Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym Dla Obszarów Dorzeczy I Regionów Wodnych Projekt Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym Dla Obszaru Dorzecza Odry

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych Projekt planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry

Nr WBS: 1.6.4.2

Projekt wspóáfinansowany ze Ğrodków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

Projekt:

Wsparcie przygotowania krajowych dokumentów planistycznych w zakresie polityki ochrony Ğrodowiska zapewniających skuteczną realizacjĊ polityki spójnoĞci – Etap II

Opracowanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych – CzĊĞü I.

SPIS TREĝCI

Spis tabel i rysunków ...... 6 Lista zaáączników ...... 8 1 Streszczenie w jĊzyku nietechnicznym ...... 10 2 Wprowadzenie ...... 18 2.1 Cele i zakres planu ...... 18 2.2 Podstawy prawne ...... 20 2.3 Relacje PZRP z innymi obszarami dziaáania ...... 21 2.4 Opis procesu planistycznego ...... 21 3 Opis obszaru planowania ...... 26 3.1 Topografia, hydrografia, gleby, geologia, hydrologia ...... 27 3.2 Charakter zagroĪenia powodziowego w zlewni ...... 35 3.3 8Īytkowanie terenu ...... 42 4 Partnerzy procesu planowania i zasady udziaáu spoáecznego ...... 44 4.1 Analiza interesariuszy ...... 44 4.1.1 Organy wáDĞciwe w sprawach zarządzania ryzykiem powodziowym ...... 44 4.1.2 Inne zainteresowane strony ...... 44 4.2 Zarządzanie procesem planowania ...... 45 4.2.1 Komitety Sterujące ...... 45 4.2.2 Grupy Planistyczne ...... 47 4.2.3 Zespoáy planistyczne zlewni ...... 49 4.3 Zasady udziaáu spoáecznego ...... 50 5 Podsumowanie wstĊpnej oceny ryzyka powodziowego ...... 53 6 Ocena zagroĪenia powodziowego ...... 60 6.1 Wnioski z analiz map zagroĪenia powodziowego ...... 60 6.2 Dodatkowe analizy ...... 61 6.3 Podsumowanie ...... 62 7 Ocena ryzyka powodziowego ...... 65 7.1 Wnioski z analizy map ryzyka powodziowego ...... 65 7.2 Dodatkowe analizy ...... 67 7.3 Podsumowanie ...... 67 8 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym ...... 72 8.1 Programy ochrony przed powodzią ...... 72 4 8.2 Techniczne Ğrodki ochrony przeciwpowodziowej i ich stan techniczny ...... 74 8.3 Nietechniczne Ğrodki ochrony przeciwpowodziowej ...... 75 8.3.1 Monitoring, prognozowanie i ostrzeganie ...... 75

8.3.2 Reagowanie na powódĨ i zarządzanie kryzysowe ...... 78 8.3.3 Praktyka planowania przestrzennego ...... 81 8.3.4 Retencja naturalna, maáa retencja ...... 81 8.3.5 Diagnoza problemów i wnioski ...... 83 9 Diagnoza problemów ...... 89 9.1 WstĊp ...... 89 9.2 Zidentyfikowane ryzyko powodziowe na terenie dorzecza Odry...... 94 9.3 Zidentyfikowane problemy związane z zarządzaniem ryzykiem powodziowym na obszarze dorzecza Odry ...... 101 9.4 Zidentyfikowane znaczące obszary problemowe ...... 103 10 Cele zarządzania ryzykiem powodziowym ...... 109 10.1 Schemat moĪliwoĞci osiągniĊcia celów ...... 109 10.2 Nadanie kierunków dziaáDĔ oraz ich priorytetyzacja ...... 110 11 Instrumenty wspomagające realizacjĊ dziaáDĔ ...... 128 11.1 Instrumenty prawno-finansowe ...... 128 11.1.1 Finansowanie zarządzania ryzykiem powodziowym ...... 128 11.1.2 Zasady gospodarowania obszarami naraĪonymi na niebezpieczeĔstwo powodzi ...... 129 11.1.3 Ubezpieczenia od ryzyka wystąpienia powodzi ...... 132 11.1.4 Kompetencja oddziaáywaĔ spoáecznych związanych z realizacją inwestycji przeciwpowodziowych ...... 132 11.2 Instrumenty analityczne ...... 133 11.3 Instrumenty informacyjne i edukacyjne...... 134 12 Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety ...... 136 12.1 Opis metodyki budowy i oceny wariantów ...... 136 12.2 Strategia zarządzania ryzykiem powodziowym ...... 139 12.2.1 Opis wybranego rozwiązania ...... 140 12.2.1.1 Wariant zerowy ...... 140 12.2.1.2 Wariant utrzymaniowy ...... 146 12.2.1.3 Rekomendowany wariant planistyczny ...... 150 12.2.2 Priorytety w realizacji dziaáDĔ ...... 154 12.2.3 Harmonogram, jednostki realizujące i Ĩródáa finansowania ...... 154 13 Opis zakresu i sposobu koordynacji z Ramową Dyrektywą Wodną i innymi dyrektywami Ğrodowiskowymi ...... 168 13.1 Etap wstĊpnego wariantowania scenariuszy planistycznych ...... 168 13.2 Etap analizy wielokryterialnej ...... 171 14 UwzglĊdnienie wpáywu zmian klimatu na ryzyko powodziowe ...... 174 5 15 Podsumowanie strategicznej oceny oddziaáywania na Ğrodowisko ...... 182 16 Podsumowanie procesu konsultacji spoáecznych i informowania spoáeczeĔstwa ...... 184 16.1 Konsultacje spoáeczne ...... 184

16.2 Informowanie ogóáu spoáeczeĔstwa ...... 184 17 Opis zakresu i sposobu wspóápracy miĊdzynarodowej ...... 186 18 Sposób monitorowania postĊpów realizacji planu zarządzania ryzykiem powodziowym . 191 19 Literatura/ħródáa ...... 194

Spis tabel i rysunków

Tabela nr 1 NajwiĊksze dopáywy Odry oraz zbiorniki zaporowe zlokalizowane na obszarze dorzecza Odry ...... 28 Tabela nr 2 Ryzyko powodziowe w ujĊciu zlewni regionów wodnych dorzecza Odry ...... 39 Tabela nr 3 Ryzyko powodziowe w ujĊciu zlewni dorzecza Odry (dla obszarów zagroĪenia powodziowego od strony morza) ...... 41 Tabela nr 4 Zestawienie grup, do których adresowane bĊGą dziaáania informacyjne...... 45 Tabela nr 5 Struktura zarządzania procesem planowania w dorzeczu Odry ...... 49 Tabela nr 6 Powierzchnia obszarów zagroĪenia powodziowego w obszarze dorzecza Odry w podziale na regiony wodne ...... 63 Tabela nr 7 Ryzyko powodziowe w ujĊciu gmin w obszarze dorzecza Odry ...... 68 Tabela nr 8 Zintegrowane ryzyko powodziowe w ujĊciu gmin w regionach wodnych w obszarze dorzecza Odry ...... 68 Tabela nr 9 ĝrednie roczne straty powodziowe (AAD) [mln zá] w regionach wodnych obszaru dorzecza Odry ...... 70 Tabela nr 10 Przypisanie dziaáDĔ zawartych w planach i programach z zakresu ochrony przeciwpowodziowej do przyjĊtych w Metodyce PZRP celów zarządzania ryzykiem powodziowym ...... 73 Tabela nr 11 Wspóáczynniki wagowe okreĞlone na podstawie AHP...... 92 Tabela nr 12 Liczba gmin z danym poziomem ryzyka na obszarze dorzecza Odry ...... 94 Tabela nr 13 Rozkáad ryzyka powodziowego w strefie pasa technicznego regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego...... 100 Tabela nr 14 Wykaz gáównych obszarów problemowych na obszarze dorzecza Odry ...... 103 Tabela nr 15 Priorytety realizacji dziaáDĔ na obszarze dorzecza Odry w związku z powodziami opadowymi i zatorowymi ...... 116 Tabela nr 16 Priorytety realizacji dziaáDĔ w strefie pasa technicznego regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego...... 122 Tabela nr 17 Dziaáania techniczne o strategicznym znaczeniu, uwzglĊdnione w Wariancie Zerowym 141 Tabela nr 18 Przewidywane okresy uĪytkowania ...... 147 Tabela nr 19 Sumaryczne zestawienie majątku RZGW na obszarze dorzecza Odry...... 148 Tabela nr 20 Sumaryczne zestawienie majątku WZMiUW na obszarze dorzecza Odry...... 148 Tabela nr 21 Sumaryczne zestawienie majątku UrzĊdów Morskich ...... 149 Tabela nr 22 Proponowany wariant planistyczny...... 151 Tabela nr 23 Lista dziaáDĔ nietechnicznych planowanych do realizacji w latach 2016 - 2023 ...... 155 Tabela nr 24 Lista strategicznych inwestycji technicznych planowanych do realizacji w latach 2016 – 2023 ...... 159 Tabela nr 25 Tabela nr 1 Zmiana Ğredniej obszarowej rocznej sumy opadów w latach 1971-2070 w regionach wodnych ...... 177 6

Rysunek nr 1 Podsumowanie PZRP dla dorzecza Odry ...... 16 Rysunek nr 2 Schemat relacji pomiĊdzy PZRP a dokumentami strategicznymi...... 21 Rysunek nr 3 Graficzne odzwierciedlenie prac planistycznych na poziomie obszaru dorzecza. .... 24 Rysunek nr 4 WskaĨniki związane z wraĪliwoĞcią obszarów zagroĪonych powodzią w ujĊciu regionów wodnych dorzecza Odry – dla prawdopodobieĔstwa powodzi p = 0,2% .. 36 Rysunek nr 5 WskaĨniki związane z wraĪliwoĞcią obszarów zagroĪonych powodzią w ujĊciu regionów wodnych dorzecza Odry – dla prawdopodobieĔstwa powodzi p = 1% ..... 37 Rysunek nr 6 WskaĨniki związane z wraĪliwoĞcią obszarów zagroĪonych powodzią w ujĊciu regionów wodnych dorzecza Odry – dla prawdopodobieĔstwa powodzi p = 10% ... 37 Rysunek nr 7 Harmonogram wdraĪania Dyrektywy Powodziowej ...... 53 Rysunek nr 8 Obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi w regionie wodnym Górnej Odry ...... 54 Rysunek nr 9 Obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi w regionie wodnym ĝrodkowej Odry ...... 55 Rysunek nr 10 Obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi w regionie wodnym Warty ...... 56 Rysunek nr 11 Obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego ...... 57 Rysunek nr 12 Harmonogram wdraĪania Dyrektywy Powodziowej ...... 60 Rysunek nr 13 Harmonogram wdraĪania Dyrektywy Powodziowej ...... 65 Rysunek nr 14 Schemat sygnalizacji przeciwpowodziowej ...... 78 Rysunek nr 15 System zarządzania kryzysowego w kraju ...... 79 Rysunek nr 16 Schemat obliczania wskaĨników związanych z wraĪliwoĞcią obszarów zagroĪonych powodzią oraz poziomów zintegrowanego ryzyka powodziowego ...... 93 Rysunek nr 17 Rozkáad zintegrowanego ryzyka powodziowego dla obszaru dorzecza Odry...... 94 Rysunek nr 18 Rozkáad zintegrowanego ryzyka powodziowego w regionie wodnym Górnej Odry. .. 95 Rysunek nr 19 Rozkáad zintegrowanego ryzyka powodziowego w regionie wodnym ĝrodkowej Odry...... 96 Rysunek nr 20 Rozkáad zintegrowanego rozkáadu ryzyka powodziowego w regionie wodnym Warty...... 97 Rysunek nr 21 Rozkáad zintegrowanego ryzyka powodziowego w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego – od rzek...... 98 Rysunek nr 22 Rozkáad zintegrowanego ryzyka powodziowego w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego – od morza...... 99 Rysunek nr 23 Rozkáad ryzyka zintegrowanego w strefie pasa technicznego regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego...... 100 Rysunek nr 24 *áówne obszary problemowe dorzecza Odry ...... 107 Rysunek nr 25 Algorytm formuáowania wariantów planistycznych ...... 138 Rysunek nr 26 Elementy skáadowe ryzyka powodziowego wykorzystane przy doborze optymalnego wariantu planistycznego...... 139 Rysunek nr 27 Zmiany klimatycznego bilansu wodnego w lecie. Mapa po lewej: 1961–1990, mapa po prawej: 2061–2090...... 175 Rysunek nr 28 ZagroĪenie powodziowe w Polsce ...... 179

Lista zaáączników

1. Lista skrótów 2. 6áownik pojĊü 3. Lista interesariuszy 4. Katalog celów 5. Katalog dziaáDĔ 6. WstĊpna ocena ryzyka powodziowego 7. Mapy zagroĪenia powodziowego 8. Mapy ryzyka powodziowego 9. Materiaáy dokumentujące proces konsultacji i udziaáu spoáecznego 10. Program dziaáDĔ dla planu zarządzania ryzykiem powodziowym 10.1. PZRP dla Regionu Wodnego Górnej Odry 10.2. PZRP dla Regionu Wodnego ĝrodkowej Odry 10.3. PZRP dla Regionu Wodnego Warty 10.4. PZRP dla Regionu Wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego 10.5. Lista dziaáDĔ U – utrzymaniowych. 10.6. Lista dziaáDĔ N – nietechnicznych. 10.7. Lista dziaáDĔ OF – odtworzenie funkcjonalnoĞci. 10.8. Lista dziaáDĔ TR nowe – techniczne rozwojowe nowe. 11. Mapy PZRP 12. Instrumenty zarządzania ryzykiem powodziowym

Streszczenie w 1 MĊzyku nietechnicznym

Streszczenie w jĊzyku nietechnicznym

1 Streszczenie w jĊzyku nietechnicznym

Opracowany na zlecenie Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej projekt Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym (PZRP) dla obszaru dorzecza Odry tworzy podstawy skutecznego zarządzania ryzykiem powodziowym. Wnioski páynące z przygotowanego planu bĊGą takĪe podstawą dla stworzenia katalogu dobrych praktyk w dziedzinie ochrony przeciwpowodziowej i wpáyną na rozwój branĪy, przyszáą strukturĊ zarządzania majątkiem oraz metodykĊ priorytetyzacji dziaáDĔ inwestycyjnych i wspomagających w postaci katalogu instrumentów prawnych, ekonomicznych i komunikacyjnych. Przygotowanie Planu prowadzone byáo przy wspóáudziale wielu stron - interesariuszy, którzy w podziale na Zespoáy Planistyczne Zlewni, Grupy Planistyczne i Komitety Sterujące brali bezpoĞredni udziaá w poszczególnymi pracach nad kolejnymi etapami prac. Zapewniono takĪe rzeczywisty udziaá spoáeczeĔstwa w procesie przygotowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym w postaci prowadzonej kampanii informacyjnej i konsultacjach spoáecznych.

Powierzchnia dorzecza Odry wynosi 118 861 km², z czego 106 056 km² znajduje siĊ na terenie Polski. Dorzecze obejmuje zasiĊgiem poáudniowo-zachodnie, zachodnie oraz w póánocno-zachodnie tereny Polski, a pod wzglĊdem administracyjnym leĪy w województwach: ĞOąskim, opolskim, dolnoĞOąskim, áódzkim, kujawsko - pomorskim, wielkopolskim, lubuskim, zachodniopomorskim i pomorskim. Obszar dorzecza Odry obejmuje dodatkowo dorzecza Regi, ParsĊty, Wieprzy oraz pozostaáych rzek uchodzących do Zalewu SzczeciĔskiego oraz do Morza Baátyckiego na zachód od ujĞcia Sáupi. Dorzecze Odry dzieli siĊ na cztery regiony wodne - region wodny Górnej Odry – powierzchnia 3,83 tys. km2; region wodny ĝrodkowej Odry – powierzchnia 39,3 tys. km2, region wodny Warty - powierzchnia 54,5 tys. km2, region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego – powierzchnia 20,4 tys. km2.

*áówną rzeką obszaru dorzecza jest Odra o dáugoĞci caákowitej 855 km, z czego 742 km znajdują siĊ w granicach Polski. ħródáa rzeki zlokalizowane są na terytorium Republiki Czeskiej w Górach OdrzaĔskich. Od ujĞcia Nysy àXĪyckiej (km 542,4) na dáugoĞci 161,7 km rzeka Odra jest rzeką graniczną stanowiąc granicĊ polsko-niemiecką. Odcinek ujĞciowy Odry tworzy skomplikowany ukáad hydrograficzny - rzeka dzieli siĊ tutaj na szereg ramion, odnóg i kanaáów. Rzeka począwszy od wodowskazu w Gozdowicach (km 645,3) podlega wpáywom cofki morskiej i wiatrowej. Odra uchodzi do Zalewu SzczeciĔskiego. W odcinku Ĩródáowym Odra ma charakter rzeki górskiej o spadku podáXĪnym 7,2‰, natomiast w niĪszym biegu zmienia siĊ w rzekĊ nizinną o spadku podáXĪnym w zakresie od 0,33‰, do 0,001‰; Ğredni spadek podáXĪny Odry wynosi 0,74‰.

Na obszarze dorzecza Odry wyznaczonych jest obecnie 1735 jednolitych czĊĞci wód powierzchniowych (JCWP), 4 jednolite czĊĞci wód przejĞciowych, 4 jednolite czĊĞci wód przybrzeĪnych oraz 420 jednolite czĊĞci wód jezior. Caákowita dáugoĞü jednolitych czĊĞci wód powierzchniowych rzek wynosi ok. 41,5 tys. km. 'áugoĞü naturalnych czĊĞci wód to ponad 22,8 tys. km, dáugoĞü sztucznych czĊĞci wód to ok. 0,84 tys. km, natomiast dáugoĞü silnie zmienionych czĊĞci wód - blisko 18 tys. km.

10 Na obszarze dorzecza Odry wystĊpuje zróĪnicowanie pod wzglĊdem rozwoju gospodarczego. Pomimo, iĪ znaczna czĊĞü terenu jest wykorzystywana rolniczo, wystĊpują tu równieĪ duĪe aglomeracje miejskie (Szczecin, PoznaĔ, Wrocáaw, àódĨ, Gliwice) oraz regiony silnie uprzemysáowione. Górny ĝOąsk, aglomeracje Wrocáawia i Poznania czy legnicko-gáogowski okrĊg wydobycia i przetwórstwa miedzi, są jednymi z najsilniejszych gospodarczo obszarów Polski. GĊstoĞü

Streszczenie w jĊzyku nietechnicznym

zaludnienia jest zróĪnicowana w poszczególnych województwach poáRĪonych w obrĊbie obszaru dorzecza Odry. W skali caáego dorzecza najwiĊksza gĊstoĞü zaludnienia, tj. powyĪej 300 os/km2, wystĊpuje na obszarze województwa ĞOąskiego. Natomiast Ğrednio zaludnione, od 100 do 150 osób na km2, są województwa: dolnoĞOąskie, wielkopolskie, opolskie, kujawsko-pomorskie, áódzkie oraz pomorskie. Najmniejsza gĊstoĞü zaludnienia, ok. 75 os/km2, wystĊpuje z kolei na terenie województw zachodniopomorskiego i lubuskiego.

Doliny rzeczne Odry oraz wiĊkszoĞci rzek w jej dorzeczu stanowią istotne korytarze ekologiczne o stosunkowo maáo zmienionych warunkach przyrodniczych. W związku z powyĪszym istotna czeĞü obszaru dorzecza objĊta jest ochroną w ramach obszarowych form ochrony przyrody. Na obszarze dorzecza Odry parki narodowe zajmują áącznie ok. 0,38% powierzchni dorzecza, obszary Natura 2000 zajmują ok. 24%, parki krajobrazowe ok. 7%, rezerwaty przyrody ok. 0,34%, obszary chronionego krajobrazu ok. 18%. SpoĞród obszarów chronionych zaleĪnych od wód, na obszarze dorzecza Odry zlokalizowanych jest 323 obszarów naleĪący do sieci Natura 2000, 6 parków narodowych, 278 rezerwatów, 56 parków krajobrazowych oraz 109 obszarów chronionego krajobrazu.

We WstĊpnej Ocenie Ryzyka Powodziowego (WORP) wskazano, Īe powodzie w obszarze dorzecza Odry wystĊpowaáy przede wszystkim w póároczu letnim (od maja do paĨdziernika). Gáówną przyczyną wezbraĔ powodziowych na obszarze regionu wodnego Górnej Odry i ĝrodkowej Odry byáy opady deszczu. Deszcze o charakterze nawalnym przyczyniaáy siĊ do powstawania tzw. ,,szybkich powodzi”, szczególnie na górskich dopáywach wiĊkszych rzek. W obszarze regionu wodnego Warty oraz Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego znacznie czĊĞciej niĪ w ww. regionach wystĊpowaáy powodzie roztopowe oraz zatorowe. Dla Przymorza Zachodniego, zaliczanego równieĪ do obszaru dorzecza Odry, charakterystyczne byáo wystĊpowanie powodzi od strony morza oraz powodzi sztormowych powodowanych wdzieraniem siĊ wód morskich w ujĞciowe odcinki rzek. .

Na podstawie analizy map zagroĪenia powodziowego zdefiniowano na rozpatrywanym obszarze ok. 396 tys. ha obszaru znajdującego siĊ na terenie o maáym prawdopodobieĔstwie wystąpienia powodzi, a w przypadku powodzi o Ğredniej i maáej czĊstotliwoĞci wystĊpowania, powierzchnie obszarów zagroĪenia powodziowego to odpowiednio okoáo 325 tys. ha i 198 tys. ha. Liczba mieszkaĔców na obszarach o maáym prawdopodobieĔstwie wystąpienia powodzi (raz na 500 lat), Ğrednim (raz na 100 lat) i wysokim (raz na 10 lat) wynosi odpowiednio okoáo 325 tys., 149 tys. i 22 tys. osób.

Zidentyfikowano takĪe odpowiednio 28 tys. i 21 tys. mieszkaĔców w obrĊbie obszarów o maáym i Ğrednim prawdopodobieĔstwie wystąpienia powodzi od strony morza.

Streszczenie w jĊzyku nietechnicznym

W obszarze dorzecza Odry najwiĊksza powierzchnia i liczba mieszkaĔców obszarów zagroĪenia powodziowego wystĊpuje w regionie wodnym ĝrodkowej Odry.

W skali piĊciostopniowej okreĞlone zostaáo równieĪ ryzyko powodziowe w odniesieniu do poszczególnych gmin, a w konsekwencji wskazano 41 gmin o najwyĪszym zintegrowanym ryzyku powodziowym. NajwiĊksza liczba gmin z bardzo wysokim i wysokim poziomem zintegrowanego ryzyka powodziowego znajduje siĊ w regionie wodnym ĝrodkowej Odry. W regionie tym mieĞci siĊ 70,3% gmin z wysokim poziomem ryzyka i 73,2% gmin z bardzo wysokim poziomem ryzyka, spoĞród wszystkich zidentyfikowanych w obszarze dorzecza Odry.

Analizy przeprowadzone na podstawie map zagroĪenia i ryzyka powodziowego pozwoliáy obliczyü wartoĞci Ğredniorocznych strat (AAD) dla zlewni i regionów wodnych na obszarze dorzecza Odry. Dla dorzecza Odry Ğrednioroczne straty wynoszą 0,64 mld záotych. WartoĞü Ğredniorocznych strat osiąga zdecydowanie najwyĪszą wartoĞü w regionie wodnym ĝrodkowej Odry i wynosi 0,33 mld ]áotych.

Dla caáego obszaru dorzecza Odry zidentyfikowanych zostaáo 12 gáównych problemów związanych z zarządzaniem ryzykiem powodziowym na obszarze dorzecza Odry. Gáównie dotyczą one zwiĊkszającego siĊ zagroĪenia powodziowego wynikającego ze zmian klimatu i intensyfikującej siĊ antropopresji, niedostatecznego zakresu i czĊstotliwoĞci prowadzonych przedsiĊwziĊü utrzymaniowych infrastruktury przeciwpowodziowej, niedostatecznego zabezpieczenia brzegu morskiego przed jego erozją, niewystarczającej retencji przeciwpowodziowej poszczególnych zlewni, wzrastającego ryzyka powodzi zatorowych wynikającego z uwarunkowaĔ klimatycznych i z coraz trudniejszych warunków prowadzenia akcji lodoáamania. ZagroĪeniem dla obszaru gmin nadmorskich i Zalewu SzczeciĔskiego są wezbrania sztormowe i podnoszenie siĊ poziomu morza. JeĞli wezbranie sztormowe poáączone jest z wezbraniem roztopowym i zatorem lodowym w ujĞciach rzeki, groĨba powodzi wzrasta.

*áównym problemem związanym z zarządzaniem ryzykiem powodziowym w górnej czĊĞci dorzecza Odry jest wzrastające zagroĪenie powodziowe wynikające ze zmian klimatu, które generuje coraz wyĪsze ryzyko powodziowe spowodowane z jednej strony zbyt niską zdolnoĞcią retencyjną zlewni tej czĊĞci dorzecza, utrudniająFą skuteczne ograniczenie zagroĪenia powodziowego, oraz wzrastającym poziomem wraĪliwoĞci obszarów zagroĪonych powodzią, wynikającym z coraz bardziej intensywnej zabudowy tych obszarów. NaleĪy takĪe wskazaü na niedostateczny poziom nakáadów na utrzymanie potoków górskich i rzek w tym regionie, a szczególnie dziaáDĔ skierowanych na ograniczenie intensywnoĞci formowania siĊ fal powodziowych poprzez spowolnienie spáywu wód w potokach oraz ograniczenie iloĞci transportowanego rumoszu. W Ğrodkowej partii dorzecza Odry Jáównym problemem jest niedostateczny stan techniczny istniejących obwaáowaĔ, czĊsto ich lokalizacja powoduje ograniczanie przepáywu wód powodziowych. NaleĪy takĪe wymieniü brak uregulowaĔ prawnych ustalających warunki moĪliwego zagospodarowania obszarów chronionych obwaáowaniami, powodujący nadmierny wzrost wraĪliwoĞci tych obszarów na zagroĪenie powodziowe. W tym obszarze dorzecza problemem jest niedostateczny zakres i czĊstotliwoĞü prac utrzymaniowych rzek. W dolnej partii dorzecza najwaĪniejszym problemem jest wzrastające 12 ryzyko powodzi zatorowych, w tym takĪe niedostateczna iloĞü jednostek do prowadzenia skutecznej akcji lodoáamania.

Streszczenie w jĊzyku nietechnicznym

W caáym dorzeczu Odry problemem jest niedostateczny system osáony hydrologiczno- meteorologicznej, szczególnie dedykowany obszarom zlewni o duĪej wraĪliwoĞci na zagroĪenie powodziowe, sáXĪący prognozowaniu i ostrzeganiu spoáeczeĔstwa przed nadchodzącym zagroĪeniem. Natomiast w zakresie problematyki zarządzania ryzykiem powodziowym brzegu morskiego proponuje siĊ wprowadzenie systemu monitoringu parametrów morfometrycznych. Ponadto zidentyfikowano nieefektywny system zarządzania ryzykiem powodziowym w aspekcie planowania, przygotowania i prowadzenia akcji ratunkowych oraz dziaáDĔ związanych z odbudową zniszczeĔ powodziowych. Istotnym problemem w skali caáej Polski jest zbyt maáa ĞwiadomoĞü spoáeczna w zakresie zagroĪenia powodziowego oraz niedostateczna znajomoĞü metod ograniczania ryzyka powodziowego na etapie przygotowania, prowadzenia akcji przeciwpowodziowej i usuwania skutków powodzi.

*áównym celem strategicznym zarządzania ryzykiem powodziowym jest zahamowanie wzrostu i ograniczenie ryzyka powodziowego w dorzeczu Odry, poprzez podjĊcie m.in. dziaáDĔ nietechnicznych ograniczających wraĪliwoĞü strefy szczególnego zagroĪenia powodziowego oraz dziaáDĔ wzmacniających wszystkie elementy systemu zarządzania ryzykiem powodziowym.

W zakresie dziaáDĔ nietechnicznych wskazano w PZRP:

x WdroĪenie reformy organizacyjnej jednostek odpowiedzialnych za gospodarkĊ wodną, w tym za zapewnienie bezpieczeĔstwa powodziowego. Projektowane zaáRĪenia reformy Prawa Wodnego zakáadają rozdzielenie kompetencji w zakresie planowania i realizacji inwestycji oraz utrzymania mienia Skarbu PaĔstwa związanego z gospodarką wodną (nowotworzone tzw. zarządy dorzeczy Odry i Wisáy) od funkcji administracyjnych i planistycznych (powstaną tzw. urzĊdy gospodarki wodnej). W ramach zmian strukturalnych przewidziano zmniejszenie liczby organów i urzĊdów z 15 (8 urzĊdów Īeglugi Ğródlądowej i 7 regionalnych zarządów gospodarki wodnej) do 6 urzĊdów gospodarki wodnej i 2 paĔstwowych osób prawnych: zarządu dorzecza Wisáy i zarządu dorzecza Odry, x WdroĪenie MZP i MRP do planowania przestrzennego dla ograniczenia wraĪliwoĞci obszarów zagroĪonych powodziami, poprzez ich udostĊpnienie na platformie informatycznej ISOK i przygotowanie oraz wdroĪenie wytycznych „Lokalizacyjne i techniczne aspekty zabudowy na obszarach zagroĪonych powodzią”, które mają na celu powstrzymanie zwiĊkszania ryzyka powodziowego poprzez unikanie wzrostu zagospodarowania obszarów szczególnego zagroĪenia powodzią, okreĞlenie warunków zagospodarowania obszarów chronionych obwaáowaniami oraz poprzez okreĞlenie warunków zagospodarowania na obszarach o niskim prawdopodobieĔstwie wystąpienia powodzi. x WdroĪenie i przygotowanie przepisów budowlanych regulujących zasady wykonania i odbioru nowych obiektów, ale takĪe zasady dostosowywania istniejących obiektów do ich eksploatacji na terenach zagroĪonych powodzią. Dotyczy to zarówno konstrukcji obiektów jak i stosowanych materiaáów (np. odpornych na zalania wodą powodziową dla kondygnacji poniĪej rzĊdnej lustra wody powodziowej), ale takĪe zasad stosowania zabezpieczeĔ budynków przed penetracją wody powodziowej (np. przegród mobilnych). Do tej grupy moĪna takĪe zaliczyü przepisy regulujące zasady budowania zabezpieczeĔ chroniących budynki i budowle przed páynąFą krą lodową lub innymi obiektami niesionymi/wleczonymi przez wody powodziowe (pnie drzew, konstrukcje drewniane itp.). 13 x BudowĊ i wdroĪenie systemu ubezpieczeĔ od strat powodziowych. x BudowĊ i rozwój systemu ostrzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami pojawiającymi siĊ w atmosferze i hydrosferze, w tym szczególnie powodzi

Streszczenie w jĊzyku nietechnicznym

opadowych, roztopowych i zatorowych. Wzmocnienie systemu ostrzegania wymaga rozwoju podsystemu prognozowania zjawisk atmosferycznych zarówno dla caáego kraju, jak równieĪ poszczególnych jego regionów, ale takĪe prognozowania dedykowanego okreĞlonym subregionom o szczególnym znaczeniu dla ochrony przeciwpowodziowej. Rozwój prognoz wymaga stworzenia mechanizmów zapewniających funkcjonowanie centrów naukowych, prowadzących badania naukowe ukierunkowane na badania zjawisk w atmosferze i hydrosferze, dla wypracowania efektywnych metod ich modelowania dla skutecznego prognozowania wystĊpowania niebezpiecznych zdarzeĔ, skutkujących miĊdzy innymi powodziami. Sprawny system ostrzegania wymaga takĪe budowy i ciąJáego doskonalenia platformy sáXĪącej ostrzeganiu i informowaniu odpowiednich sáXĪb reagowania kryzysowego oraz zagroĪonego spoáeczeĔstwa o prognozowanych lub juĪ wystĊpujących warunkach powodziowych. W regionie wodnym ĝrodkowej Odry i Górnej Odry system prognozowania i ostrzegania powinien koncentrowaü siĊ na osáonie mieszkaĔców dolin rzecznych gdzie dynamika zjawisk powodziowych jest bardzo intensywna i charakteryzuje siĊ bardzo krótkim okresem pomiĊdzy intensywnymi opadami, a wystąpieniem zjawiska powodziowego, oraz na osáonie przeciwpowodziowych zbiorników retencyjnych, których efektywnoĞü pracy uwarunkowana jest dokáadnoĞcią prognoz. W pozostaáych regionach, gdzie czas wyprzedzenia prognozy w stosunku do zjawiska powodziowego jest znacznie wiĊkszy, system ostrzegania powinien byü doskonalony w obszarze jego niezawodnoĞci.

BudowĊ i doskonalenie systemu reagowania na powódĨ, poprzez:

- Wzmacnianie krajowych, regionalnych i lokalnych struktur odpowiedzialnych za reagowanie na powódĨ; - BudowĊ i doskonalenie krajowych, regionalnych i lokalnych planów zarządzania akcją przeciwpowodziową, w tym opartych na wygenerowanych scenariuszach zagroĪenia powodziowego spowodowanych awariami obiektów piĊtrzących stale lub okresowo wodĊ (waáów przeciwpowodziowych); - BudowĊ i ciąJáe udoskonalanie systemu pomocy zdrowotnej i sanitarnej; - BudowĊ i upowszechnianie planów ewakuacji ludnoĞci, w tym wyznaczanie miejsc ewakuacji dla ludnoĞci i inwentarza; - Gromadzenie i udostĊpnianie danych o akcjach przeciwpowodziowych oraz o zarejestrowanych szkodach powodziowych, w tym takĪe umieszczanie znaków wielkiej wody (zaznaczanie na budynkach i budowlach poziomu wód podczas powodzi historycznych);

x BudowĊ i doskonalenie systemu odbudowy zniszczeĔ powodziowych, poprzez: - Wzmacnianie krajowych, regionalnych i lokalnych struktur odpowiedzialnych za odbudowĊ zniszczeĔ powodziowych; - Gromadzenie i udostĊpnianie danych o przeprowadzonych dziaáaniach w ramach odbudowy zniszczeĔ powodziowych wraz z ewidencją poniesionych kosztów;

x BudowĊ i doskonalenie systemu edukacyjnego podnoszącego ĞwiadomoĞü i kompetencje spoáeczeĔstwa zamieszkującego obszary zagroĪone powodzią, w tym 14 miĊdzy innymi: popularyzacja map zagroĪenia i ryzyka powodziowego, planów zarządzania akcją przeciwpowodziową oraz planów ewakuacji mieszkaĔców, a takĪe nakáanianie mieszkaĔców do sporządzania „rodzinnych planów reagowania na zagroĪenie powodziowe”.

Streszczenie w jĊzyku nietechnicznym

x Stworzenie systemu finansowania dziaáDĔ strukturalnych i niestrukturalnych ze szczególnym uwzglĊdnieniem zapewnienia Ĩródeá finansowania dla utrzymania systemu przeciwpowodziowego na staáym poziomie funkcjonalnoĞci. Wieloletnia praktyka zarządzania gospodarką wodną wskazuje bowiem na zagroĪenie braku zasobów na utrzymanie infrastruktury przeciwpowodziowej w naleĪytym stanie technicznym zapewniającym jej poĪądany poziom funkcjonalnoĞci. x ModyfikacjĊ zasad uĪytkowania istniejących zbiorników wielofunkcyjnych dla zwiĊkszenia retencji powodziowej.

Dorzecze Odry charakteryzuje siĊ takĪe relatywnie duĪą liczbą waáów przeciwpowodziowych chroniących obszary zurbanizowane i gospodarczo rozwiniĊte, jak równieĪ terenów uĪytkowanych rolniczo. Zaplanowano przygotowanie pakietu dziaáDĔ nietechnicznych polegających na przebudowie odcinków waáów w celu zwiĊkszenia przestrzeni dla rzeki, zapewniając wzrost retencji dolinowej i obniĪenie poziomu wód powodziowych. ZaáRĪono, Īe w obecnym cyklu planistycznym nastąpi przygotowanie dziaáDĔ, a w kolejnym ich fizyczna realizacja. Tego typu przedsiĊwziĊcia, choü są związane z dziaáaniami inĪynierskimi, zakwalifikowano do dziaáDĔ nietechnicznych.

KilkudziesiĊcioletnie zapóĨnienia związane z budową i utrzymaniem systemu ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry wpáywają na koniecznoĞü wzmocnienia przewidzianych do wdroĪenia dziaáDĔ nietechnicznych dziaáaniami technicznymi, które koncentrowaü siĊ powinny na ograniczeniu zagroĪenia powodziowego poprzez budowĊ przeciwpowodziowych zbiorników retencyjnych, w szczególnoĞci w poáudniowym obszarze dorzecza, wzmocnioną retencją dolinową (w tym polderową) w Ğrodkowych odcinkach rzek oraz zwiĊkszanie przepustowoĞci rzek na odcinkach, gdzie wody powodziowe stwarzają zagroĪenie w wyniku naturalnych i sztucznych ograniczeĔ przepáywu. Wszystkie te dziaáania powinny byü prowadzone w myĞl zasady niedopuszczenia do „transferu ryzyka powodziowego”. Do dziaáDĔ technicznych koniecznych do podjĊcia w najbliĪszych okresach planistycznych naleĪy zaliczyü takĪe inwestycje, polegające na odbudowie funkcjonalnoĞci obiektów przeciwpowodziowych, które w wyniku zaniedbaĔ (spowodowanych brakiem Ğrodków na ich utrzymanie) straciáy swoją pierwotną funkcjonalnoĞü i czĊsto stanowią dodatkowe Ĩródáo zagroĪenia. W dorzeczu Odry zidentyfikowano ponadto zagroĪenie powodziowe związane z wystĊpowaniem zatorów lodowych. Realizacja gáównego celu strategicznego uwzglĊdnia dziaáania prowadzące do zapewnienia dobrych warunków prowadzenia akcji lodoáamania i bezpiecznego odprowadzania kry lodowej, poprzez zapewnienie zdolnoĞci Īeglugowej na odcinkach zatorogennych oraz zapewnienia floty lodoáamaczy w iloĞci niezbĊdnej dla prowadzenia efektywnej akcji usuwania zatorów lodowych i ĞryĪowych.

Dla wszystkich dziaáDĔ nietechnicznych i technicznych sáXĪących zarządzaniu ryzykiem powodziowym okreĞlony zostaá koszt i Ĩródáo finansowania. Kluczowym dla strategii zarządzania ryzkiem powodziowym na obszarze dorzecza jest przygotowanie pakietu dziaáDĔ nietechnicznych związanych m.in. ze zwiĊkszeniem retencji naturalnej dolin rzek, wykupami nieruchomoĞci czy wdroĪeniem instrumentów prawno-finansowych i informacyjno-edukacyjnych. Przewidywany szacunkowy budĪet sáXĪący ich finansowaniu to ponad 3 mld záotych w kolejnych cyklach planistycznych. Za kluczowe dziaáania techniczne na terenie dorzecza Odry naleĪy uznaü budowĊ zbiorników przeciwpowodziowych Racibórz Dolny, którego koszt inwestycji wynosi 1,3 mld záotych oraz WielowieĞ Klasztorna (0,93 mld záotych) a takĪe rozpoczĊcie szeregu inwestycji liniowych, związanych z pracami regulacyjnymi m.in. rz. Odry (blisko 1,0 mld 15 ]áotych) oraz ograniczeniem zagroĪenia powodziowego Kotliny Káodzkiej (1,15 mld záotych) i miasta Sáubice (0,23 mld záotych).

Streszczenie w jĊzyku nietechnicznym

Kluczowymi inwestycjami związanymi z ochroną brzegu morskiego bĊGą wdroĪenie systemu parametrów morfometrycznych a takĪe dziaáania związane z odtworzeniem funkcjonalnoĞci i utrzymaniem infrastruktury (0,17 mld záotych). Zakáada siĊ, Īe rekomendowany - minimalny poziom budĪetu remontowego dedykowanego obecnej infrastrukturze bĊGącej w eksploatacji Zarządów Melioracji i UrządzeĔ Wodnych, jak i Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej dziaáających na obszarze dorzecza Odry to okoáo 100 mln záotych rocznie.

Podstawowe informacje na temat zagroĪenia i ryzyka powodziowego oraz planowanych dziaáDĔ w dorzeczu Odry zaprezentowano poniĪej w formie graficznej.

Rysunek nr 1 Podsumowanie PZRP dla dorzecza Odry

ħródáo: Opracowanie wáasne

Wprowadzenie 2

Wprowadzenie

2 Wprowadzenie 2.1 Cele i zakres planu

Opracowane projekty Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych tworzą podstawy skutecznego zarządzania ryzykiem powodziowym w przyszáRĞci, stwarzając jednoczeĞnie szanse na proaktywne podejĞcie w inicjowaniu i wdraĪaniu dziaáDĔ inwestycyjnych oraz instrumentów wspomagających. Wnioski páynące z przygotowanych planów bĊGą takĪe podstawą dla stworzenia katalogu dobrych praktyk w dziedzinie ochrony przeciwpowodziowej i wpáyną na rozwój branĪy, przyszáą strukturĊ zarządzania majątkiem oraz metodykĊ priorytetyzacji dziaáDĔ inwestycyjnych i wspomagających w postaci katalogu instrumentów prawnych, ekonomicznych i komunikacyjnych. Przedstawione Plany bĊGą podstawą ich przyszáych aktualizacji i rozpoczną nieprzerwany proces ciąJáej poprawy systemu osáony kraju przed nadzwyczajnymi zagroĪeniami.

Prace analityczne, diagnostyczne i planistyczne związane z przygotowaniem Planów oparte byáy na strukturze hierarchicznej ‘zlewnia – region wodny – dorzecze’ i prowadzone przy peánej wspóápracy z Krajowym Zarządem Gospodarki Wodnej, Regionalnymi Zarządami Gospodarki Wodnej, Wojewódzkimi Zarządami Melioracji i UrządzeĔ Wodnych, a takĪe pozostaáymi lokalnymi interesariuszami, którzy uczestniczyli w ich tworzeniu poprzez zorganizowany system komitetów sterujących i grup planistycznych regionów wodnych i dorzeczy oraz zespoáów planistycznych zlewni. WyĪej wymienione prace, które trwaáy od lipca do grudnia 2014 roku, byáy w peáni kontynuacją wczeĞniej wykonanych dziaáDĔ związanych z wstĊpną oceną ryzyka powodziowego (WORP) oraz przygotowaniem map zagroĪenia i map ryzyka powodziowego dla obszarów naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi, wskazanych w WORP. Wytycznymi w tym zakresie byáa Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia przedmiotowego zamówienia oraz przepisy prawa zawarte m.in. w takich dokumentach jak:

x Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 paĨdziernika 2007r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim; x Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE z dnia 23 paĨdziernika 2000r. ustanawiająca ramy wspólnotowego dziaáania w dziedzinie polityki wodnej UE, zwana Ramową Dyrektywą Wodną (RDW); x Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory; x Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa; x Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001r. w sprawie oceny wpáywu niektórych planów i programów na Ğrodowisko; x Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007r. ustanawiająca infrastrukturĊ informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE); x Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne wraz z aktami wykonawczymi; x Ustawa Prawo ochrony Ğrodowiska wraz z aktami wykonawczymi.

18 18

Wprowadzenie

Zakres wykonanych prac przy opracowaniu PZRP obejmowaá blisko 150 suwerennych dziaáDĔ i produktów poĞrednich, w tym osiągniĊcie kluczowych kamieni milowych dla opracowania dokumentów, wymienionych poniĪej:

x Zdiagnozowanie problemów zarządzania ryzykiem powodziowym, w tym diagnozy zagroĪenia ryzyka powodziowego i strat, analizy obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej i Ĩródeá wzrostu ryzyka powodziowego; x Zdefiniowanie celów gáównych i szczegóáowych zarządzania ryzykiem powodziowym oraz przypisanie im grup dziaáDĔ, tworząc schemat ich osiągniĊcia w zdefiniowanym okresie; x Opracowanie instrumentów wspomagających realizacjĊ dziaáDĔ nietechnicznych i technicznych dla zidentyfikowanych wariatów planistycznych zarządzania ryzykiem; x Sporządzenie dokumentu roboczego (projekty) Planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów regionów wodnych i dorzeczy; x Przeprowadzenie konsultacji spoáecznych sporządzonych Planów i kampanii informacyjnej (w trakcie); x Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaáywania na Ğrodowisko projektów Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym (w trakcie); x Zapewnienie spójnoĞci Planów i aktualizacji Planów Gospodarowania Wodami. Zdefiniowanie trzech celów gáównych zarządzania ryzykiem powodziowym, tj.: 1) Zahamowanie wzrostu ryzyka powodziowego, 2) Minimalizacja istniejącego ryzyka powodziowego i 3) Poprawa systemu zarządzania ryzykiem powodziowym, realizowana bĊdzie w przypadku zagroĪenia powodziami Ğródlądowymi i od strony morza, w tym morskich wód wewnĊtrznych, przez odpowiednio 52 i 70 zdefiniowane grupy dziaáDĔ o okreĞlonych priorytetach.

Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym zostaáy wykonane w bieĪącym cyklu planistycznym dla 20 000 km rzek, poáRĪonych na terenie 9 regionów wodnych i 3 dorzeczy i obejmują po raz pierwszy pakiet dziaáDĔ nietechnicznych, technicznych oraz identyfikacjĊ potrzeb utrzymaniowych obecnej, jak i przyszáej, infrastruktury przeciwpowodziowej.

19 19

Wprowadzenie

2.2 Podstawy prawne

Na poziomie europejskim zasadnicze ramy dla opracowania PZRP okreĞlają Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 paĨdziernika 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego dziaáania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urz. UE L 327 z 22.12.2000, s. 1 z póĨn. zm.; dalej jako Ramowa Dyrektywa Wodna) oraz dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 paĨdziernika 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dz. Urz. UE L 288 z 6.11.2007, s. 27 z zm., dalej jako Dyrektywa Powodziowa).

Ramowa Dyrektywa Wodna wymaga opracowania planów gospodarowania wodami w dorzeczu dla kaĪdego obszaru dorzecza oraz programów dziaáDĔ w celu osiągniĊcia dobrego stanu ekologicznego i chemicznego wód. WdroĪenie programów dziaáDĔ ma równieĪ przyczyniü siĊ do ograniczenia skutków powodzi (art. 11 ust. 3 lit. l RDW). Ograniczanie ryzyka wystąpienia powodzi nie jest jednak zasadniczym celem tej dyrektywy.

Ustanowienie ram dla oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, w celu ograniczania negatywnych konsekwencji dla zdrowia ludzkiego, Ğrodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaáalnoĞci gospodarczej, związanych w powodziami na terytorium UE, jest celem Dyrektywy Powodziowej. Podstawowym instrumentem dla realizacji tego celu jest Plan Zarządzania Ryzykiem Powodziowym, skoordynowany na obszarze dorzecza lub obszaru wybrzeĪa. Plany te powinny zostaü opracowane i opublikowane do 22 grudnia 2015r.

Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym są opracowywane na podstawie map zagroĪenia powodziowego i map ryzyka powodziowego, sporządzanych zgodnie z art. 6 Dyrektywy Powodziowej. Mapy stanowią element Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym.

Dyrektywa Powodziowa wymaga, aby dokumenty opracowywane w ramach prac nad Planami Zarządzania Ryzykiem Powodziowym (wstĊpne oceny ryzyka powodziowego, mapy zagroĪenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego), jak i same Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym, byáy podawane do publicznej wiadomoĞci. Stosownie do art. 10 ust. 2 Dyrektywy Powodziowej na paĔstwach czáonkowskich ciąĪy obowiązek zachĊcania zainteresowanych stron do aktywnego udziaáu w opracowaniu, przeglądzie i aktualizacji Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym.

Postanowienia Ramowej Dyrektywy Wodnej i Dyrektywy Powodziowej zostaáy transponowane do polskiego porządku prawnego w ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (tekst jedn. Dz. U. 2012, poz. 145 z póĨn. zm.). Zgodnie z tą ustawą ochrona przed powodzią jest realizowana z uwzglĊdnieniem wszystkich elementów zarządzania ryzykiem powodziowym, w szczególnoĞci zapobiegania, ochrony, stanu naleĪytego przygotowania i reagowania w przypadku wystąpienia powodzi, usuwania skutków powodzi, odbudowy i wyciągania wniosków w celu ograniczania potencjalnych negatywnych skutków powodzi dla zdrowia ludzi, Ğrodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaáalnoĞci gospodarczej.

20 20

Wprowadzenie

2.3 Relacje PZRP z innymi obszarami dziaáania

Schemat relacji dokumentów strategicznych i planistycznych w gospodarce wodnej z Planami Zarządzania Ryzykiem Powodziowym przedstawiono na schemacie poniĪej.

Rysunek nr 2 Schemat relacji pomiĊdzy PZRP a dokumentami strategicznymi

2.4 Opis procesu planistycznego

Powodzenie wdroĪenia Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym jest uzaleĪnione od sposobu prowadzenia procesu planistycznego. Wáączenie wielu stron (interesariuszy) do tego procesu od początku procesu planistycznego moĪe przyczyniü siĊ do szybszego, a na pewno áatwiejszego wdroĪenia zapisów Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym. W celu wáączenia wielu organów, instytucji, przedstawicieli jednostek rządowych i samorządowych powoáano komitety sterujące i grupy planistyczne dziaáające na poziomie dorzeczy i regionów wodnych oraz zespoáy planistyczne zlewni, dziaáające w poszczególnych zlewniach planistycznych, wchodzących w skáad regionów wodnych – sposób ich pracy opisano w dalszych rozdziaáach Planu.

Od początku procesu opracowywania PZRP zapewniono udziaá wielu gremiów związanych z szeroko pojĊWą ochroną przeciwpowodziową. Takie podejĞcie byáo uzasadnione nie tylko wymogami prawnymi (Dyrektywa Powodziowa i ustawa Prawo wodne), ale i wzglĊdami praktycznymi. 21 21 Przewidziano teĪ udziaá spoáeczeĔstwa w procesie przygotowania Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym. Proces udziaáu spoáeczeĔstwa w przygotowaniu PZRP powinien docelowo byü skoordynowany z procesem udziaáu w opracowywaniu Planów Gospodarowania Wodami

Wprowadzenie

(wynikającymi z wdraĪania RDW) i wykorzystywaü istniejące z tego tytuáu doĞwiadczenia (w tym kanaáy informacyjne, sprawdzone formy i utworzone struktury).

Przebieg prac planistycznych na poziomie dorzecza Odry

Prace planistyczne przed opracowaniem wáDĞciwych dokumentów Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym obejmowaáy:

x opracowanie materiaáów informacyjnych o Dyrektywie Powodziowej, ustawie Prawo wodne oraz zasadach wdraĪania Dyrektywy Powodziowej w Polsce wraz z ich dystrybucją, x przygotowanie strony internetowej KZGW na potrzeby informowania interesariuszy w zakresie opracowywania Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszarów dorzeczy, x powoáanie skáadu osobowego Komitetu Sterującego Obszarów Dorzeczy i komitetów sterujących regionów wodnych oraz grup planistycznych obszarów dorzeczy i regionów wodnych, a takĪe zespoáu zarządzania projektem, x wyznaczenie obszarów zlewni planistycznych i powoáanie zespoáów planistycznych zlewni w poszczególnych regionach wodnych. Prace planistyczne w ramach tworzenia Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym na poziomie obszaru dorzecza obejmowaáy:

x koordynacjĊ prac w regionach wodnych w ramach obszaru dorzecza i wymianĊ informacji pomiĊdzy poziomami planowania, x przygotowanie wszystkich dokumentów niezbĊdnych do dziaáania komitetów sterujących, grup planistycznych – regulaminy pracy, schematy organizacyjne, x zorganizowanie pierwszych posiedzeĔ komitetów sterujących oraz grup planistycznych, x przygotowanie informacji na strony internetowe KZGW oraz RZGW, a takĪe stronĊ www.powodz.gov.pl, na potrzeby informowania interesariuszy w zakresie opracowywania Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszarów dorzeczy, x przygotowanie i przedstawienie Grupie Planistycznej Obszarów Dorzeczy „diagnozy problemów” dla poszczególnych regionów wodnych w ramach danego obszaru dorzecza, wariantów planistycznych przyjĊtych dla poszczególnych regionów wodnych, analizy wpáywu dziaáDĔ przyjĊtych w Planach dla regionów wodnych na obszary poáRĪone w obszarze dorzecza poniĪej, propozycji dziaáDĔ dodatkowych, okreĞlonych z poziomu obszaru dorzecza, których nie moĪna byáo wyznaczyü na poziomie regionu wodnego, x przeprowadzenie analizy i oceny zgodnoĞci przyjĊtych ostatecznych wariantów planistycznych dla obszarów dorzeczy, z wymogami prawnymi i Ğrodowiskowymi, w tym szczególnie z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej, x przeprowadzenie analizy wielokryterialnej uwzglĊdniającej nowe dziaáania 22 wprowadzone na poziomie obszaru dorzecza, 22

Wprowadzenie

x opracowanie projektu ostatecznego, zgeneralizowanego (w stopniu nie powielającym szczegóáowych dziaáDĔ przewidywanych dla poszczególnych zlewni) wariantu planistycznego dla obszaru dorzecza, x opracowanie wykazu instrumentów oraz propozycji zaáRĪHĔ aktów prawnych wspomagających wdroĪenie wariantów planistycznych na poziomie regionów wodnych, jak i obszaru dorzecza, x przedstawienie Grupie Planistycznej Obszarów Dorzeczy do akceptacji: - ostatecznego wariantu planistycznego proponowanego do Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszaru dorzecza,

- wykazu instrumentów i dokumentów realizacyjnych, których wdroĪenie jest niezbĊdne dla realizacji PZRP,

x uwzglĊdnienie rekomendacji Grupy Planistycznej Obszaru Dorzecza oraz wypracowanie projektu PZRP, x uwzglĊdnienie uwag wynikających ze strategicznej oceny oddziaáywania na Ğrodowisko przyjĊtego projektu PZRP dla obszaru dorzecza, x wniesienie przez grupĊ planistyczną obszaru dorzecza na Komitet Sterujący projektu PZRP dla obszaru dorzecza w celu ostatecznego zatwierdzenia, x wprowadzenie zaleceĔ i poprawek Komitetu Sterującego. Na schemacie poniĪej przedstawiono schemat przebiegu procesu planistycznego na poziomie obszaru dorzecza.

23 23

Wprowadzenie

Rysunek nr 3 Graficzne odzwierciedlenie prac planistycznych na poziomie obszaru dorzecza.

ħródáo: Metodyka opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych, KZGW 2014

24 24

Opis obszaru 3 planowania

Opis obszaru planowania

3 Opis obszaru planowania

Dorzecze Odry zajmuje áączną powierzchniĊ 118 861 km², z czego na terytorium Polski znajduje siĊ 118 015 km2, co stanowi 38% powierzchni kraju. Obszar dorzecza swoim zasiĊgiem obejmuje poáudniowo-zachodnie, zachodnie oraz póánocno-zachodnie tereny Polski, a pod wzglĊdem administracyjnym leĪy w województwach: ĞOąskim, opolskim, dolnoĞOąskim, áódzkim, kujawsko - pomorskim, wielkopolskim, lubuskim, zachodniopomorskim i pomorskim.

Na terenie Polski obszar dorzecza Odry jest podzielony na 4 regiony wodne, którymi administrują 4 regionalne zarządy gospodarki wodnej:

x Region wodny Górnej Odry

o o powierzchni 3,83 tys. km2 (ok. 3% obszaru dorzecza Odry i ok. 1% obszaru Polski), o w granicach województwa ĞOąskiego i opolskiego, o zarządzany przez RZGW w Gliwicach. x Region wodny ĝrodkowej Odry

o o powierzchni 39,3 tys. km2 (ok. 33% obszaru dorzecza Odry i ok. 13% obszaru Polski), o w granicach województwa opolskiego, ĞOąskiego, dolnoĞOąskiego, lubuskiego i wielkopolskiego, o zarządzany przez RZGW we Wrocáawiu. x Region wodny Warty

o o powierzchni 54,5 tys. km2 (ok. 46% obszaru dorzecza Odry i ok. 17% obszaru Polski), o w granicach województwa lubuskiego, wielkopolskiego, zachodniopomorskiego, pomorskiego, kujawsko-pomorskiego, áódzkiego, ĞOąskiego i opolskiego, o zarządzany przez RZGW w Poznaniu. x Region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego

o o powierzchni 20,4 tys. km2 (ok. 17% obszaru dorzecza Odry i ok. 7% obszaru Polski)

o w granicach województwa zachodniopomorskiego, pomorskiego i lubuskiego, o zarządzany przez: RZGW w Szczecinie. Na odcinku o dáugoĞci prawie 180 km rz. Odra (wraz z rz. Odrą Zachodnią) stanowi granicĊ paĔstwową pomiĊdzy Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec. Stąd teĪ odcinek ten administrowany jest wspólnie, tzn. ze strony polskiej przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie, a ze strony niemieckiej przez DyrekcjĊ Wodno- ĩeglugową Wschód z siedzibą w Magdeburgu - poprzez jej jednostkĊ terenową Urząd Wodno-ĩeglugowy Eberswalde. 26 Urząd Morski w Szczecinie. Obszarem dziaáania UrzĊdu są porty wodne, 26 przystanie morskie i pas nadbrzeĪny zachodniego wybrzeĪa Rzeczypospolitej Polskiej, tj.: odcinek wybrzeĪa morskiego w granicach miasta ĝwinoujĞcie,

Opis obszaru planowania

powiatów: kamieĔskiego, gryfickiego oraz akweny morza terytorialnego i polskiej wyáącznej strefy ekonomicznej Morza Baátyckiego w granicach poáudników wyznaczających powyĪszy odcinek wybrzeĪa oraz czĊĞü Zalewu SzczeciĔskiego w granicach miasta Szczecin oraz powiatu polickiego.

Urząd Morski w Sáupsku. Obszarem dziaáania UrzĊdu są porty wodne, przystanie morskie i pas nadbrzeĪny Ğrodkowego wybrzeĪa Rzeczypospolitej Polskiej, tj.: odcinek wybrzeĪa morskiego w granicach powiatów: lĊborskiego, Váupskiego, sáawieĔskiego, koszaliĔskiego i koáobrzeskiego oraz akweny morza terytorialnego i polskiej wyáącznej strefy ekonomicznej Morza Baátyckiego w granicach poáudników wyznaczających powyĪszy odcinek wybrzeĪa.

3.1 Topografia, hydrografia, gleby, geologia, hydrologia

Topografia

Geograficznie obszar dorzecza Odry poáRĪony jest w zasiĊgu 4 ekoregionów: Karpat, Równin Wschodnich, Równin Centralnych i WyĪyn Centralnych. Poáudniowa czĊĞü dorzecza obejmuje tereny górskie, które w kierunku póánocnym przechodzą w wyĪyny i niziny, w obrĊbie których wystĊpują liczne pojezierza z charakterystycznymi wzgórzami morenowymi.

Wedáug podziaáu fizyczno - geograficznego obszaru Polski dorzecze Odry obejmuje nastĊpujące makroregiony: Sudety Wschodnie, Nizina ĝOąska, WyĪyna ĝOąska, Kotlina Ostrawska, Pogórze Zachodniobeskidzkie oraz Beskidy Zachodnie, WyĪyna WoĨnicko – WieluĔska, Przedgórze Sudecki, Sudety ĝrodkowe, Sudety Zachodnie, Pogórze Zachodniosudeckie, Nizina ĝOąsko-àXĪycka, Waá Trzebnicki, ObniĪenie Milicko-Gáogowskie, Wzniesienia àXĪyckie, ObniĪenie àXĪyckie, Wzniesienia Zielonogórskie, Nizina Poáudniowowielkopolska, Pojezierze LeszczyĔskie, Pradolina WarciaĔsko – OdrzaĔska, Pojezierze Lubuskie, PobrzeĪe SzczeciĔskie, Pradolina ToruĔsko – Eberswaldzka oraz fragmentarycznie: PobrzeĪe KoszaliĔskie, Pojezierze Zachodniopomorskie, Pojezierze Poáudniowopomorskie, WyĪyna Krakowsko-CzĊstochowska.

Hydrografia

*áówną rzeką obszaru dorzecza jest Odra (ciek I rzĊdu) o dáugoĞci caákowitej 855 km, z czego 742 km znajdują siĊ w granicach Polski. ħródáa rzeki zlokalizowane są na terytorium Republiki Czeskiej w Górach OdrzaĔskich. Od ujĞcia Nysy àXĪyckiej (km 542,4) na dáugoĞci 161,7 km rzeka Odra jest rzeką graniczną stanowiąc granicĊ polsko-niemiecką. Odcinek ujĞciowy Odry tworzy skomplikowany ukáad hydrograficzny - rzeka dzieli siĊ tutaj na szereg ramion, odnóg i kanaáów. Rzeka począwszy od wodowskazu w Gozdowicach (km 645,3) podlega wpáywom cofki morskiej i wiatrowej. Odra uchodzi do Zalewu SzczeciĔskiego. Zalew SzczeciĔski o áącznej powierzchni 687 km2 z czego polska czĊĞü stanowi 410 km2. Granica paĔstwowa pomiĊdzy Niemcami i Polską przebiega z póánocy na poáudnie i dzieli ten akwen na dwie czĊĞci: zachodnią - Maáy Zalew i wschodnią - Wielki Zalew.

W odcinku Ĩródáowym Odra ma charakter rzeki górskiej o spadku podáXĪnym 7,2‰, natomiast w niĪszym biegu zmienia siĊ w rzekĊ nizinną o spadku podáXĪnym w zakresie od 0,33‰ do 0,001‰; Ğredni spadek podáXĪny Odry wynosi 0,74‰. 27 Odra jest rzeką Īeglowną od KĊdzierzyna-KoĨla w dóá biegu. Od KĊdzierzyna do Brzegu Dolnego, 27 Odra jest rzeką skanalizowaną, a na odcinku o dáugoĞci 187 km zlokalizowane są 24 stopnie wodne.

Opis obszaru planowania

PoniĪej Brzegu Dolnego nurt Odry jest uregulowany przy pomocy ostróg. Rzeka, poprzez system kanaáów, posiada poáączenie Īeglugowe ze Szprewą i Hawelą.

Obszar dorzecza Odry charakteryzuje siĊ asymetrią, z duĪą prawostronną i maáą lewostronną czĊĞcią. PoniĪej zestawiono najwiĊksze dopáywy Odry oraz zbiorniki zaporowe na obszarze dorzecza poáRĪonego w granicach Polski.

Tabela nr 1 NajwiĊksze dopáywy Odry oraz zbiorniki zaporowe zlokalizowane na obszarze dorzecza Odry

NajwiĊksze dopáywy Odry Zbiorniki zaporowe Region wodny lewostronne prawostronne Nazwa zbiornika Rzeka

Czechy Opawa Ostrawica

DzierĪno DuĪe .áodnica

Racibórz Górny Odra

Olza, Ruda, 3áawniowice Potok Toszeckiego RW Górnej Odry Psina Bierawka, Káodnica SoĞnica Potok Ornontowickiego

Rybnik Ruda

DzierĪno Maáe Drama

Otmuchów Nysa Káodzka

Nysa Nysa Káodzka

Turawa Maáa Panew

Mietków Bystrzyca

Pilchowice Bóbr

Osobáoga, Nysa 6áup Nysa Szalona .áodzka, Oáawa, Maáa Panew, RW ĝrodkowej Odry ĝOĊĪa, Bystrzyca, Stobrawa, Widawa, Topola Nysa Káodzka Kaczawa, Bóbr, Nysa Barycz, Obrzyca àXĪycka LeĞna Kwisa

Bukówka Bóbr

Kozielno Nysa Káodzka

Sosnówka Bóbr

Dobromierz Strzegomka

=áotniki Kwisa

Jeziorsko Warta Poraj Warta RW Warty Warta Pakoski Noteü Gopáo Noteü Pliszka, Ilanka, RW Dolnej Odry i MyĞla, Kurzyca, Gunica Przymorza Zachodniego 6áubia, Rurzyca, Tywa, Páonia, Ina, ħródáo: Opracowanie wáasne 28 Obszar dorzecza Odry, oprócz dorzecza samej rzeki Odry, obejmuje takĪe dorzecza Regi, ParsĊty, 28 Wieprzy oraz pozostaáych rzek uchodzących do Morza Baátyckiego na zachód od ujĞcia Sáupi, tj: ĝwina, Dziwna, Czerwona oraz do Zalewu SzczeciĔskiego – Woáczenica, Gowienica, ĝwiniec, Stepnica, CieĞnina Dziwna.

