Kwistig Met Kennis Is Een Rijk Geïllustreerd Cahier Met Meer Dan Tweehonderd Kleurenafbeeldingen

MARIKA CEUNEN (Koersel, 1965), licentiate Geschiedenis en Archivistiek K.U.Leuven, is sedert 1996 archivaris bij het stadsarchief van Leuven en sedert 2003 ook diensthoofd. Zij publiceerde reeds over diverse onderwerpen met betrekking tot de geschiedenis van Leuven. Cahier 4

PIET VELDEMAN (Lokeren, 1971), licentiaat geschiedenis UGent met een aanvullende opleiding Archivistiek en Hedendaags Documentbeheer, is sinds 1999 archivaris bij het stadsarchief van Leuven. Hij werkt momenteel aan een doctoraal proefschrift over de geschiedenis van de burgerwacht in België (1831-1914). Kwistig SALSA!-cahier nr. 4 brengt een selectie uit de vragen die tussen 2002 en 2006 gesteld werden met kennis tijdens de jaarlijkse Ken Uw Stad-Kwis. Het boek biedt u aan de hand van honderd thema’s een reis aan doorheen de Leuvense geschiedenis. Volg Brabantse hertogen, Franse schrijvers en Amerikaanse presidenten bij hun bezoek aan de stad. Achterhaal de betekenis van woorden in het Leuvens dialect. Test uw kennis van reizende monumenten, ceremoniële kruiwagens en een eeuwenoude universiteit en ontdek de gezichten achter bekende Leuvense straten en pleinen. Leuven in honderd Kwistig met kennis is een rijk geïllustreerd cahier met meer dan tweehonderd kleurenafbeeldingen. Het boek bevat talrijke oude foto's van een stad die in de loop van de twintigste eeuw ingrijpend gewijzigd is. vragen en antwoorden D/2006/10762/4 978 9081028943 (isbn 13)

Marika Ceunen en Piet Veldeman

Typeface PEETERS boekarchitectuur SALSA! - Cahier 4 Kwistig met kennis Leuven in honderd vragen en antwoorden

1 De SALSA! - cahiers zijn een uitgave van vzw SALSA! - Samen Actief voor het Leuvens StadsArchief. Het redactiecomité selecteert manuscripten en waakt over de homogeniteit van de reeks. De onderwerpen zijn steeds verbonden met het archief, de geschiedenis en het cultureel erfgoed van de stad Leuven.

Omslagillustratie: De stadssleutel van Leuven 1710. Kopergravure (Stedelijk Museum Vander Kelen-Mertens Leuven)

Eindredactie : Marika Ceunen en Piet Veldeman Vormgeving: Typeface (Leuven) Drukwerk: Peeters (Leuven)

Briefwisseling Stadsarchief, Rijschoolstraat 4/001 - 3000 Leuven telefoon: 016/300869 - e-mail: [email protected]

Lezer, dit cahier is er gekomen dankzij de noeste arbeid van de auteurs, het lay-out-bureau en de drukker. De uitgave heeft veel energie en geld gekost. Wees dus attentvol en kopieer niet zomaar zonder toestemming van de uitgever.

D/2006/10762/4 978 9081028943 (isbn 13) Kwistig met kennis Leuven in honderd vragen en antwoorden

Marika Ceunen en Piet Veldeman Verantwoording illustraties:

Katholieke Universiteit Leuven: v13, a19, a58. Koninklijk Legermuseum Brussel: a61, a100. Stad Leuven - Infohuis Stadsvernieuwing: a62, v86, a86. Stedelijk Museum Vander Kelen-Mertens Leuven: a14, v31, v37, a37, a39, v48, a54, v64, v66, v72, a72, v87, a87. Toerisme Limburg: a11. Uitgeverij Peeters Leuven: v15, a56.

Eric Dewaersegger: a38, a40, a46, v61, a73, v83, v89. Pol Leemans: v14, a24, v36, a36, v39. Roza Peten-Fonteyn: v25. Stephan Vanfleteren: v46. Geert van Istendael: a93.

Het overige beeldmateriaal is afkomstig uit het stadsarchief van Leuven.

SALSA! vzw heeft getracht alle rechthebbenden op copyright van de in dit cahier opgenomen illustraties te be- reiken. Wie zich desondanks in zijn rechten tekortgedaan voelt, wordt verzocht schriftelijk contact op te nemen met SALSA! vzw, Rijschoolstraat 4/001 - 3000 Leuven.

4 Inhoud

Inleiding 7

Leuven in 100 vragen 9

Leuven in 100 antwoorden 47

Bibliografie 99

Inleiding

Sinds december 2002 organiseert het stadsarchief van Leuven jaarlijks in samenwerking met de erfgoedcel een succesvolle Ken Uw Stad-Kwis. Dit evenement is in de eerste plaats bedoeld om een brede groep van Leuvenaars te laten kennismaken met de erfgoedwaarde en het verleden van hun woonplaats. Voor een beperkte kern van rasechte Leuvenaars betekent de quiz veeleer een test van hun kennis over de stad.

Elke quiz bestaat uit een zestal rondes van tien vragen, waarin zeer uiteenlopende thema’s aan bod komen: middeleeuwse geschiedenis, dialectwoorden, economie, sport, actualiteit, cultuur, straatnamen, de Eerste Wereldoorlog enz. Hierbij wordt bij elke vraag en bij elk antwoord een relevant beeld geprojecteerd, liefst materiaal uit het stadsarchief zelf. Door de rijke foto- en postkaartencollectie, de uitzonderlijke krantenverzameling en de unieke porseleinkaarten, maar vooral door de stedelijke archiefdocumenten zelf scoort de Ken Uw Stad-Kwis visueel zeer sterk. Twee tussenrondes, die de ploegen tijdens de avond tussendoor moeten zien op te lossen, maken het spelelement compleet. Voor de presentatie wordt telkens beroep gedaan op bekende mediafiguren. Zo hebben Stef Wouters, Marc Lemmens, Phara De Aguire en Frieda Van Wijck de revue al gepasseerd. Voor de vijfde quiz hebben we beroep gedaan op Jos Stroobants, die als lokale bekendheid de Leuvense taal machtig is. Dat is immers, zoals uit de vier vorige edities blijkt, een niet te onderschatten vaardig- heid voor het welslagen van de quiz. Na een eerste quiz in zaal Het Bad in Kessel-Lo mochten we drie jaar lang gebruik maken van de unieke locatie van de Predikherenkerk, wat duidelijk een meerwaarde gaf. De editie van 2006 vond omwille van praktische redenen plaats in de Salons Georges op het Hogeschoolplein. De combinatie van al deze factoren zorgde telkens voor positieve reacties, waarbij na afloop van elke quiz gesuggereerd werd om de vragen en antwoorden te publiceren.

Met dit cahier hebben we geprobeerd aan die vraag te voldoen. Een selectie van honderd vragen wordt aan u voorgesteld. De antwoorden lichten we telkens kort toe terwijl voor verder onderzoek een uitgebreide bibliografie ter beschikking staat met relevante literatuur en onuitgegeven archiefdocumenten. Net zoals in de quiz zelf wordt vraag en antwoord geïllustreerd met beeldmateriaal afkomstig uit de rijke archiefbestanden en -collecties van het stadsarchief. In enkele gevallen werd ook beroep gedaan op bevriende instellingen zoals het stedelijk museum Vander Kelen-Mertens en de Leu-

7 vense universiteitsbibliotheek. De fotografen Eric Dewaersegger en Pol Leemans verleenden eveneens hun medewerking en stelden belangeloos hun beeldmateriaal ter beschikking. De portretten van Johanna Spaey en Geert van Istendael werden aangeleverd door de auteurs zelf. Speciale dank gaat tenslotte uit naar mevrouw Roza Peten-Fonteyn uit Heverlee die ons een unieke foto van haar oom Tom Frandels bezorgde.

Dankzij de Leuvense erfgoedcel krijgt elke deelnemer aan de quiz van 15 december 2006 een exemplaar van dit cahier als verrassingsprijs aangeboden. Voor deze deelnemers is er achteraan de publicatie ruimte voor een bijzondere herinnering aan die dag: een Leuvense krant van honderd jaar geleden met tussen de regels de uitslag van de quiz, samen met de namen van alle ploegen en deelnemers.

Veel denkplezier!

8 Leuven in 100 vragen VRAAG 1 VRAAG 3

Van welk gebouw werd de afbraak hier fotografisch vastgelegd?

Een Zwitsers ingenieur publi- VRAAG 2 ceerde in 1916 onder de titel Louvain ville martyre een fotografische aanklacht tegen de Duitse verwoesting van Leuven in augustus 1914. Wat is zijn naam?

Welke Brabantse hertog verkoos Brussel boven Leuven als residentiestad?

10 VRAAG 4 VRAAG 6

Na de Tweede Wereldoorlog kende Heverlee een ware bouwrage. Maar liefst vijf nieuwe wijken werden er tussen 1949 en 1956 gebouwd. In de Nederlandse taal zijn er verschillende uit- Welke namen werden aan deze wijken gegeven? drukkingen die verwijzen naar de Dijlestad. Wat is bijvoorbeeld een Leuvens huwelijk? • een tweetalig huwelijk VRAAG 5 • een duurzaam huwelijk • een lichtzinnig huwelijk • een ongeldig huwelijk

Op 1 december 1999 erkende de UNESCO in totaal 24 Vlaamse belforten als werelderfgoed. Op deze lijst komt ook de Dijlestad voor. Welk gebouw is erkend als het belfort van Leuven?

11 VRAAG 7

Begin 1899 werden in Leuven VRAAG 8 de eerste auto’s geproduceerd door een bedrijf dat ook fietsen en motorfietsen verkocht. Welke beroemde industrieel gaf zijn naam aan deze firma?

Voor Leuven was 1976 een belang- rijk wielerjaar. Naast de Grote Prijs Jef Scherens deed dat jaar ook een andere wielerklassieker de stad aan. Welke?

12 VRAAG 9

Leuven kent een rijke persgeschiedenis die begint in 1773 met de publicatie van een nieuws- en advertentieblad. Welke titel had deze krant? • Den Courant van Loven • Het Lovensch Blad • Den Spectateur • Wekelyks nieuws uit Loven VRAAG 10

Naar wat of wie verwijst de straatnaam Van den Tymplestraat, die in de volksmond nog altijd Tempelhof wordt genoemd?

13 VRAAG 11

Welke Vlaamse rockgroep beschreef met de song Druk in Leuven hoe je toch eenzaam kan zijn in een leven- dige studentenstad?

VRAAG 12

In november 2004 werd langs het kanaal Leuven-Mechelen het industriële complex van De Stordeur afgebroken. Wat produceerde dit bedrijf?

14 VRAAG 13 VRAAG 15

In 1922 kreeg professor André Dumont een standbeeld op het Hogeschoolplein. Aan welke energiebron heeft hij zijn bekendheid te danken ? In Leuven kan men soms vreemde dieren opmerken. Wat is bijvoorbeeld een Dijlepaard?

