian konsci­ ­on nimumigi la ekologian spuron de la Fine, se vi pensas ke la problemoj pri la aferoj rilataj al media konservado aranĝo. Kunlabore kun Suzanne Roy, de la mondo estas tro grandaj kaj ke kaj al kreiva solvo de vere premaj pro­ mi sukcesis esperantigi la ĉefajn gvid­ la fortoj kaj efikoj de la esperantistoj, blemoj en la urbegoj de la mondo. liniojn; ja la nivelo de detaloj en tiu do­ aŭ, eĉ malpli, de la kongresontaj es­ Por la LKK-anoj ne estis malfacile kumento estas rimarkinda, kaj ni emis perantistoj estos tro malgrandaj, me­ trovi apogon de la urbaj aŭtoritatoj kaj krei propran esperantlingvan ma­te- moru la rimarkindajn agojn kaj vor­tojn eĉ gvidadon por la sukcesa organizado rialon,­ uzeblan ankaŭ por estontaj ren­ de la sveda 16-jarulino Greta Thun­ de la evento laŭ la principoj de daŭri­ ­ kontiĝoj. Tiu ĉi kongreso estu la pioniro berg, hodiaŭ konata tutmonde, ĉar ŝi poveco. Unu el la grandaj uni­ver­si­ta- rilate al nova sinteno en nia asocio kaj diris: “Neniu estas tro malgranda por toj de la urbo disponigas al ĉiuj in­te­ movado, sinteno kiu espereble disvas-­ esti ŝanĝopova”. Ni ĝoje elanu al verda resatoj ege detalan gvidilon pri la kon­­ tiĝos al niaj multaj internaciaj, landaj­ kongreso en Montrealo!

Montrealo: Novstila pritrakto de la kongresa temo!

Humphrey Tonkin la paca solvo de internaciaj disputoj, eĉ eĉ se malperfekte, kreas reton de juraj se la nivelo de lojaleco al ĝiaj princi­poj garantioj kaj kondutoj. variis tra la jaroj kaj de lando al lando. Kiel plibonigi tiun sistemon? Kiel La jaro 2020 markos la 75-an dat­ Militoj ja okazis, malsato kaj malsano­ interpreti ĝiajn sukcesojn kaj malsuk- revenon de unu el la plej grandaj di- abundis, la bazaj homaj rajtoj es­tis of­ cesojn? Kiel pli efike labori por ĝiaj plomatiaj atingoj de la moderna mon- te neglektataj. Sed la strukturoj de UN idealoj en epoko kiam la militpotenco do – la fondo de Unuiĝintaj Nacioj. ebligis mildigon de tiuj plagoj: UN kaj la minacoj al la natura ĉirkaŭaĵo Tiu tutmonda interkonsento metis la respondis kaj respondas al naturaj kaj povus facile nuligi la ekziston de ni fundamenton por (laŭ la vortoj de la home kreitaj katastrofoj, nutras mult­­ kaj nia planedo? Ĉarto de UN) “savi estontajn generaci- loke la malsatantojn, faras sian eb­ ojn de la plago de milito”, “rekonfirmi lon helpi la rifuĝintojn. Ĝi konservas Kaj kiel pridiskuti tion, kiam la nian kredon je la fundamentaj homaj antikvaĵojn, antaŭenigas sciencon, eb­ jaro 2020 markas alian datrevenon – rajtoj”, “krei kondiĉojn necesajn por la ligas klerigon al knabinoj kaj knaboj, tiun de la plej horora elmontro de la konservo de justeco” kaj “antaŭenigi ordigas komunikilojn, konservas la pa-­ homa kapablo, nome la 75-an datre- socian­ progreson kaj pli altan vivnive- con en malpacaj regionoj. venon de la bomboj sur Hiroŝima kaj lon en pli granda libereco”. Inter ĝiaj plej brilaj atingoj estis la Nagasaki? Rerigardante al tiuj 75 jaroj, oni Universala Deklaracio de Homaj Raj- La temo de la Universala Kong- vidas malegalan panoramon. Unui­ toj de 1948 – sed tiu estas nur unu el reso en Montrealo estos ĝuste tiu dat­ ĝin­taj Nacioj almenaŭ donis lokon por multaj internaciaj interkonsentoj kiuj, reveno de la fondiĝo de Unuiĝintaj 220 1340(11) Novembro 2019 Esperanto Nacioj, kiu formale okazis la 24- vin en diskutadon pri la estonteco de nia fare de Unesko en 1954 en Montevi- an de oktobro 1945 – dekon da semaj- planedo en la kunteksto de Unuiĝintaj deo, konfirmita en pli firma rekono en noj post la Hiroŝima katastrofo de la Nacioj. Mi mem gvidos tiun grupon; Sofio en 1985; tra la daŭra kaj sistema 6-a de aŭgusto. miaj kolegoj reprezentos ĉiujn genera- reprezentado de UEA en la laboro de ciojn. La altkvalita aranĝo de la salonoj UN ankoraŭ hodiaŭ. La ĉi-supra klarigo estas alvoko de la kongresejo faciligos la organiza- al esperantistoj ĉie en la mondo veni Ni festu kaj pridiskutu la pasin- don de formalaj kaj neformalaj grupaj al Montrealo por partopreni en serio- tecon kaj estontecon de internacia diskutoj kaj interŝanĝoj de ideoj. za diskuto pri serioza kaj vivkonfirma ordo. ideo – la ideo de internacia kunlaboro UEA havas longan kaj signifan historion­­ de kunlaboro kun UN – ekde Venu, do, al Montrealo! multflanka en etoso libera, malferma Atendu ankaŭ abundon kaj interkompreniĝa. la enmeto de la homaj rilatoj kiel “ne- cesa kondiĉo” por nia laboro en nian de festado, de gajo, de ridado kaj Ni kunmetis teamon de dekduo statuton jam en 1947; tra la prezento de miro, en tiu ĉi kosmopolita kaj da volontuloj kiuj venos al Montrealo de la petskribo de UEA al UN en Lake vivoplena urbo. por klarigi pri UN kaj ĉefe por engaĝi Success en 1950; tra la formala rekono Jes ja: Venu ankaŭ vi!

Renkonte al la Tago de Esperanto en Landa agado la 2760-jara Samarkando

eldoni specialan­ tiuteman ilustritan Anatolij Ionesov bro­ŝuron. Menciindas,­ ke la unua Es­ perantista Societo estis fondita en Taŝ­ En Samarkando oni omaĝis al la kento en 1909. 110-jariĝo de la Esperanto-movado en Se iu(j) el la legantoj de Esperanto Uzbekio. Julie 2019 sojle de la Tago de disponas pri iuj ajn datumoj/fotoj/kon­ Esperanto samarkandaj esperantistoj siloj/sugestoj ks., rilate al la historio publikigis serion de grandampleksaj de Esperanto en Centra Azio, bonvolu gazetartikoloj sub la titolo “Kulturo no­ sci­igi pri tio la aŭtorojn de la aperonta mata Esperanto” kaj “Esperanto en Uz-­­ to-ak­tivulo Anatolij Ionesov kaj la broŝuro: [email protected]. La nomoj bekio: historio kaj nuntempo”. La sciencisto-kulturologo Prof. D-ro Vla­ de ĉiuj kontribuintoj estos danke men­ ma­terialojn aŭtoris la loka Esperan­ ­ di­mir Ionesov.­ Estas planate pretigi kaj ciitaj en la volumeto.

Al justa lingvopolitiko en Azio / Towards Equitable Language Policy in Asia / Azia ni okeru kouseina gengoseisaku ni mukete. Aktoj de la 5-a Nitobe-Simpozio de Internaciaj Organizaĵoj, Tokio, 2007. Red. Goro Christoph Kimura kaj Naoko Yoshida. Tokio: European Institute, Sophia University / JEI, 2008. 219p. 26cm. Trilingva: Esperanto, angla, japana. € 7,50

Al nova internacia lingva ordo / Towards a New International Language Order / Maixiang guoji yuyan xin zhixu. Aktoj de la 3-a Nitobe- Simpozio de Internaciaj Organizaĵoj, Pekino, 25-26 VII 2004. Red. Lee Chong- Yeong kaj Liu Haitao. Rotterdam, UEA, 2004. 239p. 24cm. Trilingva: Esperanto, angla, ĉina. € 7,50

Al lingva demokratio / Towards Linguistic Democracy / Vers la démocratie linguistique. Aktoj de la Nitobe-Simpozio de Internaciaj Organizaĵoj, Prago, 20-23 VII 1996. Red. Mark Fettes kaj Suzanne Bolduc. Rotterdam, UEA, 1998. 212p. 24cm. Trilingva: Esperanto, angla, franca. € 7,50

221 Esperanto 1340(11) Novembro 2019 Eventoj Instruista trejnado en Poznano – kiel plu?

Katalin Kováts, Esperanto-instruistoj okazis en la Adam foje unusemajna intensa surloka pro­ kursgvidanto, Nederlando Mickiewicz-Universitato en Po­zna­no, gramo, kiun kompletigas inter-sesia Pollando, kie jam 7 fojojn estis lan­ reta laboro. La kvaliton kaj estontecon de iu ĉitaj 3-jaraj postdiplomaj studoj pri in­ La metodikan programon gvidis so­cio multe difinas ĝiaj eduksistemo, terlingvistiko. Kadre de tiu pro­gra­mo, d-ino Katalin Kováts (NL), redaktoro nivelo de instruado kaj klerigado, sek­ en la lasta studjaro la studentoj speci­ ­- de edukado.net, kaj kontribuis ankaŭ ve ankaŭ la profesieco de la tiukampe aliĝas pri iu fako, unu el ili estas me­ prof. d-ino Ilona Koutny (PL), gvidan­ agantaj pedagogoj. todologio. to de la Interlingvistikaj Studoj. Konci­­ Nia movado ne havas propran zan kurson pri movadhistorio prezentis­ eduk­ministerion, nek unuecan eduk­ Alek­ sander­ Korĵenkov (RU), krome la sistemon. La lernado de la lingvo oka­­ kurso pri nuntempa literaturo de Ist­ván zas plejparte aŭtodidakte, aŭ Es­pe­ Ertl (LU) de la interlingvistikaj studoj­ ranton plej ofte instruas entuziasmuloj­ estis malfermita por ĉiuj sen lingvoinstrua diplomo, sen spertoj Kompare kun la fulmtrejnadoj, ki­ kaj kelkfoje sen bona lingvonivelo. ujn oni kutimas organizi en la movado, En bonaj okazoj la instruantoj iam ekz. dum kongresoj, la unujaraj studoj sekvis kelktagajn fulmkursojn pri me­ Ĝenaj vortparoj vere provizas la studantojn per amplek­ todiko kaj akiris atestilon pri ka­pa­bloj saj scioj. Krom la akiro de teoriaj konoj, instrui Esperanton. Tamen, plej ofte la Por ke el la programo de specialiĝo la kursanoj travivas ankaŭ praktikajn instruantoj estas amatoroj. kiel eble plej multaj homoj povu profiti, ekzercojn kaj aktivaĵojn, por ke ili mem Tre laŭdendas ĉies klopodo dis­ jam tradicie, kun la helpo de ILEI povu sperti, kion signifas lerni novan vastigi Esperanton, akiri novajn ler­ kaj edukado.net, oni akceptas ankaŭ lingvon. nantojn. Eĉ pli laŭdendas, kiam oni partoprenantojn por unujara formado. konscias­ pri la neceso de profesieco Ili sekvas la universitatan programon an­kaŭ tiukampe, kiam individuoj in­ pri metodiko kaj havas eblon ĉeesti vestas tempon, energion kaj monon seminariojn de la universitata grupo. per­fektiĝi kaj studi, kiam landaj aŭ Fine de septembro 2019 denove re­gionaj asocioj ebligas al siaj elektitoj estis okazo por kunstudado. El la 10 spertiĝi. studentoj de la Interlingvistikaj Studoj Ni devas konscii pri tio, ke eĉ se 5 elektis specialiĝi pri instruado de ekzistas bezono je tio, en malmultaj Esperanto kaj al ilia grupo aliĝis ĉi- lokoj ekzistas ankaŭ la eblo je altnivela, foje 12 personoj el 6 landoj (Meksiko, institucia studo de Esperanto kaj ties Pollando, Italio, Francio, Germanio kaj arto instrui ĝin. Danio). En la riĉa gamo de teorio pri ling­ En la lastaj dudek jaroj la plej Tiel kun 17 personoj startis la unu­ voinstruado oni havis super­rigardon altnivela kaj kompleksa formado de jara metodika kurso, konsistanta el du­ pri la instrumetodoj, psikolo­giaj fak- ­toroj de la lernado, klasifiko kaj el­pro­ vado de diversaj ekzercotipoj, kom­ pilado de instruprogramoj, instru­pla­ noj, kaj pri instruado de leksiko. La partoprenantoj lernis pri la evoluigo de lingvokapabloj kaj ilia taksado kadre de la KER-sistemo. Grandan intereson­ havis la foiro de Esperanto-lerniloj. In­ter plurdekoj da lerniloj la kursanoj ser­ĉis la plej bonajn ilojn por instrui Esperanton, kaj kun akraj kritikoj ili flankenŝovis la malpli valorajn, eĉ se tiuj estis verkitaj de konataj aŭ­to­roj. Oni traktis ne nur la klasikajn lernolib- rojn, sed okupiĝis ankaŭ pri modernaj­ lerniloj, kiel poŝtelefonaj kaj kom­pu­ Hotelo: improvizata rolludo laŭ la situaci-komunika metodo tilaj programoj kaj retkursoj. 222 1340(11) Novembro 2019 Esperanto Laŭ la spertoj de la pasintaj grupoj,­­ la finintoj de la formado pli konscie­­ ek- agas en sia regiono, ekinstruas­ Espe­ ranton kun fakaj konoj, kunlaboras en internaciaj projektoj, mem komencas trejni instruistojn, ver­kas ekzercojn, eĉ lernilojn, kunagadas en la organizado de KER-ekzamenoj, fondas Esperanto- grupon, lingvan kafejon en sia urbo, kaj ricevas invitojn por instruado de Es­ peranto-centroj kaj aranĝoj. La instruantoj de la metodika programo atentas pri la “laborigo” de la kursfinintoj, donas al ili pliajn tas­ kojn, atentigas pri ili asociojn kaj ins­ tancojn, kiuj povus utiligi la laboron de la freŝdiplomitoj. Plurfoje okazis, ke la studentoj pli­ profundigis siajn sciojn en la 100-leciona­ reta trejnado RITE, sed okazis jam an­ kaŭ tio, ke el “unujara studento” fari­- ĝis “tri-jara”, ĉar la personoj post la bonaj spertoj ekstudis en la tri­ja­ra pro­ gramo de la postdiplomaj Inter­ling­ vistikaj Studoj de UAM. Multe valoras ankaŭ la dumstu­ daj amikecoj inter la studentoj, la ebloj ekkoni aliajn kulturojn kaj morojn. La kontaktoj plu restos post la studoj kaj Neeviteblis la detala analizo de nur ekkonis la retejon, sed ekde la ebligas internaciajn kunagadojn, ko­ edukado.net, kie la instruantoj de Espe- ko­menco de la studoj fariĝos aktivaj mu­najn planojn kaj ilian realigon. ­ranto povas trovi riĉan helpon por sia uzan­toj de la paĝaro. Iliaj plej bonaj La estonteco de la profesia kaj laboro: detalan prezenton kaj spe­ci- hejm­taskoj eĉ aperos en la kolekto de in­s­titucia instruista trejnado kaj de menojn de ĉ. 600 lerniloj, 800 uz­pre­ edukado.net kaj ilin povos uzi aliaj ko­ la unikaj interlingvistikaj studoj de­ tajn ekzercojn kun solvoj kaj kla­­rigoj, legoj dise en la mondo. pen­das de la loka situacio (reformo kolekton de edukcelaj filmoj,­ kores­ La postulata lingvonivelo de la de supera instruado en Pollando), kaj pondan servon, kolek­ton de artikoloj, kursanoj estis minimume B2 (laŭ la an­kaŭ de Esperantio. Se vi volas pro­ forumon por spertin­ ­ter­ŝanĝoj, ankaŭ KER-sistemo), sed ĉiu el ili devos atin­- fesiiĝi en instruado de Esperanto aŭ klerigajn prog­ramojn pri diversaj te­ gi la nivelon C1 ĝis la fino de la studoj. en esperantologio/interlingvistiko, ti­ moj kaj la lernigan ludon RISKO. Por plenumi tiun preten­don la par­to­ am jam nun pripensu la aliĝon al la prenantoj uzos la programon Ekparo­ ebla grupo en 2021-24 kaj instruista Foiro de lerniloj lu!, kie la spertaj (kiel „onkloj”) subte­ trejnado 2023-24. nas en la studoj la malpli spertajn, kiuj fariĝis nevoj de Ekparolu! Cetere, ĉar la Seminario kun estonteco estas lernado kaj instruado prof. d-ino Koutny pere de la reto, al la trejnprogramo apar­tenas ankaŭ tiutipa spertigo. La partoprenantoj de la progra­ mo en februaro 2020 daŭrigos siajn ĉeestajn studojn kaj ekzameniĝos en septembro 2020, prezentante model­ ­ lecionojn, ekzameniĝante pri metodo­ ­ logio, gramatiko, kulturo kaj mo­vad­ historio. La estontaj instruistoj de­vas verki ankaŭ finlaboraĵon kaj antaŭ ko­ Ĉar la kursanoj inter la sesioj re­ misiono defendi ĝin. La dokumentoj te daŭrigos siajn studojn en la mal­ de la pasintaj kursoj konsulteblas en longigita versio de la Reta Instruista la Dokumentujo aŭ en la sekcio “Dip­ Trejnado ĉe Edukado.net (RITE), ili ne lomlaboraĵoj” de edukado.net. 223 Esperanto 1340(11) Novembro 2019 Forpasis Ludoviko C. Zaleski-Zamenhof Rememore pri Ludoviko C. Zaleski-Zamenhof