Opis obszaru planowania

W regionie wodnym ĝrodkowej Odry znajdują siĊ 33 jeziora o powierzchni powyĪej 50 ha, najwiĊksze z nich to: Jezioro Sáawskie (830 ha), jezioro Niesáysz (470 ha), Jezioro Dominickie (330 ha), Jezioro WieleĔskie-Trzytoniowe (209 ha) i jezioro PrzemĊt (208 ha).

W regionie wodnym Warty jeziora zlokalizowane są gáównie w obrĊbie pojezierzy: Pojezierza Wielkopolskiego, Pojezierza Poáudniowopomorskie i Pojezierza LeszczyĔskiego. Są to jeziora polodowcowe, najczĊĞciej rynnowe. W szerokich pradolinach wystĊpują takĪe jeziora zakolowe (starorzecza). Do najwiĊkszych jezior w regionie (o powierzchni ponad 1000 ha) naleĪą: Jezioro Powidzkie (1070 ha), Drawsko (1798 ha), Lubie (1438 ha), Wielimie (1639 ha).

W obszarze regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego znajduje siĊ ponad tysiąc jezior, z czego 111 o powierzchni powyĪej 50 ha. Są to przewaĪnie jeziora rynnowe, jedynie wzdáXĪ wybrzeĪa Baátyku wystĊpują jeziora przybrzeĪne. NajwiĊksze jeziora w regionie to: Dąbie (5600 ha), Miedwie (3530 ha), Jamno (2240 ha), Bukowo (1750 ha).

Ponadto w granicach regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego znajduje siĊ Zalew SzczeciĔski – najwiĊkszy akwen na terenie dorzecza Odry.

Na obszarze dorzecza Odry wyznaczonych jest obecnie:

x 1735 jednolitych czĊĞci wód powierzchniowych (JCWP), x 4 jednolitych czĊĞci wód przejĞciowych, x 4 jednolitych czĊĞci wód przybrzeĪnych, x 420 jednolitych czĊĞci wód jezior. W obszarze dorzecza Odry caákowita dáugoĞü jednolitych czĊĞci wód powierzchniowych rzek wynosi ok. 41,5 tys. km. DáugoĞü naturalnych czĊĞci wód to ponad 21 tys. km, dáugoĞü sztucznych czĊĞci wód ok. 0,9 tys. km, natomiast silnie zmienionych czĊĞci wód wynosi blisko 19 tys. km.

Gleby

W czĊĞci poáudniowej dorzecza Odry (rejon górski) dominują gleby wytworzone ze zwietrzelin masywnych skaá magmowych, metamorficznych i osadowych. Gleby na nich wytworzone są na ogóá Sáytkie lub Ğrednio gáĊbokie i zawierają sporą domieszkĊ odáamków skalnych (szkieletu), która utrudnia albo nawet uniemoĪliwia rolnicze uĪytkowanie. Dominują gleby brunatne kwaĞne, a w mniejszym stopniu gleby brunatne wáDĞciwe i wyáugowane. Towarzyszą im rozproszone mozaikowo gleby bielicowe. W kotlinach Ğródgórskich wiĊksze powierzchnie zajmują gliniaste gleby páowe oraz mady rzeczne, rozmieszczone liniowo w dolinach potoków i rzek. Udziaá innych typów gleb tj. rĊdzin, czarnych ziem, gleb torfowych i murszowych jest minimalny.

CzĊĞü nizinna dorzecza pokryta jest osadami czwartorzĊdowymi w róĪnych formach akumulacji lodowcowej, eolicznej i rzecznej. Dominują tu gleby bielicowe, páowe i glejowe. Obszar Īyznych czarnych ziem oraz mad rzecznych rozciąga siĊ ogromnym pasem wzdáXĪ doliny Odry. Równie cenne kompleksy stanowią mady wystĊpujące w dolinie Nysy Káodzkiej. Gleby te odznaczają siĊ najwyĪszą przydatnoĞcią rolniczą, co powoduje, iĪ w wiĊkszoĞci są zajĊte pod uprawy, co skutkuje najmniejszym stopniem zalesienia.

Skaáami macierzystymi gleb na obszarze zlewni Warty są utwory polodowcowe. W warstwie przypowierzchniowej dominują utwory piaszczyste i gliniaste. Są to gáównie gleby lekkie i bardzo lekkie, reprezentowane przez nastĊpujące klasy: brunatnoziemne (brunatne i pseudobielicowe), 29 bielicoziemne, bagienne (muáowe i torfowe), pobagienne (murszowe i czarne ziemie), napáywowe 29 (mady rzeczne). Gleby gruntów ornych regionu wodnego Warty są glebami Ğredniej i niskiej jakoĞci.

Opis obszaru planowania

Póánocny kraniec dorzecza w wiĊkszoĞü pokrywają gleby utworzone na piaskach. W rejonie przymorza oraz w okolicach Zalewu SzczeciĔskiego wystĊpują gleby murszowe i torfowe. Ponadto sporadycznie wystĊpują równieĪ: gliny, pyáy, czarne i szare ziemie (okolice jeziora Miedwie i jeziora 3áRĔ).

Geologia

Budowa geologiczna dorzecza Odry charakteryzuje siĊ duĪą zmiennoĞcią ze wzglĊdu na wystĊpowanie w jego obrĊbie kilku jednostek geologicznych o odmiennej genezie i wyksztaáceniu litologiczno-strukturalnym.

Region wodny Górnej Odry obejmuje rejony: Karpat fliszowych, triasu gliwickiego, kredy opolskiej oraz niecki kĊdzierzyĔskiej i niecki bytomskiej, które budują utwory karbonu, triasu, jury, kredy, paleogenu i neogenu oraz czwartorzĊdu. Najstarszymi osadami wystĊpującymi na powierzchni terenu oraz niekiedy bezpoĞrednio pod czwartorzĊdem są osady karbonu dolnego w czĊĞci póánocnej, póánocno- wschodniej i zachodniej oraz karbonu górnego w czĊĞci poáudniowo-wschodniej. DoĞü licznie na powierzchni odsáaniają siĊ osady triasu w czĊĞci póánocnej i póánocno-wschodniej oraz utwory fliszowe jury i kredy w czĊĞci poáudniowej opisywanego regionu. Na tym obszarze oprócz w/w wystĊpują wychodnie paleogenu i neogenu. Starsze podáRĪe stanowi piĊtro waryscyjskie reprezentowane, na omawianym obszarze, przez dwie jednostki geologiczne:

x strefĊ morawsko – ĞOąską (w czĊĞci W), która zbudowana jest z utworów karbonu dolnego; x zapadlisko górnoĞOąskie – GórnoĞOąskie ZagáĊbie WĊglowe (w czĊĞci E), które budują ZĊglonoĞne utwory karbonu górnego 0áodsze piĊtro alpejskie tworzą cztery jednostki geologiczne:

x niecka opolska (NW czĊĞü), zbudowana jest z osadów kredy górnej zalegających na utworach karboĔskich. x monoklina ĞOąsko-krakowska (czĊĞü N i NE), którą budują utwory triasu leĪące na podáRĪu paleozoicznym. x zapadlisko przedkarpackie (czĊĞü centralna na linii NW i SE) skáadające siĊ z szeregu rowów tektonicznych, wypeánione miąĪszym kompleksem utworów niĪszego neogenu. x Karpaty zewnĊtrzne (czĊĞü skrajnie S) zbudowane ze sfaádowanych utworów jurajskich, kredowych i paleogeĔskich.

W granicach regionu wodnego ĝrodkowej Odry wyróĪniü moĪna nastĊpujące gáówne jednostki strukturalne:

x Masyw Sudecki z charakterystyczną mozaikową budową geologiczną wyraĪająFą siĊ wystĊpowaniem szeregu prekambryjsko – paleozoicznych cokoáów krystalicznych (rejony: izersko – karkonoski, póánocno kaczawski, sowigórski, bystrzycko – orlicki, ĞnieĪnicko – záotostocki i jesionicki) oraz zewnĊtrznej i wewnĊtrznej niecki Ğródgórskiej, zbudowanych ze skaá osadowych wieku od karbonu po kredĊ. W nadkáadzie wymienionych utworów, gáównie w czĊĞci zachodniej i wschodniej masywu wystĊpują pokrywy osadów neogenu i czwartorzĊdu o zmiennej miąĪszoĞci. 30 x Przedgórze Sudeckie, przylegające od póánocy do wyĪej wspomnianego Masywu 30 Sudeckiego, zbudowane ze skaá proterozoiku oraz osadowych i magmowych paleozoiku.

Opis obszaru planowania

x Monoklina Przedsudecka oddalona od bloku Przedsudeckiego uskokami Ğrodkowej Odry, zbudowana z áagodnie zapadających ku póánocy utworów permu i triasu, nadbudowanych juĪ poza regionem osadami jury i kredy. x Monoklina ĝOąsko – Krakowska w czĊĞci poáudniowo - wschodniej regionu zbudowana z utworów triasu i jury. Na opisane powyĪej struktury w obrĊbie Przedgórza Sudeckiego i monokliny nakáadają siĊ utwory kenozoiku. Osady trzeciorzĊdu naleĪą do dwóch basenów sedymentacyjnych: poáudniowego – związanego ze strefą Zapadliska Przedkarpackiego (rejon KĊdzierzyna) i póánocnego – nizinnego. Osady trzeciorzĊdu wystĊpują praktycznie ciąJáą pokrywą z wyjątkiem centralnej, Ğrodkowej czĊĞci masywu Sudetów. Osady czwartorzĊdu stanowią najwyĪsze ogniwo kenozoiku.

Charakterystyka geologiczna regionu wodnego Warty przedstawia siĊ nastĊpująco:

x Poáudniowa czĊĞü regionu wodnego Warty rozciąga siĊ na obszarze czterech podstawowych jednostek geologicznych: monokliny ĞOąsko - krakowskiej, monokliny przedsudeckiej, synklinorium szczeciĔsko-áódzko-miechowskiego oraz antyklinorium Ğrodkowopolskiego. PodáRĪe kenozoiku stanowią gáównie utwory mezozoiczne. W osiowej czĊĞci niecki áódzkiej i mogileĔskiej, przebiegającej z póánocnego zachodu na poáudniowy wschód, jest to kreda górna. W kierunku poáudniowo-zachodnim i póánocno-wschodnim od tej strefy pojawiają siĊ wychodnie podkenozoiczne skaá, coraz to starszych, do jury dolnej na kraĔcach NE, znajdujących siĊ juĪ na obszarze antyklinorium Ğrodkowopolskiego, i triasu górnego na kraĔcach SW. W obszarze poáudniowym i poáudniowo-zachodnim, utwory triasu i jury wystĊpują takĪe na powierzchni terenu. Lokalnie ukáad warstw podáRĪa jest zaburzony przez wysady solne (DĊbina, Sobótka, Mogilno) i wówczas blisko powierzchni terenu, czasem bezpoĞrednio pod czwartorzĊdem, wystĊpuje perm.

TrzeciorzĊd jest wyksztaácony w miarĊ jednolicie, ale tylko w póánocnej czĊĞci obszaru. Na poáudnie od Kalisza jego miąĪszoĞü maleje i sukcesywnie zanikają coraz to starsze ogniwa, aĪ do niemal caákowitego zaniku na poáudnie od CzĊstochowy, gdzie trzeciorzĊd tworzy tylko niewielkie, izolowane páaty na powierzchni wychodni jury i triasu.

CzwartorzĊd, podobnie jak trzeciorzĊd, charakteryzuje siĊ spadkiem miąĪszoĞci i zanikiem coraz to máodszych ogniw w kierunku poáudniowym. Na obszarze pomiĊdzy Nerem a Prosną, na powierzchni wystĊpują gliny fazy poznaĔskiej zlodowacenia póánocnopolskiego, a dalej na poáudnie gliny fazy leszczyĔskiej i coraz to starszych stadiaáów zlodowacenia Ğrodkowopolskiego.

x ĝrodkowa i zachodnia czĊĞü RW Warty obejmuje swym zasiĊgiem trzy gáówne jednostki geologiczne: monoklinĊ przedsudecką (w czĊĞci poáudniowo-zachodniej), synklinorium szczeciĔsko-áódzko-miechowskie oraz antyklinorium Ğrodkowopolskie (póánocno-wschodnia czĊĞü zlewni Weány). PodáRĪe kenozoiku stanowią utwory jury (na obszarze monokliny przedsudeckiej i antyklinorium Ğrodkowopolskiego) oraz kredy (na pozostaáym obszarze). W póánocnej czĊĞci obszaru, wystĊpują lokalnie wysady solne (Wapno, Damasáawek), gdzie páytko pod powierzchnią pojawia siĊ 31 perm górny. TrzeciorzĊd wykazuje silne zróĪnicowanie litologii i miąĪszoĞci w róĪnych 31 czĊĞciach obszaru. Najpeániej jest wyksztaácony w Ğrodkowej i póánocnej czĊĞci, gdzie wykazuje takĪe najwiĊksze miąĪszoĞci. W ogólnoĞci, trzeciorzĊd jest reprezentowany

Opis obszaru planowania

przez kompleks osadów piaszczysto-muákowo-ilastych z wkáadkami lub pokáadami ZĊgla brunatnego. CzwartorzĊd jest zdominowany przez osady zlodowacenia póánocnopolskiego, które zajmują tu najwiĊksze powierzchnie wysoczyzn. PoniĪej wyksztaácone są prawie kompletnie osady zlodowacenia Ğrodkowo- i poáudniowopolskiego. MiąĪszoĞü pokrywy czwartorzĊdowej w wielu miejscach przekracza 200 m.

x Rejon póánocny RW Warty znajduje siĊ na obszarze antyklinorium Ğrodkowopolskiego. Póánocno-wschodnie kraĔce obejmują swym zasiĊgiem nieckĊ brzeĪQą, a poáudniowo-zachodnie - niecką szczeciĔsko-mogileĔską. PodáRĪe kenozoiku stanowią gáównie utwory jury, a na obszarze niecek - kredy. Lokalnie, w strefie wysadów solnych (Inowrocáaw, Góra, Wapno, Mogilno, Szubin, Zalesie), Sáytko pod powierzchnią pojawiają siĊ utwory starsze, które jednak - poza Wapnem - nie tworzą wychodni podkenozoicznych. TrzeciorzĊd jest na wiĊkszoĞci obszaru zlewni reprezentowany przez eocen i utwory Páodsze, których áączna miąĪszoĞü dochodzi lokalnie do 600 m. Utwory te są zbudowane gáównie z piasków, muáków i iáów z wkáadkami i pokáadami wĊgli brunatnych w Ğrodkowej czĊĞci profilu.

CzwartorzĊd jest zdominowany przez osady zlodowacenia póánocnopolskiego, które zajmują najwiĊksze powierzchnie wysoczyzn. Najpeániejszy profil wystĊpuje w dorzeczu górnej Gwdy i Drawy, gdzie mamy moreny fazy pomorskiej. Pozostaáy obszar jest zbudowany z osadów fazy poznaĔskiej, poniĪej których wystĊpują utwory fazy leszczyĔskiej i starszych zlodowaceĔ. MiąĪszoĞü pokrywy czwartorzĊdowej w wielu miejscach przekracza 200 m.

Region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego niemal w caáRĞci leĪy na platformie paleozoicznej (zachodnioeuropejskiej), obejmującej strefĊ faádowaĔ kaledoĔskich i hercyĔskich. Caáy obszar jest pokryty grubą warstwą osadów pochodzących z ery mezozoicznej i kenozoicznej. UáRĪenie skaá jest prawie poziome. Mniej skomplikowaną budowĊ prezentuje platforma prekambryjska (wschodnioeuropejska), oddzielona od paleozoicznej gáĊbokim rozáamem w skorupie. Zajmuje ona póánocnowschodni fragment regionu. Skáada siĊ z dwóch czĊĞci: krystalicznego fundamentu i pokrywy osadowej. PodáRĪe tworzą granitoidy oraz zmetamorfizowane skaáy krystaliczne takie jak gnejsy, áupki krystaliczne czy amfibolity. Na polskim brzegu morskim wyróĪnione są trzy podstawowe typy brzegu: klifowy, wydmowy i páaski (niski). Pierwsze dwa wystĊpują gáównie na brzegach otwartego morza, trzeci typ dotyczy Zalewu SzczeciĔskiego oraz czĊĞci pradolin uchodzących do Baátyku. Brzegi otwartego morza zbudowane są w okoáo 80% z wydm oraz w okoáo 20% z klifów. Klify na tych odcinkach wybrzeĪa osiągają wysokoĞü od kilku do kilkudziesiĊciu metrów, przewaĪnie od 10-30 m. NajwyĪsze klify wystĊpują na Wolinie, osiągając nawet 90 m wysokoĞci (wzniesienie GosaĔ).

Brzegi wydmowe zbudowane są z piasków wieku holoceĔskiego zarówno w warunkach bezpoĞredniej sedymentacji morskiej, jak i wtórnych procesów eolicznych. W podáRĪu brzegów wydmowych znajdują siĊ gáównie utwory akumulacji morskiej oraz utwory plejstoceĔskie lub organogeniczne. W obniĪeniach powierzchni plejstoceĔskich, zlokalizowane są w wiĊkszoĞci jeziora przymorskie, odciĊte od morza mierzejami, o zróĪnicowanych zasobach osadów litoralnych. Budowa geologiczna brzegów wydmowych jest konsekwencją holoceĔskiej, w przewadze piaszczystej akumulacji. Brzegi wydmowe 32 przewaĪnie wystĊpują na formach mierzejowych i im gáównie towarzyszą piaszczyste plaĪe. 32 Na nizinach przewaĪają rzeczne i jeziorne muáki i piaski bĊGące równieĪ efektem wspóáczesnej akumulacji holoceĔskiej.

Opis obszaru planowania

Hydrologia

W regionie wodnym Górnej Odry obserwowane są antropogeniczne zmiany odpáywu rzecznego. Zostaáy one spowodowane gáównie zrzutem wód kopalnianych do rzek. JednoczeĞnie wskutek zabudowy terenu na okoáo 30% powierzchni konurbacji górnoĞOąskiej nastąpiá prawie caákowity zanik infiltracji. W zlewni górnej Odry antropogeniczne zaburzenia reĪimu hydrologicznego wykazują rzeki:

x Odra na caáym odcinku przebiegającym przez teren województwa ĞOąskiego – jest to efekt oddziaáywania czeskiej czĊĞci dorzecza (zurbanizowany i uprzemysáowiony region ostrawsko-karwiĔski), a takĪe prawobrzeĪnych dopáywów: Olzy i Rudy; x Olza na odcinku od SkrbeĔska do ujĞcia (na odcinku tym zaznacza siĊ wpáyw obszarów zurbanizowanych oraz kopalĔ wĊgla kamiennego regionu karwiĔskiego poáRĪonego na terenie Republiki Czeskiej) oraz dopáywów Olzy z regionu wodzisáawsko-jastrzĊbskiego – Szotkówki z Lesznicą i innych mniejszych dopáywów; x Ruda wraz z Nacyną – gáównie w wyniku oddziaáywania zurbanizowanego obszaru ĩor i Rybnika, gospodarki prowadzonej na Zbiorniku Rybnickim oraz zrzutu apotamicznych wód kopalnianych; x Bierawka – gáównie w efekcie zrzutu apotamicznych wód kopalnianych; x Káodnica wraz z dopáywami – w wyniku oddziaáywania zurbanizowanego obszaru Katowic, Rudy ĝOąskiej, Gliwic i Bytomia, gospodarki wodnej prowadzonej na zbiornikach wodnych (DzierĪno DuĪe, DzierĪno Maáe i Páawniowice) oraz zrzutu apotamicznych wód kopalnianych. Utrata wiĊzi hydraulicznej pomiĊdzy wodami powierzchniowymi a wodami podziemnymi moĪe byü spowodowana: poprzez prowadzone w zlewniach prace odwodnieniowe (np. związane z górnictwem odkrywkowym lub podziemnym), jest takĪe ubocznym efektem urbanizacji terenu, wystĊpuje równieĪ na obszarach objĊtych zasiĊgiem leja depresji związanego z ujmowaniem wód podziemnych, wystĊpuje takĪe na odcinkach cieków wyposaĪonych w szczelną (betonową lub kamienną) zabudowĊ koryta. Efektem utraty wiĊzi hydraulicznej wód rzecznych z wodami podziemnymi jest zmiana charakteru cieku z drenującego na infiltracyjny – prowadzi to z reguáy to znacznego zmniejszenia siĊ przepáywów, a w okresach posusznych nawet do zaników wody. Do utraty wiĊzi hydraulicznej pomiĊdzy wodami rzecznymi a wodami podziemnymi doszáo na wielu odcinkach cieków przepáywających przez teren województwa ĞOąskiego. W zlewni górnej Odry naleĪą do nich m.in.:

x niewielkie odcinki cieków w regionie rybnickim i wodzisáawskim, np. Nacyna, Syrynka; x Káodnica na odcinku od Gliwic do Páawniowic. W regionie wodnym Górnej Odry wyróĪniono trzy typy reĪimu rzecznego:

x typ ĞnieĪny Ğrednio wyksztaácony – Ğredni odpáyw miesiąca wiosennego wynosi 130 -180% Ğredniego odpáywu rocznego, x typ ĞnieĪny sáabo wyksztaácony – Ğredni odpáyw miesiąca wiosennego nie przekracza 130% Ğredniego odpáywu rocznego, x typ ĞnieĪno-deszczowy – Ğredni odpáyw miesiąca wiosennego wynosi 130 - 180% Ğredniego odpáywu rocznego i wyraĨnie zaznacza siĊ wzrost odpáywu w miesiącach letnich, wynoszący co najmniej 110% Ğredniego odpáywu rocznego. W regionie wodnym ĝrodkowej Odry wyróĪniono trzy typy reĪimu wodnego: 33 33 x typ ĞnieĪny silnie wyksztaácony, gdzie Ğredni odpáyw miesiąca wiosennego (marca lub kwietnia) przekracza 180% Ğredniego odpáywu rocznego,

Opis obszaru planowania

x typ ĞnieĪny Ğrednio wyksztaácony, gdzie Ğredni odpáyw miesiąca wiosennego wynosi 130-180% Ğredniego odpáywu rocznego, x typ ĞnieĪno – deszczowy, gdzie Ğredni odpáyw miesiąca wiosennego wynosi 130-180% Ğredniego odpáywu rocznego i wyraĨnie zaznacza siĊ wzrost odpáywu w miesiącach letnich, wynoszący co najmniej 110% Ğredniego odpáywu rocznego. W analizowanym regionie wodnym przewaĪają obszary, na których wystĊpuje równowaga zasilania podziemnego z powierzchniowym. Na niewielkim obszarze, w póánocnej czĊĞci regionu wodnego, wystĊpuje sáaba przewaga zasilania podziemnego. W obrĊbie Sudetów wystĊpuje sáaba przewaga zasilania powierzchniowego (55-65% odpáywu caákowitego) w stosunku do podziemnego (35-45%), natomiast w poáudniowo–zachodniej czĊĞci regionu wodnego wystĊpuje znaczna przewaga zasilania powierzchniowego (65% odpáywu caákowitego) do odpáywu podziemnego (< 35%).

Na podstawie analiz stosunku przepáywów charakterystycznych SWQ do SNQ z wielolecia dla wodowskazów regionu wodnego ĝrodkowej Odry moĪna zaobserwowaü o najwiĊkszą zmiennoĞü przepáywów odnotowaną na wodowskazie Lubachów na Bystrzycy (stosunek SWQ/SNQ wynosi 700) oraz dla wodowskazu Chwaliszów na Strzegomce (SWQ/SNQ = 470).

Najmniejsze dysproporcje w Ğrednich wartoĞciach przepáywów charakterystycznych wykazują wodowskazy zlokalizowane na Odrze (od 12,5 dla Oáawy, po 7,9 dla PoáĊcka), co wiąĪe siĊ ze wzrostem zdolnoĞci retencyjnych zlewni wraz z przyrostem powierzchni zlewni.

Rzeki regionu wodnego Warty są zasilane powierzchniowo oraz drogą podziemną. Udziaá zasilania podziemnego w caákowitym odpáywie rocznym waha siĊ od wzglĊdnego stanu równowagi (50%) na Nizinach ĝrodkowopolskich do sáabej jego przewagi nad powierzchniowym (55-65%) - gáównie na Pojezierzu Wielkopolskim i w górnej czĊĞci regionu, i do znacznej przewagi zasilania podziemnego (powyĪej 65%) na póánoc od pradoliny toruĔsko-eberswaldzkiej i w póánocnej czĊĞci Pojezierza GnieĨnieĔskiego, a takĪe w obszarze ĝrodkowym Warty. Dobowa zmiennoĞü przepáywów w zlewni Warty jest niewielka ze wzglĊdu na nizinny w wiĊkszoĞci charakter terenu i związany z tym doĞü powolny spáyw wód.

ReĪim rzek w RW Warty zalicza siĊ do typu niwalnego, dominuje wiĊc wezbranie wczesnowiosenne spowodowane uwalnianiem wody z pokrywy ĞnieĪnej i zamarzniĊtego podáRĪa; drugorzĊdne znaczenie ma letnie wezbranie opadowe (pojawia siĊ nieregularnie lecz moĪe byü wyĪsze niĪ wiosenne). Wysokie stany wody wystĊpują w rzekach regionu od lutego do początku maja, niskie stany od czerwca do wrzeĞnia, choü pojawia siĊ w tym okresie takĪe letnie wezbranie opadowe. Wezbrania roztopowe prawie zawsze wystĊpują na rozlegáych obszarach, poniewaĪ są one równoczeĞnie objĊte ociepleniem. Natomiast gwaátowne wezbrania opadowe mają najczĊĞciej charakter lokalny, gdyĪ opady nawalne rzadko obejmują caáy region. W warunkach nizinnych nastĊpuje zwykle doĞü szybka transformacja (spáaszczenie) opadowej fali wezbraniowej. NiĪówki letnie są spowodowane obniĪaniem siĊ poziomu wód gruntowych wskutek dáugotrwaáego braku opadów atmosferycznych, duĪego parowania i wskutek powyĪszego wyczerpywania siĊ zasobów wodnych RW. WystĊpują najczĊĞciej w okresie lipiec- sierpieĔ – wrzesieĔ - paĨdziernik i są Gáugotrwaáe. NiĪówki zimowe są spowodowane obniĪaniem siĊ poziomu wód gruntowych wskutek zamarzniĊcia gleby i wstrzymania w ten sposób zasilania wód gruntowych, przy braku (powodowanego ujemnymi temperaturami) spáywu powierzchniowego. NiĪówki zimowe wystĊpują znacznie krócej, chociaĪ są to niĪówki "bardzo gáĊbokie". W regionie wodnym Warty wystĊpuje najwiĊksze spoĞród rzek polskich zróĪnicowanie obszarowe i czasowe wystĊpowania niĪówek.

W regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego wyróĪniono dwa typy reĪimu rzecznego: 34 34 x typ ĞnieĪny Ğrednio wyksztaácony, w którym Ğredni odpáyw miesiąca wiosennego wynosi 130-180% Ğredniego odpáywu rocznego. Jest to typ dominujący w regionie.

Opis obszaru planowania

x typ ĞnieĪny sáabo wyksztaácony, gdzie Ğredni odpáyw miesiąca wiosennego nie przekracza 130% Ğredniego odpáywu rocznego. Typ ten wystĊpuje jedynie we wschodniej czĊĞci regionu wodnego. W regionie przewaĪają obszary, na których wystĊpuje znaczna przewaga zasilania podziemnego, które stanowi ponad 65% odpáywu caákowitego. Jedynie w poáudniowej czĊĞci regionu wodnego wystĊpuje sáaba przewaga zasilania podziemnego – 55 - 65%

Zmiany poziomu morza mogą mieü charakter drgaĔ okresowych lub zmian nieokresowych. Zmiany okresowe związane są z wystĊpowaniem páywów i sejszy. Polskie obszary morskie traktuje siĊ jako morze bezpáywowe (wysokoĞü páywów na Baátyku nie przekracza 3 cm). Zmiany nieokresowe związane są gáównie z oddziaáywanie wiatrów powodując w efekcie spiĊtrzenia sztormowe przy brzegach oraz wymianĊ wód z Morzem Póánocnym.

Dodatkowym czynnikiem, który naleĪy uwzglĊdniaü przy okreĞlaniu poziomu morza jest jego wzrost związany z obserwowanymi zmianami klimatycznymi. W roku 2013 na podstawie analizy zdjĊü satelitarnych trend wzrostu poziomu wody oszacowano jako równy 0.33 cm/rok ± 0.08 cm.

Zasadniczym czynnikiem powodującym powstawanie falowania jest oddziaáywanie wiatru. Im prĊdkoĞü wiatru jest wiĊksza, im dáXĪej trwa oraz im na wiĊkszą powierzchniĊ akwenu oddziaáuje tym wiĊksze powstają fale morskie. Fale takie nazywane są falami wiatrowymi. Cechą charakterystyczną fal wiatrowych jest ich duĪa zmiennoĞü zarówno w czasie, jak i w przestrzeni. W momencie kiedy wiatr przestaje wiaü fale wiatrowe przeksztaácają siĊ w tzw. fale rozkoáysu, które Vą znacznie bardziej regularne i które stopniowo zanikają.

Dla strefy przybrzeĪnej poáudniowego Baátyku na gáĊbokoĞciach rzĊdu 15÷20 m w warunkach sztormowych wysokoĞci fal maksymalnych są rzĊdu 7,5 m, a wysokoĞci fal znacznych zawarte Vą generalnie w przedziale 2÷4 m z okresami od 5 do 8 s.

3.2 Charakter zagroĪenia powodziowego w zlewni

Na podstawie analizy powodzi historycznych naleĪy stwierdziü, Īe na obszarze dorzecza Odry powodzie wystĊpują przede wszystkim w póároczu letnim (od V do X). Gáówną przyczyną wezbraĔ powodziowych na obszarze regionu wodnego Górnej Odry i ĝrodkowej Odry byáy opady deszczu, czĊsto o charakterze rozlewnym, które powodowaáy najwiĊksze powodzie. Znacznie czĊĞciej niĪ w regionie wodnym Górnej Odry i ĝrodkowej Odry powodzie roztopowe wystĊpowaáy w obszarze regionu wodnego Warty oraz Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego, w szczególnoĞci na dopáywach najwiĊkszych rzek w regionie. Deszcze o charakterze nawalnym przyczyniaáy siĊ do powstawania tzw. ,,szybkich powodzi”, szczególnie na górskich dopáywach wiĊkszych rzek, powodując wysokie straty i bardzo czĊsto ofiary Ğmiertelne. W regionach wodnych Warty i ĝrodkowej Odry czĊsto pojawiaáy siĊ powodzie roztopowe i zatorowe. W przypadku regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego czĊsto wystĊpują powodzie sztormowe (zjawisko cofki) oraz zatorowe.

Jedne z najwiĊkszych powodzi w dorzeczu Odry wystąpiáy w latach: 1903, 1979, 1997 oraz 2010.

Do przeprowadzenia analiz rozkáadu przestrzennego zagroĪenia i ryzyka powodziowego oraz analiz strat wykorzystano numeryczną mapĊ zagroĪenia powodziowego (MZP) oraz mapĊ ryzyka powodziowego (MRP). Dla obszaru dorzecza Odry analizy prowadzono uwzglĊdniając 94 rzeki, CieĞninĊĝwina, Zalew SzczeciĔski oraz 6 odcinków Przymorza. 35 35 PoniĪej na wykresach radarowych przedstawiono wskaĨniki związane z wraĪliwoĞcią obszarów zagroĪonych powodzią w ujĊciu regionów wodnych dorzecza Odry. Zamieszczono dane dla prawdopodobieĔstwa powodzi p= 0,2%, p = 1%, p=10%.

Opis obszaru planowania

PoniĪsze wykresy wskazują, Īe:

x dla prawdopodobieĔstwa powodzi p = 0,2% w dorzeczu Odry niemal wszystkie wskaĨniki związane z wraĪliwoĞcią obszarów zagroĪonych powodzią są najwyĪsze w regionie wodnym ĝrodkowej Odry (za wyjątkiem iloĞci obiektów cennych kulturowo – w regionie wodnym Warty). x dla prawdopodobieĔstwa powodzi p = 1% w dorzeczu Odry niemal wszystkie wskaĨniki związane z wraĪliwoĞcią obszarów zagroĪonych powodzią są najwyĪsze w regionie wodnym ĝrodkowej Odry (za wyjątkiem iloĞci obiektów cennych kulturowo – w regionie wodnym Warty) x dla prawdopodobieĔstwa powodzi p = 10% w dorzeczu Odry niemal wszystkie wskaĨniki związane z wraĪliwoĞcią obszarów zagroĪonych powodzią są najwyĪsze w regionie wodnym ĝrodkowej Odry (za wyjątkiem iloĞci obiektów cennych kulturowo – w regionie wodnym Warty); analizy prowadzone jedynie dla zagroĪenia od strony rzek.

Rysunek nr 4 WskaĨniki związane z wraĪliwoĞcią obszarów zagroĪonych powodzią w ujĊciu regionów wodnych dorzecza Odry – dla prawdopodobieĔstwa powodzi p = 0,2%

region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego region wodny Warty region wodny ĝrodkowej Odry region wodny Górnej Odry

Liczba mieszkaĔców na obszarach zagroĪenia powodziowego [251278] 1 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 WatoĞü zagroĪnych klas uĪytkowania Obiekty uĪytecznoĞci spoáecznej [419 szt.] terenu [29 362 632 tys. zá] 0.3 0.2 0.1 0

Obiekty stanowiąc zagroĪenie dla Obiekty cenne kulturowo [122 szt.] Ğrodowiska [333 szt.] Obszar dorzecza Odry

ħródáo: Opracowanie wáasne. Raport z wykonana analiz i identyfikacji zagroĪenia i ryzyka powodziowego oraz strat

36 36

Opis obszaru planowania

Rysunek nr 5 WskaĨniki związane z wraĪliwoĞcią obszarów zagroĪonych powodzią w ujĊciu regionów wodnych dorzecza Odry – dla prawdopodobieĔstwa powodzi p = 1%

region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego region wodny Warty region wodny ĝrodkowej Odry region wodny Górnej Odry

Liczba mieszkaĔców na obszarach zagroĪenia powodziowego [111821] 1 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 WatoĞü zagroĪnych klas uĪytkowania terenu Obiekty uĪytecznoĞci spoáecznej [182 szt.] [14 609 906 tys. zá] 0.3 0.2 0.1 0

Obiekty stanowiąc zagroĪenie dla Obiekty cenne kulturowo [28 szt.] Ğrodowiska [198 szt.] Obszar dorzeczaOdry

ħródáo: Opracowanie wáasne. Raport z wykonania analiz i identyfikacji zagroĪenia i ryzyka powodziowego oraz strat

Rysunek nr 6 WskaĨniki związane z wraĪliwoĞcią obszarów zagroĪonych powodzią w ujĊciu regionów wodnych dorzecza Odry – dla prawdopodobieĔstwa powodzi p = 10%

37 ħródáo: Opracowanie wáasne. Raport z wykonania analiz i identyfikacji zagroĪenia i ryzyka powodziowego oraz strat 37

Opis obszaru planowania

W poniĪszych tabelach przedstawiono ryzyko powodziowe w ujĊciu poszczególnych zlewni w regionach wodnych obszaru dorzecza Odry, osobno z uwzglĊdnieniem obszarów zagroĪenia powodziowego od strony morza.

Z danych zestawionych w tabeli nr 2 poniĪej wynika, Īe rozpatrując dorzecze Odry - w regionie wodnym Warty, umiarkowany poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego wystąpiá w zlewniach Górnej Warty i Zlewni Liswarty bez Kocinki oraz zlewni Noteci Pradoliny ToruĔsko-Eberswaldzkiej, Zlewni Drawy i Zlewni Dolnej Warty. Z kolei w regionie wodnym ĝrodkowej Odry wysoki poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego wystąpiá w zlewni Odry od Kanaáu Gliwickiego do Nysy àXĪyckiej oraz zlewniach Bobru, Nysy Káodzkiej, Kaczawy. W regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego umiarkowany poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego wystąpiá w zlewni Iny. W zlewniach Wieprzy oraz Odry od Warty do ujĞcia Roztoki OdrzaĔskiej uzyskano niski poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego. W regionie wodnym Górnej Odry w zlewni Górnej Odry uzyskano bardzo wysoki poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego, z kolei w zlewni .áodnicy i Kanaáu Gliwickiego poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego umiarkowany.

Z danych zestawionych w tabeli nr 3 wynika, Īe na obszarze dorzecza Odry w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego bardzo wysoki poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego wystĊpuje w zlewni Zalewu SzczeciĔskiego, natomiast niĪszy poziom – umiarkowany, wystĊpuje w zlewniach Wieprzy oraz Iny.

38 38

Opis obszaru planowania

Tabela nr 2 Ryzyko powodziowe w ujĊciu zlewni regionów wodnych dorzecza Odry

Poziom ryzyka Poziom ryzyka Kategoria: zagroĪenie dla zdrowia i Īycia Kategoria: zagroĪenie dla Ğrodowiska Poziom Poziom ludzi ryzyka - ryzyka - Poziom Podkategoria: Podkategoria: kategoria: kategoria: zintegrowanego Lp. Zlewnia obiekty obiekty zagroĪenie zagroĪenie ryzyka Podkategoria: Podkategoria: stanowiące stanowiące dla dla powodziowego liczba obiekty Ryzyko Ryzyko duĪe potencjalne dziedzictwa dziaáalnoĞci dla zlewni zagroĪonych XĪytecznoĞci wypadkowe wypadkowe zagroĪenie zagroĪenie kulturowego gospodarczej mieszkaĔców spoáecznej dla dla Ğrodowiska Ğrodowiska Region wodny Warty

1 Zlewnia Górnej Warty i Zlewnia Liswarty bez Kocinki 2 1 2 2 2 2 4 2 3

2 Zlewnia Warty od Liswarty do Widawki i Zlewnia Widawki 1 1 1 1 1 1 3 2 2

3 Warty od Widawki do Neru i Zlewnia Neru 1 1 1 1 1 1 3 2 2 Zlewnia Warty od Neru do Prosny i Zlewnia Warty od Prosny 4 2 1 2 1 1 1 1 2 2 do ĝremu 5 Zlewnia Prosny 2 1 2 1 3 3 1 2 2

6 Zlewnia Warty od Obrzycka do Noteci i Zlewnia Obry 1 1 1 1 2 2 1 2 2

7 PoznaĔska Zlewnia Warty i Zlewnia Weány 2 2 2 1 1 1 2 2 2

8 Zlewnia Górnej Noteci 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Zlewnia Noteci Pradoliny ToruĔsko-Eberswaldzkiej i Zlewnia 9 1 1 1 2 1 2 1 1 2 Gwdy Zlewnia Noteci Pradoliny ToruĔsko-Eberswaldzkiej, Zlewnia 10 2 1 2 3 2 3 2 2 3 Drawy i Zlewnia Dolnej Warty Region wodny ĝrodkowej Odry

11 Zlewnia Bobru 4 4 4 1 4 4 1 4 4

12 Zlewnia Nysy Káodzkiej 4 4 4 2 4 4 1 4 4

13 Zlewnia Baryczy 3 3 3 1 3 3 1 3 3 39 14 Zlewnia Kaczawy 4 5 5 1 3 3 1 3 4

15 Zlewnia Nysy àXĪyckiej 3 3 3 1 2 2 2 2 3

16 Zlewnia Bystrzycy 3 3 3 1 3 3 1 3 3

17 Zlewnia Maáej Panwi 2 1 2 1 2 2 1 1 2

Opis obszaru planowania

19 Zlewnia Widawy 2 1 2 1 2 2 1 3 3

20 Zlewnia Obrzycy 2 2 2 1 2 2 1 1 2

21 Zlewnia Oáawy 2 2 2 1 1 1 1 2 2

22 Zlewnia ĝOĊzy 1 1 1 1 1 1 1 1 1

23 Zlewnia Osáobogi 2 1 2 1 1 1 1 1 2

24 Zlewnia Odry od Kanaáu Gliwickiego do Nysy àXĪyckiej 4 4 4 2 4 4 2 4 4

Region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego

25 Zlewnia Wieprzy 1 1 1 1 2 2 1 1 2

26 Zlewnia Zalewu SzczeciĔskiego 1 1 1 1 1 1 1 1 1

27 Zlewnia Iny 3 1 3 1 1 1 2 2 3

28 Zlewnia Odry od Warty do ujĞcia Roztoki OdrzaĔskiej 1 1 1 2 1 2 1 2 2

29 Zlewnia Odry od Nysy àXĪyckiej do Warty 1 1 1 1 1 1 1 1 1

30 Zlewnia Regi 1 1 1 1 1 1 1 1 1

31 Zlewnia ParsĊty 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Region wodny Górnej Odry

32 Zlewnia Káodnicy i Kanaáu Gliwickiego 3 3 3 1 3 3 1 2 3 40 33 Zlewnia Górnej Odry 4 5 5 3 5 5 1 4 5 ħródáo: Opracowanie wáasne. Raport z wykonanie analiz i identyfikacji zagroĪenia i ryzyka powodziowego oraz strat

Opis obszaru planowania

Tabela nr 3 Ryzyko powodziowe w ujĊciu zlewni dorzecza Odry (dla obszarów zagroĪenia powodziowego od strony morza)

Poziom ryzyka Poziom ryzyka

Kategoria: zagroĪenie dla zdrowia i Īycia Kategoria: zagroĪenie dla Ğrodowiska ludzi Poziom Poziom ryzyka - ryzyka - Poziom Podkategoria: Podkategoria: kategoria: kategoria: zintegrowanego Lp. Zlewnia obiekty obiekty zagroĪenie zagroĪenie ryzyka Podkategoria: Podkategoria: stanowiące stanowiące dla dla powodziowego liczba obiekty Ryzyko Ryzyko duĪe potencjalne dziedzictwa dziaáalnoĞci dla zlewni zagroĪonych XĪytecznoĞci wypadkowe wypadkowe zagroĪenie zagroĪenie kulturowego gospodarczej mieszkaĔców spoáecznej dla dla Ğrodowiska Ğrodowiska

OBSZAR DORZECZA ODRY

Region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego

1 Zlewnia Wieprzy 3 2 3 1 1 1 1 3 3

2 Zlewnia Zalewu SzczeciĔskiego 5 4 5 5 2 5 3 4 5

3 Zlewnia Odry od Warty do ujĞcia do Roztoki OdrzaĔskiej 1 1 1 1 1 1 1 1 1

4 Zlewnia Iny 2 2 2 3 3 3 1 3 3

5 Zlewnia Regi 1 1 1 1 1 1 1 2 2

6 Zlewnia ParsĊty 1 1 1 1 1 1 1 2 2 ħródáo: Opracowanie wáasne. Raport z wykonanie analiz i identyfikacji zagroĪenia i ryzyka powodziowego oraz strat

Opis obszaru planowania

3.3 8Īytkowanie terenu

8Īytkowanie terenu

W strukturze uĪytkowania gruntów na terenie dorzecza Odry najwiĊkszy obszar stanowią tereny rolne, które zajmują ok. 62% powierzchni, tj. 73 029 km2. Lasy i ekosystemy seminaturalne stanowią ok. 33% powierzchni, tj. 38 418,9 km2. Tereny zantropogenizowane stanowią ok. 4% powierzchni i zajmują 4 315,5 km2. Z kolei tereny wodne zajmując áącznie 1 985,5 km2, stanowią niecaáe 2% powierzchni obszaru dorzecza Odry.

Zaludnienie

*ĊstoĞü zaludnienia jest zróĪnicowana w poszczególnych województwach poáRĪonych w obrĊbie obszaru dorzecza. W skali caáego dorzecza najwiĊksza gĊstoĞü zaludnienia, tj. powyĪej 300 os/km2 wystĊpuje na obszarze województwa ĞOąskiego. Natomiast Ğrednio zaludnione (od 100 do 150 osób na km2) są województwa: dolnoĞOąskie, wielkopolskie, opolskie, kujawsko-pomorskie, áódzkie oraz pomorskie. Najmniejsza gĊstoĞü zaludnienia (ok. 75 os/km2), wystĊpuje z kolei na terenie województw: zachodniopomorskiego i lubuskiego.

NajwiĊkszym zaludnieniem charakteryzują siĊ obszary wiĊkszych aglomeracji, takich jak: Szczecin, PoznaĔ, Wrocáaw, àódĨ, Gliwice (ponad 1000 os/km2).

Infrastruktura i gospodarka

Obszar dorzecza Odry jest zróĪnicowany pod wzglĊdem gospodarczym. Pomimo iĪ znaczna czĊĞü terenu jest wykorzystywana rolniczo, wystĊpują tu równieĪ duĪe aglomeracje (Szczecin, PoznaĔ, Wrocáaw, àódĨ, Gliwice) oraz regiony silnie uprzemysáowione - Górny ĝOąsk, aglomeracje Wrocáawia i Poznania czy legnicko-gáogowski okrĊg wydobycia i przetwórstwa miedzi są jednymi z najsilniejszych gospodarczo obszarów Polski.

NajwiĊksze miasta na terenie dorzecza Odry:

x w regionie wodnym Górnej Odry: Gliwice, Rybnik, Racibórz, KĊdzierzyn – KoĨle. x w regionie wodnym ĝrodkowej Odry: Wrocáaw, Opole, Waábrzych, Legnica, Zielona Góra, Jelenia Góra, Gáogów. x w regionie wodnym Warty: PoznaĔ, àódĨ, Gorzów Wielkopolski, Konin, Koáo, Piáa, Kalisz, CzĊstochowa. x w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego: Szczecin, Koszalin, ĝwinoujĞcie, Stargard SzczeciĔski.

42 42

Partnerzy procesu 4 planowania i zasady udziaáu spoáecznego

Partnerzy procesu planowania i zasady udziaáu spoáecznego

4 Partnerzy procesu planowania i zasady udziaáu spoáecznego 4.1 Analiza interesariuszy

4.1.1 Organy wáDĞciwe w sprawach zarządzania ryzykiem powodziowym

Organy wáDĞciwe w sprawach zarządzania ryzykiem powodziowym to: Minister ĝrodowiska (Mĝ), Minister Infrastruktury i Rozwoju (MIiR), Minister Spraw WewnĊtrznych (MSW), Minister Administracji i Cyfryzacji (MAC), Prezes KZGW, Dyrektor RZGW, Dyrektor UrzĊdu Morskiego, Wojewoda i Marszaáek Województwa. Zakres ich kompetencji w sprawach zarządzania ryzykiem powodziowym opisany jest szczegóáowo na stronach internetowych poszczególnych organów.

4.1.2 Inne zainteresowane strony

Na potrzeby Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym zostaáa stworzona baza danych interesariuszy, w oparciu m.in. o bazy przekazane przez RZGW i KZGW. Baza danych interesariuszy stanowiąca zaáącznik do niniejszego Planu, jest uporządkowana wg nastĊpujących kategorii:

x typ instytucji (administracja samorządowa, rządowa, NGO, Ekologiczne NGO, inni itp.); x uczestnicy konferencji, spotkaĔ konsultacyjnych; x instytucje konsultujące; x instytucje do informowania; x instytucje wspóádecydujące. Adresatów kampanii informacyjnej, niezaleĪnie od poziomu planowania, podzielono na nastĊpujące grupy:

x partnerzy decyzyjni – instytucje, organizacje, których przedstawiciele pracują w komitetach sterujących lub w grupach planistycznych regionów wodnych oraz zlewni, x jednostki uczestniczące w konsultacjach – instytucje lub organizacje, które bĊGą partnerami w procesie konsultacji spoáecznych, x ogólnie rozumiane spoáeczeĔstwo – spoáecznoĞci naraĪone na powodzie (mieszkaĔcy i uĪytkownicy terenów zagroĪonych) i pozostali obywatele (w tym ponoszący wtórne skutki powodzi np. związane z utrudnieniami w dziaáaniu kluczowych elementów infrastruktury np. komunikacyjnej, energetycznej itp.). x inne zainteresowane strony: eksperci, osoby fizyczne zainteresowane problemem ochrony przeciwpowodziowej.

44 44

Partnerzy procesu planowania i zasady udziaáu spoáecznego

Zestawienie grup, do których adresowane bĊGą dziaáania informacyjne, zawiera tabela poniĪej:

Tabela nr 4 Zestawienie grup, do których adresowane bĊGą dziaáania informacyjne

Poziom obszaru dorzecza Poziom regionu wodnego Zlewnia x partnerzy decyzyjni ministerstwa, x partnerzy decyzyjni instytucje x partnerzy decyzyjni NFOĝiGW, GDOĝ, GIS, GIOĝ, RCB, których przedstawiciele (instytucje których KGPSP i inne wáączone w Komitet wchodzących w skáad komitetów przedstawiciele Sterujący i Grupa Planistyczna sterujących i grup planistycznych wchodzących w skáad x wojewodowie i marszaákowie administracja rządowa i zespoáów planistycznych x organizacje i stowarzyszenia (organizacje samorządowa (urzĊdy zlewni) i stowarzyszenia krajowe: jednostek marszaákowskie i wojewódzkie) x Zespoáy Planistyczne samorządu terytorialnego, Ğrodowiskowe, x instytucje poziomu wojewódzkiego Zlewni zawodowe lub regionalnego (WFOĝiGW, x administracja x szeroko pojĊte spoáeczeĔstwo WZMiUW, RDOĝ, NIK, ODR) samorządowa x media ogólnopolskie x Euroregiony x lokalne organizacje x stowarzyszenia (w tym jednostek pozarządowe samorządu terytorialnego, biznesu, x spoáecznoĞci lokalne organizacje przyrodnicze, (mieszkaĔcy, wáDĞciciele zawodowe i inne zainteresowane) maáych firm) x spoáeczeĔstwo x media lokalne x media regionalne

Zgodnie z art. 10 ust. 1 Dyrektywy Powodziowej paĔstwa czáonkowskie podają do publicznej wiadomoĞci wstĊpne oceny ryzyka powodziowego, mapy zagroĪenia powodziowego, mapy ryzyka powodziowego oraz plany zarządzania ryzykiem powodziowym. Art. 10 ust. 2 Dyrektywy Powodziowej wymaga natomiast zachĊcania zainteresowanych stron do aktywnego udziaáu w opracowaniu, przeglądzie i aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym.

Z kolei ustawodawca polski w art. 119 ust. 3a Prawa wodnego naáRĪ\á na Prezesa KZGW obowiązek zapewnienia udziaáu spoáeczeĔstwa w sporządzaniu lub aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym w dorzeczu na zasadach i w trybie okreĞlonych w ustawie z dnia 3 paĨdziernika 2008r. o udostĊpnianiu informacji o Ğrodowisku i jego ochronie, udziale spoáeczeĔstwa w ochronie Ğrodowiska oraz o ocenach oddziaáywania na Ğrodowisko.

Syntetyczną informacjĊ nt. sposobu przeprowadzenia konsultacji spoáecznych zawarto w punkcie 4.3.

4.2 Zarządzanie procesem planowania

4.2.1 Komitety Sterujące

Na poziomie dorzeczy powoáano jeden Komitet Sterujący Obszarów Dorzeczy – pracujący pod przewodnictwem Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, natomiast na poziomie regionów wodnych powoáano komitety sterujące poszczególnych regionów wodnych - pracujące pod przewodnictwem dyrektora wáDĞciwego RZGW.

W skáad Komitetu Sterującego Obszarów Dorzeczy, którego dziaáalnoĞü dotyczy opracowania Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym w dorzeczu Wisáy, Odry i Pregoáy, wchodzą przedstawiciele:

x Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej – Prezes KZGW (przewodniczący KS) oraz ZastĊpca Prezesa i Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych, 45 x Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji - Dyrektor Departamentu ds. Usuwania Skutków KlĊsk ĩywioáowych, 45 x Ministerstwa Spraw WewnĊtrznych - Gáówny Specjalista w Departamencie Ratownictwa i Ochrony LudnoĞci,

Partnerzy procesu planowania i zasady udziaáu spoáecznego

x Ministerstwa ĝrodowiska - ZastĊpca Dyrektora Departamentu Zasobów Wodnych, x Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Sekretarz Stanu, x Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju – Podsekretarze Stanu, x Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Kulturowego - Dyrektor Biura Administracyjno- BudĪetowego, x Dyrekcja Generalna Lasów PaĔstwowych - Naczelnik Wydziaáu Gospodarowania Ekosystemami LeĞnymi, x Komenda Gáówna PaĔstwowej StraĪy PoĪarnej - Dyrektor Biura Rozpoznawania ZagroĪHĔ, x RZGW w: Warszawie, GdaĔsku, Szczecinie, Poznaniu i Krakowie – dyrektorzy RZGW, x RZGW w: Gliwicach, we Wrocáawiu – p.o. dyrektora RZGW.

W obszarze dorzecza Odry powoáano cztery komitety sterujące poszczególnych regionów wodnych: Górnej Odry, ĝrodkowej Odry, Warty oraz Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego.

W skáad Komitetu Sterującego Regionu Wodnego Górnej Odry wchodzą: x Przewodniczący KS: p.o. dyrektora RZGW Gliwice, x Dyrektor RZGW w Krakowie, x Z-ca Dyrektora Wydziaáu BezpieczeĔstwa i Zarządzania Kryzysowego ĝOąskiego UrzĊdu Wojewódzkiego, x Marszaáek Województwa Maáopolskiego, x Wojewoda Opolski, x Prezes WyĪszego UrzĊdu Górniczego, x Czáonek Zarządu Województwa Opolskiego.

W skáad Komitetu Sterującego Regionu Wodnego ĝrodkowej Odry wchodzą: x Przewodniczący KS: p.o. dyrektora RZGW Wrocáaw, x Wojewodowie województw: dolnoĞOąskiego, ĞOąskiego, opolskiego, lubuskiego, wielkopolskiego, x Marszaákowie województw: dolnoĞOąskiego, ĞOąskiego, opolskiego, lubuskiego, wielkopolskiego, x Przedstawiciele RZGW Wrocáaw, x Przedstawiciele innych instytucji wskazani przez dyrektora RZGW Wrocáaw.

W skáad Komitetu Sterującego Regionu Wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego wchodzą: x Przewodniczący KS: dyrektor RZGW Szczecin 46 x Wojewodowie województw: lubuskiego i zachodniopomorskiego, 46 x Marszaáek województwa lubuskiego, x Z-ca dyrektora RZGW w Szczecinie,

Partnerzy procesu planowania i zasady udziaáu spoáecznego

x Dyrektorzy UrzĊdów Morskich w Szczecinie i Sáupsku, x Przedstawiciele Zarządów Melioracji i UrządzeĔ Wodnych województw: zachodniopomorskiego i lubuskiego.

W skáad Komitetu Sterującego Regionu Wodnego Warty wchodzą: x Przewodniczący KS: dyrektor RZGW PoznaĔ, x Przedstawiciele urzĊdów wojewódzkich: kujawsko – pomorskiego, lubuskiego, áódzkiego, ĞOąskiego, wielkopolskiego, zachodniopomorskiego, opolskiego, pomorskiego x Wojewodowie województw: kujawsko – pomorskiego, lubuskiego, ĞOąskiego, wielkopolskiego, zachodniopomorskiego, pomorskiego x Wicewojewodowie województw: áódzkiego i opolskiego, x Dyrektorzy Zarządów Melioracji i UrządzeĔ Wodnych: ĝOąskiego Zarządu Melioracji i UrządzeĔ Wodnych, Wielkopolskiego Zarządu Melioracji i UrządzeĔ Wodnych WZMiUW w àodzi, Kujawsko - Pomorskiego Zarządu Melioracji i UrządzeĔ Wodnych, Lubuskiego Zarządu Melioracji i UrządzeĔ Wodnych, x Prezesi Wojewódzkich Funduszy Ochrony ĝrodowiska i Gospodarki Wodnej w: Poznaniu, Toruniu, Zielonej Górze, Katowicach. x Przedstawiciel Rady Gospodarki Wodnej Regionu Wodnego Warty x Kierownik Zespoáu Gospodarki Wodnej i Ochrony Wód przy WFOĝiGW w Katowicach x Starostowie starostw powiatowych w: Gorzowie Wielkopolskim, Poznaniu, Inowrocáawiu, Sieradzu, Sáupcy, CzĊstochowie, Koninie, x Prezydenci i wiceprezydenci UrzĊdów Miasta: Poznania, CzĊstochowy, Konina, Gorzowa Wielkopolskiego, Kalisza, Piáy.

Do zadaĔ i obowiązków komitetów sterujących naleĪy przede wszystkim zatwierdzanie dokumentów planistycznych rekomendowanych przez grupy planistyczne dorzecza/regionu wodnego oraz zatwierdzanie prognozy oddziaáywania na Ğrodowisko przyjĊtego projektu planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym, w odniesieniu do wáDĞciwego regionu wodnego. Komitety sterujące zatwierdzają równieĪ cząstkowe partie Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym regionu wodnego przed przedstawieniem Grupie Planistycznej Obszarów Dorzeczy.

4.2.2 Grupy Planistyczne

W skáad Grupy Planistycznej Obszarów Dorzeczy, dla której Komitet Sterujący Obszarów Dorzeczy jest nadrzĊdny, wchodzą:

x Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej - ZastĊpca Prezesa, peáni funkcjĊ Kierownika Grupy Planistycznej x przedstawiciele: • Ministerstwa Spraw WewnĊtrznych 47 47 • Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego • Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji

Partnerzy procesu planowania i zasady udziaáu spoáecznego

• Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi • Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju • Ministerstwa ĝrodowiska • UrzĊdu Morskiego w Sáupsku • UrzĊdu Morskiego w Gdyni • UrzĊdu Morskiego w Szczecinie • Komendy Gáównej PaĔstwowej StraĪy PoĪarnej • Dyrekcji Generalnej Lasów PaĔstwowych oraz:

x Kierownicy Grup Planistycznych Regionów Wodnych x Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej x ZastĊpca Dyrektora Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej x ZastĊpca Dyrektora Departamentu Inwestycji i Nadzoru, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej x Naczelnik Wydziaáu Ochrony Przeciwpowodziowej Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej.

W skáad grup planistycznych regionów wodnych (GPRW) – kierowanych przez wyznaczonego zastĊpcĊ dyrektora wáDĞciwego RZGW, wchodzą przedstawiciele wáDĞciwych miejscowo:

x Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej x UrzĊdów ĩeglugi ĝródlądowej x Regionalnych Dyrekcji Ochrony ĝrodowiska x Wojewódzkich Zarządów Melioracji i UrządzeĔ Wodnych (w randze Dyrektora) x UrzĊdów Marszaákowskich x Wojewódzkich Inspektoratów Nadzoru Budowlanego x UrzĊdów Wojewódzkich x Regionalnych Dyrekcji Lasów PaĔstwowych x Parków Narodowych x Wojewódzkich Funduszy Ochrony ĝrodowiska i Gospodarki Wodnej x Innych instytucji wskazanych przez Dyrektora wáDĞciwego RZGW. Do zadaĔ i obowiązków GPRW naleĪy w szczególnoĞci nadzorowanie prac Wykonawców w obszarze wykonywania Planów dla regionu wodnego, w tym nadzór nad koordynacją prac na poziomie regionu wodnego oraz akceptacja lub rekomendowanie do akceptacji przez GrupĊ Planistyczną Obszarów 48 Dorzeczy stosownych produktów opracowanych przez Wykonawców PZRP. 48

Partnerzy procesu planowania i zasady udziaáu spoáecznego

4.2.3 Zespoáy planistyczne zlewni

Zespoáy planistyczne zlewni (ZPZ) powoáane zostaáy przez Dyrektorów wáDĞciwych RZGW i kierowane Vą przez osobĊ wyznaczoną przez danego kierownika Grupy Planistycznej Regionu Wodnego.

Do zadaĔ i obowiązków ZPZ naleĪy w szczególnoĞci wspóápraca z Grupą Planistyczną Regionu Wodnego (GPRW) i rekomendowanie do akceptacji przez GPRW wyników prac Wykonawcy PZRP dotyczących zlewni. Czáonkowie ZPZ opiniują wyniki prac Wykonawcy oraz dostarczają Wykonawcy PZRP wszelkich informacji dotyczących obszaru zlewni, w tym propozycji dziaáDĔ przeciwpowodziowych do rozpatrzenia na etapie budowania wariantów planistycznych. Ponadto wspomagają merytorycznie Wykonawców na etapie konsultacji spoáecznych.

W tabeli poniĪej przedstawiono strukturĊ zarządzania procesem planowania w dorzeczu Odry, w poszczególnych regionach wodnych.

Tabela nr 5 Struktura zarządzania procesem planowania w dorzeczu Odry

Region wodny Górnej Odry Komitety Sterujące Grupy Planistyczne Zespoáy Planistyczne Zlewni Zespóá Planistyczny Zlewni Górnej Odry Komitet Sterujący Regionu Grupa Planistyczna Regionu Wodnego Górnej Odry Wodnego Górnej Odry Zespóá Planistyczny Zlewni Káodnicy i Kanaáu Gliwickiego Region wodny ĝrodkowej Odry Komitet Sterujący Grupa Planistyczna Zespoáy Planistyczne Zlewni

Zespóá Planistyczny Zlewni Odry (do ujĞcia Nysy .áodzkiej), Maáej Panwi, Osobáogi i Stobrawy

Zespóá Planistyczny Zlewni Nysy Káodzkiej

Zespóá Planistyczny Zlewni Odry (ujĞcie Nysy .áodzkiej - ujĞcie Kaczawy), Oáawy, ĝOĊzy, Widawy Komitet Sterujący Regionu Grupa Planistyczna Regionu Wodnego ĝrodkowej Odry Wodnego ĝrodkowej Odry Zespóá Planistyczny Zlewni Bystrzycy i Kaczawy

Zespóá Planistyczny Zlewni Odry (do ujĞcia Nysy àXĪyckiej), Baryczy i Obrzycy

Zespóá Planistyczny Zlewni Bobru

Zespóá Planistyczny Zlewni Nysy àXĪyckiej Region wodny Warty Komitety Sterujące Grupy Planistyczne Zespoáy Planistyczne Zlewni

Zespóá Planistyczny Zlewni Górnej Warty i Liswarty bez Kocinki Zespóá Planisty Zlewni Warty od Liswarty do Widawki i Zlewni Widawki Zespóá Planistyczny Zlewni Warty od Widawki do Neru i Zlewni Neru

Komitet Sterujący Regionu Grupa Planistyczna Regionu Zespóá Planistyczny Zlewni Warty od Neru do Prosny Wodnego W arty Wodnego W arty i Zlewni Warty od Prosny do ĝremu

Zespóá Planistyczny Zlewni Prosny

Zespóá Planistyczny PoznaĔskiej Zlewni Warty i Zlewni Weány 49 Zespóá Planistyczny Zlewni Warty od Obrzycka do 49 Noteci i Zlewni Obry

Partnerzy procesu planowania i zasady udziaáu spoáecznego

Zespóá Planistyczny Zlewni Noteci Pradoliny ToruĔsko - Eberswaldzkiej, Zlewni Drawy i Zlewni Dolnej Warty

Zespóá Planistyczny Zlewni Górnej Noteci

Zespóá Planistyczny Zlewni Noteci Pradoliny ToruĔsko - Eberswaldzkiej i Zlewni Gwdy

Region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Komitety Sterujące Grupy Planistyczne Zespoáy Planistyczne Zlewni Zespóá Planistyczny Zlewni Odry od Nysy àXĪyckiej do Warty Zespóá Planistyczny Zlewni Odry od Warty do Roztoki OdrzaĔskiej Komitet Sterujący Regionu Grupa Planistyczna Regionu Zespóá Planistyczny Zlewni Zalewu SzczeciĔskiego Wodnego Dolnej Odry i Wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Przymorza Zachodniego Zespóá Planistyczny Zlewni Iny Zespóá Planistyczny Zlewni Regi Zespóá Planistyczny Zlewni ParsĊty Zespóá Planistyczny Zlewni Wieprzy ħródáo: Opracowanie wáasne

4.3 Zasady udziaáu spoáecznego

Proces planistyczny Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym obejmuje przeprowadzenie konsultacji spoáecznych. Sukces we wdraĪaniu PZRP zaleĪy w duĪym stopniu od zrozumienia i gotowoĞci instytucji, organizacji i wáDĞcicieli obiektów do przeáamywania stereotypowych wyobraĪHĔ o skutecznoĞci róĪnych dziaáDĔ, jak i od chĊci podejmowania wysiáku do ich wdroĪenia. Powodzenie w ograniczaniu skutków powodzi zaleĪy w równej mierze od zdolnoĞci wspóápracy instytucji paĔstwowych i organizacji reprezentujących róĪne grupy interesariuszy, jak i od samych dziaáDĔ bezpoĞrednio ograniczających ryzyko powodziowe.