VRAAG 14 VRAAG 16

Dit monogram met de letters M en S is te vinden op de gevel van In het Groot-Begijnhof zal het gebouw in de Vital wijlen Rik Uytterhoeven wellicht Decosterstraat waar zich weinig sjidmegoikes ontmoet nu de winkel van FNAC hebben. Wat betekent dit woord bevindt. Naar wie of wat in het Leuvens dialect? verwijzen deze letters?

15 VRAAG 17

Bij een treinramp in Wilsele vielen in 1954 meer dan twintig doden. VRAAG 18 Welke nationaliteit hadden de meeste slachtoffers?

Volgens enkele zestiende-eeuwse geschiedschrijvers zou het patriciaat van Leuven zijn oorsprong vinden in de Zeven Geslachten. Welke ridder lag aan de oorsprong van deze Leuvense Geslachten?

16 VRAAG 19

De Amerikaanse presidenten Woodrow Wilson, Herbert Hoover, Franklin Roosevelt en Dwight Eisenhower hebben allen eenzelfde band met Leuven. Welke? • ze kregen een eredoctoraat aan de Leuvense universiteit • ze brachten tijdens hun ambts- termijn een bezoek aan de stad • een van hun grootouders was afkomstig uit Leuven • ze kregen een straatnaam in de stad VRAAG 20 VRAAG 21

Dit standbeeld staat al bijna honderd jaar op de hoek van de Bondgenoten- laan en de Justus Lipsius- straat. Het is inderdaad de beroemde humanist Lipsius, maar wat stond er voordien op deze plek? • standbeeld Leopold I • standbeeld Leopold II • standbeeld Sylvain van Wie was de architect van de kerk van de Weyer Maria Middelares, die in 1936 aan de • een fontein Diestsevest werd gebouwd?

17 VRAAG 22

Tijdens het Ancien Regime bestonden er in Leuven vier pedagogieën voor universiteitsstudenten. Welke van de volgende vier universitaire gebouwen was geen pedagogie? • de Burcht • de Valk • de Tarweschoof • het Varken VRAAG 23

In criminele milieus is Leuven- Centraal al jaren een begrip. Wanneer werd deze gevangenis voor het eerst in gebruik genomen?

18 VRAAG 24 VRAAG 26

In 2000 werd Annie Lambrechts samen met Gaston Roelants door de stad Leuven uitgeroepen tot Leuvens sportfiguur van de eeuw. Welke discipline beoefende zij?

VRAAG 25

In 1843 voerde het Leuvense stadsbestuur de naam Nobelstraat in voor de verbindingsweg tussen de Justus Lipsiusstraat en het Quinten Metsysplein. Naar wie of wat verwijst deze straatnaam? • Alfred Nobel, de uitvinder van het dynamiet en stichter van de gelijknamige prijs • Arnold Nobel, de oudst bekende burgemeester van Leuven • koning Nobel uit het dierenepos van Reinaert de vos • Lambertus Nobelus, de stichter van het grafelijk stam- huis van Leuven

Tom Frandels heeft het in zijn Leuvensche bloemlezing over een hecht. Wat betekent dit Leuvens dialectwoord?

19 VRAAG 27 VRAAG 29

In de Amerikaanse hoofdstad Washington Van wie is het volgende citaat afkomstig: La bière de Louvain a un DC is dit wereldberoemd beeld te arrière-goût douceâtre qui sent la souris crevée (Het bier van Leuven bewonderen van president Abraham heeft een zoete nasmaak die ruikt naar dode muizen). Lincoln. Toch hoeft men niet zo ver te • Napoleon Bonaparte reizen om een gelijkaardig monument • Jacques Brel aan te treffen. Op het huidig grondgebied • Victor Hugo van de stad Leuven bevindt zich immers • Mgr. Paulin Ladeuze een standbeeld dat qua kleur en houding bijzonder gelijkend is. Van wie? VRAAG 30

VRAAG 28

De reuzen van Mechelen, Dendermonde en Brussel werden door de UNESCO bijgeschreven op de lijst van het immaterieel en oraal Dit standbeeld werelderfgoed. Ook staat ergens in Leuven had eertijds Leuven. Wie een reuzenpaar. worden erop Wat was de naam voorgesteld? van de reuzin?

20 VRAAG 31

In 1801 kreeg het Pauscollege aan het Hogeschoolplein een nieuwe bestemming. Welke?

• een museum • een verblijfplaats voor verminkte Franse militairen • een gevangenis • een kraamkliniek voor ongehuwde moeders VRAAG 32

Deze foto toont ons letterlijk een ‘blik’ achter de schermen van een belangrijke conservenfabriek uit Heverlee. Wat was de naam van dit bedrijf? 21 VRAAG 33 VRAAG 34

Eeuwenoud, springlevend is De Journal des petites affiches de l’arrondissement de Louvain is onge- zoals bekend de lijfspreuk twijfeld de bekendste lokale krant in Leuven. Het weekblad dateert uit van Leuven. De stad bestaat 1817 maar wanneer verscheen het laatste nummer? inderdaad al heel lang en ook de huidige deelgemeenten hebben een eeuwenlange geschiedenis. VRAAG 35 Slechts een fusiegemeente is relatief jong en werd pas in 1827 door de Nederlandse koning Willem I als afzonderlijke gemeente opgericht. Welke?

Een wijk rond de Broekstraat in Heverlee gebouwd op een waterrijk stuk land tussen de Ruelensvest en de Molenbeek draagt in de volksmond een naam die verwijst naar deze zompige bodemgesteldheid. Hoe noemen de Leuvenaars de plaats?

22 VRAAG 36 VRAAG 38

Ondanks eerdere berichten konden de Vlamingen op 8 oktober 2006 hun burgemeester nog niet rechtstreeks aanduiden. Wanneer werd de burger- vader van Leuven eigenlijk voor het laatst rechtstreeks verkozen?

Naar wat verwijst de term Tobbackville? VRAAG 39 • een reality-soap over het politiecorps van Leuven • een klein stadje in het westen van California • een passagiersschip voor de overtocht naar Congo • een schilderij van Marc Eyskens

VRAAG 37

Wat bedoelt een Leuvense dialectspreker zoals Mr. André als hij zegt: Ik ben de Jan van Pas niet tegengekomen? • ik heb geen geluk gehad • ik heb de ware Jacob niet gevonden Een ceremoniële kruiwagen, het bestaat in Leuven! • ik ben niet moeders mooiste Naar aanleiding van welke gebeurtenis werd hij • ik weet niet hoe laat het is gemaakt?

23 VRAAG 40

Dat het burgemeestersschap van Leuven niet zonder gevaar is, bewijst dit schilderij van André Hennebicq. Hier zien we immers hoe een veertiende-eeuwse burgemeester de poorten van Leuven wordt binnengereden nadat Leuvense patriciërs hem te Brussel lieten vermoorden. Hoe heette deze burgemeester?

VRAAG 41

Op 21 november 1951 bezocht koning Boudewijn het Heilig-Hart- instituut te Heverlee. Waarom kwam er abrupt een einde aan dit bezoek? • de koning werd onwel en diende gehospitaliseerd te worden • de koning werd ontmaskerd als dubbelganger • de koning diende te vertrekken voor een spoedzitting van de kroonraad • de koning werd het slachtoffer van een ludieke aanslag

24 VRAAG 42 VRAAG 43

De electrozaak Mafrans in de Diestsestraat Sedert Sylvain van de Weyer heeft deze universiteits- is gehuisvest in een historisch pand. stad nog verschillende politici met (inter)nationale Wat was de vroegere functie van dit gebouw? bekendheid voortgebracht. Welke Leuvenaars waren ooit regeringsleider of eerste minister? VRAAG 44

Het is in Leuven een traditie dat standbeelden in de loop der jaren zowat de hele stad rondreizen. Dit geldt ook voor het monument van pater Damiaan in de Brusselsestraat. Waar stond dit standbeeld oorspronkelijk?

25 VRAAG 45 VRAAG 46

In 1679 werd de stedelijke lakenhal in de Naamsestraat als universitair Deze vrouw heeft haar debuut gebouw ingericht. als romanschrijver niet gemist! In de periode Voor Dood van een soldaat werd 1723-1725 werd zij in 2005 bekroond met de aan de kant van Hercule Poirotprijs voor de beste de Oude Markt Vlaamse misdaadroman en de een nieuwe vleugel Gouden Strop, de jaarlijkse prijs opgetrokken. Hoe voor het beste Nederlandstalige luidt de naam van spannende boek. Wie is deze dit gebouw? gevierde Leuvenaar? VRAAG 47

Herbert Hoover gaf zijn naam aan dit plein in het centrum van de stad. Wie was hij? • directeur van de Amerikaanse inlichtingendienst FBI • grondlegger van een stofzuigerimperium • president van de Verenigde Staten van Amerika • pionier in de ballonvaart

26 VRAAG 48

In 1574 publiceerde Cornelius Kiliaen (1528-1607) het eerste Nederlandse woordenboek met als titel Dictionarium Teutonicolatinum. Wat is volgens dit naslagwerk een Leuvense witting? • een alumnus van de universiteit • een zoetwatervis • een rechtszaak binnen de universiteit • een glas Leuvens witbier

VRAAG 49

In de loop der jaren hebben al heel wat beroemde personen hun indrukken over Leuven op papier gezet. Van wie is bijvoorbeeld het volgend citaat: Lovanii placent omnia, nisi quod victus rusticior et nimio emendus (Te Leuven bevalt mij alles, tenzij dat de kost er maar boers is, en duur moet worden betaald). • Julius Caesar • keizer Karel V • Desiderius Erasmus • paus Joannes Paulus II

27 VRAAG 50

Langs de Naamsesteenweg tegen- over de Koning Leopold III-laan staat een zeer mooie villa in Jugend- stil. Wat is de naam van deze villa in Heverlee?

VRAAG 51

Lang voor de Mannen van het Jaar liepen er in Leuven al groepen rond met specifieke namen. Wie waren bijvoorbeeld de mannen van de streep? • lager stadspersoneel tijdens het Ancien Regime • gedetineerden uit Leuven- Centraal • de Leuvense advocaten • het Leuvens politiecorps

28 VRAAG 52

Op 24 maart 1972 keurde de Brabantse provincieraad de plannen goed voor een provinciaal domein. Men had hiervoor drie parken moeten aankopen. Het Vijverpark en het Van Hemelrijckcentrum waren twee van deze parken. Wat was de naam van het derde park?

VRAAG 53

Deze Britse troepen verdedigden in mei 1940 de stad Leuven tegen het oprukkende Duitse leger. Ze stonden onder het bevel van een relatief onbekende officier die tijdens het verder verloop van de Tweede We- reldoorlog nog wereldberoemd zou worden. Hoe was zijn naam?