Roman Dobrzyński infanaĝe kelkfoje feriis kun siaj ge­ pat­roj. Estis kroma motivo; prok­si­me Kun la nepo de la kreinto de Es­ situas la vilaĝo Veisejai, kie la ju­na peranto mi konatiĝis en la jaro 1987 Ludoviko Zamenhof unuafoje prak­ti­ dum la 72-a Universala Kongreso de kis sian kuracistan profesion kaj sam­ Esperanto, okazigita en Varsovio por tempe finpretigis la „unuan lib­ron”. soleni la centjaran jubileon de la ling­ La vizito al Veisejai sendube instigis vo internacia. Poste ni plurfoje ren­ d-ron L.C. Zaleski-Zamenhof paroli kon­tiĝis, ĉar d-ro Zaleski-Zamenhof pri sia biografio. Mi demandis, kion li de tempo al tempo vizitis Varsovion kon­sideras sia plej granda vivsukceso, pro siaj profesiaj taskoj. En la jaro 1992 kaj li respondis ŝerce: Tion, ke mi estas invitis nin eksprezidanto de la po­la samtempe avo kaj nepo; la avo en mia pro­ parlamento, Roman Malinowski, kiu – pra familio kaj la nepo en la esperantista granda rondo familia. La interparolo ko­­menciĝinta en Litovio daŭris ok ja­ rojn. Tio ne estis kutima intervjuo. Ni babilis pri diversaj temoj. Mi notis Louis-Christophe Zaleski-Zamenhof faktojn, datojn, nomojn, anekdotojn, (la unua de la dekstro) kun familio ki­­uj ŝajnis al mi interesaj. Kelkfoje ni vo­jaĝis kune, partoprenis aranĝojn, Zamenhof-strato estis klarigebla per dum kiuj d-ro Zaleski-Zamenhof pa­ tio, ke ĝi montriĝis dokumento pri la rolis publike, aŭ private en amikaj ron­ ne­konata sorto de la familio Za­men­- doj. Ankaŭ tio estis por mi notinda. hof dum la dua mondmilito. L.C. Za­ Surbaze de tiel kolektita materialo, ri­- leski-Zamenhof la unuan fojon mal­ ĉigita per propraj observoj kaj scio, kovris gravajn faktojn kaj korektis ko­­menciĝis la verkado de libro en la mis­informojn, mitojn aŭ falsajn elpen­ ­ pola lingvo. Ludoviko C. Zaleski-Za­ saĵojn pri tiu ĉi temo. menhof, konata en Esperantujo kiel la En la jaro 2014 Esperanto estis nepo de la kreinto de la lingvo interna­- enskribita en la Pollandan Liston de Ludoviko Zamenhof, la Nepo, cia, estis en si mem eminenta Zamen­ ­ Nemateriaj­ Kulturaj Heredaĵoj. Tiu ĉi 1935, Romo hofo: inĝeniero, konstruanto de ar­te­ sen­precedenca ŝtata ago anticipis la re- faritaj insuloj, intelektulo, humanis­ ­­ ­komendon de Unesko celebri en la kiel honora protektanto de la jubi­lea to kaj samtempe ĉarma, humurplena kongreso – multe kontribuis al ĝia per­sono. La verkado okazis peco post suk­ceso. Li akceptis nin en sia hejmo peco; ĉiujn partojn Zaleski-Zamenhof kaj montris ĵus eldonitan libron, kiu persone aprobis. dokumentis lian rolon en eventoj de la La bona akcepto de tiu ĉi pol­ tiama bunta periodo de politikaj trans­ ling­va unua biografio pri la nepo de formiĝoj. Dum la nepo foliumis la lib­- Zamenhof tentis reverki ĝin en Espe­ ron, la dommastro instigis lin pris­ ranton. Ĝi aperis en Litovio s.t. La Za­ kribi­ sian vivon, ĉar nur en la duobla menhof-strato, kaj estis lanĉita dum la nomo Zaleski-Zamenhof kumuliĝas Universala Kongreso de Espe­ranto ti­om da travivaĵoj, ke ili sufiĉus por en Gotenburgo (Svedio, 2003). La kel­kaj biografioj. Sed la nepo de Lu­ lanĉon ĉeestis la protagonisto de la doviko Zamenhof refutis tiun ĉi ide­ verko mem. Surprize por mi oni ko­ on. Li ne volis tuŝi la traŭmatojn de la mencis ĝin traduki el Esperanto en milita tempo. Tamen dum nia sekva diversajn lingvojn. Unue ĝi aperis en renkontiĝo en Varsovio li menciis, ke la litova, poste japana, portugala, kro­ eble estus utile, se liaj vivospertoj ne ata, slovena, slovaka, ĉeĥa, estona, restus kaŝitaj. hungara,­ franca, itala, germana kaj his­­- Aŭtune 1993 ni kunveturis al la pana lingvoj. Baldaŭ aperos la ĉina Sur ruinaĵoj de la Zamenhof-domo, litova kuracloko Druskininkai, kie li versio. La spontana tradukado de La 14.04.1946 224 1340(11) Novembro 2019 Esperanto D-ro Louis Christophe Zaleski- Zamenhof Birthe Lapenna

D-ro Louis Christophe Zaleski- Za­­­menhof estis bonega amiko de mi kaj mia edzo, Ivo Lapenna, kiu be­ daŭ­rinde forpasis jam la 15-an de de­cembro 1987 dum nia kristnaska En Bona Espero res­tado ĉe mia patro, Peter Zacho, en Ko­penhago.

ja­­ro 2017 la centan datrevenon de la sed fariĝis konstruinĝeniero kaj atingis morto­ de Ludoviko Zamenhof. Pro sur tiu ĉi kampo sukcesojn en monda la sama okazo la pola Nacia Instituto skalo. de Kulturheredaĵoj subvenciis la pol­ Kia estis la kialo de lia duobla no­ lingvan eldonon de la libro Zamenhof mo? Eskapinte el la geto aŭguste 1942, en Varsovio, kiun poste eldonis Uni­ li akiris de la sekreta armeo de la oku­ versala Esperanto-Asocio en la ling­ pi­ta Pollando falsan personan doku­ ­­ vo internacia. Tiu ĉi libro, kiu ĉefe menton je la nomo Krzysztof Za­­les­- kon­cernis la kreinton de Esperanto, ki. Sub tiu ĉi fikcia identeco li senkaŝe ankaŭ kompletigis la biografion de lia vivis, laboris kaj tamen sekrete agis en la nepo. Temas pri la paroĥa domo apud kon­traŭgermana rezisto. Kiam finiĝis la katolika­ preĝejo de Ĉiuj Sanktuloj, la milito,­ li revenis al sia originala nomo, kiu troviĝis en la tereno de la geto en sed ne forlasis la fikcian pseŭdonimon Var­sovio. L.C. Zaleski-Zamenhof ates­ pro jena motivo: Se Zaleski savis Zamen­­ tis la ofereman konduton de la pastro hofon, ne decis, ke Zamenhof forturniĝu­ de Marceli Godlewski rilate al getanoj, li. Tial mi kunmetis ambaŭ nomojn kiel ki­uj vivis en terura interpremo. Li lo­ Ludwik Krzysztof Zaleski-Zamenhof, ĉar ĝigis en la konstruaĵoj de sia paroĥejo mi sentas min unu kaj la alia. La diferencoj proksimume 100 personojn, interalie en la unueco estas fundamento de la ideo de Prof. D-ro Ivo Lapenna, “Unu plu­rajn membrojn de la familio Za­ toleremo, kiun mi akceptis kiel la devizon el la plej famaj kaj bonaj juristoj pri menhof. La eldiroj de la nepo pri tiuj de mia vivo. In­ternacia Juro en la mondo”, kaj eventoj montriĝis la ĉefa atestaĵo, laŭ L.C. Zaleski-Zamenhof respektis “La plej fama kaj bona juristo pri kiu Yad Vashem en Jerusalemo atri­ la fakton, ke lia avo forcedis por ĉiam Kompara Juro, Rusa kaj Ori­ent­ buis postmorte al la pastro Marceli ĉiujn personajn rajtojn je sia lingvo, kaj eŭropa Juroj en la mondo”. – Li God­lewski la titolon de Justulo inter la komprenis, ke tiu decido koncernas an­­ estis ankaŭ “La arkitekto kaj kon­ Popoloj pro la helpo, kiun li faris por judoj, kaŭ liajn heredantojn. En la jaro 1912 struinto de la moderna UEA”. – endanĝerigante sian vivon kaj tiun de siaj Ludoviko Zamenhof retiriĝis de la Es- Louis estis granda admiranto de proksimuloj en Pollando sub la germana ­peranto-movado, kaj tiel sugestis al si­- Ivo Lapenna. Mi pose­das multajn okupacio dum la dua mondmilito. aj familianoj eviti akceptadon de pos-­ leterojn de nia komuna amiko. Laŭ la cititaj libroj estis kompilita ­tenoj en ĝi. Tamen postrestis la tradi­ D-ro Louis Christophe Za­ la konciza biografio Avo, kiu estas cio saluti Universalajn Kongre­ ­sojn de leski-Zamenhof estis ĝis nun “Pro­ nepo en la pola kaj Esperanta lingvoj. Esperanto nome de la familio Za­men­- tektanto de la Internacia Scienca Ambaŭ broŝuroj estis aprobitaj de d-ro ­hof. La nepo dum ses jardekoj, kun Instituto Ivo Lapenna”, kies Pre­ L.C. Zaleski-Zamenhof. Li ne sen­tis paŭ­zoj, plenumis tiun ĉi rolon. La las­ zidanto estas Prof. D-ro Carlo Min­ sin komforte, kiam samideanoj esp­ tan fojon li oratoris salute kiel naŭ­ naja. rimis honorojn al li kiel la nepo de la dek­jarulo dum la jubilea 100-a UK en Kiam mi eksciis pri la forpaso kreinto de Esperanto, ĉar tiu ĉi fakto Lille (2015), kaj tie solene transdonis de Louis, la nepo de D-ro L. L. Za­- ne estas lia merito. Li ankaŭ miris, ke la tradician torĉon al siaj filinoj Han­na menhof, mi tuj telefonis al lia ed­ intervjuantojn interesas ĉefe lia estado Zamenhof-Zaruski kaj Margaret Za­ zino, Juliette, en Parizo, kun kiu en la geto. Jes, tio estis terura tempo, leski-Zamenhof. D-ro Ludoviko Kris­- mi estas en tre bona­ rilato. Mi pro­­ kiu daŭris unu jaron kaj duonon. Sed toforo (Louis Christoph) Zaleski-Za­ funde sentas kun ŝi, kun la du fi­ poste pasis jardekoj, dum kiuj li mem menhof forpasis la 9-an de oktobro linoj de Louis, Hanna Zaruski-Za­ direktis sian vivon. Li ne sekvis la me­ 2019 en la aĝo de 95 jaroj, sen tri mo­ menhof kaj Margaret Zaleski-Za­ dicinan profesion de siaj familianoj, natoj. menhof, kaj kun la tuta familio. 225 Esperanto 1340(11) Novembro 2019 Antaŭ la domo de DEC Eventoj Freŝa vento blovas en Kroatio Marija Jerković

