FLETORJA ZYRTARE E REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË www.qbz.gov.al Botim i Qendrës së Botimeve Zyrtare Viti: 2016 – Numri: 27
Tiranë – E hënë, 22 shkurt 2016
PËRMBAJTJA
Faqe
Ligj nr. 8/2016 Për një shtesë dhe ndryshim në ligjin nr. 7926, datë 20.4.1995, “Për datë 11.2.2016 transformimin e ndërmarrjeve shtetërore në shoqëri tregtare”, të ndryshuar...... 2323
Ligj nr. 9/2016 Për disa ndryshime dhe shtesa në ligjin nr. 33/2012 “Për regjistrimin datë 11.2.2016 e pasurive të paluajtshme”...... 2323
Udhëzim i ministrit të Mjedisit Për miratimin e metodikave të regjistrimit dhe inventarizimit të nr. 1, datë 11.2.2016 llojeve të faunës së egër objekt gjuetie dhe popullatave të tyre, si dhe formati i dokumentit, ku pasqyrohen të dhënat dhe rezultatet e inventarizimit...... 2324
Udhëzim i ministrit të Mirëqënies Për procedurat në zbatim të ligjit nr. 146/2015, datë 17. 12. 2015, Sociale dhe Rinisë “Për punëkërkuesit”...... 2344 nr. 4, datë 15.2.2016
Adresa: Bulevardi “Gjergj Fishta”, pas ish-Ekspozitës “Shqipëria Sot”, Tel: 04 24 27 005, 04 24 27 006
Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
LIGJ Miratuar në datën 11.2.2016 Nr. 8/2016 Shpallur me dekretin nr. 9436, datë 18.2.2016 PËR NJË SHTESË DHE NDRYSHIM të Presidentit të Republikës së Shqipërisë NË LIGJIN NR. 7926, DATË 20.4.1995, “PËR Bujar Nishani TRANSFORMIMIN E NDËRMARRJEVE SHTETËRORE NË SHOQËRI LIGJ Nr. 9/2016 TREGTARE”, TË NDRYSHUAR
Në mbështetje të neneve 78 e 83, pika 1, të PËR DISA NDRYSHIME DHE SHTESA Kushtetutës, me propozimin e Këshillit të NË LIGJIN NR. 33/2012 “PËR Ministrave, REGJISTRIMIN E PASURIVE TË PALUAJTSHME” KUVENDI I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË Në mbështetje të neneve 78 dhe 83, pikat 1 dhe
VENDOSI: 2, të Kushtetutës, me propozimin e Këshillit të Ministrave, Në ligjin nr. 7926, datë 20.4.1995, “Për KUVENDI transformimin e ndërmarrjeve shtetërore në I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË shoqëri tregtare”, të ndryshuar, bëhet shtesa dhe ndryshimi si më poshtë: VENDOSI:
Neni 1 Në ligjin nr. 33/2012, “Për regjistrimin e
Në nenin 4, në fund të fjalisë së parë shtohet pasurive të paluajtshme”, bëhen këto ndryshime fjalia me këtë përmbajtje: dhe shtesa: Neni 1 “Ushtrimi i së drejtës së përfaqësuesit të pronarit të pronës shtetërore, përfshirë edhe të Në nenin 22, pika 3 riformulohet si më poshtë: drejtën e emërimit të anëtarëve të këshillave “3. Një pjesë e të ardhurave, që do të rezultojnë mbikëqyrës, në shoqëritë elektro-energjetike, bëhet të pashpenzuara në fund të vitit financiar, në përputhje me përcaktimet e ligjit nr. 43/2015, trashëgohen në buxhetin e vitit ushtrimor “Për sektorin e energjisë elektrike”, dhe në pasardhës dhe kalojnë në fondin rezervë vjetor, shoqëritë e gazit natyror bëhet në përputhje me masa e krijimit dhe kriteret e përdorimit të të cilit përcaktimet e ligjit nr. 102/2015 “Për sektorin e caktohen me vendim të Këshillit të Ministrave. gazit natyror.”. Të ardhurat e tjera të papërdorura të vitit Neni 2 korrent mbarten në vitin buxhetor pasardhës dhe Në nenin 8, paragrafi i katërt ndryshohet si më përdoren për investime në drejtim të regjistrimit poshtë: fillestar, përmirësimit/përditësimit të të dhënave që “Anëtarët e këshillave mbikëqyrës të shoqërive administron Zyra e Regjistrimit të Pasurive të aksionare shtetërore caktohen si më poshtë: Paluajtshme, si dhe dixhitalizimit të sistemit dhe të a) 2/3 e numrit të anëtarëve caktohen nga të dhënave të pasurive të paluajtshme.”. përfaqësuesi i pronarit, për pronën shtetërore; Neni 2 b) 1/3 e numrit të anëtarëve propozohet nga ministri i linjës administrative apo nga organi i Në nenin 46, pika 2 ndryshohet si më poshtë: qeverisjes vendore, që përfaqëson shtetin, për “2. Leja e ndërtimit regjistrohet nga regjistruesi shoqërinë shtetërore përkatëse.”. brenda 15 ditëve nga data e depozitimit të saj. Pas regjistrimit të lejes së ndërtimit, regjistruesi, sipas Neni 3 kërkesave të paraqitura nga personat e interesuar, Ky ligj hyn në fuqi 15 ditë pas botimit në regjistron në regjistrin e veçantë, në të cilin është Fletoren Zyrtare. regjistruar leja e ndërtimit, aktet noteriale, si dhe kontratat e sipërmarrjes/porosisë të lidhura ZËVENDËSKRYETARE ndërmjet zhvilluesit të pronës, në cilësinë e Valentina Leskaj Faqe|2323 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
investitorit dhe pronarëve të truallit apo UDHËZIM blerësve/porositësve të njësive individuale, që Nr. 1, datë 11.2.2016 përbëjnë strukturën që do të ndërtohet, bazuar në lejen e ndërtimit. Zhvilluesit e pronës apo pronarët PËR MIRATIMIN E METODIKAVE TË e truallit nuk mund të lidhin kontrata sipërmarrjeje REGJISTRIMIT DHE INVENTARIZIMIT apo porosie pa regjistruar lejen e ndërtimit.”. TË LLOJEVE TË FAUNËS SË EGËR OBJEKT GJUETIE DHE POPULLATAVE Neni 3 TË TYRE, SI DHE FORMATI I DOKUMENTIT, KU PASQYROHEN TË Në nenin 47, pas pikës 3 shtohet pika 3/1 me DHËNAT DHE REZULTATET E këtë përmbajtje: INVENTARIZIMIT “3/1. Kur në përfundim të procedurave përmbarimore, karabinaja kalon në pronësi të një Në mbështetje të pikës 4, të nenit 102, të banke kreditore, dhe në regjistrin e veçantë nuk Kushtetutës dhe të nenit 55, pika 4, të ligjit nr. është regjistruar asnjë akt tjetër noterial, ose 10253, datë 11.3.2010, “Për gjuetinë”, kontratë sipërmarrjeje/porosie, sipas këtij neni dhe UDHËZOJ: nenit 46, të ligjit, regjistruesi lëshon dokumente të përkohshme në favor të kryerjes së transaksioneve 1. Miratimin e metodikave të regjistrimit dhe të nga ana e bankës, e cila ka të drejtë të disponojë inventarizimit të llojeve të faunës së egër, objekt dhe të tjetërsojë me të tretët këtë pasuri, vetëm për gjuetie dhe popullatave të tyre, si dhe formati i ato njësi ndërtimore që janë të lira dhe nuk kanë dokumentit ku pasqyrohen të dhënat dhe rezultatet akte noteriale të regjistruara më parë. Regjistrimi i e inventarizimit për këto lloje, sipas aneksit që i karabinasë dhe certifikatat/vërtetimet e bashkëlidhet këtij udhëzimi dhe është pjesë përkohshme janë të vlefshme deri në regjistrimin përbërëse e tij. përfundimtar të ndërtimit të ri, sipas nenit 48 të 2. Procesi i inventarizimit organizohet e këtij ligji.” drejtohet nga Ministria e Mjedisit me pjesëmarrjen Neni 4 e instituteve kërkimore-shkencore, Agjencisë Dispozitë kalimtare Kombëtare të Mjedisit, Agjencisë Kombëtare të
Përjashtimisht, të gjitha të ardhurat e krijuara Zonave të Mbrojtura, Bashkive, OJF-ve e të dhe të papërdorura të vitit 2015 do të mbarten në shoqatave që mbulojnë fushën e biodiversitetit dhe vitin 2016 dhe do të përdoren për projektet e të shoqatave të gjuetarëve. investimeve në drejtim të regjistrimit fillestar, 3. Për zbatimin e këtij udhëzimi ngarkohen përmirësimit/përditësimit të të dhënave që Drejtoria e Biodiversitetit dhe Zonave të administron Zyra e Regjistrimit të Pasurive të Mbrojtura, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Paluajtshme, si dhe dixhitalizimit të sistemit e të Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura. dhënave të pasurive të paluajtshme. Ky udhëzim hyn në fuqi pas botimit në Fletoren Zyrtare. Neni 5 MINISTRI I MJEDISIT Ky ligj hyn në fuqi 15 ditë pas botimit në Lefter Koka Fletoren Zyrtare.
ZËVENDËSKRYETARE MANUAL Valentina Leskaj PËR MIRATIMIN E METODIKAVE PËR EFEKT TË REGJISTRIMIT DHE Miratuar në datën 11.2.2016 INVENTARIZIMIT TË LLOJEVE TË
Shpallur me dekretin nr. 9437, datë 18.2.2016 FAUNËS SË EGËR OBJEKT GJUETIE DHE të Presidentit të Republikës së Shqipërisë POPULLATAVE TË TYRE, SI DHE Bujar Nishani FORMATI I DOKUMENTIT KU PASQYROHEN TË DHËNAT DHE REZULTATET E INVENTARIZIMIT
Faqe|2324 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
KAPITULLI I e zonës, duke mbajtur parasysh kërkesat e KËRKESAT DHE RREGULLAT PËR veçanta të çdo lloji. EFEKT TË KRYERJES SË PROCESIT TË 8. Inventarizimi kryhet, gjithashtu, dhe në INVENTARIZIMIT TË LLOJEVE TË sipërfaqet që nuk janë zona gjuetie. Ky proces në FAUNËS SË EGËR, OBJEKT GJUETIE këto sipërfaqe drejtohet nga Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura. Në procesin e 1. Inventarizimi i llojeve të faunës së egër, inventarizimit edhe në këtë rast marrin pjesë e objekt gjuetie, është një proces që kryhet dy herë bashkëpunojnë të njëjtët aktorë të përmendur në në vit. Ai shërben për të identifikuar llojet e pikën e mësipërme. faunës së egër, objekt gjuetie, për të pasqyruar 9. Grupi i punës, programon dhe gjendjen e tyre, sikurse dhe për të parashikuar bashkërendon procesin e inventarizimit nga masa për të bërë të mundur rritjen e numrit të fillimi i tij e deri në përfundim, sipas afateve individëve të tyre, nëpërmjet planeve vjetore apo kohore të përcaktuara në këtë manual për çdo 10-vjeçare të menaxhimit. lloj. 2. Inventarizimi kryhet mbi bazën e zonave të gjuetisë të miratuara, duke pasqyruar për çdo KAPITULLI II zonë gjuetie llojet e faunës së egër, objekt gjuetie, TEKNIKAT DHE METODAT QË sasinë e tyre, shtesën natyrale vjetore të PËRDOREN NË INVENTARIZIM, popullatës së secilit lloj, si dhe për të planifikuar FORMATI I DOKUMENTACIONIT DHE PUBLIKIMIT TË REZULTATEVE sasinë e individëve që mund të gjuhen gjatë sezonit të ardhshëm në zonën konkrete. II.1 TË PËRGJITHSHME 3. Procesi i inventarizimit kryhet në periudhën Procesi i inventarizimit, mjetet e e pranverës dhe të vjeshtës (mars dhe tetor). nevojshme 4. Për shpendët migratorë ujorë që nuk Procesi i inventarizimit në terren i llojeve të folezojnë në Shqipëri aplikohen metodat e faunës së egër objekt gjuetie, është një proces i vrojtimit dhe të survejimit shumëvjeçar, në rëndësishëm dhe gjatë të cilit kërkohet zbatimi periudhën klimaks të migrimit, gjatë së cilës këto me përpikëri i metodikave të inventarizimit. lloje janë prezente në Shqipëri. Njohja e cilësisë dhe dinamikës së popullatave 5. Drejtoria e Biodiversitetit dhe Zonave të natyrore është një element vendimtar për Mbrojtura organizon dhe koordinon procesin në inventarizimin e tyre. Vështirësitë teknike dhe bashkëpunim me drejtoritë rajonale të Agjencisë angazhimi i nevojshëm për të arritur këta së Zonave të Mbrojtura, bashkitë, Agjencinë objektiva, mund të jenë shumë të ndryshueshme Kombëtare të Mjedisit dhe Shërbimin në varësi të karakteristikave biologjike të çdo lloji Këshillimor të Ekstensionit në pyje. Këto dhe kushteve mjedisore në të cilin ata veprojnë. struktura janë përgjegjëse për të gjithë procesin e Metodika e inventarizimit na bën që të njihemi inventarizimit të llojeve të faunës së egër objekt me numrin e llojeve të faunës së egër në një vend gjuetie, si dhe të regjistrimit të të dhënave, siç të caktuar në një kohë të caktuar. parashikohet në aktet përkatëse dhe në këtë Materialet bazë gjatë procesit të inventarizimit udhëzim. janë: dylbitë, skedat e regjistrimit, teleskopët dhe 6. Të dhënat e inventarizimit, në përfundim të hartat e zonës. procesit, dërgohen në drejtorinë përgjegjëse për Vlerësimi i numrit të popullatave duhet të jetë biodiversitetin në Ministrinë e Mjedisit, e cila i një pjesë integrale e çdo programi monitorimi. pasqyron ato në regjistrin përmbledhës përkatës. Është e rëndësishme që të përdoret një 7. Inventarizimi dhe regjistrimi i llojeve dhe metodologji e tillë që lejon regjistrimin e sa më popullatave të tyre për çdo zonë gjuetie, shumë pikave në një interval kohe të caktuar, realizohet nën drejtimin e menaxhuesit të zonës duke bërë të mundur mbledhjen e të dhënave në së gjuetisë. Në proces marrin pjesë e sa më shumë pika të pavarura. Statistikisht, është bashkëpunojnë institutet kërkimore-shkencore, më mirë të regjistrohen pesë pika të ndryshme në OJF-të e shoqatat që mbulojnë fushën e një interval kohor 10-ditor, sesa të numërohet e biodiversitetit, shoqatat e gjuetarëve dhe gjuetarët njëjta pikë pesë herë. Sa më larg të jenë pikat nga Faqe|2325 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
njëra-tjetra, aq më shumë ka të ngjarë që të muajit shënohet me (E). Pasqyrimi i shkurtuar i dhënat të mund të ekstrapolohen në një rajon më dhjetëditëshit shoqërohet më pas me numrin e të gjerë. muajit përkatës. Për ato lloje që janë të listuara si lloje objekt Shembull: gjuetie në Shqipëri, por që nuk janë të “B5” tregon dhjetëditëshin e parë të muajit të pestë regjistruara si lloje të riprodhueshme, sigurohet (muaji maj), që do të thotë nga data 1 deri më 10 maj, vetëm statusi aktual dhe një shënim. Megjithatë, “M6” tregon dhjetëditëshin e dytë të muajit qershor që do të gjitha këto lloje në fakt dimërojnë në Shqipëri të thotë nga 11 deri më 20 qershor, “E7”, tregon apo shtegtojnë përmes vendit dhe për këtë arsye dhjetëditëshin në fund të korrikut që do të thotë nga data këto lloje duhet të monitorohen. 21 deri ditën e fundit të muajit) etj. Intervalet kohore të rekomanduara për Intervalet kohore për regjistrimin e llojeve të regjistrimet specifike të llojeve janë shprehur si veçanta janë përshkruar në një tabelë dhjetëditëshe, domethënë dhjetëditëshi i parë i përmbledhëse në fund të numërimit për secilin muajit shënohet me (B), dhjetëditëshi i dytë i lloj. muajit shënohet me (M) dhjetëditëshi i tretë i
Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) (2) - (3) (4)
Intervalet kohore për regjistrimet specifike të inventarizohet). Kjo metodë rekomandohet më llojeve, gjithashtu, duhet të marrin në konsideratë mirë për terrene shumë të hapura, ku vëzhguesi dallimet rajonale në lidhje me klimën dhe mund t’i kushtojë vëmendjen e tij të plotë te llojet. topografinë. Për shembull, gjatësia e sezonit të Në këtë metodë vëzhguesi duhet të përpiqet të riprodhimit ndryshon në mënyrë të konside- mbulojë një sasi të caktuar të terrenit në një sasi të rueshme midis ultësirave dhe zonave malore. caktuar të kohës, p.sh., 100 m në dhjetë minuta. Për këtë qëllim, është thelbësore një përshtatje Regjistrimi i të dhënave dhe publikimi i e intervaleve kohore për censusin (regjistrimin) rezultateve mbi riprodhimin e shpendëve në Shqipëri bazuar Në përfundim të procesit, të dhënat e në fenologjinë e popullatave respektive të tyre. inventarizimit që sigurohen/merren nga çdo zonë Megjithatë, sekuenca fenologjike e shumicës gjuetie, dërgohen në drejtorinë përgjegjëse për së llojeve të shpendëve është shumë e ngjashme biodiversitetin në Ministrinë e Mjedisit, e cila i midis rajoneve gjeografike dhe variacioni i madh pasqyron ato në regjistrin përkatës hartuar sipas në fenologji ndërmjet rajoneve gjeografike ndodh skedës paraqitur në fund të udhëzimit dhe i për shkak të një ndryshimi në rikthimin e zonave publikon në faqen zyrtare të ministrisë. të riprodhimit. Me fjalë të tjera, nëse koha e II.2 PËRSHKRIMI I PROCESIT ardhjes së një lloji është e njohur për një zonë të II.2.1 Përshkrimet e metodave të caktuar gjeografike në Shqipëri (apo kudo tjetër), inventarizimit dhe të regjistrimit për llojet e hapat e mëposhtëm të fenologjisë së riprodhimit rosave (dhe në përputhje me intervalet e rekomanduara Përshkrimet e metodave të regjistrimit për kohore për regjistrimet specifike të llojeve) llojet e rosave përmbledhin të shtatë llojet e mundet, të paktën përafërsisht, të deduktohen rosave të listuara në VKM nr. 546, datë 7.7.2010, nga informatat e ofruara në kapitujt specifikë të “Për miratimin e listës së llojeve të faunës së llojeve në vijim. egër, objekt gjuetie”. Transektet Inventarizimi i rosave bëhet nëpërmjet Transektet janë shumë të ngjashme me pikat e numërimit të foleve, çifteve dhe individëve, të numërimit, por vëzhguesi në këtë rast regjistron të cilët janë prezentë në zonë. gjitha llojet që ka parë ose dëgjuar, ndërsa përshkon Inventarizimi në periudhën joriprodhuese çdo seksion të transektit përgjatë seksioneve të tij. Realizimi i këtij lloji inventarizimi mund të Çdo seksion është njësia e matjes dhe mund të jetë kryhet nëpërmjet metodave të mëposhtme: i gjatë 100 m ose më shumë (në varësi të llojit që Faqe|2326 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
a) Panoramike, ku inventarizohen të gjithë negative duhen vlerësuar, sepse ndërhyrja mund shpendët, të cilët janë të pranishëm; të ndikojë te rezultati i riprodhimit. Si rregull b) Panoramike, ku kryhet mumërimi i llojeve, është që kolonitë të mos ngacmohen dhe si të të cilat janë në sasi më të madhe në numër; tilla duhet të minimizohen vizitat. c) Panoramike, ku kryhet kërkimi e numërimi Në disa raste është mirë që përveç çifteve që i llojeve, të cilët janë të pakët në numër. folezojnë të mblidhen të dhëna edhe për Në inventarizimin e plotë të zonës duhet parametrat riprodhues (si numrin e vezëve, pasur parasysh edhe kufiri i zonës që po numrin e zogjve të çelur, gjithashtu, edhe analizohet (si kufiri i bimësisë, ndërtesat etj.), i vlerësimin e grabitjes së vezëve nga ana e cili jep të dhëna të vlefshme në zonat e ndryshme grabitqarëve). të vëzhgimit. Nga ana praktike është mirë që inventarizimi Vëzhguesi/inventarizuesi kërkohet që të ketë të bëhet i ndarë për rosat që folenizojnë në grup eksperiencë dhe të tregojë kujdes në identifikimin në Shqipëri nga ato që nuk folenizojnë në grup, e llojeve dhe të ketë njohuri të mira për si kuqla. biologjinë e llojit. Zona duhet kontrolluar disa II.2.2 Përshkrimet e metodave të inventa- herë për të verifikuar mirë prezencën e rosave të rizimit dhe të regjistrimit për avifaunën cilat zhyten në ujë për t’u ushqyer me bimë Përshkrimi i metodave të regjistrimit për llojet nënujore. e avifaunës përmbledh llojet thëllëzë e malit dhe Mënyra e identifikimit konsiston në njohjen e shkurtë, si dy lloje të listuara në VKM nr. 546, mirë të fenotipit të çdo rose, dallimin e mirë të datë 7.7.2010, “Për miratimin e listës së llojeve të sekseve, gjithashtu, edhe zërin e tyre, të cilat faunës së egër, objekt gjuetie”. mund të jenë këngë territoriale ose të kontaktit. Koha më e mirë për numërim gjatë sezonit të Teknikat e inventarizimit variojnë sipas mbarështimit është zakonisht midis orës 05:00– numrit të llojit dhe zonës ku do të kryhet 09:00 në mëngjes. Në shumicën e rasteve nuk inventarizimi. Vështirësia për të inventarizuar mund të bëhet numërim pas orës 10:00 në është në rastet kur grupi i rosave është shumë i mëngjes. Përjashtime mund të jetë në periudhën madh, kur rritet distanca e vëzhgimit dhe kur jashtë sezonit të riprodhimit. Është më mirë të individët janë në fluturim ose në lëvizje. fillohet brenda 15 minutave pas lindjes së diellit. Rreziku për të numëruar më shumë individë Ekzaminimi i të dhënave pilot është mënyra më e është kur kemi prezencën e një numri relativisht mirë për të përcaktuar se kur normat e të vogël të rosave, kur kemi individë të cilët kanë numërimit janë më të qëndrueshme. Në dimensione të mëdha, si dhe kur kemi individë të përgjithësi, periudha midis lindjes së diellit 3–4 cilët kanë pendë të ngjashme me njëra-tjetrën; orët në vijim është zakonisht relativisht e Rreziku për të numëruar më pak individë qëndrueshme për kryerjen e procesit të vrojtimit është në rastet e pranisë së një numri të madh dhe numërimit. Për shumicën e llojeve, periudha individësh, në individë të cilët kanë dimensione ndërmjet agimit (dritës së parë) dhe lindjes së të vogla, si dhe në individë të cilët kanë pendë diellit, ka numrin dhe shkallën e shpendëve që uniforme. këndojnë është disi më e lartë se në pjesën tjetër Inventarizimi në grupet mikse, mund të bëhet të mëngjesit. Për krahasueshmërisë maksimale në me radhë, duke filluar me një lloj të caktuar (Psh. mundësinë e zbulimit për lloje midis pikave, bajzat) e më pas llojet me radhë. është më i mirë të fillohet me lindjen e diellit se Inventarizimi i individëve në kohën e sa në të gdhirë. riprodhimit mund të kryhet nëpërmjet: Periudha e numërimit dhe numri i a) Numërimit të individëve të cilët folezojnë ekspeditave në terren për regjistrim në koloni Numërimi gjatë sezonit të riprodhimit duhet b) Numërimit të individëve të cilët nuk kryer gjatë periudhës kur identifikimi i llojeve folezojnë në koloni është më i qëndrueshëm. Brenda sezonit të c) Numërimit të foleve koloniale. riprodhimit, muajit maj-qershor dhe java e parë e Metodika konsiston në hyrjen në zonën e korrikut janë më të përshtatshme për numërimin riprodhimit për të numëruar kolonitë. Efektet e shumicës së shpendëve këngëtarë. Faqe|2327 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
Për shkak të dallimeve në fenologjinë e Numërimet mund të përsëriten nëse qëllimi është mbërritjes dhe folezimit, ekspedita duhet të vlerësimi shumë i saktë i popullatës së mbulojë një periudhë të gjatë të mjaftueshme për të shpëndëve, në pika të veçanta të caktuara, të tilla siguruar që çdo lloj është lehtësisht i dukshëm në të si një zonë e vogël e një habitati të rrallë ligatinor. paktën tri ekspedita. Duhet të kryhen 10 ekspedita Koha e regjistrimit të çdo rruge duhet të në një shpërndarje normale të këtyre shpendëve. mbahet konstante nga viti në vit; ajo nuk duhet Nëse dendësia e shpendëve është shumë e lartë dhe të ndryshojë me më shumë se shtatë ditë nga periudha e folezimit e komunitetit është e gjatë, data e numërimit të parë. Nëse fenologjia e rekomandohen 12 ekspedita. Ekspeditat duhet të pranverës ndryshon, atëherë data mund të jenë të shpërndara në mënyrë të barabartë gjatë ndryshohet. Fillimi i numërimit nuk duhet të periudhës së regjistrimit. Më pak ekspedita mund të ndryshojnë me më shumë se 30 minuta nga ai i mjaftojnë në habitate të hapura, ku densiteti i vitit të parë. Nëse është e mundur, i njëjti shpendëve është zakonisht më i ulët se në pyje ose vëzhgues duhet të regjistrojë çdo vit në të njëjtat ku sezoni është me i shkurtër. pika. Moti II.2.3 Përshkrimet e metodave të Shpendët nuk duhen numëruar kur shiu apo era inventarizimit dhe të regjistrimit për ndërhyjnë me intensitetin ose dëgjueshmërinë e shpendët e tjerë tingujve të shpendëve, kur mjegulla ose shiu Përshkrimet e metodave të regjistrimit në këtë ndërhyjnë me vizibilitetin ose kur moti i ftohtë nënçështje përmbledhin llojet bajzë, shapka e ndërpret aktivitetin e shpendëve këngëtarë. ujit, pëllumbi i egër, turtulli dhe lauresha, të Pikat e numërimit listuara në VKM nr. 546, datë 7.7.2010, “Për Sugjerohen dy nivele të numërimit: miratimin e listës së llojeve të faunës së egër, - Pika numërimi ekstensive konsistojnë në një objekt gjuetie”. seri pikash numërimi, të vendosura maksimumi 250 Në ndryshim nga llojet e rosave dhe avifaunës m larg njëra-tjetrës, kryesisht në rrugë dhe shtigje dhe, përveç sa thuhet më lart për to, për këto brenda një rajoni; lloje të tjera mund të procedohet gjatë - Pika numërimi intensive, të cilat janë të inventarizimit edhe nëpërmjet unazimit. vendosura në një sistem rrjeti ose në një plot për Unazat janë përbërje e lehtë metali në të cilën kërkim folesh. shënohet me iniciale vendi ku është kapur. Qëllimi Metoda përdoret duke i zënë me rrjeta nëpërmjet Në shumë vende, pikat e numërimit janë verbimit momental, me drita të forta prozhektori metoda kryesore në monitorimin e ndryshimeve të ose në qarqe. Shpendët mblidhen në thasë ku popullatave të shpendëve tokësorë. Me metodën e matet gjatësia, pesha, markohen te këmba me numërimit me pika është e mundur të studiohen unaza dhe më pas lëshohen të lirë. Rëndësia e ndryshimet vjetore të popullatave të shpendëve në këtij procesi është tepër e madhe, sepse pika fikse, dallimet në përbërjen e llojeve midis mundëson numërimin e saktë të popullatës, habitateve dhe modelet e densitetit të llojeve. mundëson vlerësimin statistikor të popullatës Metoda me pika numërimi është ndoshta metoda nëpërmjet teknikës së përsëritjes, zënie dhe lënie. më efikase dhe të dhëna të pasura të numërimit të Gjithashtu, mundëson edhe identifikimin e shpendëve. Kjo është metodë e preferuar në trajektores së lëvizjeve migratore. habitatet pyjore apo terren të vështirë. Pikat e II.2.4 Përshkrimet e metodave të numërimit konsistojnë në një vëzhgues në këmbë inventarizimit dhe të regjistrimit për gjitarët në një vend dhe që regjistron të gjithë shpendët e Përshkrimi i metodave të regjistrimit për llojet parë apo të dëgjuar në një distancë të caktuar ose e gjitarëve përmbledh të dy llojet, lepur dhe në një distancë të pakufizuar. Kjo metodë mund të dhelpër, të listuara në VKM nr. 546, datë zbatohet një ose më shumë herë në një pikë të 7.7.2010, “Për miratimin e listës së llojeve të caktuar. faunës së egër, objekt gjuetie”. Përsëritja e numërimit Në ndryshim nga llojet më sipër dhe krahas sa Në përgjithësi, një stacion duhet të thuhet më lart, për këto dy lloje në këtë kampionohet vetëm një herë çdo sezon. nënçështje mund të procedohet gjatë Faqe|2328 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