29 VRAAG 54

Volgens de overlevering kon de Spinosj-band goed klarinette. In welke activiteit blonken ze dan uit? VRAAG 55

Deze kapel werd opgericht als herinnering aan een veldtocht die bij Leuven eindigde. Welke? VRAAG 56

Vanaf de dertiende eeuw verbleven de Brabantse hertogen nog maar zelden in hun kasteel op Keizersberg. De Leuvenaars zouden echter kosten noch moeite sparen om het de hertogen naar hun zin te maken. Voor hertog Jan IV werd zelfs een nieuw kasteel gebouwd in het centrum van Leuven. Waar bevond zich dit kasteel?

30 VRAAG 57 VRAAG 58

In haar lange geschiedenis mocht Leuven al heel wat hoge gasten binnen haar stadspoorten verwelkomen. Welke keizer(in) bezocht de stad echter nooit? De afgelopen tweehonderd jaar heeft de stad Leuven tot verschillende • keizer Karel V provincies behoord. Doorgaans wijzigde er echter weinig aan het • keizerin Maria-Theresia van Oostenrijk grondgebied en was er enkel sprake van een naamsverandering. • keizer Napoleon Bonaparte Zet de volgende gebiedstermen in de juiste chronologische volgorde: • keizer Hirohito van Japan • provincie Brabant • departement van de Dijle • provincie Vlaams-Brabant • provincie Zuid-Brabant

VRAAG 59

Welke sport beoefende de Parksche stoempersclub?

31 VRAAG 60

Waar komt de naam Kaboutermansstraat vandaan?

VRAAG 61 VRAAG 62

Waar vind je deze steen?

In 2004 werd in het stadspark een kunstwerk van de in- ternationaal gerenommeerde Daniel Buren ingehuldigd. Welke naam draagt deze opvallende installatie?

32 VRAAG 63

Wat is de familienaam van prinses Lydia, die door middel van een straatnaam in Heverlee vereeuwigd werd? • van Arenberg • Ruffo di Calabria • d’Aruzzio • van Saksen-Coburg-Gotha VRAAG 64

Op 10 september 1837 vierde Leuven feest! Het was kermis en de eerste spoorlijn werd plechtig ingereden. De inhuldigingstrein vertrok in Leuven. Wat was zijn eindbestemming? 33 VRAAG 65

Wat is de Leuvense kuip? • een typische pot voor op de Leuvense stoof • de rechtbank van het tinnengietersambacht • het territorium en rechtsgebied van Leuven vóór 1795 • de naam van een huis in de Mechelsestraat VRAAG 66

Hoe heette de eerste vrouw die zich in 1873 aan de Leuvense universiteit wilde inschrijven, maar geweigerd werd door rector Alexandre Namèche?

34 VRAAG 67 VRAAG 69

Dit leeuwenhoofd is het handelsmerk van een bekende firma uit de regio. Welke?

De toren van de Universiteitsbibliotheek aan het Mgr. Ladeuzeplein herbergt een van de grootste beiaarden van Europa. Deze beiaard werd in 1928 ingehuldigd en speelt sedertdien elk kwartier een variatie op een bekend Vlaams volksliedje. Over welk liedje gaat het?

VRAAG 68

Deze postkaart geeft een afbeelding van een Leuvens zwembad. Op welke straathoek bevond zich dit zwembad?

35 VRAAG 70 VRAAG 72

Op deze kaart van Leuven uit 1778 zien we duidelijk de Brusselse- en Tiensesteenweg die vanuit de stad vertrekken. Hoeveel Belgische fusiegemeenten hebben omgekeerd eigenlijk een Leuvensesteenweg Naar aanleiding van welke gebeurtenis kreeg Leuven of chaussée de Louvain? deze gouden stadssleutel?

VRAAG 71

Hoe haalde de Leuvense Adèle Vanden- bosch in 1944 het nationaal filmjournaal? • zij werd gevierd als oudste Belg • zij beviel van een vijfling • zij begeleidde de Britse troepen bij de bevrijding van Leuven • zij werd na een week nog levend uit haar gebombardeerde woning gehaald

36 VRAAG 73 VRAAG 75

Naar wie of wat verwijst de straatnaam Engels Plein? • gesneuvelde Engelse militairen (1940) • een Engelse spoorwegmaatschappij • Duits filosoof Friedrich Engels (1820-1895) • een afspanning met als naam De dry Engelen Toen het Belgisch leger op 19 augustus 1914 Leuven ontruimde, besloot een militair de stad eigenhandig tegen de Duitsers te verdedigen. Hij verschool zich achter een postbus aan de Tiensepoort en doodde daar vijf Duitse soldaten alvorens zelf te sneuvelen. Wat is VRAAG 76 de naam van deze laatste verdediger van Leuven?

VRAAG 74

Op het einde van de zestiende eeuw vertrok een Leuvense drukkersfamilie naar de Noordelijke Nederlanden en zette daar haar activiteiten met Een echte dialectspreker zoals wijlen Eugène Sprengers succes verder. Hoe heette deze familie? kende natuurlijk het woord gesjiffoneid. Wat betekent het woord eigenlijk? 37 VRAAG 77

Op 13 september 1936 werd dit standbeeld van Pieter Coutereel onthuld op het Fer- dinand Smoldersplein. Zo’n twintig jaar later richtte men onder het monument een ondergronds lokaal in. Met welke functie? • een observatiepost van de politie • een atoomschuilkelder • een televisieantenne • een openbaar toilet VRAAG 78

Leuven kende tijdens het Ancien Regime een zeer uitgebreide kloosterbevolking. Op deze gravure afkomstig uit Van Evens Louvain monumental ziet u een kloostercomplex. Over welke religieuze gemeenschap gaat het hier?

38 VRAAG 79 VRAAG 81

De naam van een dienstencampus in Heverlee verwijst nog naar een Nederlandse electronicareus die er vroeger een vestiging had. Wanneer sloot Philips-Leuven de deuren?

VRAAG 80

Met de militaire hiërarchie valt zeker niet te spotten! Soms blijft een echo zelfs doorleven in de toponymie van een stad. Zo zijn er in Groot-Leuven momenteel drie straatnamen die behalve de familienaam van de militair ook zijn graad vermelden. Welke?

Van welk gebouw in Leuven zien we hier een detail- opname?

39 VRAAG 82 VRAAG 83

Het kasteel De Bron in Kessel-Lo heeft in zijn voor- Na de gemeenteraadsverkiezingen van oktober gevel een opschrift met enkele eigenaardige tekens. 1952 kreeg Leuven voor het eerst een socialistische In welke taal is dit opschrift? burgemeester. Zijn naam? VRAAG 84

Vanaf 1843 verbleven de Leuvense Clarissen in een klooster in de Bogaardenstraat. Op 6 november 1967 werd het klooster echter verkocht aan de universiteit. Waar in Leuven vond de religieuze gemeenschap een nieuw onderkomen?

40 VRAAG 85

De band die monseigneur Paulin Ladeuze, Gaston Eyskens en Joris Helleputte hadden met Leuven is overduidelijk. Maar wat verbindt deze beroemde figuren met de Abdij van Park in Heverlee?

VRAAG 86 VRAAG 87

Leuven heeft alsBeste stad van Brabant een belangrijke rol gespeeld in de numismatische geschiedenis van Brabant. Zo beschikte Leuven over een vorste- In 1956 werd door de modernistische architect lijk muntatelier. Waar bevond zich dit atelier in de Leon Stijnen deze wijk aan de Koning Albertlaan in veertiende eeuw? Kessel-Lo gebouwd. Welke naam kreeg deze wijk?

41 VRAAG 88 VRAAG 90

In 1981 werd dit pand in de Bondgenotenlaan gebouwd om er een C&A filiaal in onder te brengen. Welke activiteit werd hier vóór 1981 uitgeoefend?

Op 15 oktober 1998 werd de Beekstraat in Wijgmaal omgedoopt tot Remy Alloingstraat. Wat was het beroep van deze man, die als Vlaams dichter in de eerste helft van de twintigste eeuw bekend is geworden? VRAAG 89

Het stadsarchief en de openbare bibliotheek van Leuven vinden sedert 2000 onderdak in een voormalige technische school in de Rijschoolstraat. Dit complex heeft als naam Tweebronnen gekregen. Naar wat verwijst deze naam? • een middeleeuwse brouwerij • een kloosterorde • een woning met twee waterbronnen • een schilderij van Dirk Bouts

42 VRAAG 91

We zoeken opnieuw een uitdrukking die naar Leuven vernoemd is. Wat is eau de Louvain, vrij te vertalen als Leuvens water? • een reeks postkaarten over de over- stroming van Leuven in 1906 • een verouderde benaming voor de Leuvense Vaart • een Brusselse scheldnaam voor het Leuvens bier • een alternatieve benaming voor eau de cologne

VRAAG 92

In Leuven reden er op het einde van de negentiende eeuw Amerikaansche omnibussen. Wat voor vervoermiddel was dat?

43 VRAAG 93 VRAAG 95

Ik stap in een verhuiswagen en stuur die met vaste hand richting Brussel. Verder weg had ook gemogen. Welke vroegere VRT-journalist beschrijft hier de mooiste dag in zijn leven, de dag waarop hij voorgoed uit Leuven vertrok? In 1927 herdacht de Katholieke Universiteit van Leuven met grote VRAAG 94 luister haar 500e verjaardag. Welke verjaardag vierde de instelling dan in 1884?

De kardinalen kozen in april 2005 hun Duitse collega Joseph Ratzinger tot paus. Een gemiste kans voor kardinaal Danneels! Toch hebben de Nederlanden, zelfs meer specifiek Leuven, al ooit een paus geleverd. Hoe was zijn pauselijke naam?

44 VRAAG 96 VRAAG 97

Weinig Leuvenaars hebben nog aandacht voor deze In 2005 wijzigde de naam van Cultuur- boom op het Margarethaplein. Naar wie of wat centrum Leuven in 30CC. Naar wat verwijst dit stukje biologisch erfgoed? verwijst die naam eigenlijk? • vermiste kinderen • 150 jaar België • de dag van het bos • de Tweede Wereldoorlog

VRAAG 98

Wie vanuit de Donker- straat richting Mechelen rijdt, ziet op de linkerkant dit gebouw staan. Wat was de oorspronkelijke functie?