La esperantistoj en Kroatio me­ moros la jaron 2019 pro kelkaj gravaj eventoj, kiuj firmigis la rolon kaj cer­ tigis la sorton de Esperanto en tiu lan­do. En la tiea movado blovas freŝa lovara esperantista societo estis (re)fon-­ Bjelovaran esperantistan societon, unu vento de pozitiva publika opinio kaj dita post la tre sukcesa 9-a Kongreso el la plej malnovaj societoj en Bjelovar,­ bo­na renomo de Esperanto, aparte en de Kroatiaj Esperantistoj en 2011, kaj okaze de la 110-a datreveno de Es­ la nordokcidenta parto de la lando. Pri Dokumenta Esperanto-Centro unu ja­ peranto en la urbo. Menciindas, ke oka­ la agrableco de tiu vento povis kon­ ron pli frue. Sed temis nur pri renovi­ ­ ze de la jubileo, la Bjelovara esperan­ vinkiĝi ankaŭ la Ĝenerala Direktoro go de la laboro, ĉar la tradicio de Espe­ tista societo ricevis la departementan de UEA Martin Schäffer, kiu persone ranto en ambaŭ urboj estas tre longa. premion Plakedo Trnski kaj la Sigelon de par­to­prenis la plej gravajn aranĝojn Sian longegan tradicion de Esperanto Urbo Bjelovar por sia multjara kultura dum septembro. Bjelovar festis septembre enkadre de agado. La kroatia movado fakte estas re­ la 7-a aranĝo Esperantistoj de Bjelovar En la kultura programo de la Fes­ta lative malgranda, sed tre aktiva. Ĝiaj al sia urbo, kiu estas tradicia parto de kunveno partoprenis la kultur-arta so­ aktivaĵoj fariĝas ĉiam pli publikaj kaj la festado de la Tago de la urbo. La cieto Golub, cetere fondita samjare ki­el malfermaj al neesperantistoj, kio eb­ temo de la ĉi-jara aranĝo estis 110 jaroj Esperanto. Ilia orkestro sub la gvido de ligas kompreni Esperanton kiel kul­ de Es­peranto en Bjelovar. Esperanto en sia direktisto Goran Kukolj brile pre­ Fotoj de Sanja Forjan Pleskina turan fenomenon kaj forigi ĝiajn mal­ Bje­lovar datiĝas ekde 1909, en ĝin estis zentis la kroatan kaj Esperantan him­ novajn agadformojn. Publikaj komu­ tradukita­ la unua verko el la kroata lite­ nojn, kiujn kantis la pianisto Vedran nikiloj raportas pri Esperanto ĉiam pli raturo (la romano de August Šenoa La Mi­lić, profesoro de la Muziklernejo ofte kaj preskaŭ senescepte pozitive. trezoro de l’ oraĵisto, tradukita de Fran Vatroslav­ Lisinski el Bjelovar. Frandaĵo En la aktivado elstaras la nord­ Kolar-Krom) kaj verkita la unua ori­ de la pro­gramo de Golub estis ankaŭ la okcidenta regiono inter la urboj Bje­ ginala poemo (Slavko Ježić: Se vi scius). unua prezento de la marŝo Esperantisto­ La aranĝo konsistis el pluraj pro­ Stevo, kiun ankoraŭ en 1952 komponis grameroj. En la Urba muzeo de Bjelo­ fama bjelovara komponisto, iama ffer ä var estis prezentita ekspozicio 110 jaroj gvidanto de la Muzika sekcio de la de Esperanto en Bjelovar, kiun malfer­- Esperanto-societo, Ivan Barešić. La mis anstataŭantino de la departement­ -­ marŝon kun emocioj aŭskultis la filo estro, s-ino Bojana Hribljan, iama ler­ kaj aliaj fami­ ­lianoj de Stjepan Maltar, Martin Sch nantino de Esperanto. La ekspozicio bjelovara esperantisto,­ al kiu la kun Josip Pleadin dufoje estis filmita por la loka kaj nacia komponaĵo estis dediĉita. televidoj. Sian programon prezentis ankaŭ La 20-an de septembro en la kafe­ la junaj violonistoj Lorena Radičević jo kaj dolĉaĵejo Zagorje estis malfermi­ ­ kaj Luka Baranašić el la Muziklernejo ta pentraĵekspozicio de Luca Cetinić, Vatroslav Lisinski kaj kantgrupo de la pentristino kaj esperantistino el Split, Elementa Lernejo Mato Lovrak el Veliki pere de s-ino Snježana Mišir, est­rino Grđevac. lovar, Koprivnica, Đurđevac kaj Kri­ de la departementa fako pri sano,­ socia Dum la kunsido estis atribuitaj ževci, kiuj distancas po tridekon da protekto kaj emeritoj. dank­­diplomoj al la Urbo Bjelovar kaj De­ kilometroj unu de la alia. Ekzistas du Sabate, la 21-an de septembro, oka­ partemento Bjelovar-Bilogora kaj spe­- motoroj de la tiea agado: la Bjelovara zis Festa kunveno, kiun partoprenis la cialaj diplomoj al tri forpasintaj kaj esperantista societo kaj Dokumenta urbestro de Bjelovar Dario Hrebak. En tri vivantaj esperantistoj, kiuj elstaris Es­peranto-Centro en Đurđevac. La Bje­ sia parolado s-ro Hrebak gratulis la per siaj aktivaĵoj dum la tuta historio 226 1340(11) Novembro 2019 Esperanto kaj landoj. Al tiuj oferemaj donacin­ ­toj oni dankis per speciala memor­ta­bulo, malkovrita de Josip Pleadin kaj Martin Schäffer. Starante antaŭ la nova domo, la prezidanto de DEC Zdravko Seleš diris, ke oni ne staras antaŭ la domo, sed antaŭ realiĝinta­ sonĝo de Josip Pleadin,­ kiu iniciatis kaj gvidis ĝian konstruadon. Dokumenta Esperanto-Centro es­ tas nacia Esperanto-arkivo de kroatiaj esperantistoj, al kiu pluraj vizitan­toj Josip Pleadin kaj Martin Schaeffer Josip Pleadin malkovras memortabulon al donacintoj de DEC ankaŭ tiudimanĉe donacis valorajn de Esperanto en la urbo: Fran Kolar- La posttagmeza programo okazis ma­terialojn. La plej valoraj donacoj ve­ Krom, Dragutin Štokić, Vilim Polašek, en la Hotelo Central. Krom solena tag­ nis de la Esperanto-muzeo en la ĉeĥa Ivan Petreković, Franjo Forjan kaj manĝo, tie okazis la 7-a Deklam­kon- ur­bo Svitavy, kies reprezentantoj alpor­ Zdenka Polašek. ­­­kurso, kiun partoprenis rekorda nom­ Urbestro Dario Hrebak transprenis dankdiplomon Historian projekcion en la aran­ bro da deklamantoj, eĉ 25! Oni dek­la­ ĝo prezentis Josip Pleadin, kiu aŭ­to­ mis en tri kategorioj (elementler­ne­j- ris ankaŭ la ampleksan plenkoloran anoj, mezlernejanoj kaj studentoj, plen­ kroatlingvan monografion 110 jaroj de kreskuloj), kaj estis ankaŭ kelkaj eks­- Esperanto en Bjelovar. La materialo por terkategoriaj recitantoj. La plej suk­ tiu monografio estis kolektata dum cesaj en ĉiuj kategorioj ricevis me­ ok jaroj, kaj la bezonatan monon por dalon kaj libropremion, kaj la plej bo­ la eldono certigis la Urbo Bjelovar kaj na deklamanto en ĉiuj kategorioj, la De­partemento Bjelovar-Bilogora, kiuj gim­nazianino Magdalena Mesarov el es­tis aŭspiciantoj de la tuta aranĝo. Đurđevac, ricevis specialan pokalon. Post komuna fotado kaj vizito al Dimanĉe, la 22-an de septembro, la unua ZEO en la urbo, la Arbo de la partorpenantoj per speciala buso kaj internacia amikeco, plantita en 2018 pluraj aŭtomobiloj veturis ekskurse al oka­ze de la 20-a Alp-Adria Esperanto- Đurđevac. Ili vizitis la fortikaĵon Mal­ Konferenco, oni inaŭguris la duan nova urbo, la tiean galerion kaj la ak­ tis kvar skatolojn da libroj kaj gazetoj, Fotoj de Sanja Forjan Pleskina ZEO-n, memortabulon al Vilim Po­ tualan ekspozicion de la hispana pent­ ĝis nun mankintaj en DEC, kaj la dona­ la­­šek, certe la plej fama kaj plej longe risto Salvador Dalí. La ĉefa progra­ ­me­ro co de pluraj celuloidaj filmoj, kiujn al aktiva esperantisto en Bjelovar. La ta­ de la ekskurso tamen estis la inaŭgu­ro DEC transdonis László Szilvási el Bu­ bulo pendas sur la fronta muro de la de la nova domo de Dokumenta Es­ dapeŝto. Sed DEC estas ankaŭ grava domo, en kiu li vivis, kaj ĝin inaŭgu­ peranto-Centro, kiun oni komencis Esperanto-eldonisto kaj organizanto de ris Tea Macan, la nepino de Vilim Po­ kon­strui en septembro 2017. Por la aranĝoj landvaste. La malfermo de ĝia lašek, kaj Martin Schäffer, Ĝenerala konstruado kontribuis pluraj Esperan­ ­ nova domo estas epokfara evento, ĉar Di­­rektoro de UEA. taj institucioj kaj esperantistoj el kel- DEC estas la ĉefa portanto de „la tra­ di­cio de Esperanto en Kroatio”, kiu en februaro 2019 ricevis statuson de ne­ Ekskurso al Đurđevac materia kultura havaĵo, kaj estas notita en la respektiva registro sub la numero Z-7298. Lunde, la 23-an de septembro, en la Popola biblioteko Petar Preradović en Bjelovar okazis solena prezento de la jam menciita monografio 110 jaroj de Esperanto en Bjelovar, verkita de Josip­ Pleadin, sendiskute unu el la ĉefaj fi- guroj de la nuntempa kroatia Espe­ ­ ranto-movado, cetere sekretario de DEC. La monografion prezentis ha Mi­ ­ela Cik, kaj la programon gvidis Tina Ga­ta­lica. Se resumi la tuton, la jaro 2019 estas escepte sukcesa por kroatiaj es­ perantistoj. La monda esperantistaro prave atendas pliajn sukcesojn. 227 Esperanto 1340(11) Novembro 2019 Landa agado