inventarizimit me metoda të tjera indirekte, siç Shtegtues i distancave të shkurtra ose janë numërimi me prozhektor, numërimi i rezident; në rastet kur çiftet shtegtuese mbërrijnë strofullave të riprodhimit dhe markimet me në vendin e riprodhimit, kryhet ndarja e urinë. Megjithatë, të gjitha këto kanë edhe territoreve e cila fillon që nga 10-ditëshi i parë i kufizimet e tyre dhe janë më pak të muajit janar e tutje, çiftimi i individëve është rekomanduara për dhelprën. realizuar më parë, që në fund të vjeshtës; II.3 TEKNIKAT DHE METODAT QË shtegtimi pranveror vazhdon deri në fillim të PËRDOREN PËR INVENTARIZIM (SIPAS prillit ku piku i shtegtimit është në fillim të marsit LLOJEVE) deri në fund të tij; femra mund të depozitojë II.3.1 Kuqla qafëgjelbër (Anas platyrhynchos) vezët nga fillimi i janarit deri në fund të korrikut, Statusi periudha kryesore e inkubimit është shkurti. Trendi i popullsisë në Evropë: në rritje të Meshkujt♂ braktisin femrën♀ përafërsisht një moderuar. javë pas fillimit të riprodhimit. Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane të Aktiv gjatë ditës dhe natës. Shpendëve si LC Red Evropian – rrezik i ulët. Metodat e censusit (regjistrimit) Habitati Numërimi në territor i çifteve/individëve të I pranishëm në pothuajse të gjitha habitatet izoluar, meshkujve♂, të cilët ruajnë territorin, i me pellgje të ndenjura apo me rrjedhje të ujit meshkujve♂ që joshin dhe meshkujve që plotësisht të lira nga vegjetacioni, liqene, pellgje drejtojnë të vegjlit. të mëdha dhe të vogla, moçale, kanale kullotash, Datat: lumenj dhe përrenj, si dhe organizma hidrikë 1. Fund i shkurtit (numërimi i çifteve dhe i urbanë, për shembull, pellgje në parqe. individëve); Biologjia riprodhuese 2. Fillimi i muajit mars (numërimi i çifteve, Riprodhohet kryesisht përdhe; folezon në numërimi i meshkujve të veçuar që ruajnë vende të ndryshme p.sh. në kallamishte, bimësi territorin dhe femrave♀ të ndrojtura); bregore, gardhe, gëmusha, livadhe, fusha, si edhe 3. Mesi i marsit deri në fund të tij (numërimi i në pemë dhe në ndërtesa, mundësisht pranë meshkujve♂ të veçuar që ruajnë territorin dhe mjediseve ujore, por ndonjëherë 3 km larg nga femrave♀ të ndrojtura, numërimi i meshkujve♂ uji; që udhëzojnë të vegjlit), fakultativ; Riprodhues i vetmuar; monogam sezonal 4. Mesi i prillit deri në fund të tij (numërimi i (edhe në mënyrë të përhershme monogam), femrave♀ që drejtojnë të vegjlit ose meshkujve♂ inkubon njëherë në vit, lëshon: 7–13 vezë, që kryejnë paradën). periudha e riprodhimit: 24–32 ditë, puplohet në Koha më e mirë për të numëruar: Numërimi i moshën e 50–60 ditëve; mashkulli♂ mund çifteve gjatë ditës, ndërsa femra♀ me zogj çiftohet me femra♀ të ndryshme, vendi i kryesisht gjatë muzgut. folezimit zgjidhet nga mashkulli♂ dhe femra♀, Regjistrimi i riprodhimit: Veçanërisht folenë e ndërton femra♀ dhe e vetme rrit dhe nëpërmjet numërimit të femrave që drejtojnë të drejton të vegjlit. vegjlit. Fenologjia
Censusi Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) (2) (3) (4)
Shënime një sjellje karakteristike në fluturim: fluturim notues dhe Shpendët e çiftuar, ndryshojnë dukshëm në sjellje nga kthim i menjëhershëm në të njëjtin trup ujor apo pjesë e shpendët e paçiftuar. Ata rrinë më afër njëri-tjetrit, më trupit ujor. Vëzhgimi i ruajtjes së partnerit (mashkulli♂ shpesh dhe më gjatë bashkë, krahasuar me tufën e shpendëve ruan femrën♀, kur largohet nga foleja – vëzhgimi më i mirë të paçiftuar. Ata i mbajnë individët e tjerë në distancë duke i në mbrëmje), mund të vlerësohet si një tregues për kërcënuar ose pickuar. Çiftet territoriale dhe femrat ♀ kanë riprodhimin. Diferencimi i shpendëve joriprodhues nga Faqe|2329 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
shpendët riprodhues është i mundur vetëm duke i vëzhguar riprodhimit ndodh nga mesi i shkurtit deri në tufat shumë herë dhe me kujdes të veçantë. Në zonat me fund të marsit. Shtegtimi pranveror ndodh nga popullsi të mëdha të riprodhimit (ligatinat bregdetare, liqenet fillimi i janarit deri në fund të prillit dhe piku i dhe pellgjet me dendësi të lartë të vegjetacionit), dallimi i migrimit nga fillimi i shkurtit deri në mes të popullsisë riprodhuese është tepër i vështirë, dhe kërkon marsit. Lëshon vezët nga fund i marsit deri në vëmendje të madhe. Në zonat me dukshmëri të ulët nga toka mes të qershorit, periudha kryesore e çeljes së rekomandohet edhe përdorimi i një varke. vezëve behet nga fund i prillit deri në fillim të majit. Mashkulli ♂ braktis femrën♀ në mes të II.3.2 Rosa e përhime (Mareca strepera) sezonit të riprodhimit. Statusi Aktiv gjatë ditës dhe natës, gjatë periudhës së Trendi i popullsisë në Evropë: i panjohur. riprodhimit aktiv kryesisht në muzg. Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane të Shpendëve si LC Red Evropian – shqetësim i Metodat e censusit ulët. Numërimi në territor i çifteve/individëve të Habitati izoluar, meshkujve ♂ që ruajnë territorin, i Kryesisht preferon sipërfaqet të cekëta me ujë femrave ♀ që joshin dhe femrave ♀ që drejtojnë të ndenjur mezo deri në eutrofike, zakonisht të vegjlit. liqene dhe pellgje, por, gjithashtu, edhe sipërfaqe Datat: ujore me rrjedhje të ngadaltë me barishte. 1) Fund i marsit (numërimi i çifteve/indivi- Biologjia riprodhuese dëve); Shpend që riprodhohet përdhe; folezon 2) Fillimi i prillit (numërimi i çifteve, kryesisht në sipërfaqe të thata, me vegjetacion numërimi i meshkujve ♂ të veçuar që ruajnë bimor, zakonisht pranë sipërfaqeve ujore; territorin dhe i femrave ♀ përkatëse); riprodhues i vetmuar, por përqendrohet në afërsi 3) Mesi i prillit deri në fund të majit të kolonive të mundshme të pulëbardhave dhe të (numërimi i çifteve, numërimi i meshkujve♂ të dallëndysheve të detit; monogam sezonal, veçuar që ruajnë territorin dhe i femrave ♀ megjithatë është vëzhguar prirja drejt përkatëse), fakultativ; monogamisë në mënyrë të përhershme; inkubon 4) Fillimi i majit deri në fund të majit një herë në vit, lëshon: 8–12 vezë, periudha e (numërimi i femrave ♀ që drejtojnë të vegjlit ose riprodhimit: 24–26 ditë, puplohet në moshën e i femrave ♀ që joshin). 45–50 ditë; femra♀ rrit dhe drejton të vegjlit. Koha më e mirë për të numëruar: Numërohen Fenologjia çiftet gjatë ditës, femrat ♀ me zogj sidomos gjatë Shtegtues i distancave të shkurtra; krijimi i muzgut, por, gjithashtu, edhe në orët e para të çiftit ndodh në fund të verës deri në vjeshtë, mëngjesit. fluturimet ndjekëse dhe paradat në not ndodhin Regjistrimi i riprodhimit: Veçanërisht, nga gushti deri në maj (pjesërisht në zonat e nëpërmjet numërimit të femrave♀ që drejtojnë të dimërimit); në rastet kur çiftet mbërrijnë në vegjlit, joshin ose paralajmërojnë. vendin e riprodhimit krijimi i territoreve të
Censusi Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) (2) (3) (4)
Shënime kthim i menjëhershëm në të njëjtin trup ujor apo pjesë e Shpendët e çiftuar, ndryshojnë dukshëm në sjellje nga trupit ujor. Vëzhgimi i ruajtjes së partnerit (mashkulli♂ shpendët e paçiftuar. Ata rrinë më afër njëri-tjetrit, më ruan femrën ♀, kur largohet nga foleja – vëzhgimi më i mirë shpesh dhe më gjatë bashkë, krahasuar me tufën e shpendëve në mbrëmje), mund të vlerësohet si një tregues për të paçiftuar. Ata i mbajnë individët e tjerë në distancë duke i riprodhimin. kërcënuar ose pickuar. Çiftet territoriale dhe femrat ♀ kanë një sjellje karakteristike në fluturim: fluturim notues dhe Faqe|2330 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
II.3.3 Rosa bishtgjelë (Anas acuta) Fenologjia Statusi Shtegtues i distancave të mesme dhe të gjata; Nuk ka të dhëna riprodhimi në Shqipëri. parada dhe lidhja e çiftit ndodh në zonën e Trendi i popullsisë në Evropë: i panjohur. dimërimit; në rastet kur çiftet mbërrijnë në Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane të vendin e riprodhimit krijimi i territoreve të Shpendëve, si LC Red Evropian – shqetësim i ulët. riprodhimit ndodh nga mesi i shkurtit deri në Bishtegjela aktualisht nuk riprodhohet në fillim të prillit. Migrimi pranveror ndodh nga Shqipëri, një monitorim i riprodhimit të mesi i shkurtit deri në mes të majit dhe piku i shpendëve të këtij lloji nuk zbatohet. Të dhënat migrimit nga mesi i marsit deri në fund të prillit. më të afërta të riprodhimit janë nga veri-lindja e Lëshon vezët normalisht nga mesi–fundi i prillit, Kroacisë, duke treguar se të dhënat e ardhshme periudha kryesore e çeljes së vezëve është në maj. të riprodhimit të këtij lloji nga Shqipëria mund të Mashkulli ♂ braktis femrën ♀ rreth një javë jenë të mundura. Megjithatë, dimërimi dhe mbas fillimit të riprodhimit. shtegtimi i shpendëve ndodhin në Shqipëri dhe Aktiv gjatë ditës dhe gjatë natës, të ushqyerit për këtë arsye duhet të inventarizohet. kryesisht bëhet gjatë natës. Habitati Metodat e censusit Aktualisht, kryesisht popullon ligatina Numërimi në territor i çifteve/individëve të bregdetare, në brendësi të vendeve të hapura, izoluar, meshkujve ♂ që ruajnë territorin, femrave p.sh. liqene, moçale. ♀ të ndrojtura, si dhe femrave♀ që drejtojnë të Biologjia riprodhuese vegjlit. Shpend që riprodhohet përdhe, folezon mbi Datat: shtresë të thatë, i fshehur mirë në mesin e 1. Fillimi i prillit (numërimi i çifteve/individëve); vegjetacionit, zakonisht pranë sipërfaqeve ujore, 2. Fillimi i majit (numërimi i çifteve, numërimi i por herë pas here edhe larg, p.sh. në livadhe, meshkujve ♂ të veçuar që ruajnë territorin dhe i mundësisht në afërsi të kolonive të shpendëve femrave ♀ të ndrojtura); detarë, në kullotat bregdetare, gjithashtu, edhe në livadhet e kultivuara në mënyrë jointensive. 3. Mesi i majit deri në fund të muajit (numërimi Riprodhues i vetmuar monogam sezonal. i çifteve, numërimi i meshkujve ♂ të veçuar që Inkubon një herë në vit, lëshon: 7–11 vezë, ruajnë territorin dhe i femrave ♀ të ndrojtura). periudha e riprodhimit: 22–24 ditë. Të vegjlit Koha më e mirë për të numëruar: Numërimi i puplohen në moshën e 40–45 ditëve; mashkulli♂ çiftet gjatë ditës, femrave ♀ me zogj sidomos gjatë i çiftuar, çiftohet edhe me femra♀ të ndryshme, muzgut, dhe në orët e para të mëngjesit. femra ♀ ndërton folenë, rrit dhe drejton të Regjistrimi i riprodhimit: Veçanërisht nëpërmjet vegjlit. numërimit të femrave ♀ që drejtojnë të vegjlit, joshin ose paralajmërojnë.
Censusi Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) (2) (3) (4)
Shënime në mbrëmje), mund të vlerësohet si një tregues për Shpendët e çiftuar, ndryshojnë dukshëm në sjellje nga riprodhimin. shpendët e paçiftuar. Ata rrinë më afër njëri-tjetrit, më II.3.4 Sqepluga (Spatula clypeata) shpesh dhe më gjatë bashkë, krahasuar me tufën e shpendëve Statusi të paçiftuar. Ata i mbajnë individët e tjerë në distancë duke i Të dhënat e riprodhimit në Shqipëri. kërcënuar ose pickuar. Çiftet territoriale dhe femrat ♀ kanë Trendi i popullsisë në Evropë: në rënie. një sjellje karakteristike në fluturim: fluturim notues dhe Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane të kthim i menjëhershëm në të njëjtin trup ujor apo pjesë e Shpendëve, si LC Red Evropian – rrezik i ulët. trupit ujor. Vëzhgimi i ruajtjes së partnerit (mashkulli ♂ ruan femrën ♀, kur largohet nga foleja – vëzhgimi më i mirë Faqe|2331 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
Habitati depoziton vezët nga fillim i prillit në deri në fund të Trupat sipërfaqësorë ujorë eutrofikë, kryesisht qershorit, periudha e çeljes së vezëve nga fillimi i me kallamishte dhe shqirë Carex spp., liqene të majit në fillim të qershorit; Meshkujt ♂ braktisin cekëta, pellgje, moçale me sipërfaqe të vogla të femrat ♀ 1–2 javë pas fillimit të riprodhimit. hapura ujore (nganjëherë i rrethuar nga pemë), Aktiv gjatë ditës dhe gjatë natës, të ushqyerit gjithashtu, edhe sipërfaqet ujore artificiale fushat e kryhet kryesisht gjatë natës. përmbytura etj. Metodat e censusit Biologjia riprodhuese Numërimi në territor i çifteve/individëve të Shpend që riprodhohet përdhe. Folezon izoluar, i meshkujve ♂ që ruajnë territorin, i kryesisht në zonat me filtrime të sipërfaqeve ujore femrave ♀ të ndrojtura, si dhe i femrave ♀ që të rrethuara nga të gjitha anët me ujë, megjithatë drejtojnë të vegjlit. nganjëherë edhe larg nga uji (p.sh. në livadhe), rrallë Datat: në pemë shelgu dhe shkurre; monogam sezonal; 1. Fund i prillit (numërimi i çifteve); inkubon një herë në vit; lëshon: 8–12 vezë, 2. Mesi i majit (numërimi i çifteve, numërimi i periudha e riprodhimit: 21–25 ditë, të vegjlit individëve, meshkujve♂ që ruajnë territorin); mbulohen me pupla në moshën e 40–45 ditë; 3. Fund i majit deri në fillim të qershorit femra♀ ndërton folenë, riprodhohet dhe drejton të numërimi i çifteve, numërimi i meshkujve ♂ të vegjlit. veçuar që ruajnë territorin dhe i femrave♀ të Fenologjia ndrojtura dhe të femrave ♀ që drejtojnë të vegjlit), Shtegtues i distancave të gjata. Parada e fakultativ; meshkujve ♂ kryhet nga mesi i dimrit deri në 4. Mesi i qershorit deri në fillim të korrikut pranverë, lidhja e çiftit ndodh në periudhën e (numërimi i femrave ♀ që drejtojnë të vegjlit). dimrit, por edhe në kohën e riprodhimit. Kur çiftet Koha më e mirë për të numëruar: Numërimi i mbërrijnë në vendin e riprodhimit kryhet krijimi i çiftet gjatë ditës, femrat ♀ me zogj sidomos gjatë territoreve të riprodhimit i cili ndodh nga fillim të muzgut, dhe në orët e para të mëngjesit. marsit në deri në fund të muajit; shtegtimi në Regjistrimi i riprodhimit: Veçanërisht nëpërmjet pranverë ndodh deri në fillim të majit, femra ♀ numërimit të femrave♀ që drejtojnë të vegjlit.