45 VRAAG 99 VRAAG 100

Tussen de ruim 150 beelden aan de gevel van het Onze taal bezit een schat aan weerspreuken die niet Leuvense stadhuis is maar één muzikant vertegen- verloren mag gaan. Vervolledig daarom de volgende woordigd. Over welke musicus gaat het? volkswijsheid:

Die van Leuven-kermis keren brengen … onder hun kleren

46 Leuven in 100 antwoorden 1 In 1879 kreeg stadsarchitect Eugène Frische (1850-1919) opdracht de Vismarkt te verbou- wen. De oude Dijlearm werd overwelfd en er verrees een monumentale vishal die op 28 september 1884 in gebruik werd genomen. De metalen hal Welk gebouw wordt stond op een zware arduinen hier afgebroken? onderbouw en was voorzien van een zinken dak. Grote witte gordijnen hielden het zonlicht buiten, terwijl de open con- structie zorgde voor de nodige luchtcirculatie. De vishal raakte in de tweede helft van de twintigste eeuw in onbruik. Ze werd in 1970 afgebroken om plaats te maken voor parkeerplaatsen. Meer weten? Stadsarchief Leuven (SAL), Modern Archief Leuven (MAL) 1830-1976, nr. 11088-11097. UYTTERHOEVEN 1972, nr. 45.

2 De Brabantse hertogen resideerden sinds 1190 in Leuven, eerst op ’s Hertogeneiland aan de Dijle en vanaf 1235 in een nieuw kasteel op Keizersberg. Hendrik III liet na zijn dood in 1261 enkel minderjarige kinderen achter en gedurende acht jaar nam zijn weduwe Aleidis van Bourgondië het voogdijschap waar. Ze bereidde haar tweede zoon Jan voor op de hertogelijke taken. Dit was niet naar de zin van de Leuvenaars die liever de erg zwakke Hendrik, de oudste zoon, als hertog hadden gezien. Er ontstond een strijd rond de troonsop- Welke Brabantse volging, waarbij ook de Leuvense patriciërs in twee clans verdeeld hertog verkoos werden. Nadat Hendrik IV afzag van zijn erfrecht, verzoenden de Brussel boven Leuvenaars zich met Jan I. Deze voelde zich echter gekrenkt door Leuven als de houding van de stedelingen en koos voor Brussel als hertogelijke residentiestad? residentiestad. Meer weten? DE RIDDER 1979. KRONIEK 1997, p. 14. AVONDS 1985.

48 3 Albert Fuglister was een Zwitsers zakenman en amateur- fotograaf die tussen 1909 en 1915 werkte in België en Duitsland. Fuglister maakte clandestien foto’s van het verwoeste Leuven en smokkelde deze naar zijn geboorteland. In 1916 publiceerde hij in Frankrijk Louvain ville martyre, een rijk geïllustreerd ooggetuigenverslag als element in de oorlogspropaganda tegen Duitsland. Meer weten? BAETENS - CEUNEN 2005.

Welke Zwitserse ingenieur schreef een fotografische aanklacht tegen de verwoesting van Leuven in 1914?

Tussen 1949 en 1954 werden in Heverlee vijf nieuwe wijken gebouwd: Berkenhof (1949-1950) met 90 woningen, Withof, Boskant en Groenhof (1950-1951) met respectievelijk 63, 54 en 14 woningen en Kriekenbos (1953-1954, zie foto). De huizen in Berkenhof werden vooral gekocht door He- verleese (54) en Leuvense (18) gezinnen met een kind (20), twee kinderen (23) of drie kinderen (14). Vijf huizen in de wijk werden bewoond door gezinnen met zes kinderen. Ook over het beroep van de nieuwe eigenaars zijn we ingelicht. Welke namen Naast enkele leraars, brandweermannen en beroepsmilitai- kregen vijf ren, waren 51 bewoners tewerkgesteld als bediende. Twin- nieuwe wijken tig eigenaars waren werkmannen. in Heverlee? Meer weten? HEVERLEE 1959. UYTTERHOEVEN - MORIAS 1996, pp. 136-137. SAL, Modern Archief Heverlee 1800-1976, Bouwvergunningen.

49 5 De belforten in het graaf- schap Vlaanderen waren doorgaans geïntegreerd in een gebouw met openbare of commerciële functie, zoals een stadhuis of ver- koopshal. In het voormalig hertogdom Brabant over- Welk gebouw is heerste echter het type van door de UNESCO het kerkelijk belfort. In Leu- erkend als belfort ven deed de Sint-Pieterskerk van Leuven? dus dienst als belfort, met inbegrip van een beveiligde kamer voor de charters en oorkonden van de stad. Meer weten? CEUNEN 2006a.

Een Leuvens huwelijk is onberaden en lichtzinnig. Het is in oorsprong een huwelijk Wat is een Leuvens van iemand die nog studeert en niet zelfstandig is. De beroemde Nederlandse dichter huwelijk? Jacob Cats (1577-1660) schreef erover:

Al die in haare jeugt wel eer te Leuven trouwden, En op soo swacken gront haar echte leven bouwden, Die hebben int ’t gemeen hier in heel misgetast; Haar saecken naderlant die gingen niet te vast. Het trouwen buytens tijt laat dat voor jonge zotten, Een Leuvens huwelijck en dient maar om te spotten. Meer weten? TEN BERGE 1979.

50 7 Op 10 maart 1898 richtte Joseph Delin (1863-1901) samen met zijn schoonvader de Société anonyme des Usines Delin, Cycles, Automobiles, Moteurs op. Dit bedrijf behoorde rond 1900 tot de belangrijkste rijwiel- en autofabrieken van België. Het stelde meer dan 250 arbeiders te werk in twee bedrijfsgebouwen aan de Vismarkt. Het bedrijf had echter geregeld financiële problemen en verloor veel slagkracht na het vroegtijdig overlijden van Joseph Delin in 1901. Op 6 maart 1903 sprak de han- Welke beroemde delsrechtbank te Leuven het faillissement uit. industrieel gaf Meer weten? zijn naam aan de VAN ZUTPHEN 1981. eerste autofabriek in Leuven?

Op dinsdag 29 juni 1976 was Leuven in feestelijke stemming Welke voor een ploegentijdrit van de Ronde van Frankrijk. Vertrek wielerklassieker en aankomst was de binnenkoer van brouwerij Artois. De deed in 1976 renners fietsten langs de Vuurkruisenlaan, de Diestsevest, Leuven aan? Tiensevest, het Martelarenplein, de Bondgenotenlaan, het Maarschalk Fochplein, de Tiensestraat, de Tiensepoort om vervolgens via het Martelarenplein, de Tiensevest en de Vuurkruisenlaan terug bij Artois aan te komen. Deze tijdrit van ongeveer vier kilometer werd gewonnen door het team van Ti-Raleigh. In de namiddag stond het tweede gedeelte van de vijfde Tour-rit op het programma: de 144 kilometer lange etappe van Leuven naar Verviers. Deze rit werd gewonnen door de Spaanse renner Miguel Maria Lasa.

Meer weten? EJNES 2004. GROEN - VAN DER WAL 1989.

51 9 Op 23 april 1773 verleende de Oostenrijkse keizerin Maria-Theresia een octrooi aan de Leuvense notaris Jean-Baptiste Staes voor de uitgave van een weekblad met als titel Wekelyks nieuws uit Loven. Deze krant bleef gedurende vijftien jaar verschijnen maar verdween aan de vooravond van de Bra- bantse Omwenteling. Staes stond immers bekend als hevige aanhanger van Jozef II en maakte zich zo weinig populair bij de clerus en een groot deel van de bevolking. Het lezersaantal van de krant daalde en op 28 juni 1789 verscheen het laatste nummer. Wat is de titel Meer weten? van de oudste NAUWELAERTS 1978, pp. 213-216. Leuvense krant?

De Van den Tymplestraat verwijst naar het bezit van de invloedrijke familie, die zich hier van de vijftiende tot de achttiende Naar wat verwijst eeuw temidden van haar boomgaarden, de straatnaam Van hoven en beemden vestigde. Het oor- den Tymplestraat? spronkelijke herenhuis maakte tot 1960 nog deel uit van het straatbeeld. Het gehele domein raakte tijdens het Fran- se bewind verkaveld. Eind negentiende eeuw werden de gronden rond het Tem- pelhof verder verdeeld in kleinere percelen en bebouwd met kleine huisjes. Dat men niet altijd de volksmondbena- ming Tempelhof geassocieerd heeft met de familie van den Tymple, bewijzen de straatbenamingen Tempeliershof (1840) en Tempeliersstraat (1843). Meer weten? DE TROOSTEMBERGH 1905, pp. 289-304. DE COOMAN 1980, pp. 51-54. UYTTERHOEVEN 1985, nrs. 70b en 71.

52 11 Het is weer druk in Leuven studenten staan op straat ze lachen, lopen en ze geuren ze weten waar studeren om draait

Druk in Leuven verscheen op de cd Gigant uit 1994 en werd gezongen door Stijn Meu- ris (°1964), zanger van het enkele jaren later ter ziele gegane Noordkaap. Het nummer Van welke werd geschreven door de zanger en Lars rockgroep is Van Bambost en roept zoals vele andere de song Druk Noordkaap-songs een sfeer van eenzaam- in Leuven? heid op.

Meer weten? http://www.monza.be/noordkaap

Wat produceerde De Stordeur?

In 1907 nam de Brusselaar Albert de Stordeur de Maïserie de De familie De Stordeur gaf het bedrijf uit handen op het einde la Dyle over en bouwde zijn imperium uit. Het bedrijf maakte van de jaren 1930. Onder leiding van Jacques Vandervaeren bekendheid als olieslagerij, veevoederbedrijf en uiteraard ook (1946-1975) beleefde het bedrijf zijn hoogdagen. maïserie. Door deze combinatie werd de grondstof grotendeels In 1975 ging De Stordeur echter in faling en werd het de inzet opgebruikt. De maïs werd vermalen tot maïsmeel dat onder de van internationale overname- en fusiebewegingen. Begin 2004 benaming maïzena in elke keuken terug te vinden is. Uit de kie- werden de silotorens aan de stad toegewezen en besloten om men werd fijne tafelolie geperst en de pellen tenslotte werden het complex af te breken. verwerkt tot veevoederkoeken. Meer weten? DE STORDEUR 2005.

53 13 André Dumont (1847-1920) was professor aan de K.U.Leuven en ontwikkelde verschillende nieuwe technieken inzake mijn- ontginning. In 1901 kreeg hij nationale bekendheid door de ontdekking van het steenkoolbekken in Belgisch-Limburg. De hoogleraar stichtte in 1872 de Union des ingénieurs sortis des Ecoles spéciales de Louvain. Naar aanleiding van de vijftigste verjaardag van deze vereniging kreeg Dumont in 1922 een standbeeld op het Hogeschoolplein. Meer weten? SAL, MAL 1830-1976, nr. 8215. REMS 1983, pp. 38-39.

Aan welke energiebron heeft André Dumont zijn bekendheid te danken?

Wat is een sjidmegoike?

Volgens de diksjonêr van ’t Leives is een sjidmegoike een koket meisje: ed’uek da sjedmegoike gezien? Het is de letterlijke vertaling van ‘schud-mijn-gatje’. Het meest kokette meisje uit het Leuvense is ongetwijfeld de dertiende-eeuwse volksheilige Fiere Margriet. Meer weten? WELLEKENS 1994, p. 234. SMEYERS - HUYBENS 2004.