Esperanto dum POL’and’ROCK

Halina Komar, ryk Zadka. La rolo de la Centro de In­ Ÿ la Vilaĝo troviĝis en la plej bona Kazimierz Krzyżak ter­kultura Edukado Nowy Sącz (CEM), loko sur la tereno de ASP, Wrocław, estis batali (forte!) por ko­ Ÿ ĝi estis jam preparita por inviti lekti la necesan monon tiu-cele kaj or­ la festivalan junularon, bone meblita Transformado de Laborteamo por ganizi la ĝustan Laborteamon, prepa­- kun aparataro, Multkultura Vilaĝo Esperanto dum ri la necesan stokon de informiloj, flug­ Ÿ atendis nin bone ekipita kuirejo POL’and’ROCK – atendado de no­vaj folioj kaj la lastaj broŝuroj… Atentigo: kun glaciŝranko, toastrako, fritilo/ros­ aktivuloj, freŝaj ideoj, novaj mon­ la lastan fojon ni povis eluzi la restan­ tilo, servilo de akvo... Foto de Andrzej Sochacki fontoj… tajn post nia 3-jara informado/varbado Ÿ specialan, apartan tendon vroc­ Organizita jam la 25-an fojon la informajn materialojn, kun la broŝuro lavanoj preparis por ni kiel dormejon. gran­dega Festivalo Woodstock/Pol’and’ plej in­teresa por la publiko Odkryj Es­ Mankis tie nur akustika aparataro Rock jam estas post ni! Neimagebla peranto-Fascynujący język pollingve. por prelegantoj kaj granda banderolo ama­so da publiko (ĉirkaŭ 800 000 ĉe­ Tial por la venonta jaro, krom la kun ŝildo de nia Vilaĝo, sed tion ni estantoj kaj dum la grandaj koncertoj – kostoj de instalado kaj poste laborple­ kunportis el Nowy Sącz! ĝis unu miliono!), kvankam pro mal­ na restado tie – oni devas antaŭvidi Do, ĉi-jare ni sentis nin en nia bona pluva vetero dum 2 antaŭaj tagoj, ankaŭ eldonkostojn de informaj mate­ ten­­dumejo preskaŭ hejmece, povante­ la vivo­ de la tuta Festivalego iomete rialoj, entute elĉerpitaj… gas­tigi en la Vilaĝo multe pli da inte­re­ mal­fruiĝis. La plej granda ondo de ĉe­ Ni memoru, ke la plej granda satoj pri nia edukado kaj informaj ser­ es­tantoj venis tien jam dum suneto la grupo de gejunuloj (ĉ. 500 000) venas el voj – gasteme, kore, sincere… 1-an de aŭgusto 2019. Pollando, ili ne konas Esperanton, do ni Kiom bonaj, valoraj estis/estas la Kiel ĉiam, pri la fizikaj/teknikaj devas jam vintre prilabori kaj presi mul­ ju­nuloj el Vroclavo, se ili mem ĉion tiel kon­­diĉoj ĉe la estiĝo de Multkultura Vi­- tajn informilojn en la pola lingvo. Cer-­ bone aranĝis, transportis, preparis por laĝo Esperanto, zorgis la amikoj el te ni devas prepari kaj disdoni al mi­ niaj komunaj uzo kaj ĝuo… Kaj plej Vroc­lavo: Michał Sidorowicz kaj Pat­­ loj da partoprenantoj la flugfolietojn multe oni organizis tion preskaŭ sen­ pri aplikeblo meti en poŝtelefonon la mone, luante la necesaĵojn per konatoj/ kurtan kurson gvidatan de Stano Mar­ familianoj/kolegoj ks. ček dum la Festivalo. En la Vilaĝo atendis nin Stano En 2019 la Multkultura Vilaĝo Es­pe­ Marček kun Suzana Kornicka, kiu ranto situis rekte antaŭ la ĉefa enirejo de ha­vis planitan koncerton en la urbo la sidejo de la Festivalaj Organizantoj – Kostrzyn ĉe Oder. Foto de Andrzej Sochacki ASP (Akademio de Belegaj Artoj). Por Karaj Geamikoj, kiel estas skribi­te rezervi tian prestiĝan lokon, la kolegoj en la titolo de la artikolo, la movadaj el Vroclavo venis tien jam 2 tagojn pli decidantoj pri la sorto kaj prospero de frue. Bedaŭrinde pluvis, la festivaleja Esperanto devas teni kaj flegi la pro­ spaco malrapide pleniĝis, kaj fakte la jekton pri Granda Ideumado. plej granda ondo de ĉeestantoj atingis Tio eblas tiom grandskale nur dum la lokon jam kun grupo el CEM Nowy la POL’and’ROCK-Festivalo. Nenie­ eb­ Sącz, la 31-an de julio. Kaj ni estis plene las agi en tiom amasa junulara pub­li­ko, mirigitaj pro la tieaj faktoj: entuziasma kaj engaĝiĝema, kun ka­ri­

228 1340(11) Novembro 2019 Esperanto Foto de Andrzej Sochacki

Ekde 2017 Universala Esperanto- Asocio subtenas, alvokas la mondonacojn kaj helpas financi la projekton de Multkultura Vilaĝo Esperanto. Mondonacojn bonvolu sendi al la Fondaĵo Konsciigo de UEA, kun komento «Polandrock» https://uea.org/alighoj/donacoj Vidu aldonajn fotojn ka­j raportojn ĉe: http://www.gazetaro.org/ polandrock

tataj emoj/konoj/scioj… Bonvolu ne por labori tie surloke. La permeso de la kaj Maria Sułkowska. Ili ankaŭ fa­ras perdi la ŝancon; ĉiuj scias, ke ni batalis Festivalaj Organizantoj estis direktita ĉion – deĵoras, fotas, informas, aĉe­ pri la loko tie pli ol 8 jarojn, kaj atingis al nia Organizaĵo, CEM. Tial, dum niaj tadas, ordigas… tion danke al Kazimiro Krzyżak, ho­ kapoj ankoraŭ laboros, ni povos gvidi Pri knaboj el Vroclavo ni jam diaŭ jam 90-jara. la oficistaran parton de la even­to, sed skribis pli frue – sen ili ankaŭ la Vilaĝo La Estraro de UEA devus donaci pli bone estus, ke estu preparata jam ne povus ekzisti… iom da atento al la afero, kie pro la troa alia solvo. Tiamaniere ni montris teamon de aĝo kaj malsano devis jam rezigni pri Ni havas la taskon montri al vi tre valoraj homoj, kiuj pretas plu labo­ taskoj Kazimiro kaj Halina Komar. la nunan­ situacion de la Laborteamo ri por la Multkultura Vilaĝo Esperanto. ĉe POL’and’ROCK: La nuna, nova Prezidanto de Foto de Andrzej Sochacki La grupon ni kreis el esperantis­toj UEA Duncan Charters partoprenis la en Nowy Sącz, Varsovio kaj Vroclavo:­ Festivalon la unuan jaron en festivala la ‘ŝlosilojn” ni disponigas por Ata tendo en 2016 kun sia edzino Cecile. (Małgorzata Kaczanowska), kiu fari- Ni estis tie la unuan fojon, do ne havis ĝos anstataŭ Halina Komar la „vila­ĝa spertojn pri aranĝado de festivalaj dommastrino”. Aliaj homoj por gvi­ even­toj. di la programon: Esperanto-kursoj – Nune la Teamo estas jam forta, sed Stano Marček, diverstemaj prelegoj mankas vera gvidanto de la Pro­jek­to. Ka­­mil Dudkowski, servado kaj infor­ Ni kredas, ke „movadanaj decidantoj” mado ĉe standoj Lidia Komar, Patry­ trovos la ĝustan homon, al kiu ni po­- cja Barwińska, Eliza Gładyś, Suzana vos transdoni nian ĝisnunan „men­to­ Kornicka, Ata (ankaŭ Five o’clock). ran protekton” por la Projekto… Krom esperantistoj estas kun ni ĉ. 4 Ni, komencintoj de la Granda Ide­ amatoraj artistoj, ni traktas ilin kiel umado pri/por Esperanto en unu el la AdE (Amikojn de Esperanto) kun la plej grandaj Festivaloj en Eŭropo, in­ espero, ke ĝis la somero ili ankaŭ iom formas, ke venis jam la tempo por Oni devas pensi, kiu prenos iliajn lernos Esperanton. Ili faras ĉion ne­ trans­doni la stafetkuradon al pli ju­naj taskojn? Ni eventuale povas serĉi la fa­ cesan en la Vilaĝo, aranĝas artajn ren­ agantoj – prenu la bastoneton kaj ku­ru cilajn projektojn pri malgrandaj mon­ kontojn kun konataj ensembloj… antaŭen, kuru ĝis la fina venko… donacoj, kiuj povus helpi la vivtenon de El Varsovio ni havas la tre entu­ ­ Ni helpos laŭ niaj ebloj kaj fortoj, la Vilaĝo. Sed ni jam ne havas la forton ziasmajn kaj laboremajn Kamil Get­ka de surloke. Prosperon!

Foto de Andrzej Sochacki

229 Esperanto 1340(11) Novembro 2019 Afriko brilas Instituto Zamenhof: eko de la lernojaro 2019–2020

pedagogia direktoro de la mez­gra­da Dzifa Gbeglo nivelo salutis, bonvenigis la ge­ler­nan­- tojn kaj prezentis al ili la in­ter­najn En Togolando, la lernojaro 2019– reglamentojn de la instituto. Tridek 2020 ekis la 16-an de septembro. Kiam mi­nu­tojn poste, la gelernantoj de la tiu dato estis anoncita publike al ĉiuj,­ elementa nivelo plenumis la saman­ tio ne tuj konvinkis. Ŝajnis al la pli­ ceremonion kiel iliaj gefratoj mezgra­ multo, ke plu okazos, kiel kutime en daj. Ĉiuj geinstruistoj kaj geestraranoj kvara klaso de la mezgrada nivelo. antaŭaj lernojaroj, prokrasto de tiu da­ de la instituto ĉeestis ĉion, gajaj kaj La instruistoj estas s-roj Doumegnon to. Tio finfine ne okazis kaj la eko de afablaj. Kiom da gelernantoj entute kaj Kof­ kaj Gbeglo Dzifa. Necesis rapo­ ­r­- la lernojaro efektiviĝis ĝustatempe ĝe­ en kiom da klasoj? ti al la gepatroj de la gelernantoj ki­el nerale en Togolando, kaj aparte en Ins­ Estas du niveloj en Instituto Za­ komenciĝis la laboroj en Instituto Za­ tituto Zamenhof. menhof. La unua (baza aŭ elementa) menhof. Tiucela kunveno okazis. Dum tiu tago ĉio okazis kiel eble nivelo, kaj la dua (mezgrada aŭ ko­ La tagmezon de sabato, la 21-a de plej bone. Kelkajn minutojn post la se­ le­gia). Plie ekzistas ankaŭ klaso por septembro 2019, kuniĝis la gepatroj sa matene, oni povis jam vidi en diver­ infanoj, kiuj estas malpli-ol-5-jaraj. En de la gelernantoj de la instituto, ĝiaj saj stratoj de nia urbo multajn ge­ler­- la elementa nivelo estas ses klasoj, kio laborantaro kaj estraro. Temis pri la unua nantojn, irantajn al siaj lernejoj – mar­­ signifas, ke tie oni studas ses jarojn, kunsido de la jaro kun la gepatroj de ŝantajn, babilantajn, ludantajn, tre be­ antaŭ ol trapasi la ŝtatan ekzamenon la gelernantoj de la Instituto. Dum tiu lajn en siaj novaj vestaĵoj. por eniri lernejon mezgradan. En tiaj ĉi kunsido, la laborantaro de la nuna ler­ oni studas kvar jarojn antaŭ ol trapasi nojaro estis prezentita al la gepatroj, la ekzamenon por eniri triagradan ler­ direktoroj de ambaŭ niveloj pre­zen­ nejon aŭ liceon. tis raportojn pri la laboroj de la an­ En la klaso por infanoj estas 35 ge­ taŭa lernojaro, novaj planoj estis pre­ lernantoj. La unua klaso de la unua ni­ zentitaj, nova estraro de la asocio de la velo havas 38 gelernantojn, la dua kla­ gepatroj de la gelernantoj de Instituto so – 39, la tria – 40, la kvara – 41, la kvi­ Zamenhof estis elektita, kaj multaj afe­ na – 40 kaj la sesa – 38. Rimarkindas, ke roj koncerne la bonan funkciadon de estas pli da gelernantoj en la mezgrada la lernejo diverse estis priparolitaj. Kaj nivelo. oni ne forgesis, ke Instituto Zamenhof­ En la unua klaso de la meza nive­ malfermiĝis la 13-an de sep­tembro lo estas 67 gelernantoj, dum en la dua 2004. Do dum oni daŭrigas kvi­­ete la klaso – 56. En la tria klaso troviĝas 63 diversajn pedagogiajn kaj adminis­ ­ gelernantoj kaj la kvara klaso havas 57. trajn laborojn en adekvata kaj tran­ En Instituto Zamenhof, ĉio oka­ Dum tiu unua tago de la lernojaro kvila etoso, oni senpacience aten­das zis kiel kutime. Antaŭ la unua sono­ 2019–2020 neniu ripozemis. Ĉiuj rek­ la celebradon de la dekkvina dat­re­ve­ rilalvoko centoj da gelernantoj ple­ni­­- te komencis serioze la diversajn labo­ no de la kreo de nia kara Instituto Za­ gis la korton de la lernejo kaj ĝian en­- rojn. Kaj ĉiuj tagoj de la unua semajno­ menhof. Ĉar tio ne povis okazi la 13- i­rejon. Ĉiuj belaj en siaj verdaj kaj blan­ de la jaro estis kiel la unua. Kaj an­kaŭ an de septembro 2019, alia dato estis kaj vestaĵoj, ĉiuj spertis la fieron de Esperanto estas instruata. proponita. retroviĝoj laŭ ĝojigaj konversacioj. La Laŭ la programo de Instituto Za­ spektaklo estis tiel bela, ke oni povis menhof, ĉiuj gelernantoj de la lernejo pensi ke ĝi plibeligis la lernejon, kies devas lerni Esperanton. Tamen ne ĉiuj ko­lorojn oni revivigis por la nova ler­ lernas, kaj ne ĉiuj lernas samtempe. nojaro. Jam ekde la unua tago de la lernojaro La unua sonorilalvoko kunigis 2019–2020 Esperanton eklernis la ge­ unu­a­tempe ĉiujn mezgradajn geler­ lernantoj de la unua, dua kaj tria klasoj nan­tojn sur la lerneja korto kaj la dua de la mezgrada nivelo. En junio/julio klare indikis ke estas tempo por ke estis aparta kurso de Esperanto por ĉiuj gelernantoj kune kantu la to­go­ gelernantoj de la kvina kaj sesa klasoj landan nacian himnon. Dua­tem­pe la de la elementa nivelo kaj ankaŭ de la 230 1340(11) Novembro 2019 Esperanto La 27-an de septembro 2019 ko­ menciĝis la celebrado de la 15-jariĝo de Instituto Zamenhof. Tiam la geler­ nantoj de la instituto faris diversajn lu­dojn, kantis kaj dancis. Kiuj bone ludis, tiuj ricevis diversajn premiojn. Notindas, ke ĉiuj gelernantoj kaj ge­ instruistoj de la instituto povis tiam ion frandi. Ĉirkaŭ la 19-a horo finiĝis tiu unua tago de la festo, kiu daŭris la postan tagon. La 28-an de septembro 2019, jam je la 7-a horo okazis matĉo de ĉukbalo (Tchoukball) inter la teamo de la ge­ lernantoj de Instituto Zamenhof kaj gvidantaro­­ de Instituto Zamenhof pre­ rolis. La plej impona parto de la pro­ tiu de la geinstruistoj. La gepatroj de la zentis­ diversajn manĝojn kaj trinkaĵojn gramo estis la historio pri la ek­zis­to de gelernantoj spektis la ludon, preskaŭ al la ĉeestantoj. Ĉiuj tiom satis, ke ili ne Instituto Zamenhof. Vere emociplena­ nekonatan en nia lando. Kaj la festado povis frue forlasi la lernejojn. Parolado mo­mento pro mencio pri la forpaso pluiris. de la administranto de Instituto Za­ de Hans Bakker kaj Nelly Hole­vitch, Gepatroj, gelernantoj, geinstru­ ­is- menhof, s-ro Gbeglo Kof, okazis. ki­uj laboris kun Gbeglo Kof kaj Ans ­­toj kaj vendistinoj de Instituto Za­ Sek­vis poste tiuj de la prezidanto de Bak­ker, por ke la lernejo nun ekzistu. men­­hof alvenis al la lernejo, kiu per la asocio de la gepatroj de la geler­ nan-­ Jes! Ĝi pluekzistu por ke togolandanoj Esperanta muziko bonvenigis ilin. ­toj. Ankaŭ reprezentantoj de nu­traĵ­­ lernu legi kaj skribi kaj ankaŭ estu es­ Anon­­ciĝis la programo de la tago. La vendistinoj kaj de la geinstruistoj pa­­- perantistoj. UEA Almenaŭ 750 NRO-oj en Ĝenevo