Censusi Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) (2) (3) (4)
Shënime Shpendëve, si LC Red Evropian – shqetësim i Shpendët e çiftuar, ndryshojnë dukshëm në sjellje nga ulët. shpendët e paçiftuar. Ata rrinë më afër njëri-tjetrit, më Meqenëse kryekuqja e madhe aktualisht nuk shpesh dhe më gjatë bashkë, krahasuar me tufën e riprodhohet në Shqipëri edhe monitorimi i shpendëve të paçiftuar. Ata i mbajnë individët e tjerë në riprodhimit të individëve të kësaj specie nuk distancë duke i kërcënuar ose pickuar. Çiftet territoriale zbatohet. Të dhënat më të afërta të riprodhimit dhe femrat ♀ kanë një sjellje karakteristike në fluturim: janë nga veri-lindja e Bjellorusisë. fluturim notues dhe kthim i menjëhershëm në të njëjtin Megjithatë, dimërimi dhe shtegtimi i trup ujor apo pjesë e trupit ujor. Vëzhgimi i ruajtjes së shpendëve ndodh në Shqipëri dhe për këtë arsye partnerit (mashkulli ♂ ruan femren ♀, kur largohet nga duhet, gjithashtu, të inventarizohet. foleja – vëzhgimi më i mirë në mbrëmje), mund të Inventarizimi i llojit kryhet në të njëjtën vlerësohet si një tregues për riprodhimin. metodikë sikurse llojet e tjerë që nuk riprodhohen në vendin tonë (si p.sh., grilla, II.3.5 Kryekuqja e madhe (Mareca penelope) bishtëgjela). Statusi II.3.6 Rosa kërre (Anas crecca) Nuk ka të dhëna riprodhimi në Shqipëri Statusi Trendi i popullsisë në Evropë: në rënie. Nuk ka të dhëna riprodhimi në Shqipëri. Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane të Faqe|2332 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
Trendi i popullsisë në Evropë: i panjohur. territoreve të riprodhimit ndodh nga fillimi i marsit Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane të në fillim të prillit; çiftohen herë pas here pas Shpendëve, si LC Red Evropian – shqetësim i mbërritjes në vendet e riprodhimit, lidhja e çiftit ulët. kryhet në fund të dimrit, paradat ndodhin nga Grilla aktualisht nuk riprodhohet në Shqipëri. shtatori në qershor. Migrimi i pranverës ndodh nga Megjithatë, dimërimi dhe shtegtimi i shpendëve mesi dhe fund i shkurtit deri në mes të majit. ndodh në Shqipëri dhe për këtë arsye duhet, Metodat e censusit gjithashtu, të inventarizohet. Numërimi në territor i çifteve/individëve të Habitati izoluar dhe meshkujve ♂ që ruajnë territorin dhe i Trupa ujorë sipërfaqësorë të brendshëm, me femrave ♀ të ndrojtura, respektivisht numërimin e bimësi të dendur bregore, kënetat, moçalet, paradave dhe i femrave ♀ që drejtojnë të vegjlit. pellgje moçalore të rrethuar me pyje; në livadhe Datat: me lagështi përgjatë kanaleve me vegjetacion; 1. Fund i prillit deri në fillim të majit (numërimi madje edhe në pellgjet me peshq dhe liqene; zona i çifteve); me baltë të ekspozuara formojnë një habitat të 2. Mesi i majit (numërimi i çifteve dhe/ose rëndësishëm të riprodhimit (dhe të kërkimit të numërimi i individëve, meshkujve♂ që ruajnë ushqimit). territorin); Biologjia e riprodhimit 3. Fillimi i majit (numërimi i individëve, i Riprodhohet përdhe, folezon në bimësi të meshkujve ♂ që ruajnë territorin dhe i femrave ♀ dendur bregore ose nën shkurre kallamishte, të ndrojtura, fakultativ); kryesisht në afërsi të ngushtë me sipërfaqet ujore, 4. Fillimi i qershorit deri në mes të korrikut por edhe në nënshtresa të thata ndonjëherë larg (numërimi i femrave ♀ të ndrojtura, që drejtojnë të nga uji, në kullota bregdetare të lagura, si dhe në vegjlit ose i femrave ♀ që joshin). toka të kultivuara jointensivisht; riprodhues i vetmuar; monogam sezonal; inkubon një herë në Koha më e mirë për të numëruar: Numërimi vit; lëshon: 8–11 vezë, periudha e ripodhimit: çifteve gjatë ditës, të ardhurit rrotull në agim dhe 25–30 ditë; të vegjlit puplohen në moshën e 25– në muzg. Femrat♀ me të vegjlit sidomos gjatë 30 ditëve, femra ♀ ndërton folenë, riprodhohet muzgut. dhe drejton të vegjlit. Regjistrimi i riprodhimit: Veçanërisht Fenologjia nëpërmjet numërimit të femrave ♀ që drejtojnë Shtegtues i distancave të shkurtra; në rastet kur të vegjlit, paralajmërojnë (që fluturojnë rreth një çiftet mbërrijnë në vendin e riprodhimit, krijimi i armiku të mundshëm).
Censusi Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) (2) (3) (4)
Shënime Popullsia riprodhuese është e vështirë të vlerësohet në Shpendët e çiftuar, ndryshojnë dukshëm në sjellje nga zonat e paarritshme (pellgje dhe liqene me shumë bimësi). shpendët e paçiftuar. Ata rrinë më afër njëri-tjetrit, më Në këtë rast janë të nevojshme së paku 4 seanca shpesh dhe më gjatë bashkë, krahasuar me tufën e kampionimi në periudhën nga fillimi i prillit në fundi të shpendëve të paçiftuar. Ata i mbajnë individët e tjerë në qershorit. Në sipërfaqet e mëdha ujore, në zona të gjera distancë duke i kërcënuar ose pickuar. Çiftet territoriale dhe të fshehura, rekomandohet përdorimi i një varke. Pas dhe femrat ♀ kanë një sjellje karakteristike në fluturim: mbërritjes në vendet e riprodhimit, shpendët mblidhen në fluturim notues dhe kthim i menjëhershëm në të njëjtin tufa të vogla prej 10–20 individësh. Ata mund të çiftohen trup ujor apo pjesë e trupit ujor. Vëzhgimi i ruajtjes së këtu. Fillimi i riprodhimit në këto habitate shpesh ndodh partnerit (mashkulli ♂ ruan femrën ♀, kur largohet nga në fund të majit. foleja – vëzhgimi më i mirë në mbrëmje), mund të vlerësohet si një tregues për riprodhimin.
Faqe|2333 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
II.3.7 Marsatorja (Spatula querquedula) prillit. Vezët lëshohen në periudhën nga mesi i Statusi prillit deri në fillim të qershorit; periudha Të dhënat e riprodhimit në Shqipëri. kryesore e çeljes është maji; mashkulli ♂ braktis Trendi i popullsisë në Evropë: në rënie. femrën ♀ 1–2 javë mbas fillimit të riprodhimit. Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane të Aktiv gjatë ditës dhe gjatë natës, kërkimi i Shpendëve, si LC Red Evropian – rrezik i ulët. ushqimit bëhet kryesisht gjatë natës. Habitati Metodat e censusit Sipërfaqe ujorë eutrofikë në zona me bimësi Inventarizimi në terren i çifteve/individëve të ujore, liqene të cekëta, pellgje, në sipërfaqe ujore izoluar dhe meshkujve ♂ që ruajnë territorin dhe kanale etj. i femra♀ të ndrojtura, respektivisht numërimi i Biologjia e riprodhimit paradave dhe femra♀ që drejtojnë të vegjlit. Riprodhohet përdhe, shpesh folezon në terren Datat: të thatë, foleja fshihet me kujdes mes 1. Fillimi i prillit (numërimi i çifteve/indivi- vegjetacionit bregor ose kullosor, sidomos në dëve dhe meshkujve ♂ thirrës); afërsi të sipërfaqeve ujore, megjithatë, nganjëherë 2. Fillimi i majit (numërimi i individëve, i shumë më larg, për shembull, edhe në lëndina; meshkujve ♂ që ruajnë territorin dhe i femrave monogam sezonal; riprodhohet një herë në vit; ♀ të ndrojtura); lëshon: 8–11 vezë; periudha e riprodhimit: 21–23 3. Fillimi i majit në fund të muajit (numërimi i ditë; të vegjlit puplohen në moshën e 35–40 individëve, i meshkujve♂ që ruajnë territorin dhe ditësh; femra ♀ rrit dhe drejton të vegjlit. i femrave ♀ të ndrojtura; numërimi i femrave ♀, Fenologjia që drejtojnë të vegjlit ose i femrave ♀ që kryejnë Shtegtues i distancave të gjata. Parada dhe paradën). lidhja e çiftit ndodh në zonat e dimërimit, nga Koha më e mirë për të numëruar: Numërimi i vjeshta deri në fund të pranverës; në rastet kur çifteve gjatë ditës, të ardhurit rrotull në agim dhe çiftet mbërrijnë në vendin e riprodhimit krijimi i në muzg, i femrave ♀ me zogj sidomos gjatë territoreve të riprodhimit ndodh nga mesi i muzgut. marsit në fillim të prillit. Migrimi i pranverës Regjistrimi i riprodhimit: Veçanërisht nëpër- ndodh nga fillimi i marsit në mes të majit, në jug mjet numërimit të femrave ♀ që drejtojnë të nga fillimi i shkurtit e në vazhdim. Piku i vegjlit ose paralajmërojnë. migrimit është nga fillimi i marsit deri në mes të
Censusi Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) (2) (3) (4)
Shënime Informacion i rëndësishëm shtesë mund të mblidhet gjatë Shpendët e çiftuar, ndryshojnë dukshëm në sjellje nga ekskursioneve të natës, sepse marsatorja shpesh shpendët e paçiftuar. Ata rrinë më afër njëri-tjetrit, më thërret/këndon gjatë natës. shpesh dhe më gjatë bashkë, krahasuar me tufën e shpendëve të paçiftuar. Ata i mbajnë individët e tjerë në distancë duke i II.3.8 Thëllëzë mali (Alectoris graeca) kërcënuar ose pickuar. Çiftet territoriale dhe femrat ♀ kanë Statusi një sjellje karakteristike në fluturim: fluturim notues dhe Ka të dhëna riprodhimi në Shqipëri, dyshohet kthim i menjëhershëm në të njëjtin trup ujor apo pjesë e një rënie e fortë që nga 1995. trupit ujor. Vëzhgimi i ruajtjes së partnerit (mashkulli ♂ Trendi i popullsisë në Evropë: në rënie. ruan femrën ♀, kur largohet nga foleja – vëzhgimi më i mirë Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane të në mbrëmje), mund të vlerësohet si një tregues për Shpendëve si NT Red Evropian – e kërcënuar. riprodhimin. Habitati Ka vështirësi vlerësimi për ligatinat bregdetare për shkak Shpatet e pjerrëta alpine dhe rripat subalpine. të densitetit të lartë të popullsisë. Këtu, shumë meshkuj ♂ të Preferon vendet e thata dhe me diell: me gurë apo paçiftuar mund të ekspozojnë një fluturim ndjekës. shpatet shkëmbore (me rrugë të shkurtra arratisje), Faqe|2334 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
të cilat janë të vështira për t’u parë me mozaikë Metoda e parë terreni të hapur dhe bar të thatë dhe shkurre. Edhe Kryesisht numërimi i meshkujve ♂ të shfaqur në pyje të hapur, rrëpira me gurë të rrëzuar, shpatet dhe femrave ♀ që drejtojnë të vegjlit, gjithashtu, e thata, vreshta etj. edhe regjistrimi i një serie thirrjesh. Biologjia e riprodhimit Datat: Riprodhohet përdhe, folezon në bazën e një 1. Mesi i prillit deri nga fillimi i majit (regjistrimi peme apo shkëmbi, nën shkurre dhe barishte, duke i paradave dhe i serisë së thirrjeve); mbuluar pjesërisht pamjen nga pjesët e varura të 2. Fund i majit, fillimi i qershorit (regjistrimi i vegjetacionit apo shkëmbinj; çiftet janë sezonale paradave dhe i serisë së thirrjeve, si dhe i çifteve); dhe shpesh të përhershme, monogame; inkubon 3. Mesi i qershorit, fundi i majit (regjistrimi i një herë në vit; lëshon: 9–14 vezë; periudha e paradave, si dhe i çifteve). riprodhimit: 24–26 ditë; femra ♀ riprodhohet dhe Koha më e mirë e numërimit: Numërimi drejton të vegjlit; të vegjlit mbulohen mesatarisht kryesisht gjatë muzgut, sidomos 1 orë para lindjes me pupla në moshën e 20 ditëve, rriten për 50–60 së diellit deri në 2 orë pas lindjes së diellit dhe 2 orë ditë, familjet qëndrojnë së bashku për një periudhë para perëndimit të diellit. më të gjatë kohore. Metoda e dytë Fenologjia Territori ku do të kryhet kampionimi zgjidhet Rezident, shtegtimi në ngritje sipas situatës të midis 80–100 ha. dëborës (shtegtimi dhe zona e riprodhimit mund të Numërimi kryhet në fund të verës: Fundi i jenë deri në 9 km larg njëra-tjetrës), shtegtimi gushtit deri në fillim të shtatorit (15.08–14.09). horizontal deri në 10 km, zonat e përhapjes Inventarizimi të jep të dhëna shumë të mira dhe natyrale të meshkujve ♂ mund të mbulojnë deri në për suksesin e riprodhimit. 10–15 km, por janë shumë më të vogla në Nevojiten 2 ose 3 persona dhe 2 qen gjuetie të shumicën e rasteve; formimi i çifteve kryesisht nga stërvitur. fillimi i marsit deri në prill; lëshimi i vezëve në fillim Inventarizimi mund të kryhet në të njëjtën kohë të majit apo në fillim të qershorit; femra ♀ drejton edhe me thëllëzën e fushës. të vegjlit shpesh shumë më lart se limiti i pyllit; të Kjo metodë inventarizimi nuk përcakton vegjlit puplohen nga mesi i korrikut e tutje. konsistencën, por jep të dhëna vetëm për rezultatin Kryesisht aktiv gjatë muzgut dhe ditës, duke e riprodhimit. kënduar intensivisht deri në mëngjes dhe pastaj Regjistrimet e riprodhimit: Veçanërisht nga përsëri në pasdite. regjistrimi i individëve/grupeve familjare; regjistrimi i foleve me lëkura të vezëve.