54 Het Dijlepaard is de naam van een krant die in 1977 in Leuven opgestart werd. Het blad verscheen maandelijks en keek als onaf- 15 hankelijk nieuws- en opinieblad steeds met een kritisch oog naar het beleid van het stadsbestuur. Na acht jaar hield de krant het in 1985 voor bekeken. Een volledige reeks van Het Dijlepaard wordt nu als beschermde diersoort in het stadsarchief van Leuven bewaard. Meer weten? Het Dijlepaard. De Groot-Leuvense Stadskrant, 1977-1985.

Wat is een Dijlepaard?

Naar wat verwijst het monogram met de letters M en S op de voorgevel van de FNAC? In de Vital Decosterstraat stond vroeger het beroemde Hôtel de Suède. Het gebouw werd tijdens de brand van 1914 vernield en na de oorlog heropgebouwd als Hôtel Métropole et de Suède. Het monogram met de letters M en S verwijst dus naar deze naam. Het nieuwe hotel werd bij de bombardementen van 1944 zwaar beschadigd en herstelling liet lang op zich wachten. Sedert oktober 2000 is de winkelketen FNAC hier gevestigd. Meer weten? UYTTERHOEVEN 1986, nr. 49.

55 17 Op 3 december 1954 ontspoorde bij Wil- sele een sneltrein. Aan boord bevonden zich Duitse voetbalsuppor- ters die na de match Engeland-Duitsland te- Welke nationaliteit rug naar huis keerden. hadden de meeste Samen met provincie- slachtoffers van gouverneur de Néeff de treinramp en de burgemeesters in Wilsele? van Leuven en Wilsele bracht ook koning Bou- dewijn een bezoek aan de plaats van het on- geluk. Meer weten? Journal des Petites Affi- ches, 5 december 1954.

18 De geschiedenis van de Zeven Geslachten is gebaseerd op een zestiende-eeuwse legende over heer Bastijn, die zijn zeven dochters uit- huwelijkte aan vooraanstaande edellieden uit de omgeving. Hun nakomelingen en aange- trouwde families zouden de Zeven Geslach- ten gevormd hebben, die jaarlijks elk één van de Leuvense schepenen leverden. De bedenker van deze legende was de stadsklerk Pieter van Dieven (1535-1581) die in 1565 van het Leuvense stadsbestuur de opdracht kreeg om een studie te maken over de Leu- Welke ridder lag vense patriciërsfamilies. Van Dieven deelde op de oorsprong van basis van gelijkenissen tussen wapenkleuren Zeven Leuvense de 300 vrije Leuvense families in vier hoofd- Geslachten? groepen in: Uiten Liemingen, vander Calstre, van Redingen en van Steene. De volgende stadsklerk Willem Boonen (1548-1618) paste de indeling van Van Dieven aan en voegde de families Gielis, Van Rode en Verrusalem toe. De legende van heer Bastijn en zijn zeven dochters diende als verantwoording voor zijn indeling in Zeven Geslachten. Meer weten? MEULEMANS 1976. CALUWAERTS 2006.

56 19 Zowel voor de straatnamen als voor de of- ficiële bezoeken is er altijd wel een van de vermelde presidenten die niet in aanmer- king komt. De Leuvense afstamming is zelfs volledig uit de lucht gegrepen! Rest dus enkel nog de eredoctoraten. De presidenten Wilson en Roosevelt kregen respectievelijk in 1919 en 1945 een eredoc- Welke band toraat aan de faculteit Rechtsgeleerdheid. hebben vier Herbert Hoover kreeg er één in 1924 aan de Amerikaanse faculteit Politieke Wetenschappen, terwijl presidenten de latere president Eisenhower in 1945 door met Leuven? de faculteit van de Wetenschappen geëerd werd. Meer weten? KERCKHOF 2002.

Op 17 juni 1925 werd de parochie Onze-Lie- ve-Vrouw-Middelares opgericht en toever- trouwd aan de Montfortanen. De parochie omvatte het blok tussen de Diestsevest, de Diestsestraat, de Minckelersstraat en de Dij- lestraat evenals de lange strook tussen het kanaal en de Dijle tot aan de Leopoldbrug. Na twee mislukte pogingen in 1925 en 1929 verleende de stad op 14 januari 1938 de toestemming voor de bouw van een nieuwe kerk langs de Diestsevest volgens de plannen van Eugène Stassin (1899-1967) uit Na- men. Stassin studeerde in 1923 als architect af aan de Leuvense universiteit. Van 1929 tot 1933 werkte hij in dienst van de Franse be- Wie was de nedictijn Paul Bellot, nadien oefende hij tot architect van de aan zijn dood het beroep zelfstandig uit. In kerk van Maria de stijl van Bellot heeft Stassin ook nog het Middelares aan klooster voor de benedictijnen op Trinidad de Diestsevest? (1935) en het college voor de paters Mont- fortanen te Rotselaar (1954) ontworpen. Meer weten? UYTTERHOEVEN 2002, pp. 114-115.

57 21 Voor het standbeeld van Justus Lipsius diende in 1909 een fraaie gietijzeren fontein plaats te ruimen. Deze fontein dateerde uit 1890 en Wat stond er op werd er geplaatst de plek waar zich naar aanleiding nu het standbeeld van de aanleg van van Justus Lipsius het waterleidings- bevindt? net in Leuven.

Meer weten? BRADT 2004. UYTTERHOEVEN 1986, nrs. 6-9.

22 Pedagogieën waren universitaire instellingen waar enkele docenten hun studenten in de Artes herbergden en on- derwezen. De huizen werden door de stad onderhouden en indien nodig hersteld. De Leuvense universiteit beschikte over vier pedagogieën: De Borcht (in de Mechel- sestraat, gesloopt in 1807), het Varken (in de ’s Meiersstraat, eveneens gesloopt in 1807), De Lelie (in de Nieuwstraat, nu Leopold Vanderkelenstraat) en de Valk (in de Tiensestraat, Welk universitair bewaard gebleven). gebouw was De Tarweschoof was geen pedagogie maar een college, geen pedagogie? waar onder leiding van provisoren behoeftige studenten werden ondergebracht. Aanvankelijk waren er zeven re- sidentiële colleges. Tussen 1520 en 1625 kwamen er nog vierendertig bij. Het college van de Tarweschoof bevond zich in de Naamsestraat. De Franse overheid bouwde het college begin negentiende eeuw om tot een kazerne voor cavaleriesoldaten en 126 paarden. Meer weten? UNIVERSITEIT 1988, pp. 57-60.

58 23

Wanneer werd Leuven-Centraal in gebruik genomen?

Het Belgisch gevangeniswezen dat na 1830 door Edouard reikbaarheid. De werken startten in 1856 en op 1 oktober Ducpétiaux werd ontwikkeld, voorzag in de bouw van 1860 werd de centrale gevangenis in gebruik genomen. een grote cellulaire instelling. Deze gevangenis was be- Het stervormig gebouw beslaat een oppervlakte van 24 stemd voor mannelijke gedetineerden die een lange ongeveer 4 hectaren. straf moesten uitzitten. De keuze viel uiteindelijk op Meer weten? Leuven omwille van haar centrale ligging en vlotte be- VERCRUYSSE 1999.

Welke sportdiscipline beoefende Annie Lambrechts?

Jarenlang was Annie Lambrechts de beste rolschaatsster ter wereld. Zij behaalde 19 wereldtitels, 22 Europese titels en twee- maal goud op de World Games. Annie Lambrechts werd tijdens haar carrière getraind door haar vader Jean, die in 1955 een eigen rolschaatsclub, de Sporta Rink Hockey Leuven oprichtte. Hij bracht zijn beide dochters, Annie en Josette, de liefde voor het rolschaatsen bij. Meer weten? UYTTERHOEVEN - MORIAS 1996, p. 181.

59 25 Elk dialect heeft een uitgebreid jar- gon scheldwoorden Het Leives vormt daarop geen uitzondering. (H)echten zijn volgens Tom Frandels: personen die graatmager zijn en van jongs af kunnen kermen en krechen alsof ze oude pekes waren. Alhoewel de hecht dus geen overvloed aan gezondheid schijnt te hebben, is hij daarom juist niet geboren om in de wieg te versmachte. Neen, want het zijn meestendeels die personen welke het langst leven, wat de spreuk bewaarheid: Kroekende woegels loopen het langst. Figuurlijk betekent hecht ook mug- Wat betekent gezifter, vitter. het Leuvense dialectwoord Meer weten? hecht? FRANDELS 1912, pp. 104-106. POINET 1998, p. 49.

Volgens de zestiende-eeuwse geschiedschrijvers zou Arnold Nobel de oudst bekende Leuvense burgemeester geweest zijn. Er bestaat echter geen enkel document dat het bestaan van een burgemeester in 1225 kan bevestigen. Het is immers pas in 1234 dat voor het Naar wie of eerst burgemeesters vermeld worden. Zij werden gekozen door de wat verwijst de schepenen en waakten over de rust in de stad. Nobelstraat? Veel gegevens over de familie Nobel zijn er niet bewaard. Volgens Petrus van Dieven zou de familie verwant zijn aan het geslacht Uiten Liemingen. Leden van de familie Nobel waren in het midden van de dertiende eeuw wel actief als schepen: zo was Arnold Nobel schepen van Leuven van 1268 tot 1299. Er zijn verschillende schepenze- gels van hem bewaard gebleven.

Meer weten? VAN UYTVEN 1980, pp. 83-85.

60 27 Na het overlijden van de rijke industrieel en filantroop Edouard Remy (1813-1896) besloot de Leuvense gemeenteraad een standbeeld voor hem op te richten. Dit monument werd in 1899 ingehuldigd op de voormalige Graanmarkt, het huidige Herbert Hooverplein. In 1905 kwam er ook aan de Remy-fabrieken in Wijgmaal een standbeeld dat de stichter toont als een president op een troon. Het huidige beeld op het bedrijvenpark is echter een kopie: bij de sloop van een aantal gebouwen in de jaren 1980 werd het origineel Welk Leuvens immers afgebroken. beeld vertoont grote gelijkenissen met een Meer weten? standbeeld van REMS 1983, pp. 34-35. Abraham Lincoln? WIJGMAAL, pp. 222-227.

28 Het standbeeld bevindt zich op het plein voor het Arenbergkasteel en is een ode aan Jan Pieter Minckelers (1748-1824) en zijn mecenas, de blinde hertog Louis Engelbert van Arenberg (1750-1820). Deze gaf aan Minckelers de opdracht te onderzoeken welk gas het meest geschikt was om een luchtballon te vullen. Met steenkoolgas liet Minckelers in 1783 een ballon in Heverlee opstijgen. De hoogleraar verlichtte zijn auditorium met gas en richtte een eerste miniatuurgasfabriek op. Het standbeeld is het werk van de bekende Deense maar tot Belg genaturaliseerde beeldhouwer Harry Elström (1906-1993). Het werd opgericht in 1948 ter gelegen- Wie staat er ste heid van de 75 verjaardag van de Unie der afgebeeld op Ingenieurs uit de Speciale Scholen van de dit standbeeld? K.U.Leuven. Meer weten? REMS 1983, pp. 52-53. HERTOG 1996.