Mireille Grosjean

Esploro de la ĝeneva universita­to pri la NRO-oj (NeRegistaraj Organi­ zoj) kun sidejo/oficejo en Ĝenevo, Svis-­ lando, konfirmas la gravecon de la ci­ vila socio en la urbo Ĝenevo, kie si­tu­as la plej grava eŭropa sidejo de Unui­ ĝintaj Nacioj. Kiam iu kreas NRO-on, ne estas en Svislando deviga paŝo anon­ci tion al la komerca registro. La Svisa Konfederacio, la Kantono de Ĝe­ nevo kaj la urbo mem donis al la uni­ versitato mandaton fari tiun esploron­ Florian Jeanneret, lernanto de kun la celo fari liston de tiuj establoj. Mireille Grosjean, La intenco estas fari mapon de ili en okaze de klasa vizito konsiderado de la celoj de daŭripova al UN en Ĝenevo evoluo deciditaj de UN en la Agendo la 24-an de aprilo 2008 2030 por daŭripova evoluo. La NRO- oj situantaj en Ĝenevo dungas 3146 salajritajn­­ kunlaborantojn, kiuj ega­las Pro tio ĝi ne aperas en tiu statistiko. El zentantoj de la civila socio (NRO-aj kun­ 2543 plentempajn postenojn. Laŭ la tio ni povas dedukti, ke la nombro de laborantoj), okazas proksimume 4400 Svisa­ Nova­ ĵagentejo­ menciita en «ARC NRO-oj ligitaj al UN en Ĝenevo estas vizitoj de ŝtatestroj kaj ministroj, kaj INFO», la tridekan de aŭgusto 2019. multe pli alta. 3200 kunvenoj jare. Notindas laŭ diroj Komento: NRO kiel UEA ne ha- Laŭ la retpaĝo de la svisa misio de UN-ĉiĉerono aŭditaj dum vizito, ke vas oficejon en Ĝenevo. La kvin de­ ĉe UN en Ĝenevo troviĝas en Ĝenevo en Ĝenevo okazas duoble pli da kun­ legitoj de UEA laboras sen salajro hej­ ĉirkaŭ 750 NRO-oj, ĉirkaŭ 34000 in­ sidoj ol en Novjorko, en la ĉefa sidejo me kaj aperas en UN dum la kunsidoj. ternaciaj oficistoj, diplomatoj kajpre re­ ­­ de UN.

231 Esperanto 1340(11) Novembro 2019 Eventoj Nova vento venis en Koreion! Inhye Gim (Ella)

Kun la temo “Kion ni faru oka­ ze de la 100-jara jubileo de Korea Es­ peranto-Asocio” la 51-a Korea Kon­gre­ so de Esperanto okazis de la 5-a ĝis la 6-a de oktobro en Jinju, kiu situas en la plej suda parto de Koreio, apud Busan, en kiu pli ol 130 verdaj samideanoj par­toprenis inkluzive 12 el Japanio, 4 el Ĉinio, 1 el Belgio, 1 el Brazilo, 1 el Hispanio,­ 1 el Mongolio. Nur 2-jaraĝa la filio Gyeongnam pre­nis sur siajn ŝultrojn okazigi la Kore­ an Kon­greson de Esperanto en sia urbo. Tion ni aplaŭdas kaj tio donas al en malnova tempo Koreio kaj Japanio ​De tie mi iris al kurso por ko­ ni kuraĝon kaj freŝan venton, nur tial militis kaj unu rakonto estis pri iu vi­ men­cantoj por renkontiĝi vizaĝe-al- ke nove naskiĝinta filio havas sufiĉan rino, kiu havis la taskon ĉiunokte ĝo­j­- vizaĝe. En la komenco de la kurso energion kaj donas ĝin al ni, KEA, kaj igi multajn virojn kaj kies nomo estis­ la gvi­­danto Nema, nomante po unu ili daŭre naskas novajn komencantojn. Nongae. Unu nokton ŝi intence al­logis ho­mon, salutas unu al alia kun gaja Plie en la ĉi-foja kongreso ni nepre devis unu japanan generalon kaj ŝi bra­ku­ humoro. Dank’ al tio, ke kelkaj ja­pa­ elekti novan prezidanton de KEA, kaj ni mante lin kun dek ringoj surfingre fa­ naj komencantoj partoprenis, ni ĉiuj­ elektas lin, kies nomo estas So Jinsu, kiu ligis sin kune kun li en la profundan prenis kurson tute en Esperanto pri nun brile agadas en la Estraro de UEA. riveron Namgang por sia patrujo! kon­cepto, formo, rolo, beligo, en kiu Ni esperas, ke la nova prezidanto bone Kaj poste ni alvenis al elemen­ ­ iuj komprenis per bildoj kaj aliaj kom­ gvidos nian novan 100-an jaron. ta lernejo, kies nomo estas Bae­young. prenis per lia facila Esperanto. Precipe De unu semajno antaŭ Korea Ĝi estis nia Kongresejo. De kiam­ ni li fojfoje komparis kun aliaj lingvoj ek­ Kon­greso al kelkaj urboj svarme venis envenis en la elementan lerne­jon, mi zemple, la franca, germana, japana kaj alilandanoj kaj bruis pro nia ĝojinda sentis revenon al nia juneco ki­el ler­ korea. Tio rimarkigis nin, kiom facila ren­kontiĝo. Kiam esperantistoj venas nantoj. Ni plejparte jam aliĝis kaj tial Esperanto estas! al ni, tiam el ilia buŝo nur unu vor­ nur la aliĝnumeron komuniki estis nia En la malferma soleno nia himno to “saluton!” elfluas, apenaŭ ni aŭ­ okupo. Brakumante, salutan­ ­te unu post kor­tuŝis nin. Kaj ni bone vidis, kiom da das tian vorton, ni jam amikiĝas ku­ne la alia, ni vidis, ke ĉi tiu kon­greso filioj estas en Koreio kaj la iliaj saluto harmonie kaj sentas nin kiel fratojn kaj konsistas el diversaj buntaj­ kon­ver­ kaj agado pri Esperanto estas nur en Es­ fratinojn el diversaj landoj. sa­cioj kun alilandanoj, ekzemple­ Ta­ peranto. Ni daŭre aplaŭdis al ilia agado Por la antaŭkongresa ekskurso ni buchi el Japanio, Ben el Belgio, Ate­na kaj al la premiitoj de Hajpin kaj Lee iris al unu granda kastelo Jinju, pri kiu kaj Nema el Koreio. Chongyeong ktp. Precipe la premio Lee

232 1340(11) Novembro 2019 Esperanto Trie, mi volus sciigi nian novaĵon al alilandanoj per diversaj komunikoj. Kiam venis la ferma ceremonio de KEA, de la prezidanto mi ricevis KER- atestilojn. Post la ceremonio ni, nome de ILEI-Koreio, havis la okazon premii ĉi- jare la KER- sukcesintojn laŭnivele. Kun granda plezuro ni transdonis la KER- ate­stilojn. Dum la ceremonio kelkaj ho­moj jam promesis aliĝi venontjare al KER-ekzameno. Ni sekve vidas, ke dum la UK en 2017 kaj lastajare en la Namgang-lernejo, Chongyeong estas signifoplena nur pro Post kiam finiĝis la seminario kun ni, koreoj, kolektis forton unuanime kaj tio, ke donas ĝin gvidanto, kiu plej tiu temo, mi ekpripensis kion mi povus la serio de kelkaj projektoj prepariĝas multe instruas Esperanton al ko­men­ fari por nia venonta jaro okaze de la por nia 100-jara jubileo. Ekzemple, el­ cantoj kaj gvidas ilin aliĝi al KEA. 100-jara jubileo de Korea Esperanto- doni poŝtkarton en Esperanta versio, ​Poste okazis bongusta vesper­ Asocio kiel unu el la membroj de KEA. manĝo, kaj post la vespermanĝo ni ĝu- Unue, eksciinte la fakton, ke KEA, ­is Gajan vesperon kaj Lanternan fes­ Korea Esperanto-Asocio fondiĝis la 31- tivalon. Ekster la Korea Kongreso de Es-­ an de julio 1920, mi tre miras kaj fieras peranto, grandega kvanto da homoj­ pri tio! Mia amata lingvo Esperanto! venas al Jinju por vidi diversajn lan­ Tiom frue envenis nian landon! ter­nojn de la lando. Vidante lanter­ ­ Due, mi volus havi la promeson nojn, trinkante kafon kaj bieron, ni in­ aliĝi al duobliĝo per subskribo, kiel nia terbabilis pri Esperanto por Espe­ranto. Zamenhof jam faris en 1891. Tio estas Tiel nia nokto profundiĝis. ke ĝis la venonta Korea Kongreso de inviti esperantistojn el Norda Koreio, En seminario kun la temo “La­ Esperanto ni koreoj faros duobligon fari memlernilon, kiel Duolingo en bortaskoj por la centjara jubileo de tiamaniere, kaj ni serĉu novajn amikojn azia lingvo ktp. Mi esperas, ke en 2020 KEA” ni aktive parolis pri niaj vid­ kaj kreskigu ilin ĝis ili sendepende sta­ pli multe da koreoj konos Esperanton punktoj por nia temo en Esperanto. ru sur la tero precize ĝis ili atingos la kaj disvastigos ĝin de angulo al angulo Me­morindas, ke Unika kiel ILEI- kaj bazan nivelon en KEA aŭ B1-nivelon en Koreio. TEJO-estrarano proponas al ni, ke la de KER. Kompreneble, ke ni gvidantoj vig­leco en Koreio disvastiĝu al ekster de KEA helpu ilin per ĉiuj rimedoj de Mi revas pri la venonta Ko­reio! ILEI-Koreio. nova 100-a jaro! Ekspozicio “Leteroj de la mondo”