Censusi Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) - (2) (3)
Shënime Habitati Grupet që janë formuar gjatë vjeshtës/dimrit Frekuenton tipa habitatesh të hapura: peizazhe shpërndahen në pranverë, nga prill/maji e tutje shpesh në bujqësore, tokë e pluguar pa shkurre ose pemë çifte; lidhje e fortë e çiftit në maj dhe qershor; shumë aktiv (p.sh., fushat e grurit të ri), livadhet, kullotat. duke bërë thirrje në mëngjes dhe në mbrëmje, përdorimi i Preferon rërë të ngrohtë dhe tokë moçalore, madje regjistrimit për të provuar praninë e specieve është i edhe baltë të thellë, në livadhe të vetmuar në mes të mundshëm gjatë gjithë vitit. pyllit etj.
II.3.9 Shkurta (Coturnix coturnix) Biologjia e riprodhimit Statusi Riprodhohet përdhe; foleja mbulohet gjithmonë Të dhënat e riprodhimit në Shqipëri. me bimë, kullota; ka shumë të ngjarë të ketë një Trendi i popullsisë në Evropë: në rënie. inkubim në vit, por është i mundshëm zëvendësimi Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane të i vezëve; lëshon: 7–14 vezë; periudha e riprodhimit: Shpendëve, si LC – rrezik i ulët. 18–20 ditë, të vegjlit mbulohen me pupla në Faqe|2335 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
moshën e 19 ditëve, familjet shpërndahen kur Datat: zogjtë kanë mbushur 4–7 ditë; femra ♀ zgjedh 1. Fillimi i qershorit (numërimin e thirrjeve të vendin e riprodhimit, ndërton folenë, meshkujve ♂); riprodhohet dhe i drejton vetë të vegjlit. 2. Mesi i qershorit (numërimin e thirrjeve të Fenologjia meshkujve ♂); Shtegtues i distancave të shkurtra apo të gjata, 3. Fillimi i korrikut (numërimin e thirrjeve të mbërritja në vendin e riprodhimit kryesisht mesi meshkujve ♂); mesi i majit dhe fillimi i qershorit; krijimi i 4. Mesi i korrikut (numërimin e thirrjeve të territoreve dhe lidhja e çifteve pas mbërritjes së meshkujve ♂) - regjistrimi në intervale dyjavore. tyre në vendin e riprodhimit, aktiviteti më i lartë i Koha më e mirë e numërimit: Numërimi thirrjeve nga mesi majit në fillim të korrikut; kryhet një orë pas perëndimit të diellit dhe në lëshon vezët në periudhën nga mesi i majit në agim. fund të gushtit; të vegjlit nga mesi i qershorit e Regjistrimet e riprodhimit: Veçanërisht nga tutje. regjistrimi i femrave ♀ që drejtojnë zogjtë Aktiv gjatë ditës dhe natës. (vëzhgimet e rastësishme). Metodat e censusit Pothuajse ekskluzivisht nga metodat akustike, kryesisht numërimi i thirrjeve të meshkujve ♂.
Censusi Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) (2) - (3) (4)
Shënime sipërfaqet ujore me ujë të ndenjur dhe ujë të Shiu dhe moti i ftohtë varfërojnë veprimtarinë e thirrjes, rrjedhshëm të madhësive të ndryshme; liqene, pra regjistrimet duhet të kryhen mundësisht në mbrëmje të pellgje të mëdha dhe të vogla, moçale, turbiera- ngrohta. Regjistrimi mund të bëhet edhe në mëngjes, në vende kanale, lumenj, kanaleve të gjerë, si edhe në të njëjta gjatë natës. Territoret mund të zhvendoset në mënyrë sipërfaqe artificialë të ujore, të tilla si gropa të konsiderueshme për arsye të aktiviteteve bujqësore apo zhavorri, pellgje në parqe dhe kopshte publike. kushteve të motit (thatësia). Biologjia e riprodhimit Nuk ka lidhje të drejtpërdrejtë midis numrit të thirrjeve Riprodhohet kryesisht në fole notuese, të cilat të meshkujve ♂ dhe numrit të inkubimeve: Gjatë kohës të janë ankoruar në degë ose brenda xunkthave; lëshimit të vezëve femra ♀ mund të ndryshojë disa partnerë gjithashtu, folezon përdhe në zona bregdetare, herë (deri në katër) herë. Mashkulli ♂ ndalon të thërrasë kur pas here edhe në shkurre dhe pemë të vogla; çiftëzohet me femrën ♀. Lidhja e çiftit midis meshkujve riprodhues i vetmuar; monogam sezonal; 1–2 ♂dhe femrave ♀ përfundon pas fillimit të riprodhimit. inkubime në vit; lëshon: 5–10 vezë, periudha e Mashkulli ♂ dëbohet nga vendi i riprodhimit dhe më pas riprodhimit 21–25 ditë; puplimi në 56 ditë, femra♀ fillon të këndojë diku tjetër. Në zonat e mëdha të studimit dhe mashkulli♂ ndërtojnë folenë, rrisin dhe regjistrimi duhet të kryhet me numërime të njëkohshme (1–2 drejtojnë të vegjlit. persona për 1 km2). Fenologjia Rezident, si dhe shtegtues i distancave të II.3.10 Bajza (Fulica atra) pjesshme dhe të shkurtra; mbërritja në vendin e Statusi riprodhimit në periudhën midis mesit të shkurtit Të dhënat e riprodhimit në Shqipëri. dhe fillimit të marsit; lëshon vezët në periudhën Trendi i popullsisë në Evropë: në rritje të midis mesit të marsit dhe mesit të qershorit; zogjtë moderuar. e vegjël puplohen nga fillimi i qershorit e tutje. Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane të Kryesisht aktiv gjatë ditës dhe në muzg. Shpendëve, si NT– E i kërcënuar. Metodat e censusit Habitati Numërimi i çifteve të izoluara territorial, çiftet Në pothuajse të gjitha llojet e peizazhit në dhe mashkulli ♂ që ruan territorin; numërimi i të Faqe|2336 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
rriturve që drejtojnë individët e rinj; përleshjet 3. Fundi i majit në fillim të qershorit territoriale të çifteve fqinje. (numërimi i çifteve/individëve dhe të rriturve që Datat: riprodhohen). 1. Fillimi i prillit (numërimi i çifteve/- Koha më e mirë për të numëruar: Numërimi individëve dhe të rriturve që riprodhohen); gjatë ditës. 2. Fillimi i majit (numërimi i çifteve/- Regjistrimi i riprodhimit: Veçanërisht, nga individëve dhe të rriturve që riprodhohen); femra ♀ që drejtojnë, joshin apo paralajmërojnë.
Censusi Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) (2) (3)
Shënime kur çiftet mbërrijnë në vendin e riprodhimit Koha e saktë e krijimit të territoreve të riprodhimit krijimi i territoreve të riprodhimit ndodh nga është në varësi të kushteve të motit. Femra ♀ dhe fillimi i marsit e tutje, aktiviteti më i lartë i mashkulli ♂ shpesh ndajnë të vegjlit midis tyre dhe kjo paradës nga fillimi i prillit deri fillimi i majit; gjë mund të vërehet në pjesë të ndryshme të territorit. lëshon vezët në periudhën midis fillimi të prillit dhe fillimit të korrikut; të vegjlit nga fund i prillit II.3.11 Shapka e ujit (Gallinago gallinago) e tutje, largimi nga vendi i riprodhimit nga mesi i Statusi korrikut e tutje. Status i paqartë i riprodhimit në Shqipëri. Nuk Aktiv gjatë ditës dhe natës, kryesisht në muzg ka listë mbi të dhënat e riprodhimit për këtë lloj dhe agim, në fillim të njohjes dhe të periudhës së në Shqipëri, ndërsa BirdLife International (2014) shumimit edhe gjatë gjithë ditës dhe, gjithashtu, e ka. Në çdo rast, ka të dhëna të shtegtimit dhe në netët pa erë me dritë hëne. dimërimit të këtij shpendi në Shqipëri (por duhet Metodat e censusit vënë në dukje se duhet të aplikohen metoda të Numërimi i të rriturve që shfaqen (fluturim ndryshme të regjistrimit për të monitoruar ekspozues, thirrje eksituese nga toka ose në ajër), shtegtimin dhe dimërimin e individëve). të dhënat e fluturimeve ndjekëse, numërimin e të Tendenca e popullsisë në Evropë: në rënie të rriturve që ruajnë (zogjtë ulen shpesh në hunj moderuar. përgjatë kullotave), numërimin e të rriturve që Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane të drejtojnë zogjtë; regjistrimi mund të jetë i Shpendëve – rrezik i ulët. dobishëm për të zbuluar popullatat e izoluara. Habitati Datat: Habitate të hapura deri në gjysmë të hapura, 1. Mesi i prillit deri në fund të prillit këneta, zonat e depozitimit të vezëve në zona me (numërimi i individëve të shfaqur); ujë të ndenjur, shtresa me baltë dhe bimësi të 2. Fillimi i majit (numërimi i individëve të lartë, por më tepër të hapur që ofrojë strehim. shfaqur dhe i të rriturve që paralajmërojnë); Biologjia riprodhuese 3. Mesi i majit (numërimi i individëve të Riprodhohet përdhe; folezon në terrene të shfaqur dhe i të rriturve që paralajmërojnë); lagështuara, p.sh., midis, barit, shkurreve, 4. Fundi i majit (numërimi i të rriturve që kryesisht të fshehura mirë; riprodhues i vetmuar, ruajnë/paralajmërojnë dhe, nëse është e mundur, por foletë mund të jenë, gjithashtu, pranë njëra- i grupeve të familjeve). tjetrës; mashkulli ♂ dhe femra ♀ (më rrallë) Koha më e mirë për të kryer inventarizimin: kryejnë fluturime ekspozuese; monogam sezonal Numërimi para lindjes së diellit deri në një orë në shumicën e rasteve; numri i ngrohjeve 1–2 në pas lindjes së diellit dhe një orë para perëndimit vit, zëvendësimi i vezëve i mundshëm; lëshon: 2– të diellit deri në perëndim të diellit. 5 vezë; Periudha e riprodhimit: 18–20 ditë; të Regjistrimi i riprodhimit: Veçanërisht nga vegjlit puplohen në moshën e 28–35 ditëve. regjistrimet e të rriturve që drejtojnë të vegjlit. Fenologjia Shtegtues i distancave të shkurtra; në rastet Faqe|2337 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
Censusi Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) (2) (3) (4)
Shënime moshë prej rreth 30 ditësh; femra ♀ zgjedh vendin Në dendësi të larta (> 10 çifte/km²) duhet të e folesë, rrit dhe drejton zogjtë për rreth 5–6 javë. realizohen regjistrime të tjera (të paktën 5); shpesh vërehet Fenologjia një aktivitet i madh në lartësi pas shiut apo gjatë motit të Shtegtues i distancave të largëta. Mbërritja në nxehtë dhe të lagësht (shi i imët) në pasditen e vonë. vendin e riprodhimit fillimi i shkurtit deri në fillim Vizualizimi dhe fluturimi ndjekës mund të jetë shumë të të korrikut; krijimi i çifteve nga fillimi i shkurtit deri gjatë, dhe për këtë arsye pjesërisht të përshtatshëm për fillim të korrikut; lëshimi i vezëve nga mesi i marsit identifikimin e territoreve. dhe mesi i gushtit; të vegjlit nga mesi dhe fund i Duhet pasur parasysh se shpendët shtegtarë mund të prillit e tutje, largimi nga vendi i riprodhimit nga tregojnë, gjithashtu, aktivitetet e të ardhurit rrotull. fillimi i shtatorit e tutje. Aktiv gjatë muzgut dhe natës, fluturimi II.3.12 Shapka (Scolopax rusticola) demonstrues i mashkullit ♂ fillon në muzg dhe Statusi zgjat deri në 0.5 orë (deri në 2 orë në fillim të Të dhënat e riprodhimit në Shqipëri. verës), fluturimi demonstrues fillon një orë deri Trendi i popullsisë në Evropë: stabël. në 10 minuta përpara lindjes së diellit dhe Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane (Red përfundon pothuajse përpara agimit. Evropian)të Shpendëve, si LC – shqetësim i ulët. Metodat e censusit Habitati Numërimi i meshkujve ♂ të shfaqur (thirrja, Pyjet e mëdha, të mirëstrukturuar dhe deri në fluturimi ekspozues) në vendet e mundshme të vargmale malore të ulëta (në varësi të lartësisë), shfaqjes (livadh, në pyje, skajet e pyjeve etj.). preferon pyje lisi dhe shkoze, pyll moçalor me Datat: thupër, verr, pyje të përziera gjethorë, pyje të 1. Fillimi i majit deri në mes të majit lagështa me bredh; të një rëndësie të veçantë janë (numërimi i meshkujve ♂ të shfaqur); pyjet me strukturën e moshës të ndryshme me 2. Fundi i majit fillimi i qershorit (numërimi i boshllëqe në formë kupole dhe me shtresa meshkujve♂ të shfaqur); shkurresh të mirë strukturuara dhe lëndina (p.sh.: 3. Fillimi i qershorit deri në fund të qershorit livadhe, moçale, lumenj, rrugët pyjore). (numërimi i meshkujve ♂ të shfaqur). Biologjia e riprodhimit Koha më e mirë për të numëruar: 1 orë para Riprodhohet përdhe; folezon shpesh në buzë të perëndimit të diellit deri në errësirë. bazamenteve pyjore të mbyllura (p.sh. në livadhe, Regjistrimi i riprodhimit: Sidomos nga gjurmët e pyjeve etj., - kudo ku qasja e lirë ajrore regjistrimet e foleve; regjistrimi i femrave♀ që është e mundur, kryhen 1–2 inkubime gjatë një viti; drejtojnë të vegjlit (shumë të rrallë dhe kryesisht depoziton (pothuajse gjithmonë) 4 vezë; Periudha e aksidental). riprodhimit: 21–24 ditë; të vegjlit puplohen në një
Censusi Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) (2) (3)
Shënime duhet të vendoset një vend vrojtimi pranë një vendi për Territoret e meshkujve janë (20 deri në 150 hektarë) shfaqje të mundshme (p.sh., livadhe, skajet e pyjeve). Në dhe një inventarizim real i popullsisë së shapkës nuk pyje të mëdha, shumë njerëz duhet të llogarisin në mënyrë është i mundur me metodat e zakonshme. Prandaj, të sinkronizuar (një person për një sektor prej 1 km2). individët mund të regjistrohen vetëm në njësitë e Numërimi duhet të bëhet në netët pa re dhe erë. Netët përcaktuara sipërfaqësore. Fushat e inventarizimit duhet me një hënë të plotë janë veçanërisht të përshtatshëm. të jenë të ndarë në kuadrate prej 1 km2. Në çdo sektor Shpendët shtegtarë nuk mund të dallohen nga Faqe|2338 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
rezidentët, pasi ata kryejnë, gjithashtu, fluturime por periudha kulmore është nga fillimi i marsit ekspozuese. deri në fillim të gushtit. Aktiv gjatë ditës. II.3.13 Pëllumbi i egër (Columba livia) Metoda e censusit Statusi Numërimi i thirrjeve të meshkujve ♂ dhe Të dhënat e riprodhimit në Shqipëri. shfaqja e çifteve; numërimi i çifteve në vendet e Trendi i popullsisë në Evropë: në rënie. mundshme të riprodhimit, i të rriturve që Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane të transportojnë materiale për folenë dhe i të Shpendëve si LC Red Evropian – shqetësim i ulët. rriturve që ushqejnë të vegjlit; të dhënat e Habitati thirrjeve kërkuese të individëve të rinj, me Të çarat përgjatë shkrepave shkëmborë dendësi të lartë dhe në kolonitë: Numërimi i bregdetarë, ose në brendësi të rajoneve malore, individëve. grykave, luginat e lumenjve, shpella dhe oazave Datat: shkretinore; shpesh në afërsi të sipërfaqeve 1. Fillimi i marsit deri në mes të prillit bujqësore ose vegjetacionit të hapur të shkurreve. (paradat, ndërtimi i folesë, të rriturit që ushqejnë Biologjia e riprodhimit zogjtë, thirrjet kërkuese të individëve të rinj, në Riprodhohet në shpella dhe të çara të vende me densitet të lartë dhe në kolonitë: shkëmbinjve të pjerrët; vendet e folezimit janë të numërimi i individëve); vështira për t’u arritur, shpesh në lartësi, në muret 2. Fillimi i prillit (paradat, ndërtimi i folesë, të vertikale të shkëmbinjve; kryesisht monogamë gjatë rriturit që ushqejnë të vegjlit, thirrjet kërkuese të gjithë jetës, kryhen disa inkubime gjatë një viti individëve të rinj, në vendet me densitet të lartë (kryesisht 2–3, por edhe më shumë janë të dhe në kolonitë: numërimi i individëve); mundshme); lëshon pothuajse gjithmonë 2 vezë; 3. Fillimi i majit deri në mes të muajit periudha e riprodhimit: 17–19 ditë; femra♀ rrit dhe (paradat, ndërtimi i folesë, të rriturit që ushqejnë drejton të vegjlit; të vegjlit largohen nga foleja në zogjtë, thirrjet kërkuese të individëve të rinj). një moshë prej rreth 23–25 ditë dhe puplohen në Koha më e mirë për të numëruar: Numërimi rreth 30–35 ditë; femra♀ dhe mashkulli♂ gjatë ditës. ndërtojnë folenë, rrisin e ushqejnë zogjtë e rinj. Regjistrimi i riprodhimit: Veçanërisht nga Fenologjia regjistrime të individëve që rrisin dhe që Rezident; riprodhohet në çdo kohë të vitit, drejtojnë të vegjlit.