61 29 Victor Hugo (1802-1885) noteerde zijn bedenkingen over het Leuvens bier tijdens zijn verblijf in België in augustus 1837. Vijftien jaar later was de beroemde Franse schrijver opnieuw in Leuven. Hij bezocht er het stadhuis en mengde zich in het debat over het plaatsen van beelden in de leegstaande nissen. Meer weten? HUGO 2002. Wie vond dat het HUYBENS 2006. Leuvens bier de zoete nasmaak had van dode muizen?

Tijdens het Ancien Regime werd er met Leuven-kermis op de eerste zon- 30 dag van september een ommegang of praalstoet gehouden. In die optocht stapten onder andere de ambachten, de afvaardigingen van Leuvense kloos- terorden, de pedellen en de rector van de universiteit mee op. Ook het reuzenpaar Hercules en Megara nam telkens aan deze ommegang deel. Een geïllu- streerde beschrijving van de zestiende Leuvense ommegang vinden we in de kroniek van Willem Boonen. Het gepolychromeerd houten hoofd van de Leuvense reuzin Megera is het enige overblijfsel van de Leuvense ommegang en wordt in het stedelijk museum Vanderkelen-Mertens bewaard. Hoe heet de Meer weten? Leuvense reuzin BOONEN 1880, pp. 245-252. die mee opstapte HEYRMAN - STAES - OOSTERLYNCK 1997, in de Leuvense pp. 93-95. ommegang? LEVEN 1998, pp. 362-364.

62 31 Sedert 1674 vangt het Hôtel des Invalides in Parijs gewonde militairen op die tijdens hun dienst verminkt werden. Door de bloedige veldtochten van Napoleon was er nood aan uitbreiding en begin negentiende eeuw werden er dan ook verschillende bijhuizen opgericht. Een van deze succursa- was gevestigd te Leuven. Tussen 1801 en les Welke 1814 verbleven er meer dan 6000 verminkte bestemming kreeg Franse militairen in de stad, hoofdzakelijk het Pauscollege gehuisvest in het voormalige Pauscollege. in 1801? Meer weten? DUCHESNE 1974.

32 Marie-Thumas lag misschien voor de hand maar dit conservenfabriek bevond zich in Wilsele. In Heverlee was de firma Jacobs gevestigd, een belangrijke werkgever uit de regio die tijdens de Eerste Wereldoorlog failliet ging. Meer weten? UYTTERHOEVEN 1982, nr. 5. Welk bekend conservenfabriek bevond zich in Heverlee?

63 33 Net zoals de stad Leuven hebben ook de deelgemeenten Heverlee en Wilsele een eeuwenoude geschiedenis. De gemeente die pas in 1827 werd opgericht, heette dan ook Kessel-Lo. Het gehucht Kessel werd hiervoor afgescheiden van de gemeente Linden. Het gehucht Lo kwam van Pellen- berg. Meer weten? SMEYERS 1946-1948.

Welke deelgemeente van Leuven werd pas in 1827 opgericht?

34 De Journal des petites affiches werd in 1819 opgestart als lokaal advertentieblad. De krant was een tijdlang officieus orgaan van de katholieke partij te Leuven maar dit politiek karakter verdween geleidelijk vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw. Als advertentieblad bleef de Journal nog bestaan tot 1974: op Wanneer des petites affiches 1 mei van dat jaar rolde het laatste nummer verscheen het van de persen van drukkerij Van Linthout. laatste nummer van de Journal des Meer weten? petites affiches? NAUWELAERTS 1978, pp. 145-147.

64 35 Het moerassig gebied aan de Broekstraat is bij de Leuvenaars bekend als Kadol en is wellicht een samentrekking van kwaad hol, waarbij verwezen werd naar de ligging en de ongeschiktheid van dit terrein voor de landbouw. Het Kadol werd wel geschikt geacht als waterwinningsgebied. In 1890 bouwde de Waterleiding-Exploitatie- Welke volksnaam er haar pomp- maatschappij van Rotterdam heeft de wijk rond installatie en kon zo heel Leuven van water de Broekstraat voorzien. in Heverlee? Meer weten? REEKMANS 2002, p. 13. BRADT 2004, pp. 185-188.

36 Tobbackville is een schilderij waarop het stadhuis van Leuven afgebeeld staat in een besneeuwd berglandschap. Het werk werd gemaakt door kunstenaar Mark Eyskens (°1933) tevens schrijver en politicus. Volgens de minister van staat zijn er twee soorten schilders: diegene die kunnen schilderen en diegene die niet kunnen schilderen. Onder de schilders die niet kunnen schilderen zijn er twee categorieën: diegene die het weten en diegene die het Naar wat niet weten… verwijst de term Meer weten? Tobbackville? http://www.eyskens.com

65 37 Op 9 februari 1750 kwam landvoogd Karel van Lotharingen (1712-1780) naar Leuven voor de start van de graafwerken aan het kanaal naar Meche- len. Met een zilveren spade nam de landvoogd een eerste schop aarde en legde die Naar aanleiding in een koffertje. Vervolgens van welke reed de hertog van Aren- gebeurtenis werd berg het koffertje weg met deze ceremoniële een ceremoniële kruiwagen. kruiwagen Deze kruiwagen is bewaard gemaakt? gebleven en bevindt zich in het stedelijk Museum Vander Kelen – Mertens. Meer weten? VAART 2000.

Wanneer werd de burgemeester van Leuven voor het laatst rechtstreeks verkozen?

Na de Belgische Revolutie van 1830 koos het Voorlopig Bewind voor de rechtstreekse verkiezing van alle burgemeesters, schepenen en raadsleden in het land. Dit principe bleef geldig tot de af- kondiging van de gemeentewet van 30 maart 1836, die bepaalde dat de koning de burgemeester diende te benoemen. De laatste rechtstreeks verkozen burgemeester van Leuven was dus Guillau- me van Bockel (1789-1863), op 7 mei 1833 verkozen in vervanging van de overleden burgemeester Jean Deneeff. Meer weten? DEREZ 2006. VELDEMAN 2006.

66 39 IIn het Leuvense kan je verschillende soorten Jannen tegenkomen. Een Jan- men-kluete is iemand die lijdt aan groot- heidswaanzin; een Jan-men-veute is een onnozele vent, een sufferd. Een Jan-vittès is een gehaast persoon en het tegenoverge- stelde van een Jan-toëd-genug. Een Jan-van-pas is echter de ware Jacob, de ideale partner. Edward van Even (1821- 1905), de bekende Leuvense archivaris is wel nooit gehuwd geweest, maar zal voor Wat betekent veel negentiende-eeuwse dames wellicht de Leuvense een ideale partner zijn geweest. uitdrukking Ik ben Meer weten? de Jan van Pas niet WELLEKENS 1994, p. 118. tegengekomen? POINET 1998, p. 72.

Welke Leuvense burgemeester werd in 1378 vermoord in De moord op Wouter van der Leyen kaderde in de veertiende-eeuwse strijd tussen de patri- Brussel? ciërs en de ambachten en het aandeel van beide groepen in het bestuur van de stad. Na aan- houdende schermutselingen was voor de burgemeester van de ambachten, Wouter van der Leyen, de maat vol en hij besloot in 1378 naar Brussel te gaan om de problemen met hertogin Johanna te bespreken. Toen de patriciërs dit nieuws hadden opgevangen, stuurden ze hun knechten naar Brussel met de opdracht hem te vermoorden. Enkele inwoners van Leuven brachten het lichaam van Wouter van der Leyen terug naar Leuven, zoals op het schilderij van André Hennebicq voorgesteld wordt. Pas in 1383 kwam er een einde aan de strijd tussen de ambachten en de patriciërs en keerde de rust in Leuven terug. Meer weten? VAN UYTVEN 1961, p. 26. KRONIEK 1997, p. 19. HENNEBICQ 2004, pp. 35-39.

67 41 Het bezoek van koning Boudewijn en zijn gevolg aan het Hei- lig-Hartinstituut te Heverlee verliep aanvankelijk vlekkeloos. Plotseling dook echter de politie op en de koning werd ontmaskerd als dubbelganger. De valse koning bleek de Antwerp- se schacht Hugo Engels te zijn, die als twee druppels water op de jonge Boudewijn leek. In het koninklijk gevolg bevond zich een zekere Marquis de Beaufort alias de Waalse politicus Guy Spitaels. De studentengrap haalde spoedig de voorpagina Hoe eindigde het van de binnen- en buitenlandse pers. bezoek van de koning aan het Meer weten? Heilig-Hartinstituut CHRISTENS 1994, pp. 246-247. te Heverlee in 1951?

Het pand in de Diestsestraat dateert van het einde van de achttiende eeuw, maar er is al sprake van bewoning in de veertiende eeuw. Rond 1440 was hier een brouwerij Den Geluwen Leeuw gevestigd. In 1782 werd het huis bewoond door notaris Jean-Baptiste Everaerts. Vermoedelijk dateert het pand in Lodewijk XVI stijl uit deze periode. Mevrouw Desteriu opende er in 1832 het Hôtel de Suède. In 1848 richtten de studenten hun Société des Etudiants de Louvain op in het , dat werd aangepast met een leeszaal en krantenkabinet. Het Wat was de Hôtel pand werd beschadigd tijdens de Eerste Wereldoorlog, maar kon vroegere functie toch hersteld worden. van het gebouw in In 1921 begon Filip Mafrans er een handel in landbouwwerktuigen de Diestsestraat en probeerde er houten wasmachines te maken en te verhandelen. waarin zich nu Na de Tweede Wereldoorlog werden er ook kachels, Leuvense sto- electrozaak ven, buffetstoven en verkocht. Zijn drie zonen zetten Mafrans bevindt? feu continus de zaak verder en vormden ze om tot een vennootschap. Meer weten? UYTTERHOEVEN 1985, nrs. 60b-61b. MEULEMANS 2004, pp. 148-149.

68 Tot op heden telt België zes Leuvense regeringsleiders. Opvallend is dat bijna al deze politici relatief korte regeerperiodes kenden: 43

• Sylvain van de Weyer van 30 juli 1845 tot 2 maart 1846 • Jules de Trooz van 1 mei 1907 tot 31 december 1907 • Franz Schollaert van 9 januari 1908 tot 8 juni 1911 • Prosper Poullet van 17 juni 1925 tot 8 mei 1926 • Gaston Eyskens van 11 augustus 1949 tot 6 juni 1950 van 23 juni 1958 tot 27 maart 1961 van 17 juni 1968 tot 8 november 1971 • Marc Eyskens van 6 april 1981 tot 17 december 1981 Meer weten? PLAVSIC 1989. http://premier.fgov.be/nl/formerpm/portraits

Welke Leuvenaars waren ooit regeringsleider of eerste minister?