Iván Mättig La plimulto el ili neniam­ aŭdis­ la vor­ ton “Esperanto”. Dum la inaŭguro, la Okaze de la “Internacia semajno Direktoro de la Kultura Centro, Ser­ de la letero”, lanĉita de Universala Poŝta gio Monge, diris: “Ĉi tiu Ekspozicio Unio (UPU), mi faris ekspozicion, kiu no­ pre­tendas valorigi informon de komu­ miĝas “Leteroj de la mondo” en la Kultu­ ­­- nikado pere de le­teroj,­ kiel ankaŭ pere Tiu ĉi evento estas la tria kiun mi ra Centro de Quilicura, Santiago, Ĉilio. de Esperanto kiel internacia, neŭtrala, faris samloke. Nur la diferenco estas Ĝi okazis de la 30-a de septembro helpa lingvo”. Li aldonis: “Ĉi tiu ko­ ke antaŭe ĝi nomiĝis “Ekspozicio Es­ ĝis la 5-a de oktobro 2019. Ĝi temis pri lektado komenciĝis, kiam s-ro Mättig peranto-Filatelo”. la prezentado de mia kolekto de ko­ ri­cevis en 1968 lete­ron de Rudolf Seifert Mi dankis al la Direktoro, al miaj res­pondkovertoj, poŝtkartoj kaj aero­ el Dresden, Germana­ Demokratia Res­ kunlaborantoj Augusto Gaimer kaj al gramoj el 93 landoj de la 5 kontinentoj,­ publiko, lando kiu post la falo de la la juna kaj simpatia fotografistino Mai­ kiujn mi ricevis de esperantistoj,­ en­ Berlina Muro ŝanĝis­­ sian nomon. Nun, te Carmona, kiuj okupiĝis pri ĉiuj de­ tute 250 specoj. La kolekto prezentas simple ĝi no­miĝas “Germanio*”. taloj, ekzemple, la diskonigo pere de kuriozaĵojn, ekzemple, pri landoj kiuj Dum la inaŭguro, mi legis salut­ ­ belaspekta afiŝo. jam ne ek­zistas kun tiaj nomoj, kiel leterojn kiuj alvenis el Curicó de Héc­ Mia kolekto de kovertoj kaj Espe­ ­ ekzemple Zairio, kiu nun nomiĝas De­ tor Campos, Prezidanto de Ĉilia Es­pe­ ranto-filatelaĵoj estas unika en Ĉilio. mokratia Respubliko Kon­go, Soveta ranto-Asocio (www.esperanto.cl), de la *En la oficialaj dokumentoj estas­ uza­ Unio, Jugoslavio,­ Ĉeĥoslo­ vakio.­ La eks­ geedzoj Grattapaglia el Brazilo kaj de ta ankaŭ la nomo Federacia Respubliko Ger­ pozicion vizitis pli-malpli­ 200 personoj. Renato Corsetti el Italio. manio (red.) 233 Esperanto 1340(11) Novembro 2019 Landa agado Negrande sed promesplene

Stefan MacGill vanokte partopreno en impona fajro- festivalo sur urba placo. Aperis pri la evento du retejaj ko­ Agrablajn surprizojn malkovris munikoj el urbaj retgazetoj: la kunveno de rumanaj esperantistoj – https://tinyurl.com/y68n5wah kvankam­ modesta kun apenaŭ dudek https://tinyurl.com/yy6lgsys kvin partoprenantoj, la spuroj de es­ Anoncita dum la aranĝo: nova ru­ pero montriĝas por tiuj, kiuj volas mana ŝlosilo aperis unu tagon antaŭ kon­stati ilin. Tion atestas interalie en la la kunveno. Ege konvena varbilo por konkludaj rekomendoj de la 59-a AMO- novuloj, kun kolora plastumita kov­ seminario, kiu realiĝis ene de la pro­ rilo. La plej lasta rumana ŝlosilo ape­ gramo. Pozitivaj signoj el la lando­ – la ris en 1921. Ĝi havas la kutimajn erojn: preteco agi ekster la verda kurteno por la eneventa parto de tio estis plene re­ enkondukon, gramatikan resumon, vor­- rilati kun nemovadaj instancoj, aperi­gi aligita de junulara teamo per granda ­taron (tiun de 1921 kun arkaikismoj fo­r­- informojn pri la lingvo kaj komunumo,­ vervo – teatraĵeto, muziko, deklamoj – igitaj), laste rakonteto Kiel mi fa­riĝis altiri pli junajn membrojn kaj agadi en vario kun entuziasmo. Muziko ludis esperantisto de Heinrich Fi­scher-Ga­ lernejoj kaj universitatoj. gran­dan rolon tra la tuto, kun vespera lati, la unua tradukinto kaj eldoninto La aranĝon akceptis la Okcidenta partopreno en la urba filharmonia kon- de tiu rumana ŝlosilo en 1921. La komu­ ­ Universitato de Timişoara kun loĝigo ­certo, kies altpinto estis tondra ple­ na emo estas organizi la sekvan kun­ en apuda kolegio. Apoge al la ampleksa numo de la verko de Mussorgskij: ‘La sidon en 2020 en nova urbo,­ por vastigi­ prelegaro okazis riĉa arta programo – grandioza pordego de Kijivo’ kaj sek­ la atingon de la landa asocio EAR.

Baza Esperanta radikaro. Wouter F. Pilger. Ĉirkaŭ 2 950 radikoj klarigitaj per oftaj kaj kutimaj vortoj. UEA, Rotterdam, 2010 (2-a reviziita eld.). 7,50 €, triona rabato ekde 3 ekz.

Lingvo Nia alfabeto

Rob Moerbeek la dek: ba da ga ĝa, ha; ĵa, na ra va za. Nur sed “En la 17-a jarcento Ludoviko la n kaj r ŝajnas arbitraj, sed ili troviĝas 14-a”, kaj simile. Foje perdiĝas bona ideo, kiu me­ en la akcenta silabo de Esperanto! Tiel Cetere ni bone distingu i.a. la ritas reenkondukon: ankaŭ ŭo diferencas de va kaj post ĥo pa­rojn a e, e i, o u, c k, f v, s z: de­par­ La alfabetvortoj Asfalto, Barbaro, (preter i) jo antaŭas ko lo mo. PAG, p. te­mento sed apartamento, definitiva Cemento.... (Praktika Bildvortaro) nur 25, sciigas ke d-ro Sirk ĝin sukcese sed difini, redakti sed rigardi, fondi en unu loko diferencas de aktuale pre­ aplikis en ISU-prelegoj (Internaciaj sed fundo, kongreso (sen c), via fia, zentataj vortovicoj: Nun “oktobro”, Someraj Universitatoj). fi­lozofo sur sofo... Niaj bonaj lerniloj siatempe “omnibuso”. Krom la supersignitaj literoj fra­ kon­sciigas pri la opozicioj ĉ - ĝ - ĵ – ŝ, Sed PAG prezentis pliajn variojn pas la manko de 4 latinaj literoj: la kuo, pe­zaĵo pejzaĝo... Ne eblas trakti ĉiujn Tiuj, kiuj deziras recenzi por la revuo Esperanto, estas invitataj kontakti la redakcion por a bo co: la plej konvena ŝajnas al vavo (duobla aŭ ĝermana vo), la ikso kaj pa­ronimojn (similsonajn vortojn): por ĉe [email protected] aŭ pere de la poŝtadreso, indikita en la kolofono. mi tiu, kiu restigas la -o finaĵon ĉe la ipsilono (Q q, W w, X x kaj Yy). Tial en tio vidu interalie Marinko Gjivoje: “Es­ Tiuj, kiuj ricevis varon por recenzo, estas petataj sendi la recenzon aŭ kontakti la redakcion. senvoĉaj konsonantoj plus la du du­ jardatoj, ĉapitraj indikoj kaj Esperantaj perantonimoj”. Kaj la distingo de si­ Varojn ricevitajn kaj nerecenzitajn oni fakturos al la ricevinto. onvokaloj (13), sed la voĉajn plus n kaj nomoj ni uzu la arabajn ciferojn, ne “en nonimoj en kuntekstoj estus tre utila. r provizas per a (10); do utilas parkerigi la XVII-a jarcento Ludoviko la XIV-a”, Do restas laborperspektivo, ni ĝoju! 234 1340(11) Novembro 2019 Esperanto Recenzo Manlibreto por kompreno de la realo

Fernando Pita havis karakteron pli praktikan, tur­nitan si­mileco kun la “Spiritaj Ekzercoj” de al la ĉiutaga vivo de normalaj homoj,­ Ignacio de Loyola, kreinto de la jezui­ta ol Teozofio mem. ordeno de la Katolika Eklezio. Kaj plie, Steiner, Rudolf. Praktika kulturo de Cele al popularigo de la antro­ Steiner same proponas, ke homo ja la pensado. Berno: W. Nüesch. 2011. po­zofia idearo, Steiner fariĝis lerta devas kontroli siajn pensojn, per ĝus­- 16 paĝoj. prelegisto kaj verkisto, kun pli ol 350 ta animsistemo, kio ŝajnas al ni sumiga­ Prezo ĉe UEA: 2,70 € tekstoj, preskaŭ ĉiam rezultintaj el li­ do de ia okcidenta versio de zenbud­ Kiam oni analizas la trajektorion aj prelegoj, pri diversaj aspektoj de lia his­ma meditado plus neŭrolingvistika de la homaj ideoj, iam oni konstatas, skolo. Unu el ili, originale verkita en pro­gramado. Tamen, kontraŭe al pro­ ke kelkaj el ili ne nur naskiĝis, matu­ 1909, estas nun prezentita en tre bo­ ponoj de zenbudhismo, estas en Stei­ ri­ĝis kaj disvolviĝis, sed eĉ estis fuelo na Esperanta versio preparita de sia ner troa parolado pri io, kio estas atin­ por novaj ideoj kiuj, kelkfoje, gardas el­doninto, Willy Nüesch. La teksto, ti­ gebla nur per silento. nur palan trajton kun siaj generintoj. tolita Praktika kulturo de la pensado, pri­ Post kiam oni konkeris la tutan Tio estas la kazo de la idearo konata traktas diversajn temojn, kiuj hodiaŭ, regadon de sia pensado, kiel oni de­ kiel antropozofio: ekaperinta komence pro la amasa disvastigo de falsnovaĵoj, vas proceduri por analizi tion, kion ĝi de la 20-a jarcento, danke al la laboro akiras gravan konturon, ĉar ĝi estas produktas? En la respondo kuŝas la plej de sia plej grava disvastiganto, la aŭ­ man­libro kies celo estas instrui ho-­ grava punkto de la tuta prelego, ĉar tie st­ro Rudolf Steiner, tiu kvazaŭreligia mojn aŭ­tonome pensadi. ĉi estas tre aktuala averto de Steiner: aliro al sciencoj, kvankam finfine ĝi Tiucele, la unuaj paĝoj de la pre­ dum tiu praktika kulturo de pensado estis flanklasita, formulis ideojn kaj lego defendas la praktikeblecon de la nepre devas ĉeesti atenta rigardado prak­tikojn, kiuj estis larĝskale uzataj antropozofio, kontraŭ tiu de la “prak- de la sinsekvoj, tiel ke oni same faru de novaj branĉoj de la Homaj (sed ne ­tika pensado”, kiu fine estas nio ne­ an­taŭvideblaj la postsekvojn. Tio sig­ nur) Sciencoj. krom tro pigra prudentemo aŭ, kiel nifas, ke vera pensado povas ja es­ Dum la 19-a jarcento, diversaj fi­ de­finite de Steiner mem:sencela “ per­ ti komprenata kiel maniero analizi lozofi-religiaj skoloj naskiĝis sur la eŭ­ sistado­ en pereduke alproprigitaj juĝoj kaj mo­­dernan sciencon kaj nuntempan ropa grundo, kiel reago al la troa – kaj penskutimoj”. Ekirinte el tiu punkto, re­a­lecon ankaŭ en maniero tre prok­ “sendia” – sciencismo de la pozitivisma oni rapide transiras al distingo inter tiu si­ma al la skolastika metodo. (Diver­ ­ skolo kaj, samtempe, kiel respe­ ­­gulado “meĥanika” pensado al la “vera pen­ saj legantoj nun povas kritiki tion, di­­ de novaj religiaj praktikoj kiuj, danke sado”, kaj, en tiu momento, la religia rante ke la skolastika metodo estas ja al la koloniismo, enpenetris la eŭ­ro­ grundo de la antropozofio fariĝas vi­ mezepoka; tamen, ĝi anko­raŭ tre bo­­ne pan kulturon. La mistika allogemo debla, ĉar la ideoj prezentataj de Stei-­ funkcias, ĉar ĝi permesas ke oni al­ de orientaj – precipe hinda – kulturoj ner montriĝas kiel rimedo atingi tiun menaŭ distingu inter veraĵo kaj falsa­ ­ĵo; rapide disvastiĝis tra la tuta Eŭropo, veran pen­sadon kaj kiel provo doni kio fariĝas tre valora vakcino en mon­ sed ĝi same trovis, en la figuro de mistikajn kaŭzojn al logikeco, ĉar, laŭ do plene kontaĝita de falsnovaĵoj.) Helena Blavackij, kreinto de la Teozo­- li, “estas ĉiam la nekredo kontraŭ l’o spirita Fine, kvankam en kelkaj momen­ ­ fia Societo, sian plej lertan disvas­ ti­ ­ en la mondo, kiu eĉ sur scienca grundo toj piednotoj bonvenus por faciligi la Nia alfabeto ganton. Tamen, post la morto de Bla­ produktas la plej malbonan nepraktikon de komprenon de tiu mallonga, sed vere vackij, tiu movado iom ŝanceliĝis, la pensado”. grava teksto, estas interese ke oni legu kaj tiam Rudolf Steiner kreis novan Tiel, Steiner proponas, iom pan­ tiun verketon, por ke oni en ĝi eltrovu grupon la Antropozofia Societo, kiu teisme, ke oni provu enpenetri la ob­ kelkajn retrovaĵojn de la tradukinto, malsimilis­ al la antaŭa, ĉar ĝi donis pli jektojn kvazaŭ oni enmiksiĝus al ili; s-ro Nüesch, kiel “l’o” kiel sinonimo da graveco kaj al la okcidenta kultu­ kio, fakte, ja ne multe distingas sin de “tiu io”, kaj, eĉ plej grave, metodon ro kaj al la rolo de Kristo mem, kiel de tiuj praktikoj jam elmontrataj de por ke oni povu kompreni la realon, iniciatinto de diversaj el siaj ideoj. Tiel,­ jarcentoj fare de diversaj mistikistoj kaj/ kaj la kernon de diversaj antropozofiaj antropozofio, kiel filozofia skolo,am ĉi­ aŭ teologoj – ĉi-kaze, estas grandega ideoj.