Censusi Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) (2) (3)
Shënime Habitati Në vendet me densitet të lartë ose në kolonitë madhësia e Në ultësira dhe në lartësi kodrinore në zonat popullsisë nuk mund të vlerësohet në mënyrë të besueshme me vend të thatë, fillimisht pyje të thatë, edhe duke numëruar territoret. Në vend të kësaj, duhet të ish-kullota, si dhe toka të ripyllëzuara, me aplikohet një faktor korrigjimi: Madhësia e popullsisë = preferencë për lloje habitatesh me një pjesë të Numri maksimal i të rriturve të numëruar × 0.7. madhe dhe në mënyrë të ndërmjetme me shkurre
II.3.14 Turtulli (Streptopelia turtur) dhe pemë. Statusi Biologjia e riprodhimit Të dhënat e riprodhimit në Shqipëri. Riprodhohet në fole mbi shkurre dhe pemë Trendi i popullsisë në Evropë: në rënie të përdhe ose në shkëmbinj, kryesisht 1.5–5 m mbi moderuar. tokë, fole e sheshtë, e hollë me degë të vogla, Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane të nganjëherë përdor foletë e tjera si shtresë bazë. Shpendëve si LC Red Evropian – shqetësim i ulët. Vetëm femra ♀ ndërton fole, mashkulli ♂ sjell materiale. Është riprodhues i vetmuar, monogam sezonal, me 1–2 inkubime gjatë vitit. Lëshon Faqe|2339 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
(pothuajse gjithmonë) 2 vezë. Periudha e dhe shfaqja e meshkujve ♂ (fluturime ekspo- riprodhimit është 13–16 ditë. Të vegjlit largohen zuese); gjithashtu, vëzhgimi i ndërtimit të folesë, i nga foleja në një moshë prej rreth 18–23 ditësh të rriturve që ushqejnë të vegjlit, të vegjlit që nuk dhe mbulohen plotësisht me pupla në një moshë janë, mbuluar ende me pupla dhe vendet e prej rreth 25–30 ditë. ushqimit herët në mëngjes. Fenologjia Koha: Ky lloj është shtegtues i distancave të gjata. 1. Fillimi i majit deri në fund të muajit Mbërritja në vendin e riprodhimit është fundi i (fluturime ekspozuese, thirrjet territoriale, prillit deri në mes të majit, me meshkujt ♂ që ndërtimi i folesë); arrijnë të parët. Të ardhurit e tjerë të popullatës 2. Fillimi i qershorit deri në mes të muajit vijnë në maj deri në korrik vezët depozitohen (fluturime ekspozuese, thirrjet territoriale); nga mesi i majit deri në mes të shtatorit. 3. Fillimi i korrikut deri në mes të muajit Individët e rinj puplohen kryesisht nga fillimi i (thirrjet territoriale, të rriturit që ushqejnë zogjtë). korrikut e tutje dhe largimi nga vendi i Koha më e mirë për të numëruar: Numërimi riprodhimit ndodh nga mesi i gushtit e tutje. gjatë agimit deri në 4 orë pas lindjes së diellit. Është aktiv gjatë ditës dhe në muzg, këndon gjatë Regjistrimi i riprodhimit: Veçanërisht nga të gjithë ditës me aktivitet më të lartë të kënduarit rriturit që riprodhohen; të rriturit që ushqejnë në mëngjes. zogjtë; individët e rinj të pambuluar me pupla Metodat e censusit pranë folesë. Kryesisht numërimi i të rriturve që thërrasin
Censusi Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) (2) (3)
Shënime preferuar e bimësisë është 15–20 cm. Mashkulli Fluturimet ekspozuese janë të dukshme, por thirrjet ♂ cakton territorin (këndon në fluturim, këndon territoriale bëhen shpesh nga pozicione të fshehura. Vetëm nga toka). Është riprodhues i vetmuar, kryesisht një pjesë e meshkujve ♂ thërret, femrat ♀ thërrasin, monogam sezonal, shpesh me dy inkubime në gjithashtu, por më në heshtje. vit, zëvendësim i vezëve i mundur kur vezët e para humbin, depoziton: 2–5 vezë. Periudha e II.3.15 Lauresha (Alauda arvensis) riprodhimit është 12–13 ditë. Shpendët Statusi fluturojnë në një moshë prej rreth 11 ditësh, Të dhënat e riprodhimit në Shqipëri. femra ♀ ushqen dhe mbledh nën krahë të vegjlit Trendi i popullsisë në Evropë: në rënie të e saj, që nuk ushqehen nga mashkulli ♂. moderuar. Fenologjia Të listuara në Listën e Kuqe Evropiane të Rezident ose shtegtar i distancave të shkurtra. Shpendëve si LC Red Evropian – shqetësim i Mbërritja në vendin e riprodhimit është nga ulët. fillimi i janarit deri në mes të marsit dhe Habitati përcaktimi i territoreve nga fillimi i shkurtit e Habitati në vend të hapur; kryesisht në tutje, ndërsa lidhja e çifteve rreth 10 ditë pas vendbanime si kullota dhe toka bujqësore, por mbërritjes në vendin e riprodhimit. Aktiviteti më edhe në toka me shqopishtë, këneta me kripë, i lartë i kryerjes së paradave është midis mesit të lugina të lagështa drunore dhe livadhe të mëdha marsit dhe fund të prillit dhe vezët e ngrohjes së pyjore. Frekuenton edhe zona me lagështi deri në parë lëshohen midis fillimit të prillit dhe mesit të të njoma në qoftë se ato janë në kufi me zonat e majit, vezët e ngrohjes së dytë depozitohen midis thata. fillimit të prillit dhe mesit të majit, vezët e Biologjia e riprodhimit ngrohjes së tretë depozitohen nga qershori e Riprodhohet përdhe, vendi i folezimit është tutje. në bar apo bimësi të shkurtër dhe lartësia e Faqe|2340 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
Aktiv gjatë ditës, mashkulli ♂ këndon gjatë 3. Fillimi i majit (kënga, të rriturit që ushqejnë gjithë ditës, veprimtaria më e madhe e këndimit të vegjlit). në fluturim herët në mëngjes. Koha më e mirë për të inventarizuar: Metodat e censusit Inventarizimi gjatë agimit deri në 4 orë pas Numërimi i meshkujve ♂ që këndojnë (këngë lindjes së diellit, në fillim të periudhës të në fluturim dhe këngë nga terreni); të rriturit shumimit edhe gjatë ditës deri në fillim të ushqejnë të vegjlit. mbrëmjes (por jo rreth mesditës). Datat: Regjistrimi i riprodhimit: Veçanërisht nga të 1. Fillimi i prillit deri në mes të muajit (kënga); rriturit që ushqejnë të vegjlit. 2. Fundi i prillit (kënga);
Censusi Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht B M E B M E B M E B M E B M E B M E B M E (1) (2) (3) M. M.