Organizacja konsultacji spoáecznych przy sporządzaniu Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym skáada siĊ z kilku elementów:

x ustalenia grup konsultacyjnych, z którymi konsultowane bĊGą wybrane problemy, x ustalenia form konsultacji, x zapewnienie odpowiednich warunków konsultacji. Generalnie, celem konsultacji jest sprawdzenie czy zidentyfikowane problemy, cele i wybrane dziaáania są akceptowane przez przedstawicieli róĪnych spoáecznoĞci oraz uzyskanie odpowiedzi na pytania dotyczące warunków zaangaĪowania siĊ konsultowanych grup w proces przygotowania i póĨniejszego wdroĪenia Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym. Celem konsultacji jest zebranie jak najwiĊkszej liczby opinii na temat zaproponowanych Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym.

Pod uwagĊ bĊdzie brane kilka róĪnych form konsultacji, a wĞród nich m.in.:

x Badanie opinii za pomocą ankiety elektronicznej CAWI – konsultacje adresowane do mieszkaĔców Polski zamieszkujących tereny zagroĪonych powodzią, x Formularz uwag na stronie www.powodz.gov.pl oraz w formie papierowej kierowany 50 do wszystkich zainteresowanych interesariuszy, 50 x Badania jakoĞciowe wĞród mieszkaĔców zamieszkujących tereny powodziowe,

Partnerzy procesu planowania i zasady udziaáu spoáecznego

x Spotkania konsultacyjne wĞród interesariuszy w poszczególnych rejonach dorzeczy ZĞród przedstawicieli JST, NGO, firm i innych jednostek. Konsultacje spoáeczne bĊGą odbywaü siĊ przynajmniej w czĊĞci wspólnie z konsultacjami aktualizacji Planów Gospodarowania Wodami zgodnie z zapisami Dyrektywy Powodziowej i Ramowej Dyrektywy Wodnej.

51 51

Podsumowanie 5 wstĊpnej oceny ryzyka powodziowego

Podsumowanie wstĊpnej oceny ryzyka powodziowego

5 Podsumowanie wstĊpnej oceny ryzyka powodziowego

WstĊpna ocena ryzyka powodziowego (WORP) zostaáa opracowana zgodnie z art. 88b ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz. 145 tekst jednolity) implementującej zapisy Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 paĨdziernika 2007r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (tzw. Dyrektywa Powodziowa).

Rysunek nr 7 Harmonogram wdraĪania Dyrektywy Powodziowej

Ĩródáo: www.kzgw.gov.pl

Celem opracowania WORP byáo oszacowanie skali zagroĪenia powodziowego oraz identyfikacja ryzyka powodziowego na obszarze dorzecza. Zgodnie z art. 4 Dyrektywy Powodziowej, wstĊpna ocena ryzyka powodziowego zostaáa opracowana przy wykorzystaniu áatwych do uzyskania materiaáów. Obszary, na których stwierdzono istnienie znaczącego ryzyka powodziowego, zdefiniowano jako obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi (ONNP).

W obszarze dorzecza Odry wyznaczono 103 obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi o áącznej powierzchni 8 076,8 km2. Obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi stanowią blisko 7% powierzchni obszaru dorzecza Odry i ponad 2,5% powierzchni Polski. DáugoĞü rzek objĊtych tymi obszarami wynosi 6 578 km, natomiast dáugoĞü rzek rozpatrywanych w WORP blisko 8 021 km.

W przypadku klasyfikacji powodzi ze wzglĊdu na Ĩródáo, najczĊĞciej wystĊpującymi powodziami w obszarze dorzecza Odry byáy powodzie rzeczne oraz powodzie od wód morskich (A11 oraz A14- wg klasyfikacji KE), opadowe, sztormowe oraz roztopowe (wg klasyfikacji PL). Powodzie najczĊĞciej (cztery lub wiĊcej zdarzenia) wystĊpowaáy w zlewniach Odry, Nysy Káodzkiej, Oáawy, Baryczy, rzeki Orla, rzeki Bóbr, Kwisy, Nysy àXĪyckiej (region wodny ĝrodkowej Odry), Warty, Liswarty, Widawki, rzeki Grabia, rzeki Nieciecz, Neru, Prosny, Kanaáu MosiĔskiego, Noteci (region wodny Warty), ParsĊty, Wieprzy (region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego).

WystĊpowanie negatywnych konsekwencji dla Īycia i zdrowia ludzi, Ğrodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaáalnoĞci gospodarczej zidentyfikowano w 77 obszarach naraĪonych na 53 niebezpieczeĔstwo powodzi w obszarze dorzecza Odry w tym: 13 w regionie wodnym Górnej Odry, 53 49 w regionie wodnym ĝrodkowej Odry, 2 w regionie wodnym Warty, 7 w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego.

Podsumowanie wstĊpnej oceny ryzyka powodziowego

Region wodny Górnej Odry

W regionie wodnym Górnej Odry wyznaczono 13 obszarów naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi (ONNP) o áącznej powierzchni 298 km2. Powierzchnia ta stanowi ok. 8% powierzchni caáego regionu wodnego, 0,3% powierzchni dorzecza Odry oraz 0,1% powierzchni Polski. DáugoĞü rzek objĊtych obszarami naraĪonymi na niebezpieczeĔstwo powodzi w regionie wynosi 476 km, natomiast GáugoĞü rzek rozpatrywanych w WORP prawie 523 km.

PoniĪej przedstawiono lokalizacjĊ ONNP w regionie wodnym Górnej Odry.

Rysunek nr 8 Obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi w regionie wodnym Górnej Odry

ħródáo: Opracowanie IMGW-PIB

NajczĊĞciej wystĊpującymi powodziami w obszarach byáy powodzie rzeczne (A11 – wg klasyfikacji KE), opadowe (wg klasyfikacji PL). Z analizy danych wynika Īe w regionie wodnym Górnej Odry na wiĊkszoĞci ONNP powódĨ wystąpiáa tylko w 1997 roku.

WystĊpowanie negatywnych konsekwencji dla Īycia i zdrowia ludzi, Ğrodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaáalnoĞci gospodarczej stwierdzono we wszystkich 13 obszarach naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi.

Region wodny ĝrodkowej Odry

W regionie wodnym ĝrodkowej Odry wyznaczono 49 obszarów naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi (ONNP) o áącznej powierzchni 3 072 km2. Powierzchnia ta stanowi ok. 8% powierzchni caáego regionu wodnego, 2,6% powierzchni dorzecza Odry oraz ok. 1% powierzchni Polski. DáugoĞü 54 rzek znajdujących siĊ w obszarach naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi w regionie wynosi 54 2 837 km, przy caákowitej dáugoĞü rzek rozpatrywanych w WORP równej 3 441 km.

PoniĪej przedstawiono lokalizacjĊ ONNP w regionie wodnym ĝrodkowej Odry.

Podsumowanie wstĊpnej oceny ryzyka powodziowego

Rysunek nr 9 Obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi w regionie wodnym ĝrodkowej Odry

ħródáo: Opracowanie IMGW-PIB

NajczĊĞciej wystĊpującymi powodziami w obszarach byáy powodzie rzeczne (A11 – wg klasyfikacji KE), opadowe (wg klasyfikacji PL). W zlewni rzeki Polski Rów poza powodziami opadowymi zidentyfikowano powodzie roztopowe. NajczĊĞciej powodzie wystĊpowaáy w zlewni Odry, Nysy .áodzkiej, Oáawy, Baryczy, rzeki Orla, Bobru, Kwisy, Nysy àXĪyckiej.

WystĊpowanie negatywnych konsekwencji dla Īycia i zdrowia ludzi, Ğrodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaáalnoĞci gospodarczej stwierdzono we wszystkich 49 obszarach naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi.

Region wodny Warty

W regionie wodnym Warty wyznaczono 23 obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi (ONNP) o áącznej powierzchni 3 323 km2. Powierzchnia ta stanowi ok. 6% powierzchni caáego regionu wodnego, 2,8% powierzchni dorzecza Odry oraz ok. 1% powierzchni Polski. DáugoĞü rzek objĊtych obszarami naraĪonymi na niebezpieczeĔstwo powodzi w regionie wynosi 2 543 km, natomiast dáugoĞü rzek rozpatrywanych w WORP 2 997,7 km.

55 55

Podsumowanie wstĊpnej oceny ryzyka powodziowego

Rysunek nr 10 Obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi w regionie wodnym Warty

ħródáo: Opracowanie IMGW-PIB

NajczĊĞciej wystĊpującymi powodziami w obszarach byáy powodzie rzeczne (A11 – wg klasyfikacji KE), opadowe oraz roztopowe (wg klasyfikacji PL). Powodzie najczĊĞciej (cztery lub wiĊcej zdarzenia) 56 wystĊpowaáy w zlewni rzek: Warta, Liswarta, Widawka, Grabia, Nieciecz, Ner, Prosna, Kanaá MosiĔski, 56 Noteü.

Podsumowanie wstĊpnej oceny ryzyka powodziowego

WystĊpowanie negatywnych konsekwencji dla Īycia i zdrowia ludzi, Ğrodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaáalnoĞci gospodarczej stwierdzono w zlewniach rzeki Noteü oraz Drawa. Dla rzek Piáawa, Kanaá Górnonotecki oraz Kanaá Bydgoski stwierdzono wystĊpowanie negatywnych konsekwencji dla Ğrodowiska i dziaáalnoĞci gospodarczej. Dla pozostaáych obszarów naraĪonych wystĊpują negatywne konsekwencje dla Īycia i zdrowia ludzi, Ğrodowiska, dziedzictwa oraz dziaáalnoĞci gospodarczej.

Region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego

W regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego wyznaczono 18 obszarów naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi o áącznej powierzchni 1 384,2 km2. Powierzchnia ta stanowi ok. 7% powierzchni caáego regionu wodnego, 1,2% powierzchni dorzecza Odry oraz ok. 0,4% powierzchni Polski. DáugoĞü rzek objĊtych obszarami naraĪonymi na niebezpieczeĔstwo powodzi w regionie wynosi 722 km, natomiast dáugoĞü rzek rozpatrywanych w WORP 1 059 km.

Rysunek nr 11 Obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego

ħródáo: Opracowanie IMGW-PIB 57

Podsumowanie wstĊpnej oceny ryzyka powodziowego

NajczĊĞciej wystĊpującymi powodziami w obszarach byáy powodzie rzeczne oraz powódĨ od wód morskich (A11 oraz A14- wg klasyfikacji KE), opadowe i sztormowe (wg klasyfikacji PL). Powodzie najczĊĞciej (cztery lub wiĊcej zdarzenia) wystĊpowaáy w zlewni Odry, ParsĊty, Wieprzy.

WystĊpowanie negatywnych konsekwencji dla Īycia i zdrowia ludzi, Ğrodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaáalnoĞci gospodarczej stwierdzono w 7 obszarach naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi. W zlewni Przymorze od Czarnej do Orzechowej oraz Przymorze na wyspie Wolin – czĊĞü zachodnia brak jest negatywnych konsekwencji dla Īycia i zdrowia ludzi. W przypadku 10 obszarów brak jest negatywnych konsekwencji dla dziedzictwa kulturowego. W zlewni ĝwiniec oraz Przymorze od granicy paĔstwa na wyspie Uznam do CieĞniny ĝwiny nie wystĊpują negatywne konsekwencje dla dziaáalnoĞci gospodarczej.

58 58

Ocena zagroĪenia 6 powodziowego

Ocena zagroĪenia powodziowego

6 Ocena zagroĪenia powodziowego 6.1 Wnioski z analiz map zagroĪenia powodziowego

Mapy zagroĪenia powodziowego (MZP) sporządzone zostaáy dla obszarów naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi (ONNP), wskazanych we wstĊpnej ocenie ryzyka powodziowego (WORP).

Rysunek nr 12 Harmonogram wdraĪania Dyrektywy Powodziowej

Ĩródáo: www.kzgw.gov.pl

Mapy zagroĪenia powodziowego sporządzono na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2012r. poz. 145 ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra ĝrodowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw WewnĊtrznych z dnia 21 grudnia 2012r. w sprawie opracowywania map zagroĪenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego (Dz. U. z 2013 r. poz. 104), implementujących zapisy Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 paĨdziernika 2007r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa Powodziowa).

*áównym celem opracowania map zagroĪenia powodziowego i map ryzyka powodziowego (patrz pkt. 7) byáo stworzenie podstaw do opracowania Planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych, to jest ostatniego etapu wdraĪania Dyrektywy Powodziowej.

W dniu 22 grudnia 2013r. mapy zagroĪenia powodziowego zostaáy udostĊpnione spoáeczeĔstwu (w wersji kartograficznej w formacie PDF) za poĞrednictwem strony internetowej Hydroportalu KZGW, pod adresem http://mapy.isok.gov.pl. 60 60

Ocena zagroĪenia powodziowego

TreĞü map zagroĪenia powodziowego

Mapy zagroĪenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego sporządzone zostaáy dla obszarów naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi, wskazanych we wstĊpnej ocenie ryzyka powodziowego (patrz: pkt 5), dla poniĪszych scenariuszy wystąpienia powodzi:

x niskie prawdopodobieĔstwo powodzi lub scenariusze zdarzeĔ ekstremalnych - obszary, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi p=0,2 % (czyli raz na 500 lat), x Ğrednie prawdopodobieĔstwo powodzi - obszary, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi jest Ğrednie i wynosi p=1 % (czyli raz na 100 lat), x wysokie prawdopodobieĔstwo powodzi - obszary, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi p=10 % (czyli raz na 10 lat). Mapy zagroĪenia powodziowego, oprócz granic obszarów zagroĪonych, zawierają równieĪ informacje na temat gáĊbokoĞci oraz prĊdkoĞci i kierunków przepáywu wody, okreĞlających stopieĔ zagroĪenia dla ludzi i sposób oddziaáywania wody na obiekty budowlane, co przedstawiono w dwóch zestawach tematycznych kartograficznej wersji map:

x Mapa zagroĪenia powodziowego wraz z gáĊbokoĞcią wody (dla caáego analizowanego obszaru); x Mapa zagroĪenia powodziowego wraz z prĊdkoĞciami przepáywu wody i kierunkami przepáywu wody (dla wszystkich miast wojewódzkich i miast na prawach powiatu oraz innych miast o liczbie mieszkaĔców przekraczającej 100 tysiĊcy osób). Na mapach zagroĪenia powodziowego przedstawiono równieĪ obszary obejmujące tereny naraĪone na zalanie w przypadku awarii obwaáowaĔ. Przy wyznaczaniu tych obszarów uwzglĊdniono w obliczeniach przepáyw o prawdopodobieĔstwie wystąpienia 1% (czyli raz na 100 lat).

Elementy, które powinny znajdowaü siĊ na mapach (oznaczenia, opis modeli, przedziaáy gáĊbokoĞci i prĊdkoĞci wody itd.) opisane są szczegóáowo w rozporządzeniu Ministra ĝrodowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw WewnĊtrznych z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie opracowywania map zagroĪenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego (Dz. U. z 2013 r. poz. 104).

6.2 Dodatkowe analizy

W ramach przygotowania PZRP, w oparciu o numeryczne MZP i MRP, przeprowadzono analizy dodatkowe, w których wyniku otrzymano bogaty zasób danych, począwszy od charakterystyki czynników determinujących wraĪliwoĞü, poprzez informacje o poziomie wraĪliwoĞci, skoĔczywszy na danych wskazujących poziom ryzyka powodziowego. Dane te zebrane zostaáy w Raporcie WBS 1.2.5.2 (Raport z przeprowadzonych analiz i diagnozy problemów). Zebrane informacje przedstawiono w podziale administracyjnym z uwzglĊdnieniem regionów wodnych i dorzeczy. W odniesieniu do kaĪdej z rozpatrywanych gmin zebrano szczegóáowe informacje poprzez okreĞlenie: Powierzchni oraz iloĞci typów form ochrony przyrody (na podstawie warstw MRP „formy_ochrony_przyrody”; reprezentowanych przez parki narodowe, rezerwaty przyrody i obszary Natura 2000). 61 61 1. IloĞci przelaĔ przez obwaáowania wraz z uwzglĊdnieniem ich klasy (na podstawie warstw liniowych i punktowych MZP „miejsca_przelania_wod” dla poszczególnych, analizowanych prawdopodobieĔstw: 10, 1 i 0,2% i warstwy liniowej „waly_przeciwpowodziowe”).

Ocena zagroĪenia powodziowego

2. Stosunku sumarycznej dáugoĞci przelaĔ do sumarycznej dáugoĞci waáów (na podstawie warstw liniowych i punktowych MZP miejsca_przelania_wod dla poszczególnych, analizowanych prawdopodobieĔstw: 10, 1 i 0,2% i warstwy liniowej waly_przeciwpowodziowe). 3. DáugoĞci zalanych odcinków dróg z podziaáem na typ drogi i rodzaj nawierzchni (na podstawie warstwy drogi MZP/MRP). 4. DáugoĞci zalanych odcinków kolei z uwzglĊdnieniem liczby torów na torowisku (na podstawie warstwy koleje MZP/MRP). 5. IloĞci zakáadów przemysáowych z podziaáem na stopieĔ ryzyka awarii, kategoriĊ przemysáu (na podstawie warstwy MRP „zakáady_przemyslowe”).

6.3 Podsumowanie

Na podstawie analizy map zagroĪenia powodziowego oraz analiz dodatkowych, opracowano zestaw podstawowych danych na temat zagroĪenia powodziowego w obszarze dorzecza Odry.

W analizowanym dorzeczu obszary zagroĪenia powodziowego obejmują:

x 396 145 ha obszarów, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat (Q0,2%), x 325 883 ha obszarów, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi jest Ğrednie i wynosi raz na 100 lat (Q1%), x 198 798 ha obszarów, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi raz na 10 lat (Q10%), x 22 637 ha obszarów naraĪonych na zalanie w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia waáu przeciwpowodziowego, x 45 386 ha obszarów, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi od strony morza jest niskie i wynosi raz na 500 lat (H 0,2%), x 42 900 ha obszarów, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi od strony morza jest Ğrednie i wynosi raz na 100 lat (H 1%). W tabeli poniĪej przedstawiono powierzchnie obszarów zagroĪenia powodziowego w ujĊciu regionów wodnych i obszaru dorzecza Odry. Jak wskazują zestawione dane najwiĊksza powierzchnia obszarów zagroĪenia powodziowego na obszarze dorzecza Odry wystĊpuje w regionie wodnym ĝrodkowej Odry i regionie wodnym Warty. Z kolei, rozpatrując powierzchnie obszarów zagroĪenia powodziowego w relacji do powierzchni regionów wodnych, naleĪy stwierdziü, Īe procentowo najwiĊksza powierzchnia obszarów zagroĪenia powodziowego wystĊpuje w regionie wodnym Górnej Odry i regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego.

62 62

Ocena zagroĪenia powodziowego

Tabela nr 6 Powierzchnia obszarów zagroĪenia powodziowego w obszarze dorzecza Odry w podziale na regiony wodne

a y

r i z y y y y

o y d c n n n n y a r g e r d d d O d z

d e

z r i d j o o o o y r y O o t n e

r O o w w r w w j

j d m w d a

Obszary zagroĪenia powodziowego e

n o n n n e y o r n O h W o o o o z n r k a i i i i l r c ó z d g g g g o P a s o e e e e G D Z r r r r r b ĝ o

0,2% 31 909 141 354 199 890 22 993 396 145

1% 29 863 123 422 155 551 17 047 325 883

Powierzchnia 10% 25 842 84 557 80 206 8 193 198 798 [ha] W 63 3 413 19 161 0 22 637

0,2% M 45 386 - - 0 45 386

1% M 42 900 - - 0 42 900 ħródáo: Opracowanie wáasne obszar 0,2% - obszary, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat (Q 0,2%) obszar 1% - obszary, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi jest Ğrednie i wynosi raz na 100 lat (Q 1%) obszar 10% - obszary, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi raz na 10 lat (Q 10%) obszar W - obszar naraĪony na zalanie w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia waáu przeciwpowodziowego obszar 0,2% M - obszary, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat (H 0,2%) – od strony morza obszar 1% M - obszary, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi jest Ğrednie i wynosi raz na 100 lat (H 1%) – od strony morza

63 63

Ocena ryzyka 7 powodziowego

Ocena ryzyka powodziowego

7 Ocena ryzyka powodziowego 7.1 Wnioski z analizy map ryzyka powodziowego

Mapy ryzyka powodziowego (MRP) sporządzone zostaáy dla obszarów naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi (ONNP), wskazanych we wstĊpnej ocenie ryzyka powodziowego (WORP).

Rysunek nr 13 Harmonogram wdraĪania Dyrektywy Powodziowej

Ĩródáo: www.kzgw.gov.pl

Mapy ryzyka powodziowego przygotowano na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r. poz. 145 ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra ĝrodowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw WewnĊtrznych z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie opracowywania map zagroĪenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego (Dz. U. z 2013 r. poz. 104), implementujących zapisy Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 paĨdziernika 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa Powodziowa).

*áównym celem opracowania map ryzyka powodziowego i map zagroĪenia powodziowego (patrz pkt. 6) byáo stworzenie podstaw do opracowania Planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych, to jest ostatniego etapu wdraĪania Dyrektywy Powodziowej.

W dniu 22 grudnia 2013r. mapy ryzyka powodziowego zostaáy udostĊpnione spoáeczeĔstwu (w wersji kartograficznej w formacie PDF) za poĞrednictwem strony internetowej Hydroportalu KZGW, pod adresem http://mapy.isok.gov.pl.

65 65

Ocena ryzyka powodziowego

TreĞü map ryzyka powodziowego

Mapy ryzyka powodziowego stanowią uzupeánienie map zagroĪenia powodziowego. OkreĞlają one wartoĞci potencjalnych strat powodziowych oraz przedstawiają obiekty naraĪone na zalanie w przypadku wystąpienia powodzi o okreĞlonym prawdopodobieĔstwie wystąpienia. Są to obiekty, które pozwolą na ocenĊ ryzyka powodziowego w odniesieniu do zdrowia i Īycia ludzi, Ğrodowiska, dziedzictwa kulturowego i dziaáalnoĞci gospodarczej. Zgodnie z zaáRĪeniami Dyrektywy Powodziowej ograniczenie skutków powodzi wobec tych obiektów decyduje o efektywnoĞci caáego Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym.

W celu sporządzenia map ryzyka powodziowego, na obszary przedstawione na mapach zagroĪenia powodziowego zostaáy naniesione takie elementy jak:

x szacunkowa liczba ludnoĞci zamieszkującej obszar zagroĪony; x budynki mieszkalne oraz obiekty o szczególnym znaczeniu spoáecznym (tj. szpitale, szkoáy, przedszkola, hotele, centra handlowe i inne) - dla których gáĊbokoĞü wody wynosi > 2 m oraz < 2 m (graniczna wartoĞü gáĊbokoĞci wody – 2 m zostaáa przyjĊta w związku z zaáRĪonymi przedziaáami gáĊbokoĞci wody i ich wpáywem na stopieĔ zagroĪenia dla ludnoĞci i obiektów budowlanych); x obszary i obiekty zabytkowe; x obszary chronione tj. ujĊcia wód, strefy ochronne ujĊü wody, kąpieliska, obszary ochrony przyrody; x potencjalne ogniska zanieczyszczeĔ wody w przypadku wystąpienia powodzi tj. zakáady przemysáowe, oczyszczalnie Ğcieków, przepompownie Ğcieków, skáadowiska odpadów, cmentarze; x wartoĞci potencjalnych strat dla poszczególnych klas uĪytkowania terenu, tj. tereny zabudowy mieszkaniowej, tereny przemysáowe, tereny komunikacyjne, lasy, tereny rekreacyjno-wypoczynkowe, uĪytki rolne, wody. Wersje kartograficzne map ryzyka powodziowego zostaáy przygotowane w dwóch zestawach tematycznych:

x negatywne konsekwencje dla ludnoĞci oraz wartoĞci potencjalnych strat powodziowych; x negatywne konsekwencje dla Ğrodowiska, dziedzictwa kulturowego i dziaáalnoĞci gospodarczej. Elementy, które powinny znajdowaü siĊ na mapach (oznaczenia, opis modeli, przedziaáy gáĊbokoĞci i prĊdkoĞci wody itd.) opisane są szczegóáowo w rozporządzeniu Ministra ĝrodowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw WewnĊtrznych z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie opracowywania map zagroĪenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego (Dz. U. z 2013 r. poz. 104).

66 66

Ocena ryzyka powodziowego

7.2 Dodatkowe analizy

W ramach przygotowania PZRP, w oparciu o numeryczną MZP i MRP przeprowadzono analizy dodatkowe bĊGące cennym Ĩródáem informacji i uzupeániające jednoczeĞnie wyniki analiz podstawowych. Wykaz dodatkowych analiz zawarto w punkcie 6.2. Wyniki tych analiz są dostĊpne w Raporcie WBS 1.2.5.2 (Raport z przeprowadzonych analiz i diagnozy problemów), poz. 2 Spisu literatury. 7.3 Podsumowanie

Na podstawie analizy map ryzyka powodziowego oraz analiz dodatkowych, opracowano zestaw podstawowych danych na temat ryzyka powodziowego w obszarze dorzecza Odry.

W obszarze dorzecza Odry liczba mieszkaĔców na obszarach zagroĪenia powodziowego wynosi:

x 324 985 w obrĊbie obszarów, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat (Q0,2%), x 148 679 w obrĊbie obszarów, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi jest Ğrednie i wynosi raz na 100 lat (Q1%), x 22 092 w obrĊbie obszarów, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi raz na 10 lat (Q10%), x 6357 w obrĊbie obszarów naraĪonych na zalanie w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia waáu przeciwpowodziowego x 28 624 w obrĊbie obszarów, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi od strony morza jest niskie i wynosi raz na 500 lat (H 0,2%), x 21 221 w obrĊbie obszarów, na których prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi od strony morza jest Ğrednie i wynosi raz na 100 lat (H 1%). NajwiĊksza liczba mieszkaĔców obszarów zagroĪenia powodziowego wystĊpuje w regionie wodnym ĝrodkowej Odry.

Zgodnie z zapisami Dyrektywy Powodziowej (art. 2 p. 2) oraz Prawa wodnego (art.9. ust.1 p.13c) „ryzyko powodziowe” oznacza kombinacjĊ prawdopodobieĔstwa wystąpienia powodzi i związanych z powodzią potencjalnych negatywnych konsekwencji dla zdrowia ludzkiego, Ğrodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaáalnoĞci gospodarczej (ustawa Prawo wodne 2001, Dyrektywa 2007/60/WE). Analiza map ryzyka zagroĪenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego pozwoliáa na wyznaczenie poziomów ryzyka w poszczególnych kategoriach oraz na okreĞlenie zintegrowanego poziomu ryzyka. Ryzyko powodziowe w ujĊciu gmin w obszarze dorzecza Odry przedstawiono w tabeli poniĪej. W celu uzyskania ostatecznego poziomu ryzyka (zintegrowanego ryzyka powodziowego), z uwzglĊdnieniem wyników otrzymanych w ramach wszystkich kategorii, wykorzystano metodĊ Ğredniej waĪonej z uwzglĊdnieniem wspóáczynników wagowych dla poszczególnych kategorii.

67 67

Ocena ryzyka powodziowego

Tabela nr 7 Ryzyko powodziowe w ujĊciu gmin w obszarze dorzecza Odry

Liczba gmin z ryzykiem powodziowym na danym poziomie i kategorii zagroĪenia Zintegrowane Zdrowie i Dziedzictwo DziaáalnoĞü Poziom ryzyka ĝrodowisko ryzyko Īycie ludzi kulturowe gospodarcza powodziowe liczba Bardzo niski 332 484 612 220 214 gmin liczba Niski 128 99 15 166 181 gmin liczba Umiarkowany 96 38 7 117 11 gmin liczba Wysoki 41 11 1 116 91 gmin liczba Bardzo wysoki 41 6 2 18 41 gmin ħródáo: Opracowanie wáasne

W kolejnej tabeli przedstawiono informacje na temat zintegrowanego ryzyka powodziowego w odniesieniu do poszczególnych regionów wodnych. Z analizy informacji zawartych w tej tabeli, wynika Īe najwiĊksza liczba gmin z bardzo wysokim i wysokim poziomem zintegrowanego ryzyka powodziowym, znajduje siĊ w regionie wodnym ĝrodkowej Odry. W regionie tym mieĞci siĊ 70,3% gmin z wysokim poziomem ryzyka i 73,2% gmin z bardzo wysokim poziomem ryzyka, zlokalizowanych w obszarze dorzecza Odry.

Tabela nr 8 Zintegrowane ryzyko powodziowe w ujĊciu gmin w regionach wodnych w obszarze dorzecza Odry

Region wodny Region wodny Region Poziom zintegrowanego ryzyka Dolnej Odry i Region Obszar ĝrodkowej wodny powodziowego Przymorza wodny Warty dorzecza Odry Odry Górnej Odry Zachodniego Liczba Bardzo niski 26 116 58 14 214 gmin Liczba Niski 24 91 52 14 181 gmin Liczba Umiarkowany 8 32 62 9 111 gmin Liczba Wysoki 4 14 64 9 91 gmin Liczba Bardzo wysoki 2 2 30 7 41 gmin ħródáo: Opracowanie wáasne

Dodatkowo w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego mieszczą siĊ obszary zagroĪenia powodziowego od strony morza. Wysoki i bardzo wysoki poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego dotyczy odpowiednio 5 i 2 gmin.

UwzglĊdniając wyniki analizy w odniesieniu do poszczególnych zlewni w obszarze dorzecza Odry stwierdzono, Īe bardzo wysoki i wysoki poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego dotyczy zlewni regionów wodnych ĝrodkowej Odry i Górnej Odry. W regionach wodnych Warty i Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego nie stwierdzono zlewni o poziomie ryzyka powodziowego bardzo wysokim i wysokim.

x w regionie wodnym ĝrodkowej Odry wysoki poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego wystąpiá w zlewni Odry od Kanaáu Gliwickiego do Nysy àXĪyckiej oraz zlewniach Bobru, Nysy Káodzkiej, Kaczawy. W pozostaáych zlewniach poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego okreĞlono jako umiarkowany i niski. Jedynie 68 w zlewni ĝOĊzy jako bardzo niski. 68 x w regionie wodnym Górnej Odry w zlewni Górnej Odry uzyskano bardzo wysoki poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego, z kolei w zlewni Káodnicy i Kanaáu Gliwickiego poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego umiarkowany.

Ocena ryzyka powodziowego

x w regionie wodnym Warty, umiarkowany poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego wystąpiá w zlewniach Górnej Warty i Zlewni Liswarty bez Kocinki oraz zlewni Noteci Pradoliny ToruĔsko-Eberswaldzkiej, Zlewni Drawy i Zlewni Dolnej Warty. W pozostaáych zlewniach uzyskano zintegrowany poziomy ryzyka niski i bardzo niski. x w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego umiarkowany poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego wystąpiá w zlewni Iny. W zlewniach Wieprzy oraz Odry od Warty do ujĞcia Roztoki OdrzaĔskiej uzyskano niski poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego, a w pozostaáych zlewniach - bardzo niski. W odniesieniu do ryzyka powodziowego od strony morza, w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego, bardzo wysoki poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego wystĊpuje w zlewni Zalewu SzczeciĔskiego, natomiast niĪszy poziom – umiarkowany, wystĊpuje w zlewniach Wieprzy oraz Iny.

Na podstawie analizy przeprowadzonej w oparciu o informacje zawarte na mapie ryzyka powodziowego, uzyskano dane o wartoĞciach strat powodziowych dla obszarów zagroĪenia powodziowego o prawdopodobieĔstwie p=10%, p=1%, p=0,2%, obszarów zagroĪonych powodzią w wyniku awarii waáu przeciwpowodziowego (W) oraz p=1%, p=0,2% i pasa technicznego (PT) od strony morza, w podziale na gminy.

x na obszarze regionu wodnego ĝrodkowej Odry w ponad 260 gminach odnotowano potencjalne straty (dla scenariusza 0,2% to 265 gmin, dla scenariusza 1% - 263 gminy i dla scenariusza 10% - 262 gminy). Straty dla gmin w tym regionie wodnym w wysokoĞci powyĪej 1 mln zá wystĊpują w: 197 gminach/miastach (dla scenariusza 0,2%), 177 gminach/miastach (dla scenariusza 1%) i 103 gminach/miastach (dla scenariusza 10%). x w regionie wodnym Warty ponad 250 gmin zagroĪonych jest powodzią. Straty wystĊpują w 256 gminach (dla scenariusza 0,2%) i 253 (dla scenariusza 1% i 10%). Straty dla gmin w tym regionie wodnym w wysokoĞci powyĪej 1 mln zá wystĊpują w: 114 gminach/miastach (dla scenariusza 0,2%), 95 gminach/miastach (dla scenariusza 1%) i 53 gminach/miastach (dla scenariusza 10%). x w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego zagroĪonych powodzią są 64 gminy. Straty dla gmin w tym regionie wodnym w wysokoĞci powyĪej 1 mln zá wystĊpują w: 29 gminach/miastach (dla scenariusza 0,2%), 26 gminach/miastach (dla scenariusza 1%) i 15 gminach/miastach (dla scenariusza 10%). W przypadku zagroĪenia od strony morza potencjalnymi stratami objĊtych jest 23 gminy. x na obszarze regionu wodnego Górnej Odry w 50 gminach odnotowano potencjalne straty. Straty dla gmin w tym regionie wodnym w wysokoĞci powyĪej 1 mln zá wystĊpują w: 36 gminach/miastach (dla scenariusza 0,2%), 33 gminach/miastach (dla scenariusza 1%) i 30 gminach/miastach (dla scenariusza 10%).

Analizy przeprowadzone na podstawie map zagroĪenia i ryzyka powodziowego pozwoliáy obliczyü wartoĞci Ğredniorocznych strat (AAD) dla zlewni i regionów wodnych obszaru dorzecza Odry. PoniĪej przedstawiono wartoĞci Ğredniorocznych strat (AAD) w obszarze dorzecza Odry, zagregowane do obszarów regionów wodnych. 69 69

Ocena ryzyka powodziowego

Tabela nr 9 ĝrednie roczne straty powodziowe (AAD) [mln zá] w regionach wodnych obszaru dorzecza Odry

AAD [mln zá] Region wodny (wg zwaloryzowanych cen z 2014 r.)

Górnej Odry 158

ĝrodkowej Odry 334

Warty 65 Dolnej Odry 78 i Przymorza Zachodniego àącznie 635 ħródáo: Opracowanie wáasne

Regionem wodnym, w którym wartoĞci Ğredniorocznych strat (AAD) osiąga zdecydowanie najwyĪszą wartoĞü jest region wodny ĝrodkowej Odry.

70 70

Analiza obecnego 8 systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

8 Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym 8.1 Programy ochrony przed powodzią

Administracja paĔstwowa i samorządowa, zgodnie z zapisami ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001r., zobowiązana jest realizowaü zadania związane z ochroną przeciwpowodziową. WiąĪe siĊ to m.in. z wykonywaniem dokumentacji planistyczno-programowych. Organy administracji rządowej i samorządowej opracowują dokumenty o charakterze programów – strategii, stanowiące podstawĊ do realizacji inwestycji lub dziaáDĔ bezinwestycyjnych, w tym takĪe z zakresu ochrony przeciwpowodziowej.

ħródáem informacji do przeprowadzonych analiz w ramach PZRP na temat planowanych dziaáDĔ z zakresu ochrony przeciwpowodziowej byáy m.in.:

1. MasterPlany dla obszarów dorzeczy Wisáy i Odry; 2. programy krajowe; 3. Program Operacyjny Infrastruktura i ĝrodowisko; 4. operacyjne programy ochrony przed powodzią dla województw; 5. oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego dla województw; 6. programy maáej retencji dla województw; 7. inne projekty, programy, analizy, koncepcje, sformuáowane w celu budowy, modernizacji lub remontu urządzeĔ wodnych sáXĪących ochronie przeciwpowodziowej.

MasterPlany są dokumentami o strategicznym i nadrzĊdnym znaczeniu dla wszystkich istniejących w Polsce krajowych i regionalnych planów i programów sektorowych. NadrzĊdny charakter tego dokumentu polega na koniecznoĞci uchylenia dotychczas funkcjonujących dokumentów planistycznych na rzecz MasterPlanów. KoniecznoĞü opracowania MasterPlanów wynika z ustaleĔ z Komisją Europejską, które doprowadziáy do przyjĊcia przez PolskĊ „Planu dziaáania w zakresie planowania strategicznego w gospodarce wodnej" (uchwaáa Rady Ministrów z dnia 2 lipca 2013r. nr 118/2013). MasterPlany stanowią uzupeánienie obowiązujących Planów Gospodarowania Wodami do czasu ich aktualizacji w 2015 r. Dokumentem m. in. ujĊtym w MasterPlanie dla obszaru dorzecza Odry jest wieloletni Program Odra 2006. Ramy organizacyjne i finansowe programu okreĞla ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o ustanowieniu programu wieloletniego „Program dla Odry – 2006” (Dz. U. z 2001r. Nr 98, poz. 1067 z póĨn. zm.).

W ubiegáych latach, oprócz wymienionych planów/programów kompleksowych, powstaáo wiele opracowaĔ o charakterze strategicznym, programowym, koncepcyjnym i analitycznym, które tworzą znakomitą bazĊ do opracowania Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym. W latach 2001-2008 dyrektorzy RZGW opracowali i zatwierdzili 29 studiów ochrony przeciwpowodziowej obejmujących wiĊkszoĞü istotnych z punktu ochrony przeciwpowodziowej zlewni.

Ponadto Dyrekcja Generalna Lasów PaĔstwowych opracowaáa dwa projekty związane z podnoszeniem bezpieczeĔstwa powodziowego poprzez zwiĊkszanie naturalnej retencji w lasach:

x „ZwiĊkszanie moĪliwoĞci retencyjnych oraz przeciwdziaáanie powodzi i suszy w ekosystemach leĞnych na terenach nizinnych”, x „Przeciwdziaáanie skutkom odpáywu wód opadowych na terenach górskich. 72 ZwiĊkszenie retencji i utrzymanie potoków oraz związanej z nimi infrastruktury 72 w dobrym stanie”.

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

Wojewodowie mają za zadanie opracowywaü dwa dokumenty:

x „OcenĊ stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego dla województwa” x „Operacyjne programy ochrony przed powodzią dla województwa”. Administracja samorządowa szczebla wojewódzkiego ma za zadanie opracowanie dla poszczególnych województw Programów maáej retencji. Nie są to programy ograniczone wyáącznie do ochrony przeciwpowodziowej. PowódĨ jest tylko jednym z zadaĔ jakie stawia siĊ planowanym obiektom obok zaopatrzenia w wodĊ, energetyki wodnej, zaspokojeniu potrzeb rolnictwa i rekreacji.

Istniejące plany i programy koncentrują siĊ na etapie prewencji i ochrony, a proponowane rozwiązania skupiają siĊ na jednej grupie dziaáDĔ mającej na celu ograniczanie zagroĪenia powodziowego. SpoĞród 1 455 analizowanych dziaáDĔ 1 408 odnosi siĊ wáDĞnie do tego celu, przy czym wiĊkszoĞü z tych dziaáDĔ to techniczne (strukturalne) Ğrodki ochrony przed powodzią. Pozostaáe cele zarządzania ryzykiem powodziowym mają przypisane najwyĪej po kilka, kilkanaĞcie dziaáDĔ, przy czym Īadne z nich nie odnosi siĊ do ograniczania wraĪliwoĞci spoáecznoĞci i obiektów. Podobnie, nie są przedmiotem proponowanych dziaáDĔ zadania zmierzające do unikania lub ograniczania wzrostu zagospodarowania na obszarach o niskim zagroĪeniu.

W poniĪszej tabeli przedstawiono analizĊ ww. dokumentów w zakresie zawartoĞci dziaáDĔ mających na celu ograniczenie zagroĪenia powodziowego przyjĊtych w Metodyce PZRP.

Tabela nr 10 Przypisanie dziaáDĔ zawartych w planach i programach z zakresu ochrony przeciwpowodziowej do przyjĊtych w Metodyce PZRP celów zarządzania ryzykiem powodziowym

Sumaryczna liczba Cele podstawowe Cele szczegóáowe dziaáDĔ dot. celu szczegóáowego Utrzymanie istniejącej zdolnoĞci retencyjnej zlewni 11 Unikanie zwiĊkszenia Unikanie wzrostu zagospodarowania na obszarach szczególnego 4 ryzyka (etap prewencji) zagroĪenia i obszarach chronionych waáami Unikanie wzrostu zagospodarowania na obszarach o niskim zagroĪeniu 0

Ograniczanie istniejącego Ograniczanie istniejącego zagroĪenia powodziowego 1 408 ryzyka (etap prewencji Ograniczanie istniejącego zagospodarowania 1 i ochrony) Ograniczanie wraĪliwoĞci obiektów i spoáecznoĞci 0 Ograniczanie skutków Poprawa prognozowania i ostrzegania 7 w czasie powodzi (etap Poprawa skutecznoĞci reagowania ludzi, firm i instytucji publicznych przygotowania) 4 Ograniczanie skutków po Poprawa skutecznoĞci odbudowy i powrotu do stanu sprzed powodzi 2 powodzi oraz wnioski (etap odbudowy i analiz) Poprawa skutecznoĞci analiz popowodziowych 14 ħródáo: MGGP, IMGW-PIB, „Analiza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej na potrzeby opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych”, Kraków 2013r., na zlecenie KZGW)

Wymienione wyĪej Programy, jako nieodpowiadające celom Dyrektywy Powodziowej, poddano nowym procedurom zgodnym z zapisami Dyrektywy Powodziowej. Inwestycje zawarte w tych Programach zostaną przyjĊte do realizacji jeĞli przejdą wymagane procedury (MasterPlany, Plany Gospodarowania Wodami oraz ich aktualizacja, Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym).

Wsparcie dla realizacji dziaáDĔ nietechnicznych ma kluczowe znaczenie w aspekcie ograniczenia ryzyka wystąpienia powodzi. Dziaáania te stanowią rozwiązanie bardziej korzystne ze wzglĊdu na 73 zasadnoĞü ekonomiczną czy trwaáRĞü funkcjonowania. NaleĪy pamiĊtaü, Īe muszą byü prowadzone 73 w sposób interdyscyplinarny z wykorzystaniem dokumentacji planistyczno – programowych. W wyĪej wymienionych Planach i Programach inwestycje nietechniczne zawarte są w niewystarczającym

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

stopniu. PZRP zamierza wprowadziü zmianĊ jakoĞciową do zarządzania ryzykiem powodziowym eksponując dziaáania nietechniczne jako preferowane dziaáania ograniczające ryzyko powodziowe.

8.2 Techniczne Ğrodki ochrony przeciwpowodziowej i ich stan techniczny

Stan techniczny, a co za tym idzie poziom bezpieczeĔstwa budowli piĊtrzących w Polsce jest zróĪnicowany. O ile w lepszym stanie (i stan ten ulega systematycznej poprawie) znajdują siĊ budowle stale piĊtrzące wodĊ, to w znacznie gorszym stanie technicznym znajdują siĊ budowle okresowo piĊtrzące wodĊ (gáównie waáy przeciwpowodziowe). Wynika to gáównie z okresu eksploatacji tych budowli oraz niewystarczających Ğrodków finansowych na ich naprawy, przebudowy i utrzymanie.

Wedáug raportu Gáównego UrzĊdu Nadzoru Budowlanego za rok 2013 „Stan bezpieczeĔstwa budowli piĊtrzących wodĊ w Polsce” szacuje siĊ, Īe w Polsce jest uĪytkowanych okoáo 100 tys. obiektów budownictwa wodnego piĊtrzących wodĊ (áącznie z melioracjami szczegóáowymi), do których zalicza siĊ gáównie: zapory ziemne i betonowe, jazy, przelewy, Ğluzy Īeglugowe, elektrownie wodne i wrota przeciwpowodziowe. Oprócz tego istnieją budowle okresowo piĊtrzące wodĊ sáXĪące gáównie ochronie przeciwpowodziowej, do których naleĪą m.in.: waáy przeciwpowodziowe (o áącznej dáugoĞci ponad 8 500 km), wielofunkcyjne zbiorniki wodne, suche zbiorniki wodne, przepompownie.

Raport za rok 2013 zawiera równieĪ oceny stanu bezpieczeĔstwa poszczególnych budowli, które opracowane zostaáy na podstawie analizy materiaáów zawierających cząstkowe ich oceny. Ocena dotyczyáa:

x 3619 budowli hydrotechnicznych, w tym: 313 zapór; 353 zbiorników wodnych; 2292 jazów; 123 Ğluz Īeglugowych; 433 elektrowni wodnych; x 6965,6 km obwaáowaĔ rzek. W Raporcie stwierdza siĊ, Īe na koniec 2013 r. spoĞród 3 619 budowli stale piĊtrzących wodĊ poddanych ocenie stanu technicznego i bezpieczeĔstwa - 54 stanowi lub moĪe stanowiü zagroĪenie bezpieczeĔstwa ludzi i mienia, zaĞ w stosunku do waáów przeciwpowodziowych tj. obiektów okresowo piĊtrzących wodĊ – zostaáy zgáoszone zastrzeĪenia do 3 611,763 km, co stanowi ok. 51,86% wszystkich kontrolowanych w 2013r. odcinków waáów.

Zdecydowaną wiĊkszoĞü budowli zagraĪających lub mogących zagraĪDü bezpieczeĔstwu stanowią budowle niĪszych klas.

Inną instytucją kontrolująFą stan bezpieczeĔstwa budowli piĊtrzących (w tym tworzących infrastrukturĊ przeciwpowodziową) jest PaĔstwowa SáXĪba do spraw BezpieczeĔstwa Budowli PiĊtrzących (PSBBP). „Raport o stanie bezpieczeĔstwa budowli piĊtrzących wodĊ w Polsce wg stanu na 31 grudnia 2013r.” zostaá opracowany na podstawie oceny wykonanej przez PaĔstwową SáXĪEĊ do spraw BezpieczeĔstwa Budowli PiĊtrzących - OTKZ oraz na podstawie ocen i protokoáów z kontroli budowli piĊtrzących, uzyskanych od administratorów budowli.

W dorzeczu Odry 4 zbiorniki przeciwpowodziowe (11%) uznano za mogące zagraĪDü bezpieczeĔstwu. Dwa z nich zalicza siĊ do obiektów I i II klasy. 74 Cztery z 14 zbiorników suchych w dorzeczu Odry zalicza siĊ do budowli klasy II. Dla 3 spoĞród nich 74 PSBBP dokonaáo oceny stanu technicznego i stanu bezpieczeĔstwa. Pozostaáe 10 zbiorników suchych stanowią budowle klasy III i IV – ich administratorzy nie mają obowiązku prawnego

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

przekazywania ocen stanu technicznego do PSBBP. Wszystkie poddane ocenie budowle tworzące zbiorniki suche, są w stanie niezagraĪającym bezpieczeĔstwu.

Oceny stanu polderów wykonywane byáy poza PSBBP i mimo, Īe dotyczyáy one m.in. budowli klasy I i II, nie byáy przekazywane przez administratorów tych budowli do PSBBP. W dorzeczu Odry, w obszarze dziaáania RZGW Gliwice i Wrocáaw zidentyfikowano 13 polderów z 44 budowlami. PiĊü budowli (11%) uznano za budowle zagraĪające bezpieczeĔstwu, natomiast 9 (20%) za budowle mogące zagraĪDü bezpieczeĔstwu.

W Polsce ogólna dáugoĞü waáów przeciwpowodziowych klasy I i II wynosi 3621,3 km. Zgodnie z ustawą Prawo budowlane, ich administratorzy/wáDĞciciele mają ustawowy obowiązek okresowej oceny stanu technicznego i stanu bezpieczeĔstwa. W latach 2009-2013 badaniami dla potrzeb oceny stanu technicznego i stanu bezpieczeĔstwa objĊto 51% dáugoĞci waáów klasy I i klasy II, pozostających w administracji ZMiUW. Z ocenionych 316 odcinków - 49% to zagraĪające bezpieczeĔstwu, a 36% to mogące zagraĪDü bezpieczeĔstwu. W przypadku waáów w administracji RZGW badaniami dla potrzeb oceny stanu technicznego i stanu bezpieczeĔstwa objĊte byáy zarówno waáy klasy I i II, jak i niĪszych klas. Ze zbadanych i ocenionych 39 odcinków - 46% oceniono jako zagraĪające bezpieczeĔstwu, a 38% jako mogące zagraĪDü bezpieczeĔstwu.

Stan ten jest wynikiem wieloletnich zaniedbaĔ i niedofinansowania gospodarki wodnej. W PZRP oszacowano wielkoĞü Ğrodków niezbĊdnych na remonty infrastruktury przeciwpowodziowej w obszarze dorzecza Odry na poziomie ok. 90 mln zá rocznie. Są to koszty remontów istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej, natomiast koszty o charakterze odtworzeniowym zostaáy ujĊte w ramach dziaáDĔ przewidzianych w wariancie technicznym.

8.3 Nietechniczne Ğrodki ochrony przeciwpowodziowej

8.3.1 Monitoring, prognozowanie i ostrzeganie

System prognoz i ostrzeĪHĔ hydrologicznych i meteorologicznych wchodzi w skáad krajowego systemu zarządzania kryzysowego. Krajowy system zarządzania kryzysowego w obrĊbie hydrologii i meteorologii moĪna w uproszczeniu rozdzieliü miĊdzy IMGW – PIB w zakresie prognoz i ostrzeĪHĔ, oraz organy paĔstwowe w zakresie zarządzania i reagowania.

PaĔstwową sáXĪEĊ Hydrologiczno-Meteorologiczną peáni Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PaĔstwowy Instytut Badawczy. Jej celem jest zapewnienie osáony hydrologiczno-meteorologicznej rozumianej jako zespóá czynnoĞci polegających na wykonywaniu i udostĊpnianiu prognoz meteorologicznych oraz hydrologicznych, mających na celu informowanie spoáeczeĔstwa i administracji publicznej o zjawiskach meteorologicznych oraz hydrologicznych, a takĪe ostrzeganie przed nimi. System prognoz i ostrzeĪHĔ realizowany w ramach PaĔstwowej SáXĪby Hydrologiczno Meteorologicznej (PSHM), który podzielony jest na dwa podsystemy: Centrum Hydrologicznej Osáony Kraju IMGW-PIB i Centrum Meteorologicznej Osáony Kraju IMGW-PIB, w których ramach dziaáają Biura Prognoz Hydrologicznych (BPH) i Meteorologicznych (BPM). RolĊ koordynatora osáony meteorologicznej peáni Centralne Biuro Prognoz Meteorologicznych w Krakowie. Koordynacją dziaáalnoĞci biur prognoz meteorologicznych w sytuacjach awaryjnych i w warunkach ekstremalnych, związanych z prognozowanymi lub wstĊpującymi zjawiskami meteorologicznymi zajmuje siĊ Centrum 75 Nadzoru Operacyjnego PSHM (CNO PSHM). CNO PSHM wykonuje równieĪ dziaáania związane 75 z informowaniem kierownictwa IMGW-PIB oraz centralnych organów administracji paĔstwowej o przebiegu i prognozowanym rozwoju groĨnych zjawisk meteorologicznych. Biura Prognoz Hydrologiczne i Meteorologiczne, dziaáają w oparciu o rejony osáony, w przypadku hydrologii, oparte

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

o podziaá zlewniowy i zlewnie rzeczne, a meteorologii o podziaá administracyjny kraju i województwa. Rejony osáony hydrologicznej i meteorologicznej nie pokrywają siĊ z regionami wodnymi wykorzystywanymi w zarządzaniu gospodarką wodną.

Obecnie w Polsce w ramach IMGW-PIB dziaáa ponad 1 000 telemetrycznych stacji pomiarowo- obserwacyjnych meteorologicznych i hydrologicznych. Dane uzyskiwane operacyjnie z telemetrycznej sieci pomiarowo-obserwacyjnej są podstawą dla prowadzenia osáony hydrologiczno-meteorologicznej obszaru Polski. Sieü telemetrycznych stacji skáada siĊ z :

x stacji synoptycznych I rzĊdu, x stacji synoptycznych II rzĊdu, x stacji klimatologicznych III rzĊdu, x stacji klimatologicznych IV rzĊdu, x stacji opadowych V rzĊdu, x stacji wodowskazowych I rzĊdu, x stacji wodowskazowych II rzĊdu KaĪdemu rzĊdowi stacji pomiarowo-obserwacyjnej przypisany jest odpowiedni do rangi zakres obserwacji i pomiarów w tym przekazywanych operacyjnie wodowskazowych i opadowych obserwacji manualnych. W skáad systemu detekcji zjawisk hydrometeorologicznych realizowanych przez IMGW-PIB wchodzi takĪe system radarów meteorologicznych, system detekcji wyáadowaĔ atmosferycznych jak równieĪ system produktów satelitarnych.

Sieü pomiarowa IMGW, pracująca na potrzeby osáony przeciwpowodziowej, skáada siĊ gáównie ze standardowych sygnalizujących posterunków opadowych i hydrometrycznych (wodowskazowych). Wyjątkiem jest dorzecze Górnej Wisáy, gdzie od 1995 roku wykorzystywana jest takĪe automatyczna sieü telemetryczna - system VISTEL. Informacja z sieci posterunków sygnalizujących dociera w normalnych warunkach drogą radiową lub telefoniczną do Biur Prognoz IMGW jeden lub trzy razy na dobĊ i jest ona przekazywana przez obserwatorów na podstawie wykonanych przez nich obserwacji i pomiarów. Nowoczesne modele hydrologiczne wymagają moĪliwie czĊstej aktualizacji danych. MoĪna to zapewniü jedynie poprzez automatyzacjĊ sieci obserwacyjno-pomiarowej.

Województwa oraz znajdujące siĊ w nich subregiony (czĊĞü województwa obejmująca kilka powiatów EąGĨ krainĊ geograficzną) osáaniane są przez wyznaczone biuro prognoz meteorologicznych IMGW-PIB. Prognozy są opracowywane na obszar kraju i poszczególne województwa, natomiast ostrzeĪenia meteorologiczne mogą byü wydawane odrĊbnie dla kaĪdego województwa lub subregionu. WyróĪniono 79 subregionów, pokrywając caáy obszar Polski. Granice obszarów osáanianych przez poszczególne biura prognoz meteorologicznych nie pokrywają siĊ z granicami regionów wodnych. Opracowywane są prognozy krótkoterminowe na 48 godzin i Ğrednioterminowe na 120 godzin.

OstrzeĪenia meteorologiczne opracowywane są niezaleĪnie od prognoz meteorologicznych. OstrzeĪenie meteorologiczne jest to prognoza warunków pogodowych sprzyjających wystąpieniu groĨnego zjawiska ze wskazanym natĊĪeniem w przewidywanym czasie i miejscu. Ma na celu wczeĞniejsze poinformowanie spoáeczeĔstwa, organów paĔstwowych, sáXĪb odpowiedzialnych za bezpieczeĔstwo ludzi oraz prowadzenie akcji ratunkowych i zabezpieczających dziaáanie w czasie trwania i usuwania skutków groĨnych zjawisk atmosferycznych. JeĞli prognoza daje duĪą pewnoĞü, 76 Īe zostaną przekroczone wartoĞci progowe specyficzne dla danego zagroĪenia (np. wielkoĞü opadów, 76 prĊdkoĞü wiatru itd.) BPM opracowuje i wysyáa ostrzeĪenia meteorologiczne. OstrzeĪenie meteorologiczne przesyáane do odbiorcy posiada staáy ustalony format. Zawiera równieĪ czĊĞü w formie depeszy SMS, która moĪe byü przekazywana dalszej dystrybucji przez sáXĪby dyĪurne

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

Centrum Zarządzania Kryzysowego (CZK). W celu realizacji przez sáXĪEĊ prognoz meteorologicznych programu regionalnego Systemu Ostrzegania (RSO), depesza ostrzeĪenie meteorologiczne zawiera informacjĊ SMS, która jest przekazywana przez sáXĪby dyĪurne CZK do telewizji i prezentowana na pasku informacyjnym.

OsáonĊ hydrologiczną kraju prowadzą okreĞlone jednostki organizacyjne IMGW-PIB. Wszystkie produkty przygotowywane przez te jednostki są przekazywane do odbiorców na poziomie krajowym i regionalnym (województwo, powiat, gmina). Centrum Nadzoru Operacyjnego PSHM w Warszawie przekazuje informacje do centralnych organów administracji publicznej, m.in. do prezydenta kraju, premiera, do poszczególnych ministerstw czy Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony LudnoĞci. Natomiast biura prognoz hydrologicznych przekazują produkty hydrologiczne do centrów zarządzania kryzysowego na poziomie województw, niekiedy do powiatów i gmin oraz do wszystkich odbiorców zdefiniowanych w prawie. KaĪdy rejon osáaniany jest przez jedno z trzech biur prognoz hydrologicznych IMGW-PIB. Ze wzglĊdu na to, Īe rejony osáony są duĪymi obszarami o zróĪnicowanych charakterach zlewni, wyróĪniono w nich mniejsze jednostki - podrejony hydrologiczne. Podrejony osáaniane są przez, wyodrĊbnione w strukturze biur, sekcje hydrologii operacyjnej.

Do podstawowych produktów przekazywanych przez biura prognoz hydrologicznych i Centrum Nadzoru Operacyjnego PSHM w normalnym stanie hydrologicznym naleĪą:

x komunikaty hydrologiczne; x biuletyny hydrologiczne; x prognozy hydrologiczne na podstawowe profile wodowskazowe. Do podstawowych produktów przekazywanych w stanie zagroĪenia i alarmu hydrologicznego, oprócz produktów przekazywanych w stanie normalnym, naleĪą:

x Informacje o niebezpiecznym zjawisku oraz ostrzeĪenia hydrologiczne; x prognozy hydrologiczne na dodatkowe profile wodowskazowe; x prognozy kulminacji fali wezbraniowej (m.in. wysokoĞü i czas trwania).

77 77

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

Rysunek nr 14 Schemat sygnalizacji przeciwpowodziowej

ħródáo: Opracowanie wáasne

8.3.2 Reagowanie na powódĨ i zarządzanie kryzysowe

PojĊcie zarządzania kryzysowego zawiera w sobie zarówno przedsiĊwziĊcia zapobiegawcze i przygotowawcze, jak i reagowanie, a nastĊpnie przedsiĊwziĊcia związane z odbudową. W celu realizacji zadaĔ z zakresu planowania cywilnego organy administracji publicznej zobowiązane są do sporządzania okreĞlonej dokumentacji planistycznej, w tym Planów zarządzania kryzysowego. Plany zarządzania kryzysowego opracowuje siĊ na poziomie kraju, województwa, powiatu i gminy.

System bezpieczeĔstwa i ochrony ludnoĞci w Polsce obejmuje:

x Krajowy System Ratowniczo–GaĞniczy x System PaĔstwowego Ratownictwa Medycznego x ObronĊ cywilną

78 78

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

Rysunek nr 15 System zarządzania kryzysowego w kraju

ħródáo: Opracowanie wáasne

Organami wáDĞciwymi w sprawach gospodarowania wodami są:

x minister wáDĞciwy do spraw gospodarki wodnej; x Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej - jako centralny organ administracji rządowej, nadzorowany przez ministra wáDĞciwego do spraw gospodarki wodnej; x dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej - jako organ administracji rządowej niezespolonej, podlegający Prezesowi Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej; x wojewoda; x organy jednostek samorządu terytorialnego. KaĪdy z tych organów wykonuje okreĞlone zadania związane z ochroną przed zagroĪeniem powodziowym.

Centralnym organem administracji rządowej wáDĞciwym w sprawach gospodarowania wodami, a w szczególnoĞci w sprawach zarządzania wodami oraz korzystania z wód jest Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej.

Organem administracji rządowej niezespolonej wáDĞciwym w sprawach gospodarowania wodami w regionie wodnym jest dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej.

W ramach gospodarowania mieniem Skarbu PaĔstwa, związanym z gospodarką wodną, dyrektor regionalnego zarządu realizuje w imieniu Prezesa Krajowego Zarządu zadania związane z utrzymaniem wód lub urządzeĔ wodnych oraz peáni funkcje inwestora w zakresie gospodarki wodnej w regionie wodnym.

W celu zapewnienia prawidáowego gospodarowania wodami, w tym w szczególnoĞci ochrony zasobów wodnych oraz ochrony ludzi i mienia przed powodzią, uzgodnienia z wáDĞciwym dyrektorem regionalnego zarządu gospodarki wodnej wymagają: studium uwarunkowaĔ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowe plany oraz decyzje o warunkach zabudowy, strategia rozwoju województwa w zakresie m.in. ksztaátowania zagospodarowania i uĪytkowania 79 terenami zagroĪonymi powodzią, obszarów ochronnych zbiorników wód Ğródlądowych i obszarów 79 naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi.

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

Wojewoda odpowiada za wykonywanie polityki Rady Ministrów w województwie, a w szczególnoĞci: zapewnia wspóádziaáanie wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej dziaáających w województwie i kieruje ich dziaáalnoĞcią w zakresie zapobiegania zagroĪeniu Īycia, zdrowia lub mienia, a takĪe zapobiegania klĊskom Īywioáowym i innym nadzwyczajnym zagroĪeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków, na zasadach okreĞlonych w odrĊbnych ustawach, dokonuje oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa, opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogáasza i odwoáuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy .

Powiat (miasto na prawach powiatu) wykonuje okreĞlone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie ochrony przeciwpowodziowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagroĪeniom Īycia i zdrowia ludzi oraz Ğrodowiska. Do wyáącznej wáDĞciwoĞci rady powiatu (rady miasta na prawach powiatu) naleĪy dokonywanie oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego powiatu. Starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogáasza i odwoáuje pogotowie oraz alarm przeciwpowodziowy.

Do zadaĔ wáasnych gminy naleĪą m.in. sprawy porządku publicznego i bezpieczeĔstwa obywateli oraz ochrony przeciwpoĪarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposaĪenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego. Do wyáącznej wáDĞciwoĞci rady gminy naleĪy uchwalanie studium uwarunkowaĔ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Ponadto wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogáasza i odwoáuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.

Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim okreĞlone ustawami, m.in. w zakresie gospodarki wodnej, w tym ochrony przeciwpowodziowej, a w szczególnoĞci wyposaĪenia i utrzymania wojewódzkich magazynów przeciwpowodziowych. Marszaáek województwa wykonuje prawa wáDĞcicielskie w stosunku do niektórych wód publicznych stanowiących wáasnoĞü Skarbu PaĔstwa. Do zadaĔ marszaáka województwa naleĪy takĪe:

x programowanie, planowanie, nadzorowanie wykonywania urządzeĔ melioracji wodnych szczegóáowych, urządzeĔ melioracji wodnych podstawowych oraz utrzymywanie urządzeĔ melioracji wodnych podstawowych; x prowadzenie ewidencji Ğródlądowych wód powierzchniowych, stanowiących wáasnoĞü publiczną, istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, a takĪe ewidencji urządzeĔ melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów.

Istotnym elementem systemu zarządzania kryzysowego jest planowanie cywilne. Zadania z tym związane obejmują:

x przygotowanie planów zarządzania kryzysowego; x przygotowanie struktur uruchamianych w sytuacjach kryzysowych; x przygotowanie i utrzymywanie zasobów niezbĊdnych do wykonania zadaĔ ujĊtych w planie zarządzania kryzysowego; x utrzymywanie baz danych niezbĊdnych w procesie zarządzania kryzysowego; x przygotowanie rozwiązaĔ na wypadek zniszczenia lub zakáócenia funkcjonowania infrastruktury krytycznej; x zapewnienie spójnoĞci miĊdzy planami zarządzania kryzysowego a innymi planami 80 sporządzanymi w tym zakresie przez wáDĞciwe organy administracji publicznej, 80 których obowiązek wykonania wynika z odrĊbnych przepisów.