Het standbeeld van pater Damiaan werd op 16 december 1894 ingehuldigd in het Sint-Donatiuspark in het bijzijn van aartsbisschop Goossens, Francis Plunkett, gezant van Groot-Brittanië, en Jules de Burlet, minister van Binnenlandse zaken en Onderwijs. De opdracht Waar stond dit voor het standbeeld werd door de Katholieke Kring van Leuven aan standbeeld van Constantin Meunier (1831-1905) gegeven. De uitvoerders waren de pater Damiaan Leuvense klokken- en bronsgieters Van Aerschodt. oorspronkelijk? In 1907 werd het monument echter verplaatst naar het voormalige kerkhof van de Sint-Jacobskerk langs de Brusselsestraat. De reden voor de verhuis was, volgens sommige kwatongen, omdat heel wat brave kinderen aanstoot namen aan de realistisch voorgestelde me- laatse. Naar aanleiding van de overbrenging van het stoffelijk overschot van pater Damiaan naar de kerk van de paters Picpussen, werd aan het stadsbestuur het voorstel gedaan om het standbeeld naar de Sint-Antoniusplaats te verhuizen. Het stadsbestuur is hier echter niet op ingegaan. Meer weten? SAL, MAL 1830-1976, nr. 8223. STAES 1997, pp. 12-13. REMS 1983, pp. 32-33.

69 45 Het classicistisch gebouw op de Oude Markt kreeg de naam van medicus en toenmalig rector Hendrik Jozef Rega (1690-1754). De Rega-vleugel herbergde de universitaire bier- en wijnkelder, de universitaire rechtbanken en de senaatszaal. Op de bovenverdieping was de bibliotheek ingericht. Meer weten? BIBLIOTHEEK 2005, pp. 51-61.

Wat is de naam van dit universiteits- gebouw op de Oude Markt?

Wie debuteerde in 2005 met de bekroonde roman Johanna Spaey (°1966) studeerde assyriologie en werkt momenteel als eindredacteur en Dood van een journaliste. Haar debuutroman Dood van een soldaat speelt zich af in het Hageland, net soldaat? na de Eerste Wereldoorlog. Het hoofdpersonage is Sara Sondervorst, een vrijgevochten dorpsarts die op zoek gaat naar de moordenaar van een gehate rokkenjager. Meer weten? DEKONING 2005, pp. 151-152. http://www.johannaspaey.com

70 Herbert Clark Hoover (1874-1964) was president van de Ver- enigde Staten tussen 1928 tot 1932. In België is hij echter vooral 47 bekend door zijn inzet bij de voedselhulp tijdens de Eerste Wereldoorlog als voorzitter van de Commission for Relief in Bel- gium. In 1938 bracht het stadsbestuur van Leuven hem hiervoor hulde door middel van een straatnaam. Meer weten? http://www.rememberinghoover.be Wie was Herbert Hoover?

Wat is een Leuvense witting?

In zijn woordenboek gebruikte Kiliaen het woord witting in bij de beroemde drukkerij van Plantijn in Antwerpen en schreef de betekenis van kundig, bedreven en geleerd. Een Leuvense hij het eerste woordenboek van het Nederlandse taalgebied. witting is dan ook een alumnus van de Leuvense universiteit. Meer weten? Kiliaen was er trouwens zelf een! Nadien werd hij corrector KILIAEN 1574.

71 Desiderius Erasmus (± 1466-1536) was al een gevierd humanist toen hij in 49 september 1502 Parijs wegens de pest ontvluchtte en zich in Leuven vestigde. Meteen schreef hij in een van zijn brieven dat in de stad alles naar wens was, behalve dan de woekerprijzen voor het eenvoudige eten. Meer weten? ERASMUS 1969.

Wie vond het eten in Leuven boers en duur?

Wat is de naam van deze villa in Jugendstil in Heverlee?

De villa Les Tilleuls is een van de zeldzame gebouwen in Art te koop gesteld. Een bouwpromotor was bereid het domein te Nouveau-stijl in het Leuvense. Ze werd in 1905 ontworpen kopen met het oog op afbraak. Deze onderneming is gelukkig door architect Augustin Léon Louis van Arenbergh (1870-1937) niet doorgegaan. in opdracht van mevrouw Elisa Peeters-De Joncker. Zij was de De villa en haar omgeving, inclusief enkele waardevolle bo- weduwe van Robert Peeters, eigenaar van de IJzermolen en men werden bij koninklijk besluit van 8 december 1978 als mo- vanaf 1889 van de Molens Peters, de latere Hungaria-molens nument en als dorpsgezicht beschermd. aan de Leuvense Vaartkom. Na de Eerste Wereldoorlog kwam Meer weten? de villa in handen van professor Malengreau, die het zelf be- SAL, Documentatiemap Les Tilleuls. woonde tot 1930. In 1950 werd een gedeelte waaronder de LEFEVER 1988, pp. 19-25. Orangerie verkocht, waardoor het oorspronkelijk geheel verlo- UYTTERHOEVEN - MORIAS 1996, pp. 187-188. ren ging. In 1974 werd het domein verdeeld in vijf percelen en

72 Naast de hogere ambtenaren die voornamelijk administratieve taken vervulden, 51 waren er te Leuven in het Ancien Regime anderen die meer als arbeidskracht werden ingezet. Zij waren vooral buiten het stadhuis werkzaam en stonden bekend als de mannen van de streep. Het gaat hier over de stadsspeelmannen, de horlogemaker, de sluismeester, de paalmeesters, landmeters en stadsschilder. De titel refereerde waar- schijnlijk naar de opvallende strepen die Wie waren de in de vijftiende en zestiende eeuw op hun mannen van kledingstukken werden aangebracht, om de streep? toe te laten de rang van de drager te onder- scheiden. Dit teken raakte in latere eeuwen in onbruik. Meer weten? MEULEMANS 1962. CUYPERS 1990, pp. 70-88.

Welk park vormde samen met het Vijverpark en het Van Hemelrijckcentrum het Provinciaal Domein te Kessel-Lo? Naast het Vijverpark en het Van Hemelrijckcentrum 1937 kochten zij in Kessel-Lo gronden aan en begon- kocht de provincie ook het Leopoldspark aan om nen er met de aanleg van vijvers in de moerassige een recreatiecentrum in te richten. Zo kwam men grond. Zij voorzagen wandelpaden en lusttuinen tot een oppervlakte van ongeveer 55 hectare ten en zorgden voor de nodige infrastructuur om een westen van de Holsbeeksesteenweg en circa 42 recreatiepark voor jong en oud aan te bieden. Re- hectare ten oosten ervan. clame werd gemaakt door middel van prentkaarten De eigenlijke geschiedenis van het Leopoldspark met gezichten op de attracties in het park. begint bij Antoine en Basile Bellefroid uit Heverlee. Meer weten? Beide broers waren gespecialiseerd in het kweken SMEYERS 2002. van vis en het uitgraven en reinigen van vijvers. In

73 53

Wie voerde het bevel over de Britse troepen die in mei 1940 Leuven verdedigden?

54 Het Brits expeditieleger dat aan het begin van de Tweede Wereldoorlog werd ingezet, stond onder het bevel van generaal Bernard Montgomery (1887-1976). Op 14 mei 1940 begon de Duitse aanval op Leuven en na enkele dagen van zware gevechten trokken de Britse troepen zich terug. Pas vier jaar later keerden ze terug naar de stad. Kort na de bevrijding kwam de inmiddels tot veldmaarschalk bevorderde Montgomery op doortocht. Meer weten? DE VOS - STEURBAUT - WOUTERS 1990. Wat is de betekenis van het Leuvense dialectwoord klarinette?

Klarinette is een typisch Leuvens dialectwoord voor overmatig drankgebruik, zeg maar zuipen. Dat de Leuvenaars hierin erg bedreven waren, bewijst hun zeer rijke woordenschat voor deze activiteit: kazjub- bere, lampette, pinteliere, sjouwe, zoeëpe… Meer weten? WELLEKENS 1994, p. 132, 489.

74 55 Op 2 augustus 1831 viel het leger van de Nederlandse koning Willem I op verschillende plaatsen België binnen. Het jonge en onervaren leger kon onvoldoende weer- stand bieden en koning Leopold I deed een beroep op Frankrijk. De komst van een Frans expeditieleger maakte een einde aan de Nederlandse opmars en na een veld- Naar welke tocht van tien dagen werd te Pellenberg veldtocht verwijst een wapenstilstand gesloten. De strijd had dit monument? zich afgespeeld op de heuvels rond Leu- ven. Ook op de Roeselberg te Herent was hevig gevochten en al spoedig werd er een kapel opgericht ter ere van de gesneuvelde Belgische soldaten. In 1904 werd hier nog een obeliskvormig monument aan toege- voegd. Meer weten? CEUNEN 2006b. FALTER 2006.

56 Jan IV, hertog van Brabant deed zijn Blijde Inkomst in Leuven op 13 januari 1416. Dit was echter niet zijn enige bezoek aan de beste stad van Brabant. In de jaren 1420-1422 verbleef hij ongeveer de helft van het jaar in Leuven, waar hij zich erg aangetrokken voelde tot de lokale ontspanningsmoge- lijkheden (schutterij, jacht, banketten met Waar bevond zich vrouwen en joncvrouwen…). het kasteel van In 1423 besloot men in Leuven op stads- hertog Jan IV? kosten een nieuw paleis voor Jan IV te bouwen. De stad kocht op de Vismarkt de refuge van Vlierbeek aan en bouwde er een ontvangstzaal, een kapel en een keuken bij. In 1434 werden de nieuwgebouwde zaal en de kapel echter reeds afgebroken. Meer weten? GEVAERT 1990.

75 Na de Franse annexatie in 1795 werden de Zuidelijke Nederlanden 57 ingedeeld in negen departementen. Elke verwijzing naar de afge- schafte hertogdommen of graafschappen werd geweerd en de departementen kregen bijna allen de naam van een belangrijke rivier uit het gebied. Het voormalige hertogdom Brabant werd op- gedeeld in het departement van de Twee Neten (hoofdstad: Ant- werpen) en het departement van de Dijle (hoofdstad: Brussel). Tijdens de Nederlandse periode kwamen de oude benamingen weer terug. Omdat de naam Brabant ook in het noorden bestond, kreeg het De- partement van de Dijle als nieuwe naam Zuid-Brabant. Na de Belgi- sche Revolutie van 1830 was dit onderscheid overbodig en kwam de Tot welke provincie Brabant tot stand. In 1995 werd deze unitaire provincie ge- provincies splitst met Leuven als hoofdstad van de provincie Vlaams-Brabant. behoorde Leuven De juiste volgorde is dus: de afgelopen • departement van de Dijle tweehonderd jaar? • provincie Zuid-Brabant • provincie Brabant • provincie Vlaams-Brabant Meer weten? BRABANT 2004.