Shënime Metoda mund të sigurojë vlerësime të Gjatë periudhës së riprodhimit, kufijtë e territoreve janë besueshme vetëm nëse numri i lepujve është i lartë mjaft konstantë në habitate me kullotë, dhe më pak në tokat dhe në zonë ka akses për automjetet. Ka bujqësore. metodologji të ndryshme për numërimin me Ndërrime të territoreve mund të ndodhin midis ngrohjes prozhektor. Shembulli i njërës nga metodat së parë dhe të dytë. shpjegohet si më poshtë. Lepujt numërohen 2–3 Regjistrimi kryhet në mungesë të erës, në kushte të thata herë në pranverë, kur ata janë ende të dukshëm në të motit. Duhet pasur parasysh se edhe në kushte optimale, bimësi të ulët. Shtigjet e parazgjedhura përshkohen mund të ndodhë aktivitet i ulët i këndimit të shpendëve me makinë gjatë natës (me një shpejtësi prej 4–10
II.3.16 Lepuri i egër (Lepus europaeus) km/h), ndriçohen me një prozhektor (me një rreze Habitati prej 200 m) dhe të gjithë lepujt e vëzhguar Lepuri i egër është një lloj me valencë ekologjike regjistrohen në një hartë dhe kontrollohen për një të lartë, i cili gjendet në çdo lloj habitati natyror. numërim të dytë. Vëzhgimi duhet të fillojë të Densiteti i tij është i lidhur pozitivisht me paktën një orë pas perëndimit të diellit dhe duhet llojshmërinë e habitatit. Habitatet me bimë bërë në të njëjtën periudhë çdo natë. barishtore dhe kullota të freskëta janë vendet tipike Mjetet: Një makinë 4x4, 4 persona (1 shofer, 2 ku gjendet lepuri i egër. Megjithatë, praktikat vëzhgues me prozhektor, 1 regjistrues), prozhektor bujqësore të intensifikuara kanë reduktuar këtë me fuqi ndriçimi prej 200.000 cd me rreze ndriçimi burim ushqimi për lepurin e egër. prej 200 m dhe dylbi. Cikli i riprodhimit Kufizimet: Moti duhet të jetë i mirë jo me Lepuri i egër pjell mesatarisht 3–4 herë këlyshë mjegull, borë ose me erë të fortë. Zonat e mbuluara në vit. Madhësia e këlyshëve të lindur ndryshon në nga metoda janë të mëdha ose mund të jenë zona varësi të sezonit. Këlyshët e lindur në fillim të të hapura bujqësore me përqindje të ndryshme të pranverës janë më të vegjël se sa ata të lindur në mbulesës bimore dhe tokat bujqësore. Kjo nuk vjeshtë. Këlyshët lindin 41–42 ditë pas ndërzimit është metoda më e përshtatshme në Alpe, sepse dhe pas një viti këlyshët maturohen. struktura e habitatit ndikon shumë në rezultatet e Popullata regjistrimit. Zonat pyjore brenda zonës së vrojtimit Popullata e lepurit të egër ka pasur rënie në nuk mund të përfshihen në monitorimin me shumë zona në të gjithë shtrirjen gjeografike të tij prozhektorë. në Shqipëri. Dendësia e popullatës në Evropë Linjat e kalimeve tërthore: varion nga 0.1/ha deri në 3.4/ha. Kalimet tërthore janë të lehtë për t’u realizuar, Metodat e monitorimit kërkojnë një punë jointensive dhe mund të Numërimet me prozhektor: aplikohen për zona të mëdha. Kalimet tërthore të Numërimet me prozhektor janë metodat më të realizuara bëhen 2.5 deri në 4.6 km, por edhe mund sigurta, por të vështira për t’u aplikuar. të zgjaten në mënyrë të konsiderueshme. Kalimet Faqe|2341 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
tërthore duhet të jenë përafërsisht të drejta. Për çdo mëdha janë tipike në zonat ku vdekshmëria e lepur të parë, maten koha dhe distanca kënddrejtë dhelprës është e lartë. nga linja e prerjes së tërthortë. Vlerësimi i densitetit Metodat e monitorimit mund të bëhet nga vlerësimi i densitetit për secilën Vrojtimi i shenjave bazuar në numërimin e pjesë ose duke përdorur funksionin e zbulimit, jashtëqitjeve: megjithatë mënyra më efikase vendoset më vonë Zonat e përcaktuara të gjurmimit pastrohen nga gjatë zbatimit të kësaj metode. Linjat kalimeve të gjitha jashtëqitjet, për t’u kthyer më pas dhe për tërthore duhet të kryhen vetëm në periudhën midis të mbledhur të gjitha jashtëqitjet e hasura dy javë tetorit dhe janarit. më vonë. Si një alternativë në vend të heqjes të Numërimi i jashtëqitjeve përgjatë gjurmimit: jashtëqitjeve të vjetra, ato mund të lihen në vend, Jashtëqitjet e numëruara mund të vlerësohen në por të shënohen në mënyrë që të njihen. Kjo fusha të veçanta, por ato janë të vështira për t’u metodë siguron një vlerësim të numrit relativ. aplikuar në një gamë të gjerë habitatesh. Jashtëqitjet Indeksi mund të standardizohet në jashtëqitje/km. mbeten të paprekura për të paktën 60 ditë, në Për një monitorim afatgjatë, gjurmimi i kushtet klimatike subalpine dhe alpine për shumë jashtëqitjeve duhet të kryhet përgjatë të njëjtës vite. Të gjitha jashtëqitjet përgjatë kalimeve të rrugë në të njëjtën kohë të vitit. tërthorta duhet të hiqen para studimit fillestar. Vrojtimet e bazuara në numërimin e gjurmëve Madhësia e parcelës dhe koha midis matjeve mund ndjekin të njëjtin parim, por është shumë më të të ndryshohet sipas kushteve. Në përgjithësi vështira për t’u aplikuar. Kushtet më të mira në rekomandohet madhësi e vogël e parcelës dhe periudhën e dimrit është kërkimi i gjurmëve, 1–2 madhësi e madhe e mostrës (= numri i ditë pas rënies së dëborës. Vrojtimi nuk mund të transekteve). planifikohet në një fazë të avancuar, por duhet të Parcelat (ato duhet të shënohen për të matur organizohet në një kohë të shkurtër. Gjurmët e gjithmonë të njëjtat parcela) duhet të jenë dhelprës ngatërrohen ndonjëherë me gjurmët e përafërsisht 5 m secila përgjatë gjurmimit. qenit. Madhësia e parcelave varet nga lloji i habitateve ose mënyrës së menaxhimit të një zone. Shënime II.3.17 Dhelpra (Vulpes vulpes) Më tej metodat të tjera indirekte janë numërimi me Habitati prozhektor, numërimi i shtrofullave të riprodhimit dhe Dhelpra gjendet në habitate të ndryshme, si: markimet me urinë. Megjithatë, të gjithë këto kanë edhe tundra, shkretëtira dhe pyje, si dhe në qendrat e kufizimet e tyre dhe janë më pak të rekomanduara për qyteteve. Habitati natyror është i thatë, peizazhe të dhelprën e kuqe. përziera, rrëzë pyjeve dhe shkurre. Ato janë, gjithashtu, të pranishme në male (madje edhe mbi kufirin e pyllit, e njohur për të kapërcyer vendkalimet alpine), shkretëtira, dunat e rërës dhe tokat bujqësore me një lartësi 4500 m nga niveli i detit. Në shumë habitate, dhelpra duket të jetë e lidhur ngushtë me njeriun, madje jeton edhe në zonat intensive bujqësore. Cikli i riprodhimit Dhelprat rrinë zakonisht së bashku në çifte apo grupe të vogla të përbëra nga familje, të tilla si një çift dhe të vegjlit e tyre apo një mashkull me disa femra që kanë lidhje farefisnore. Të rinjtë e çiftit mbeten me prindërit e tyre për të ndihmuar në përkujdesjen e këlyshëve të rinj. Dhelpra riprodhohet një herë në vit në pranverë. Numri mesatar i këlyshëve varion nga 4–6 këlyshë, në raste të veçanta mund të pjellë edhe 13 këlyshë. Pjelljet e Faqe|2342 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
SKEDA E DOKUMENTACIONIT TË INVENTARIZIMIT
BASHKIA ______
Lloji i faunës së Zona e Stacioni i Pika Numri i individëve Nr. i Data e Koha Të egër gjuetisë inventarizimit përkatëse gjithsej meshkuj femra vezëve inventarizimit (ora) tjera
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.
Inventarizuesi Menaxhuesi
Faqe|2343 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
UDHËZIM punëkërkues dhe gjendjen e punësimit në Nr. 4, datë 15.2.2016 regjistrin e organeve tatimore. Dhënia e statusit “Punëkërkues i papunë” PËR PROCEDURAT NË ZBATIM TË regjistrohet në sistemin e shërbimeve të LIGJIT NR. 146/2015, DATË 17.12.2015, punësimit dhe në formularin e punëkërkuesit. “PËR PUNËKËRKUESIT” Punëkërkuesi, me këtë status në sistem, mund të Në mbështetje të nenit 102, pika 4, të verifikohet drejtpërdrejt nga institucionet e tjera, Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë dhe të të lidhura me sistemin e shërbimeve të punësimit, pikës 9, të nenit 4, të ligjit nr. 146/2015, datë apo nëpërmjet portalit unik qeveritar e-albania.al. 17.12.2015, “Për punëkërkuesit”, 4. “Punëkërkues i papunë” përfiton shërbime punësimi dhe pjesëmarrje në programet aktive të UDHËZOJ: punësimit, apo programet e tjera shtetërore të I. Regjistrimi i punëkërkuesit dhe statusi i mbështetjes me të ardhura, si më poshtë: tij në zyrën e punësimit a) Informacion mbi vendet e lira të punës; 1. Çdo person, që jeton në Republikën e b) Ndërmjetësim për punësim; Shqipërisë dhe kërkon të regjistrohet si c) Këshillim dhe orientim për karrierë, punëkërkues, të drejtohet në zyrën përkatëse të profesion dhe punësim, për: punësimit. Zyra përkatëse e punësimit regjistron i) zgjedhjen e një profesioni të përshtatshëm si punëkërkues personin që: me cilësitë individuale të kërkuar në tregun e a) Është në moshë pune; punës; b) Paraqitet personalisht me një dokument ii) identifikimin e aftësive të munguara dhe identifikimi; ofrimin e mjeteve të përshtatshme për plotësimin c) Kërkon punë; e tyre, si arsimimin ose formimin profesional; d) Është i aftë dhe i gatshëm për punë. iii) identifikimin e qëllimit të punësimit, qasjen Personi, që deklaron se nuk është në në punësim, mundësitë e kualifikimeve, si dhe marrëdhënie pune apo i vetëpunësuar, paraqet në për të kuptuar aftësitë e nevojshme për të zyrën e punësimit librezën e punës, nëse ka një të kërkuar e mbajtur një vend pune. tillë. d) Formim profesional falas në qendrat 2. Zyra përkatëse e punësimit planifikon një publike të formimit profesional; intervistë të plotë regjistrimi për vlerësimin e e) Pjesëmarrje në masat e nxitjes së punësimit; punësueshmërisë së punëkërkuesit, përcaktimin e f) Përfitim të pagesës së papunësisë; profilit të tij, nevojën për shërbime dhe planin e g) Vërtetimin e papunësisë. veprimeve për punësim. Pas përfitimit të statusit “Punëkërkues i Në sistemin e shërbimeve të punësimit dhe në papunë”, ai pajiset nga zyra përkatëse e formularin standard për regjistrimin e punësimit me “Kartelën e punëkërkuesit të punëkërkuesit regjistrohen të dhënat e identitetit papunë”, sipas formatit unik të miratuar nga të punëkërkuesit dhe informacioni për aftësitë, Shërbimi Kombëtar i Punësimit. njohuritë, kompetencat, aktivitetin e kërkimit të 5. Zyra përkatëse e punësimit vërteton për punës, motivimin për punë dhe pritshmërinë për institucionet e tjera të qenit i papunë vetëm për punësim në tregun aktual të punës. punëkërkuesin, që mban statusin “Punëkërkues i Punëkërkuesi i regjistruar firmos formularin e papunë”, nëpërmjet: regjistrimit për të konfirmuar vërtetësinë e a) Listave emërore me të dhënat e identitetit; deklarimit dhe për të lejuar zyrën e punësimit të b) Lidhjes së drejtpërdrejtë të institucioneve përpunojë dhe përdorë të dhënat e deklaruara. në sistem; 3. Personi i regjistruar mban statusin c) Portalit unik qeveritar e-albania.al. “Punëkërkues”. Zyra përkatëse e punësimit Punëkërkuesi i papunë mund ta vërtetojë këtë vendos për dhënin e statusit “Punëkërkues i status edhe duke paraqitur pranë institucioneve papunë” brenda një muaji kalendarik, nga data e të tjera kartelën e punëkërkuesit të papunë, të paraqitjes së tij për intervistën e plotë të konsideruar të vlefshme në bazë të datës së regjistrimit, pasi verifikon deklarimin e tij si fundit të paraqitjes, brenda afatit njëmujor, të Faqe|2344 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
konfirmuar me shënimet dhe identifikimin e - Nëse personi rezulton i regjistruar si specialistit dhe të vulosur nga institucioni. punëkërkues, bën një rivlerësim të Zyra e punësimit, për raste të veçanta, punësueshmërisë së tij, verifikon statusin e vërteton statusin e punëkërkuesit të papunë për punësimit dhe kategorinë në të cilën është institucionin, që e kërkon atë me anë të klasifikuar nga zyra përkatëse, që ka bërë vërtetimit të lëshuar prej saj, sipas formatit tip të regjistrimin. miratuar nga Shërbimi Kombëtar i Punësimit. Punëkërkuesi i regjistruar përfiton ose jo nga 6. Në zyrën e punësimit mund të regjistrohet shërbimet e punësimit dhe programet që ofron për të kërkuar punë ose një punë të re edhe zyra e punësimit, në varësi të statusit të tij në zyrë personi, që deklaron se është në marrëdhënie “Punëkërkues” apo “Punëkërkues i papunë”. pune ose i vetëpunësuar. 8. “Punëkërkuesi i papunë” i regjistruar në Pas vlerësimit të punëkërkimit personi do të zyrën tjetër të punësimit përfiton të gjitha regjistrohet në sistem dhe në formularin përkatës me shërbimet e punësimit dhe të përgatitjes për statusin “Punëkërkues”. Personi me këtë status do të punë, formim profesional falas në qendrat përfitojë shërbimet e punësimit për gjetjen e një publike të formimit dhe pjesëmarrje në pune të re apo përgatitje për punë, informacion për programet e nxitjes së punësimit, për të cilat vendet e lira të punës, këshillim për punë e profesion aktet përkatëse nënligjore të programit nuk e dhe ndërmjetësim në punë. kushtëzojnë përfshirjen në varësi të vendbanimit I regjistruari si “Punëkërkues” nuk pajiset me të përhershëm. Edhe për të përfituar pagesën e të kartelën e punëkërkuesit të papunë dhe nuk përfiton ardhurave nga papunësia ai duhet të drejtohet në vërtetim nga zyra e punësimit me qëllim përfitimi zyrën përkatëse ku ka vendbanimin e nga programet shtetërore të mbësh-tetjes me të përhershëm. ardhura. Për këtë “Punëkërkues” nuk shfaqen të Territori, që ka në juridiksion zyra përkatëse e dhëna në sistemet e institucioneve të tjera, të lidhura punësimit, sipas ndarjes administrativo-territoriale me sistemin e shërbimeve të punësimit. të njësive administrative, paraqitet në shtojcën nr. 1 Ai nuk përfiton falas pjesëmarrjen në kurset e “Kompetencat territoriale të zyrës së punësimit”, formimit profesional në qendrat publike dhe nuk bashkëlidhur këtij udhëzimi. Shërbimi Kombëtar i mund të jetë pjesëmarrës në programet e nxitjes së Punësimit të bëjë përditësimet me këtë ndarje punësimit për punëkërkuesit e papunë. territoriale në sistemin e shërbimeve të punësimit. Si kërkues pune me status “Punëkërkues” mund 9. Punëkërkuesi i papunë duhet të paraqitet në të regjistrohen në zyrën e punësimit edhe studentët, zyrën e punësimit çdo muaj ose sa herë që thirret që vazhdojnë studimet, të cilët u drejtohen zyrave të pranë saj për ofrimin e një punësimi të punësimit për të kërkuar një punë me kohë të përshtatshëm, për pjesëmarrje në programet nxitjes pjesshme. së punësimit apo të formimit profesional, për të Në rast se, gjatë periudhës së regjistrimit, cilat zyra e përzgjedh si kandidat të përshtatshëm. punëkërkuesi ndërpret marrëdhëniet e punës Në takimin e planifikuar punëkërkuesi duhet të aktuale, pas verifikimit në regjistrin e organeve deklarojë përpjekjet individuale për kërkimin e tatimore, zyra e punësimit vendos për dhënien e punës. statusit të punëkërkuesit të papunë. 10. Për të gjithë punëkërkuesit e regjistruar, të 7. Kur punëkërkuesi paraqitet për të kërkuar paktën një herë në gjashtë muaj, bëhet një punë në një zyrë tjetër punësimi nga ajo që ushtron riintervistim për rishikimin e profilit, vlerësimin e veprimtarinë në zonën e vendbanimit të tij të punësueshmërisë së tyre dhe rishikimin e planeve përhershëm, i konfirmuar ky vendbanim edhe nga individuale të punësimit. lidhja në sistem me regjistrin e gjendjes civile, zyra e 11. Në çdo rast, që zyra e punësimit verifikon se punësimit verifikon regjistrimin si punëkërkues në informacioni i punëkërkuesit nuk është i vërtetë, e bazën e të dhënave të sistemit të shërbimeve të thërret për riintervistë dhe pas saj vendos për punësimit. heqjen ose jo të statusit të punëkërkuesit, sipas - Nëse personi nuk rezulton i regjistruar, procedurave të përcaktuara në këtë udhëzim. vazhdon procedurat e plota për vlerësim dhe regjistrim në zyrën ku është paraqitur. Faqe|2345 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