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

8.3.3 Praktyka planowania przestrzennego

W Polsce po powodzi w 1997 roku zdecydowano siĊ na wprowadzenie zakazu lokalizowania jakichkolwiek obiektów na terenach zagroĪonych powodzią. Ten kategoryczny zakaz byá i nadal jest áagodzony poprzez fakt, Īe wchodzi w Īycie dopiero w momencie opracowania przez samorząd gminny miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub przy wydawaniu dokumentów zezwalających na zabudowĊ. Ustawa Prawo wodne (t.j. Dz.U. 2012 nr 0 poz. 145 z póĨn. zm.) wprowadza 30 miesiĊczny termin zmodyfikowania istniejących juĪ dokumentów po przekazaniu przez dyrektorów RZGW map zagroĪenia powodziowego i map ryzyka powodziowego. W związku z powyĪszym, zgodnie z ww. ustawą, wszystkie decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzje o warunkach zabudowy na obszarach wykazanych na mapach zagroĪenia powodziowego bĊGą uwzglĊdniaü poziom zagroĪenia powodziowego wynikający z wyznaczenia tych obszarów.

Warto zaznaczyü, Īe wedáug ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym za spadek wartoĞci gruntu lub ograniczenie sposobu dotychczasowego jego XĪytkowania, spowodowane przez uchwalenie planu miejscowego, wymagana jest wypáata odszkodowania lub wykupienie gruntu przez gminĊ, co obejmuje takĪe sytuacjĊ zmiany przeznaczenia terenów w wyniku wprowadzenia do planu map zagroĪenia powodziowego. Stanowi to jedną z kluczowych przyczyn braku planów, obok braku wsparcia finansowego budĪetów gmin przez budĪet centralny w zakresie kosztów opracowania miejscowych planów, a czasem takĪe studiów uwarunkowaĔ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin.

Konsekwencją wprowadzenia do miejscowych planów obszarów bezpoĞredniego zagroĪenia powodzią jest zakaz budowy wszelkiego rodzaju obiektów budowlanych (mieszkalnych i uĪytkowych) oraz prowadzenia prac, które mogą utrudniaü przepáyw wód. Z badaĔ ankietowych1 wynika, Īe spoĞród gmin, które otrzymaáy z RZGW studia ochrony przeciwpowodziowej 47% gmin (157 gmin), wprowadziáo ograniczenia w budowie obiektów publicznych, 55% (185 gmin) zakaz budowy budynków mieszkalnych, zaĞ 38% gmin (128 gmin) zakaz budowy obiektów, których zalanie moĪe byü szkodliwe dla Ğrodowiska.

CzĊĞü gmin, która nie otrzymaáa studium z RZGW (411 gmin – 55%) wyznaczyáa sama strefy zalewów i wprowadza zakazy budowy obiektów publicznych, prywatnych i szkodzących Ğrodowisku (odpowiednio 36%, 28%, 38% gmin w stosunku do tych, które zdeklarowaáy, Īe mają na swoim terenie powodzie i podtopienia). 8.3.4 Retencja naturalna, maáa retencja

W Polsce zaawansowane są prace nad poprawą retencji naturalnej. Szczególnie istotne w zakresie programowania zwiĊkszania retencji w zlewni są dokumenty, których celem gáównym jest zwiĊkszenie retencji:

x Wojewódzkie programy maáej retencji opracowywane i realizowane przez urzĊdy marszaákowskie x „ZwiĊkszanie moĪliwoĞci retencyjnych oraz przeciwdziaáanie powodzi i suszy w ekosystemach leĞnych na terenach nizinnych” - program opracowany i realizowany przez DyrekcjĊ Generalną Lasów PaĔstwowych x „Przeciwdziaáanie skutkom odpáywu wód opadowych na terenach górskich. 81 ZwiĊkszenie retencji i utrzymanie potoków oraz związanej z nimi infrastruktury 81

1 Badania ankietowe prowadzone w 2013 wĞród gmin, na których terenie znajdują siĊ obszary zdefiniowane jako ONNP (Ĩródáo: „Analiza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej na potrzeby opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych. Raport KoĔcowy”, KZGW, Kraków 2013)

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

w dobrym stanie” - program opracowany i realizowany przez DyrekcjĊ Generalną Lasów PaĔstwowych. Podstawowymi obiektami przewidywanymi do retencjonowania wód w wojewódzkich programach maáej retencji są maáe zbiorniki wodne (o pojemnoĞci nie przekraczającej 5,0 mln m3), których koniecznoĞü lokacji uwzglĊdniono w 95% województw. Retencja korytowa (zbiorniki liniowe – budowa piĊtrzeĔ na kanaáach i ciekach podstawowych) uwzglĊdniana byáa w 85% programów. Znacznie mniejszy udziaá mają podpiĊtrzenia jezior planowane w 31% programów. Propozycja zalesieĔ byáa rozpatrywana w 10% programów, a agromelioracji (zwiĊkszenie retencji glebowej) – w 5%. Do 2015r. wojewódzkie programy rozwoju maáej retencji przewidywaáy budowĊ zbiorników o pojemnoĞci 860 mln m3 (okoáo 48 mln m3 rocznie). W wiĊkszoĞci przypadków podstawowym przeznaczeniem zbiorników byáo ochrono przeciwpowodziowa, zaspokojenie potrzeb rolnictwa, rekreacja oraz hodowla ryb.

Celem projektu „ZwiĊkszanie moĪliwoĞci retencyjnych oraz przeciwdziaáanie powodzi i suszy w ekosystemach leĞnych na terenach nizinnych” jest retencja wód powierzchniowo-gruntowych na obszarach administrowanych przez Lasy PaĔstwowe. Dziaáania zaplanowane w projekcie bĊGą prowadzone tak, aby dostosowaü warunki do istniejącego stanu ekosystemu leĞnego lub stymulowaü poprawĊ stanu przyrodniczego i zwiĊkszenie róĪnorodnoĞci biologicznej. Projekt obejmuje ekosystemy nizinne caáego kraju. Na obecnym etapie uczestniczy w nim 177 nadleĞnictw z terenu 17 Regionalnych Dyrekcji Lasów PaĔstwowych.

Projekt „Przeciwdziaáanie skutkom odpáywu wód opadowych na terenach górskich” jest dziaáaniem kompleksowym, realizowanym w newralgicznych obszarach górskich zlewni. Biorą w nim udziaá prawie wszystkie nadleĞnictwa z terenów wyĪynnych i górskich. Prace polegają przede wszystkim na spowalnianiu i ograniczaniu gwaátownego spáywu wód w potokach górskich oraz spáywu powierzchniowego. DziĊki planowanym i zrealizowanym dziaáaniom oczekuje siĊ spowolnienia odpáywu wody ze zlewni górskich oraz wzrostu retencjonowania wód opadowych w Ğcióáce i glebie leĞnej.

Ponadto, zwiĊkszenie retencji jest celem poĞrednim dokumentów sektorowych:

x Strategia zrównowaĪonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020 opublikowana w Dzienniku UrzĊdowym „Monitor Polski”; x Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (PROW 2014–2020), x Krajowego programu zwiĊkszania lesistoĞci.

Wsparcie dla realizacji dziaáDĔ nietechnicznych ma kluczowe znaczenie w aspekcie ograniczenia ryzyka wystąpienia powodzi. Dziaáania te stanowią rozwiązanie bardziej korzystne ze wzglĊdu na zasadnoĞü ekonomiczną czy trwaáRĞü funkcjonowania. NaleĪy pamiĊtaü, Īe muszą byü prowadzone w sposób interdyscyplinarny z wykorzystaniem dokumentacji planistyczno – programowych. W wyĪej wymienionych Planach i Programach inwestycje nietechniczne zawarte są w niewystarczającym stopniu.

:áDĞciwym sposobem ochrony przed powodzią jest uĪytkowanie terenów zalewowych w sposób niewraĪliwy na skutki zalania. Najskuteczniejszym i najwáDĞciwszym sposobem unikniĊcia szkód na obszarach naraĪonych na zalanie wodami powodziowymi jest maksymalne ograniczenie ich zainwestowania, a w szczególnoĞci wykluczenie spod zabudowy mieszkaniowej, jak równieĪ ochrona i zwiĊkszenie jak najwiĊkszej powierzchni retencyjnej na terenach nadrzecznych poprzez dąĪenie do 82 osiągania lub utrzymania odpowiedniej iloĞci zasobów wodnych w sposób naturalny (np. ochrona mokradeá, torfowisk, lasów, oczek wodnych czy starorzeczy). 82

ZwiĊkszanie retencyjnoĞci zlewni przeprowadzane przy pomocy technicznych rozwiązaĔ wymaga wykonania analizy rzeczywistych potrzeb wraz z podaniem uzasadnienia dla przyjĊtego rozwiązania.

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

Inwestycje o charakterze inwestycyjnym mogą byü zakwalifikowane do realizacji po przeprowadzeniu analizy zgodnoĞci inwestycji z wymogami ochrony zasobów wodnych wynikających z Ramowej Dyrektywy Wodnej przetransponowanej do ustawy Prawo wodne i Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry. ZgodnoĞü ta jest oceniana dla wiĊkszoĞci projektów w procedurze ocen oddziaáywania na Ğrodowisko. Ocena, czy realizacja danej inwestycji zagraĪa pogorszeniem stanu Ğrodowiska wodnego albo nieosiągniĊciem dobrego stanu/potencjaáu ekologicznego wód, musi znaleĨü odzwierciedlenie w treĞci raportu oddziaáywania na Ğrodowisko i w treĞci wydanej decyzji o Ğrodowiskowych uwarunkowaniach. W przypadku stwierdzenia naruszenia celów Ğrodowiskowych wynikających z RDW (osiągniĊcie dobrego stanu/potencjaáu ekologicznego) inwestycja moĪe byü zakwalifikowana do realizacji jedynie w przypadku áącznego speánienia przesáanek wymienionych w art. 38 j ustawy Prawo wodne. 8.3.5 Diagnoza problemów i wnioski

1. Plany i programy koncentrują siĊ na etapie prewencji i ochrony, a proponowane rozwiązania skupiają siĊ na jednej grupie dziaáDĔ mającej na celu ograniczanie zagroĪenia powodziowego. SpoĞród 1 455 analizowanych dziaáDĔ 1 408 odnosi siĊ do tego celu, przy czym wiĊkszoĞü z tych dziaáDĔ to techniczne (strukturalne) Ğrodki ochrony przed powodzią. Pozostaáe cele zarządzania ryzykiem powodziowym mają przypisane najwyĪej po kilka, kilkanaĞcie dziaáDĔ, przy czym Īadne z dziaáDĔ nie odnosi siĊ do ograniczania wraĪliwoĞci spoáecznoĞci i obiektów. Podobnie, unikanie wzrostu zagospodarowania na obszarach o niskim zagroĪeniu i ograniczanie istniejącego zagospodarowania nie są przedmiotem proponowanych dziaáDĔ.

2. Stan techniczny i bezpieczeĔstwa budowli piĊtrzących w Polsce jest zróĪnicowany. O ile w lepszym stanie (i stan ten ulega systematycznej poprawie) znajdują siĊ budowle stale piĊtrzące wodĊ, to w znacznie gorszym stanie technicznym i bezpieczeĔstwa znajdują siĊ budowle okresowo piĊtrzące wodĊ, gáównie waáy przeciwpowodziowe. Wynika to z dáugiego okresu eksploatacji tych budowli oraz niewystarczających Ğrodków finansowych na ich naprawy, bieĪąFą konserwacjĊ i przebudowy. Poziom informacji dotyczącej wszystkich polderów, budowli je tworzących i ich stanu technicznego oraz bezpieczeĔstwa jest niedostateczny. Wynika to zarówno z braku peánej ewidencji tych obiektów, jak i braku obowiązku przekazywania oceny ich stanu bezpieczeĔstwa przez ich administratorów do PSBBP-OTKZ. NaleĪy stwierdziü, Īe „instytucja” ocen stanu technicznego i bezpieczeĔstwa w takich aspektach, w jakich tego oczekiwano, speánia istotną rolĊ. Obecnie okresowe oceny stanu technicznego są wykonywane dla wiĊkszoĞci obiektów klasy od I do III. MoĪna uznaü, Īe zadowalający stan techniczny wiĊkszoĞci obiektów hydrotechnicznych, a szczególnie zapór, jest w czĊĞci rezultatem uksztaátowania siĊ praktyki opracowywania ocen stanu technicznego i bezpieczeĔstwa.

3. Wysoki stopieĔ generalizacji obszaru prognoz i ostrzeĪHĔ. Dobrze sprawdza siĊ w przypadku zagroĪHĔ wielkoobszarowych, natomiast nie jest wystarczający dla – czĊsto krótkotrwaáych i intensywnych – zagroĪHĔ w skali lokalnej (powiat/gmina). Problemu tego nie sposób rozwiązaü bez rozbudowy sieci pomiarowej IMGW-PIB, która z racji niedostatecznego finansowania na przestrzeni ostatnich dziesiĊcioleci znacznie siĊ skurczyáa. Dotyczy to zwáaszcza cieków III rzĊdu i niĪszych, na których zarzucono czĊsto wieloletnie ciągi obserwacji.

4. Generalnym problemem systemu reagowania na powódĨ i zarządzania kryzysowego jest nadmiernie rozbudowany i skomplikowany ukáad zaleĪnoĞci pomiĊdzy organami posiadającymi kompetencje w ramach systemu ratownictwa i ochrony ludnoĞci, a organami dziaáającymi w ramach systemów zarządzania kryzysowego i ochrony przeciwpowodziowej oraz 83 rozproszenie rozwiązaĔ dotyczących zadaĔ i struktur w róĪnych aktach prawnych. 83 x W zakresie realizacji poszczególnych zadaĔ sáXĪących bezpieczeĔstwu, obecne dziaáania podejmowane w tej sferze przez podmioty odpowiedzialne za poszczególne obszary bezpieczeĔstwa mają czĊsto charakter sektorowy i rozproszony. Tymczasem niezbĊdna

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

jest kompleksowoĞü i spójnoĞü podejmowanych dziaáDĔ w celu skutecznego przeciwstawienia siĊ wszelkim zagroĪeniom. Ta kompleksowoĞü i spójnoĞü powinna obejmowaü zarówno konsolidacjĊ wewnątrz systemu bezpieczeĔstwa narodowego jak i konsolidacjĊ wewnątrz systemu zarządzania kryzysowego. Ustawa o zarządzaniu kryzysowym wskazaáa i powoáDáa wáDĞciwe podmioty i struktury organizacyjne szczebla centralnego i terenowego odpowiedzialne za realizacjĊ zadaĔ związanych z zarządzaniem kryzysowym. Struktury te muszą funkcjonowaü i wypeániaü powyĪsze zadania w kaĪdej zaistniaáej sytuacji kryzysowej, w tym w okresie podwyĪszania gotowoĞci obronnej paĔstwa oraz w przypadku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego. Zasadą powinno byü unikanie powielania rozwiązaĔ w obszarze kierowania bezpieczeĔstwem paĔstwa osobno dla sytuacji kryzysowej oraz dla zewnĊtrznych zagroĪHĔ bezpieczeĔstwa paĔstwa. Istnieje zatem koniecznoĞü zwiĊkszenia stopnia zintegrowania funkcjonujących i planowanych do uruchamiania struktur. PowyĪsze wymagania dotyczące doskonalenia wspóádziaáania muszą byü podejmowane na szczeblu krajowym, wojewódzkim i oraz samorządu lokalnego (gmin i powiatów). x Zadania i funkcje przypisane Rządowemu Zespoáowi Zarządzania Kryzysowego i Rządowemu Centrum BezpieczeĔstwa ustawą o zarządzaniu kryzysowym nie ograniczają siĊ jedynie do zagadnieĔ związanych z wystąpieniem sytuacji kryzysowej. Zarządzanie kryzysowe jest elementem kierowania bezpieczeĔstwem narodowym, funkcjonującym równieĪ w okresie wprowadzenia stanów nadzwyczajnych oraz w czasie wojny. Dziaáania konsolidacyjne powinny dotyczyü gáównie sfery planistycznej, obejmującej planowanie dziaáDĔ w okresie podwyĪszania gotowoĞci obronnej paĔstwa oraz w przypadku wprowadzenia stanów nadzwyczajnych. Konieczne jest wypracowanie wspólnej dla planowania obronnego i zarządzania kryzysowego metodologii planowania bezpieczeĔstwa, opartej na jednolitej ocenie zagroĪHĔ bezpieczeĔstwa paĔstwa i wspólnych procedurach planistycznych. Ustalenie jednolitych zasad i procedur planowania bezpieczeĔstwa narodowego poprawi efektywnoĞü kierowania bezpieczeĔstwem narodowym oraz zapewni lepsze wykorzystanie siá i Ğrodków na potrzeby bezpieczeĔstwa i obrony paĔstwa. x Nie do koĔca precyzyjnie zostaáa okreĞlona rola Rządowego Centrum BezpieczeĔstwa w systemie bezpieczeĔstwa narodowego. Ustawa o zarządzaniu kryzysowym konstytuuje RCB, jako paĔstwową jednostkĊ budĪetową podlegáą Prezesowi Rady Ministrów. Rządowe Centrum BezpieczeĔstwa realizuje liczne zadania związane z zarządzaniem kryzysowym, w tym obsáuguje RadĊ Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, Rządowy Zespóá Zarządzania Kryzysowego czy ministra wáDĞciwego do spraw wewnĊtrznych. Odpowiada równieĪ za planowanie cywilne, koordynuje przygotowanie Raportu o zagroĪeniach bezpieczeĔstwa narodowego, wspóádziaáa z podmiotami, komórkami i jednostkami organizacyjnymi NATO i UE oraz innych organizacji miĊdzynarodowych odpowiedzialnych za zarządzanie kryzysowe i ochronĊ infrastruktury krytycznej, wspóádziaáa z Szefem Agencji BezpieczeĔstwa WewnĊtrznego w zakresie zapobiegania, przeciwdziaáania i usuwania skutków zdarzeĔ o charakterze terrorystycznym. Informuje teĪ KomisjĊ Europejską i paĔstwa czáonkowskie Unii Europejskiej o Ğrodkach zastosowanych w sytuacji kryzysowej w celu zabezpieczenia prawidáowego dziaáania publicznej sieci telekomunikacyjnej oraz stacji nadawczych i odbiorczych uĪywanych do zapewnienia bezpieczeĔstwa, w zakresie dotyczącym systemu áącznoĞci i sieci teleinformatycznych. Przy tak licznych zadaniach, przyjĊte obecnie rozwiązania organizacyjno-prawne nie okreĞlają precyzyjnie miejsca RCB w strukturze administracji oraz jego roli w systemie zarządzania kryzysowego, a szerzej bezpieczeĔstwa narodowego. 84 84 5. Systemowi realizacji zadaĔ z zakresu ochrony przed powodzią nie sprzyja dualizm, tzw. administracji wodnej oraz brak precyzyjnych zapisów ustawowych regulujących zakresy zadaĔ i odpowiedzialnoĞci poszczególnych organów.

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

x W obecnym stanie prawnym organami wáDĞciwymi w sprawach gospodarowania wodami Vą: minister wáDĞciwy do spraw gospodarki wodnej, Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej, wojewodowie, marszaákowie województw oraz starostowie i organy wykonawcze gmin. Zatem na obszarze zlewni danego cieku wodnego za róĪne elementy ochrony przeciwpowodziowej odpowiada co najmniej kilka róĪnych organów. Ich wspóádziaáaniu nie sprzyja bardzo ogólny zapis ustawowy (art. 88a ust. 1 ustawy Prawo wodne), który stanowi, Īe ochrona przed powodzią jest zadaniem organów administracji rządowej i samorządowej. Obowiązująca ustawa Prawo wodne nie okreĞla precyzyjnie zakresu zadaĔ i podziaáu odpowiedzialnoĞci pomiĊdzy poszczególne organy, w szczególnoĞci na poziomie samorządu lokalnego (gmin i powiatów). x Ustawa Prawo wodne nie reguluje zakresu zadaĔ i odpowiedzialnoĞci gmin oraz powiatów w realizacji zadaĔ dotyczących ochrony przeciwpowodziowej, chociaĪ zadania takie (w ogólny sposób) zostaáy przypisane tym jednostkom na podstawie odpowiednich ustaw samorządowych. WĞród zadaĔ wymienionych w ustawie o samorządzie gminnym i w ustawie o samorządzie powiatowym, wskazano obowiązek wyposaĪenia i utrzymania magazynów przeciwpowodziowych oraz opracowania planu operacyjnego ochrony przed powodzią i ogáaszanie (odwoáywanie) alarmu przeciwpowodziowego. W ustawach tych nie wskazano Īadnych innych zadaĔ z zakresu ochrony przeciwpowodziowej. Taki stan prawny moĪe powodowaü utrudnienia w ustaleniu odpowiedzialnoĞci za programowanie zadaĔ sáXĪących podniesieniu poziomu ochrony przeciwpowodziowej oraz zapewnienie odpowiedniego stanu technicznego urządzeĔ sáXĪących ochronie przed powodzią. Dziaáania starostów i organów wykonawczych gmin w znacznej mierze ukierunkowane są na usuwanie skutków powodzi, a nie ochronĊ i zapobieganie tym powodziom, zwáaszcza w obszarze odpowiedniego ksztaátowania zasad zabudowy terenów zagroĪonych powodzią, jak i wspierania wáDĞciwego uĪytkowania oraz zagospodarowania terenu zlewni, czy stosowaniu odpowiednich Ğrodków technicznych i nietechnicznych. x Realizacji strategii zapobiegania oraz zmniejszania skutków powodzi i okreĞlania w szczególnoĞci zadaĔ sáXĪących podniesieniu poziomu ochrony przeciwpowodziowej na obszarze gminy czy powiatu, powinien sáXĪ\ü plan operacyjny ochrony przed powodzią. Nie jest jednak jasne, jakie elementy taki plan powinien zawieraü i jakim celom ma sáXĪ\ü. Natomiast nazwa tego planu oraz wskazanie obowiązku jego opracowania w jednym przepisie z obowiązkiem dotyczącym pogotowia i alarmu przeciwpowodziowego moĪe sugerowaü, Īe dokument ten odnosiü siĊ ma do dziaáDĔ bieĪących w przypadku wystąpienia powodzi i byü ukierunkowany na dziaáania, które naleĪy podjąü w trakcie wystąpienia powodzi (prowadzenie akcji ratunkowej), a wiĊc raczej stanowiü czĊĞü systemu zarządzania kryzysowego. Na problem ten zwracaáa uwagĊ NajwyĪsza Izba Kontroli oceniając faktyczne dziaáania samorządu terytorialnego w tym zakresie. Zdaniem NIK plan operacyjny opracowywany przez jednostki samorządu terytorialnego powinien zawieraü nastĊpujące elementy: identyfikacjĊ zagroĪHĔ, ustalenie celów planu, ograniczenie skutków powodzi, ustalenie zakresu moĪliwych dziaáDĔ i rozwiązaĔ, analizĊ kosztów i korzyĞci poszczególnych rozwiązaĔ, wybór najlepszych rozwiązaĔ dla poszczególnych obszarów zagroĪHĔ, ocenĊ oddziaáywania przyjĊtych rozwiązaĔ. Warto podkreĞliü, Īe zarówno organ wykonawczy gminy jak i starosta otrzymują od dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej mapy zagroĪenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego.

x Niejasno zdefiniowane są zadania marszaáków województw w zakresie ochrony przed 85 powodzią na obszarach innych niĪ obszary rolnicze. Zakres zadaĔ marszaáka – wynikający 85 z ustawy Prawo wodne – nie wskazuje na koniecznoĞü podejmowania dziaáDĔ dotyczących programowania zadaĔ z zakresu poprawy bezpieczeĔstwa powodziowego dla obszarów innych niĪ obszary rolnicze.

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

x Ochronie przeciwpowodziowej nie sprzyja proces wydawania – przez róĪne i niezaleĪne organy – pozwoleĔ wodnoprawnych na odprowadzanie wód opadowych. W procesie tym nie przewidziano przeprowadzenia analizy áącznego wpáywu tych pozwoleĔ na moĪliwoĞci odprowadzenia wód opadowych przez ich odbiornik. 6. Proces planowania i zagospodarowania przestrzennego jest prowadzony bez wyraĨnego powiązania z zapobieganiem zagroĪeniom powodziowym.

x Ochronie przed powodzią nie sprzyja brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Niespójne przepisy prawa uniemoĪliwiają przeprowadzenie peánej procedury uzgodnieĔ tych dokumentów w zakresie obszarów naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi. Przepisy ustawy Prawo wodne i ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym odnoszące siĊ do zasad sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego są niespójne. W art. 88f ust. 5 ustawy Prawo wodne wskazano, Īe w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uwzglĊdnia siĊ granice obszarów wskazanych w art. 88d ust. 2 tej ustawy, podczas gdy w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ustalono obowiązek okreĞlenia granic i sposobów zagospodarowania jedynie czĊĞci obszarów, tj. obszarów szczególnego zagroĪenia powodzią (art. 15 ust. 2 pkt 7 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym). Podobna sytuacja wystĊpuje w przypadku studium uwarunkowaĔ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin. Z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wynika, Īe dokument ten uzgadnia siĊ w zakresie obszarów szczególnego zagroĪenia powodzią (art. 11 pkt 6 lit. i), a w ustawie Prawo wodne wskazano, Īe zakres uzgodnieĔ obejmuje obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi (art. 4a pkt 1). RozbieĪnoĞci te nie umoĪliwiają przeprowadzenia – na etapie planowania przestrzennego – peánej procedury uzgodnieĔ w zakresie wymogów ochrony przeciwpowodziowej. x Ksztaátowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy, w tym uchwalanie studium uwarunkowaĔ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, naleĪy do zadaĔ wáasnych gminy (art. 3 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym). Tak wiĊc na organach gmin spoczywa obowiązek ksztaátowania przestrzeni w taki sposób, aby do minimum ograniczyü skutki powodzi. Podstawowymi narzĊdziami pozwalającymi gminom na okreĞlenie sposobu zagospodarowania i zabudowy terenu są studium zagospodarowania oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku ich braku decyzje o warunkach zabudowy. Dlatego przy sporządzaniu tych dokumentów planistycznych naleĪy rozstrzygnąü, w jaki sposób zagospodarowaü poszczególne obszary, aby ograniczyü skutki powodzi. Ponadto w ustaleniach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wprowadzaü naleĪy podstawowe zalecenia dotyczące wymagaĔ konstrukcyjnych budynków i budowli. x Brak jest ustawowych zasad okreĞlających rodzaje, moĪliwych do wprowadzenia przez gminĊ, szczególnych warunków zagospodarowania terenów zagroĪonych powodzią oraz ograniczeĔ w ich uĪytkowaniu, w powiązaniu z przesáankami do takiego dziaáania. O ile na obszarach szczególnego zagroĪenia powodzią obowiązują zakazy okreĞlone w art. 88l ustawy Prawo wodne, tak dla pozostaáych obszarów wskazanych na mapach zagroĪenia nie ustalono zaleceĔ lub ograniczeĔ w ich uĪytkowaniu. MoĪe to wpáynąü na ograniczony stopieĔ lub rezygnacjĊ przez gminy z ustalania szczególnych zasad zagospodarowania tych terenów w celu zabezpieczeniach ich przed powodzią lub ograniczenia jej skutków. 86 Dla terenów, dla których nie okreĞlono obszarów naraĪonych na niebezpieczeĔstwo 86 powodzi, wáDĞciwy dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej kierując siĊ wzglĊdami bezpieczeĔstwa ludzi i mienia moĪe, w drodze aktu prawa miejscowego, wprowadziü zakazy (o których mowa w art. 88l ust. 1 ustawy Prawo wodne) wykonywania

Analiza obecnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym

robót oraz czynnoĞci utrudniających ochronĊ przed powodzią lub zwiĊkszających zagroĪenie powodziowe (art. 88m ustawy Prawo wodne). PowyĪsze uregulowania prawne dają dyrektorom regionalnych zarządów gospodarki wodnej moĪliwoĞü wpáywu na ksztaátowanie polityki przestrzennej na terenie gminy, chociaĪ dziaáania takie naleĪą do jej zadaĔ wáasnych.

87 87

Diagnoza problemów 9

88 88

Diagnoza problemów

9 Diagnoza problemów 9.1 WstĊp

Zgodnie z zapisami Metodyki… (KZGW 2013)2 poziomy ryzyka naleĪy zdiagnozowaü dla (tzw. kategorii):

a) Zdrowie i Īycie ludzi

W ramach tej kategorii analizie poddano dwa typy danych:

x liczbĊ zagroĪonych mieszkaĔców na obszarach zagroĪenia powodziowego (tj. liczbĊ osób zameldowanych w budynkach znajdujących siĊ na obszarach zagroĪenia powodziowego), x liczbĊ obiektów (tj. budynków), w których mogą znajdowaü siĊ osoby o ograniczonych moĪliwoĞciach decyzyjnych, percepcyjnych lub problemach z samodzielnym poruszaniem. b) ĝrodowisko

W ramach tej kategorii analizie poddano dwa typy danych:

x obiekty stanowiące duĪe zagroĪenie dla Ğrodowiska (zakáady przemysáowe), x obiekty stanowiące potencjalne zagroĪenie dla Ğrodowiska (inne potencjalne ogniska zanieczyszczeĔ). c) Dziedzictwo kulturowe

W ramach tej kategorii analizie poddano obiekty i obszary cenne kulturowo tj.:

x pomnik zagáady x muzeum, skansen x biblioteka (narodowy zasób biblioteczny) x archiwum (narodowy zasób archiwalny) x obiekt wpisany na listĊ UNESCO d) DziaáalnoĞü gospodarcza

W ramach tej kategorii analizie poddano wartoĞü majątku (zagroĪonego powodzią). WartoĞü tĊ okreĞlano na podstawie form uĪytkowania terenu w oparciu o warstwy MRP uĪytkowanie, z uwzglĊdnieniem nastĊpujących form:

x tereny zabudowy mieszkaniowej (uwzglĊdniono dodatkowo) x tereny przemysáowe 89 89

2 Metodyka opracowania planów zarządzania powodzi owym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych na podstawie opracowania o tytule jak wyĪej wykonanego przez IMGW O/Kraków, KZGW, Warszawa, lipiec 2013

Diagnoza problemów

x tereny komunikacyjne x lasy x tereny rekreacyjno-wypoczynkowe x grunty orne x uĪytki zielone x tereny pozostaáe (uwzglĊdniono dodatkowo z wartoĞcią 0 zá) WartoĞü majątku dla poszczególnych form uĪytkowania terenu wyliczono w oparciu o dane jednostkowe pochodzące z Rozporządzenia Ministra ĝrodowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw WewnĊtrznych z dnia 21 grudnia 2012r. w sprawie opracowywania map zagroĪenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego (Dz. U. z 2013r. poz. 104)3, z uwzglĊdnieniem zróĪnicowania dla poszczególnych województw.

Do okreĞlenia poziomu ryzyka dla poszczególnych wskaĨników wraĪliwoĞci zastosowano metodĊ opartą na Ğredniej stracie rocznej (ang. Annual Average Damage – AAD) z uwzglĊdnieniem metody oczekiwanej straty rocznej (ang. Expected Annual Damage – EAD). Zarówno AAD jak i EAD są wygodnymi miarami umoĪliwiającymi bezpoĞrednie podejmowanie decyzji mających na celu ograniczenie ryzyka (Lee, 2010)4, co powoduje, Īe metody te zyskują duĪą popularnoĞü i są intensywnie rozwijane.

Konstrukcja AAD/EAD wynika wprost z powszechnie przyjĊtej definicji ryzyka:

= ×

ܴ ݌ ݀ gdzie R jest ryzykiem, p – prawdopodobieĔstwem wystąpienia zjawiska powodującego straty, d - wielkoĞcią zniszczeĔ w wyniku pojawienia siĊ danego zjawiska. Jednak implementacja tej zasady w metodzie AAD/EAD jest bardziej kompleksowa, tzn. uwzglĊdnia záRĪonoĞü zjawiska poprzez róĪne scenariusze jego przebiegu.

Poziom ryzyka wyznaczono z wykorzystaniem metody Ğredniej straty rocznej okreĞlono dla nastĊpujących jednostek analitycznych:

x heksagonów o powierzchni 10ha (umoĪliwiających obszarowe zróĪnicowanie ryzyka), x obszarów gmin, x czterokilometrowych odcinków rzek i wybrzeĪa, x obszarze zlewni uzgodnionych dla z RZGW.

3 Rozporządzenie Ministra ĝrodowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw WewnĊtrznych z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie opracowywania map zagroĪenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego, Dz. U. z 2013 r. poz. 104 90 90

4 Lee K. (2010): Flood Risk Management, International Perspectives in Water Resources Management: Living with Floods the Netherlands and United Kingdom, University of Iowa, Project website: http://www.iihr.uiowa.edu/education1/international/UK/index.html

Diagnoza problemów

Podstawowym powodem dla przeprowadzonych analiz na siatce heksagonalnej oraz na odcinkach rzek jest trzymanie siĊ zasady „od szczegóáu do ogóáu”. Ponadto, gáównym celem przeprowadzonej analizy byáo przedstawienie rozkáadu przestrzennego ryzyka powodziowego oraz innych niezbĊdnych informacji, w moĪliwie najwiĊkszej dokáadnoĞci na jaką pozwalają dane wejĞciowe tj. mapy zagroĪenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego opracowane w skali 1:10 000. Ten poziom szczegóáu pomaga w identyfikacji poszczególnych obszarów, w miejscach których naleĪy w pierwszej kolejnoĞci wprowadzaü dziaáania z zakresu ochrony przed powodzią. Dziaáania te mogą mieü róĪnoraki charakter i mogą byü realizowane w róĪnej skali przestrzennej, np. zalecenia Ğrodków nietechnicznych dla caáej zlewni lub budowa krótkiego odcinka waáu. Dlatego teĪ niezbĊdna jest analiza na jednostkach przestrzennych, które pozwalają uwydatniü szczegóáy ryzyka nie wynikające wprost z surowych danych MZP i MRP, dla jednostek duĪo mniejszych niĪ zlewnia. OczywiĞcie, informacje odnoszące siĊ do ryzyka powodziowego powinny byü agregowane do zlewni i regionu wodnego, aby móc wyciągaü wnioski o charakterze strategicznym (o mniejszym poziomie szczegóáowoĞci).

W siatce heksagonalnej podstawową jednostką analityczną jest heksagon foremny o powierzchni 10ha, czyli z przekątną ok. 400m. Dla odcinków rzek, jednostką analityczną jest odcinek 4 kilometrów. Obie wartoĞci zostaáy przyjĊte ze wzglĊdów praktycznych. Oczko heksagonu o takiej Ğrednicy moĪna wizualizowaü w skali 100 000 w taki sposób, Īe róĪnica pomiĊdzy klasami ryzyka jest wciąĪ dostrzegalna (nawet do skali 500 000 w zaleĪnoĞci od ukáadu graficznego). Natomiast ryzyko przedstawione w formie odcinków jest generalizacją ryzyka wynikającego z siatki heksagonów. Odcinek czterech kilometrów jest na tyle duĪy, Īe z jednej strony moĪna go wizualizowaü na poziomie kraju, a z drugiej strony jest na tyle precyzyjny, aby moĪliwym byáo okreĞlenie poziomu ryzyka w danej zlewni. Ze wzglĊdu na przyjĊty model analizy oraz typ danych wejĞciowych, wielkoĞü jednostki analitycznej ma wpáyw na wynik tj. im wiĊksza jednostka, tym wynik jest bardziej zgeneralizowany.

PodstawĊ okreĞlenia poziomu ryzyka stanowiáy wskaĨniki związane z wraĪliwoĞcią obszarów zagroĪonych powodzią, które obliczano dla poszczególnych jednostek analitycznych z uwzglĊdnieniem stref zalewu o p=10%, a takĪe p=1% i p=0,2% wraz z uwzglĊdnieniem obszarów naraĪonych na zalanie w wyniku awarii waáów przeciwpowodziowych. Dla heksagonów, obszarów gmin i zlewni poziomy ryzyka obliczano niezaleĪnie; w przypadku czterokilometrowych odcinków rzek i wybrzeĪa zastosowano rzutowanie wyników uzyskanych dla heksagonów.

PrzyjĊto piĊü poziomów ryzyka:

Poziom ryzyka

1 bardzo niski

2 niski

3 umiarkowany

4 wysoki

5 bardzo wysoki

W celu uzyskania ostatecznego poziomu ryzyka (zintegrowanego ryzyka powodziowego), z uwzglĊdnieniem wyników otrzymanych w ramach wszystkich kategorii, wykorzystano metodĊ Ğredniej waĪonej z uwzglĊdnieniem wspóáczynników wagowych dla poszczególnych kategorii. WartoĞci tych wspóáczynników okreĞlono w oparciu o metodĊ hierarchicznej analizy problemu AHP 91 (ang. Analytical Hierarchy Process, metoda Saaty’ego). 91

Diagnoza problemów

Tabela nr 11 Wspóáczynniki wagowe okreĞlone na podstawie AHP

Kategoria Waga

zdrowie i Īycie ludzi 0,54

Ğrodowisko 0,07

dziedzictwo kulturowe 0,07

dziaáalnoĞü gospodarcza 0,32 ħródáo: Opracowanie wáasne

Przy uwzglĊdnieniu wspóáczynników wagowych otrzymanych w oparciu o AHP Ğrednia waĪona do obliczenia zintegrowanego poziomu ryzyka powodziowego przyjmuje nastĊpująFą postaü:

=0,54 + 0,07 + 0,07 + 0,32

gdzie: ܴതതത௪ത ήܴ௓ ή ܴௌ ή ܴ௄ ή ܴீ

- poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego

௪ ܴതRതതZത – poziom ryzyka dla kategorii zagroĪenie dla Īycia i zdrowia ludzkiego

RS – poziom ryzyka dla kategorii zagroĪenie dla Ğrodowiska naturalnego

RK – poziom ryzyka dla kategorii zagroĪenie dla dziedzictwa kulturowego

RG – poziom ryzyka dla kategorii zagroĪenie dla dziaáalnoĞci gospodarczej

Ostatecznie poziom zintegrowanego ryzyka powodziowego na podstawie Ğredniej waĪonej okreĞlono z przyjĊciem nastĊpujących przedziaáów:

0; 1 - poziom ryzyka 1

poziom ryzyka 2 - ۄ2;1ۃ)

poziom ryzyka 3 - ۄ 3 ;2)

poziom ryzyka 4 - ۄ 4 ;3)

poziom ryzyka 5 - ۄ 5 ;4)

Szczegóáowy opis powyĪszych analiz zawiera opracowanie pt.: „Raport z zakoĔczenia realizacji zadaĔ w zakresie identyfikacji obszarów szczególnie naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi i ryzyka powodziowego - Analiza rozkáadu przestrzennego zagroĪenia i ryzyka powodziowego oraz strat”, listopad 2014, IMGW-PiB.

Na rysunku poniĪej przedstawiono schemat postĊpowania przy obliczaniu wskaĨników związanych z wraĪliwoĞcią obszarów zagroĪonych powodzią.

92 92

Diagnoza problemów

Rysunek nr 16 Schemat obliczania wskaĨników związanych z wraĪliwoĞcią obszarów zagroĪonych powodzią oraz poziomów zintegrowanego ryzyka powodziowego

93 93

ħródáo: Raport w zakresie analizy rozkáadu przestrzennego zagroĪenia i ryzyka powodziowego, IMGW-PIB

Diagnoza problemów

9.2 Zidentyfikowane ryzyko powodziowe na terenie dorzecza Odry

W ramach analizy na obszarze dorzecza Odry okreĞlono ryzyko powodziowe dla gmin z terenu poszczególnych regionów wodnych. Liczba gmin z ryzykiem powodziowym na danym poziomie przedstawia siĊ nastĊpująco:

Tabela nr 12 Liczba gmin z danym poziomem ryzyka na obszarze dorzecza Odry

Liczba gmin z ryzykiem powodziowym na danym poziomie

Zintegrowane Poziom Zdrowie i Dziedzictwo DziaáalnoĞü ryzyko ĝrodowisko ryzyka Īycie ludzi kulturowe gospodarcza powodziowe

5 40 40 5 2 16 4 88 40 10 1 114 3 108 94 38 7 112 2 164 120 94 15 154 1 184 290 437 559 188 ħródáo: Opracowanie wáasne

Rysunek nr 17 Rozkáad zintegrowanego ryzyka powodziowego dla obszaru dorzecza Odry.

6,8%

15,1% 31,5% 5 4 3 2 18,5% 1

28,1%

ħródáo: Opracowanie wáasne

94 94

Diagnoza problemów

Rysunek nr 18 Rozkáad zintegrowanego ryzyka powodziowego w regionie wodnym Górnej Odry.

Liczba gmin z ryzykiem powodziowym na danym poziomie Zintegrowane Poziom Zdrowie i Dziedzictwo DziaáalnoĞü ryzyko ĝrodowisko ryzyka Īycie ludzi kulturowe gospodarcza powodziowe

5 7 4 3 0 12 4 8 7 2 0 4 3 9 7 7 0 9 2 12 11 13 0 10

1 12 19 23 48 13

14,6%

25,0%

5 4 16,7% 3 2

1 25,0% 95 18,8%

ħródáo: Opracowanie wáasne

Diagnoza problemów

Rysunek nr 19 Rozkáad zintegrowanego ryzyka powodziowego w regionie wodnym ĝrodkowej Odry.

Liczba gmin z ryzykiem powodziowym na danym poziomie Zintegrowane Poziom Zdrowie i Īycie Dziedzictwo DziaáalnoĞü ryzyko ĝrodowisko ryzyka ludzi kulturowe gospodarcza powodziowe 5 30 31 5 0 10

4 64 33 5 0 83 3 62 59 30 1 61 2 52 60 54 4 52 1 58 83 172 261 60

11,3% 21,8%

5 4 24,1% 3 2 19,5% 1 96

23,3%

ħródáo: Opracowanie wáasne

Diagnoza problemów

Rysunek nr 20 Rozkáad zintegrowanego rozkáadu ryzyka powodziowego w regionie wodnym Warty.

Liczba gmin z ryzykiem powodziowym na danym poziomie

Zintegrowane Poziom Zdrowie i Dziedzictwo DziaáalnoĞü ryzyko ĝrodowisko ryzyka Īycie ludzi kulturowe gospodarcza powodziowe

5 1 2 0 2 1 4 14 2 1 0 16 3 32 23 1 5 38

2 92 44 25 11 83 1 117 185 229 238 118

0,4% 5,5%

12,5% 5 4 45,7% 3 2 97 35,9% 1

ħródáo: Opracowanie wáasne

Diagnoza problemów

Rysunek nr 21 Rozkáad zintegrowanego ryzyka powodziowego w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego – od rzek.

Liczba gmin z ryzykiem powodziowym na danym poziomie

Zintegrowane Poziom Zdrowie i Dziedzictwo DziaáalnoĞü ryzyko ĝrodowisko ryzyka Īycie ludzi kulturowe gospodarcza powodziowe

5 1 1 0 0 2 4 3 0 1 0 3 3 8 6 2 1 9

2 23 13 4 0 21 1 19 34 47 53 19

1,9% 5,6%

14,8% 5 35,2% 4 3 2 98 1

42,6%

ħródáo: Opracowanie wáasne

Diagnoza problemów

Rysunek nr 22 Rozkáad zintegrowanego ryzyka powodziowego w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego – od morza.

Liczba gmin z ryzykiem powodziowym na danym poziomie

Zintegrowane Poziom Zdrowie i Dziedzictwo DziaáalnoĞü ryzyko ĝrodowisko ryzyka Īycie ludzi kulturowe gospodarcza powodziowe

5 2 3 3 1 2 4 5 3 0 0 4 3 4 4 3 2 3

2 5 4 2 2 5 1 7 9 15 18 7

8,7%

30,4% 5 21,7% 4

2 1 99 17,4% 21,7%

ħródáo: Opracowanie wáasne

Diagnoza problemów

Tabela nr 13 Rozkáad ryzyka powodziowego w strefie pasa technicznego regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego.

Liczba gmin z ryzykiem powodziowym na danym poziomie

Zintegrowane Poziom ryzyko Zdrowie i Dziedzictwo DziaáalnoĞü ryzyka powodziowe Īycie ludzi ĝrodowisko kulturowe gospodarcza

5 0 1 0 0 0 4 1 0 1 0 1 3 2 3 1 0 2

2 4 0 6 2 1 1 4 7 3 9 7

ħródáo: Opracowanie wáasne

Rysunek nr 23 Rozkáad ryzyka zintegrowanego w strefie pasa technicznego regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego.

0,0%

9,1%

5 36,4% 18,2% 4 3 2 1 100

36,4%

ħródáo: Opracowanie wáasne

Diagnoza problemów

9.3 Zidentyfikowane problemy związane z zarządzaniem ryzykiem powodziowym na obszarze dorzecza Odry

W wyniku analizy rozkáadu przestrzennego zagroĪenia i ryzyka powodziowego, jak i zgáaszania problemów przez czáonków zespoáów planistycznych zlewni i grup planistycznych poszczególnych regionów wodnych oraz analizy dziaáania obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej, dokonano:

x hierarchicznego zestawienia problemów związanych z zarządzaniem ryzykiem powodziowym na obszarze dorzecza Odry, zidentyfikowanych w poszczególnych analizach, x analizy problemów i opracowania zaleceĔ do dalszych dziaáDĔ planistycznych, x opracowania oceny wagowej poszczególnych problemów w danym obszarze planistycznym, x zestawienia wiodących problemów proponowanych do rozwiązania w pierwszej kolejnoĞci, dla osiągniĊcia celów szczegóáowych i gáównych dla regionu wodnego lub obszaru dorzecza. PoniĪej przedstawiono hierarchiczne zestawienie problemów zidentyfikowanych w poszczególnych analizach:

1. Problem zwiĊkszającego siĊ zagroĪenia powodziowego.

2. Niedostateczny zakres i czĊstotliwoĞü przedsiĊwziĊü utrzymaniowych i odtworzeniowych koryt i dolin rzecznych oraz obwaáowaĔ i innej infrastruktury przeciwpowodziowej.

3. Problem zabezpieczenia brzegu morskiego i prowadzenia inwestycji utrzymaniowych wraz z monitoringiem parametrów morfometrycznych.

4. Zbyt niska zdolnoĞü retencyjna poszczególnych zlewni dla skutecznego ograniczenia zagroĪenia powodziowego.

5. Problem wzrastającego ryzyka powodzi zatorowych i utrudnienia akcji lodoáamania wynikające z:

a. zmian w profilu podáXĪnym i poprzecznym koryta rzecznego wskutek degradacji i dysfunkcji zabudowy regulacyjnej zwiĊkszającej zatorogennoĞü i pogarszającej warunki pracy lodoáamaczy,

b. niedostatecznej iloĞci jednostek w celu prowadzenia lodoáamania i miejsc postojowych dla tych jednostek, potrzebnych do prowadzenia skutecznej akcji lodoáamania.

6. PostĊpująca zabudowa obszarów szczególnego zagroĪenia powodzią (p=10% oraz p=1%), mająca wpáyw na wzrost wraĪliwoĞci tych obszarów.

7. Nieefektywny system osáony hydrologiczno-meteorologicznej w zlewniach, sáXĪącej prognozowaniu i ostrzeganiu spoáeczeĔstwa przed nadchodzącym zagroĪeniem. 101 8. Niewystarczające instrumenty prawne, ekonomiczne i komunikacyjne, zniechĊcające lub 101 skáaniające do okreĞlonych zachowaĔ zwiĊkszających bezpieczeĔstwo powodziowe.

Diagnoza problemów

9. Brak okreĞlenia warunków moĪliwego zagospodarowania obszarów chronionych obwaáowaniami dla ograniczenia wraĪliwoĞci tych obszarów na zagroĪenie powodziowe.

11. Niewystarczająca sprawnoĞü istniejącego systemu reagowania na zagroĪenie powodziowe i usuwania skutków powodzi.

12. PostĊpująca zabudowa na obszarach o niskim (p=0,2%) prawdopodobieĔstwie wystąpienia powodzi zwiĊkszająca wraĪliwoĞü tych obszarów.

102 102

Diagnoza problemów

9.4 Zidentyfikowane znaczące obszary problemowe

Na podstawie przestrzennego rozkáadu ryzyka powodziowego opisanego powyĪej, w tabelach poniĪej wyodrĊbniono gáówne obszary problemowe zagroĪone powodzią.

Tabela nr 14 Wykaz gáównych obszarów problemowych na obszarze dorzecza Odry

DORZECZE Zlewnia Obszar problemowy Charakterystyka obszaru problemowego ODRY RW Górnej Odry: Zlewnia Górnej Odry Gmina Racibórz, Gmina Gliwice Racibórz: Wysokie zagroĪenie wynika z nadmiaru wód opadowych dopáywających na ten obszar rzeką Odrą, która w górnym biegu kumuluje dopáywy z obszarów górzystych, w tym z obszarów znajdujących siĊ na terenie Republiki Czeskiej. Gliwice: ZagroĪenie powodziowe w gminie Gliwice jest konsekwencją kumulowania siĊ przepáywów w rzece Káodnicy oraz z jej dopáywów, których doliny przebiegają przez obszary silnie zurbanizowane, na których znacznie ograniczona jest infiltracja wód opadowych i tym samym naturalna retencja.

RW ĝrodkowej Odry: Odra (od Kanaáu Krapkowice Krapkowice: Poziom ryzyka powodziowego w gminie Krapkowice oszacowano jako wysoki. NajwiĊksze zagroĪenie powodziowe Gliwickiego do ujĞcia dotyczy samego miasta Krapkowice, ĞciĞle, dzielnicy OtmĊt. znajduje sie ono na wysokoĞci ujĞcia Osobáogi. Waá powodziowy Nysy àXĪyckiej mający chroniü te dzielnicĊ, grozi przelaniem siĊ wód powodziowych przez jego koronĊ. W skutek tego, zalaniem zagroĪone są zabudowania poáRĪone najbliĪej rz. Odry. Opole Opole: Obszar problemowy dotyczy gminy Opole i gmin sąsiednich. Poziom ryzyka w gminie Opole zostaá oszacowany jako bardzo wysoki. NajwiĊksze zagroĪenie wystĊpuje wzdáXĪ cieku Brennik, który jest lewym dopáywem Odry, i wzdáXĪ Kanaáu Ulgi Powodzie m. Opole. ZagroĪone w tym obszarze sa gáównie tereny zabudowy mieszkaniowej, tereny przemysáowe i grunty orne. Poziom opadowe / ryzyka w gmina Prószków, sąsiadującej z gm. Opole, zostaá oszacowany jako wysoki, gáównie ze wzgl. na potencjalne szkody roztopowe / pochodzące od cieku WiĔski Potok, który jest lewym dopáywem Odry, który zagraĪa zabudowaniom zlokalizowanym we wsi sztormowe Boguszyce, oraz od cieku Dopáyw spod Boguszyc, zagraĪający zabudowaniom we wsi Folwark. Poziom ryzyka w gminie 'ąbrowa, oszacowano jako bardzo wysoki. ZagroĪenie zaobserwowano wzdáXĪ lewostronnych dopáywów Odry - Prószkowskiego Potoku i Czarnej Strugi (in. Kania) . Gmina Oáawa – Gmina Jelcz 2áawa: We wszystkich gminach poziom ryzyka powodziowego oszacowano jako wysoki. ZagroĪenie wynika z lokalizacji Laskowice zwartych zabudowaĔ miejskich i terenów przemysáowych (gáównie m. Oáawa), oraz gruntów ornych w miejscach zalewanych w okresach wezbraĔ na rz. Odrze. W gminie Jelcz-Laskowice, zagroĪone są obszary miejscowoĞci Jelcz, przy cieku Máynówka Jelecka. W mieĞcie Oáawa, zagroĪone są obszary przemysáowe i zabudowa mieszkalna w obszarze ujĞcia Kanaáu Má\Ĕskiego. W gminie wiejskiej Oáawa, zagroĪenie dotyczy obszarów w miejscowoĞci Siedlce oraz miejscowoĞci Stary Otok i Stary Górnik, zlokalizowanych na terenie czaszy polderu Lipki-2áawa. Nieuregulowany status prawny polderu oraz znajdujące siĊ w tym obszarze zabudowania stanowią istotną przeszkodĊ w uwzglĊdnieniu tego polderu w systemie zarządzania ryzykiem powodziowym. Gmina Nowa Sól – Gmina OtyĔ Nowa Sól: Obszar problemowy odnosi siĊ do obszarów zlokalizowanych w gminie Nowa i Sól i OtyĔ. Poziom ryzyka powodziowego na terenie gminy Nowa Sól oszacowano jako bardzo wysoki, a na terenie gminy OtyĔ jako wysoki. Dla gminy Nowa Sól, obszary zagroĪone leĪą u ujĞcia Solanki (liczne zabudowania i obszary przemysáowe) i wzdáXĪ cieku Czarna Struga (budynki mieszkalne i oczyszczalnia Ğcieków). W gminie OtyĔ, zagroĪenie zlokalizowano u zbiegu cieków Ochla i Czarna

Diagnoza problemów

DORZECZE Zlewnia Obszar problemowy Charakterystyka obszaru problemowego ODRY Gmina Krosno OdrzaĔskie Krosno OdrzaĔskie: Poziom ryzyka w gminie Krosno OdrzaĔskie oszacowano jako wysoki. ZagroĪenie w gminie zlokalizowano w miejscowoĞci Osiecznica - u ujĞcia cieku Biela (in. Biaáa, prawostronny dopáyw Odry) i cieku GĊsiniec (lewostronny dopáyw Odry). U ujĞcia cieku Biela zagroĪenie dotyczy gáównie zabudowy mieszkalnej, a u ujĞcia cieku GĊsiniec zarówno mieszkalnej jak i terenów przemysáowych.

Zlewnia Widawy Wrocáaw – DáugoáĊka – Czernica - Poziom ryzyka powodziowego na terenie gmin Wisznia Maáa, DáugoáĊka i Czernica oszacowano jako wysoki, na terenie gminy Wisznia Maáa Wrocáaw jako bardzo wysoki. Wynika to gáównie z niedostatecznej przepustowoĞci kanaáu ulgi Odra-Widawa oraz dalszego odcinka Widawy aĪ do jej ujĞcia. PoniewaĪ na tym odcinku Widawa zasilana jest wodami wezbraniowymi z rz. Odry, istniejąca przepustowoĞü koryta kanaáu ulgi i Widawy jest niewystarczająca.

Zlewnia Nysy Káodzkiej Obszar Kotliny Káodzkiej (Nysa NajwyĪszy stopieĔ ryzyka powodziowego zidentyfikowano w obszarze gminy Káodzko, Bystrzyca Káodzka i Lądek-Zdrój, kolejne .áodzka do wodowskazu Bardo), stopnie ryzyka tj. wysoki i umiarkowany przypisaü moĪna pozostaáym gminom Kotliny Káodzkiej tj. Stronie ĝOąskie, MiĊdzylesie, Dusznki-Zdrój, Polanica-Zdrój, Szczytna, Radków i Nowa Ruda. Sieü rzeczna Nysy Káodzkiej do wodowskazu Bardo stanowi wraz z dopáywami ukáad wachlarzowaty, który reaguje bardzo szybko na odpáyw z obszarów górskich. W trakcie ulewnych deszczy lub gwaátownych roztopów, w krótkim czasie spáywają ogromne iloĞci wody, powodując liczne powodzie i podtopienia. Zwarta zabudowa gospodarcza, mieszkaniowa i komunikacyjna wzdáXĪ cieków i dolin rzecznych jest przyczyną wysokich strat powodziowych we wszystkich gminach rozpatrywanego obszaru problemowego. Niemniej najwiĊksze zagroĪenie powodziowe znajduje siĊ na terenie gminy Káodzko z uwagi na gáówne dopáywy uchodzące do Nysy Káodzkiej tj. Biaáa Lądecka i Bystrzyca Dusznicka. DuĪym problemem generującym znaczne szkody jest równieĪ niewystarczająca przepustowoĞü koryt rzecznych oraz obiektów komunikacyjnych tj. mosty, przepusty i przejĞcia rurociągów.

Skorogoszcz-Wronów (odcinek) Bardzo wysoki poziom ryzyka powodziowego na terenie gminy Lewin Brzeski (odcinek Skorogoszcz-Wronów) wynika z niewystarczającej przepustowoĞci koryta Nysy Káodzkiej na tym odcinku a takĪe zwartej zabudowy gospodarczej, mieszkaniowej i komunikacyjnej wzdáXĪ brzegów rzeki. Wzrost ryzyka powodziowego w tym obszarze uzaleĪniony jest gáównie od funkcjonowania kaskady zbiorników Otmuchów i Nysa. Zbiornik Nysa ze wzglĊdu na pierwotne wadliwe rozwiązania konstrukcyjne m.in. brak upustów dennych i przelewu powodziowego nie mógá zwiĊkszaü rezerwy powodziowej poprzez zrzuty przygotowawcze i unikania tym samym naáRĪenia siĊ kulminacji wód powodziowych Nysy Káodzkiej i Odry. W wyniku realizacji zadania "Modernizacja zbiornika wodnego Nysa w zakresie bezpieczeĔstwa p.pow. - etap.I" zbiornik zostanie wyposaĪony w upusty denne i przelew powodziowy a takĪe zostanie przebudowany odcinek Nysy Káodzkiej poniĪej zbiornika wraz z projektowanym kanaáem ulgi miasta Nysa. W związku z tą inwestycją, zwiĊkszony zostanie zrzut ze zbiornika Nysa z dotychczasowego 150 m3/s do ok 600 m3/s. Maáa przepustowoĞü koryta rz. Nysy Káodzkiej na odcinku od Skorogoszczy do Wronowa powoduje, Īe przepáywy wiĊksze od 250 m³/s, stwarzają zagroĪenie powodziowe dla poáRĪonych w dolinie rzeki jednostek urbanizacyjnych i uĪytków rolnych.

Zlewnia Bobru Obszar zlewni górnego Bobru do NajwyĪszy stopieĔ ryzyka powodziowego zidentyfikowano w obszarze gminy Kamienna Góra, Mysáakowice i Jelenia Góra, zbiornika Pilchowice kolejne stopnie ryzyka tj. wysoki i umiarkowany przypisaü moĪna pozostaáym gminom zlewni górnego Bobru tj. Boguszów Gorce, Czarny Bór, Janowice Wielkie, Kowary, Piechowice. Ze wzglĊdu na nieujĊcie wszystkich dopáywów we WORP, przestrzenny rozkáad ryzyka i strat powodziowych nie uwzglĊdnia w peáni rozkáadu ryzyka w gminach Lubawka, Karpacz, Podgórzyn, Szklarska PorĊba i Stara Kamienica. NiezaleĪnie od wyników przeprowadzonych analiz w MZP i MRP, na podstawie obserwacji i informacji lokalnych, tym 5 gminom naleĪy przypisaü wysoki stopieĔ ryzyka powodziowego. Sieü rzeczna górnego Bobru do przekroju zbiornika Pilchowice stanowi wraz z dopáywami ukáad wachlarzowaty, który reaguje bardzo szybko na odpáyw z obszarów górskich. W trakcie ulewnych deszczy lub gwaátownych roztopów, w krótkim czasie spáywają ogromne iloĞci wody, powodując liczne powodzie i podtopienia. Zwarta zabudowa gospodarcza, mieszkaniowa i komunikacyjna wzdáXĪ cieków i dolin rzecznych jest przyczyną wysokich strat powodziowych we wszystkich gminach rozpatrywanego obszaru problemowego. Niemniej najwiĊksze zagroĪenie powodziowe znajduje siĊ na terenie gminy Mysáakowice i Jelenia Góra z uwagi na gáówne dopáywy uchodzące do Bobru tj. àomicy i Kamiennej. DuĪym problemem generującym znaczne szkody jest równieĪ

Diagnoza problemów

DORZECZE Zlewnia Obszar problemowy Charakterystyka obszaru problemowego ODRY niewystarczająca przepustowoĞü koryt rzecznych oraz obiektów komunikacyjnych tj. mosty, przepusty i przejĞcia rurociągów

Obszar zlewni górnej Kwisy do NajwyĪszy stopieĔ ryzyka powodziowego zidentyfikowano w obszarze gminy LeĞna, kolejne stopnie ryzyka tj. wysoki i wodowskazu Nowogrodziec umiarkowany przypisaü moĪna pozostaáym gminom zlewni górnej Kwisy tj. Mirsk, Gryfów ĝOąski, LubaĔ. Ze wzglĊdu na nieujĊcie wszystkich dopáywów we WORP, przestrzenny rozkáad ryzyka i strat powodziowych nie uwzglĊdnia w peáni rozkáadu ryzyka w gminach ĝwieradów Zdrój, Olszyna i Siekierczyn. NiezaleĪnie od wyników przeprowadzonych analiz w MZP i MRP, na podstawie obserwacji i informacji lokalnych, tym 3 gminom naleĪy przypisaü wysoki stopieĔ ryzyka powodziowego. Sieü rzeczna górnej Kwisy do przekroju wodowskazowego Nowogrodziec stanowi wraz z dopáywami ukáad wachlarzowaty, który reaguje bardzo szybko na odpáyw z obszarów górskich. W trakcie ulewnych deszczy lub gwaátownych roztopów, w krótkim czasie spáywają ogromne iloĞci wody, powodując liczne powodzie i podtopienia. Zwarta zabudowa gospodarcza, mieszkaniowa i komunikacyjna wzdáXĪ cieków i dolin rzecznych jest przyczyną wysokich strat powodziowych we wszystkich gminach rozpatrywanego obszaru problemowego. DuĪym problemem generującym znaczne szkody jest równieĪ niewystarczająca przepustowoĞü koryt rzecznych oraz obiektów komunikacyjnych tj. mosty, przepusty i przejĞcia rurociągów.

Zlewnia Kaczawy Legnica ZagroĪenie powodziowe w mieĞcie Legnica jest spowodowane zbiegiem dwóch rzek - rz. Kaczawy i jej dopáywu rz. Czarnej Wody. U zbiegu tych dwóch rzek zaobserwowano najwiĊkszy wzrost ryzyka, związany teĪ z gĊstą zabudową gospodarczą i mieszkalną na rozpatrywanym obszarze

Zlewnia Bystrzycy Gmina Kąty Wrocáawskie Najbardziej zagroĪonym obszarem są zabudowania we wsi Wszemiáowice. Waá p. powodziowy mający chroniü tĊ wieĞ, w wielu miejscach grozi awarią, wynikająFą z przelania siĊ wody przez jego koronĊ. W gminie Kąty Wrocáawskie wysoki stopieĔ ryzyka powodziowego wynika równieĪ z bezpoĞredniej bliskoĞci rzeki Bystrzycy i Strzegomki.

Gmina Wrocáaw NajwiĊksze zagroĪenie na rozpatrywanym obszarze wynika z lokalizacji obiektów mieszkalnych w miejscowoĞci Marszowice, która znajduje sie na terenie sąsiadującym z waáami p. powodziowymi groĪącymi awarią i przelaniem siĊ przez ich koronĊ wód powodziowych. W gminie Wrocáaw bardzo wysoki stopieĔ ryzyka powodziowego wynika równieĪ z poáączenia zlewni rzeki Bystrzycy i Strzegomki a nastĊpnie ujĞcia do Odry. Wysokie stany wód w Odrze powodują cofkĊ i spiĊtrzenie wód Bystrzycy na terenach w sąsiedztwie ujĞcia do Odry. Problemem są równieĪ podtopienia i zalania zabudowaĔ zlokalizowanych w dolinie Bystrzycy przy ul. Gaáowskiej we Wrocáawiu. Istniejące zabudowania utrudniają optymalne gospodarowanie na zbiorniku Mietków w czasie wezbrania w zlewni Bystrzycy.

RW Warty: Zlewnia Prosny Miasto Kalisz W czĊĞci miasta Kalisz wystĊpuje bardzo wysoki i wysoki poziom ryzyka (zagroĪenie w rejonach silnie zurbanizowanej czĊĞci miasta). BĊdzie ono z kaĪdym rokiem zwiĊkszaü siĊ w przypadku zaniechania prac i inwestycji, mających na celu przywracanie parametrów hydraulicznych koryta rzeki oraz kanaáów i zakoĔczenia modernizacji systemu waáów przeciwpowodziowych chroniących miasto.