Tiuj, kiuj deziras recenzi por la revuo Esperanto, estas invitataj kontakti la redakcion ĉe [email protected] aŭ pere de la poŝtadreso, indikita en la kolofono. Tiuj, kiuj ricevis varon por recenzo, estas petataj sendi la recenzon aŭ kontakti la redakcion. Varojn ricevitajn kaj nerecenzitajn oni fakturos al la ricevinto.

235 Esperanto 1340(11) Novembro 2019 di­vidita en naŭ ĉapitrojn kun la sekvaj Esperanta ti­toloj: la naturo de la lingvo, skizo de fo­netiko, la bestaj krioj, la infana lingvo, klasikaĵo lin­gvaj ŝanĝoj, disiĝo kaj unuiĝo, frem­ daj influoj, lingvo kiel karakterizilo de la parolantoj, la klasifiko de la lingvoj. pri homa Kiel popularscienca libro, ĉi tiuj en­havoj daŭre allogas legantojn eĉ nu­ lingvo najn, kvankam fakvide, manko de ĉa­ pit­ro pri morfologio kaj sintakso eble­ es­tas iomete problema, ĉar ili pres­kaŭ Haitao Liu estas esencaĵo en la nuntempa enkon­ duko pri ĝenerala lingvistiko. Pri ĉi tiu La Homa lingvo / Human lan­ punkto ankaŭ Kees Hengeveld aten­ guage. William E. Collinson. Red. An­ tigis en sia antaŭparolo. Li kredas, ke ĝi gela Tellier, Wim Jansen. En la anglan povas reflekti Collinson, kiel la aŭtoro trad. S. Davies. Rotterdam: UEA, 2019. “interesiĝas pli pri la interna aspekto de Prezo ĉe UEA: 15,00 €. la lingvo kiel dinamika objekto, ol pri ĝia ekstera aspekto kiel io statika.” (p. ĝia uzo en la lingvo”. La simileco es­ La recenzata verko estas popu­ 9) Tamen, la aŭtoro eble ne samopinius tis hazarda, kvankam esence ĝi ref­lek­ larscienca libro pri homa lingvo. Se kun la diraĵo de Hengeveld, ĉar la aŭ­ tas ion necesan. Gravas, ke dank’ al pli­ kon­­sideri la tre proksiman rilaton inter toro mem skribis “Ambaŭ flankoj, la bona plenumo de tiu ĉi ideo ol antaŭe, homo kaj lingvo, ekzistas multaj similaj ek­stera, fizika kaj fiziologia kiel ankaŭ mo­dernaj sistemoj de perkomputila legaĵoj skribitaj en diversaj lingvoj. Es­ la interna, ricevos siavice konsideron ling­va prilaborado bazitaj sur profunda perantistoj ofte pli interesiĝas pri lin­gvaj en ĉi tiu verketo.” (p. 30) La diferencoj ler­nado ege progresis. Ĉio montras, aferoj. Tial, Esperante eldoni tian lib­- eble fontas el la fakto ke ili malsame ke la aŭtoro vere tuŝis la naturon de la ron tute kompreneblas. Tamen, la his­ kom­prenas la internan kaj eksteran as­ homa lingvo. to­rio de ĉi tiu libreto, kiu unuafoje estis pektojn de la lingvo. Teme pri la klasifiko de sonoj, la eldonita en 1927, ne estas tiel simpla. Laŭ la aŭtoro, lia verko celas al aŭtoro skribis: “Fakte la unuopa sono Ĝi ne nur estas la unua Esperanta en­ enkonduko en la ĝeneralan lingvistikon, es­tas abstrakta mezformo konstruita konduko pri ĝenerala lingvistiko, sed kiun li difinas kiel “la studo de la plej per la penso el granda nombro da vari­ an­kaŭ la unua Esperanta libro verki­ ­ gravaj principoj de la lingva evo­lu­ado antoj” (p. 82). Tio bone kongruas kun ta de fama lingvisto, Willian E. Col­lin­- kaj de la ĉeftrajtoj de la lingvo kon­ la ĉefa vidpunkto de la moderna kvan­ son. Kial oni represis ĉi tiun lib­ron post siderata kvazaŭ fiksa.” (p.32) Estas in­ ta lingvistiko: lingvo estas kompleksa pres­kaŭ 100 jaroj? Forme, kio estas la terese, ke la difino ankoraŭ validas en adap­ta sistemo funkciigata de la homo. diferenco inter la malnova kaj nova la hodiaŭa lingvistiko. Alivorte, por ni Kiel denaska parolanto de la ĉina, eldonoj? Enhave, ĉu ĝi ankoraŭ taŭgas kre­deblas ke la enhavo de la libreto an­ mi povas facile kompreni la Esperantan por hodiaŭaj legantoj? Jen du deman-­ kaŭ taŭgas al nuntempaj legantoj, ĉar la tekston, kiun Collinson skribis antaŭ doj, kiuj kuŝos antaŭ ĉiuj legantoj.­ celoj de ĝenerala lingvistiko, por serĉi­ cent jaroj. Tamen, mi malfacile komprenas La libro ne estas simpla represaĵo, la principojn (aŭ leĝojn) de la lin­gvaj la demandon pri ŝafoj en la ĉina menciita sed dulingva eldono kun la angla tra­ evoluado kaj strukturo, apenaŭ ŝanĝi­ ­ sur paĝo 72. Mi ne scias kiel ligi ŝafon duko de Simon Davies. Por faciligi la ĝas dum la pasintaj 100 jaroj. Kompre­ ­ al feliĉo. Ĉu eble la ĉina lingvo ŝanĝiĝis legadon, la du redaktantoj Angela Tel­ neble, tio ne signifas ke ĉiuj ne ŝanĝiĝas tro rapide? La respondo eble estas jes, lier kaj Wim Jansen ne nur verkis enhave en ĉi tiu scienco. Almenaŭ la metodoj ĉar “Nenio restas senŝanĝa. La lingvo malsamajn antaŭparolojn en la angla kaj por atingi la celojn progresas ege. ankaŭ konstante evoluadas.”(p. 122) Esperanto, ankaŭ aldonis riĉajn notojn Kvankam mi ne povas multe el­ La signifo de ĉi tiu libro estas ne en du lingvoj. Strukture, la paĝoj 6-22 tiri la interesajn ideojn el la libro, kelkaj nur diskonigi iujn sciojn pri homa ling­ in­kluzivas diversajn antaŭparolojn kaj punktetoj estas menciendaj. En la ĉapit­ vo al esperantistoj antaŭ cent ja­roj. la biografion de Collinson; la paĝoj ro de la naturo de la lingvo, Collinson Multe gravas, ke la aŭtoro, kiel pro­fe­ 26-201 la libreton en du lingvoj; la diris: “Ĉiuokaze la “leksikonaj” vortoj sia lingvisto, enlibre uzas multajn ek­ paĝoj 202-254 diversajn aldonojn de la estas abstraktaĵoj. Ilia senco devas de­ zem­plojn el Esperanto por klarigi la du redaktantoj, ek­zemple, mallongan terminiĝi laŭ la frazo, en kiu ili estas fe­nomenojn lingvajn. El tio brile mon­ enkondukon al la personoj­ menciitaj en­fiksitaj.” (p. 42) Kiel kompreni ĉi ti­un triĝas la fakto, ke Esperanto estas viva en la libro, notarojn en du lingvoj kaj frazon, tion la du redaktantoj klarigis ho­ma lingvo kaj “la graveco de lingvo referencaron en la no­taroj, ktp. piednote. Por mi, ĉi tiu frazo preskaŭ ki­el Esperanto por la lingvoscienco.” Aldone al la antaŭparolo, post­ samas kiel la fama diraĵo de la filozofo (p. 196) Ĉio ĉi ankoraŭ estas grava kaj pa­rolo kaj bibliografio, la libreto estas Wittgenstein: “La signifo de vorto estas­ interesa por hodiaŭaj legantoj. 236 1340(11) Novembro 2019 Esperanto Laste Aperis

Almanako Lorenz 2019. Rio-de-Ĵanejro: Flug des Kakadus, Der. Trevor Steele. Casañas. La Laguna: Sociedad Espe­ ­ran­­tis­- SEA Lorenz, 2019. 192p. 24cm. Ilus. ISBN En la germanan trad. Ch. Cimpa. Wi­en: ta de Tenerife, 2019. 78p. 21cm. Ilus. ISBN 9788586984204. Precipe artikoloj kaj ese­ Phoibos, 2019. 346p. 20cm. ISBN 978385 9788409117505. Traduko de parolado di­ oj. € 6,30 1612080. Germana traduko de romano­ rita okaze de la akceptado kiel adoptita pri la invado kaj okupo de Ok­cidenta Aŭ­ filo de La Laguna, plus aldonaj tekstoj. Avo kiu estas nepo. Roman Dobrzyński. stralio fare de britaj enmi­grintoj. € 14,10 € 7,80 Varsovio: PEA, 2019. 36p. 21cm. ISBN 9788390834061. Ilustrita biografio de la fa­ Jesa. István Nemere. Nyíregyháza: E-Aso- Raportoj el Japanio 22. Marto 2018 – ma nepo de la aŭtoro de Esperanto. € 4,50 ­cio “Verda Stelo”, 2019 (nova eld.). 192p. Februaro 2019. Hori Yasuo. Maebaŝi: 21cm. ISBN 9786150041704. Kio oka­zus Horizonto, 2019. 200p. 21cm. Ilus. ISBN Bild-taglibro pri la Katastrofo en 2011 se Jesuo Kristo revenus sur la teron... kiel 9784939088421. Raportaĵoj kaj aliaj tek­ / Hisaichi junrei Enikkicho. Jasuo Hori. virino? € 8,40 stoj de la “Esperantisto de la jaro 2018”. Maebaŝi: Horizonto, 2019. 48p. 30cm. € 13,80 ISBN 9784939088414. Mallongaj tekstoj Knabo kiu vivis kun strutoj, La. Monica kaj rilataj desegnaĵoj de la aŭtoro. € 8,40 Zak. El la sveda trad. C.-O. Selenius. Senditoj, La. Francisco Cândido Xavier. Uppsala: La tradukinto, 2019. 216p. 18cm. El la portugala trad. G. Neves. Rio de Dziadek który jest wnukiem. Ludwik ISBN 9789151916064. Knabo perdiĝis kaj Ja­neiro: BSF / SEA F.V. Lorenz, 2017. Krzysztof Zaleski-Zamenhof – szkic vivas kun strutoj. Ĉu li volonte reve­nos 269p. 21cm. ISBN 9788594661142. En 51 biograficzny. Roman Dobrzyński. War- en la homan socion? € 6,00 ĉapitroj la libro rakontas pri la spertoj de s­zawa, Łódź: Polski Związek Esperan­ ­ Ludwik Zamenhof okaze de la centa pluraj reenkarniĝintaj spiritoj. € 9,60 tystów, 2019. 34p. 21cm. ISBN 978839083 datreveno de la morto / A Ludwik 4085. Pollingva ilustrita biografio de la Unu amo de Swann. Marcel Proust. Za­menhof nel centenario della mor­ fama nepo de la aŭtoro de Esperanto. € 4,50 El la franca trad. J.-L. Tortel. Chapecó: te. Aktoj de la kunveno Romo, 11 de­ Fonto, 2019. 225p. 21cm. Amromano, cembro 2017 / Atti del convegno Ro­ Egaleco kaj paco per Esperanto. Es­ kun membiografiaj aludoj. € 21,00 peranton alkeiskurssi. Lars Forsman. ma 11 dicembre 2017. Div. tradukintoj. Trad. el la sveda. Helsinki: Suomen Es­ Roma: Accademia Polacca delle Scienze / Vojaĝo de Onia. Japana. Kim Onnuri. perantoliitto, 2007 (3-a eld). 129p. 21cm. Biblioteca e Centro di Studi a Roma, Goyang-si: Larosa, 2019. 128p. 21cm. Ilus. Ilus. ISBN 9789529829026. Lernilo por 2018. 114+126p. 24cm. Dulingva: itala, E. ISBN 9791196244118. Legolibro bazita ko­mencantoj. € 9,90 ISBN/ISSN 9788363305628/02398605. Tek­ sur vojaĝo de la aŭtoro tra Japanio. € 7,80 stoj de prelegoj de dek aŭtoroj. € 12,00 Èsperanto za 10 časov. Ozna­ko­mi­ DISKOJ Mrguda. Petar Kočić. En Esperanton tel’nyj blic-kurs. Boris Grigor’evič Kol­ Bonvenon al Portugalio. Roman Dobr­ trad. B. Milićević. En la ĉinan trad. Wang ker. Moskva: Rossijskij Sojuz Èsperan­ ­ zyński. s.l.: La aŭtoro, 2018. 28 min. Fil­ Jingrong, Shi Linjuan. Banja Luka, 2019. tistov, 2019. 32p. 30cm. Fulma kurso de mo pri la lando de la 103-a Universala 24p. 24cm. Trilingva eldono: serba, Es­ Esperanto por ruslingvanoj. € 6,00 Kongreso de Esperanto. DVD. € 12,00 peranto, ĉina. ISBN 9789997664952. Ro­ Evoluo de paradigmoj en scienco mantika rakonto de bosnia klasikulo. Kun Guns of the Apocalypse. Verkis, re­ĝi­ kaj tekniko. Partizánske: Espero, 2019. la originalo en manuskripta formo. € 3,90 soris kaj redaktis Christopher R. Mihm. 256p. 21cm. ISBN 9788099902108. Ko­ Orm la ruĝa. Dua volumo: Hejme kaj Saint Euphoria Pictures, 2018. 88 min. Se lekto de kontribuaĵoj prezentitaj dum en Oriento. Frans G. Bengtsson. El la la soleca viro ne agas, la homaro estas en la Konferenco “Aplikoj de Esperanto en sveda trad. S. Johansson. Uppsala: Eldo­ ­ danĝero. Dublita kaj subtitolita en E-o. Scienco kaj Tekniko”, kiu okazis en Mo­ na Societo Esperanto, 2019. 251p. 20cm. DVD. € 7,50 dra en oktobro 2018. € 7,50 ISBN 9789185288465. La dua volu­ ­mo de Queen of Snakes. Verkis, reĝisoris kaj Fabeloj de la neserioza heroo. Anna aventura kaj humurplena proza eposo redaktis Christopher R. Mihm. Saint Eu­ Striganova. Moskvo: Impeto, 2019. 47p. pri la vikinga socio kaj la alveno de phoria Pictures, 2019. 69 min. Akci­dente 14cm. ISBN 978716103054. Mallongaj kristanismo. € 13,50 ricevita amuleto donas al sia ricevintino (1-3-paĝaj) fabeloj, kun ilustraĵoj de la Pri adopto kaj Omaĝo. Juan Régulo hororajn povojn. Dublita kaj subtitolita aŭtorino. € 3,00 Pérez k.a. El la hispana trad. L. Trujillo­ en E-o. DVD. € 7,50