II. Kategorizimi i punëkërkuesve të kues i papunë”, të cilët nuk përfitojnë nga papunë programet e mbështetjes me të ardhura të Punëkërkuesit e papunë të regjistruar në zyrën përshkruara më sipër, dhe i drejtohen zyrës së e punësimit kategorizohen në tre nëngrupe. punësimit për të marrë shërbime punësimi e 1. “Punëkërkues, që përfitojnë ndihmë përgatitje për punë, për t’u punësuar në një vend ekonomike” pune të përshtatshëm apo për të përfituar nga Në këtë kategori klasifikohen punëkërkuesit, pjesëmarrja në programet aktive që ajo zbaton. që kanë fituar statusin “Punëkërkues i papunë”, Në këtë kategori do të klasifikohen dhe pas procedurave standarde të vlerësimit dhe punëkërkuesit, të cilët kanë si kusht përfitimi të regjistrimit si të tillë në zyrën e punësimit, për të qenit punëkërkuesi i papunë, i regjistruar në cilët njësia administrative konfirmon që ka zyrën e punësimit, për të përfituar të ardhura nga miratuar mbështetjen e tyre me të ardhura nga ky programe të tjera shtetërore të mbështetjes me të program shtetëror. Konfirmimi merret me ardhura, të miratuara me akte ligjore të veçanta. shkrim ose nëpërmjet sistemit, kur kjo III. Çregjistrimi i punëkërkuesit të papunë, mundësohet. Të dhënat plotësohen në sistem, në heqja/refuzimi i statusit në zyrën e punësimit formularin e regjistrimit dhe në kartelën e 1. Zyra përkatëse e punësimit i heq statusin punëkërkuesit të papunë. “Punëkërkues i papunë” ose vendos të mos ia Në fund të çdo muaji zyra e punësimit japë atë personit, që pretendon ta fitojë, nëse ai njofton me shkrim institucionin përgjegjës për deklaron se nuk pranon të punësohet në një vend punëkërkuesit e papunë, përfitues të ndihmës pune të paguar në përshtatje me: ekonomike, që çregjistrohen për arsye punësimi a) Karakteristikat e tij individuale (moshën, apo që u heq statusin, duke përshkruar arsyen gjininë, kushtet shëndetësore); përkatëse, me qëllim marrjen e masave në b) Kualifikimin dhe aftësitë e tij profesionale përputhje me legjislacionin në fuqi. Verifikimi i (arsimimin, formimin profesional, kohëzgjatjen e statusit “Punëkërkuesi i papunë” nga njësia punësimit të mëparshëm, përvojën e fituar); administrative, kur mundësohet bëhet nëpërmjet c) Vendbanimin dhe ndikimin e punës në fjalë sistemit. në gjendjen personale dhe familjare. 2. “Punëkërkues, që përfitojnë pagesë Punëkërkuesi, që humb statusin, për arsye të papunësie” mos pranimit të punësimit në një vend pune të Në këtë kategori klasifikohen punëkërkuesit, përshtatshëm, çaktivizohet në sistemin e që kanë fituar statusin “Punëkërkues i papunë”, shërbimeve të punësimit, duke u çregjistruar me pas procedurave standarde të vlerësimit dhe arsyen “Refuzon vendin e punës” dhe nuk regjistrimit si të tillë në zyrën e punësimit, për të shfaqet në sistemet e institucioneve të tjera të cilët zyra e punësimit vendos të miratojë lidhura me të. kërkesën për përfitimin e të ardhurës nga 2. Zyra përkatëse e punësimit i heq statusin papunësia, sipas ligjit nr. 7703, datë 11.5.1993, “Punëkërkues i papunë”, ose vendos të mos ia “Për sigurimet shoqërore në Republikën e japë atë personit, që pretendon ta fitojë, nëse ai Shqipërisë”, të ndryshuar, dhe akteve nënligjore deklaron në zyrën e punësimit, se nuk kërkon përkatëse. Gjatë periudhës së papunësisë, zyra i punë. Punëkërkuesi, që humb statusin për këtë jep përparësi mundësive të punësimit, për arsye çaktivizohet në sistemin e shërbimeve të rikthimin sa më shpejt në tregun e punës ose punësimit, duke u çregjistruar me arsyen “Nuk përfshirjes në programet aktive të punësimit e kërkon punë”, dhe nuk shfaqet në sistemet e formimit profesional. institucioneve të tjera të lidhura me të. Në përfundim të periudhës së përfitimit, nëse 3. Zyra përkatëse e punësimit i heq statusin punëkërkuesi nuk është punësuar, do të “Punëkërkues i papunë” punëkërkuesit, që ndryshojë kategorinë në të cilën është klasifikuar deklaron se nuk pranon të marrë pjesë në një nga për efekt të mbështetjes me të ardhura. programet e nxitjes së punësimit apo programe 3. “Punëkërkues të tjerë” të tjera të ofruara prej saj, për t’u punësuar apo Në këtë kategori klasifikohen të gjithë mësuar një profesion të përshtatshëm, që e punëkërkuesit që kanë fituar statusin “Punëkër- ndihmon atë për t’u integruar në tregun e punës. Faqe|2346 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
Punëkërkuesi, që humb statusin për arsye të http://puna.gov.al/ ose në faqen zyrtare të mos pjesëmarrjes në program, çaktivizohet në SHKP http://www.shkp.gov.al/. Në këtë rast, ai sistemin e shërbimeve të punësimit, duke u çregjistrohet me arsyen “Ka gjetur punë vetë”; çregjistruar me arsyen “Refuzon pjesëmarrjen në c) Punëkërkuesi i papunë punësohet program” dhe nuk shfaqet në sistemet e nëpërmjet pjesëmarrës në një program të nxitjes institucioneve të tjera të lidhura me të. së punësimit dhe çregjistrohet me arsyen 4. Zyra përkatëse e punësimit i heq statusin “Pjesëmarrës në program nxitje punësimi”. “Punëkërkues i papunë” punëkërkuesit, që 7. Propozimi për punësim apo pjesëmarrjes deklaron se nuk pranon të aftësohet nëpërmjet në programe regjistrohet në sistemin e formimit profesional të ofruar falas në qendrat shërbimeve të punësimit dhe formularin publike të formimit profesional, në rastin kur përkatës. Për çdo rast mospranimi apo refuzimi formimi vlerësohet i përshtatshëm në përputhje punëkërkuesi nënshkruan deklaratën me arsyen me karakteristikat e tij individuale dhe me përkatëse. Zyra e punësimit merr vendimin për kërkesat që ka tregu e punës. heqjen/refuzimin ose jo të statusit të punëkër- Punëkërkuesi, që humb statusin për arsye të kuesit të papunë, pasi shqyrton deklarimet këtij mospranimi çaktivizohet në sistemin e përkatëse rast pas rasti. shërbimeve të punësimit, duke u çregjistruar me Deklarata e nënshkruar i bashkëngjitet arsyen “Refuzon formimin profesional” dhe nuk formularit të regjistrimit. Në rast të mos shfaqet në sistemet e institucioneve të tjera të nënshkrimit të deklarimit nga punëkërkuesi, lidhura me të. deklarata firmoset vetëm nga specialisti me 5. Zyra përkatëse e punësimit i heq statusin shënimin “Punëkërkuesi refuzon të nënshkruajë”. “Punëkërkues i papunë” edhe punëkërkuesit që Formati i deklaratës për konfirmimin e nuk paraqitet në takimin e planifikuar në zyrën e mospranimit të punësimit apo pjesëmarrjes në punësimit, sipas afateve të përcaktuara në ligj apo programe i bashkëngjitet këtij udhëzimit në kur i kërkohet një gjë e tillë. shtojcën nr. 2. Nëse punëkërkuesi nuk bën një njoftim 8. Kur vendimi për heqjen e statusit të paraprak për të arsyetuar mosparaqitjen në punëkërkuesit të papunë ankimohet nga takimin e planifikuar dhe për të konfirmuar një punëkërkuesi, shqyrtimi dhe vendimmarrja bëhet datë tjetër takimi në adresat (të dhënat) e nga një grup vlerësimi, i ngritur nga titullari i zyrës kontaktit, të vëna në dispozicion nga zyra për përkatëse të punësimit për këtë qëllim. këtë qëllim dhe nuk e dokumenton 9. Personi, të cilit i refuzohet apo i hiqet statusi mosparaqitjen në takimin më të afërt në zyrën e “Punëkërkuesi i papunë”, ka të drejtë për të punësimit, ai humb statusin e punëkërkuesit të aplikuar për regjistrim në zyrën punësimit dhe për papunë dhe çregjistrohet me arsyen “Nuk u ta rifituar atë, vetëm pas një periudhe kohe paraqit në zyrën e punësimit”. tremujore. 6. Rastet e tjera të çregjistrimit të Afati i llogaritjes së kësaj periudhe kohore do të punëkërkuesit të papunë dhe ndryshimit të bazohet mbi datën, në të cilën është bërë statusit të tij janë ato kur: çregjistrimi i tij në sistem dhe në formularin a) Punëkërkuesi i papunë punësohet në një përkatës të regjistrimit në zyrën e punësimit. punë të përshtatshme me ndërmjetësimin e zyrës IV. Për ndjekjen dhe zbatimin e dispozitave së punësimit dhe çregjistrohet me arsyen të tjera ligjore “Ndërmjetësim në punë”; 1. Zyra e punësimit informon Inspektoratin b) Punëkërkuesi i papunë punësohet në një Shtetëror të Punës dhe Shërbimeve Shoqërore dhe vend të lirë pune, të cilin e gjen vetë si rezultat i merr konfirmim prej tij për vendin e lirë të punës, kërkimit individual gjatë periudhës, që merr të shpallur nga punëdhënësi në zyrën e punësimit, i shërbime punësimi në zyrën e punësimit, apo kur cili refuzohet nga pjesa më e madhe e ai punësohet në një nga vendet e lira të shpallura punëkërkuesve të përzgjedhur si kandidatë të në zyrën e punësimit, për të cilin merr përshtatshëm për t’u punësuar në të, me arsyen e informacion gjatë vizitave në zyrë apo në portalin kushteve të papërshtatshme të punës dhe pagesës, online të shërbimeve të punësimit sipas legjislacionit në fuqi. Faqe|2347 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
2. Për zbatimin e afateve të paraqitjes të 3. Shërbimi Kombëtar i Punësimit nxjerr punëkërkuesve të papunë, për të cilët datat e rregulloren për procedurat që ndjek zyra e paraqitjes në zyrën e punësimit dhe procedurat punësimit në zbatim të këtij udhëzimi. përkatëse janë përcaktuar përpara hyrjes në fuqi Ky udhëzim hyn në fuqi menjëherë. të ligjit nr. 146/2015, datë 17.12.2015, “Për punëkërkuesit” dhe këtij udhëzimi, të vijojnë MINISTRI I MIRËQENIES SOCIALE DHE takimet në zyrën e punësimit, deri në datën më të RINISË fundit të planifikuar dhe të informohen për Blendi Klosi ndryshimet ligjore në vazhdim.
SHTOJCA NR. 1 TERRITORI NË JURIDIKSION TË ZYRAVE TË PUNËSIMIT NË PËRPUTHJE ME NDARJEN E RE ADMINISTRATIVE SIPAS LIGJIT NR. 115/2014, “PËR NDARJEN ADMINISTRATIVO-TERRITORIALE TË NJËSIVE TË QEVERISJES VENDORE NË REPUBLIKËN E SHQIPËRISË”
Nr. Zyra e punësimit Njësitë e qeverisjes vendore 1. Qarku Berat Bashkia DRSHKP Berat Berat Ura-Vajgurore ZVSHKP Kuçovë Kuçovë ZVSHKP Skrapar Skrapar Poliçan 2. Qarku Dibër Bashkia DRSHKP Dibër Dibër ZVSHKP Bulqizë Bulqizë ZVSHKP Mat Mat Klos 3. Qarku Durrës Bashkia DRSHKP Durrës Durrës Shijak ZVSHKP Krujë Krujë 4. Qarku Elbasan Bashkia DRSHKP Elbasan Elbasan Cërrik Belsh ZVSHKP Peqin Peqin ZVSHKP Gramsh Gramsh ZVSHKP Librazhd Librazhd Përrenjas 5. Qarku Fier Bashkia DRSHKP Fier Fier Patos Roskovec ZVSHKP Lushnje Lushnjë Divjakë ZVSHKP Mallakastër Mallakastër 6. Qarku Gjirokastër Bashkia
Faqe|2348 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
DRSHKP Gjirokastër Gjirokastër Libohovë Dropull ZVSHKP Tepelenë Tepelenë Memaliaj ZVSHKP Përmet Përmet Këlcyrë
Nr. Zyra e punësimit Njësitë e qeverisjes vendore 7. Qarku Korçë Bashkia DRSHKP Korçë Korçë Maliq Pustec ZVSHKP Devoll Devoll ZVSHKP Kolonjë Kolonjë ZVSHKP Pogradec Pogradec 8. Qarku Kukës Bashkia DRSHKP Kukës Kukës ZVSHKP Has Has ZVSHKP Tropojë Tropojë 9. Qarku Lezhë Bashkia DRSHKP Lezhë Lezhë ZVSHKP Mirditë Mirditë ZVSHKP Kurbin Kurbin 10. Qarku Shkodër Bashkia DRSHKP Shkodër Shkodër Vau i Dejës ZVSHKP Malësi e Madhe Malësi e Madhe ZVSHKP Pukë Pukë Fushë-Arrëz 11. Qarku Tiranë Bashkia DRSHKP Tiranë Tiranë Kamzë Vorë ZVSHKP Kavajë Kavajë Rrogozhinë 12. Qarku Vlorë Bashkia DRSHKP Vlorë Vlorë Selenicë Himarë ZVSHKP Delvinë Delvinë Finiq ZVSHKP Sarandë Sarandë Konispol
Faqe|2349 Fletorja Zyrtare Viti 2016 – Numri 27
SHTOJCA NR. 2 FORMATI I DEKLARIMIT NË ZYRËN E PUNËSIMIT
SHËRBIMI KOMBËTAR I PUNËSIMIT DREJTORIA RAJONALE/ ZYRA VENDORE E PUNËSIMIT ______.
Z./znj. ______emër, atësi, mbiemër
Paraqitur në zyrën e punësimit më datë _ . .201 .
Deklaron si më poshtë:
1. Nuk kërkon punë......
2. Refuzon vendin e punës ......
Përshkrimi i vendit të punës......
......
3. Refuzon pjesëmarrjen në programin e nxitjes së punësimit: ......
Përshkrimi i programit të ofruar (VKM/profesioni/ndërmarrja) ......
......
4. Refuzon formimin profesional falas:......
Përshkrimi i formimit/kursit të ofruar......
......
Arsyeja e mospranimit: ......
......
Punëkërkuesi Specialisti (emër, mbiemër, nënshkrim) (emër, mbiemër, nënshkrim) ______
Faqe|2350
Formati 61x86/8
Shtypshkronja e Qendrës së Botimeve Zyrtare Tiranë, 2016
Adresa: Bulevardi “Gjergj Fishta” pas ish-Ekspozitës “Shqipëria Sot” Tel: 042427005, 04 2427006
Çmimi 224 lekë