Zlewnia Warty (odcinek Dolina KoniĔsko – Pyzderska W czĊĞci gminy Golina wystĊpuje bardzo wysoki i wysoki poziom ryzyka. ZagroĪenie i ryzyko powodziowe bĊGą z kaĪdym Ner – ĝrem) (Golina) rokiem zwiĊkszaü siĊ w przypadku zaniechania prac mających na celu przywrócenie parametrów hydraulicznych koryta rzeki Warty.

Zlewnia Warty (odcinek Gmina Warta (dziaáania w obrĊbie W czĊĞci gminy Warta wystĊpuje bardzo wysoki i wysoki poziom ryzyka. ZagroĪenie i ryzyko powodziowe bĊGą z kaĪdym rokiem Warty od Widawki do zbiornika Jeziorsko) zwiĊkszaü siĊ w przypadku zaniechania prac mających na celu przywrócenie parametrów hydraulicznych koryta rzeki Warty i Neru) udroĪnienia wlotu do zbiornika wodnego Jeziorsko.

Diagnoza problemów

DORZECZE Zlewnia Obszar problemowy Charakterystyka obszaru problemowego ODRY Zlewnia Górnej Warty Miasto CzĊstochowa (Poraj) W czĊĞci miasta CzĊstochowa wystĊpuje bardzo wysoki i wysoki poziom ryzyka (zagroĪenie w rejonie silnie zurbanizowanej czĊĞci miasta). ZagroĪenie i ryzyko powodziowe bĊGą z kaĪdym rokiem zwiĊkszaü siĊ w przypadku zaniechania prac i inwestycji mających na celu przywracanie parametrów hydraulicznych koryta rzeki i zakoĔczenia budowy i modernizacji systemu waáów przeciwpowodziowych chroniących miasto.

RW Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego: Miasto Sáubice ZagroĪenie powodziowe w gminie wystĊpuje na terenach wzdáXĪ prawie caáej Odry granicznej w postaci niebezpieczeĔstwa przerwania waáów przeciwpowodziowych. Tereny leĪące wzdáXĪ Odry zagroĪone są równieĪ z uwagi na powodzie zatorowe.

Od ujĞcia Nysy àXĪyckiej do ZagroĪenie powodziowe w obszarze problemowym wystĊpuje na terenach wzdáXĪ prawie caáej Odry granicznej w postaci Widuchowej niebezpieczeĔstwa przerwania waáów przeciwpowodziowych.

Jezioro Dąbie (prawobrzeĪe Problem z odpáywem wód powodziowych w okresie zimowym Szczecina)

ĝwinoujĞcie Istotą zagroĪenia są powodzie sztormowe, które charakteryzują siĊ wysokimi stanami morza

Miasto Szczecin ZagroĪenie pochodzi od cofki morskiej w wyniku powodzi sztormowych. Terenami zagroĪonymi są tereny leĪące w prawobrzeĪnej czĊĞci Szczecina. Boleszkowice ZagroĪenie pochodzi od rzeki MyĞli na skutek cofki od rz. Odry.

Gryfino ZagroĪenie w gminie spowodowane jest záym stanem technicznym infrastruktury przeciwpowodziowej.

Widuchowa ZagroĪenie w gminie spowodowane jest záym stanem technicznym infrastruktury przeciwpowodziowej. RW ĝrodkowej Odry: Miasto Gáogów Miasto Nowa Sól Powodzie Miasto Krosno OdrzaĔskie zatorowe ZagroĪenie na tych obszarach związane jest gáownie z duĪą liczbą potencjalnych miejsc zatorogennych, wynikających miĊdzy (lodowo- RW Warty: Miasto Kostrzyn nad Odrą | SáRĔsk innymi z zawĊĪenia przekroju poprzecznego rzeki z powodu wypáaceĔ koryta, wyrw brzegowych, powalonych drzew, zakrzaczeĔ zatorowe, Miasto Gorzów Wielkopolski w pasie przejĞcia wielkich wód, zdewastowanych budowli wodnych, zbyt maáych przeĞwitów w mostach bąGĨ ĞryĪowo - nieuporządkowanego miĊdzywala. Czynniki te znacząco utrudniają pochód lodu, co prowadzi do zatorowych spiĊtrzeĔ wody. zatorowe) RW Dolnej Odry i Miasto Sáubice, Kostrzyn nad Odrą (i Przymorza Zachodniego: inne m. nad Odrą graniczną)

Liwia àXĪa =áy stan waáów przeciwpowodziowych skutkuje zagroĪeniem w postaci powodzi sztormowych.

Niechorze =áy stan systemu ochrony brzegu w postaci opasek brzegowych moĪe skutkowaü abrazją klifu. ZagroĪenie pasa RW Dolnej Odry i technicznego Przymorza Zachodniego: Jarosáawiec Prawdopodobna katastrofa w wyniku przemieszczania siĊĞcianki szczelnej co Ğwiadczy o niestabilnoĞci klifu w tym rejonie.

Ustronie Morskie =áy system ochrony brzegu w postaci pogarszającego siĊ stanu technicznego opasek brzegowych.

ħródáo: Opracowanie wáasne

Diagnoza problemów

Rysunek nr 24 Gáówne obszary problemowe dorzecza Odry

ħródáo: Opracowanie wáasne

107 107

Cele zarządzania 10 ryzykiem powodziowym

108

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

10 Cele zarządzania ryzykiem powodziowym 10.1 Schemat moĪliwoĞci osiągniĊcia celów

OsiągniĊcie oczekiwanych rezultatów w zarządzaniu ryzykiem powodziowym bĊdzie realizowane na zasadzie doboru zestawu róĪnego typu dziaáDĔ najbardziej odpowiednich dla redukcji zidentyfikowanego ryzyka powodziowego, które w kolejnym kroku sprowadzają siĊ do selekcji konkretnych dziaáDĔ mających sprostaü stawianym celom. PrzyjĊta zasada selekcji zestawu róĪnego typu dziaáDĔ polega na akceptacji zbioru 3 celów gáównych, którym odpowiada 13 celów szczegóáowych (cele gáówne i szczegóáowe przedstawiono w sposób hierarchiczny):

x Zahamowanie wzrostu ryzyka powodziowego: - Utrzymanie oraz zwiĊkszenie istniejącej zdolnoĞci retencyjnej zlewni w regionie wodnym; - Wyeliminowanie/unikanie wzrostu zagospodarowania na obszarach szczególnego zagroĪenia powodzią; - OkreĞlenie warunków moĪliwego zagospodarowania obszarów chronionych obwaáowaniami; - Unikanie wzrostu oraz okreĞlenie warunków zagospodarowania na obszarach o niskim (p=0,2%) prawdopodobieĔstwie wystąpienia powodzi; x Minimalizacja istniejącego ryzyka powodziowego: - Ograniczenie istniejącego zagroĪenia powodziowego; - Ograniczenie istniejącego zagospodarowania; - Ograniczenie wraĪliwoĞci obiektów i spoáecznoĞci; x Poprawa systemu zarządzania ryzykiem powodziowym: - Doskonalenie prognozowania i ostrzegania o zagroĪeniach meteorologicznych i hydrologicznych; - Doskonalenie skutecznoĞci reagowania ludzi, firm i instytucji publicznych; - Doskonalenie skutecznoĞci odbudowy i powrotu do stanu sprzed powodzi; - WdroĪenie i doskonalenie skutecznoĞci analiz popowodziowych; - Budowa instrumentów prawnych i finansowych zniechĊcających lub skáaniających do okreĞlonych zachowaĔ zwiĊkszających bezpieczeĔstwo powodziowe; - Budowa programów edukacyjnych poprawiających ĞwiadomoĞü i wiedzĊ na temat Ĩródeá zagroĪenia i ryzyka powodziowego. Wymienionym powyĪej celom szczegóáowym przypisano dziaáania (lista dziaáDĔ zamieszczona jest w tabeli 17), którym nastĊpnie nadano priorytet uzaleĪniony od specyfiki problemów, jakie dotyczą danego regionu wodnego. Priorytetyzacja dziaáDĔ ma na celu zwrócenie uwagi na konkretnego typu przedsiĊwziĊcia, które są niezbĊdne, aby obniĪ\ü ryzyko powodziowe.

Wypracowanie ostatecznego schematu kierunków proponowanych grup przedsiĊwziĊü, a nastĊpnie 109 konkretnych rozwiązaĔ, przyczyni siĊ do stopniowego obniĪania ryzyka powodziowego i tym samym do realizacji stawianych celów szczegóáowych i gáównych. 109

Wypracowana metodyka osiągania celów bazuje zatem na doprowadzeniu do minimalizacji problemów, które w danym obszarze i danym momencie są najistotniejsze.

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

10.2 Nadanie kierunków dziaáDĔ oraz ich priorytetyzacja

Na podstawie przeprowadzonych analiz oraz dyskusji w ramach zespoáów planistycznych zlewni i grup planistycznych poszczególnych regionów wodnych okreĞlono gáówne problemy związane z zarządzaniem ryzykiem powodziowym oraz przypisano dziaáania poszczególnym problemom. TymĪe dziaáaniom nadano priorytety w odniesieniu do moĪliwoĞci osiągniĊcia celów gáównych i szczegóáowych zarządzania ryzykiem powodziowym.

W dorzeczu Odry okreĞlono nastĊpujące gáówne problemy związane z zarządzaniem ryzykiem powodziowym:

1. Problem zwiĊkszającego siĊ zagroĪenia powodziowego: brak odpowiednich Ğrodków finansowych na prowadzenia na wáDĞciwym poziomie prac utrzymaniowych rzek (dziaáanie 24 Regulacje oraz prace utrzymaniowe rzek i potoków), usprawnienie reguá sterowania obiektami i urządzeniami technicznej ochrony przed powodzią: x potrzeba przystosowania istniejących obiektów hydrotechnicznych do funkcji nowoczesnej ochrony przeciwpowodziowej (dziaáanie 28 Usprawnienie reguá sterowania obiektami i urządzeniami technicznej ochrony przed powodzią), brak dostosowania koryta wód powodziowych do wielkoĞci przepáywu (dziaáanie 27 Dostosowanie koryta wód powodziowych do wielkoĞci przepáywu) koniecznoĞü poprawy stanu technicznego istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej, x wáDĞciwe utrzymanie eksploatacyjne zbiorników wodnych (dziaáanie 29 Poprawa stanu technicznego istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej) x konserwacja i utrzymanie istniejących obwaáowaĔ (dziaáanie 22 Budowa i modernizacja waáów przeciwpowodziowych oraz budowli ochronnych pasa technicznego) brak dostosowania terenów zurbanizowanych do przepuszczania wód powodziowych (dziaáanie 17 Wprowadzenie w miastach i terenach zurbanizowanych (tam gdzie to EĊdzie zasadne) obowiązku stosowania mobilnych systemów ochrony przed powodzią dla wody o p= 1%, dziaáanie 23 Budowa kanaáów ulgi, dziaáanie 27 Dostosowanie koryta wód powodziowych do wielkoĞci przepáywu, dziaáanie 29 Poprawa stanu technicznego istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej, dziaáanie 30 Likwidacja/zmiana funkcji obiektów sáXĪących osobom o ograniczonej mobilnoĞci lub moĪliwoĞciach podejmowania decyzji, dziaáanie 31 Likwidacja/zmiana funkcji obiektów zagraĪających Ğrodowisku, dziaáanie 32 Likwidacja/zmiana funkcji obiektów infrastrukturalnych, dziaáanie 33 Likwidacja/zmiana funkcji pozostaáych obiektów prywatnych i uĪytecznoĞci publicznej, dziaáanie 34 Modernizacja konstrukcji istniejących budynków i budowa nowych o konstrukcjach odpornych na zalanie, dziaáanie 35 Uszczelnianie budynków, stosowanie materiaáów wodoodpornych, dziaáanie 36 Trwaáe zabezpieczenie terenu wokóá budynków), koniecznoĞü odtworzenia systemów melioracji x potrzeba zwiĊkszenia wykorzystania urządzeĔ melioracji do ochrony przeciwpowodziowej, w tym w szczególnoĞci poprzez przebudowĊ na systemy wielokierunkowe dla zwiĊkszenia retencji zlewni (dziaáanie 26 Budowa i odtwarzanie 110 systemów melioracji). 110

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

2. Niedostateczny zakres i czĊstotliwoĞü przedsiĊwziĊü utrzymaniowych i odtworzeniowych koryt i dolin rzecznych oraz obwaáowaĔ i innej infrastruktury przeciwpowodziowej (dziaáanie 24 Regulacje oraz prace utrzymaniowe rzek i potoków, dziaáanie 29 Poprawa stanu technicznego istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej). 3. Problem zabezpieczenia brzegu morskiego: x potrzeba opracowania szczegóáowych MPZP uwzglĊdniających ochronĊ brzegów morskich oraz zmniejszenie presji urbanizacyjnej (rozprzestrzenianie siĊ stref zabudowy w pasie ochronnym) (dziaáanie 49 Opracowywanie aktów prawnych, wprowadzających zasady zagospodarowywania terenów zagroĪonych powodzią, które ochronią spoáecznoĞci przed nadmiernym ryzykiem i ograniczą straty w przyszáRĞci, kierowanie projektów do legislacji, dziaáanie 50 Opracowanie zasad finansowania programów wspomagających ekonomicznie nowe zasady zagospodarowywania terenów zagroĪonych, uruchamianie takich programów, znajdowanie Ĩródeá finansowania, dziaáanie 53 Opracowanie szczegóáowych warunków pod jakimi dyrektor UrzĊdu Morskiego bĊdzie mógá zwolniü z zakazów wynikających z art. 37 ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej i administracji morskiej, dziaáanie 54 Wypracowanie warunków technicznych pod jakimi moĪna lokalizowaü i budowaü obiekty na obszarach zagroĪonych od strony morza, dziaáanie 55 Wypracowanie zaleceĔ dla istniejących obiektów, w zakresie moĪliwych sposobów ochrony przed stratami wskutek zalania obszarów zagroĪonych od strony morza), x Problem prowadzenia inwestycji utrzymaniowych wraz z monitoringiem parametrów morfometrycznych (dziaáanie 28 Usprawnienie reguá sterowania obiektami i urządzeniami technicznej ochrony przed powodzią w granicach pasa technicznego, dziaáanie 56 Prowadzenie zabiegów ochrony biotechnicznej w miejscach nadmiernej penetracji turystycznej, w których jest naraĪona na zniszczenie, dziaáanie 58 Naprawa konstrukcji hydrotechnicznych ochrony brzegu zniszczonych w wyniku wezbraĔ sztormowych, dziaáanie 59 Odtwarzanie odcinków wydm i waáów przeciwsztormowych zniszczonych w wyniku wezbraĔ sztormowych, dziaáanie 60 Prowadzenie badaĔ i analiz wpáywu poszczególnych konstrukcji hydrotechnicznych oraz ich zniszczeĔ w wyniku wezbraĔ sztormowych w skali lokalnej oraz skali caáego wybrzeĪa w celu analiz ich skutecznoĞci w systemie zabezpieczenia przeciwpowodziowego i ochrony brzegu, dziaáanie 61 Regulacje oraz prace utrzymaniowe rzek i potoków w odcinkach ujĞciowych, dziaáanie 63 Podniesienie i rozbudowa waáów przeciwsztormowych i waáów przeciwpowodziowych na obszarach pasa technicznego, dziaáanie 64 Prowadzenie akcji lodoáamania oraz prowadzenie zabiegów w ujĞciowych odcinka rzek poprawiających swobodny odpáyw kry lodowej podczas akcji lodoáamania w celu zapobiegania zatorom lodowym, dziaáanie 66 Budowa i odtwarzanie systemów odprowadzających wodĊ z obszarów zalanych, dziaáanie 67 Przebudowa i modernizacja nabrzeĪy portowych, dziaáanie 68 Przygotowanie propozycji systemowych sáXĪących rozwojowi badaĔ naukowych dynamiki zmian polskiego wybrzeĪa, zachodzących procesów i ich zmian w czasie, wpáywu istniejących konstrukcji hydrotechnicznych na procesy akumulacji i erozji w skali lokalnej i caáego wybrzeĪa, dziaáanie 69 Opracowanie programów edukacyjnych, cykli warsztatów plenerowych, materiaáów informacyjnych w okresach najwiĊkszej ekspansji turystycznej wybrzeĪa dla róĪnych poziomów odbiorców, w celu zwiĊkszenia ĞwiadomoĞci o procesach ksztaátujących polskie wybrzeĪe i skutkach, 111 jakie powstaną w wyniku ich zakáócenia dla zdrowia i bezpieczeĔstwa ludnoĞci 111 lokalnej oraz Ğrodowiska naturalnego), x erozja brzegów morskich, przelewanie sie wody morskiej w warunkach sztormowych na silnie zurbanizowane zaplecze i podtopienia portów morskich

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

(dziaáanie 58 Naprawa konstrukcji hydrotechnicznych ochrony brzegu zniszczonych w wyniku wezbraĔ sztormowych, dziaáanie 59 Odtwarzanie odcinków wydm i waáów przeciwsztormowych zniszczonych w wyniku wezbraĔ sztormowych, dziaáanie 63 Podniesienie i rozbudowa waáów przeciwsztormowych i waáów przeciwpowodziowych na obszarach pasa technicznego). 4. Zbyt niska zdolnoĞü retencyjna poszczególnych zlewni dla skutecznego ograniczenia zagroĪenia powodziowego: x potrzeba ograniczenia/opóĨnienia spáywów powierzchniowych z leĞnych, rolnych i terenów zurbanizowanych (dziaáanie 1 Ochrona/zwiĊkszanie retencji leĞnej w zlewni, dziaáanie 2 Ochrona/zwiĊkszanie retencji na obszarach rolniczych, dziaáanie 3 Ochrona/zwiĊkszanie retencji na obszarach zurbanizowanych, dziaáanie 18 Spowalnianie spáywu powierzchniowego), x potrzeba ograniczenia spáywu powierzchniowego z terenów górskich tj. Karkonosze, Sudety, Beskidy (dziaáanie 1 Ochrona/zwiĊkszanie retencji leĞnej w zlewni, dziaáanie 21 Budowa obiektów retencjonujących wodĊ), x potrzeba budowy zbiorników retencji w zlewniach Odry, Nysy Káodzkiej, Kaczawy, Bystrzycy, Bobru, Prosny, ParsĊty (dziaáanie 21 Budowa obiektów retencjonujących wodĊ), x potrzeba ograniczenia/opóĨnienia spáywów powierzchniowych z terenów zurbanizowanych duĪych miast (dziaáanie 18 Spowalnianie spáywu powierzchniowego), x potrzeba zwiĊkszenia retencji dolinowej w obszarze Doliny KoniĔsko-Pyzderskiej (dziaáanie 19 Renaturyzacja koryt cieków i ich brzegów, dziaáanie 20 Odtwarzanie retencji dolin rzek). 5. Problem wzrastającego ryzyka powodzi zatorowych: x koniecznoĞü zakupu nowych jednostek lodoáamaczy (dziaáanie 29 Poprawa stanu technicznego istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej, dziaáanie 70 Prowadzenie akcji lodoáamania), x brak infrastruktury cumowniczo-postojowej dla jednostek lodoáamania (dziaáanie 29 Poprawa stanu technicznego istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej), x koniecznoĞü remontu istniejącej infrastruktury regulacyjnej i prac utrzymaniowych Odry na odcinku od Brzegu Dolnego do ujĞcia (dziaáanie 29 Poprawa stanu technicznego istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej). 6. PostĊpująca zabudowa obszarów szczególnego zagroĪenia powodzią (p=10% oraz p=1%), mająca wpáyw na wzrost wraĪliwoĞci tych obszarów: x problem zabudowy terenów szczególnego zagroĪenia powodzią (dziaáanie 4 Zakaz budowy obiektów sáXĪących osobom o ograniczonej mobilnoĞci lub moĪliwoĞciach podejmowania decyzji, dziaáanie 5 Zakaz budowy obiektów zagraĪających Ğrodowisku, dziaáanie 6 Zakaz budowy obiektów infrastrukturalnych, dziaáanie 7 Zakaz budowy pozostaáych obiektów prywatnych i uĪytecznoĞci publicznej), x brak opracowania szczegóáowych warunków pod jakimi dyrektor RZGW bĊdzie mógá zwolniü od zakazów wynikających z art. 88 l ustawy Prawo wodne (dziaáanie 8 Opracowanie szczegóáowych warunków pod jakimi dyrektor RZGW bĊdzie mógá zwolniü z zakazów wynikających z art. 88l ustawy Prawo wodne), 112 112 x problem sprzedaĪy gruntów Agencji NieruchomoĞci Rolnych leĪących w miĊdzywalu i póĨniejsza zmiana ich sposobu uĪytkowania (dziaáanie 9 Wykup gruntów i budynków),

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

x problemy wáasnoĞciowe dziaáek, na których zlokalizowane są wody powierzchniowe oraz w bezpoĞrednim sąsiedztwie (dziaáanie 9 Wykup gruntów i budynków, dziaáanie 49 Opracowywanie aktów prawnych, wprowadzających zasady zagospodarowywania terenów zagroĪonych powodzią, które ochronią spoáecznoĞci przed nadmiernym ryzykiem i ograniczą straty w przyszáRĞci, kierowanie projektów do legislacji), x nieuregulowane sprawy wáasnoĞciowo-prawne istniejących polderów powodziowych (dziaáanie 49 Opracowywanie aktów prawnych, wprowadzających zasady zagospodarowywania terenów zagroĪonych powodzią, które ochronią spoáecznoĞci przed nadmiernym ryzykiem i ograniczą straty w przyszáRĞci, kierowanie projektów do legislacji).

7. Nieefektywny system osáony hydrologiczno-meteorologicznej w zlewniach, sáXĪącej prognozowaniu i ostrzeganiu spoáeczeĔstwa przed nadchodzącym zagroĪeniem: x wzmocnienie krajowego systemu prognoz, monitoringu i ostrzeĪHĔ (dziaáanie 37 Poprawa i rozwój krajowego systemu prognoz, monitoringu i ostrzeĪHĔ/podniesienie poziomu ich jakoĞci i wiarygodnoĞci, dziaáanie 46 Gromadzenie i udostĊpnianie danych i informacji o szkodach i ryzyku powodziowym w ujednoliconej formie i zakresie na obszarze caáego kraju, na podstawie opracowanego instrumentu prawnego, dziaáanie 48 Przygotowanie propozycji systemowych sáXĪących rozwojowi badaĔ naukowych), x stworzenie lokalnych systemów osáony ochrony powodziowej, które powinny byü sprzĊĪone z krajowym systemem monitoringu, prognoz i ostrzeĪHĔ (dziaáanie 38 Budowa i usprawnienie lokalnych systemów ostrzegania przed powodziami).

8. Niewystarczające instrumenty prawne, ekonomiczne i komunikacyjnych, zniechĊcające lub skáaniające do okreĞlonych zachowaĔ zwiĊkszających bezpieczeĔstwo powodziowe: x problemy administratorów i zarządców cieków wodnych, wynikające z definicji cieku naturalnego i sztucznego (dziaáanie 49 Opracowywanie aktów prawnych, wprowadzających zasady zagospodarowywania terenów zagroĪonych powodzią, które ochronią spoáecznoĞci przed nadmiernym ryzykiem i ograniczą straty w przyszáRĞci, kierowanie projektów do legislacji, dziaáanie 50 Opracowanie zasad finansowania programów wspomagających ekonomicznie nowe zasady zagospodarowywania terenów zagroĪonych, uruchamianie takich programów, znajdowanie Ĩródeá finansowania), x potrzeba zmian prawnych w celu moĪliwoĞci wpáywania na prywatnych wáDĞcicieli urządzeĔ hydrotechnicznych (dziaáanie 49 Opracowywanie aktów prawnych, wprowadzających zasady zagospodarowywania terenów zagroĪonych powodzią, które ochronią spoáecznoĞci przed nadmiernym ryzykiem i ograniczą straty w przyszáRĞci, kierowanie projektów do legislacji, dziaáanie 50 Opracowanie zasad finansowania programów wspomagających ekonomicznie nowe zasady zagospodarowywania terenów zagroĪonych, uruchamianie takich programów, znajdowanie Ĩródeá finansowania). 9. Brak okreĞlenia warunków moĪliwego zagospodarowania obszarów chronionych obwaáowaniami dla ograniczenia wraĪliwoĞci tych obszarów na zagroĪenie powodziowe: 113 brak opracowania warunków technicznych pod jakimi moĪna lokalizowaü i budowaü x 113 obiekty na obszarach zagroĪonych wskutek awarii obwaáowaĔ (dziaáanie 10 Ograniczenie budowy/budowa pod okreĞlonymi warunkami obiektów sáXĪących osobom o ograniczonej mobilnoĞci lub moĪliwoĞciach podejmowania decyzji,

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

dziaáanie 11 Ograniczenie budowy obiektów zagraĪających Ğrodowisku, dziaáanie 12 Ograniczenie budowy pozostaáych obiektów prywatnych i uĪytecznoĞci publicznej, dziaáanie 13 Wypracowanie warunków technicznych pod jakimi moĪna lokalizowaü i budowaü obiekty na obszarach zagroĪonych wskutek awarii obwaáowaĔ, dziaáanie 14 Wypracowanie zaleceĔ dla istniejących obiektów, w zakresie moĪliwych sposobów ochrony przed stratami wskutek zalania obszarów chronionych obwaáowaniami).

10. Problem zbyt maáej ĞwiadomoĞci spoáecznej w zakresie zagroĪenia powodziowego oraz metod ograniczania ryzyka powodziowego na etapie przygotowania siĊ do powodzi oraz na etapie prowadzenia akcji przeciwpowodziowej i usuwania skutków powodzi (dziaáanie 41 WdraĪanie programów wspóápracy z mediami, szkolnictwem w zakresie ostrzegania i informowania, dziaáanie 51 Opracowanie programów edukacyjnych dla róĪnych poziomów odbiorców (przedszkola, szkoáy podstawowe, gimnazja, licea szkoáy wyĪsze), których celem bĊdzie zmiana mentalnoĞci spoáecznoĞci lokalnych w kierunku ograniczenia ekspansji na tereny zagroĪone oraz zmiany sposobu zagospodarowywania zamieszkaáych terenów zagroĪonych, dziaáanie 52 Opracowanie programów edukacyjnych dla mediów oraz innych podmiotów, których celem bĊdzie zmiana mentalnoĞci spoáecznoĞci lokalnych w kierunku ograniczenia ekspansji na tereny zagroĪone oraz zmiany sposobu zagospodarowywania zamieszkaáych terenów zagroĪonych).

11. Niewystarczająca sprawnoĞü istniejącego systemu reagowania na zagroĪenie powodziowe i usuwania skutków powodzi (dziaáanie 39 Doskonalenie planów zarządzania kryzysowego (wszystkie poziomy zarządzania), z uwzglĊdnieniem map zagroĪenia powodziowego i map ryzyka powodziowego, dziaáanie 40 Opracowywanie instrukcji zabezpieczania i postĊpowania w czasie powodzi dla obiektów prywatnych i publicznych oraz zagraĪających Ğrodowisku w przypadku wystąpienia powodzi, dziaáanie 41 WdraĪanie programów wspóápracy z mediami, szkolnictwem w zakresie ostrzegania i informowania, dziaáanie 42 Usprawnienie „systemu” przywracania funkcji infrastruktury po powodzi, dziaáanie 43 Doskonalenie wsparcia rzeczowego i finansowego dla poszkodowanych, dziaáanie 44 Wypracowanie wytycznych dotyczących warunków ewentualnej odbudowy na obszarach szczególnego zagroĪenia powodzią, dziaáanie 45 Doskonalenie pomocy zdrowotnej i sanitarnej (w tym wsparcie psychologiczne) dla ludzi oraz opieki weterynaryjnej dla zwierząt, dziaáanie 46 Gromadzenie i udostĊpnianie danych i informacji o szkodach i ryzyku powodziowym w ujednoliconej formie i zakresie na obszarze caáego kraju, na podstawie opracowanego instrumentu prawnego, dziaáanie 47 Analizy skutecznoĞci systemu zarządzania ryzykiem i rekomendacje zmian).

12. PostĊpująca zabudowa na obszarach o niskim (p=0,2%) prawdopodobieĔstwie wystąpienia powodzi, zwiĊkszająca wraĪliwoĞü tych obszarów: x brak wypracowania warunków pod jakimi moĪna lokalizowaü i budowaü obiekty o duĪym znaczeniu strategicznym dla gospodarki i mogących spowodowaü znaczne zagroĪenie dla ludzi i Ğrodowiska w przypadku zagroĪenia powodzią (dziaáanie 10 Ograniczenie budowy/budowa pod okreĞlonymi warunkami obiektów sáXĪących osobom o ograniczonej mobilnoĞci lub moĪliwoĞciach podejmowania decyzji, dziaáanie 15 Ograniczanie budowy obiektów zagraĪających Ğrodowisku, dziaáanie 16 Wypracowanie warunków pod jakimi moĪna lokalizowaü i budowaü obiekty o duĪym znaczeniu strategicznym dla gospodarki i mogących spowodowaü znaczne zagroĪenie dla ludzi i Ğrodowiska w przypadku zagroĪenia powodzią, dziaáanie 49 Opracowywanie aktów prawnych, wprowadzających zasady zagospodarowywania terenów zagroĪonych powodzią, które ochronią spoáecznoĞci przed nadmiernym 114 ryzykiem i ograniczą straty w przyszáRĞci, kierowanie projektów do legislacji, 114 dziaáanie 50 Opracowanie zasad finansowania programów wspomagających ekonomicznie nowe zasady zagospodarowywania terenów zagroĪonych, uruchamianie takich programów, znajdowanie Ĩródeá finansowania).

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

W tabelach 17 i 18 przedstawiono priorytety realizacji dziaáDĔ w dorzeczu Odry. Hierarchizacja priorytetów na poziomie regionu wodnego (obszaru dorzecza) odbyáo siĊ poprzez nadanie dla dziaáDĔ punktacji 1-3 w zaleĪnoĞci od stopnia priorytetu (niski – Ğredni – wysoki) w poszczególnych zlewniach, a nastĊpnie obliczenie Ğredniej waĪonej punktów dla kaĪdej grupy dziaáDĔ w ramach wszystkich zlewni w danym regionie wodnym i dorzeczu.

Priorytety dla dziaáDĔ okreĞlono przyjmując skalĊ oceny:

x WYSOKI – taki priorytet nadano dziaáaniom, które ze wzglĊdu na charakter zlewni oraz rodzaj przewaĪającego ryzyka, powinny zostaü wykonane w pierwszej kolejnoĞci dla moĪliwie szybkiego ograniczenia ryzyka powodziowego. x ĝREDNI – to priorytet przyznany dziaáaniom istotnym w dáXĪszej perspektywie czasowej, do wykonania natychmiast po zakoĔczeniu dziaáDĔ o priorytecie wysokim. Dziaáania kategorii ĝREDNI mogą i powinny byü prowadzone równolegle do tych z kategorii WYSOKI, w miarĊ moĪliwoĞci czasowo-finansowych. x NISKI – to priorytet przypisany dziaáaniom najmniej skutecznym w odniesieniu do charakteru ryzyka, lub trudnymi do zastosowania w danej zlewni ze wzglĊdu na jej charakter. UjĊto w tej kategorii równieĪ dziaáania nie leĪące wprost w zakresie kompetencji urzĊdów i instytucji lokalnych, które mogą byü jednak istotne dla ochrony przeciwpowodziowej w skali regionu wodnego lub dorzecza – jako wspierające dziaáania na poziomie zlewni.

115 115

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

Tabela nr 15 Priorytety realizacji dziaáDĔ na obszarze dorzecza Odry w związku z powodziami opadowymi i zatorowymi

PRIORYTET

NR CELU I

U CELE SZCZEGÓàOWE CELE SZCZEGÓàOWE RW DOLNEJ A

L RW DOLNEJ à

E ZARZĄDZANIA GO ZARZĄDZANIA ODRY I

A RW ODRY I

C I DZIAàANIE W ZLEWNI RYZYKIEM ZARZĄDZANIA RYZYKIEM RW GÓRNEJ PRZYMORZA DORZECZE Z

R ĝRODKOWEJ RW WARTY PRZYMORZA D

ODRY ZACHODNIEG ODRY N POWODZIOWYM RYZYKIEM POWODZIOWYM ODRY ZACHODNIEG POWODZIOWYM R O - OD N O - OD RZEK MORZA

1 Ochrona/ zwiĊkszanie retencji leĞnej w zlewni WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI Utrzymanie oraz Ochrona/ zwiĊkszanie retencji na obszarach zwiĊkszanie istniejącej 2 WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI 1.1. rolniczych zdolnoĞci retencyjnej zlewni w regionie wodnym Ochrona/ zwiĊkszanie retencji na obszarach 3 WYSOKI WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI zurbanizowanych

Zakaz budowy obiektów sáXĪących osobom o 4 ograniczonej mobilnoĞci lub moĪliwoĞciach WYSOKI WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI podejmowania decyzji

Zakaz budowy obiektów zagraĪających 5 WYSOKI WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI Ğrodowisku Wyeliminowanie/unikanie 6 Zakaz budowy obiektów infrastrukturalnych WYSOKI WYSOKI WYSOKI ĝREDNI WYSOKI WYSOKI wzrostu zagospodarowania 1.2 Zakaz budowy pozostaáych obiektów na obszarach szczególnego 7 WYSOKI WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI

prywatnych i uĪytecznoĞci publicznej 1 zagroĪenia powodzią o g

e Opracowanie szczegóáowych warunków pod w o

i jakimi dyrektor RZGW bĊdzie mógá zwolniü z

z 8 WYSOKI WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI

d zakazów wynikających z art. 88l ustawy o

w Prawo wodne o p

a 9 Wykup gruntów i budynków WYSOKI WYSOKI WYSOKI NISKI NISKI WYSOKI k y z y

r Ograniczenie budowy/budowa pod

t okreĞlonymi warunkami obiektów sáXĪących s 10 ĝREDNI WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI o osobom o ograniczonej mobilnoĞci lub r OkreĞlenie warunków z moĪliwoĞciach podejmowania decyzji

w moĪliwego

e i 1.3. zagospodarowywania 116 n Ograniczenie budowy obiektów a obszarów chronionych 11 WYSOKI ĝREDNI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI

w zagraĪających Ğrodowisku

o obwaáowaniami m

a Ograniczenie budowy pozostaáych obiektów

h 12 ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI ĝREDNI WYSOKI WYSOKI

a prywatnych i uĪytecznoĞci publicznej, Z

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

PRIORYTET

NR CELU I

U CELE SZCZEGÓàOWE CELE SZCZEGÓàOWE RW DOLNEJ A

L RW DOLNEJ à

E ZARZĄDZANIA GO ZARZĄDZANIA ODRY I

A RW ODRY I

C I DZIAàANIE W ZLEWNI

RW GÓRNEJ PRZYMORZA DORZECZE

RYZYKIEM ZARZĄDZANIA RYZYKIEM Z

R ĝRODKOWEJ RW WARTY PRZYMORZA D

ODRY ZACHODNIEG ODRY N POWODZIOWYM RYZYKIEM POWODZIOWYM ODRY ZACHODNIEG POWODZIOWYM R O - OD N O - OD RZEK MORZA

Wypracowanie warunków technicznych pod jakimi moĪna lokalizowaü i budowaü obiekty 13 WYSOKI ĝREDNI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI na obszarach zagroĪonych wskutek awarii obwaáowaĔ

Wypracowanie zaleceĔ dla istniejących obiektów, w zakresie moĪliwych sposobów 14 WYSOKI WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI ochrony przed stratami wskutek zalania obszarów chronionych obwaáowaniami

Ograniczanie budowy/budowa pod okreĞlonymi warunkami obiektów sáXĪących 10 osobom o ograniczonej mobilnoĞci lub ĝREDNI ĝREDNI NISKI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI moĪliwoĞciach podejmowania decyzji / Unikanie wzrostu oraz wypracowanie wytycznych okreĞlenie warunków Ograniczanie budowy obiektów zagospodarowania na 15 WYSOKI ĝREDNI NISKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI 1.4. obszarach o niskim (p= zagraĪających Ğrodowisku 0,2%) prawdopodobieĔstwie Wypracowanie warunków pod jakimi moĪna wystąpienia powodzi lokalizowaü i budowaü obiekty o duĪym znaczeniu strategicznym dla gospodarki i 16 WYSOKI ĝREDNI NISKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI mogących spowodowaü znaczne zagroĪenie dla ludzi i Ğrodowiska w przypadku zagroĪenia powodzią

1 Ochrona/ zwiĊkszanie retencji leĞnej w zlewni ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI

o Ochrona/ zwiĊkszanie retencji na obszarach

g 2 ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI e

rolniczych c o ą g j e e Ochrona/ zwiĊkszanie retencji na obszarach i

w 3 WYSOKI WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI n Ograniczanie istniejącego 117 t o 2.1. zurbanizowanych i s i

z zagroĪenia powodziowego

d a j

o Wprowadzenie w miastach i terenach c w a zurbanizowanych (tam gdzie to bĊdzie o z i l p

a 17 zasadne) obowiązku stosowania mobilnych ĝREDNI WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI a k m

i systemów ochrony przed powodzią dla wody y n i z

2 y o p= 1% M r

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

PRIORYTET

NR CELU I

U CELE SZCZEGÓàOWE CELE SZCZEGÓàOWE RW DOLNEJ A

L RW DOLNEJ à

E ZARZĄDZANIA GO ZARZĄDZANIA ODRY I

A RW ODRY I

C I DZIAàANIE W ZLEWNI

RW GÓRNEJ PRZYMORZA DORZECZE

RYZYKIEM ZARZĄDZANIA RYZYKIEM Z

R ĝRODKOWEJ RW WARTY PRZYMORZA D

ODRY ZACHODNIEG ODRY N POWODZIOWYM RYZYKIEM POWODZIOWYM ODRY ZACHODNIEG POWODZIOWYM R O - OD N O - OD RZEK MORZA

18 Spowalnianie spáywu powierzchniowego WYSOKI ĝREDNI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI

19 Renaturyzacja koryt cieków i ich brzegów NISKI NISKI ĝREDNI NISKI NISKI ĝREDNI

20 Odtwarzanie retencji dolin rzek WYSOKI ĝREDNI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI

21 Budowa obiektów retencjonujących wodĊ WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI NISKI ĝREDNI ĝREDNI

Budowa i modernizacja waáów 22 przeciwpowodziowych oraz budowli WYSOKI ĝREDNI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI ochronnych pasa technicznego

23 Budowa kanaáów ulgi ĝREDNI NISKI NISKI NISKI NISKI ĝREDNI Regulacje oraz prace utrzymaniowe rzek i 24 WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI potoków Ochrona brzegów morskich przed erozją i 25 NIE DOTYCZY NIE DOTYCZY NIE DOTYCZY WYSOKI WYSOKI NISKI powodzią od strony morza 26 Budowa i odtwarzanie systemów melioracji WYSOKI NISKI ĝREDNI NISKI ĝREDNI ĝREDNI Dostosowanie koryta wód powodziowych do 27 WYSOKI NISKI ĝREDNI NISKI NISKI ĝREDNI wielkoĞci przepáywu

Usprawnienie reguá sterowania obiektami i 28 urządzeniami technicznej ochrony przed ĝREDNI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI powodzią

Poprawa stanu technicznego istniejącej 29 WYSOKI ĝREDNI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI infrastruktury przeciwpowodziowej 70 Prowadzenie akcji lodoáamania NIE DOTYCZY ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI

Likwidacja/zmiana funkcji obiektów sáXĪących 30 osobom o ograniczonej mobilnoĞci lub WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI118 moĪliwoĞciach podejmowania decyzji Ograniczanie istniejącego 2.2. Likwidacja/zmiana funkcji obiektów zagospodarowania 31 WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI zagraĪających Ğrodowisku Likwidacja/zmiana funkcji obiektów 32 ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI infrastrukturalnych

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

PRIORYTET

NR CELU I

U CELE SZCZEGÓàOWE CELE SZCZEGÓàOWE RW DOLNEJ A

L RW DOLNEJ à

E ZARZĄDZANIA GO ZARZĄDZANIA ODRY I

A RW ODRY I

C I DZIAàANIE W ZLEWNI

RW GÓRNEJ PRZYMORZA DORZECZE

RYZYKIEM ZARZĄDZANIA RYZYKIEM Z

R ĝRODKOWEJ RW WARTY PRZYMORZA D

ODRY ZACHODNIEG ODRY N POWODZIOWYM RYZYKIEM POWODZIOWYM ODRY ZACHODNIEG POWODZIOWYM R O - OD N O - OD RZEK MORZA

Likwidacja/zmiana funkcji pozostaáych 33 obiektów prywatnych i uĪytecznoĞci ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI publicznej Modernizacja konstrukcji istniejących 34 budynków i budowa nowych o konstrukcjach WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI odpornych na zalanie Ograniczanie wraĪliwoĞci 2.3. Uszczelnianie budynków, stosowanie obiektów i spoáecznoĞci. 35 WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI materiaáów wodoodpornych Trwaáe zabezpieczenie terenu wokóá 36 WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI budynków Poprawa i rozwój krajowego systemu Doskonalenie prognoz, monitoringu i ostrzeĪHĔ/ 37 WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI prognozowania i podniesienie poziomu ich jakoĞci 3.1. ostrzegania o zagroĪeniach i wiarygodnoĞci meteorologicznych i

Budowa i usprawnienie lokalnych systemów hydrologicznych 38 WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI m ostrzegania przed powodziami y w o i Doskonalenie planów zarządzania z

d kryzysowego (wszystkie poziomy o

w 39 zarządzania), z uwzglĊdnieniem map WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI o p

zagroĪenia powodziowego i map ryzyka

m powodziowego e i k

y Doskonalenie skutecznoĞci

z Opracowywanie instrukcji zabezpieczania i y

r 3.2. reagowania ludzi, firm i postĊpowania czasie powodzi dla obiektów

a 40 WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI i instytucji publicznych.

n prywatnych i publicznych oraz zagraĪających a

z Ğrodowisku w przypadku wystąpienia powodzi d ą z r WdraĪanie programów wspóápracy z a z 41 mediami, szkolnictwem w zakresie WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI119 u

m ostrzegania i informowania e t s

y Usprawnienie „systemu” przywracania funkcji

s 42 ĝREDNI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI Doskonalenie skutecznoĞci

a infrastruktury po powodzi

w 3.3. odbudowy i powrotu do a r stanu sprzed powodzi Doskonalenie wsparcia rzeczowego i p 43 ĝREDNI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI 3 o finansowego dla poszkodowanych P

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

PRIORYTET

NR CELU I

U CELE SZCZEGÓàOWE CELE SZCZEGÓàOWE RW DOLNEJ A

L RW DOLNEJ à

E ZARZĄDZANIA GO ZARZĄDZANIA ODRY I

A RW ODRY I

C I DZIAàANIE W ZLEWNI

RW GÓRNEJ PRZYMORZA DORZECZE

RYZYKIEM ZARZĄDZANIA RYZYKIEM Z

R ĝRODKOWEJ RW WARTY PRZYMORZA D

ODRY ZACHODNIEG ODRY N POWODZIOWYM RYZYKIEM POWODZIOWYM ODRY ZACHODNIEG POWODZIOWYM R O - OD N O - OD RZEK MORZA

Wypracowanie wytycznych dotyczących warunków ewentualnej odbudowy na 44 WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI obszarach szczególnego zagroĪenia powodzią Doskonalenie pomocy zdrowotnej i sanitarnej 45 (w tym wsparcie psychologiczne) dla ludzi ĝREDNI WYSOKI ĝREDNI WYSOKI WYSOKI WYSOKI oraz opieki weterynaryjnej dla zwierząt

Gromadzenie i udostĊpnianie danych i informacji o szkodach i ryzyku powodziowym 46 w ujednoliconej formie i zakresie na obszarze WYSOKI WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI caáego kraju, na podstawie opracowanego WdroĪenie i doskonalenie instrumentu prawnego 3.4. skutecznoĞci analiz popowodziowych. Analizy skutecznoĞci systemu zarządzania 47 WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI ryzykiem i rekomendacje zmian Przygotowanie propozycji systemowych 48 ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI ĝREDNI VáXĪących rozwojowi badaĔ naukowych

Opracowywanie aktów prawnych, wprowadzających zasady zagospodarowywania terenów zagroĪonych Budowa instrumentów 49 WYSOKI WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI prawnych i finansowych powodzią, które ochronią spoáecznoĞci przed zniechĊcających lub nadmiernym ryzykiem i ograniczą straty w skáaniających do przyszáRĞci, kierowanie projektów do legislacji 3.5. okreĞlonych zachowaĔ zwiĊkszających Opracowanie zasad finansowania programów bezpieczeĔstwo wspomagających ekonomicznie nowe zasady powodziowe 50 zagospodarowywania terenów zagroĪonych, WYSOKI WYSOKI WYSOKI ĝREDNI ĝREDNI WYSOKI uruchamianie takich programów, znajdowanie Ĩródeá finansowania 120

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

PRIORYTET

NR CELU I

U CELE SZCZEGÓàOWE CELE SZCZEGÓàOWE RW DOLNEJ A

L RW DOLNEJ à

E ZARZĄDZANIA GO ZARZĄDZANIA ODRY I

A RW ODRY I

C I DZIAàANIE W ZLEWNI

RW GÓRNEJ PRZYMORZA DORZECZE

RYZYKIEM ZARZĄDZANIA RYZYKIEM Z

R ĝRODKOWEJ RW WARTY PRZYMORZA D

ODRY ZACHODNIEG ODRY N POWODZIOWYM RYZYKIEM POWODZIOWYM ODRY ZACHODNIEG POWODZIOWYM R O - OD N O - OD RZEK MORZA

Opracowanie programów edukacyjnych dla róĪnych poziomów odbiorców (przedszkola, szkoáy podstawowe, gimnazja, licea szkoáy wyĪsze), których celem bĊdzie zmiana 51 mentalnoĞci spoáecznoĞci lokalnych w ĝREDNI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI Budowa programów kierunku ograniczenia ekspansji na tereny edukacyjnych zagroĪone oraz zmiany sposobu poprawiających zagospodarowywania zamieszkaáych terenów 3.6. ĞwiadomoĞü i wiedzĊ na zagroĪonych, temat Ĩródeá zagroĪenia powodziowego i ryzyka Opracowanie programów edukacyjnych dla powodziowego mediów oraz innych podmiotów, których celem bĊdzie zmiana mentalnoĞci 52 spoáecznoĞci lokalnych w kierunku ĝREDNI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI WYSOKI ograniczenia ekspansji na tereny zagroĪone oraz zmiany sposobu zagospodarowywania zamieszkaáych terenów zagroĪonych,

ħródáo: Opracowanie wáasne

121

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

Tabela nr 16 Priorytety realizacji dziaáDĔ w strefie pasa technicznego regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego.

A . I

G N M A E A

I Y

Z Z N M W U C D A E L Z I O Ą à I CELE SZCZEGÓàOWE E S K Z Z A C I Y R

D U ZARZĄDZANIA RYZYKIEM DZIAàANIE W ZLEWNI PRIORYTET Z Z L R A O

Y POWODZIOWYM D Z E N

R W C R E

O N L R P E N C

5 Zakaz budowy obiektów zagraĪających Ğrodowisku z wyáączeniem istniejącej i planowanej infrastruktury portowej WYSOKI

6 Zakaz budowy obiektów infrastrukturalnych z wyáączeniem istniejącej i planowanej infrastruktury portowej WYSOKI 7 Zakaz budowy pozostaáych obiektów prywatnych i uĪytecznoĞci publicznej WYSOKI Wyeliminowanie/unikanie wzrostu zagospodarowania na Opracowanie szczegóáowych warunków pod jakimi dyrektor RZGW lub UrzĊdu Morskiego bĊdzie mógá zwolniü z zakazów 1.2 8 WYSOKI obszarach szczególnego wynikających z art. 88l i art. 40 ustawy Prawo wodne zagroĪenia powodzią Opracowanie szczegóáowych warunków pod jakimi dyrektor UrzĊdu Morskiego bĊdzie mógá zezwoliü, na podstawie art. 37 53 ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej i administracji morskiej, na wykorzystanie pasa technicznego do celów ĝREDNI innych niĪ wymienione w art. 36 ust 2 pkt 1tej ustawy 9 Wykup gruntów i budynków ĝREDNI

Ograniczenie budowy/budowa pod okreĞlonymi warunkami obiektów sáXĪących osobom o ograniczonej mobilnoĞci lub

10 ĝREDNI

o moĪliwoĞciach podejmowania decyzji

1 g e

w 11 Ograniczenie budowy obiektów zagraĪających Ğrodowisku WYSOKI o

i OkreĞlenie warunków z

d moĪliwego

o 12 Ograniczenie budowy pozostaáych obiektów prywatnych i uĪytecznoĞci publicznej, ĝREDNI

w 1.3. zagospodarowywania o

p obszarów chronionych przed

Wypracowanie warunków technicznych pod jakimi moĪna lokalizowaü i budowaü obiekty na obszarach zagroĪonych od a zagroĪeniami od strony morza 54 WYSOKI k strony morza y z y r

u Wypracowanie zaleceĔ dla istniejących obiektów, w zakresie moĪliwych sposobów ochrony przed stratami wskutek zalania t 55 WYSOKI s obszarów zagroĪonych od strony morza o r 122 z w

Unikanie wzrostu oraz e i okreĞlenie warunków n Ograniczanie budowy/budowa pod okreĞlonymi warunkami obiektów sáXĪących osobom o ograniczonej mobilnoĞci lub a zagospodarowania na 10 ĝREDNI w 1.5. moĪliwoĞciach podejmowania decyzji / wypracowanie wytycznych o obszarach o niskim

a prawdopodobieĔstwie h

a wystąpienia powodzi 15 Ograniczanie budowy obiektów zagraĪających Ğrodowisku WYSOKI Z

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

A . I

G N M A E A

I Y

Z Z N M W U C D A E L Z I O Ą à I CELE SZCZEGÓàOWE E S K Z Z A C I Y R

D U ZARZĄDZANIA RYZYKIEM DZIAàANIE W ZLEWNI PRIORYTET Z Z L R A O

Y POWODZIOWYM D Z E N

R W C R E

O N L R P E N C

Wypracowanie warunków pod jakimi moĪna lokalizowaü i budowaü obiekty o duĪym znaczeniu strategicznym dla gospodarki 16 WYSOKI i mogących spowodowaü znaczne zagroĪenie dla ludzi i Ğrodowiska w przypadku zagroĪenia powodzią

Utrzymanie naturalnych form Prowadzenie zabiegów ochrony biotechnicznej w miejscach nadmiernej penetracji turystycznej, w których jest naraĪona na 1.6. 56 WYSOKI ochrony brzegu morskiego zniszczenie

57 Odtwarzanie odcinków wydm i waáów przeciwsztormowych zniszczonych w wyniku wezbraĔ sztormowych WYSOKI

Utrzymanie istniejących 58 Naprawa konstrukcji hydrotechnicznych ochrony brzegu zniszczonych w wyniku wezbraĔ sztormowych WYSOKI 1.7. technicznych form ochrony brzegu morskiego

59 Odtwarzanie plaĪ zniszczonych w wyniku wezbraĔ sztormowych WYSOKI

Analiza istniejących form ochrony brzegu morskiego w Prowadzenie badaĔ i analiz wpáywu poszczególnych konstrukcji hydrotechnicznych oraz ich zniszczeĔ w wyniku wezbraĔ zakresie zmian dynamicznych sztormowych w skali lokalnej oraz skali caáego wybrzeĪa w celu analiz ich skutecznoĞci w systemie zabezpieczenia 1.8. 60 WYSOKI w obszarze pasa technicznego przeciwpowodziowego i ochrony brzegu na caáej dáugoĞci polskiego wybrzeĪa

22 Budowa i modernizacja waáów przeciwpowodziowych oraz budowli ochronnych pasa technicznego WYSOKI a k

y 123

z 61 Regulacje oraz prace utrzymaniowe rzek i potoków w odcinkach ujĞciowych WYSOKI o

y r g a

e Ograniczanie istniejącego o c 62 Ochrona brzegów morskich przed erozją i zagroĪeniem od strony morza WYSOKI 2 w 2.1. a g o z

e zagroĪenia powodziowego i i l c z a ą

d 28 Usprawnienie reguá sterowania obiektami i urządzeniami technicznej ochrony przed powodzią ĝREDNI j o m e i i w n n i t

o 29 Poprawa stanu technicznego istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej WYSOKI s M i p

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

A . I

G N M A E A

I Y

Z Z N M W U C D A E L Z I O Ą à I CELE SZCZEGÓàOWE E S K Z Z A C I Y R

D U ZARZĄDZANIA RYZYKIEM DZIAàANIE W ZLEWNI PRIORYTET Z Z L R A O

Y POWODZIOWYM D Z E N

R W C R E

O N L R P E N C

58 Naprawa konstrukcji hydrotechnicznych ochrony brzegu zniszczonych w wyniku wezbraĔ sztormowych WYSOKI 59 Odtworzenie odcinków plaĪ zniszczonych w wyniku wezbraĔ sztormowych WYSOKI 63 Podniesienie i rozbudowa waáów przeciwsztormowych i waáów przeciwpowodziowych WYSOKI Prowadzenie akcji lodoáamania oraz prowadzenie zabiegów w ujĞciowych odcinka rzek poprawiających swobodny odpáyw 64 WYSOKI kry lodowej podczas akcji lodoáamania w celu zapobiegania zatorom lodowym Usprawnienie reguá sterowania obiektami i urządzeniami technicznej ochrony przed powodzią w granicach pasa 65 WYSOKI technicznego

66 Budowa i odtwarzanie systemów odprowadzających wodĊ z obszarów zalanych WYSOKI

30 Likwidacja/zmiana funkcji obiektów sáXĪących osobom o ograniczonej mobilnoĞci lub moĪliwoĞciach podejmowania decyzji ĝREDNI

Ograniczanie istniejącego 2.2. 31 Likwidacja/zmiana funkcji obiektów zagraĪających Ğrodowisku WYSOKI zagospodarowania 32 Likwidacja/zmiana funkcji obiektów infrastrukturalnych ĝREDNI 33 Likwidacja/zmiana funkcji pozostaáych obiektów prywatnych i uĪytecznoĞci publicznej ĝREDNI

34 Modernizacja konstrukcji istniejących budynków i budowa nowych o konstrukcjach odpornych na zalanie WYSOKI

Ograniczanie wraĪliwoĞci 2.3. 35 Uszczelnianie budynków, stosowanie materiaáów wodoodpornych ĝREDNI obiektów i spoáecznoĞci. 36 Trwaáe zabezpieczenie terenu wokóá budynków WYSOKI 67 Przebudowa i modernizacja nabrzeĪy portowych WYSOKI

Doskonalenie prognozowania u i ostrzegania o zagroĪeniach 37 Poprawa i rozwój krajowego systemu prognoz, monitoringu i ostrzeĪHĔ/ podniesienie poziomu ich jakoĞci i wiarygodnoĞci WYSOKI 124 m 3.1. e

t meteorologicznych

s a y 3 i i hydrologicznych 38 Budowa i usprawnienie lokalnych systemów ostrzegania przed powodziami WYSOKI s n

a a m z w e d i a

ą Doskonalenie planów zarządzania kryzysowego (wszystkie poziomy zarządzania), z uwzglĊdnieniem map zagroĪenia k Doskonalenie skutecznoĞci r z

y 3.2. 39 ĝREDNI p r

z powodziowego i map ryzyka powodziowego

o reagowania ludzi, firm a y P z r

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

A . I

G N M A E A

I Y

Z Z N M W U C D A E L Z I O Ą à I CELE SZCZEGÓàOWE E S K Z Z A C I Y R

D U ZARZĄDZANIA RYZYKIEM DZIAàANIE W ZLEWNI PRIORYTET Z Z L R A O

Y POWODZIOWYM D Z E N

R W C R E

O N L R P E N C

i instytucji publicznych. Opracowywanie instrukcji zabezpieczania i postĊpowania czasie powodzi dla obiektów prywatnych i publicznych oraz 40 ĝREDNI zagraĪających Ğrodowisku w przypadku wystąpienia powodzi

41 WdraĪanie programów wspóápracy z mediami, szkolnictwem w zakresie ostrzegania i informowania ĝREDNI 42 Usprawnienie „systemu” przywracania funkcji infrastruktury po powodzi WYSOKI 43 Doskonalenie wsparcia rzeczowego i finansowego dla poszkodowanych ĝREDNI Doskonalenie skutecznoĞci 3.3. odbudowy i powrotu do stanu 44 Wypracowanie wytycznych dotyczących warunków ewentualnej odbudowy na obszarach szczególnego zagroĪenia powodzią ĝREDNI sprzed powodzi

Doskonalenie pomocy zdrowotnej i sanitarnej (w tym wsparcie psychologiczne) dla ludzi oraz opieki weterynaryjnej dla 45 ĝREDNI zwierząt

Gromadzenie i udostĊpnianie danych i informacji o szkodach i ryzyku powodziowym w ujednoliconej formie i zakresie na 46 NISKI obszarze caáego kraju, na podstawie opracowanego instrumentu prawnego

47 Analizy skutecznoĞci systemu zarządzania ryzykiem i rekomendacje zmian NISKI WdroĪenie i doskonalenie 3.4. skutecznoĞci analiz 48 Przygotowanie propozycji systemowych sáXĪących rozwojowi badaĔ naukowych ĝREDNI popowodziowych. Przygotowanie propozycji systemowych sáXĪących rozwojowi badaĔ naukowych dynamiki zmian polskiego wybrzeĪa, 68 zachodzących procesów i ich zmian w czasie, wpáywu istniejących konstrukcji hydrotechnicznych na procesy akumulacji i ĝREDNI erozji w skali lokalnej i caáego wybrzeĪa

Budowa instrumentów Opracowywanie aktów prawnych, wprowadzających zasady zagospodarowywania terenów zagroĪonych powodzią, które 49 WYSOKI prawnych i finansowych ochronią spoáecznoĞci przed nadmiernym ryzykiem i ograniczą straty w przyszáRĞci, kierowanie projektów do legislacji zniechĊcających lub 3.5. skáaniających do okreĞlonych 125 zachowaĔ zwiĊkszających Opracowanie zasad finansowania programów wspomagających ekonomicznie nowe zasady zagospodarowywania terenów bezpieczeĔstwo powodziowe 50 ĝREDNI zagroĪonych, uruchamianie takich programów, znajdowanie Ĩródeá finansowania

Cele zarządzania ryzykiem powodziowym

A . I

G N M A E A

I Y

Z Z N M W U C D A E L Z I O Ą à I CELE SZCZEGÓàOWE E S K Z Z A C I Y R

D U ZARZĄDZANIA RYZYKIEM DZIAàANIE W ZLEWNI PRIORYTET Z Z L R A O

Y POWODZIOWYM D Z E N

R W C R E

O N L R P E N C

Opracowanie programów edukacyjnych dla róĪnych poziomów odbiorców (przedszkola, szkoáy podstawowe, gimnazja, licea 51 szkoáy wyĪsze), których celem bĊdzie zmiana mentalnoĞci spoáecznoĞci lokalnych w kierunku ograniczenia ekspansji na WYSOKI tereny zagroĪone oraz zmiany sposobu zagospodarowywania zamieszkaáych terenów zagroĪonych

Budowa programów Opracowanie programów edukacyjnych dla mediów oraz innych podmiotów, których celem bĊdzie zmiana mentalnoĞci edukacyjnych poprawiających 52 spoáecznoĞci lokalnych w kierunku ograniczenia ekspansji na tereny zagroĪone oraz zmiany sposobu zagospodarowywania WYSOKI ĞwiadomoĞü i wiedzĊ na temat 3.6. zamieszkaáych terenów zagroĪonych Ĩródeá zagroĪenia powodziowego i ryzyka powodziowego

Opracowanie programów edukacyjnych, cykli warsztatów plenerowych, materiaáów informacyjnych w okresach najwiĊkszej ekspansji turystycznej wybrzeĪa dla róĪnych poziomów odbiorców, w celu zwiĊkszenia ĞwiadomoĞci o procesach 69 ĝREDNI ksztaátujących polskie wybrzeĪe i skutkach, jakie powstaną w wyniku ich zakáócenia dla zdrowia i bezpieczeĔstwa ludnoĞci lokalnej oraz Ğrodowiska naturalnego

ħródáo: Opracowanie wáasne

126

Instrumenty 11 wspomagające realizacjĊ dziaáDĔ

127

Instrumenty wspomagające realizacjĊ dziaáDĔ

11 Instrumenty wspomagające realizacjĊ dziaáDĔ 11.1 Instrumenty prawno-finansowe

11.1.1 Finansowanie zarządzania ryzykiem powodziowym

Finansowanie zarządzania ryzykiem powodziowym powinno obejmowaü realizacjĊ inwestycji przeciwpowodziowych, prace utrzymaniowe infrastruktury przeciwpowodziowej, wykup nieruchomoĞci lub zmianĊ ich funkcji w wyniku wprowadzenia map zagroĪenia powodziowego do planów zagospodarowania przestrzennego, funkcjonowanie urzĊdów administracji gospodarki wodnej, system ostrzegania powodziowego i Informatyczny System Osáony Kraju, akcje ratunkowe w sytuacji wystąpienia powodzi i likwidacje szkód powodziowych, a takĪe ewentualny udziaá Skarbu PaĔstwa w finansowaniu ubezpieczeĔ katastroficznych.