La suprajn titolojn mendu ĉe la libroservo de UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Bv. atenti ke por varoj sendotaj al adresoj en Eŭropa Unio al ilia neta prezo aldoniĝas aldonvalora imposto: 9% por libroj kaj periodaĵoj kaj 21% por ĉio alia. Al ĉiuj netaj prezoj aldoniĝas sendokostoj: 10% (kun minimumo de 5,00 eŭroj) por ordinara sendo. La efektivaj kostoj por aldonaj servoj (prioritata/aerpoŝta, registrita, spurebla sendo) estas plene pagendaj de la kliento. Antaŭdankon pro via mendo! Ĝisdata katalogo de haveblaj varoj estas ĉe www.uea.org/katalogo. 237 Esperanto 1340(11) Novembro 2019 Alvoko al partopreno en la 71-a okazigo de la Belartaj Konkursoj de UEA en 2020

En 2019, la nombro de la konkur­ lon­go 400 x 65 signoj (deko da pa­ĝoj). ta­bria; Hispanio, indikante la elektitan sa­ĵoj ricevitaj rekordis kaj palindromis: La unua premio nomiĝas Premio Luigi pseŭdonimon por gardi la anonimecon 171. La Sekretario de la Belartaj Kon­ Minnaja. de la aŭtoro. Por la branĉo Infanlibro kursoj de UEA esprimas la grandan Infanlibro de la Jaro: originala aŭ oni sendu unu ekzempleron de la kon-­ ĝo­jon spertitan de la gvida BK-ski­po, tra­dukita libro por infanoj presforme ­cerna libro al la adreso de la Sek­re­ta­ pro ĉi sukceso, kaj instigas belet­re­ aperinta en 2018. Aljuĝata estas nur rio, kaj tri ekzemplerojn al Ionel Oneț, mulojn superi tiun rekordon kon­kur­ unu premio. Centra Oficejo de UEA, Nieuwe Binnen­­ sante per altkvalitaj verkoj en ĉi nova La absoluta limdato por ricevo weg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Ne­der­ oka­zigo de tiu kultura evento, unu el de konkursaĵoj estas la 31-a de marto lando. la jam tradiciaj kaj plej ŝatataj en Es­ 2020. Premioj: en la branĉoj Poezio, Pro­ perantujo. La rezultojn oni anoncos kad-­ zo, Teatraĵo kaj Eseo: unua premio 260 €, re de la 105-a Universala Kongreso de Suso Moinhos, dua premio 182 €, tria premio 104 €; Esperanto en Montrealo (Kanado). Ki­ gajninto de la Nova Talento 182 €. En la branĉo In­ el kutime, partopreno estas libera al unua kaj dua fanlibro de la Jaro 546 €. En la du sub­ ĉiuj kaj ne ligita al aliĝo al la UK. La premioj en branĉoj Mikronovelo kaj Monologo aŭ konkursaĵoj devas esti neniam antaŭe la branĉo Skeĉo po 125 €. Eseo en 2019 publikigitaj en ajna formo, krom en la Noto Pasintjare ni anoncis, ke la branĉo Infanlibro de la Jaro. Oni rajtas enkondukon de la du nove proponitaj sendi maksimume tri konkursaĵojn por subbranĉoj ni faras nur prove kaj ke sama branĉo aŭ subbranĉo. Endas sek­ ilia definitiva aligo al la BK-fakoj de­ vi jenajn regulojn: pendos de la reago de la BK-par­to­pre­ Poezio: maksimuma longo ne fiksita. nantoj. Nu, larĝe superinte niajn es­ Prozo: maksimuma longo 200 x 65 perojn, la subbranĉa rikolto en 2019 (55 signoj (kvino da paĝoj). konkursaĵoj entute) ne nur pravigas la Prozo, subbranĉo Mikronovelo: definitivan aligon de ambaŭ kategorioj (ma­ksimuma longo 100 vortoj). Alju­ de verkoj al la BK-fakoj, sed instigas ĝa­ta estas nur unu premio, kiu nomi­ nin starigi pli ol unu premion, ĉefe en ĝas Premio Paula Adúriz. la subbranĉo Mikronovelo, kaj Hono­ Teatraĵo: maksimuma longo ne fik­ rajn Menciojn en ambaŭ subbranĉoj. sita. Detala regularo troviĝas en la re­ Teatraĵo, subbranĉo Monologo (unu­ Oni sendu po unu tajpitan ekzem­ tejo de UEA (http://uea.org/teko/regu­la­ persona teatraĵo) aŭ Skeĉo (unu- ­ pleron de ĉiu konkursaĵo – krom en la roj/belartaj_konkursoj). La verkoj de la aŭ divers-persona): daŭro inter 10 branĉo Infanlibro – al Belartaj Konkur­ Belartaj Konkursoj, premiitaj en 2019, kaj 15 minutoj. Aljuĝata estas nur unu soj de UEA, ĉe la Sekretario, Miguel legeblos en la volumo Belarta rikol­- premio, kiu nomiĝas Premio María Gu­tiérrez Adúriz, prefere retpoŝte al la to 2019, eldonota de Mondial. La pre­ Cue­vas. adreso: [email protected]; aŭ, se tio miolistoj ekde la komenco de la Belar­ Eseo: teme ligita kun Esperanto aŭ ne eblas, papere al la adreso: los Cote­­- taj Konkursoj en 1950 troviĝas ĉi tie: kun la kongresa temo, proksimuma ros 1-C, 2 Izda, 390600 Muriedas; Can­ http://esperanto.net/literaturo/bk/index.html.

La premiitaj verkoj de la Belartaj Konkursoj por la jaroj 2013-2018 haveblas en apartaj volumoj ĉe la libroservo de UEA. Ĉe http://katalogo.uea.org, entajpu "belarta rikolto" en la kampo 'serĉata verko /aŭtoro' por ricevi aldonajn informojn pri ĉiu volumo.

238 1340(11) Novembro 2019 Esperanto Furoraĵoj de la kongresa libroservo en Lahtio Ionel Oneț

Kun vendoj sumantaj 10 585,55 EUR, la ĉi-jara kongresa libroservo estis la plej modesta de la jardeko. Ĉi-sube estas listigitaj la 20 plej furoraj titoloj. La prezoj indikitaj ĉi-tie estas tiuj aplikitaj dum la kongreso (sen imposto!).

Ekz. Titolo Prezo (€) Ekz. Titolo Prezo (€)

77 Poŝamiko (B. Allée, K. Kováts) 4,25 7 Guns of the Apocalypse 9,00 (DVD; Ch. R. Mihm) 55 Internacia Kongresa Universitato 2019 (Red. 13,75 A. Striganova, D. Ŝevcenko, A. Wandel) 7 Jesa (I. Nemere) 4,45 13 Pasporta Servo 6,00 6 Homa lingvo, La / Human language 10,00 (La listo de gastigantoj de TEJO, 2017) (W. E. Collinson) 12 Baza Esperanta radikaro (W. F. Pilger) 5,00 6 Gerda malaperis! (C. Piron) 5,75 10 Muminvalo (T. Jansson) 10,00 6 Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA 3,00 10 Esprimaro (P. Desmet’) 9,50 5 Historio de la Akademio de Esperanto 33,25 10 Beletra Almanako 34 8,25 (C. Minnaja) (Red. P. Daŝgupto, J. L. Jacobsen, I. Ertl, S. Moinhos, N. Ruggiero, A. Stecay) 5 Queen of Snakes 9,00 (DVD; Ch. R. Mihm) 10 Mil unuaj vortoj en Esperanto 8,25 (H. Amery, S. Cartwright) 5 Ili kaptis Elzan! (J. Valano) 8,50 10 La vundo (B. Paz) 8,25 5 Esperanto per rekta metodo (S. Marček) 7,50 9 Fabeloj de la neserioza heroo (A. Striganova) 3,00 5 La knabo kiu vivis kun strutoj (M. Zak) 6,00

Oficiala Informilo

Anonima – 4762,00; Moriwaki Y. 21,95; Sasanuma Esperanto Nederland 2000,00. K. 50,66; Sawaya Y. 21,11. Usono: ESF 1336,00. Div. malgrandaj: 4,48. Sumo ĉi-jara: 8598,00. Sumo ĉi-jara: 1367,80. Fondaĵo Ameriko Britio: M. Sims 79,49. Ĝenerala kaso Sumo ĉi-jara: 196,50. Francio: J-L. Tortel 20,27. PATRONOJ de TEJO Nederlando: A. Bakker-ten Japanio: Huzisaŭa E-Klubo Britio: M. Peperell. Hagen, L. Demmendaal, Fondaĵo Azio 670,86. Italio: M. Concialdi. H. Erasmus, M. Hemelaar, Japanio: Aihara M., Aoyama Kanado: G. Greatrex 90,00. A., Egawa H., Haŝiguĉi Ŝ., B.Hengstmengel-Koopmans, Luksemburgo: B. Moon 62,00. DONACOJ Saiki A., Sanpei K., Yazaki Y. - J. van der Hoek, T. Van Huis- Svisio: R. Mettler 55,55. Ĝis la 1-a de oktobro po 16,89; Huzita T., Nakatu M. - Div. malgrandaj: 5,00. Staritsky, R. Koot, Amsterdama Katedro po 25,33; Isaki M. 84,44; Sumo ĉi-jara: 8674,35. pri Interlingvistiko kaj M. Massar-van Diepen, Esperanto R. Moerbeek, M. Mueller, Luksemburgo: C. Nourmont B. Muizelaar-Borger, Al ĉiuj tre koran dankon! UEA 500,00. I. van de Stadt, M. Verhage, 239 Esperanto 1340(11) Novembro 2019 Ni daŭrigu kune! Kiel membro de UEA… Ÿ vi kontribuas al la tutmonda kresko de Esperanto: UEA subtenas la movadon en multaj landoj kaj kunordigas la regionan agadon tutmonde; Ÿ vi plifortigas la voĉon de la lingvo kaj la movado: UEA reprezentas la mo­vadon ĉe UN kaj Unesko kaj pledas por justeco kaj egaleco sur la lingva kampo; Ÿ vi subtenas la efikan instruadon de Esperanto: UEA eldonas modernajn lernilojn, kunlaboras kun la lingvoekzamena centro por la KER-ekzamenoj, donas financan subtenon al ILEI kaj aliaj kunagantoj; Ÿ vi kunaktivas por Esperanto kaj daŭripova mondo: UEA donas multajn rimedojn kaj okazojn por vastigi la konojn kaj kapablojn de aktivuloj. Konkrete, de UEA vi ricevas: Ÿ revuojn (Esperanto kaj ĝis inkl. 35 jaroj: Kontakto), kiuj traktas aktualajn temojn de la movado kaj la monda socio; Ÿ kongresojn, kie esperantistoj el la tuta mondo kune kulturumas, kleriĝas kaj kunplanas agadon; Ÿ aktivulajn retojn kaj servojn pri ĉio ekde libroj ĝis reprezentado. Aliĝu al UEA por la jaro 2020 nun! Aliĝilon vi trovos kun ĉi tiu revunumero. Vi povas uzi ĝin por remembrigi vin mem kaj vi povas transdoni ĝin ankaŭ al aliaj (aŭ uzi la retan aliĝilon ĉe: http://uea.org/alighoj/alighilo)

Societo Zamenhof Aliĝu ankaŭ vi al tiu klubo de mece­natoj de UEA! Vi ricevos leterojn de la prezidanto de UEA kaj inviton al ak­cepto en la Universala Kongreso. La kotizon (duoblo de MA por via lando) vi povas pagi al via peranto aŭ rekte al UEA.

Pliaj informoj ĉe https://uea.org/alighoj