W związku z zaáRĪeniami reformy Prawa Wodnego przedáRĪonymi do rozpatrzenia na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 21 paĨdziernika 2014 r. przeprowadzono analizĊ struktury finansowania zaproponowanej w ramach reformy. Realizacja inwestycji przeciwpowodziowych zostaáa przypisana w zaleĪnoĞci od rodzajów wód okreĞlonym organom: Zarządowi Dorzecza Odry, zarządowi województwa/marszaákowi województwa, jednostkom samorządu regionalnego (szczególnie gminom). Inwestycje te projektuje siĊ finansowaü w szczególnoĞci ze Ğrodków budĪetu paĔstwa, dotacji z NFOĝiGW, WFOĝiGW, wpáywów z rocznych opáat za oddanie w uĪytkowanie nieruchomoĞci, urządzeĔ wodnych lub ich czĊĞci, opáat rocznych za oddanie w uĪytkowanie gruntów pokrytych wodami, budĪetu UE i innych Ĩródeá. Analogiczny podziaá kompetentnych organów i sposobu finansowania zostaá przeprowadzony dla utrzymania w naleĪytym stanie technicznym infrastruktury przeciwpowodziowej. Funkcjonowanie urzĊdów administracji gospodarki wodnej, w ramach reformy zostanie przeorganizowane – zmniejszona zostanie liczba urzĊdów gospodarki wodnej do 6 i powstaną 2 paĔstwowe osoby prawne – Zarządy Dorzeczy Wisáy i Odry (pozostaáymi organami ZáDĞciwymi w sprawach gospodarki wodnej bĊGą: minister wáDĞciwy ds. gospodarki wodnej, prezes KZGW oraz marszaáek województwa). Finansowanie caáRĞci bĊdzie opieraáo siĊ na takich samym zaáRĪeniach jak w przypadku inwestycji przeciwpowodziowych. System ostrzegania powodziowego oraz Informacyjny System Osáony Kraju (za które odpowiadaá bĊdzie wojewoda oraz IMGW – PIB) finansowany ma byü zgodnie z obowiązującymi przepisami, brak jest jednak proponowanych rozwiązaĔ finansowych – w szczególnoĞci dla systemu ISOK i finansowania zadaĔ IMGW – PIB. Akcje ratunkowe w sytuacji wystąpienia powodzi oraz likwidacje szkód powodziowych finansowane bĊGą ze Skarbu PaĔstwa. Odszkodowania bĊGą wypáacane przez Zarządy Dorzecza, brak jest jednak regulacji co do sposobu finansowania powyĪszych dziaáDĔ. Przy dalszym wdraĪaniu reformy naleĪy zagwarantowaü wáDĞciwą alokacjĊĞrodków w czĊĞci nr 21 i 22 budĪetu, wdroĪ\ü najszerszy zakres zasady zwrotu kosztów usáug wodnych, rozwaĪ\ü zasadnoĞü wprowadzenia nowych opáat (retencyjnej, powodziowej), uchwaliü jasną regulacjĊ odnoĞnie podmiotu ponoszącego koszty wykupu nieruchomoĞci oraz odszkodowaĔ za ograniczenie/wyáączenie moĪliwoĞci korzystania z nieruchomoĞci/zmianĊ funkcji nieruchomoĞci, wprowadziü przepisy dotyczące opáat adiacenckich (dotyczących wáDĞcicieli lub uĪytkowników wieczystych nieruchomoĞci, których wartoĞü wzrosáa na skutek redukcji strefy zagroĪenia powodzią w wyniku realizacji inwestycji przeciwpowodziowej), przyjąü jasne stanowisko odnoĞnie udziaáu Skarbu PaĔstwa w finansowaniu systemu ubezpieczeĔ katastroficznych, uwzglĊdniü w ramach systemu finansowania ZRP koszty funkcjonowania Systemu ISOK oraz realizacji zadaĔ IMGW – PIB. Dodatkowo wdroĪenie PZRP moĪe byü wspierane np. poprzez objĊcie zalesieĔ terenów zalewowych (które nie biorą udziaáu w aktywnym przepáywie wody), dodatkowym wsparciem ze Ğrodków krajowych, systemem ulg w podatku rolnym dla wáDĞcicieli 128 gospodarstw rolnych rezygnujących z intensywnego gospodarowania na terenach zalewowych, 128 zwolnienia z opáaty skarbowej decyzji, zezwoleĔ, peánomocnictw, i wszelkich innych czynnoĞci związanych z realizacją PZRP. Zaproponowane powyĪej rozwiązania naleĪy przeprowadziü przed rokiem 2020 (po tej dacie znacząco zostanie zmniejszona kwota Ğrodków finansowych jakie Polska

Instrumenty wspomagające realizacjĊ dziaáDĔ

EĊdzie otrzymywaáa z UE). NaleĪy takĪe rozwaĪ\ü korzyĞci wynikające ze wspóáudziaáu Banku ĝwiatowego przy realizacji strategicznych – inwestycyjnych dziaáDĔ przeciwpowodziowych

11.1.2 Zasady gospodarowania obszarami naraĪonymi na niebezpieczeĔstwo powodzi

W pierwszej kolejnoĞci naleĪy wskazaü trzy zasady wiodące przy projektowaniu instrumentów prawnych związanych z wdraĪaniem map zagroĪenia powodziowego (dalej jako: MZP):

x dopuszczenie dalszego zagospodarowania terenów zagroĪonych powodzią w sposób sprzeczny z zasadami ustalonymi w ramach PZRP (Instrument Wspierający: Lokalizacyjne i techniczne aspekty zabudowy na obszarach zagroĪonych powodzią - Wytyczne) jest wykluczone z uwagi na koniecznoĞü zatrzymania procesu wzrostu ryzyka powodziowego oraz unikniĊcia kolejnych nakáadów inwestycyjnych na infrastrukturĊ przeciwpowodziową i związane z jej realizacją nieakceptowalne koszty Ğrodowiskowe; x ani budĪet paĔstwa, ani budĪety samorządów terytorialnych nie są wstanie ponieĞü w krótkim okresie czasu skumulowanego ciĊĪaru kosztów wykupu/odszkodowaĔ wzglĊdem podmiotów prywatnych w wyniku zmian przeznaczenia nieruchomoĞci (zob. Stanowisko nr 18 Konwentu Marszaáków Województw z dnia 29 paĨdziernika 2014 r.) ; x PZRP w tym i kolejnym cyklu inwestycyjnym zakáadają wdroĪenie pakietu technicznych i nietechnicznych (zwiĊkszanie naturalnej retencji) inwestycji przeciwpowodziowych, których celem jest redukcja stref zagroĪenia powodziowego. RealizacjĊ tych inwestycji naleĪy potraktowaü priorytetowo jeĪeli chodzi o strukturĊ alokacji Ğrodków w szczególnoĞci w ramach budĪetu paĔstwa. Dla zilustrowania skali kosztów związanych z implementacją MZP w procesie planowania przestrzennego naleĪy wskazaü zakres potencjalnych obciąĪHĔ finansowych odnosząc siĊ do nastĊpujących stanów faktycznych:

1) relokacja zabudowy (przesiedlenie) z terenów, których nie wskazano do ochrony w drodze technicznych metod ochrony przeciwpowodziowej (wskazania nastąpią w ramach analizy wielokryterialnej), a w Ğwietle opracowanych w ramach PZRP zasad gospodarowania (zob. Wytyczne) zabudowa nie moĪe pozostaü na tych terenach;

2) relokacja zabudowy (przesiedlenie) z terenów wskazanych w ramach PZRP jako obszary naturalnej retencji;

3) zmiana funkcji istniejących obiektów prywatnych tak by nowa funkcja byáa dopuszczalna w Ğwietle opracowanych w ramach PZRP zasad gospodarowania;

4) zmiana przeznaczenia niezagospodarowanych nieruchomoĞci na skutek uwzglĊdnienia opracowanych w ramach PZRP zasad gospodarowania w obowiązujących m.p.z.p. lub wydanych decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (dalej jako: wzizt).

W Ğwietle wskazanych powyĪej zasad wiodących oraz kategorii potencjalnych obciąĪHĔ finansowych 129 proponuje siĊ wdroĪenie nastĊpujących instrumentów prawnych: 129 a) dokonanie nowelizacji art. 88f ust. 5 PW zgodnie, z którym przedstawione na mapach zagroĪenia powodziowego oraz mapach ryzyka powodziowego granice obszarów,

Instrumenty wspomagające realizacjĊ dziaáDĔ

o których mowa w art. 88d ust. 2 (w tym obszary szczególnego zagroĪenia powodzią), uwzglĊdnia siĊ w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, planie zagospodarowania przestrzennego województwa, studium uwarunkowaĔ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzji o warunkach zabudowy.

b) dokonanie nowelizacji art. 88f ust. 8 PW, zgodnie z którym koszty wprowadzenia zmian w planach oraz decyzjach, o których mowa w ust. 5, ponoszą odpowiednio budĪety ZáDĞciwych gmin albo województw. Nowy przepis musi jasno stanowiü, Īe koszty te ponosi Skarb PaĔstwa.

c) transpozycja MZP do obowiązujących m.p.z.p. nastĊpuje w istniejącym trybie tj. w terminie 30 miesiĊcy od dnia przekazania MZP samorządom, przy czym;

katalog aktów planistycznych z art. 88f ust. 5 naleĪy rozszerzyü o studia uwarunkowaĔ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin; w stosunku do wydanych decyzji o wzizt oraz pozwoleĔ na budowĊ nie uwzgledniających MZP wprowadza siĊ obowiązek wznowienia postĊpowania z urzĊdu lub decyzje te wygasną; niezwáocznie wprowadza siĊ obowiązek uwzglĊdniania MZP oraz Wytycznych w toku postĊpowaĔ w sprawie pozwolenia na budowĊ; organ administracji planistycznej lub architektoniczno budowlanej ma prawo zwróciü siĊ z zapytaniem do RZGW o aktualnoĞü MZP w Ğwietle dostĊpnych analiz hydraulicznych opracowanych w ramach zadaĔ organów gospodarki wodnej oraz PaĔstwowej SáXĪby Hydrologiczno Meteorlogicznej, czyli np. uwzglĊdniających inwestycje przeciwpowodziowe zrealizowane w latach 2012-2014 r.; w przypadku gdy obszar zagroĪenia powodziowego zostaá zredukowany w wyniku zamodelowania „Wariantu O” w rozumieniu PZRP jednostka samorządu terytorialnego (dalej jako: JST) uwzglĊdnia w toku stosownej procedury nowe obszary; wymaga to uzgodnienia z Dyrektorem RZGW; studia ochrony przeciwpowodziowej, dla rzek które w WORP zostaáy wskazane do opracowania map w II cyklu planistycznym, zachowują waĪnoĞü do czasu przekazania wáDĞciwym organom nowych map zagroĪenia powodziowego i map ryzyka powodziowego. Do terenów objĊtych studiami w odpowiednim zakresie (dostĊpnoĞü danych) stosuje siĊ reĪim opracowany w ramach Wytycznych PZRP;

d) Na 6 miesiĊcy przed terminem sporządzenia kaĪdej aktualizacji map zagroĪenia powodziowego i map ryzyka powodziowego, wynikającej z art. 88f ust. 11 ustawy organ gminy zobowiązany jest do rozpoczĊcia procedury przyjĊcia lub weryfikacji koniecznoĞci zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszarów wskazanych w art. 88d ust.2 ustawy, w ramach której przy uwzglĊdnieniu aktualnego stopnia zagroĪenia powodzią przyjĊte zostaną postanowienia odnoĞnie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu oraz ksztaátowania infrastruktury na potrzeby ewakuacji ludnoĞci z terenów zagroĪonych. Obowiązek rozpoczĊcia procedury przyjĊcia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dotyczy równieĪ obszarów wskazanych w art. 88d ust.2, dla których w terminie do 22 grudnia 2019 r. opracowano po raz pierwszy mapy zagroĪenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego. 130 e) umocowanie zakazów i ograniczeĔ okreĞlonych w Wytycznych PZRP w ustawie Prawo 130 wodne oraz Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaü budynki i ich usytuowanie;

Instrumenty wspomagające realizacjĊ dziaáDĔ

f) odszkodowania w przypadku relokacji zabudowy (przesiedlenie) z terenów, których nie wskazano do ochrony w drodze technicznych metod ochrony przeciwpowodziowej bĊGą realizowane w trybie specustawy powodziowej z zastrzeĪeniem koniecznoĞci nowelizacji ustawy PW (uwzglĊdnienie w katalogu inwestycji przeciwpowodziowych dziaáania polegającego na odtwarzaniu naturalnej retencji);

g) odszkodowania relokacja zabudowy (przesiedlenie) z terenów wskazanych w ramach PZRP jako obszary naturalnej retencji bĊGą realizowane w trybie specustawy powodziowej z zastrzeĪeniem koniecznoĞci nowelizacji ustawy PW (uwzglĊdnienie w katalogu inwestycji przeciwpowodziowych dziaáania polegającego na odtwarzaniu naturalnej retencji);

h) koszty zmiany funkcji obiektów prywatnych oraz dostosowania tych obiektów do wymogów Wytycznych PZRP bĊGą ponoszone przez wáDĞcicieli przy wsparciu ze Ğrodków NFOIĝGW/WFOĝIGW; (zróĪnicowanie wysokoĞci wsparcia uzaleĪnione EĊdzie od sytuacji majątkowej podmiotu zobowiązanego; wprowadzony zostanie system ulg podatkowych);

i) wyáączenie art. 36 u.p.z.p w stosunku do zmian m.p.z.p./ decyzji wzizt wynikających z koniecznoĞci uwzglĊdnienia MZP (studiów ochrony przeciwpowodziowej) przy zaáRĪeniu, iĪ:

wyáączenie to wprowadza siĊ na okres pierwszego cyklu planistycznego (2016-2021); wyáączenie skutkuje zamroĪeniem potencjalnych roszczeĔ z tytuáu zmiany przeznaczenia nieruchomoĞci w jakimkolwiek trybie; W okresie do 2019 r. JST dokonują inwentaryzacji nieruchomoĞci w zakresie skali potencjalnych zmian przeznaczenia; inwentaryzacja nastĊpuje przy uwzglĊdnieniu przekazanych JST warstw numerycznych dla „Wariantu 0” oraz „Wariantu Inwestycyjnego” w rozumieniu PZRP; W cyklu planistycznym 2022+ ze stosownych zakazów/ograniczeĔ zagospodarowania zwolnienie zostaną tereny, które w wyniku realizacji „Wariantu Inwestycyjnego” nie bĊGą juĪ wchodziáy w zakres obszarów szczególnego zagroĪenia po aktualizacji MZP;

j) W cyklu planistycznym 2022+ od momentu uwzglĊdnienia MZP w m.p.z.p. uruchamiany jest mechanizm odpowiedzialnoĞci wprowadzony do ustawy Prawo wodne i opierający siĊ na nastĊpujących zasadach:

Po uchwaleniu lub zmianie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego uwzglĊdniających mapy zagroĪenia powodziowego sporządzone do dnia 22 grudnia 2019 r. w rozumieniu art. 88h ust. 10 ustawy, przepis art. 36 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717) stosuje siĊ, z tym Īe odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodĊ, wykupienia nieruchomoĞci lub jej czĊĞci albo odszkodowania równego obniĪeniu wartoĞci nieruchomoĞci lub jej czĊĞci moĪna Īądaü od Skarbu PaĔstwa reprezentowanego przez wojewodĊ.

131 131

Instrumenty wspomagające realizacjĊ dziaáDĔ

11.1.3 Ubezpieczenia od ryzyka wystąpienia powodzi

W warunkach polskich wyróĪnia siĊ trzy kategorie obszarów naraĪonych na niebezpieczeĔstwo powodzi:

1. ObjĊte mapami zagroĪenia i ryzyka powodziowego w ramach ISOK – wysokoĞci ubezpieczeĔ na tych terenach powinny byü zróĪnicowane z uwagi na poáRĪenie nieruchomoĞci w strefie wody 10%, 1% i 0,2% oraz gáĊbokoĞü zalewu; 2. Nie objĊte mapami zagroĪenia i ryzyka powodziowego w ramach ISOK ale objĊte studiami ochrony przeciwpowodziowej – wymaga opracowania zgeneralizowanego wzoru róĪnicowania skáadki ubezpieczeniowej, uwzglĊdniającego moĪliwoĞü zastosowania zróĪnicowanych zmiennych stopnia zagroĪenia przeciwpowodziowego; 3. Nie objĊte mapami zagroĪenia i ryzyka powodziowego w ramach ISOK ani studiami ochrony przeciwpowodziowej - konieczne jest opracowanie zgeneralizowanego wzoru róĪnicowania skáadki ubezpieczeniowej w zaleĪnoĞci od poziomu dostĊpnoĞci danych na temat stopnia zagroĪenia (powodzie historyczne; dokumentacja pozostająca w posiadaniu RZGW lub ZMiUW).

NaleĪy takĪe dokonaü zmian w OWU (z uwagi na niską jakoĞü wykupowanych ubezpieczeĔ) i uwzglĊdniü zapisy o przyczynianiu siĊ poszkodowanych do szkody (np. budowanie na terenach nieprzeznaczonych pod zabudowĊ z uwagi na uprzednio stwierdzone ryzyko powodziowe w studium uwarunkowaĔ i kierunków zagospodarowania przestrzennego). W przypadku OWU funkcjonujących w obrĊbie ubezpieczeĔ mienia publicznego – towarzystwa ubezpieczeniowe powinny stosowaü z peáQą konsekwencją zapisy o odpowiedzialnoĞci samych ubezpieczonych, jeĪeli są oni odpowiedzialni za niski stopieĔ ochrony przed powodzią.

Docelowy ksztaát propozycji instrumentów ubezpieczeniowych powinien zostaü uzgodniony w ramach prac nad PZRP z grupą roboczą ds. ubezpieczeĔ katastroficznych przy PIU oraz Komisją Nadzoru Finansowego, opracowująFą obecnie dokument pn. „Wytyczne dotyczące zarządzania ryzykiem powodzi w sektorze ubezpieczeĔ”.

11.1.4 Kompetencja oddziaáywaĔ spoáecznych związanych z realizacją inwestycji przeciwpowodziowych

Koszty związane z kompensacją oddziaáywaĔ spoáecznych związanych z realizacją inwestycji przeciwpowodziowych wynikają z koniecznoĞci relokacji jednostek, utraty dóbr lub dostĊpu do nich, utraty Ĩródeá dochodu lub Ğrodków utrzymania, ograniczeĔ dostĊpu do dotychczas powszechnie dostĊpnych terenów (zielone, rekreacyjne). Wprowadzenie rekompensat za czasowe ograniczenie Záadztwa nad nieruchomoĞcią jest konieczne na poziomie specustawy powodziowej. JeĞli moĪliwe jest dojĞcie do porozumienia stron, zaleca siĊ pozyskanie nieruchomoĞci na drodze umów cywilnoprawnych, co pozwala na swobodne okreĞlenie rekompensaty za czasowe ograniczenie praw do nieruchomoĞci. Postulowane jest natomiast wprowadzenie moĪliwoĞci wydáXĪenia terminu na osiągniĊcie porozumienia za zgodna wolą stron.

Rekompensata kosztów związanych z utratą moĪliwoĞci prowadzenia w danym miejscu dziaáalnoĞci gospodarczej lub gospodarstwa rolnego powinna zostaü wprowadzona jako mechanizm kompensacyjny pozwalający na pokrycie kosztów wynikających z przerwy w dziaáaniu i przeniesienia 132 w inne miejsce przedsiĊbiorstwa, zakáadu lub gospodarstwa rolnego. Przy projektowaniu inwestycji, 132 które wiązaáy siĊ bĊGą z koniecznoĞcią dokonania wywáaszczeĔ i zajĊü czasowych, dobrą praktyką jest sporządzanie tzw. planów przesiedleĔ, których celem jest zapewnienie, Īe Ğrodki utrzymania jednostek dotkniĊtych projektem znajdują siĊ co najmniej na tym samym poziomie, na którym byáy

Instrumenty wspomagające realizacjĊ dziaáDĔ

przed rozpoczĊciem realizacji inwestycji. Rekomendowane jest szersze wdroĪenie obowiązku opracowania planów przesiedleĔ jako dobrej praktyki przy przygotowaniu i realizacji inwestycji. Zalecane jest powiązanie prac nad planami przesiedleĔ z przygotowaniem raportu o oddziaáywaniu na Ğrodowisko. 11.2 Instrumenty analityczne

WyróĪniono dwie grupy instrumentów analitycznych: system gromadzenia i archiwizacji danych o przebiegu zagroĪHĔ/wystąpieniu powodzi oraz system gromadzenia danych o szkodach i stratach powodziowych.

System gromadzenia i archiwizacji danych o przebiegu zagroĪHĔ/wystąpienia powodzi to instrumenty wspierające poprawĊ i rozwój krajowego i lokalnego systemu prognoz, monitoringu i ostrzeĪHĔ. Postuluje siĊ dostosowanie systemu zarządzania ryzykiem powodziowym do nowoczesnych metod, w tym doskonalenie prognozowania i ostrzegania o zagroĪeniach meteorologicznych i hydrologicznych. Podstawowym instrumentem w tej grupie jest budowa i wprowadzenie jednego oficjalnego systemu informacyjnego zarządzania ryzykiem powodziowym dla wszystkich sáXĪb w Polsce. Instrumenty wspierające, których celem jest przyspieszenie podejmowania dziaáDĔ zapobiegających skutkom powodzi, to przede wszystkim budowa i usprawnienie lokalnych systemów monitoringów i ostrzegania (i wáączenie ich do Planu operacyjnego ochrony przeciwpowodziowej powiatu/gminy). System lokalny powinien byü obsáugiwany przez mieszkaĔców i obejmowaü kontrolĊ stanu i przepáywu wody w punktach pomiarowych, a takĪe stanu waáów i urządzeĔ hydrotechnicznych. :Ğród dodatkowych instrumentów, zapewniających sprawne funkcjonowanie Systemu wyróĪnia siĊ: zwiĊkszenie liczby stacji monitoringu na rzekach i rozszerzenie prognoz na mniejsze rzeki i zlewnie (obecnie prognozy hydrologiczne prowadzone są dla posterunków wodowskazowych duĪych rzek), wdroĪenie nowoczesnych modeli prognostycznych o wiĊkszej dokáadnoĞci, wprowadzenie zlewniowego podziaáu osáony hydrometeorologicznej w ramach zarządzania w Gospodarce Wodnej w celu ograniczenia chaosu kompetencyjnego i wynikających z niego problemów w przetwarzaniu danych, a takĪe wdroĪenie badania skutecznoĞci i oceny sprawdzalnoĞci prognoz i ostrzeĪHĔ – najwáDĞciwiej poprzez rozporządzenie Ministra ĝrodowiska.

System gromadzenia danych o szkodach i stratach powodziowych opieraü siĊ ma na analizie szkód popowodziowych, a w konsekwencji prowadziü do weryfikacji i aktualizacji mapy zagroĪenia ryzyka powodziowego. W tym celu naleĪy wprowadziü centralny system raportowania strat popowodziowych, jeden wspólny dla wszystkich jednostek zajmujących siĊ szacowaniem i raportowaniem strat i wypáacaniem odszkodowaĔ. W systemie tym naleĪDáoby gromadziü dane o wszystkich rodzajach szkód, we wszystkich grupach poszkodowanych dotyczące wysokoĞci i Ĩródeá finansowania odszkodowaĔ. Zestawienie powyĪszych danych z mapami ryzyka powodziowego pozwoli na porównanie strat przewidywanych ze stratami realnymi, co prowadzi do ich aktualizacji i weryfikacji. Zestawienia takie proponuje siĊ wykonywaü w cyklu jednorocznym, dwuletnim (dla potrzeb zarzadzania kryzysowego) i szeĞcioletnim (dla potrzeb zarządzania ryzykiem powodziowym). CaáRĞü powinna byü uregulowana w akcie prawnym, wymuszającym jednolity wzór raportu dla wszystkich jednostek zgáaszających straty powodziowe, w celu zapewnienia kompletnoĞci danych i ich przekazywania.

133 133

Instrumenty wspomagające realizacjĊ dziaáDĔ

11.3 Instrumenty informacyjne i edukacyjne

Instrumenty informacyjne i edukacyjne peánią funkcjĊ wspierająFą. Celem ich jest zmniejszenie potencjaáu szkód popowodziowych poprzez ksztaátowanie zachowaĔ w sytuacji zagroĪenia powodzią i zmniejszenie osadnictwa w obszarach powodziowych. Cel ten moĪna osiągnąü poprzez edukacjĊ i informowanie na poziomie róĪnych grup wiekowych. WĞród tej grupy instrumentów wyróĪniono kampanie informacyjne, kampanie edukacyjne dla palcówek edukacji szkolnej, dla placówek edukacji przedszkolnej i edukacjĊ dla bezpieczeĔstwa na terenach duĪych obiektów (np. zakáadów pracy).

Proponuje siĊ przeprowadzenie Kampanii Informacyjnej dotyczącej Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym. Zapoznanie ze strukturą dokumentu i jego zaáRĪeniami, rozpowszechnienie informacji dotyczących przepisów prawa i moĪliwych dziaáDĔ zmniejszających ryzyko powodziowe, a takĪe informacji o poziomie ryzyka inwestycyjnego w obszarach zagroĪonych powodziami. NaleĪy przeprowadziü na szeroką skalĊ KampaniĊ Informacyjną strony www.powodz.gov.pl poprzez zlecenie reklamy profesjonalnym firmom, eventy promocyjne, kampanie outdoorowe i banerowe, a takĪe klasyczne biuletyny.

Kampanie edukacyjne w szkoáach powinny opieraü siĊ na przeprowadzaniu lekcji dotyczących bezpieczeĔstwa w sytuacji powodziowej (wymaga to stworzenia materiaáów dydaktycznych dla nauczycieli i szkoleĔ dla nich), przeprowadzeniu kursów pierwszej pomocy dla uczniów i utworzeniu instrukcji postĊpowania w czasie powodzi obejmującej placówkĊ. Edukacja przedszkolna powinna zostaü przeprowadzona dodatkowo w ramach spotkaĔ ze straĪakami i policją i opieraü siĊ na takich Ğrodkach przekazu jak filmy animowane, gry planszowe, zachĊcanie do tworzenia rodzinnych planów powodziowych, konkursy plastyczne, plakaty.

Na terenie wszystkich obiektów, skupiających okresowo duĪe grupy ludzi, a zagroĪonych ryzykiem powodzi, powinno siĊ stworzyü instrukcje postĊpowania w czasie powodzi i wáączyü ją, jako staáy element do podstawowego szkolenia BHP.

134 134

Podsumowanie 12 dziaáDĔ i ich priorytety

135

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

12 Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety 12.1 Opis metodyki budowy i oceny wariantów

Na podstawie wykonanej diagnozy problemów oraz w oparciu o propozycje dziaáDĔ zgáoszonych w ramach prac zespoáów planistycznych zlewni, dla kaĪdego regionu wodnego i obszaru dorzecza, zdefiniowano dziaáania, które w efekcie zapewnią osiągniĊcie celów gáównych i szczegóáowych. Dziaáaniom nietechnicznym oraz technicznym zostaáy nadane priorytety, odzwierciedlające charakter zagroĪenia i problematykĊ powodzi. Weryfikacja i uzasadnienie przyjĊtych celów gáównych i szczegóáowych dla kaĪdego regionu wodnego i obszaru dorzecza nastĊpuje w drodze formuáowania i oceny wariantów planistycznych. Wariant planistyczny, to zestaw niezaleĪnych lub powiązanych z sobą dziaáDĔ, prowadzących do osiągniĊcia wskazanych celów, przy zaáRĪeniu okreĞlonego poziomu bezpieczeĔstwa powodziowego i sposobie zarządzania ryzykiem powodziowym. Formuáowanie wariantów planistycznych bazowaáo na dokonaniu wyboru dziaáDĔ ograniczających ryzyko powodziowe (które mogą zmniejszyü, zneutralizowaü lub rozáRĪ\ü w czasie zdiagnozowane problemy) oraz przypisaniu dziaáDĔ do celów i opieraáo siĊ o zaáRĪenia reguáy SMART (zdefiniowanie mierzalnych celów i okresu realizacji, efektywnych i akceptowalnych spoáecznie).

Pierwszym zidentyfikowanym wariantem jest wariant zerowy, oparty na scenariuszu zaniechania dziaáDĔ mających na celu jakąkolwiek poprawĊ obecnej sytuacji. Wariant ten oznacza pozostanie w obecnym zakresie rodzajowym i przestrzennym infrastruktury przeciwpowodziowej oraz sterowanie wielkoĞcią powodzi w ramach obowiązujących przepisów. W wariancie zerowym nie zakáada siĊ zatem realizacji dziaáDĔ inwestycyjnych, ani ponoszenia corocznych nakáadów o charakterze utrzymaniowym, przewiduje siĊ jedynie ponoszenie niezbĊdnych kosztów eksploatacyjnych, związanych z uĪytkowaniem istniejących obiektów. Wariant ten uwzglĊdnia inwestycje techniczne rozwojowe zrealizowane w okresie od powstania map zagroĪenia i ryzyka powodziowego do VI 2014 roku. Wariant zerowy stanowi wariant bazowy, do którego odnoszone są efekty podnoszące skutecznoĞü dziaáDĔ przeciwpowodziowych, przewidziane w kolejnych analizowanych wariantach. Na potrzeby analizy kosztów i korzyĞci spoáecznych (CBA) oszacowano coroczny przyrost strat powodziowych powstaáych z uwagi na niewáDĞciwy stan techniczny (pogarszająca siĊ funkcjonalnoĞü) urządzeĔ przeciwpowodziowych i postĊpująFą degradacjĊ tego stanu.

Metodyka formuáowania wariantu utrzymaniowego opiera siĊ na identyfikacji poĪądanej wysokoĞci corocznych kosztów remontów istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej. Przy identyfikacji wariantu utrzymaniowego okreĞlenie „utrzymanie infrastruktury przeciwpowodziowej” definiowane jest jako bieĪące nakáady finansowe na remonty, ponoszone w celu zachowania okreĞlonego standardem stanu tej infrastruktury poprzez dokonywanie koniecznych napraw. Coroczne koszty remontów na obszarze dorzecza Odry zaprognozowano w staáej kwocie ok. 90 mln zá. Koszty odtworzenia infrastruktury, mające charakter inwestycji, nie są ujĊte w wariancie utrzymaniowym, przyjmuje siĊ jednak zaáRĪenie o ponoszeniu kosztów odtworzenia w okresie analizy, dziĊki czemu ma miejsce zastĊpowanie zuĪytych skáadników budowli skáadnikami nowymi w zaleĪnoĞci od potrzeb, tj. w momencie braku moĪliwoĞci dalszej eksploatacji danego skáadnika lub caáej budowli / urządzenia. Koszty o charakterze odtworzeniowa funkcjonalnoĞci ujĊto w wariancie technicznym.

EfektywnoĞü wariantu utrzymaniowego podlega weryfikacji w ramach analizy kosztów i korzyĞci spoáecznych, na podstawie obliczonej róĪnicy pomiĊdzy prognozowanymi Ğredniorocznymi stratami powodziowymi w wariancie zerowym oraz Ğredniorocznymi stratami powodziowymi w wariancie utrzymaniowym. 136 Zdefiniowano ponadto wariant nietechniczny, zawierający dziaáania nietechniczne (N) oraz dziaáania 136 wspierające (Nwspierające) oraz warianty techniczne, które razem z dziaáaniami nietechnicznymi tworzą tzw. warianty kombinowane.

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Zidentyfikowane warianty techniczne, stanowiące moĪliwe do zastosowania rozwiązania problemów wystĊpujących w danej zlewni, skáadają siĊ z dwóch kategorii:

i) Odtworzenie FunkcjonalnoĞci systemu przeciwpowodziowego (OF)

oraz

ii) Dziaáania Techniczne Rozwojowe (TR Nowe)

i) Odtworzenie FunkcjonalnoĞci systemu przeciwpowodziowego (OF)

Odtworzenie funkcjonalnoĞci jest rozumiane jako jednorazowe dziaáanie o charakterze nakáadów inwestycyjnych mające na celu odbudowĊ poĪądanego przez eksploatatora poziomu technicznego / funkcjonalnoĞci istniejących obiektów przeciwpowodziowych oraz likwidacjĊ wieloletnich zaniedbaĔ i przygotowanie infrastruktury do dalszych bieĪących dziaáDĔ eksploatacyjnych i ponoszenia corocznych kosztów utrzymaniowych.

ii) Dziaáania Techniczne Rozwojowe (TR Nowe)

Drugą kategorią dziaáDĔ technicznych dla obszarów problemowych są dziaáania techniczne rozwojowe, które zawierają nowe inwestycje, niedotyczące odtworzenia istniejącej infrastruktury.

Z powyĪej wymienionych, róĪnych kategorii dziaáDĔ technicznych i nietechnicznych, utworzono warianty planistyczne. KaĪdy wariant planistyczny zawiera dziaáanie wybrane w drodze analizy wielokryterialnej (TR Nowe 1 lub TR Nowe 2 lub Nietechniczne) oraz dziaáania nietechniczne wspierające i dziaáania o charakterze odtworzenia funkcjonalnoĞci lub alternatywy odtworzenia funkcjonalnoĞci. Warianty planistyczne zostaáy zagregowane na poziomie regionów wodnych oraz obszarów dorzeczy.

Zarówno dla dziaáDĔ o charakterze odtworzenia funkcjonalnoĞci, jak i dla dziaáDĔ technicznych rozwojowych, zidentyfikowano rozwiązania alternatywne, zastosowano jednakĪe odmienne podejĞcie: dla oceny efektywnoĞci dziaáDĔ, zdefiniowanych jako moĪliwe do zastosowania rozwiązania o charakterze odtworzenia funkcjonalnoĞci, dokonano uproszczonej oceny efektywnoĞci hydraulicznej oraz udatnoĞci Ğrodowiskowej, z kolei analiza wielokryterialna dotyczy moĪliwych do zastosowania rozwiązaĔ w ramach dziaáDĔ technicznych rozwojowych i nietechnicznych. Przedmiotem analizy wielokryterialnej są bowiem warianty rozwiązaĔ w obszarach problemowych, a jej celem jest dokonanie wyboru najbardziej zasadnego rozwiązania, z uwzglĊdnieniem zlewniowego podejĞcia do zarządzania ryzykiem powodziowym. Takie podejĞcie zapewnia, Īe ocenie poddane są poszczególne rozwiązania problemu w danym obszarze problemowym/obszarach problemowych, a nie sumy dziaáDĔ. Analizy te uwzglĊdniają powiązania hydrauliczne pomiĊdzy obszarami problemowymi, a co za tym idzie, moĪliwoĞü rozwiązania problemu na wyĪszym poziomie planistycznym.

W kontekĞcie powyĪszego podejĞcia istotne jest uchwycenie efektu wdroĪenia danego rozwiązania i porównanie efektu tego rozwiązania z efektem rozwiązania alternatywnego. W ten sposób moĪna uniknąüáącznej oceny, obejmującej szereg dziaáDĔ, poniewaĪ taka áączna ocena mogáaby prowadziü do zaburzenia wyniku – mianowicie wiĊkszy wpáyw na wynik oceny miaáyby dziaáania bardziej efektywne i tym samym byáaby moĪliwoĞü niewychwycenia dziaáDĔ nieefektywnych, które byáyby rekomendowane do realizacji tylko dlatego, Īe byáyby oceniane áącznie z dziaáaniami efektywnymi.

Ocena efektywnoĞci wariantów planistycznych, stanowiących sumĊ rekomendowanych dziaáDĔ dla 137 poszczególnych regionów wodnych (a takĪe obszarów dorzeczy), nastĊpuje w ramach analizy 137 kosztów i korzyĞci spoáecznych. Efekty podnoszące skutecznoĞü dziaáDĔ przeciwpowodziowych, przewidziane w analizowanych wariantach (utrzymaniowym, nietechnicznym i technicznym /kombinowanym) podlegają ocenie w ramach analizy kosztów i korzyĞci spoáecznych na podstawie

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

obliczonej róĪnicy pomiĊdzy prognozowanymi Ğredniorocznymi stratami powodziowymi w wariancie zerowym oraz niĪszymi od nich Ğredniorocznymi stratami powodziowymi w pozostaáych wariantach.

PoniĪszy schemat zawiera podsumowanie algorytmu formuáowania wariantów planistycznych:

Rysunek nr 25 Algorytm formuáowania wariantów planistycznych

ħródáo: Opracowanie wáasne.

Legenda:

WP 1, 2 – wariant planistyczny 1, 2

TR Nowe 1, 2 – dziaáania rozwojowe techniczne - moĪliwe rozwiązania problemu: dziaáania 21-27 oraz 29; dla ochrony brzegu morskiego dziaáania 53 - 69

N – dziaáania nietechniczne zakwalifikowane do wdroĪenia jako komplementarne w stosunku do Technicznych. Są to dziaáania: 1-3; 9; 18-20; 30-36

Nwspierające – dziaáania nietechniczne towarzyszące za kaĪdym razem dziaáaniom technicznym: 4-8; 10-17; 28; 37-41; 42-52

OF – dziaáania o charakterze odtworzenia funkcjonalnoĞci: dziaáania 24 i 29

MCA – analiza wielokryterialna

138 138

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

12.2 Strategia zarządzania ryzykiem powodziowym

Strategia zarządzania ryzykiem powodziowym na obszarze dorzecza Odry opiera siĊ na ekonomicznie (spoáecznie i finansowo) rekomendowanym i uzasadnionym doborze dziaáDĔ nietechnicznych, technicznych i instrumentów wspomagających. W obliczu ograniczonych zasobów celem jest maksymalizacja efektywnoĞci przedsiĊwziĊtych dziaáDĔ w kolejnych cyklach planistycznych.

Na zidentyfikowany poziom ryzyka powodziowego wpáywa zarówno prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi, jak i jej konsekwencje. PrawdopodobieĔstwo w przypadku zarządzania ryzykiem powodziowym uzaleĪnione jest zarówno od wysokoĞü fali wezbraniowej (wysokoĞci falowania dla brzegu morskiego i morskich wód wewnĊtrznych), jak i stanu zabezpieczeĔ i infrastruktury przeciwpowodziowej, pozwalających na jej bezpieczne przeprowadzenie. Niebagatelną rolĊ odgrywa takĪe zarządzanie konsekwencjami wystąpienia powodzi (powstaáe szkody materialne, ofiary w ludnoĞci) poprzez wdroĪenie szeregu dziaáDĔ nietechnicznych (wykupy, lokalne systemy ostrzegania i prognozowania). Przy wyborze optymalnego wariantu planistycznego, pozwalającego na obniĪenie ryzyka powodziowego na obszarze dorzecza, zastosowano metodĊ kolejnych przybliĪHĔ, uzyskiwanych poprzez analizĊ sprzĊĪHĔ zwrotnych, wpáywając na poszczególne skáadowe ryzyka powodziowego. Schematycznie proces ten przedstawia poniĪszy rysunek.

KaĪda ze skáadowych ryzyka powodziowego znalazáa swoje odzwierciedlenie w zaplanowanych dziaáaniach i przyjĊtych priorytetach.

Rysunek nr 26 Elementy skáadowe ryzyka powodziowego wykorzystane przy doborze optymalnego wariantu planistycznego.

Ryzyko powodziowe

Prawdopodobieŷstwo Konsekwencje

Stan zabezpieczeŷ WielkoƑđ i poziom Szkody Ofiary przeciwpowodziowych przepųywów / falowanie

ħródáo: Opracowanie wáasne.

W obszarze dorzecza Odry, w ramach WORP, wyznaczono obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi o áącznej powierzchni ponad 8 tys. km2. Obszary naraĪone na niebezpieczeĔstwo powodzi stanowią blisko 7% powierzchni obszaru dorzecza Odry (ponad 2,5% powierzchni Polski). DáugoĞü rzek objĊtych tymi obszarami wynosi 6 578 km, natomiast dáugoĞü rzek rozpatrywanych w WORP to blisko 8 021 km. Dla obszarów naraĪonych na niebezpieczeĔstwo opracowano mapy zagroĪenia powodziowego (MZP) i mapy ryzyka powodziowego (MRP). Na podstawie analizy map zagroĪenia powodziowego zdefiniowano na rozpatrywanym obszarze ok. 396 tys. ha obszaru znajdującego siĊ na terenie o prawdopodobieĔstwie wystąpienia powodzi raz na 500 lat, a w przypadku powodzi 139 o czĊstotliwoĞci wystĊpowania raz na 100 lat i raz na 10 lat, powierzchnie obszarów zagroĪenia 139 powodziowego to odpowiednio okoáo 325tys. ha i 198 tys. ha. Liczba mieszkaĔców na obszarach o prawdopodobieĔstwie wystąpienia powodzi raz na 500 lat, raz na 100 lat i raz na 10 lat wynosi odpowiednio okoáo 325 tys., 149 tys. i 22 tys.

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Dodatkowo ponad 6 tys. osób zamieszkuje obszary naraĪonych na zalanie w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia waáu przeciwpowodziowego. Zidentyfikowano takĪe odpowiednio 28 tys. i 21 tys. mieszkaĔców w obrĊbie obszarów o prawdopodobieĔstwie wystąpienia powodzi od strony morza raz na 500 lat i raz na 100 lat. W obszarze dorzecza Odry najwiĊksza powierzchnia i liczba mieszkaĔców obszarów zagroĪenia powodziowego wystĊpuje w regionie wodnym ĝrodkowej Odry.

W skali piĊciostopniowej okreĞlone zostaáo równieĪ ryzyko powodziowe w odniesieniu do poszczególnych gmin, a w konsekwencji wskazano 41 gmin o najwyĪszym zintegrowanym ryzyku powodziowym. NajwiĊksza liczba gmin z bardzo wysokim i wysokim poziomem zintegrowanego ryzyka powodziowego, znajduje siĊ w regionie wodnym ĝrodkowej Odry. W regionie tym mieĞci siĊ 70,3% gmin z wysokim poziomem ryzyka i 73,2% gmin z bardzo wysokim poziomem ryzyka, zlokalizowanych w obszarze dorzecza Odry.

Analizy przeprowadzone na podstawie map zagroĪenia i ryzyka powodziowego pozwoliáy obliczyü wartoĞci Ğredniorocznych strat (AAD) dla zlewni i regionów wodnych na obszarze dorzecza Odry. Dla dorzecza Odry, Ğrednioroczne straty wynoszą 0,64 mld záotych. Regionem wodnym, w którym wartoĞci Ğredniorocznych strat osiąga zdecydowanie najwyĪszą wartoĞü, jest region wodny ĝrodkowej Odry.

*áównym celem strategicznym PZRP dla obszaru dorzecza Odry jest ograniczenie istniejącego ryzyka powodziowego oraz jego wzrostu. Zakáada siĊ realizacjĊ szeregu dziaáDĔ nietechnicznych i technicznych, ekonomicznie i Ğrodowiskowo uzasadnionych, przewidzianych do wdroĪenia przede wszystkim na obszarach strefie szczególnego zagroĪenia powodziowego (prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi 1%). W ujĊciu dáugoterminowym celem strategicznym PZRP (w kolejnych cyklach planistycznych) jest zredukowanie ryzyka powodziowego do wartoĞci rezydualnych.

Podstawowymi dziaáaniami nietechnicznymi proponowanymi do realizacją są te ukierunkowane na ograniczenie istniejącego ryzyka powodziowego (zwiĊkszanie retencji, spowalnianie spáywu powierzchniowego, renaturalizacja koryt cieków i ich brzegów, odtwarzanie retencji dolin rzek).

Kluczową rolĊ wspierająca wdraĪanie dziaáDĔ nietechnicznych i technicznych peánia Instrumenty zarządzania ryzykiem powodziowym (prawno – finansowe, analityczne, informacyjne i edukacyjne). 12.2.1 Opis wybranego rozwiązania 12.2.1.1 Wariant zerowy

Wariant zerowy jest oparty na scenariuszu braku dziaáDĔ mających na celu jakąkolwiek poprawĊ obecnej sytuacji. Wariant ten oznacza pozostanie w obecnym zakresie rodzajowym i przestrzennym 140 infrastruktury przeciwpowodziowej oraz sterowanie wielkoĞcią powodzi w ramach obowiązujących 140 przepisów. W wariancie zerowym nie zakáada siĊ zatem realizacji dziaáDĔ inwestycyjnych, ani ponoszenia corocznych nakáadów o charakterze utrzymaniowym, przewiduje siĊ jedynie ponoszenie niezbĊdnych kosztów eksploatacyjnych, związanych z uĪytkowaniem istniejących obiektów.

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Wariant zerowy odzwierciedla aktualny stan zagroĪenia i ryzyka powodziowego zgodnie z przeprowadzoną analizą zagroĪenia i ryzyka powodziowego opisaną w rozdziaáach 6 i 7 Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym.

Jest to wariant bazowy, do którego odnoszone są efekty podnoszące skutecznoĞü dziaáDĔ przeciwpowodziowych, przewidziane w kolejnych analizowanych wariantach. Na potrzeby analizy kosztów i korzyĞci spoáecznych oszacowano coroczny przyrost strat powodziowych powstaáych z uwagi na niewáDĞciwy stan techniczny urządzeĔ powodziowych i postĊpująFą degradacjĊ tego stanu.

W tabeli poniĪej przedstawiono listĊ dziaáDĔ technicznych, zrealizowanych oraz znajdujących siĊ w koĔcowej fazie realizacji w 2014r. o strategicznym znaczeniu, które zostaáy uwzglĊdnione w wariancie zerowym.

Tabela nr 17 Dziaáania techniczne o strategicznym znaczeniu, uwzglĊdnione w Wariancie Zerowym

LP RW ID NAZWA CIEK

Zabudowa wyrw i remont ubezpieczeĔ brzegowych rzeki Odry, brzeg prawy w km 28+240 – 28+310; 28+537 – 28+587; 33+660 – 1 5_6_O Odra 34+100; brzeg lewy w km 28+230 – 28+310; 28+537 – 28+585 w miejscowoĞci Olza, Zabeáków i Buków

Usuwanie skutków powodzi z 2010 r. na rzece Odrze i potoku Roztoka: rzeka Odra naprawa brzegu prawego powyĪej mostu 2 5_7_O drogowego w Zabeákowie w ciągu DK- 78 do ujĞcia rzeki Olzy w m. Odra, potok Roztoka Olza oraz potoku Roztoka naprawa prawego brzegu na odcinku Górnej Odry ok.. 100 m w m. Istebna przysióáek Maáa àączka

Budowa lewostronnego waáu rzeki Odry "Cisek-Dzielniczka" (zad. 3 1_519_O Odra, Cisek, Dzielniczka 1,6,7) Waá przeciwpowodziowy rzeki Odry w km 66+300-77+000 Przewóz - Podlesie - Miejsce OdrzaĔskie gm. Cisek 4 1_517_O I etap Przewóz w km 0+000-3+500 (km rzeki Odry 71+000- Odra 77+000) II etap Podlesie w km 3+500-7+800 (km rzeki Odry 67+000-71+000)

Wykonanie zabudowy regulacyjnej na ciekach administrowanych 5 1_446_O przez RZGW we Wrocáawiu - Regulacja rz. Bystrzycy Dusznickiej Bystrzyca Dusznicka w m. Szalejów

Rzeka Orla - regulacja i obwaáowanie w km 38+500 - 45+640 wraz 6 2_132_O z jazami w km 25+715, 34+060, 37+120, 40+243 wraz z dopáywem Orla III most w km 0+000 - 1+000

Rzeka Szprotawa - etap II -odbudowa (modernizacja) i 7 4_355_O Rzeka Szprotawa rekonstrukcja rzeki w km 2+064 -18+670 Czerwona Woda etap II - odbudowa koryta rzeki gm. Zgorzelec i 8 1_422_O Czerwona Woda ĝrodkowej Sulików Odry Remont zabudowy regulacyjnej rzeki Kamiennej w km 0+000- 9 2_141_O Kamienna 10+500 w miejscowoĞci Jelenia Góra Waáy rzeki Piáawy - MoĞcisko remont waáów przeciwpowodziowych 10 1_440_O Piáawa gm. DzierĪoniów

11 2_124_O Rzeka Rów Polski - regulacja i obwaáowanie w km 0+000 - 8+100 Rów Polski

12 1_430_O Wierzbiak - zabezpieczenie przeciwpowodziowe miasta Legnica Wierzbiak 141

13 - Waá rzeki Kaczawy Kaczawa 141

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

LP RW ID NAZWA CIEK

Ksztaátowanie przekroju podáXĪnego i poprzecznego rzeki Osobáogi w km 0+000-1+530 z odbudową urządzeĔ melioracji 14 1_459_O Osobáoga podstawowych w miejscowoĞciach: Krapkowice, ĩywocice gm. Krapkowice

Ksztaátowanie przekroju podáXĪnego i poprzecznego kanaáu Ulgi 15 1_460_O rzeki Osobáogi w km 0+000-1+500 w miejscowoĞciach: Osobáoga Pisarzowice i Kórnica, gminy: Strzeleczki i Gáogówek

16 2_136_O Lwówek ĝl.. -zabezp. p/pow. miasta Lwówek ĝl. m. Lwówek ĝl. Bóbr

Poprawa ochrony przeciwpowodziowej Lewina Brzeskiego na 17 2_154_O Nysa Káodzka rzece Nysie Káodzkiej

Modernizacja zbiornika wodnego Nysa w zakresie bezpieczeĔstwa 18 2_156_O Nysa Káodzka przeciwpowodziowego – etap I

Modernizacja z dobudową waáów na rzece Maáa Panew w rejonie 19 1_419_O Maáa Panew zbiornika Turawa Modernizacja Wrocáawskiego WĊ]áa Wodnego. "Budowa i 20 1_402_O Odra modernizacja innych obwaáowaĔ powyĪej m. Wrocáawia" Modernizacja Wrocáawskiego WĊ]áa Wodnego. "Budowa i 21 1_436_O Odra modernizacja innych obwaáowaĔ poniĪej m. Wrocáawia" Modernizacja Wrocáawskiego WĊ]áa Wodnego. "Modernizacja 22 1_445_O Odra obwaáowania Kotowice - Siedlce"

Modernizacja Wrocáawskiego WĊ]áa Wodnego (w zakresie 23 1_466_O obiektów ochrony przed powodzią zarządzanych przez RZGW we Odra Wrocáawiu) - jaz Wrocáaw I

Modernizacja Wrocáawskiego WĊ]áa Wodnego. "Modernizacja 24 1_468_O Odra obwaáowania Blizanowice - Trestno" 2áawa odbudowa i modernizacja koryta rzeki, gm. Siechnice i gm. 25 2_157_O 2áawa 2áawa

26 1_447_O 2áawa - budowa waáu, gm. Strzelin 2áawa

Przebudowa Ğluzy poáudniowej i póánocnej: przebudowa komory i Jáowy górnej i dolnrj Ğluzy; wykonanie nowej dodatkowej gáowy 27 1_499_O Odra wraz z oĞwietleniem; wykonanie grodzy budowlanej; rozbiór istniejących kierownic; wykonanie nowych kierownic

UdroĪnienie koryta starej Odry wraz z porządkowaniem miĊdzywala i korony jĊzyka rozdzielczego; wzmocnienie strefy 28 2_159_O posadowienia filtrów mostowych w miejscach projektowanego Odra poszerzenia koryta wraz z ubezpieczeniem dna w przekrojach mostów Warszawskich

UdroĪnienie koryta Odry wraz z uporządkowaniem miĊdzywala, miejscowe poszerzenie koryta rzeki do 110 m szerokoĞci w dnie 29 2_161_O Odra wraz z jego pogáĊbieniem; obniĪenie terenu i utworzenie czterech Sáytkich zatok na brzegu prawym poniĪej mostów

Prace na odcinku L=5.4 km; pogáĊbienie i poszerzenie kanaáu; remont kanaáu i ubezpieczenie miĊdzywala; remont progu jazu 30 2_158_O Odra iglicowego pod mostami JagielloĔskimi, wzmocnienie przyczóáku mostu; podwyĪszenie kanaáu waáu rozdzielczego

Odbudowa waáu na odcinku 2.6 km, budowa nowego waáu na 142 1_401_O odcinku ok. 4 km, rozbiórka waáu na odcinku 0.5 km, przebudowa Widawa 31 142 mostu drogowego

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

LP RW ID NAZWA CIEK

Usuwanie szkód powodziowych na rzece Liswarta w km 37+400- 32 4_37_O Liswarta 38+300 w m. Krzepice, Lutrowskie, Dankowice, gm. Krzepice

Usuwanie szkód powodziowych na rzece Liswarta w km 80+500- 33 4_35_O Liswarta 81+500 w m. Hadra, gm. Herby Usuwanie szkód powodziowych na rzece Liswarta w km 83+150- 34 4_36_O Liswarta 84+000 w m. Boronów Doáy, gm. Boronów

Rozdziaá wód rzeki Warty w km 697+930 na wáDĞciwe koryto oraz 35 RZGW_POZ5 Kanaá Máynówki w miejscowoĞci ĝliwaków, gm. Káomnice, powiat Warta czĊstochowski

Budowa obwaáowania przeciwpowodziowego wraz z przepompownią i wielozadaniowym zbiornikiem retencyjno- Warta, Struga Spycimierska 36 1_318_O wyrównawczym w rejonie rzeki Struga Spycimierska w celu (Siekiernik) ochrony przeciwpowodziowej terenów inwestycyjnych Termy Uniejów

Remont ostróg rzeki Warty po powodzi w 2010r. w km 301+700 37 1_334_O Warta do 302+065 w m. Dąbrowa i m. Mechlin Przebudowa waáu lewostronnego rzeki Prosny - etap II, gm. 38 1_303_O Prosna ĩerków

Modernizacja Kanaáu ĝlesiĔskiego w km 0,00-32,00 poprzez 39 1_316_O remont Ğluz w Koszewie, Gawronach, Pątnowie i Morzysáawiu oraz KanaáĝlesiĔski, Noteü roboty pogáĊb.-udroĪnieniowe

Remont ostróg rzeki Warty po powodzi w 2010r. w km 322+673 do 40 1_335_O Warta 322+113 w m. Nowe Miasto nad Wartą Warty 41 RZGW_POZ2 Odmulanie kanaáu ulgi rzeki Warty w Koninie po powodzi z 2010r. Warta

Poprawa zabezpieczenia przeciwpowodziowego poprzez 42 RZGW_POZ3 KanaáĝlesiĔski modernizacje wrót i waáów przeciwpowodziowych w Morzysáawiu

43 2_95_O Odbudowa rzeki Oáobok - etap I, pow. Ostrów Wlkp. Obáok Przebudowa waáu lewostronnego rzeki Prosny - etap II, gm. 44 1_303_O Prosna ĩerków 45 2_94_O Jaz w km 45+365 KoĞciaĔskiego Kanaáu Obry KoĞciaĔski Kanaá Obry

46 1_262_O Jaz KoĞcian, m. KoĞcian, pow. koĞciaĔski KoĞciaĔski Kanaá Obry Remont ostróg rzeki Warty po powodzi w 2010r. W km 109+000- 47 1_332_O Warta 110+000 w m. Skrzynica Odbudowa waáu rzeki Noteü i Margoninki, gm. Szamocin, 48 1_267_O Noteü BiaáRĞliwie, pow. chodzieski, pilski Rzeka Stara Noteü II. Odbudowa budowli piĊtrzących szt. 5, gm. 49 2_43_O Stara Noteü Czarnków, pow. czarnowsko-trzcianecki 50 1_300_O Odbudowa jazu CzyĪkowo àobĪonka

51 4_4_O Renowacja zbiornika maáej retencji àobĪenica àobĪonka Odbudowa jazu Byszki wraz z elektrownią wodną i przepáawką dla 52 WZMIUWPOZ_1 Gwda ryb na rzece Gwdzie w M. Byszki 53 1_372_O Odbudowa jazu Brzegi Czáapia Warniki - Witnica - remont waáu p.pow. rz. Warty w km waáu 54 LZMiUW_1 Warta 16+900 - 22+760

Odbudowa (remont) waáów nad rzeką Grabową w km 0+000 do km 55 2_18_O 14+600, z zabudową lokalnych wyrw w skarpach rzeki w gm. Grabowa 143 Dolnej Odry i Daráowo, woj. Zachodniopomorskie Przymorza 143 Zachodniego Poprawa warunków przepáywu wody w obrĊbie m. Daráowo wraz z 56 1_43_O zabezpieczeniem przeciwpowodziowym m i g. Daráowo - waá Wieprza poprzeczny

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

LP RW ID NAZWA CIEK

Poprawa warunków przepáywu wody w obrĊbie m. Daráowo wraz z 57 1_43_O Wieprza zabezpieczeniem przeciwpowodziowym m. i g. Daráowo

Rzeka Rega w km 120+518, 126+300, 135+995, 138+690, 58 1_135_O Rega 150+620,152+830, 152+950, 153+530, 155+040

Stabilizacja przepáywu wód rzeki Regi poprzez budowĊ stopni 59 1_137_O wodnych w km 128+378, 136+490, 140+160, 145+830, gm. Rega ĝwidwin

Rzeka Rega Trzebiatów - MrzeĪyno. Odbudowa (modernizacja) 60 koryta rzeki wraz z modernizacją istniejącego obwaáowania Rega

od km 0+600 do km 15+980.

Rzeka Rega Trzebiatów - MrzeĪyno. Odbudowa (modernizacja) 61 koryta rzeki wraz z modernizacją istniejącego obwaáowania Rega

od km 0+600 do km 15+980. Etap II od km 12+700 do km 15+980

Rzeka Rega Trzebiatów - MrzeĪyno. Odbudowa (modernizacja) 62 koryta rzeki wraz z modernizacją istniejącego obwaáowania Rega

od km 0+600 do km 15+980. Etap I - ĝluza Waáowa

Rzeka Rega - wĊzeá wodny Gryfice - odbudowa (modernizacja) 63 1_98_O Rega jazu na kanale má\Ĕskim Rzeka Rega - WĊzeá wodny Gryfice - Odbudowa (modernizacja) 64 1_97_O Rega jazu na kanale Ulgi Budowla regulująca przepáyw wód rzeki Regi na odcinku Káodkowo 65 2_5_O Rega - Gąbin - retencja dolinowa Zabezpieczenie przeciwpowodziowe doliny rzeki Regi ze 66 2_6_O Rega szczególnym uwzglĊdnieniem miasta Trzebiatów Stabilizacja przepáywu wód w rzece Inie - odbudowa jazów Lipka 67 1_127_O Ina km 77+186 i Piasecznik 83+171 68 1_125_O Rzeka Ina. Odbudowa (modernizacja) jazu ĩukowo. Ina Stabilizacja przepáywu wód rzeki Iny wraz z jej odcinkową 69 1_126_O Ina odbudową w km 54+629 - 57+229 Odbudowa waáu przeciwpowodziowego nad rzeką Iną w km 0+000 70 1_93_O Ina - 5+300

Rzeka Ina InoujĞcie Goleniów. Odbudowa koryta rzeki w km 5+430-12+951 wraz z modernizacją prawobrzeĪnego 71 2_13_O Ina obwaáowania, Etap I zad.3 CzĊĞü I Modernizacja prawobrzeĪnego obwaáowania

72 1_18_O Zabezpieczenie przeciwpowodziowe miasta Stargard SzczeciĔski Ina

Odbudowa waáu przeciwpowodziowego KamieĔ-Grabowo w km 73 1_105_O ĝwiniec 0+200-1+080 nad rzekąĝwiniec Odbudowa waáu przeciwpowodziowego Borucin-Trzebieszów- 74 1_46_O ĝwiniec w km 3+400-7+995 nad rzekąĝwiniec, w km 0+000- ĝwiniec, Niemica, Woácza 1+400 nad rzeką Niemicą, w km 0+000-1+210 nad rzeką Woáczą

Odbudowa waáu przeciwpowodziowego KamieĔ-Borucin w km 75 1_45_O 0+000-3+400 nad rzekąĝwiniec, w km 0+000-1+460 nad rzeką ĝwiniec, Niemica Niemicą

Odbudowa waáu przeciwpowodziowego Grabowo-Chrząstowo- 144 76 1_9_O àukĊcin w km 0+800-5+405 nad rzekąĝwiniec oraz w km 0+000- ĝwiniec 144 2+900 nad Kanaáem StrzeĪewo-Radawka

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

LP RW ID NAZWA CIEK

Odbudowa waáu przeciwpowodziowego nad Zalewem SzczeciĔskim: Stepnica - Kopice w km 0+000 - 9+158, Skoszewo - 77 1_47_O Zalew SzczeciĔski Czarnocin w km 0+000 - 10+090 oraz Stepnica - Brylanty w km 0+000 - 2+573

Odbudowa waáu przeciwpowodziowego Karpinka - Jasienica w km 78 1_48_O Zalew SzczeciĔski 0+000-5+075 Odbudowa waáu przeciwpowodziowego TrzebieĪ - UniemyĞl w km 79 1_49_O Zalew SzczeciĔski 0+000 - 2+335

Zabezpieczenie przeciwpowodziowe Szczecina, Polic i terenów 80 1_92_O przylegáych do jeziora Dąbie i Zalewu SzczeciĔskiego - waá àącki Rów Stepnica - Brylanty

Odbudowa waáu przeciwpowodziowego Skoszewo w km 27+000 - Dopáyw z polderu 81 1_104_O 29+300 nad Zalewem SzczeciĔskim Skoszewo

Odbudowa waáu przeciwpowodziowego nad rzeką Gowienicą - waá 82 1_7_O Gowienica lewy w km 0+000 - 4+055, waá prawy w km 0+000 - 4+680

83 1_72_O Odbudowa waáu Przytór_àunowo Zalew SzczeciĔski ħródáo: Opracowanie wáasne.

145 145

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

12.2.1.2 Wariant utrzymaniowy

Definicje okreĞlające pojĊcia uĪywane w niniejszym rozdziale:

Remont – definicja:

Koszty o charakterze napraw bieĪących, ponoszone w celu utrzymania stanu majątku na niepogorszonym poziomie, nie poprawiające cech uĪytkowych majątku.

Odtworzenie – definicja:

Nakáady o charakterze odbudowy lub wymiany zuĪytych elementów majątku, ponoszone w celu utrzymania stanu majątku na niepogorszonym poziomie, mogące mieü efekt poprawy cech XĪytkowych majątku.

Wariant utrzymaniowy – definicja:

Koszty utrzymaniowe w wariancie utrzymaniowym zawierają jedynie koszty remontów. Wariant utrzymaniowy nie zawiera:

x kosztów eksploatacyjnych poza remontami - nie są one uwzglĊdnione w poniĪszych rozwaĪaniach, choü oczywiĞcie bĊGą ponoszone tak jak dotychczas; x kosztów o charakterze odtworzeniowym - tzw. odtworzenie funkcjonalnoĞci ujĊto w wariancie technicznym.

Poziom minimalnych rekomendowanych corocznych kosztów remontów zostaá obliczony w nastĊpujący sposób:

x zinwentaryzowano majątek brutto oraz Ğrednioroczne kosztów remontów i odtworzeĔ z ostatnich 5 lat w odniesieniu do infrastruktury przeciwpowodziowej istniejącej w 2014 roku dla szeregu kategorii obiektów i budowli uĪytkowanych przez operatorów infrastruktury przeciwpowodziowej: RZGW i ZMiUW; x oszacowano przewidywany okresu uĪytkowania poszczególnych kategorii istniejących budowli przeciwpowodziowych; x na podstawie kosztów historycznych z ostatnich 5 lat, otrzymanych od poszczególnych operatorów infrastruktury obliczono, Īe 20% wydatków ponoszonych na zachowanie majątku w niepogorszonym stanie stanowią koszty remontów; x pozostaáe 80% wydatków ponoszonych na zachowanie majątku w niepogorszonym stanie dotyczy odtworzeĔ, które jednak nie są ujĊte w wariancie utrzymaniowym, tylko w wariancie technicznym, dziĊki czemu zapewnione powinno byü zastĊpowanie zuĪytych skáadników budowli skáadnikami nowymi w zaleĪnoĞci od potrzeb, tj. w momencie braku moĪliwoĞci dalszej eksploatacji danego skáadnika lub caáej budowli.

146 146

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Etap 1 Zgromadzenie danych

W pierwszej kolejnoĞci zgromadzono dane na temat wartoĞci majątku brutto oraz Ğredniorocznych kosztów remontów i odtworzeĔ z ostatnich 5 lat w odniesieniu do infrastruktury przeciwpowodziowej istniejącej w 2014 roku dla szeregu kategorii obiektów i budowli uĪytkowanych przez operatorów infrastruktury przeciwpowodziowej:

x Zarządów Melioracji i UrządzeĔ Wodnych, x Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej.

Etap 2 Szacunek przewidywanego okresu uĪytkowania

Kolejnym krokiem byáo oszacowanie przewidywanego okresu uĪytkowania obiektów i budowli hydrotechnicznych sáXĪących ochronie przeciwpowodziowej bĊGących w administracji ZMiUW i RZGW wg nastĊpujących kategorii obiektów i budowli:

Tabela nr 18 Przewidywane okresy uĪytkowania

Przewidywany okres Lp. Kategoria obiektów XĪytkowania [lata]

Budowle regulacyjne (w tym ostrogi, progi podwodne, falochrony 1 25 - 50 brzegowe i opaski brzegowe) 2 Bulwary 60 3 Jazy 80 4 Kanaáy i cieki 60

5 Kierownice w ujĞciach rzek do morza, wrota przeciwsztormowe 40

6 Pompownie 20

7 Poldery przeciwpowodziowe, suche zbiorniki przeciwpowodziowe 80

Waáy przeciwpowodziowe wraz z obiektami związanymi z nimi 8 80 funkcjonalnie 9 Wrota przeciwpowodziowe 20 10 Zbiorniki retencyjne posiadające rezerwĊ powodziową 80 11 Elektrownie 15 - 60 12 Pochylnie, baza postojowa 80 13 System zabezpieczeĔ 80 ħródáo: Opracowanie wáasne.

Etap 3 Szacunek rocznych kosztów utrzymania

Roczne koszty remontów, jakie są poĪądane w celu zachowania stanu infrastruktury na wyjĞciowym poziomie, zostaáy oszacowane jako iloraz wartoĞci majątku brutto i przewidywanego okresu XĪytkowania w latach. Na podstawie kosztów historycznych z ostatnich 5 lat, otrzymanych od poszczególnych operatorów infrastruktury obliczono, iĪ 20% wydatków ponoszonych na zachowanie majątku w niepogorszonym stanie, dotyczących zarówno odtworzeĔ, jak i remontów, stanowią koszty remontów. Koszty utrzymaniowe przedstawione w wariancie utrzymaniowym zawierają w sobie tylko koszty remontów. Koszty o charakterze odtworzeniowym (tj. odtworzenia funkcjonalnoĞci) ujĊto z kolei w wariancie technicznym. Koszty eksploatacyjne poza remontami nie są uwzglĊdnione w poniĪszych 147 rozwaĪaniach, choü oczywiĞcie bĊGą ponoszone tak jak dotychczas. 147 PoniĪsza tabela zawiera prognozĊ minimalnych rekomendowanych kosztów remontów obiektów i budowli hydrotechnicznych, bĊGących w administracji Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej.

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Tabela nr 19 Sumaryczne zestawienie majątku RZGW na obszarze dorzecza Odry.

WartoĞü Roczne koszty Przewidywany okres Lp. Kategoria początkowa remontów XĪytkowania

(tys. zá) (tys. zá)

Budowle regulujące 8 581 337 1 25 - 50 Roczne koszty remontów 68 651 Jazy 756 162 2 80 Roczne koszty remontów 1 890 Kanaáy i cieki 1 091 917 3 60 Roczne koszty remontów 3 640 Pompownie 37 232 4 20 Roczne koszty remontów 372

Poldery przeciwpowodziwe, suche zbiorniki 160 135 5 przeciwpowodziowe 80 Roczne koszty remontów 400

Waáy przeciwpowodziowe wraz z obiektami 149 993 6 związanymi z nimi funkcjonalnie 80

Roczne koszty remontów 375 Zbiorniki retencyjne posiadające rezerwĊ 493 681 7 powodziową 80 Roczne koszty remontów 1 234 Elektrownie 52 738 8 15 - 60 Roczne koszty remontów 703 SUMA 11 323 194 77 266 ħródáo: Opracowanie wáasne.

W kolejnej tabeli przedstawiono prognozĊ minimalnych rekomendowanych kosztów remontów obiektów i budowli bĊGących w administracji Zarządów Melioracji i UrządzeĔ Wodnych z województw poáRĪonych na obszarze dorzecza Odry:

Tabela nr 20 Sumaryczne zestawienie majątku WZMiUW na obszarze dorzecza Odry.

Roczne koszty Przewidywany okres WartoĞü początkowa Lp. Kategoria remontów XĪytkowania

(tys. zá) (tys. zá)

Kanaáy i cieki 1 002 765 1 60 Roczne koszty remontów 3 343 Pompownie 106 272 2 20 Roczne koszty remontów 1 063

Waáy przeciwpowodziowe wraz z obiektami 2 293 191 3 związanymi z nimi funkcjonalnie 80

Roczne koszty remontów 5 733 Zbiorniki retencyjne posiadające rezerwĊ 303 427 4 powodziową 80 148 Roczne koszty remontów 759 148 SUMA 3 705 655 10 897 ħródáo: Opracowanie wáasne.

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Zinwentaryzowano równieĪ budowle i urządzenia bĊGące w administracji UrzĊdów Morskich.

Tabela nr 21 Sumaryczne zestawienie majątku UrzĊdów Morskich

Roczne koszty Przewidywany WartoĞü początkowa Lp. Kategoria remontów okres uĪytkowania

(tys. zá) (tys. zá) Budowle regulujące 167 486 1 25 - 50 Roczne koszty remontów 1 340

Waáy przeciwpowodziowe wraz z obiektami 68 987 2 związanymi z nimi funkcjonalnie 80

Roczne koszty remontów 172 System zabezpieczeĔ 2 735 3 80 Roczne koszty remontów 7 SUMA 239 207 1 519 ħródáo: Opracowanie wáasne.

Suma wartoĞci budowli i urządzeĔ przeciwpowodziowych na obszarze dorzecza Odry wynosi ok. 15 mld zá. Minimalne rekomendowane roczne koszty remontów (bez kosztów odtworzeniowych, które są ujĊte w wariancie technicznym i bez kosztów eksploatacyjnych) w celu zachowania stanu infrastruktury na wyjĞciowym poziomie, oszacowane jako 20% kwoty wynikającej z ilorazu wartoĞci majątku brutto i przewidywanego okresu uĪytkowania w latach, wynoszą ok. 90 mln zá.

149 149

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

12.2.1.3 Rekomendowany wariant planistyczny

Wybrane rozwiązanie stanowi sumĊ preferowanych dziaáDĔ dla obszarów problemowych zidentyfikowanych na podstawie analizy rozkáadu przestrzennego zagroĪenia i ryzyka powodziowego oraz strat, w stosunku do których zidentyfikowano koniecznoĞü zastosowania jednego lub wiĊcej dziaáDĔ technicznych, nietechnicznych lub kombinowanych, w tym dziaáDĔ polegających na odtworzeniu funkcjonalnoĞci istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej. Szczegóáy dotyczące zakresu konkretnych dziaáDĔ przedstawiono w poszczególnych PZRP dla regionów wodnych.

150 150

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Tabela nr 22 Proponowany wariant planistyczny

Nakáady inwestycyjne Obszar Grupy dziaáDĔ [PLN netto]

Nietechniczne (N) – zakwalifikowane do wdroĪenia jako komplementarne w stosunku do Technicznych (T) 3 247 040 000 1. Ochrona/zwiĊkszanie retencji leĞnej w zlewni / 2. Ochrona/ zwiĊkszanie retencji na obszarach rolniczych / 3. Ochrona/ ZwiĊkszanie retencji na obszarach zurbanizowanych / 9. Wykup gruntów i budynków / 18. Spowalnianie spáywu powierzchniowego / 19. Renaturyzacja koryt cieków i ich brzegów / 20. Odtwarzanie retencji dolin rzek / 30. Likwidacja /zmiana funkcji obiektów sáXĪących osobom o ograniczonej mobilnoĞci lub moĪliwoĞci podejmowania decyzji /31. Likwidacja /zmiana funkcji obiektów zagraĪających Ğrodowisku /32. Likwidacja /zmiana funkcji obiektów infrastrukturalnych /33. Likwidacja /zmiana funkcji pozostaáych obiektów prywatnych i publicznych /34. Modernizacja 3 247 040 000 konstrukcji istniejących budynków i budowa nowych o konstrukcjach odpornych na zalanie / 35. Uszczelnianie budynków, stosowanie materiaáów wodoodpornych/ 36. Trwaáe zabezpieczenie terenu wokóá budynków/ 70. Prowadzenie akcji lodoáamania

Techniczne (T) 18 642 758 212

r · Techniczne Rozwojowe Nowe (TR Nowe) 11 828 098 460 d O

a 20. Odtwarzanie retencji dolin rzek / 21. Budowa obiektów retencjonujących wodĊ / 22. Budowa i modernizacja waáów przeciwpowodziowych oraz budowli ochronnych pasa z

c technicznego / 23. Budowa kanaáów ulgi / 24. Regulacje oraz prace utrzymaniowe rzek i potoków / 25. Ochrona brzegów morskich przed erozją i powodzią od strony morza / e z

r 26. Budowa i odtwarzanie systemów melioracji / 27. Dostosowanie koryta wód powodziowych do wielkoĞci przepáywu /29. Poprawa stanu technicznego istniejącej infrastruktury o przeciwpowodziowej d

r a

z · Odtworzenie FunkcjonalnoĞci (OF) 5 031 157 380 s b

O 22. Budowa i modernizacja waáów przeciwpowodziowych oraz budowli ochronnych pasa technicznego / 24. Prace utrzymaniowe rzek i potoków / 29. Poprawa stanu technicznego istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowe

· Utrzymaniowe (U) 1 783 502 372

22. Budowa i modernizacja waáów przeciwpowodziowych oraz budowli ochronnych pasa technicznego / 24. Prace utrzymaniowe rzek i potoków / 26. Budowa i odtwarzanie systemów melioracji / 29. Poprawa stanu technicznego istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej / 70. Prowadzenie akcji lodoáamania

wg monitoringu efektu Instrumenty | Nietechniczne wspierające (Nwsp.) rzeczowego wdroĪenia0

151

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Nakáady inwestycyjne Obszar Grupy dziaáDĔ [PLN netto] 4. Zakaz budowy obiektów sáXĪących osobom o ograniczonej mobilnoĞci lub moĪliwoĞciach podejmowania decyzji / 5. Zakaz budowy obiektów zagraĪających Ğrodowisku / 6. Zakaz budowy obiektów infrastrukturalnych / 7. Zakaz budowy pozostaáych obiektów prywatnych i uĪytecznoĞci publicznej / 8. Opracowanie szczegóáowych warunków pod jakimi dyrektor RZGW bĊdzie mógá zwolniü z zakazów wynikających z art. 88l ustawy Prawo wodne / 10. Ograniczenie budowy/budowa pod okreĞlonymi warunkami obiektów VáXĪących osobom o ograniczonej mobilnoĞci lub moĪliwoĞciach podejmowania decyzji / 11. Ograniczenie budowy obiektów zagraĪających Ğrodowisku / 12. Ograniczenie budowy pozostaáych obiektów prywatnych i uĪytecznoĞci publicznej / 13. Wypracowanie warunków technicznych pod jakimi moĪna lokalizowaü i budowaü obiekty na obszarach zagroĪonych wskutek awarii obwaáowaĔ / 14. Wypracowanie zaleceĔ dla istniejących obiektów, w zakresie moĪliwych sposobów ochrony przed stratami wskutek zalania obszarów chronionych obwaáowaniami / 15. Ograniczanie budowy obiektów zagraĪających Ğrodowisku / 16. Wypracowanie warunków pod jakimi moĪna lokalizowaü i budowaü obiekty o duĪym znaczeniu strategicznym dla gospodarki i mogących spowodowaü znaczne zagroĪenie dla ludzi i Ğrodowiska w przypadku zagroĪenia powodzią /17. Wprowadzenie w miastach i terenach zurbanizowanych (tam gdzie to bĊdzie zasadne) obowiązku stosowania mobilnych systemów ochrony przed powodzią dla wody o p= 1% / 28. Usprawnienie reguá sterowania obiektami i urządzeniami technicznej ochrony przed powodzią / 37. Poprawa i rozwój krajowego systemu prognoz, monitoringu i ostrzeĪHĔ/ podniesienie poziomu ich jakoĞci i wiarygodnoĞci /38. Budowa i usprawnienie lokalnych systemów ostrzegania przed powodziami / 39. Doskonalenie planów zarządzania kryzysowego (wszystkie poziomy zarządzania), z uwzglĊdnieniem map zagroĪenia powodziowego i map ryzyka powodziowego / 40. Opracowywanie instrukcji zabezpieczania i postĊpowania w czasie powodzi dla obiektów prywatnych i publicznych oraz zagraĪających Ğrodowisku w przypadku wystąpienia powodzi / 41. WdraĪanie programów wspóápracy z mediami, szkolnictwem w zakresie ostrzegania i informowania / 42. Usprawnienie „systemu” przywracania funkcji infrastruktury po powodzi / 43. Doskonalenie wsparcia rzeczowego i finansowego dla poszkodowanych / 44.Wypracowanie wytycznych dotyczących warunków ewentualnej odbudowy na obszarach szczególnego zagroĪenia powodzią / 45. Doskonalenie pomocy zdrowotnej i sanitarnej (w tym wsparcie psychologiczne) dla ludzi oraz opieki weterynaryjnej dla zwierząt /46. Gromadzenie i udostĊpnianie danych i informacji o szkodach i ryzyku powodziowym w ujednoliconej formie i zakresie na obszarze caáego kraju, na podstawie opracowanego instrumentu wg monitoringu efektu prawnego / 47. Analizy skutecznoĞci systemu zarządzania ryzykiem i rekomendacje zmian / 48. Przygotowanie propozycji systemowych sáXĪących rozwojowi badaĔ rzeczowego wdroĪenia naukowych / 49. Opracowywanie aktów prawnych, wprowadzających zasady zagospodarowywania terenów zagroĪonych powodzią, które ochronią spoáecznoĞci przed nadmiernym ryzykiem i ograniczą straty w przyszáRĞci, kierowanie projektów do legislacji / 50. Opracowanie zasad finansowania programów wspomagających ekonomicznie nowe zasady zagospodarowywania terenów zagroĪonych, uruchamianie takich programów, znajdowanie Ĩródeá finansowania / 51. Opracowanie programów edukacyjnych dla róĪnych poziomów odbiorców (przedszkola, szkoáy podstawowe, gimnazja, licea szkoáy wyĪsze), których celem bĊdzie zmiana mentalnoĞci spoáecznoĞci lokalnych w kierunku ograniczenia ekspansji na tereny zagroĪone oraz zmiany sposobu zagospodarowywania zamieszkaáych terenów zagroĪonych / 52. Opracowanie programów edukacyjnych dla mediów oraz innych podmiotów, których celem bĊdzie zmiana mentalnoĞci spoáecznoĞci lokalnych w kierunku ograniczenia ekspansji na tereny zagroĪone oraz zmiany sposobu zagospodarowywania zamieszkaáych terenów zagroĪonych/ 53. Opracowanie szczegóáowych warunków pod jakimi dyrektor UrzĊdu Morskiego bĊdzie mógá zwolniü z zakazów wynikających z art. 37 ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej i administracji morskiej / 54. Wypracowanie warunków technicznych pod jakimi moĪna lokalizowaü i budowaü obiekty na obszarach zagroĪonych od strony morza / 55. Wypracowanie zaleceĔ dla istniejących obiektów, w zakresie moĪliwych sposobów ochrony przed stratami wskutek zalania obszarów zagroĪonych od strony morza / 60. Prowadzenie badaĔ i analiz wpáywu poszczególnych konstrukcji hydrotechnicznych oraz ich zniszczeĔ w wyniku wezbraĔ sztormowych w skali lokalnej oraz skali caáego wybrzeĪa w celu analiz ich skutecznoĞci w systemie zabezpieczenia przeciwpowodziowego i ochrony brzegu / 65. Usprawnienie reguá sterowania obiektami i urządzeniami technicznej ochrony przed powodzią w granicach pasa technicznego / 68. Przygotowanie propozycji systemowych sáXĪących rozwojowi badaĔ naukowych dynamiki zmian polskiego wybrzeĪa, zachodzących procesów i ich zmian w czasie, wpáywu istniejących konstrukcji hydrotechnicznych na procesy akumulacji i erozji w skali lokalnej i caáego wybrzeĪa / 69. Opracowanie programów edukacyjnych, cykli warsztatów plenerowych, materiaáów informacyjnych w okresach najwiĊkszej ekspansji turystycznej wybrzeĪa dla róĪnych poziomów odbiorców, w celu zwiĊkszenia ĞwiadomoĞci o procesach ksztaátujących polskie wybrzeĪe i skutkach, jakie powstaną w wyniku ich zakáócenia dla zdrowia i bezpieczeĔstwa ludnoĞci lokalnej oraz Ğrodowiska naturalnego HARMONOGRAM Dziaáania planowane do wdroĪenia w latach 2014 – XII 2023 2014-2023 152 Nietechniczne 454 490 000

Techniczne TR Nowe + Techniczne OF 5 678 086 000

Utrzymaniowe 618 049 254

Instrumenty (Nwsp.) --

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Nakáady inwestycyjne Obszar Grupy dziaáDĔ [PLN netto]

Dziaáania planowane do wdroĪenia w nastĊpnych cyklach planistycznych 2023 – dalej

Nietechniczne 2 792 550 000

Techniczne TR Nowe + Techniczne OF 11 181 169 840

Utrzymaniowe 1 165 453 118

Instrumenty (Nwsp.) -- * - w tym koszty inwestycji w strefie brzegu morskiego

ħródáo: Opracowanie wáasne

153

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

12.2.2 Priorytety w realizacji dziaáDĔ

UwzglĊdniając specyfikĊ dorzecza Odry oraz zidentyfikowane obszary szczególnie naraĪone na ryzyko powodzi, zidentyfikowane zostaáy dziaáania nietechniczne, techniczne oraz nietechniczne wspierające, których realizacja powinna siĊ odbyü do roku 2023. Zestawienie tych dziaáDĔ wraz z okreĞleniem nakáadów finansowych niezbĊdnych do ich realizacji przedstawiono w czĊĞci 12.2.1.3. W kolejnych cyklach planistycznych niezbĊdne bĊGą natomiast dziaáania utrzymaniowe oraz techniczne, których priorytetyzacja moĪliwa bĊdzie dopiero po weryfikacji skutecznoĞci dziaáDĔ zrealizowanych do 2023 r. 12.2.3 Harmonogram, jednostki realizujące i Ĩródáa finansowania

Katalog potencjalnych Ĩródeá finansowania zawiera szerokie spektrum krajowych i zagranicznych instytucji finansowych oraz programów wsparcia finansowego dedykowanych przedsiĊwziĊciom XĪytecznoĞci publicznej, jakimi są niewątpliwie projekty z zakresu ochrony przeciwpowodziowej.

ĝrodki pochodzące z zagranicznych instytucji finansowych, oferujących programy wsparcia finansowego nie podlegającego zwrotowi, są najbardziej efektywnym Ĩródáem finansowania i powinny byü brane pod uwagĊ w pierwszej kolejnoĞci. Projekty przeciwpowodziowe mogą byü przedmiotem dotacji z funduszy Unii Europejskiej - w perspektywie 2014 -2021 przewiduje siĊ dofinansowanie projektów przeciwpowodziowych w ramach:

x Funduszu SpójnoĞci (Program Operacyjny Infrastruktura i ĝrodowisko) x Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Regionalne Programy Operacyjne) Poza ww. moĪliwoĞciami pomocy bezzwrotnej, miĊdzynarodowe instytucje finansowe oferują takĪe poĪyczki oraz kredyty. NajczĊstszym Ĩródáem finansowania inwestycji infrastrukturalnych w Polsce są poĪyczki, jakich udziela:

x Bank ĝwiatowy x Bank Rozwoju Rady Europy x Europejski Bank Inwestycyjny NiezbĊdnym uzupeánieniem dofinansowania ze Ĩródeá zagranicznych są w kaĪdym przypadku Ğrodki publiczne:

x BudĪet centralny x BudĪety województw i Jednostek Samorządu Terytorialnego x WFOĝiGW x NFOĝiGW *áównymi jednostkami, realizującymi dziaáania wskazane jako priorytetowe, bĊGą poszczególne Regionalne Zarząd Gospodarki Wodnej oraz poszczególne Wojewódzkie Zarządy Melioracji i UrządzeĔ Wodnych.

Poszczególne inwestycje strategiczne, przedstawione poniĪej, mogą byü przedmiotem wniosków o dofinansowanie z ww. instytucji finansowych w celu uzyskania wsparcia finansowego w formie Ğrodków bezzwrotnych i zwrotnych. 154 W tabeli poniĪej zestawiono listĊ dziaáDĔ w proponowanym do realizacji wariancie. 154

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Tabela nr 23 Lista dziaáDĔ nietechnicznych planowanych do realizacji w latach 2016 - 2023

Jednostkowy Region Nr Liczba LP Nazwa dziaáania Zakres dziaáania koszt dziaáania Inwestor wodny dziaáania dziaáDĔ [zá]

Ochrona/ zwiĊkszanie Opracowanie szczegóáowej analizy i projektu RW Górnej 1 retencji na obszarach 3 moĪliwoĞci zwiĊkszenia retencji obszarów 600 000 3 RZGW Gliwice Odry zurbanizowanych zurbanizowanych

Modernizacja konstrukcji istniejących budynków i Sporządzenie wyceny dziaáDĔ modernizacyjnych i RW Górnej 2 budowa nowych o 34 uruchomienie programu dopáat dla budynków w 300 000 1 RZGW Gliwice Odry konstrukcjach odpornych obszarze zagroĪenia powodzią o p=1% na zalanie Analiza programów inwestycyjnych wraz z RW Górnej analizą skutecznoĞci Opracowanie analizy programów inwestycyjnych 3 47 250 000 1 RZGW Gliwice Odry systemu zarządzania w kontekĞcie ryzyka przeciwpowodziowego. ryzykiem i rekomendacjami zmian Opracowanie Katalogu Dobrych Praktyk w zakresie: - planowania i Przygotowanie wytycznych wraz z ich RW Górnej zagospodarowania 3, 40, 44, wprowadzeniem do zapisów prawa, 4 300 000 1 RZGW Gliwice Odry przestrzennego; 47, 49 pozwalających na obniĪenie ryzyka - projektowania powodziowego. inĪynieryjnego; - wykonawstwa obiektów i sieci technicznych.

RW opracowanie szczegóáowej analizy i projektu Ochrona/ zwiĊkszanie 5 ĝrodkowej 1 moĪliwoĞci zwiĊkszenia retencji leĞnej w 350 000 6 RZGW Gliwice retencji leĞnej w zlewni Odry zlewniach górskich i podgórskich

155 RW Ochrona/ zwiĊkszanie opracowanie szczegóáowej analizy i projektu 6 ĝrodkowej retencji na obszarach 2 moĪliwoĞci zwiĊkszenia retencji obszarów 350 000 10 RZGW Gliwice Odry rolniczych rolniczych w zlewniach nizinnych

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Jednostkowy Region Nr Liczba LP Nazwa dziaáania Zakres dziaáania koszt dziaáania Inwestor wodny dziaáania dziaáDĔ [zá]

opracowanie szczegóáowej analizy i projektu RW Ochrona/ zwiĊkszanie moĪliwoĞci zwiĊkszenia retencji obszarów 7 ĝrodkowej retencji na obszarach 3 400 000 24 JST zurbanizowanych (indywidualnie dla miasta Odry zurbanizowanych powyĪej 30 tys. mieszkaĔców)

RW sporządzenie wyceny i wykup gruntów i JST / RZGW / 8 ĝrodkowej Wykup gruntów i budynków 9 budynków w obszarze zagroĪenia powodzią o 500 000 86 ZMiUW Odry p=1%

RW opracowanie szczegóáowej analizy efektywnoĞci i Odtwarzanie retencji dolin 9 ĝrodkowej 20 moĪliwoĞci rozstawu waáów w regionie wodnym 4 500 000 1 RZGW rzek Odry dla ok. 40 lokalizacji

Modernizacja konstrukcji RW istniejących budynków i 10 ĝrodkowej budowa nowych o 34 Odry konstrukcjach odpornych na zalanie

budĪet paĔstwa, RW Uszczelnianie budynków, sporządzenie wyceny dziaáDĔ modernizacyjnych i dotacje krajowe, 11 ĝrodkowej stosowanie materiaáów 35 uruchomienie programu dopáat dla budynków w 50 000 64 dotacje UE, Odry wodoodpornych obszarze zagroĪenia powodzią o p=1% Ğrodki wáasne

RW Trwaáe zabezpieczenie 12 ĝrodkowej 36 terenu wokóá budynków Odry

RW budĪet paĔstwa, 156 Prowadzenie akcji zakup i utrzymanie jednostek lodoáamaczy wraz 13 ĝrodkowej 70 30 000 000 1 dotacje krajowe, lodoáamania prowadzeniem corocznej akcji lodoáamania Odry dotacje UE

poprawa efektywnoĞci wykorzystania zasobów budĪet paĔstwa RW Remont rzeki ĝOĊzy "bliĪej wodnych i Ğródlądowych - 63 km. UĪyte materiaáy UE, fundusze 14 ĝrodkowej 19 261 000 000 1 natury" do realizacji przedsiĊwziĊcia mają byü naturalne, celowe, jednostki Odry sprzyjające lub neutralne Ğrodowiskowo. 1. W samorządu

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Jednostkowy Region Nr Liczba LP Nazwa dziaáania Zakres dziaáania koszt dziaáania Inwestor wodny dziaáania dziaáDĔ [zá] zakresie koryta rzecznego uĪyte mają byü terytorialnego materiaáy pochodzenia naturalnego

Ochrona/ zwiĊkszanie opracowanie szczegóáowej analizy i projektu 15 RW Warty 1 1 000 000 1 RZGW PoznaĔ retencji leĞnej w zlewni moĪliwoĞci zwiĊkszenia retencji leĞnej

opracowanie szczegóáowej analizy i projektu Ochrona/ zwiĊkszanie moĪliwoĞci zwiĊkszenia retencji obszarów 16 RW Warty retencji na obszarach 3 5 600 000 14 RZGW PoznaĔ zurbanizowanych (indywidualnie dla miasta zurbanizowanych powyĪej 50 tys. mieszkaĔców)

sporządzenie wyceny i wykup gruntów i 17 RW Warty Wykup gruntów i budynków 9 budynków w obszarze zagroĪenia powodzią o 1 000 000 2 RZGW PoznaĔ p=1% Opracowanie szczegóáowej analizy efektywnoĞci i Odtwarzanie retencji dolin moĪliwoĞci zwiĊkszenia retencji dolinowej 18 RW Warty 20 4 000 000 3 RZGW PoznaĔ rzek (rozsuwanie i likwidacja waáów przeciwpowodziowych) Opracowanie Programu renaturyzacji Doliny Odtwarzanie retencji dolin 19 RW Warty 20 KoniĔsko-Pyzderskiej wzdáXĪ rzeki Warty na 2 500 000 1 RZGW PoznaĔ rzek GáugoĞci ok. 50 km

Opracowanie Programu renaturyzacji doliny Odtwarzanie retencji dolin 20 RW Warty 20 Noteci na odcinku od ujĞcia rzeki àobĪonka do 2 500 000 1 WZMiUW PoznaĔ rzek ujĞcia rzeki Drawy na dáugoĞci ok. 120 km Usprawnienie osáony hydro-meteorologicznej Usprawnienie osáony hydro- zbiorników Poraj, Jeziorsko i J. Gopáo-PakoĞü meteorologicznej RZGW PoznaĔ, 21 RW Warty 37, 38 poprzez rozwój sieci obserwacyjno-pomiarowej w 10 500 000 zbiorników Poraj, Jeziorsko 3 IMGW-PIB zlewniach zbiorników i doskonalenie prognoz i J. Gopáo-PakoĞü. hydrologicznych.

RW Dolnej Ochrona/ zwiĊkszanie opracowanie szczegóáowej analizy i projektu 22 1 350 000 2 JST Odry retencji leĞnej w zlewni moĪliwoĞci zwiĊkszenia retencji leĞnej 157

Modernizacja konstrukcji istniejących budynków i sporządzenie wyceny dziaáDĔ modernizacyjnych i RW Dolnej 23 budowa nowych o 34 uruchomienie programu dopáat dla budynków w 50 000 14 JST Odry konstrukcjach odpornych obszarze zagroĪenia powodzią o p=1% na zalanie

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Jednostkowy Region Nr Liczba LP Nazwa dziaáania Zakres dziaáania koszt dziaáania Inwestor wodny dziaáania dziaáDĔ [zá]

Uszczelnianie budynków, RW Dolnej 24 stosowanie materiaáów 35 Odry wodoodpornych JST RW Dolnej Trwaáe zabezpieczenie 25 36 Odry terenu wokóá budynków

budĪet paĔstwa, RW Dolnej Prowadzenie akcji Zabezpieczenie odpowiedniej iloĞci lodoáamaczy 26 70 4 0000 000 6 dotacje krajowe, Odry lodoáamania wraz prowadzeniem corocznej akcji lodoáamania dotacje UE

RW Dolnej Monitoring brzegu budĪet paĔstwa, 27 62 prowadzenie monitoringu brzegu morskiego 5 000 000 2 Odry morskiego dotacje krajowe,

Szczegóáowa analiza Analiza zaáRĪHĔ i metodyki okreĞlania falowania RW Dolnej budĪet paĔstwa, 28 zagroĪenia powodziowego 38 / 46 na potrzeby modelowania hydraulicznego 250 000 1 Odry dotacje krajowe, miasta ĝwinoujĞcie zagroĪenia powodziowego brzegu morskiego

Program ograniczenia RW Dolnej budĪet paĔstwa, 29 ryzyka powodziowego 38 / 46 Propozycja dziaáDĔ inwestycyjnych - koncepcja 1 500 000 1 Odry dotacje krajowe miasta ĝwinoujĞcie

Szczegóáowa analiza RW Dolnej budĪet paĔstwa, 30 zagroĪenia powodziowego 38 / 46 Propozycja dziaáDĔ inwestycyjnych – koncepcja 250 000 1 Odry dotacje krajowe w rejonie jeziora Bukowo

Program ograniczania RW Dolnej budĪet paĔstwa, 31 ryzyka powodziowego w 38 / 46 Propozycja dziaáDĔ inwestycyjnych - koncepcja 250 000 1 Odry dotacje krajowe rejonie jeziora Bukowo ħródáo: Opracowanie wáasne

NiezaleĪnie od wskazanego powyĪej zakresu dziaáDĔ nietechnicznych, wszystkie dziaáania zmierzające do zwiĊkszenia retencji, w tym retencji leĞnej, na obszarach rolniczych oraz na obszarach zurbanizowanych są dziaáaniami korzystnymi zarówno dla celów ograniczania ryzyka powodziowego, jak i dla 158 Ğrodowiska i bĊGą rekomendowane do realizacji w ramach wariantów planistycznych.

NaleĪy podkreĞliü wagĊ realizacji na obszarach zurbanizowanych takich dziaáDĔ jak zmniejszanie powierzchni wybetonowanej w miastach, zbieranie wód opadowych na dziaákach, na obszarach rolniczych dąĪenie do osiągania lub utrzymania odpowiedniej iloĞci zasobów wodnych w sposób naturalny (np. ochrona mokradeá, torfowisk, lasów, oczek wodnych czy starorzeczy).

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Tabela nr 24 Lista strategicznych inwestycji technicznych planowanych do realizacji w latach 2016 – 2023

Nakáady inwestycyjne [PLN] LP Region wodny Nazwa inwestycji Inwestor Zakres inwestycji poniesione do I cykl pozostaáe cykle Razem: 2014r. planistyczny planistyczne Suchy zbiornik przeciwpowodziowy o RZGW Gliwice / Budowa suchego zbiornika Racibórz Dolny o powierzchni 1 RW Górnej Odry 2 2 3 472 813 000 796 767 000 1 269 580 000 powierzchni 26,3 km i Odra 26,3 km i pojemnoĞci 185 mln m pojemnoĞci 185 mln m3 1. Budowa polderu poniĪej ujĞcia rzeki Bytomki w Gliwicach; 2. Budowa suchych zbiorników w Gliwicach na cieku Ostropka; 3. Budowa suchych zbiorników w Gliwicach na potoku: Wójtowianka (1 zbiornik), Cienka (2 zbiorniki); 4. Budowa dwóch zbiorników w rejonie ulicy Bojkowskiej; 5. Budowa zbiornika przeciwpowodziowego Bagier; 6. Budowa zbiornika ret. na prawym zawalu .áodnicy; 7. Budowa zbiorników na Potoku Mikulczyckim i Rokitnickim; 8. Wykonanie i realizacja projektu wykorzystania istniejącej infrastruktury technicznej ,która Poprawa stanu bezpieczeĔstwa Gminy: Gliwice, moĪe byü wykorzystana do retencji wód opadowych i 2 RW Górnej Odry przeciwpowodziowego w górnym Zabrze i roztopowych…; 9. Wykonanie i realizacja projektu 187 000 000 187 000 000

dorzeczu Wisáy i Odry Gieraátowice. opomiarowania istniejącej infrastruktury technicznej...; 10. Wykonanie analizy projektowej powierzchni utwardzonych na terenie miasta w zakresie oddziaáywania na Ğrodowisko oraz wpáywu na stan i poziom wód.; 11. Budowa, modernizacja i poprawa stanu technicznego urządzeĔ przeciwpowodziowych; 12. Zbiornik ret. na SoĞnicy II; 13. Suchy zb. ret. na potoku Ornontowickim; 14. Suchy zb. na lewym zawalu Káodnicy; 15. Suchy zb. ret. przy ujĞciu potoku Chudowskim; 16. Zbiornik na potoku Promna; 17. PogáĊbienie rzeki Káodnicy na terenie gmin: Zabrze, Gieraátowice, Gliwice, Ruda ĝOąska i Katowice. Modernizacja koryta rzeki W arty powyĪej zbiornika wodnego Poraj poprawa przepustowoĞci koryta rzeki na dáugoĞci 21 km mająca na celu poprawĊ ochrony poprzez ksztaátowanie przekroju poprzecznego i 3 RW Warty przed powodzią oraz RZGW w Poznaniu podáXĪnego, lokalne udroĪnienia, poprawa morfologii koryta 25 700 000 25 700 000

ekologicznego stanu wód (ze w zakresie likwidacji istniejących budowli i umocnieĔ szczególnym uwzglĊdnieniem betonowych miasta Myszków i Zawiercie) 159 Modernizacja obiektów wykonanie robót modernizacyjnych ekranu Īelbetowego hydrotechnicznych zbiornika zapory czoáowej, niecki wypadowej, uszczelnienie pĊkniĊü i 4 RW Warty wodnego Poraj w zakresie RZGW w Poznaniu wykonanie nowej wyprawy powierzchni rurociągu 16 000 000 16 000 000

bezpieczeĔstwa drenaĪowego na dá. 1.48 km oraz wykonanie nowego przeciwpowodziowego odcinka galerii drenaĪowej Zbiorniki i poldery - Zbiornik Budowa progu z osadnikiem do zatrzymania rumowiska 5 RW Warty RZGW w Poznaniu 51 130 000 51 130 000 Jeziorsko - ZwiĊkszenie oraz sposobu przemieszczania i zagospodarowania

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Nakáady inwestycyjne [PLN] LP Region wodny Nazwa inwestycji Inwestor Zakres inwestycji poniesione do I cykl pozostaáe cykle Razem: 2014r. planistyczny planistyczne przepustowoĞci wlotu do rumowiska/odkáadów w rejonie mostu (Warta-Rososzyca) zbiornika Modernizacja obiektów wykonanie robót modernizacyjnych, zapory czoáowej, zapór hydrotechnicznych Zbiornika bocznych: zapora boczna PĊczniew (Pichny), zapora 6 RW Warty Wodnego Jeziorsko w zakresie RZGW w Poznaniu boczna Teleszyna oraz zapora boczna Siedlątków wraz z 36 000 000 36 000 000 2 bezpieczeĔsta rowami drenaĪowymi zbiornika o powierzchni 39 km oraz przeciwpowodziowego remont pompowni Zbiornik WielowieĞ Klasztorna na WZMiUW w budowa zbiornika o pojemnoĞci 48,8 mln m3 wody, 7 RW Warty 94 480 000 838 656 000 933 136 000 rzece ProĞnie Poznaniu powierzchnia zalewu 1 704 ha Poprawa bezpieczeĔstwa przebudowa waáu na odcinku o dáugoĞci 10 871 m, przeciwpowodziowego w dolinie dogĊszczenie korpusu waáu, schodkowanie skarp waáu, 8 RW Warty RZGW w Poznaniu 253 500 000 253 500 000 rzeki Warty - budowa polderu przebudowa przewaáu waáowego, budowa jazu o wysokoĞci Golina w powiecie koniĔskim piĊtrzenia 1,77 m Ochrona przed powodzią Kotliny RW ĝrodkowa RZGW we Budowa suchego zbiornika Kamienica o powierzchni 9 Jeleniogórskiej - zbiornik 17 570 000 117 430 000 135 000 000 Odra Wrocáawiu ok. 30 ha. Kamienica, pot. Kamienica Ochrona przed powodzią Kotliny RW ĝrodkowa RZGW we Budowa suchego zbiornika Karpniki o powierzchni 10 Jeleniogórskiej - zbiornik 5 856 000 39 144 000 45 000 000 Odra Wrocáawiu ok. 50 ha. Karpniki, Karpnicki Potok Ochrona przed powodzią Kotliny RW ĝrodkowa RZGW we Budowa suchego zbiornika Kostrzyca o powierzchni 11 Jeleniogórskiej - zbiornik 15 095 000 100 905 000 116 000 000 Odra Wrocáawiu ok. 55 ha. Kostrzyca, pot. Jedlica

Ochrona przed powodzią Kotliny RW ĝrodkowa RZGW we Budowa suchego zbiornika SĊdzislaw o powierzchni 12 Jeleniogórskiej - zbiornik 5 204 000 34 796 000 40 000 000 Odra Wrocáawiu ok. 71 ha. 6Ċdzisáaw, pot. Lesk

Ochrona przed powodzią Kotliny RW ĝrodkowa RZGW we Budowa suchego zbiornika Stara Bialka o powierzchni 13 Jeleniogórskiej - zbiornik Stara 4 555 000 30 445 000 35 000 000 Odra Wrocáawiu ok. 33 ha. Biaáka, pot. ĝwidnik

Ochrona przed powodzią Zlewni Budowa suchego zbiornika przeciwpowodziowo- RW ĝrodkowa RZGW we 160 14 rzeki Kwisy – Zbiornik Mirsk, rekreacyjnego Mirsk o pow. ok. 72 ha, poj. caá. 3,06 mln 10 465 000 69 935 000 80 400 000 Odra Wrocáawiu 3 3 potok Czarny Potok m , rezerwa p.powodz. 2,77 mln m

Budowa suchego zbiornika przeciwpowodziowo- RW ĝrodkowa RZGW we 15 zbiornika Oleszna na Oldzy rekreacyjnego Oleszno o pow. ok. 105 ha, poj. caá. 3,0 mln 11 255 000 75 245 000 86 500 000 Odra Wrocáawiu 3 3 m , rezerwa p.powodz. 2,5 mln m

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Nakáady inwestycyjne [PLN] LP Region wodny Nazwa inwestycji Inwestor Zakres inwestycji poniesione do I cykl pozostaáe cykle Razem: 2014r. planistyczny planistyczne

modernizacja (przebudowa, rozbudowa, odbudowa) na dá. RW ĝrodkowa Marszowice - modernizacja DolnoĞOąski ZMiUW 16 0,9 km budowa nowych waáów przeciwpowodziowych na 9 980 000 - 9 980 000 Odra waáów rz. Bystrzycy, m. Wrocáaw we Wrocáawiu Gá. 0,8 km

Zadanie dotyczy budowy nowego suchego zbiornika p/powodziowego na rzece Kaczawa w km 42+347. Budowa suchego zbiornika Podstawowe parametry zbiornika opracowane w ramach RW ĝrodkowa RZGW we 17 przeciwpowodziowego „Studium ochrony przed powodzią zlewni rzeki Kaczawy” 130 000 000 - 130 000 000 Odra Wrocáawiu „Rzymówka” na rzece Kaczawa (dane naleĪy traktowaü orientacyjnie): • pow. zajmowana przez zbiornik - 254,33 ha • pojemnoĞü zbiornika – 10 mln m3

Maáa retencja wodna w RW ĝrodkowa województwie DolnoĞOąskim - DolnoĞOąski ZMiUW 7 000 000 18 budowa zbiornika o pojemnoĞci 0,90 mln m3 2 000 000 5 000 000 Odra zbiorniki retencyjne we Wrocáawiu zbiornik Grodziski"" budowa suchego zbiornika przeciwpowodziowego Budowa suchego zbiornika "Krosnowice" na potoku Duna, w pobliĪu miejscowoĞci RW ĝrodkowa RZGW we 19 przeciwpowodziowego na pot. Krosnowice; lokalizacja zbiornika: ujĞciowy odcinek potoku 115 150 000 - 115 150 000 Odra Wrocáawiu Duna m. Krosnowice Duna w km 1+380 licząc od ujĞcia potoku do rzeki Nysy .áodzkiej (analiza efektywnoĞci ekonomicznej realizacji II etapu Modernizacja zbiornika wodnego RW ĝrodkowa RZGW we modernizacji zbiornika wodnego Nysa tj. budowy kanaáu 20 Nysa w zakresie bezpieczeĔstwa 1 000 000 845 000 000 846 000 000 Odra Wrocáawiu obiegowego o dá. L=10,1 km; przebudowy ukáadu przeciw-powodziowego - etap.II komunikacyjnego; przebudowy infrastruktury sieciowej;

Budowa suchego zbiornika RW ĝrodkowa przeciwpowodziowego na pot. RZGW we 21 budowa suchego zbiornika przeciwpowodziowego 116 490 000 - 116 490 000 Odra Goworówka m. Roztoki Wrocáawiu Bystrzyckie budowa zapory ziemnej z urządzeniami upustowymi w Budowa suchego zbiornika postaci sztolni wraz z zamkniĊciami w postaci zasuw, RW ĝrodkowa przeciwpowodziowego rz. Nysa RZGW we 22 rzĊdna korony zapory: 500 m n.p.m., MaxPP: 499,7 m 83 560 000 - 83 560 000 Odra .áodzka w km 179+800 w m. Wrocáawiu n.p.m., szerokoĞü korony zapory: 6 m, nachylenie skarp Boboszów. zapory: 1:3, urządzenia przelewowe w postaci 161 budowa zapory ziemnej o parametrach: szerokoĞü korony Budowa suchego zbiornika 5m, dáugoĞü ok 767m, max wysokoĞü ok 19,1 m; RW ĝrodkowa przeciwpowodziowego rz. RZGW we 23 nachylenie skarp 1:3, zbiornik o parametrach MaxPP: 342 178 830 000 - 178 830 000 Odra Bystrzyca Dusznicka w km Wrocáawiu m n.p.m., pojemnoĞü 9,87 hm3, przelew czoáowy o 8+900 w m. Szalejów. szerokiej koronie o dá 10,25 m, urządzenia upustowe

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Nakáady inwestycyjne [PLN] LP Region wodny Nazwa inwestycji Inwestor Zakres inwestycji poniesione do I cykl pozostaáe cykle Razem: 2014r. planistyczny planistyczne udroĪnienie i przebudowa koryta od km 11+600 do km 4+900; uporządkowanie koryta od km 4+900 do km 2+750; realizacja ulgi powodziowej na brzegu lewym rzeki w km 8+830; budowa i modernizacja lewobrzeĪnych waáów (od km 11+600 do drogi Brzeg-Opole-prace modernizacyjne, od drogi Brzeg-Opole do wsi Wronków-modernizacji waáu; Poprawa stanu ochrony p- od drogi Wronów wzdáXĪ drogi w stronĊ Odry-murek powodziowej poniĪej km 11,60 RW ĝrodkowa RZGW we p.powodziowy); budowa i modernizacja prawobrzeĪnych 24 rz. Nysy Káodzkiej i na odcinku 120 000 000 - 120 000 000 Odra Wrocáawiu waáów (od km 11+600 do kanaáu Raskiego-modernizacja, ujĞciowym w rejonie od km 9+800 do km 8+300-budowa nowego waáu, od km Skorogoszczy i Wronowa 7+623 do km 5+100-modernizacja); budowa waáów ulgi (km 8+750 do pierwszego mostu ulgi na rzece Bug-budowa waáu ochronnego, od km 8+750 do km 7+800-budowa nowego waáu, od km 7+800 do km 7+625-budowa muru p.powodziowego; ubezpieczenie i udroĪnienie mostów; przebudowa lub budowa przepustów waáowych i rowów Zadanie obejmuje odcinek Nysy Káodzkiej od km 179+500 do km 113+000. Pracami objĊty zostanie odcinek o GáugoĞci 66,5 km. Planowane prace związane są z przebudową i remontem ubezpieczeĔ brzegowych oraz zwiĊkszeniem przepustowoĞci koryta, budową obwaáowaĔ RW ĝrodkowa Ochrona przeciwpowodziowa RZGW we i murów ochronnych na odcinku o dáugoĞci okoáo 14,5km, 25 206 140 000 - 206 140 000 Odra doliny rzeki Nysy Káodzkiej Wrocáawiu przebudową obwaáowaĔ i murów ochronnych na odcinku o GáugoĞci okoáo 6,5km, zwiĊkszeniem przepustowoĞci 38 budowli mostowych i káadek pieszych, zwiĊkszeniem przepustowoĞci 13 jazów i stopni regulacyjnych oraz przeniesieniem 145 zabudowaĔ poza granice zalewów powodziowych. Zadanie obejmuje odcinek rzeki ĝcinawki od km 26+850 do km 0+000. Pracami zostanie objĊty odcinek o dáugoĞci 27,85 km. Planowane prace związane są z odcinkową przebudową i remontem ubezpieczeĔ brzegowych oraz zwiĊkszeniem przepustowoĞci koryta, budową obwaáowaĔ RW ĝrodkowa Ochrona przeciwpowodziowa RZGW we i murów ochronnych na odcinku o dáugoĞci okoáo 8,5km, 26 107 870 000 - 107 870 000 Odra doliny rzeki ĝcinawki Wrocáawiu przebudową istniejących obwaáowaĔ i murów ochronnych na odcinku o dáugoĞci okoáo 1,0km, zwiĊkszeniem przepustowoĞci 20 budowli mostowych i káadek pieszych, 162 zwiĊkszeniem przepustowoĞci 5 jazów i stopni regulacyjnych oraz przeniesieniem 103 zabudowaĔ poza granice zalewów powodziowych. Zadanie obejmuje odcinek rzeki Biaáej Lądeckiej od km Ochrona przeciwpowodziowa RW ĝrodkowa RZGW we 36+400 do km 0+000 i odcinek rzeki Morawki od km 27 doliny rzeki Biaáej Lądeckiej i 156 270 000 - 156 270 000 Odra Wrocáawiu 6+900 do km 0+000. W ramach robót wykonane zostaną rzeki Morawki w prace związane z przebudową i remontem ubezpieczeĔ

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Nakáady inwestycyjne [PLN] LP Region wodny Nazwa inwestycji Inwestor Zakres inwestycji poniesione do I cykl pozostaáe cykle Razem: 2014r. planistyczny planistyczne brzegowych oraz zwiĊkszeniem przepustowoĞci koryt obydwu rzek, budową obwaáowaĔ i murów ochronnych na odcinku okoáo 25,0km (dla obu rzek), przebudową obwaáowaĔ i murów ochronnych na odcinku okoáo 4,0km (dla obu rzek), zwiĊkszeniem przepustowoĞci 23 (dla obu rzek) budowli mostowych i káadek pieszych, zwiĊkszeniem przepustowoĞci 9 (dla obu rzek) jazów i stopni regulacyjnych oraz przeniesieniem 60 (dla obu rzek) zabudowaĔ poza granice zalewów powodziowych. Zadanie obejmuje odcinek Bystrzycy Dusznickiej od km 30+000 do km 0+000 i rzeki Kamienny Potok od km 9+900 do km 0+000. W ramach robót wykonane zostaną prace związane z przebudową i remontem ubezpieczeĔ brzegowych oraz zwiĊkszeniem przepustowoĞci koryt Ochrona przeciwpowodziowa obydwu rzek, budową obwaáowaĔ i murów ochronnych na RW ĝrodkowa doliny rzeki Bystrzycy RZGW we 28 odcinku okoáo 8,0km (dla obu rzek), przebudową 131 050 000 - 131 050 000 Odra Dusznickiej i rzeki Kamienny Wrocáawiu obwaáowaĔ i murów ochronnych na odcinku okoáo 6,5km Potok. (dla obu rzek), zwiĊkszeniem przepustowoĞci 66 (dla obu rzek) budowli mostowych i káadek pieszych, zwiĊkszeniem przepustowoĞci 12 (dla obu rzek) jazów i stopni regulacyjnych oraz przeniesieniem 52 (dla obu rzek) zabudowaĔ poza granice zalewów powodziowych. Z przesáanych dokumentów wynika, Īe planowana inwestycja polega na odcinkowej odbudowie zniszczonej Regulacja Odry na odcinku od RW ĝrodkowa RZGW we zabudowy regulacyjnej rzeki Odry, tj. ostrogi, tamy, opaski 29 Brzegu Dolnego do ujĞcia Nysy 104 650 000 - 104 650 000 Odra Wrocáawiu brzegowe oraz ujednoliceniu gáĊbokoĞci. Zastosowane àXĪyckiej EĊGą naturalne materiaáy, tj. kamieĔ, faszyna, paliki drewniane Komponent B3 - Górna Widawa, RW ĝrodkowa budowa i przebudowa DolnoĞOąski ZMiUW 30 przebudowa systemu zabezpieczenia przed powodzią 57 060 000 - 57 060 000 Odra obwaáowaĔ rz. Widawy, gm. we Wrocáawiu Wrocáaw oraz gm. DáugoáĊka.

Ochrona p. powodziowa miasta Lubuski ZMiUW w Inwestycja polega na odbudowie cieków oraz umocnieniu i 31 RW Dolna Odra 228 910 000 228 910 000 6áubice Zielonej Górze budowie waáów przeciwpowodziowych. 163 Inwestycja polega na poszerzeniu o min. 10m istniejącego Budowa bazy postojowo- RZGW w 32 RW Dolna Odra basenu portowego oraz linii brzegową rzeki, wyniesieniu do 22 830 000 22 830 000 cumownicza dla lodoáamaczy Szczecinie rzĊdnej 1,5 – 1,7 m n.p.m. nabrzeĪa typu ciĊĪkiego.

Waá Chlewice-Porzecze - waá Zachodniopomorski Inwestycja polega na odbudowe waáów 33 RW Dolna Odra cofkowy rzeki Odry przy rzece ZMiUW w 10 300 000 10 300 000 przeciwpowodziowych na dáugoĞci 2336 m. MyĞli Szczecinie

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Nakáady inwestycyjne [PLN] LP Region wodny Nazwa inwestycji Inwestor Zakres inwestycji poniesione do I cykl pozostaáe cykle Razem: 2014r. planistyczny planistyczne Mniszki - Gryfino. Modernizacja Zachodniopomorski waáu p.pow. nad rzeką Odrą Inwestycja polega na odbudowie waáów 34 RW Dolna Odra ZMiUW w 6 860 000 6 860 000 Wschodnią w km 720+935 - przeciwpowodziowy na dáugoĞci 2116m. Szczecinie 718+850 Krajnik - Marwice Modernizacja Zachodniopomorski Inwestycja polega na odbudowie waáów waáu p.pow. nad rzeką Odrą 35 RW Dolna Odra ZMiUW w przeciwpowodziowy na dáugoĞci 3485m. Prace nie bĊGą 14 870 000 14 870 000 Wschodnią w km 712+100 - Szczecinie prowadzone od strony odwodnej. 708+862 Poprawa przepáywu wód Planowana inwestycja polega na poprawie przepáywu wód RZGW w 36 RW Dolna Odra powodziowych w okresie powodziowych w okresie zimowym z Jeziora Dąbie 103 050 000 103 050 000 Szczecinie zimowym z Jeziora Dąbie poprzez pogáĊbienie toru wodnego na dáugoĞci ok 15 km. Inwestycja polega na umocnieniu brzegów, regulacji cieku (zabudowa regulacyjna bĊdzie bazowaáa na istniejącej Prace modernizacyjne na Odrze RZGW w zabudowie regulacyjnej, nowa zabudowa nie bĊdzie 37 RW Dolna Odra granicznej w celu zapewnienia 201 680 000 201 680 000 Szczecinie wychodziáa poza istniejące koryto) dáugoĞci odcinków na zimowego lodoáamania których prowadzone bĊGą prace 1 km, 4.7 km 8,5 km, 9 km oraz 1.2 km. Bagrowanie Przekopu Klucz- RZGW w Inwestycja polega na bagrowaniu kanaáu na dáugoĞci ok 3 38 RW Dolna Odra 2 500 000 2 500 000 Ustowo Szczecinie km. Planowana inwestycja polega na odcinkowej odbudowie Remont i modernizacja zniszczonej zabudowy regulacyjnej rzeki Odry, tj. ostrogi, RZGW w 39 RW Dolna Odra zabudowy regulacyjnej na Odrze tamy, opaski brzegowe oraz ujednoliceniu gáĊbokoĞci. 217 640 000 217 640 000 Szczecinie granicznej Zastosowane bĊGą naturalne materiaáy, tj. kamieĔ, faszyna, paliki drewniane. Budowa infrastruktury postojowo- cumowniczej na Odrze dolnej i RZGW w Inwestycja polega na wykonaniu nowej linii dalb 40 RW Dolna Odra 23 050 000 23 050 000 granicznej oraz nowe Szczecinie cumowniczych. oznakowanie szlaku Īeglownego Przywrócenie walorów przyrodniczych Doliny Dolnej Zachodniopomorski Planowana inwestycja polegaü bĊdzie na remoncie 32 Odry poprzez poprawĊ zdolnoĞci 41 RW Dolna Odra ZMiUW w budowli hydrotechnicznych oraz udroĪnieniu kanaáów i 83 110 000 83 110 000 retencyjnych i Szczecinie rowów na odcinku ponad 20 km. przeciwpowodziowych MiĊdzyodrza Zabezpieczenie Planowany do odbudowy waá ma dáugoĞü 1,56 km. 164 przeciwpowodziowe Zachodniopomorski Inwestycja obejmuje odbudowĊ zdekapitalizowanego waáu 42 RW Dolna Odra miejscowoĞci Radziszewo i ZMiUW w przeciwpowodziowego, poprzez podniesienie rzĊdnych 5 930 000 5 930 000

Daleszewo nad rzeką Odrą w km Szczecinie korony waáu i nadanie mu parametrów technicznych 726+400-727+960 zgodnie z obowiązującymi przepisami. Modernizacja wrót Zachodniopomorski Odbudowa waáów przeciwpowodziowych na dáugoĞci 66,5 43 RW Dolna Odra samoczynnych na Kanale ZMiUW w km. Ponadto modernizacja istniejących wrót sztormowych 20 000 000 20 000 000

Pogorzelica w km 0+320 w m. Szczecinie na Kanale Liwia àXĪa

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Nakáady inwestycyjne [PLN] LP Region wodny Nazwa inwestycji Inwestor Zakres inwestycji poniesione do I cykl pozostaáe cykle Razem: 2014r. planistyczny planistyczne Niechorze

Planowana inwestycja obejmuje wykonanie waáu Zabezpieczenie Zachodniopomorski przeciwpowodziowego o dáugoĞci 0,3 km - nasyp ziemny przeciwpowodziowe 44 RW Dolna Odra ZMiUW w wraz z podjazdami, przegroda filtracyjna w korpusie waáu, 2 840 000 2 840 000 miejscowoĞci Ognicy nad rzeką Szczecinie wsparcie stopy skarpy odwodnej umocnieniem Odrą gabionowym oraz rowem opaskowym

RZGW w Inwestycja polega na pozyskaniu maksymalnie 5 jednostek 45 RW Dolna Odra Pozyskanie lodoáamaczy 85 000 000 85 000 000 Szczecinie lodoáamania

Planowana inwestycja obejmuje wyprofilowanie powirzchni miĊdzywala wraz z nadaniem odpowiedniego spadku w Zachodniopomorski Osinów - àubnica. Modernizacja kierunku rzeki poprzedzone pracami przygotowawczymi 46 RW Dolna Odra ZMiUW w 17 360 000 17 360 000 miĊdzywala. takimi jak wykoszenie roĞlinnoĞci, usuniĊcie zakrzaczeĔ, Szczecinie drzew i pni, zasypanie zbiorników wodnych i zagáĊbieĔ i zagospodarowanie przez obsiew traw. Zachodniopomorski Planowana inwestycja obejmuje wyburzenie starej 47 RW Dolna Odra Modernizacja stacji pomp Krajnik ZMiUW w 1 990 000 1 990 000 pompowni i wykonanie nowej Szczecinie Inwestycja ma polegaü na przebudowie mostów w celu prowadzenia skutecznej akcji lodoáamania: * Most kolejowy w km 615,1 rz. Odry (w niemieckiej Przebudowa mostów w celu Odpowiedni administracji) 333 190 000 333 190 000 48 RW Dolna Odra zapewnienia minimalnego administrator * Most drogowy w km 614,9 rz. Odry (GDDKiA) przeĞwitu * Most drogowy w km 2,45 rz. Warty (GDDKiA) * Most kolejowy w km 733,7 rz. Regalicy w Szczecinie (PKP) Przebudowa opaski brzegowej Urząd Morski Przebudowa istniejącej konstrukcji lekkiej opaski brzegowej 49 RW Dolna Odra (Ustronie Morskie km 319.814- 6 550 000 6 550 000 w Sáupsku w Ustroniu Morskim w km 319.184-320.184 320.184)

Przebudowa opaski brzegowej Urząd Morski Przebudowa istniejącej konstrukcji lekkiej opaski brzegowej 50 RW Dolna Odra (Ustronie Morskie km 320.184- 2 000 000 2 000 000 165 w Sáupsku w Ustroniu Morskim w km 320.184-320.414 320.414) Przebudowa opaski brzegowej Urząd Morski Przebudowa istniejącej konstrukcji lekkiej opaski brzegowej 51 RW Dolna Odra (Ustronie Morskie km 320.414- 3 420 000 3 420 000 w Sáupsku w Ustroniu Morskim w km 320.414-320.614 320.614)

Podsumowanie dziaáDĔ i ich priorytety

Nakáady inwestycyjne [PLN] LP Region wodny Nazwa inwestycji Inwestor Zakres inwestycji poniesione do I cykl pozostaáe cykle Razem: 2014r. planistyczny planistyczne

Przebudowa opaski brzegowej Urząd Morski Przebudowa istniejącej konstrukcji lekkiej opaski brzegowej 52 RW Dolna Odra (Ustronie Morskie km 320.614- 5 130 000 5 130 000 w Sáupsku w Ustroniu Morskim w km 320.414-320.614 321.006) Budowa i modernizacja ostróg Urząd Morski Inwestycja polega na budowie i modernizacji ostróg 53 RW Dolna Odra brzegowych w Niechorzu Kk: 10 710 000 10 710 000 w Szczecinie brzegowych w Niechorzu w km 366,65 - 367,65 366.65 - 367.65 Budowa i modernizacja ostróg Budowa i modernizacja ostróg brzegowych pomiĊdzy Urząd Morski 54 RW Dolna Odra brzegowych pomiĊdzy Dziwnowem a Dziwnówkiem 20 520 000 20 520 000 w Szczecinie Dziwnowem a Dziwnówkiem Km: 385.70 – 390.70

Przebudowa opaski brzegowej w Urząd Morski w Inwestycja polega na przebudowaie opaski brzegowej o 55 RW Dolna Odra 15 500 000 15 500 000 Jarosáawcu. 6áupsku GáugoĞci 1215 km w km 254.750 - 255.965. UrzĊdy Morskie w Prace utrzymaniowe na brzegu Dwukrotny monitoring, dwukrotne zasilanie, wykonanie 56 RW Dolna Odra Szczecinie i 74 430 000 74 430 000 morskim sztucznych kinet 6áupsku ħródáo: Opracowanie wáasne

166

Opis zakresu i 13 sposobu koordynacji z Ramową Dyrektywą Wodną i innymi dyrektywami Ğrodowiskowymi

167

167 167

Opis zakresu i sposobu koordynacji z Ramową Dyrektywą Wodną i innych dyrektyw Ğrodowiskowych

13 Opis zakresu i sposobu koordynacji z Ramową Dyrektywą Wodną i innymi dyrektywami Ğrodowiskowymi 13.1 Etap wstĊpnego wariantowania scenariuszy planistycznych

Podstawową bazą informacyjną dla analiz przeprowadzonych w PZRP stanowiáy rezultaty wczeĞniejszych prac związanych z wdraĪaniem Dyrektywy Powodziowej tj. WORP, mapy zagroĪenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego oraz opracowania przejĞciowego do czasu opracowania aktualizacji Planów Gospodarowania Wodami – MasterPlanu dla obszaru dorzecza Odry.

MasterPlan dla obszaru dorzecza Odry powstaá w wyniku ustaleĔ z Komisją Europejską, które doprowadziáy do przyjĊcia przez PolskĊ planu dziaáDĔ, zawartego w uchwale Rady Ministrów Plan dziaáania w zakresie planowania strategicznego w gospodarce wodnej z dnia 2 lipca 2013r. nr 118/2013. MasterPlan dla obszaru dorzecza Odry stanowiá uzupeánienie pierwszego Planu Gospodarowania Wodami dla obszaru dorzecza Odry. MasterPlan stanowi dokument o nadrzĊdnym znaczeniu dla wszystkich istniejących w Polsce krajowych i regionalnych planów i programów sektorowych, w których planowane są dziaáania lub inwestycje mające wpáyw na stan zasobów wodnych oraz cele ochrony wód wynikające z Ramowej Dyrektywy Wodnej. Wyniki MasterPlanu stanowią element projektu aktualizacji Planu Gospodarowania Wodami (aPGW) na obszarze dorzecza Odry. Projekt aPGW uwzglĊdnia zintegrowane podejĞcie w zakresie zarządzania wodami, a takĪe powiązania pomiĊdzy zarządzaniem wodami a celami Ğrodowiskowymi ustalonymi zgodnie z RDW.

WstĊpne wariantowanie scenariuszy planistycznych prowadzone byáo w 4 krokach.

I: Identyfikacja celów

Wykonano identyfikacjĊ celów ochrony przeciwpowodziowej na poziomie zlewni poprzez zestawienie obszarów problemowych zagroĪonych ryzykiem umiarkowanym/wysokim/bardzo wysokim zagroĪenia powodziowego. W ramach tego kroku nastąpiáa weryfikacja celów/poziomu ryzyka w kontekĞcie przedsiĊwziĊü realizowanych i zrealizowanych, wskazanych m.in. w MasterPlanach.

W efekcie powyĪszej weryfikacji nastąpiáo wskazanie aktualnych celów ochrony przeciwpowodziowej na poziomie zlewni oraz zestawienie indywidualnych gmin/grup gmin, obszarów problemowych zagroĪonych ryzykiem umiarkowanym/wysokim/bardzo wysokim.

II: Identyfikacja charakteru zagroĪenia

W ramach danego kroku okreĞlono jaki jest konieczny poziom i charakter redukcji zagroĪenia (sparametryzowany iloĞciowo lub jakoĞciowo).

168 168

Opis zakresu i sposobu koordynacji z Ramową Dyrektywą Wodną i innych dyrektyw Ğrodowiskowych

III: Identyfikacja potencjalnego zakresu i ocena skutecznoĞci metod ochrony przeciwpowodziowej

Zidentyfikowano potencjalny zakres i ocenĊ skutecznoĞci metod ochrony przeciwpowodziowej moĪliwych do zastosowania w kontekĞcie charakteru zagroĪenia, w tym:

x uzasadniono jak charakter zagroĪenia, mając na uwadze uwarunkowania lokalne/zlewniowe, wpáywa na zakres potencjalnych metod moĪliwych do zastosowania, x poszczególnym metodom roboczo przypisano stopnie skutecznoĞci z uwzglĊdnieniem podziaáu na: OF –odtworzenie funkcjonalnoĞci T – techniczne rozwojowe N – nietechniczne rozwojowe K – kombinowane x poglądowo przypisano powyĪsze oznaczenia do przedsiĊwziĊü z MasterPlanów planowanych do realizacji o znaczącym wpáywie dla redukcji ryzyka.

IV: WstĊpna ocena udatnoĞci (akceptowalnoĞci) Ğrodowiskowej metod w kontekĞcie wymogów Ğrodowiskowych m.in. art. 4.7. dyrektywy RDW/art. 6.4. dyrektywy siedliskowej / krajowych form ochrony przyrody

W ramach danego kroku:

x wskazano jakie są Ğrodowiskowe uwarunkowania stosowania zidentyfikowanych w Kroku III metod w danej zlewni, mając na uwadze typy abiotyczne rzek / cele Ğrodowiskowe JCW oraz charakterystykĊ przyrodniczych obszarów chronionych (przedmiot ochrony, charakter zaleĪnoĞci od ekosystemu wodnego; charakter wpáywu poszczególnych metod na przedmiot ochrony); x przypisano stopnie Ğrodowiskowej udatnoĞci (akceptowalnoĞci) poszczególnym metodom/dziaáaniom w skali trzystopniowej z podziaáem na kryteria wáDĞciwe dla biologicznych elementów oceny stanu, obszarowych form ochrony przyrody/korytarzy ekologicznych oraz parametrów hydromorfologicznych cieków: 1. K – korzystna Ğrodowiskowo 2. U - umiarkowanie korzystna Ğrodowiskowo 3. N - niekorzystna Ğrodowiskowo

Przeanalizowano wpáyw na nastĊpujące elementy biologiczne jakoĞci wód: fitobentos, makrofity, makrobezkrĊgowce, ichtiofauna. DroĪnoĞü rzek dla ryb okreĞlono zgodnie z rozporządzeniami i/lub projektami rozporządzeĔ wáDĞciwych dyrektorów RZGW w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego.

Opisując wpáyw na parametry hydromorfologiczne jakoĞci wód wziĊto pod uwagĊ nastĊpujące elementy: 169 1) system hydrologiczny: iloĞü i dynamika przepáywu wód, poáączenie z czĊĞciami wód 169 podziemnych, ciąJáRĞü rzeki;

Opis zakresu i sposobu koordynacji z Ramową Dyrektywą Wodną i innych dyrektyw Ğrodowiskowych

2) warunki morfologiczne: gáĊbokoĞü rzeki zmiennoĞü szerokoĞci, struktura i skáad podáRĪa rzek, struktura strefy nadbrzeĪnej. Dobrano nastĊpujące kryteria oceny: geometria koryta, materiaá budujący dno koryta, roĞlinnoĞü w korycie rzeki, erozja i depozycja, przepáyw, ciąJáRĞü rzeki, charakter brzegów rzeki, typ roĞlinnoĞci nadbrzeĪnej i roĞlinnoĞci terenów przylegáych, obszar zalewowy, áącznoĞü koryta rzeki z obszarem zalewowym oraz mobilnoĞü koryta.

W zakresie oceny oddziaáywania na obszary chronione uwzglĊdniono nastĊpujące typy obszarów: parki narodowe, rezerwaty przyrody, obszary Natura 2000, parki krajobrazowe. Podstawowym uwarunkowaniem, które brano pod uwagĊ byáo poáRĪenie planowanego przedsiĊwziĊcia wzglĊdem granic obszaru objĊtego ochroną. Ocena oddziaáywania obejmowaáa analizĊ obszarów, na których dana inwestycja siĊ znajduje, jak i zlokalizowanych poza granicami inwestycji, jednak znajdujących siĊ w zasiĊgu jej oddziaáywania. Po ustaleniu relacji przestrzennej planowanego przedsiĊwziĊcia okreĞlano i definiowano najistotniejsze zasoby przyrodnicze obszaru wraz z okreĞleniem podstawowych warunków ich funkcjonowania.

Kolejnym krokiem byáo okreĞlenie czynników oddziaáywania wáDĞciwych dla analizowanego przedsiĊwziĊcia. W ocenie uwzglĊdniono nastĊpujące czynniki oddziaáywania na przedmiot i cele ochrony obszarów:

1) ubezpieczenia brzegów, 2) ubezpieczenie dna, 3) zmiana przekroju poprzecznego (likwidacja przegáĊbieĔ i wypáyceĔ), 4) zmiana profilu podáXĪnego, 5) zmiana ksztaátu koryta w planie, 6) zmiana struktury dna i brzegów, 7) zmiana reĪimu hydrologicznego, 8) likwidacja nadbrzeĪnej i wodnej roĞlinnoĞci, 9) likwidacja lub zmniejszenie powierzchni roĞlinnych pasów brzegowych, 10) zmiana niektórych parametrów fizykochemicznych wód páynących poniĪej stopnia/zbiornika (np. natlenienie, temperatura), 11) erozja wgáĊbna rzeki poniĪej stopnia/zbiornika, 12) przerwanie ciąJáRĞci morfologicznej, 13) przeksztaácenie odcinka rzeki i doliny rzecznej w ekosystem wód stojących, 14) zwiĊkszenie czasu retencji wody, 15) ograniczenie terenów naturalnie okresowo zalewanych.

W przypadku korytarzy ekologicznych przeanalizowano usytuowanie przedsiĊwziĊü w stosunku do krajowych i regionalnych korytarzy ekologicznych. Pod uwagĊ brano zarówno korytarze, na których dana inwestycja siĊ znajduje, jak równieĪ korytarze zlokalizowane poza granicami inwestycji, jednak mogące znaleĨü siĊ w zasiĊgu oddziaáywania inwestycji. Wpáyw na korytarze ekologiczne analizowano w dwóch aspektach: W przypadku korytarzy ekologicznych przyjĊtym kryterium byáo: 1) wpáyw na warunki swobodnej migracji ssaków ziemno-wodnych – jako gatunki wskaĨnikowe przyjĊto wydrĊ Lutra lutra i bobra Castor fiber; 2) wpáyw na warunki migracji duĪych ssaków, ze szczególnym uwzglĊdnieniem duĪych ssaków drapieĪnych (ryĞ Lynx lynx, wilk Canis lupus).

Wyniki wstĊpnej oceny akceptowalnoĞci Ğrodowiskowej uwzglĊdniano, w zaáączonych do PZRP, kartach obszarów problemowych. Lista inwestycji proponowanych do realizacji zostaáa opracowana na podstawie wstĊpnej oceny scenariuszy planistycznych, obejmującej aspekty oceny oddziaáywania na Ğrodowisko. Kolejny etap, analiza wielokryterialna (MCA), sáXĪy weryfikacji zasadnoĞci wskazanych inwestycji przy zastosowaniu bardziej szczegóáowych kryteriów Ğrodowiskowych (opisanych poniĪej). 170 170

Opis zakresu i sposobu koordynacji z Ramową Dyrektywą Wodną i innych dyrektyw Ğrodowiskowych

13.2 Etap analizy wielokryterialnej

Przedmiotem analizy wielokryterialnej (MCA) są warianty rozwiązaĔ w obszarach problemowych (tzw.hot-spot). Analiza MCA wykonana jest w celu dokonania wyboru najbardziej zasadnego rozwiązania, z uwzglĊdnieniem zlewniowego podejĞcia do zarządzania ryzykiem powodziowym. Analizy te uwzglĊdniają powiązania hydrauliczne pomiĊdzy obszarami problemowymi, a co za tym idzie moĪliwoĞü rozwiązania problemu na wyĪszym poziomie planistycznym.

Analiza MCA uwzglĊdnia kryteria Ğrodowiskowe oraz wyniki analiz prowadzonych na etapie wstĊpnej oceny akceptowalnoĞci Ğrodowiskowej. W związku z powyĪszym analizy z zakresu zgodnoĞci z wymaganiami RDW i dyrektyw Ğrodowiskowych, prowadzone w ramach PZRP, stanowią uzupeánienie wyników analiz, zawartych w MasterPlanie i projekcie aPGW, o elementy analizy wielokryterialnej odnoszącej siĊ specyficznie do zagadnieĔ ochrony powodziowej oraz obszarów problemowych (hot – spot).

Zgodnie metodyką budowy i oceny wariantów, opisaną w punkcie 12.1., kaĪdy wariant planistyczny tworzony jest z dziaáDĔ wybranych w drodze analizy wielokryterialnej oraz dziaáDĔ nietechnicznych wspierających i dziaáDĔ o charakterze odtworzenia funkcjonalnoĞci lub alternatywy odtworzenia funkcjonalnoĞci.

Wybór wariantu planistycznego na poziomie zlewni podporządkowany jest:

x rekomendacjom wynikającym z Noty Komisji Europejskiej „W kierunku lepszych Ğrodowiskowo opcji zarządzania ryzykiem powodziowym”; x zaáRĪeniom dyrektywy powodziowej w zakresie zlewniowego zarządzania ryzykiem powodziowym. Warianty planistyczne przenoszone są nastĊpnie na poziom regionów wodnych oraz obszarów dorzeczy. Ocena efektywnoĞci wariantów planistycznych, stanowiących sumĊ rekomendowanych dziaáDĔ dla poszczególnych regionów wodnych (a takĪe dorzeczy), stanowi przedmiot analizy kosztów i korzyĞci spoáecznych.

Przedmiotem analizy MCA są natomiast warianty rozwiązaĔ w obszarach problemowych. Celem analizy jest dokonanie wyboru najbardziej zasadnego rozwiązania z uwzglĊdnieniem zlewniowego podejĞcia do zarządzania ryzykiem powodziowym, przy uwzglĊdnieniu opisanych poniĪej kryteriów Ğrodowiskowych. Przy zastosowaniu takiego podejĞcia uzyskano pewnoĞü, Īe ocenie poddane są poszczególne rozwiązania problemu w danym obszarze problemowym / obszarach problemowych, a nie sumy dziaáDĔ. Analizy te uwzglĊdniają powiązania hydrauliczne pomiĊdzy obszarami problemowymi, a co za tym idzie moĪliwoĞü rozwiązania problemu na wyĪszym poziomie planistycznym.

Na potrzeby analizy wielokryterialnej, bazując na wynikach wstĊpnej oceny udatnoĞci Ğrodowiskowej rozpatrywanych metod/dziaáDĔ inwestycyjnych, okreĞlono poniĪsze kryteria oceny dotyczące grup kryteriów Ğrodowiskowych MCA:

Kryterium I. ODDZIAàYWANIE NA OBSZARY CHRONIONE W ROZUMIENIU USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY (parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary Natura 2000)

przedsiĊwziĊcie zlokalizowane poza granicami obszarowej formy ochrony (lub jej otuliny); z uwagi na charakter i skalĊ przedsiĊwziĊcia przewiduje siĊ brak moĪliwoĞci oddziaáywania na cele ochrony 10 171 171 przedsiĊwziĊcie zlokalizowane w granicach obszarowej formy ochrony (lub jej otuliny); z uwagi na charakter i skalĊ przedsiĊwziĊcia przewiduje siĊ brak moĪliwoĞci oddziaáywania na cele ochrony 8

Opis zakresu i sposobu koordynacji z Ramową Dyrektywą Wodną i innych dyrektyw Ğrodowiskowych

przedsiĊwziĊcie zlokalizowane poza granicami obszarowej formy ochrony (lub jej otuliny); z uwagi na charakter i skalĊ przedsiĊwziĊcia przewiduje siĊ moĪliwoĞü negatywnego oddziaáywania na cele ochrony w stopniu uzasadniającym 6 prawdopodobieĔstwo uzyskania zgody na realizacjĊ przedsiĊwziĊcia

przedsiĊwziĊcie zlokalizowane w granicach obszarowej formy ochrony (lub jej otuliny); z uwagi na charakter i skalĊ przedsiĊwziĊcia przewiduje siĊ moĪliwoĞü negatywnego oddziaáywania na cele ochrony w stopniu uzasadniającym 4 prawdopodobieĔstwo uzyskania zgody na realizacjĊ przedsiĊwziĊcia

przedsiĊwziĊcie zlokalizowane w granicach obszarowej formy ochrony (lub jej otuliny) lub poza granicami obszarowej formy ochrony (lub jej otuliny); z uwagi na charakter i skalĊ przedsiĊwziĊcia przewiduje siĊ moĪliwoĞü negatywnego 1 oddziaáywania na cele ochrony w stopniu uzasadniającym potencjalne trudnoĞci w uzyskaniu zgody na realizacjĊ przedsiĊwziĊcia Kryterium II. ODDZIAàYWANIE NA KRAJOWE I REGIONALNE KORYTARZE EKOLOGICZNE

przedsiĊwziĊcie zlokalizowane poza granicami korytarza ekologicznego; z uwagi na charakter i skalĊ przedsiĊwziĊcia 10 przewiduje siĊ brak moĪliwoĞci oddziaáywania na funkcjonalnoĞü korytarza.

przedsiĊwziĊcie zlokalizowane w granicach korytarza ekologicznego; z uwagi na charakter i skalĊ przedsiĊwziĊcia 8 przewiduje siĊ brak moĪliwoĞci oddziaáywania na funkcjonalnoĞü korytarza

przedsiĊwziĊcie zlokalizowane poza granicami korytarza ekologicznego; z uwagi na charakter i skalĊ przedsiĊwziĊcia 6 przewiduje siĊ moĪliwoĞü upoĞledzenia funkcjonalnoĞci korytarza jednakĪe istnieje moĪliwoĞü zastosowania skutecznych Ğrodków minimalizujących lub kompensujących upoĞledzenie przedsiĊwziĊcie zlokalizowane w granicach korytarza ekologicznego; z uwagi na charakter i skale przedsiĊwziĊcia 4 przewiduje siĊ moĪliwoĞü upoĞledzenia funkcjonalnoĞci korytarza jednakĪe istnieje moĪliwoĞü zastosowania skutecznych Ğrodków minimalizujących lub kompensujących upoĞledzenie przedsiĊwziĊcie zlokalizowane w granicach korytarza ekologicznego lub poza granicami korytarza ekologicznego; z 1 uwagi na charakter i skalĊ przedsiĊwziĊcia przewiduje siĊ moĪliwoĞü upoĞledzenia funkcjonalnoĞci korytarza przy czym moĪliwoĞü zastosowania skutecznych Ğrodków minimalizujących lub kompensujących upoĞledzenie jest wątpliwa Kryterium III. ODDZIAàYWANIE NA CELE OCHRONY WÓD W ROZUMIENIU RAMOWEJ DYREKTYWY WODNE2000)

z uwagi na charakter i skalĊ przedsiĊwziĊcia przewiduje siĊ brak moĪliwoĞci oddziaáywania na cele ochrony 10 wód/obszarów chronionych

z uwagi na charakter i skalĊ przedsiĊwziĊcia przewiduje siĊ brak moĪliwoĞci oddziaáywania na cele ochrony 8 wód/obszarów chronionych pod warunkiem, Īe wdroĪone zostaną stosowne Ğrodki minimalizujące oddziaáywanie

z uwagi na charakter i skalĊ przedsiĊwziĊcia przewiduje siĊ moĪliwoĞü zagroĪenia w realizacji celów ochrony 6 wód/obszarów chronionych przy czym speánienie przesáanek z art. 4.7. RDW moĪe zostaü naleĪycie uzasadnione

z uwagi na charakter i skalĊ przedsiĊwziĊcia przewiduje siĊ moĪliwoĞü zagroĪenia w realizacji celów ochrony wód w stopniu powodującym zmianĊ charakteru rzeki z naturalnego na silnie zmieniony przy czym speánienie przesáanek z art. 4 4.7. RDW moĪe zostaü naleĪycie uzasadnione

z uwagi na charakter i skalĊ przedsiĊwziĊcia przewiduje siĊ moĪliwoĞü zagroĪenia w realizacji celów ochrony 1 wód/obszarów chronionych przy czym wątpliwe jest naleĪyte uzasadnienie speánienia przesáanek z art. 4.7. RDW

ħródáo: Opracowanie wáasne

172 172

UwzglĊdnienie 14 wpáywu zmian klimatu na ryzyko powodziowe

173

UwzglĊdnienie wpáywu zmian klimatu na ryzyko powodziowe

14 UwzglĊdnienie wpáywu zmian klimatu na ryzyko powodziowe

Piąty Raport MiĊdzyrządowego Panelu d.s. Zmian Klimatu (IPCC 2013)5 stwierdza, Īe w okresie 1901-2012 globalna temperatura Ğrednia powierzchni lądów i oceanów wzrosáa o 0,89 [0,69 do 1,08] oC. KaĪde z ostatnich trzech dziesiĊcioleci byáo cieplejsze od poprzedniego i cieplejsze od wszystkich dekad po 1850. Okres 1983-2012 na Póákuli Póánocnej byá prawdopodobnie najcieplejszym 30-leciem w ostatnich 1400 latach. Rok 2013 byá 37-tym kolejnym rokiem o temperaturze globalnej przewyĪszającej Ğrednią z 1951-1980.

Intensyfikacja efektu cieplarnianego (ilustrowana wzrostem atmosferycznych stĊĪHĔ gazów cieplarnianych), wzrost temperatury i towarzyszące zmiany innych charakterystyk klimatu wywoáDáy juĪ istotne zmiany cyklu hydrologicznego i zasobów wodnych.

Jak pokazali Limanówka i in. (2012), w wieloleciu 1961-2009 Ğrednia obszarowa suma opadów dla Polski wyniosáa 623,7 mm. Jednak ani w skali caáego kraju, ani w analizowanych regionach nie stwierdzono statystycznie istotnych zmian sum opadu, a jedynie znaczną zmiennoĞü miĊdzy latami. Obserwowane zmiany pokrywy ĞnieĪnej wskazują na tendencje spadkowe, jednak nie są one statystycznie istotne.

W cieplejszym klimacie obserwuje siĊ na ogóá intensyfikacjĊ cyklu hydrologicznego, tj. wzrost czĊstoĞci wystĊpowania opadów intensywnych oraz wzrost liczby dni bez opadu. Inaczej mówiąc, GáXĪsze okresy posuszne przedzielane są silnymi opadami. Ekstremalne zjawiska hydrologiczne – susze i powodzie – juĪ staáy siĊ bardziej dotkliwe. W ostatnich dziesiĊcioleciach wyraĨnie zaobserwowano w Polsce wzrost czĊstoĞci opadów intensywnych, przekáadający siĊ na wzrost zagroĪenia powodziowego, erozji wodnej i osuwisk. Znaczniejsze powodzie wystąpiáy w latach 1997, 1998, 2001, 2007, 2010 (w tym: bardzo dramatyczne w 1997 i 2010).

Z praw fizyki wynika nastĊpujący mechanizm: jeĪeli temperatura wzrasta, cieplejsza atmosfera moĪe pomieĞciü wiĊcej wody, a to oznacza wzrost potencjaáu intensywnych opadów, które mogą spowodowaü powódĨ. IntensywnoĞü opadu moĪe wiĊc rosnąü z ociepleniem. Obserwacje i projekcje pokazują, Īe roĞnie udziaá dni z wysokim opadem w sumie opadu rocznego. Zaobserwowano wiĊkszą zawartoĞü pary wodnej w cieplejszym powietrzu, a wiĊc zwiĊkszyáa siĊ pula wody, która moĪe stanowiü intensywny opad, zdolny do wywoáania powodzi, erozji i osuwisk. Dominuje tendencja wzrostu czĊstotliwoĞci opadów intensywnych, ale statystyki opadu podlegają silnej zmiennoĞci miĊdzy latami i miĊdzy dekadami.

Zmieniáa siĊ struktura opadów atmosferycznych: krótkie, izolowane deszcze ulegają przegrupowaniu w dáXĪsze okresy z opadem, podczas których sumy opadów są wyĪsze niĪ dawniej. Intensywne opady wykazują jednak záRĪoną zmiennoĞü i brak silnego schematu przestrzennego. Zmiany są zaleĪne od regionu i od pory roku.

W cieplejszym klimacie, zmienia siĊ w Polsce czasowy reĪim procesów hydrologicznych, a wiĊc ich rozkáad sezonowy. Maleje stosunek sumy opadów w póároczu ciepáym do sumy opadów w póároczu cháodnym. Zmienia siĊ teĪ charakter opadów zimowych. Wskutek wzrostu temperatury maleją opady Ğniegu i mniejsza jest Ğrednia gruboĞü pokrywy ĞnieĪnej, a roĞnie objĊtoĞü i czĊstotliwoĞü zimowych deszczy. MoĪe wiĊc rosnąü zagroĪenie spowodowane deszczami póĨnojesiennymi i zimowymi. Wysokie opady zimowe (zwáaszcza deszcz, a nie Ğnieg) groĪą powodzią i uruchamiają wzmoĪoną erozjĊ, a niskie opady letnie – zagraĪają suszą. 174 174

5 The Intergovernmental Panel on Climate Change

UwzglĊdnienie wpáywu zmian klimatu na ryzyko powodziowe

Modele klimatu pozwalają na uzyskanie orientacyjnych projekcji dla duĪych obszarów (glob, kontynent). Wnioskowanie o klimacie na obszarach kraju, czy regionu kraju jest bardziej niepewne. Jednak nawet jeĞli modele klimatyczne wzglĊdnie dobrze zgadzają siĊ co do wartoĞci globalnych, czĊsto róĪnią siĊ w iloĞciowych projekcjach regionalnych. Brak zgodnoĞci modeli obserwujemy wyraĨnie w odniesieniu do projekcji przyszáych opadów. Scenariusze zmian opadu w Polsce uzyskane za pomocą róĪnych modeli róĪnią siĊ szczególnie dla okresu letniego (czerwiec – sierpieĔ). Niektóre modele wskazują, Īe opady letnie wzrosną, a inne – Īe opady ulegną zmniejszeniu. Dla okresu zimowego (grudzieĔ–luty) wszystkie rozwaĪane modele zgodnie przewidują kierunek (choü nie amplitudĊ) zmian – wzrost opadów. Na terenach, na których przepáyw rzeczny zmaleje, np. gdzie projekcje na przyszáRĞü przewidują wzrost temperatury i parowania oraz niĪszy (lub tylko nieznacznie wyĪszy) opad, konsekwencje dla zasobów wodnych bĊGą, rzecz jasna, negatywne. NaleĪy obawiaü siĊ zmniejszenia korzyĞci ze ĞwiadczeĔ ekosystemów. ZwiĊkszone opady mogą zwiĊkszyü ryzyko powodziowe, nie rozwiązując problemów w porze suchej, skoro nie da siĊ zmagazynowaü dodatkowej wody ze wzglĊdu na brak dostatecznej retencji zbiornikowej w Polsce.

Projekcje modelowe wskazują, Īe nawet na obszarach, gdzie spodziewane jest zmniejszenie opadów Ğrednich, opady intensywne mogą rosnąü. Ocieplenie moĪe powodowaü wzrost opadów konwekcyjnych, a takĪe wzrost ich nieregularnoĞci – mogą wystĊpowaü na maáych obszarach.

Szwed i in. (2010) dokonali analizy symulacji z pomocą regionalnych modeli klimatycznych w ramach projektu UE ENSEMBLES. RozwaĪono nastĊpujące modele regionalne: C4IRCA3 z Rossby Centre (Norrköping, Szwecja); CLM z ETH (Zurich, Szwajcaria); KNMI – RACMO2 z Royal National Meteorological Institute (de Bilt, Holandia); MPI-M-REMO z Max Planck Institute (Hamburg, Niemcy); METO-HC z Met Office’s Hadley Centre (Exeter, Wielka Brytania), i SMHI RCA z Swedish Meteorological and Hydrological Institute (Norrköping, Szwecja). Wybrane regionalne modele klimatu opieraáy siĊ na dwóch modelach globalnej cyrkulacji atmosfery (GCM): METO-HC, CLM i C4IRCA3 – na METO-HC GCM, a MPI-M-REMO, KNMI–RACMO2 i SMHI RCA na 5. generacji modelu ECHAM GCM. RozwaĪono dalszy horyzont czasowy projekcji, tzn 2061–2090 (dla scenariusza SRES A2), przy okresie kontrolnym 1961–1990. Ogólnie, zgodnoĞü miĊdzy modelami i obserwacjami dla okresu kontrolnego nie jest zadowalająca, ale model MPI-M-REMO z Max Planck Institute (Hamburg, Niemcy) wypadá najlepiej.

Rysunek nr 27 Zmiany klimatycznego bilansu wodnego w lecie. Mapa po lewej: 1961–1990, mapa po prawej: 2061–2090

175 175

ħródáo: Szwed i in. (2010)

UwzglĊdnienie wpáywu zmian klimatu na ryzyko powodziowe

Symulacje opadów zawarte w projekcie PESETA6 i w projekcie KLIMAT wykazują stosunkowo niewielkie zmiany opadów, nie przekraczające 20%. Modele prezentują przybliĪenie przyszáych warunków i tak w projekcie PESETA do roku 2080 w przypadku sprawdzenia siĊ scenariusza emisji A2 przy wzroĞcie temperatury o 2,5°C nastąpi wzrost opadów od 5 do 15% w Polsce poáudniowej i centralnej, powodując wzrost zagroĪenia powodziowego do 20%. Natomiast na pozostaáym obszarze zmiennoĞü jest nieznaczna. Projekt KLIMAT uwzglĊdnia prognozowane zmiany klimatu dla Polski równieĪ w ujĊciu sezonowym, czego nie uwzglĊdniono w projekcie PESETA.

W tabeli poniĪej, przedstawiono zmiany i zróĪnicowanie przestrzenne opadów w regionach wodnych dorzecza Odry na podstawie symulacji scenariuszowych opracowanych przez ICM (Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego), z okresu referencyjnego 1971-2000 dla dwóch horyzontów czasowych: 2001-2030 oraz 2041-2070).

176 176

6 akronim projektu; Ciscar J-C.(red.) 2009, Climate change impacts In Europe. Final report of the PESETA research Project. European Union, JRC European Commission, EUR 24093 EN.

UwzglĊdnienie wpáywu zmian klimatu na ryzyko powodziowe

Tabela nr 25 Zmiana Ğredniej obszarowej rocznej sumy opadów w latach 1971-2070 w regionach wodnych

1971-2000 2001-2030 2041-2070 1971-2000 / 2001-2030 1971-2000 / 2041-2070

Region wodny MIN MIN ZAKRES ĝR MIN MIN ZAKRES ĝR MIN MIN ZAKRES ĝR MIN MIN ZAKRES ĝR MIN MIN ZAKRES ĝR

mm mm mm % %

Górnej Odry 544,1 678,0 133,9 605,7 568,3 722,2 153,9 639,5 578,5 729,5 151,0 648,6 4,4 6,5 14,9 5,6 6,3 7,6 12,7 7,1

ĝrodkowej Odry 417,5 670,9 253,3 515,9 438,6 716,3 277,7 544,9 446,3 716,1 269,8 547,5 5,0 6,8 9,6 5,6 6,9 6,7 6,5 6,1

Warty 380,1 641,8 261,7 467,9 401,7 681,0 279,2 495,6 410,1 689,7 279,6 500,7 5,7 6,1 6,7 5,9 7,9 7,5 6,9 7,0

Dolnej Odry i Przymorza 470,6 618,8 148,2 517,1 502,7 671,6 168,9 554,0 498,3 694,6 196,3 559,1 6,8 8,5 13,9 7,1 5,9 12,2 32,4 8,1 Zachodniego ħródáo: Opracowanie wáasne

MIN - Minimalna wartoĞü gridu w regionie wodnym (grid stanowi typ odwzorowania przestrzenni z rozdzielczoĞcią przestrzenną o wymiarach 25x25 km) MAX - Maksymalna wartoĞü gridu w regionie wodnym ZAKRES - Zakres wartoĞci w regionie wodnym ĝR - ĝrednia obszarowa wartoĞü w regionie wodnym

177

UwzglĊdnienie wpáywu zmian klimatu na ryzyko powodziowe

Analiza wpáywu zmian klimatu na sektor „zasoby wodne i gospodarka wodna” w ramach projektu KLIMADA objĊáa ocenĊ oczekiwanych wpáywów zmian klimatu na sektor (dla scenariuszy zmian klimatu dla okresu 2021-2050 i 2071-2100), wykaz proponowanych dziaáDĔ adaptacyjnych i obszar ich oddziaáywania oraz wskaĨniki monitorowania dziaáDĔ adaptacyjnych.

W oszacowaniach zasobów wodnych oraz hydrologicznych zjawisk ekstremalnych wykorzystano skorygowaną wiązkĊ scenariuszy klimatycznych, z usuniĊtym báĊdem systematycznym, udostĊpnionych na stronie http://klimat.icm.edu.pl w ramach serwisu klimatycznego opracowanego przez zespóá M. Liszewska i inni.

W ramach projektu KLIMADA opracowany zostaá dokument: „Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wraĪliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030” (SPA 2020).

Przeprowadzone analizy nie wykazaáy znaczących trendów w przepáywach maksymalnych rzek, jednakich czĊstotliwoĞü wzrosáa dwukrotnie w latach 1981 – 2000 w porównaniu z latami 1961 – 1980. ZagroĪenie róĪnymi formami powodzi wystĊpuje wiĊc praktycznie w caáej Polsce i związane jest nie tylko ze zmianami klimatu, ale równieĪ z czynnikami antropogenicznymi. NiewáDĞciwa gospodarka przestrzenna, w szczególnoĞci inwestowanie na terenach zagroĪonych, w tym w strefach zalewowych rzek oraz zbyt niska pojemnoĞü retencyjna naturalna jak i sztucznych zbiorników, nie tylko w dolinach rzek, ogranicza skuteczne dziaáania w sytuacjach nadmiaru lub deficytu wód powierzchniowych. Istnieje ryzyko, Īe w przyszáRĞci zjawiska te bĊGą wystĊpowaü ze zwiĊkszoną czĊstotliwoĞcią. Wyniki przeanalizowanych scenariuszy wskazują na zwiĊkszone prawdopodobieĔstwo wystĊpowania powodzi báyskawicznych wywoáanych silnymi opadami mogących powodowaü zalewanie obszarów, na których nieodpowiednio prowadzona jest gospodarka przestrzenna. Na ksztaátowanie zasobów wodnych w duĪej mierze wpáywa pokrywa ĞnieĪna. Prognozy przewidują, Īe dáugoĞü jej zalegania EĊdzie siĊ stopniowo zmniejszaü i w poáowie XXI wieku moĪe byü Ğrednio o 28 dni krótsza niĪ obecnie. Zmniejszenie siĊ maksymalnej wartoĞci zapasu wody w Ğniegu, moĪe mieü zarówno wpáyw pozytywny jak i negatywny. Pozytywnym skutkiem zmniejszenia siĊ zawartoĞci wody w pokrywie ĞnieĪnej, bĊdzie niĪsze prawdopodobieĔstwo wystąpienia powodzi roztopowych. JednakĪe moĪe siĊ to przyczyniü do pogorszenia struktury gleby oraz kondycji ekosystemów.

Na rysunku poniĪej przedstawiono zagroĪenie powodziowe w Polsce wg róĪnych typów powodzi.

178 178

UwzglĊdnienie wpáywu zmian klimatu na ryzyko powodziowe

Rysunek nr 28 ZagroĪenie powodziowe w Polsce

ħródáo: KPZK 2030 (Monitor Polski z 2012r. Nr 252)

Obserwowane i przewidywane zmiany klimatu mają wybitnie negatywny wpáyw na funkcjonowanie stref brzegowych w Polsce, co zwykle powoduje takĪe utrudnienie funkcjonowania gospodarki morskiej. Oprócz oczywistego wpáywu wzrostu poziomu morza, negatywne zjawiska obejmują przede wszystkim wzrost czĊstotliwoĞci wystĊpowania i intensywnoĞci zjawisk ekstremalnych. W przypadku Morza Baátyckiego odnosi siĊ to do moĪliwego wzrostu iloĞci, intensywnoĞci oraz czasu trwania sztormów. Do tego moĪe dochodziü wzrost nieregularnoĞci tych zdarzeĔ, tj. po dáugich okresach wzglĊdnego spokoju mogą wystąpiü serie szybko po sobie nastĊpujących sztormów uniemoĪliwiających regeneracjĊ brzegu. Ponadto, wzmoĪone falowanie oraz niewáDĞciwie zaplanowane i przeprowadzone (bez uwzglĊdnienia procesów geodynamicznych i wspóáczesnej wiedzy o nich) prace umacniania brzegu, mogą spowodowaü lokalny zanik plaĪ i rozmywanie wydm nadbrzeĪnych, które peánią funkcje ochronne. W przypadku niedostatecznego przeciwdziaáania bĊdzie to prowadzi do trudno odwracalnej fragmentacji czĊĞci nasadowej Póáwyspu.

Scenariusze zmian poziomu morza pokazują, iĪ w okresie 2011-2030 Ğredni roczny poziom morza wzdáXĪ caáego wybrzeĪa, bĊdzie wyĪszy o okoáo 5 cm w stosunku do wartoĞci z okresu referencyjnego tj. 1971-1990. Bardzo istotnym skutkiem zmian klimatu bĊdzie wzrost czĊstotliwoĞci powodzi sztormowych i czĊstsze zalewanie terenów nisko poáRĪonych oraz degradacja nadmorskich klifów 179 i brzegu morskiego, co spowoduje silną presjĊ na infrastrukturĊ znajdująFą siĊ na tych terenach. 179

Dostosowanie sektora gospodarki wodnej do zmian klimatu ma na celu usprawnienie funkcjonowania sektora w warunkach nadmiaru, jak i niedoboru wody. Zaproponowane w SPA 2020 dziaáania

UwzglĊdnienie wpáywu zmian klimatu na ryzyko powodziowe

zapewnią mają zapewniü usprawnienie systemu gospodarowania wodami w Polsce, uáatwią dostĊp do wody dobrej jakoĞci, ograniczą negatywne skutki susz i powodzi, pozwolą na poprawĊ i utrzymanie dobrego stanu wód i ekosystemów od wód zaleĪnych. Wskazano, Īe dziaáania sáXĪące ochronie przeciwpowodziowej winny w pierwszej kolejnoĞci wykorzystywaü najmniej inwazyjne dla Ğrodowiska przyrodniczego rozwiązania, w szczególnoĞci nietechniczne metody ochrony przeciwpowodziowej. WdraĪając dziaáania naleĪy zwróciü szczególną uwagĊ zarówno na tereny zagroĪone powodziami (doliny rzek, obszary górskie i podgórskie), obszary o wzmoĪonych potrzebach wodnych (wielkopolskie, opolskie, áódzkie) oraz te charakteryzujące siĊ niedoborem wód (mazowieckie i ĞwiĊtokrzyskie).

Dziaáania podejmowane w ramach adaptacji strefy przybrzeĪnej do zmian klimatu dotyczą obszarów poáRĪonych wzdáXĪ linii brzegowej Morza Baátyckiego. Podstawowym celem bĊdzie dalsza rozbudowa i monitoring systemu ochrony przeciwpowodziowej i zapobieganie degradacji linii brzegowych oraz rozwój monitoringu stref przybrzeĪnych.

180 180

Podsumowanie 15 strategicznej oceny oddziaáywania na Ğrodowisko

181

Podsumowanie strategicznej oceny oddziaáywania na Ğrodowisko

15 Podsumowanie strategicznej oceny oddziaáywania na Ğrodowisko

Rozdziaá zostanie opracowany w dalszym etapie tworzenia PZRP

182 182

Podsumowanie 16 procesu konsultacji spoáecznych i informowania spoáeczeĔstwa

183

Podsumowanie procesu konsultacji spoáecznych i informowania spoáeczeĔstwa

16 Podsumowanie procesu konsultacji spoáecznych i informowania spoáeczeĔstwa

16.1 Konsultacje spoáeczne

Rozdziaá ten bĊdzie poĞwiĊcony celom i sposobom przeprowadzenia konsultacji spoáecznych oraz uwagi i wnioski z procesu konsultacji oraz sposób ich uwzglĊdnienia w planie.

16.2 Informowanie ogóáu spoáeczeĔstwa

Rozdziaá ten bĊdzie poĞwiĊcony opisowi sposobów rozpowszechniania informacji w trakcie procesu planowania i propozycje dotyczące rozpowszechnienia/upublicznienia gotowego planu.

184 184

Opis zakresu i 17 sposobu wspóápracy miĊdzynarodowej

185

Opis zakresu i sposobu wspóápracy miĊdzynarodowej

17 Opis zakresu i sposobu wspóápracy miĊdzynarodowej

Zgodnie z zapisami art. 3 ust. 3 Ramowej Dyrektywy Wodnej: „KaĪde PaĔstwo Czáonkowskie zapewnia odpowiednie uzgodnienia administracyjne, w tym okreĞlenie wáDĞciwej wáadzy, w celu zastosowania zasad niniejszej dyrektywy na tej czĊĞci miĊdzynarodowego obszaru dorzecza, która znajduje siĊ na jego terytorium.” W związku z tym zostaáo wydane rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2006r. w sprawie przebiegu granic obszarów dorzeczy i regionów wodnych na podstawie art. 3 ust. 3 ustawy Prawo Wodne (Dz. U. nr 126 poz. 878 ze zm.).

Postanowienia RDW regulują równieĪ problematykĊ wspóápracy miĊdzynarodowej, szczególnie w zakresie stosowania zapisów RDW do miĊdzynarodowych obszarów dorzeczy, a przede wszystkim koordynacji dziaáDĔ ukierunkowanych na osiągniĊcie celów Ğrodowiskowych. PaĔstwa czáonkowskie mają moĪliwoĞü wykorzystania w tym celu istniejących juĪ struktur stworzonych w ramach wczeĞniej podpisanych umów miĊdzynarodowych (art. 3 ust. 3 i 4 RDW). W przypadku gdy obszar dorzecza znajduje siĊ czĊĞciowo poza terytorium UE, paĔstwa czáonkowskie są zobligowane do podjĊcia staraĔ w nawiązaniu wspóápracy z paĔstwami trzecimi dla osiągniĊcia celów RDW, same natomiast są zobligowane do stosowania zasad RDW na swoim terytorium (art. 3 ust. 5 RDW). Do obowiązku paĔstw czáonkowskich naleĪą równieĪ odpowiednie uzgodnienia administracyjne, w tym okreĞlenie ZáDĞciwej wáadzy do wdroĪenia celów RDW peánionej przez organy krajowe lub miĊdzynarodowe.

Na obszarze dorzecza Odry taką funkcjĊ peánią m.in.:

x MiĊdzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem: • powoáana na podstawie umowy z dnia 11 kwietnia 1996r. pomiĊdzy rządem Rzeczypospolitej Polskiej, rządem Republiki Czeskiej, rządem Republiki Federalnej Niemiec i Unią Europejską (weszáa w Īycie po ratyfikacji w dniu 26 kwietnia 1999r., natomiast ulegáa zmianie po przystąpieniu Polski i Czech do UE), • do podstawowych celów Komisji naleĪy koordynacja wdraĪania RDW, a w tym m.in.: utworzenie skoordynowanego PGW w obrĊbie MiĊdzynarodowego Obszaru Dorzecza Odry (MODO), kontynuacja dziaáDĔ w celu zwiĊkszenia bezpieczeĔstwa powodziowego oraz wspóápraca w sprawach związanych z zanieczyszczeniami awaryjnymi, • w PGW dla MODO z 2010r. zapisano, Īe uzgodnienia jednolitych charakterystyk jednolitych czĊĞci wód (JCW) na MODO nie mogáy zostaü zakoĔczone do chwili opublikowania pierwszego PGW – powstaáy one w oparciu o metodyki obowiązujące w poszczególnych paĔstwach • w ramach Komisji grupą roboczą odpowiadająFą za wdraĪanie RDW i koordynacjĊ prac 3 podgrup („Zarządzanie danymi”, „Monitoring”, „Planowanie gospodarowania wodami”) jest Grupa Sterująca RDW, • w ramach prac Komisji, na podstawie analizy presji antropogenicznych, zidentyfikowano i uzgodniono istotne oddziaáywania mające znaczenie dla caáego obszaru dorzecza, dotyczących gáównie zmian hydromorfologicznych i zanieczyszczeĔ oraz redukcji naturalnego przepáywu wskutek poboru lub przerzutu wód. 186 186 x Polsko-Niemiecka Komisja do spraw Wód Granicznych: • dziaáa zgodnie z Umową o wspóápracy w dziedzinie gospodarki wodnej na wodach granicznych podpisanej 19 maja 1992r.

Opis zakresu i sposobu wspóápracy miĊdzynarodowej

• w ramach komisji pracuje 5 grup roboczych: ds. Hydrologii i Hydrogeologii Wód Granicznych; ds. Ochrony Wód Granicznych; ds. Awaryjnych ZanieczyszczeĔ Wód Granicznych; ds. Utrzymania Wód Granicznych; ds. Planowania Wód Granicznych. • w ramach prac poszczególnych grup realizowane są zadania związane z: ochroną wód powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniem, prowadzeniem monitoringu oraz oceną wyników prowadzonych badaĔ, planowaniem i realizacją zadaĔ oraz przedsiĊwziĊü inwestycyjnych prowadzonych na wodach granicznych. x Polsko-Niemiecka Komisja MiĊdzyrządowa do spraw Wspóápracy Regionalnej i Przygranicznej: • powstaáa na mocy „Traktatu miĊdzy RP a RFN o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej wspóápracy”, • w ramach Komisji pracują 3 Komitety: ds. Wspóápracy Przygranicznej, ds. Wspóápracy MiĊdzyregionalnej oraz ds. Gospodarki Przestrzennej, • zajmuje siĊ kwestiami związanymi m.in. z ratownictwem medycznym na polsko-niemieckim pograniczu, rozwojem Odry, rozwojem infrastruktury na pograniczu polsko-niemieckim. W ramach MKOOpZ Grupa Robocza „PowódĨ” (G2) zatwierdziáa strukturĊ projektu planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym na miĊdzynarodowym obszarze dorzecza Odry (stan na 20.11.2014) opracowany przez zespóá ekspertów ds. wdraĪania Dyrektywy Powodziowej, dziaáający w ramach G2.

Struktura projektu PZRP dla MODO:

1. Wprowadzenie 1.1 Cel planu zarządzania ryzykiem powodziowym 1.2 Obszarowy zakres obowiązywania planu zarządzania ryzykiem powodziowym 1.3 WáDĞciwe wáadze 1.4 Proces planowania w zakresie zarządzania ryzykiem powodziowym w dorzeczu Odry

2. Podstawy opracowania planu zarządzania ryzykiem powodziowym 2.1 Wynik wstĊpnej oceny ryzyka powodziowego 2.2 Ocena map zagroĪenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego

3. Cele zarządzania ryzykiem powodziowym 3.1 Gáówne cele zarządzania ryzykiem powodziowym 3.2 ĝrodki sáXĪące osiągniĊciu celów oraz ocena ich dotychczasowej realizacji

4. Podsumowanie dziaáDĔ w zakresie zarządzania ryzykiem powodziowym 4.1 Wybór dziaáDĔ 4.2 Podsumowanie proponowanych dziaáDĔ 4.3 Sposób monitorowania postĊpów realizacji planu zarządzania ryzykiem powodziowym

5. Koordynacja warunków ramowych wdraĪania planu zarządzania ryzykiem powodziowym na MODO 5.1 Koordynacja na poziomie miĊdzynarodowym 5.2 Skoordynowanie dziaáDĔ z Dyrektywą 2000/60/WE 187 6. Dziaáania sáXĪące informowaniu spoáeczeĔstwa 187 6.1 ZaangaĪowane podmioty oraz zainteresowane strony 6.2 Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaáywania na Ğrodowisko

Opis zakresu i sposobu wspóápracy miĊdzynarodowej

6.3 Podsumowanie dziaáDĔ podejmowanych w celu informowania oraz konsultacji z opinią publiczną 6.4 Ocena stanowisk zgáoszonych w ramach konsultacji spoáecznych

7. Wnioski

W dniu 17 czerwca 2014 r. zaakceptowano uzgodniony w ramach Grupy G2 tryb i harmonogram opracowania. Uzgodniono równieĪ, Īe przy opracowywaniu Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym istotnym jest uwzglĊdnienie dziaáDĔ przeciwpowodziowych w dorzeczu Odry, które zostaáy uzgodnione przez wszystkie strony.

OkreĞlono terminy opracowania poszczególnych czĊĞci Projektu PZRP:

Rozdziaá 3,4 i 5 – do 31.01.2015

Rozdziaá 6 i 7 – do 28.02.2015

Ponadto wspóápraca miĊdzynarodowa związana z realizacją postanowieĔ RDW jest prowadzona w ramach:

x Umowy miĊdzy Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Czechosáowackiej o gospodarce wodnej na wodach granicznych, za realizacjĊ której odpowiadają Peánomocnicy obu rządów: • zawarta dnia 21 marca 1958r., • prowadzi prace w grupach roboczych: ds. przygotowaĔ koncepcji inwestycyjnych; ds. hydrologii, hydrogeologii i osáony przeciwpowodziowej; ds. regulacji przygranicznych cieków wodnych, zaopatrzenia w wodĊ i melioracji terenów przygranicznych; ds. ochrony wód granicznych przed zanieczyszczeniem, zajmująca siĊ problematyką jakoĞci wód granicznych oraz jej poprawą; ds. wdraĪania Ramowej Dyrektywy Wodnej, • ponadto prace prowadzi grupa ekspertów w dziedzinie problematyki wód podziemnych i powierzchniowych na obszarach przygranicznych. x Konwencji o ochronie Ğrodowiska morskiego obszaru Morza Baátyckiego (tzw. „Konwencja HelsiĔska”): • sporządzona w Helsinkach 9 kwietnia 1992r., ratyfikowana przez rząd Polski 8 paĨdziernika 1999r., • stronami Konwencji są wszystkie paĔstwa nadbaátyckie oraz Unia Europejska, • zgodnie z jej zapisami są podejmowane dziaáania dotyczące wód morskich, wód wewnĊtrznych poszczególnych paĔstw oraz caáego obszaru zlewiska Morza Baátyckiego, • organem wykonawczym jest Komisja ochrony Ğrodowiska morskiego Morza Baátyckiego (Komisja HelsiĔska, HELCOM), koordynująca prace 188 staáych grup roboczych (ds. wdraĪania podejĞcia ekosystemowego; 188 ds. morskich, ds. ograniczenia zanieczyszczeĔ; ds. reagowania; ds. ochrony Ğrodowiska naturalnego) oraz czasowych

Opis zakresu i sposobu wspóápracy miĊdzynarodowej

(ds. zrównowaĪonego rolnictwa; ds. zrównowaĪonego ryboáówstwa; ds. Planowania Przestrzennego na Morzu), • obecnie jej dziaáalnoĞü skupia siĊ na realizacji Baátyckiego Planu DziaáDĔ (BDP), który zakáada osiągniĊcie dobrego stanu ekologicznego Baátyku do 2021r. – w Polsce te cele zawarte są w Krajowym Programie WdraĪania Baátyckiego Planu DziaáDĔ, • miĊdzynarodowa wspóápraca w ramach Konwencji jest koordynowana przez Sekretariat ds. Morza Baátyckiego w Gáównym Inspektoracie Ochrony ĝrodowiska.

Oprócz powyĪszych instytucji i umów, Rada Ministrów podjĊáa równieĪ uchwaáĊ w sprawie udzielenia zgody na podpisanie umowy miĊdzy rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Republiki Federalnej Niemiec o wspólnej poprawie sytuacji na drogach wodnych na pograniczu polsko – niemieckim (ochrona przeciwpowodziowa, warunki przepáywu i Īeglugi), przedáRĪoną przez ministra Ğrodowiska. Wspóápraca ta ma dotyczyü przede wszystkim przeprowadzenia regulacji rzeki Odry w celu zapewnienia skutecznej pracy lodoáamaczy, a takĪe ponownego otwarcia szlaku transportowego áączącego Szczecin z Dolnym i Górnym ĝOąskiem. PrzedsiĊwziĊcia wskazane w umowie bĊGą wykonywane w latach 2014 – 2028.

W dalszym etapie tworzenia niniejszego opracowania zostanie opisana wspóápraca miĊdzynarodowa w ramach koordynacji dziaáDĔ i ustaleĔ Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym opracowanych przez poszczególne paĔstwa, na których terytorium znajduje siĊ dorzecze Odry, zgodnie z zapisami Dyrektywy Powodziowej, które zakáadają zasadĊ solidarnoĞci, w myĞl której PZRP ustanowione przez poszczególne paĔstwa nie mogą obejmowaüĞrodków, które poprzez swój zasiĊg i wpáyw w znaczący sposób zwiĊkszają ryzyko powodziowe w górĊ lub w dóá biegu rzeki na terenie innych krajów w tym samym dorzeczu lub zlewni, chyba Īe Ğrodki te skoordynowano i zainteresowane paĔstwa czáonkowskie znalazáy wspólne rozwiązanie (art. 7 ust. 4). ZaáRĪenia zasady solidarnoĞci rozwija art. 8 Dyrektywy Powodziowej mówiący m.in., Īe:

x w przypadku miĊdzynarodowego obszaru dorzecza poáRĪonego w caáRĞci na terytorium Wspólnoty, paĔstwa czáonkowskie zapewniają koordynacjĊ mająFą na celu opracowanie jednego miĊdzynarodowego PZRP lub zestawu PZRP skoordynowanych na poziomie miĊdzynarodowego obszaru dorzecza, x w przypadku miĊdzynarodowego obszaru dorzecza rozciągających siĊ poza terytorium Wspólnoty, paĔstwa czáonkowskie dokáadają staraĔ zmierzających do opracowania jednego miĊdzynarodowego PZRP lub zestawu PZRP skoordynowanych na poziomie miĊdzynarodowego obszaru dorzecza, w przypadku stwierdzenia przez paĔstwo czáonkowskie problemu, który wywiera wpáyw na zarządzanie ryzykiem powodziowym jego wód i który nie moĪe zostaü rozwiązany przez to paĔstwo czáonkowskie, moĪe ono zgáosiü ten problem Komisji i kaĪdemu innemu zainteresowanemu paĔstwu czáonkowskiemu oraz sformuáowaü zalecania dla jego rozwiązania.

189 189

Sposób 18 monitorowania postĊpów realizacji Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym

190

Sposób monitorowania postĊpów realizacji planu zarządzania ryzykiem powodziowym

18 Sposób monitorowania postĊpów realizacji planu zarządzania ryzykiem powodziowym

Monitoring postĊpów realizacji planu zarządzania ryzykiem powodziowym prowadzony bĊdzie zgodnie z wytycznymi zamieszczonymi w dokumencie „Guidance for Reporting under the Floods Directive (2007/60/EC)”. Raportowanie prowadzone bĊdzie z wykorzystaniem przygotowanego specjalnie w tym celu systemu elektronicznego raportowania, dostĊpnego na stronie WWW European Topic Centre on Inland, Coastal and Marine waters (http://icm.eionet.europa.eu/schemas/dir200760ec/resources).

Zgodnie z wytycznymi raport z postĊpów z realizacji PZRP zawieraü bĊdzie nastĊpujące elementy:

x informacje na temat wszelkich zmian lub uaktualnieĔ dokonanych od czasu publikacji poprzedniej wersji PZRP, w tym podsumowanie przeglądów przeprowadzonych zgodnie z art 14 DP, x ocenĊ postĊpów z osiągniĊcia zaáRĪonych celów, o których mowa w art 7.2. DP (opis i objaĞnienie wszelkich dziaáDĔ przewidzianych we wczeĞniejszej wersji PZRP, które zostaáy zaplanowane do realizacji a nie zostaáy zrealizowane, x opis wszelkich dodatkowych dziaáDĔ podjĊtych od czasu wejĞcia w Īycie ocenianego PZRP. Przewiduje siĊ, Īe w raportach z wykonania PZRP paĔstwa czáonkowskie ujmują zagadnienia zawarte w pierwszych planach, jednakĪe takĪe skupiają siĊ na postĊpach i zmianach, jak okreĞlono w dyrektywie. Po pierwszym okresie wdraĪania planów, sprawozdawczy arkusz raportowania zostanie zmodyfikowany w oparciu o wnioski wynikające z pierwszego okresu wdraĪania planów.

Ze wzglĊdu na koniecznoĞü koordynacji i synchronizacji planów z drugim cyklem planów gospodarowania wodami (PGW) oraz ze wzglĊdu na koniecznoĞü unikniĊcia podwójnej sprawozdawczoĞci, arkusze sprawozdawcze zostaną skoordynowane. Struktura wymaganych w raportowaniu danych jest powiązana z odpowiednim formularzem raportu PGW zawartym w dokumencie wytycznych nr 21. Dotyczy to w szczególnoĞci raportowania z art 5 RDW i dziaáDĔ, jakie naleĪy uwzglĊdniü w programie dziaáDĔ stanowiącym czĊĞü PGW 2015.

Raporty z wykonana planów zarządzania ryzykiem powodziowym pozwolą Komisji Europejskiej:

x Sprawdziü zgodnoĞü PZRP paĔstw czáonkowskich z wymogami dyrektywy, ze szczególnym naciskiem na kompletnoĞü, spójnoĞü z innymi przepisami okreĞlonymi w dyrektywie i skoordynowanie prac w dorzeczu/regionie mając na uwadze nastĊpujące kryteria: - czy cele zarządzania ryzykiem powodziowym zostaáy ustalone, i jak odnoszą siĊ one do ograniczenia potencjalnych negatywnych konsekwencji powodzi dla zdrowia ludzkiego, Ğrodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaáalnoĞci gospodarczej oraz do dziaáDĔ nietechnicznych lub do zmniejszenia prawdopodobieĔstwa wystąpienia powodzi (art 7.2 DP);

- czy PZRP obejmują Ğrodki sáXĪące osiągniĊciu celów ustanowionych zgodnie z art. 7.2. i czĊĞcią A zaáącznika (art 7.3 DP);

- czy wszystkie istotne aspekty, o których mowa w artykule 7 DP, zostaáy wziĊte 191 pod uwagĊ; 191

- czy zostaáa zapewniona koordynacja (o której mowa w art. 7.4) – z sąsiednimi regionami wodnymi i paĔstwami oĞciennymi – czy potencjalny znaczący wzrost

Sposób monitorowania postĊpów realizacji planu zarządzania ryzykiem powodziowym

zagroĪenia powodziowego w innych krajach zostaá przejrzyĞcie przedstawiony i uzgodniony przez zainteresowane strony,

- czy zostaáa zapewniona koordynacja prac nad planami z pracami nad PGW, a moĪliwe korzyĞci z uwzglĊdnieniem celów RDW zostaáy wziĊte pod uwagĊ, czy zostaáy podjĊte dziaáania koordynujące pomiĊdzy paĔstwami czáonkowskimi w przypadku miĊdzynarodowego obszaru dorzecza, czy zostaáy podjĊte konsultacje spoáeczne z zainteresowanymi stronami, zgodnie z art 14 RDW.

x Porównaü metody i sposób wykorzystania informacji pomiĊdzy paĔstwami czáonkowskimi oraz organami zarządzającymi gospodarką wodna w dorzeczach i regionach, zwáaszcza w przypadku dorzeczy miĊdzynarodowych. x Przeprowadziü ocenĊ zgodnoĞci stosowania art 13.3 w porównaniu z wymogami art. 7, 8, 9 (zgodnoĞü wykonanych PZRP przed 22.12.2010r. z wymogami DP). x Przygotowaü cyfrowe dane na temat celów zarządzania ryzykiem powodziowym, o planowanych dziaáaniach i innych istotnych informacjach na poziomie dorzeczy i regionów wodnych. x Oceniü uwzglĊdnienie zmian klimatycznych, które są wymagane w analizie planów. Wytyczne do raportowania w ramach dyrektywy w sprawie powodzi (2007/60 / WE) wskazują, jakie dane naleĪy wprowadziü do arkusza elektronicznego. Są to:

x informacje geograficzne x streszczenie PZRP x inne informacje (odnoĞniki do bardziej szczegóáowych dokumentów, hiperáącza do istotnych danych) x kategorie statusu dziaáDĔ („niewykonane”, „w realizacji”, „wykonane”).

192 192

Literatura/ħródáa 19

193

Literatura / ħródáa

19 Literatura/ħródáa

1. Raport z ewentualnych zmian do „Metodyki PZRP” (WBS 1.2.5.1.) 2. Raport z przeprowadzonych analiz i diagnozy problemów (WBS 1.2.5.2.) 3. Raport z zestawieniem dziaáDĔ z list ujĊtych w Master Planach (WBS 1.3.3.1.) 4. Raport z uzasadnieniem celów, schematem moĪliwoĞci ich osiągniĊcia, zestawieniem wszystkich wyselekcjonowanych dziaáDĔ oraz zestawieniem dziaáDĔ z nadanymi im priorytetami, pierwsza selekcja dziaáDĔ (WBS 1.3.3.2.) 5. Raport wskazujący instrumenty zarządzania ryzykiem powodziowym (WBS 1.4.3.1.) 6. Raport z analizy i oceny zgodnoĞci przyjĊtych ostatecznych rozwiązaĔ planistycznych z wymogami prawnymi i Ğrodowiskowymi (WBS 1.5.4.4.) 7. „Consolidation of outcomes of WG F Thematic Workshops”. 8. „Guidance on water and adaptation to climate change” - Economic Commission for Europe. 9. „Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych”, Biuletyn informacyjny KZGW. 10. „Recommendation for the Establishment of Flood Risk Management Plans” – Adopted at the 139th LAWA General Meeting in Dresden on 25/26 March 2010. 11. „Scoping paper on flood related economics”. 12. „Studium potrzeb i moĪliwoĞci retencji wód powierzchniowych na obszarach Polski o róĪnym stopniu zagroĪenia wystąpieniem nadmiarów i deficytów wody" – element krajowego program retencjonowania wód. 13. „Szczegóáowe wymagania, ograniczenia i priorytety dla potrzeb wdraĪania planu gospodarowania wodami dla obszarów dorzeczy” 14. Aktualizacja koncepcji regulacji cieku Odry Granicznej, maj 2014, federalny Instytut Budownictwa Wodnego (BAW) 15. Analiza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej na potrzeby opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych, Etap I, KZGW, Kraków 2012 16. Badania ichtiofauny w latach 2010-2012 dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód wraz z udziaáem w europejskim üwiczeniu interkalibracyjnym – rzeki – Etap IV, Instytut Rybactwa ĝródlądowego, ĩabieniec-Olsztyn 2013. 17. BANASZAK K. i inni. Opracowanie warunków korzystania z wód zlewni Górnej Odry, Gliwice 2013 r. 18. Bednarczyk S., JarzĊbiĔska T., Mackiewicz S., Woáoszyn E., „Vademecum ochrony przeciwpowodziowej”, KZGW, GdaĔsk 2006. 19. BàACHUTA J. (red.): Wyniki pracy zrealizowanej na zlecenie KZGW pn. Ocena potrzeb i priorytetów udroĪnienia ciąJáRĞci morfologicznej rzek na obszarach dorzeczy w kontekĞcie 194 osiągniĊcia dobrego stanu i potencjaáu ekologicznego JCWP (Jednolitych CzĊĞci Wód 194 Powierzchniowych), PoznaĔ 2010.

Literatura / ħródáa

20. Charakterystyka wód powierzchniowych i podziemnych w regionach wodnych. Materiaáy KZGW, 2013. 21. Common Implementation Strategy For The Water Framework Directive(2000/60/EC) Guidance Document No. 20 22. Convention on the Protection and Use of Transboundary Watercourses and International Lakes. 23. Dokument dotyczący koncepcji raportowania i kontroli zgodnoĞci z przepisami Dyrektywy Powodziowej – „Concept paper on reporting and compliance checking for the Floods Directive (2007/60/EC)”. 24. Formularz raportowy dla planów zarządzania ryzykiem powodziowym „Reporting sheets for the Flood Risk Management Plans” oraz formaty techniczne opracowane przez KomisjĊ Europejską. 25. Forum Naukowo-Techniczne – PowódĨ 2010, Praca zbiorowa, 2010 26. Hartmann T., Albrecht, J. „From Flood Protection to Flood Risk Management: Condition- Based and Performance-Based Regulations in German Water Law, Journal of Environmental Law”, vol. 26, nr 2/2014 27. HOBOT A. i inni (praca zbiorowa): Wyniki pracy realizowanej na zlecenie KZGW pn. Ustalenie celów Ğrodowiskowych dla jednolitych czĊĞci wód powierzchniowych (JCWP), podziemnych (JCWPd) i obszarów chronionych, Gliwice 2013. 28. Lista typów dziaáDĔ do wykorzystania w procesie raportowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym „List of types of measures”, Drafting group, European Commission. 29. MGGP S.A. oraz Instytut Ochrony ĝrodowiska: Wyniki pracy zrealizowanej na zlecenie KZGW pn. Sformuáowanie w warunkach korzystania z wód regionu wodnego ograniczeĔ w korzystaniu z wód jezior lub zbiorników oraz w uĪytkowaniu ich zlewni, Kraków-Warszawa 2010. 30. Monografia powodzi 2010. Dorzecze Odry, pod red. M. Maciejewskiego, M. S. Ostojskiego, T. Tokarczyk. 2011 31. Ocena stanu za lata 2010-2012 dla wszystkich kategorii jednolitych czĊĞci wód powierzchniowych oraz ocena stanu dla wód dla jednolitych czĊĞci wód podziemnych (podziaá na 172 JCWPd + subczĊĞci). Warszawa 2013 r. 32. Opracowanie warunków korzystania z wód zlewni Górnej Odry, „Pectore-Eco” Sp. z o.o. na zlecenie RZGW Gliwice, Gliwice 2013. 33. Opracowanie wykonane na zlecenie KZGW pn. „Metodyka opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych” na podstawie opracowania o tytule jak wyĪej wykonanego przez IMGW o/Kraków 34. Plan dziaáania w zakresie planowania strategicznego w gospodarce wodnej zatwierdzony przez RadĊ Ministrów uchwaáą z dnia 2 lipca 2013 r. 195 35. Prognoza oddziaáywania na Ğrodowisko projektu dokumentu Programu dla Odry - 2006 – 195 aktualizacja; Kraków 2011.

Literatura / ħródáa

36. Prognoza oddziaáywania na Ğrodowisko Projektu Polityki Wodnej PaĔstwa do roku 2030 z uwzglĊdnieniem etapu 2016. EKO-KONSULT. GdaĔsk 2010. 37. Prognoza oddziaáywania na Ğrodowisko projektu rozporządzenie w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Górnej Wisáy. Zielone Oko. ĝwidnica 2013. 38. Prognoza oddziaáywania na Ğrodowisko sporządzona dla projektu warunków korzystania z wód regionu wodnego Maáej Wisáy. Instytut Podstaw InĪynierii ĝrodowiska PAN. Zabrze 2012. 39. Programy wycinek zadrzewieĔ w miĊdzywalu opracowywane na zlecenie RZGW wraz z prognozami oddziaáywania na Ğrodowisko. 40. Radecki E. W. (red.) „Edukacja dla bezpieczeĔstwa (materiaáy dla nauczycieli)”, Szczecin 2013. 41. Skomra W. „Edukacja jako element zarządzania kryzysowego”. Materiaáy pokonferencyjne „Ubezpieczenia a zarządzani kryzysowe ze szczególnym uwzglĊdnieniem ryzyka powodzi”, Warszawa 2011, str. 13. 42. Towards Better Environmental Options for Flood risk management – Note by DG Environment DG ENV D.1 (2011) 236452, Brussels, 8.3.2011 43. WALCZYKIEWICZ T. i inni (praca zbiorowa): Wyniki pracy realizowanej na zlecenie KZGW pn. Opracowanie analizy presji i wpáywów zanieczyszczeĔ antropogenicznych w szczegóáowym ujĊciu wszystkich kategorii wód dla potrzeb opracowania aktualizacji programów dziaáDĔ i planów gospodarowania wodami, Kraków 2013. 44. WALCZYKIEWICZ T. i inni (praca zbiorowa): Wyniki pracy zrealizowanej na zlecenie KZGW pn. Ocena realizacji programów dziaáDĔ wynikających z planów gospodarowania wodami oraz Programu wodno-Ğrodowiskowego kraju wraz z opracowaniem sprawozdania zgodnie z art. 15 ust. 3 Ramowej Dyrektywy Wodnej, Kraków 2012. 45. WG F Thematic Workshop Report: Floods and Economics: appraising, prioritizing and financing flood risk management measures and instruments. 46. WG F Thematic Workshop Report: The preparation of Flood Risk Management Plans (FRMP) 47. Wyniki przeglądu dla potrzeb aktualizacji planów gospodarowania wodami w 2015r. wykazów chronionych o których mowa w art. VI Ramowej Dyrektywy Wodnej - prace wykonane przez RZGW. 48. Wyniki przeglądu dla potrzeb aktualizacji planów gospodarowania wodami w 2015r. wyznaczenia silnie zmienionych i sztucznych jednolitych czĊĞci wód powierzchniowych - prace wykonane przez RZGW. 49. Wytyczne w zakresie gospodarowania wodami w dorzeczach w zmieniającym siĊ klimacie. Wspólna strategia wdraĪania Ramowej Dyrektywy Wodnej (2000/60/WE). Wytyczne nr. 24. Raport techniczny – 2009 – 040: „Common Implementation Strategy for Water Framework Directive (200/60/EC)”. Guidance Document No. 24. River Basin Management in a Changing Climate. 196 50. Wytyczne w zakresie wdraĪania elementów Systemu Informacji Geograficznej (GIS) w 196 polityce wodnej UE: Guidance Document No. 22 Updated Guidance on Implementing the

Literatura / ħródáa

Geographical Information System (GIS) Elements of the EU Water Policy Technical Report – 2009 – 028”. 51. Wytyczne, metodyki i zalecenia KE zamieszczone miedzy innymi na stronie: https://circabc.europa.eu 52. ZALESKI J.: Odra w kontekĞcie zagroĪenia powodziowego i awarii budowlanych, 2011. 53. ZwiĊkszanie moĪliwoĞci retencyjnych oraz przeciwdziaáanie powodzi i suszy w ekosystemach leĞnych na terenach nizinnych. CDM Sp. z o.o. Warszawa, Biuro Urządzania Lasu i Geodezji LeĞnej, Warszawa 2009. 54. Limanówka (2010) Danuta Limanówka, Dawid Biernacik, Bartosz Czernecki, Ryszard Farat, Janusz Filipiak, Tomasz Kasprowicz, Robert Pyrc, Grzegorz Urban, Robert Wójcik (2012), Zmiany i zmiennoĞü klimatu od poáowy XX w. 55. Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wraĪliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030, Ministerstwo ĝrodowiska, Warszawa, paĨdziernik 2013. 56. Szwed i in. (2010) Szwed M., Karg G., PiĔskwar I., Radziejewski M., Graczyk D., KĊdziora A., Kundzewicz Z.W., 2010., Climate change and its effect on agriculture, water resources and human health sectors in Poland., Natur. Hazards Earth Syst. Sci.,10: 1725-1737, DOI: 10.5194/nhess-10-1725-2010. 57. Limanówka (2010) Danuta Limanówka, Dawid Biernacik, Bartosz Czernecki, Ryszard Farat, Janusz Filipiak, Tomasz Kasprowicz, Robert Pyrc, Grzegorz Urban, Robert Wójcik (2012) „Zmiany i zmiennoĞü klimatu od poáowy XX w”. 58. Szwed i in. (2010) Szwed M., Karg G., PiĔskwar I., Radziejewski M., Graczyk D., KĊdziora A., Kundzewicz Z.W., 2010. Climate change and its effect on agriculture, water resources and human health sectors in Poland. Natur. Hazards Earth Syst. Sci.,10: 1725-1737, DOI: 10.5194/nhess-10-1725-2010 59. „Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wraĪliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030” (Ministerstwo ĝrodowiska, Warszawa, paĨdziernik 2013)

197 197