Welke keizer(in) bezocht nooit Leuven?

Keizer Karel V bezocht Leuven meermaals, onder andere in 1515 toen hij als hertog van Brabant zijn Blijde Inkomst hield. Napoleon kwam langs in 1803 en keizer Hirohito bezocht als Japanse kroonprins de ruïnes van de stad in 1921. De enige van de vier keizers die Leuven nooit met een bezoek vereerde, was dus een keizerin. Haar naam: Maria-Theresia van Oostenrijk. Meer weten? SAL, Oud Archief Leuven 1179-1796, nr. 1395. SAL, MAL 1796-1830, nr. 10331. DEREZ 2004, pp. 126-127.

76 59

Welke sport beoefende de Parksche Stoempersclub?

De Parksche Stoempersclub was een befaamde wielervereniging die in 1908 opgericht werd in Hever- lee. De sportclub draagt nu als naam Koninklijke Stoempersclub Leuven vzw en organiseert jaarlijks de Gro- 60 te Prijs Jef Scherens. Deze legendarische wielerkampioen was dan ook jarenlang lid van de vereniging. Meer weten? UYTTERHOEVEN 1982, nr. 41.

De Kaboutermansstraat die begint in de Goudsbloemstraat en eindigt op de Remyvest is een Waar komt de verbastering van Kwade Bou- naam Kabouter- tersemstraat. Al in 1256 komt de mansstraat naam in vico de boutersheemstrate vandaan? voor, verwijzend naar de bezittin- gen die de heer van Boutersem er had. De toevoeging kwade, zou verwijzen naar de slechte staat waarin zich deze straat bevond. De huidige naam werd officieel toegekend bij collegebesluit van 4 februari 1843.

77 61

Waar vind je deze steen?

De herdenkingssteen verwijst naar de brand van augustus 1914 steeds van de omvang van de Duitse brandstichting aan het die meer dan duizend huizen in de binnenstad vernielde. Na begin van de Eerste Wereldoorlog. 62 de oorlog werd Leuven heropgebouwd en het stadsbestuur Meer weten? liet een gedenkteken met het jaartal ‘1914’ aanbrengen op elke SAL, MAL 1830-1976, nr. 1503. nieuwe woning die uit het puin herrees. Met name in de Bond- VELDEMAN 2004, p. 298. genotenlaan en op de Oude Markt getuigen deze stenen nog

In 2004 koos de Franse kunstenaar Daniel Buren (°1938) op vraag van het stadsbestuur het Sint-Donatiuspark als kader voor een perma- nente ingreep in de publieke ruimte. Le Jardin Imaginaire is een instal- Welke naam latie in situ en bestaat uit achttien doorzichtige frames met acht de- draagt het zelfde vakken. Deze worden afwisselend opgevuld met transparant kunstwerk van en gekleurd glas. De structuren volgen de lijnen van de verschillende Daniel Buren in plantsoenen in het park en bevinden zich op gelijke afstanden. Op het stadspark? deze manier benadrukt en versterkt Daniel Buren het oorspronkelijke ontwerp van het stadspark en zet hij de voorbijganger aan om te ex- perimenteren met de nieuwe gezichtspunten op het landschap. De achttien vensters geven wandelaars immers de kans het Leuvense stadspark te (her)ontdekken. Meer weten? www.danielburen.com

78 63 Op 10 september 1938 kreeg een aantal straten in Heverlee een naam die verwees naar het kasteel van Arenberg en zijn bewoners. Prinses Lydia (1905-1977) was de dochter van hertog Engelbert van Arenberg en gehuwd met hertog Philibert van Genua, een Wat is de prins uit het huis van Savoye. Door familienaam dit huwelijk mocht ze de titel van van prinses Koninklijke Hoogheid dragen. Op Lydia? 4 oktober 1980 werd op de hoek van de Prinses Lydialaan en de Herendreef een gedenkteken ingehuldigd door het stadsbestuur van Leuven. Meer weten? SAL, MAL 1977-heden, nr. G-2743a.

Welke eindbestemming had de eerste trein die in 1837 vertrok uit Leuven?

Op 10 september 1837 om elf uur ‘s morgens vertrok de fonkelnieuwe locomotief Juste Lipse op zijn inhuldigingsrit richting Mechelen. Leuven-Mechelen was inderdaad de eerste operationele spoorwegverbinding in de universiteitsstad. Nauwelijks twee weken later werd het traject naar Tienen officieel ingereden. Meer weten? SAL, MAL 1830-1976, nr. 3137. STAES - WELTER 1987, pp. 10-27.

79 65 Aanvankelijk was de kuip de benaming voor het stadsgedeelte binnen de muren. In de zeventiende eeuw werd de benaming Leu- vense kuip synoniem voor de vrijheid van Leuven en betrof het het rechtsgebied van de Leuvense rechtbank tijdens het Ancien Regime. In 1796 bracht landmeter R. Wirix de Leuvense kuip in kaart. Volgens dit plan Wat is de omsloot de vrijheid rond de ommuurde Leuvense kuip? kom ook het grootste deel van Heverlee, Winksele, Herent, Wilsele en de huidige deelgemeente Kessel-Lo. Datzelfde jaar echter reduceerde de Franse overheid de grenzen van de stad Leuven tot het gebied binnen de wallen van 1356. Meer weten? VAN UYTVEN 1974, p. 9.

66 De in Leuven geboren Anna Catharina Albertine Isala van Diest, volgde middel- baar onderwijs in het Zwitserse Bern. Isala keerde, vermoedelijk in 1873, naar Leuven terug, waar ze zich wilde inschrijven aan de faculteit geneeskunde. Ondanks de steun van verschillende professoren, stootte ze op de categorische weigering van rector Alexandre Namèche. Isala keerde terug naar Bern, waar ze op 18 mei 1877 summa cum laude slaagde voor het doctoraatsexa- men in de natuurwetenschappen. Twee jaar later, op 21 mei 1879, studeerde zij er af als doctor in de geneeskunde. Welke vrouw werd Om haar diploma in België te laten erken- in 1873 geweigerd nen diende Isala nog heel wat stappen te aan de Leuvense ondernemen. Het lukte haar uiteindelijk in universiteit? 1884, toen ze bij Koninklijk Besluit de toestemming verkreeg om als eerste vrouw het beroep van arts uit te oefenen. Meer weten? CHRISTENS - HANSEN 1999, pp. 53-60.

80 67

Van welke firma is dit leeuwenhoofd het handelsmerk?

In februari 1909 deponeerde de Remy-fabriek uit Wijgmaal het leeuwenhoofd als handelsmerk en het dier sierde voortaan alle verpakkingen. Ook op de kleurrijke publiciteit voor producten zoals stijfsel, veevoeder en deegwaren prijkte het zegezekere logo van Remy. Het handelsmerk leeft in aangepaste vorm nog tot op vandaag verder. Meer weten? WIJGMAAL, p. 220.

68 Het stedelijk openluchtzwembad van Leu- ven werd in 1911 gebouwd op de hoek van de Kapucijnenvoer en de Tervuursevest volgens de plannen van architect Alphonse Stevens. Voor de warmwatervoorziening werd gebruik gemaakt van het nabijgelegen slachthuis. Vol- gens het reglement van 19 mei 1911 was de in- komprijs vastgelegd op 30 centiemen, zwem- Waar bevond broek en twee handdoeken inbegrepen (art. zich dit Leuvens 4). Bracht men een eigen mee, zwemkostuum zwembad? dan diende men erop te letten dat het model toegelaten was door de gemeentelijke overheid (art. 23). Het gebruik van het bad was bo- vendien beperkt tot een half uur. In die duur was ook het omkleden inbegrepen (art. 10). In 1958 liet het stadsbestuur op het Hoge- schoolplein een modern overdekt zwembad bouwen. Het oude bassin op de Kapucijnen- voer raakte in onbruik en werd gesloten. In de jaren 1970 moest het gebouw plaats maken voor een flatgebouw. Meer weten? SAL, MAL 1830-1976, nrs.1770, 6889, 6990. UYTTERHOEVEN 1990, nrs. 120b-121a. GILLAIN - UYTTERHOEVEN 1982, pp. 128-129.

81 69 Whitney Warren (1864-1943), de architect van de universiteitsbibliotheek op het Mgr. Ladeuzeplein, wenste dat het kwartierspel van de beiaard de volksliederen zou spelen van vier geallieerde landen. Zijn voorstel werd evenwel niet gevolgd en sedert 1928 speelt de Leuvense universiteitsbeiaard elk kwartier een korte fantasie op het volkslied Welk liedje speelt De Reuzegom. Deze melodie is uitgegroeid de universiteits- tot een auditief icoon in het stadsbeeld en beiaard elk na 75 jaar even typisch voor Leuven als het kwartier? Big-Benmuziekje voor Londen. Meer weten? BIBLIOTHEEK 2005, p. 253.

70 In dertien Vlaamse fusiegemeenten vinden we een Leuvensesteenweg: Aarschot, Boortmeerbeek, Bouter- sem, Diest, Kampenhout, Korten- berg, Machelen, Mechelen, Tervuren, Tielt-Winge, Vilvoorde, Wezenbeek- Oppem en Zaventem. In zes Waalse gemeenten bevindt In hoeveel zich een : Beau- gemeenten Chaussée de Louvain vechain, Eghezée, Lasne, Namen, Wa- bevindt zich een terloo en Waver. Leuvense- In vijf Brusselse gemeenten bestaat steenweg er ten slotte een tweetalige steen- of chaussée de weg: Brussel, Evere, Schaarbeek, Sint- ? Louvain Joost-ten-Node en Sint-Lambrechts- Woluwe. In totaal dus 24 steenwegen en chaussées die rechtstreeks naar Leu- ven leiden. Meer weten? LEUVEN 1975.

82 71

Hoe haalde Adèle Vandenbosch in 1944 het nationaal filmjournaal?

Adèle Rummens-Vandenbosch werd geboren op 7 september 1837 en woonde 72 heel haar leven in Leuven. In 1937 vierde de stad haar verjaardag tijdens de eerste dag van Leuven-kermis. In april 1944 haalde ze op 106-jarige leeftijd zelfs het nationaal filmjournaal als oudste levende Belg. Adèle Vandenbosch overleed op 15 december 1944. Meer weten? VANDENBORRE 2006, pp. 22-29.

In de zeventiende eeuw bleef Leuven niet gespaard van oorlogsgeweld. Hollanders en Fransen leggen zich immer niet zomaar neer bij de Spaanse hegemonie en stonden Waarom geregeld voor de Leuvense stadspoorten. Ook tijdens de Spaanse successieoorlog kreeg Leuven (1700-1714) maakten Franse troepen onze streken onveilig. Op 5 augustus 1710 trokken deze gouden zij Leuven binnen en sloegen hun kamp op bij de Sint-Jacobskerk. Gewapende Leuve- stadssleutel? naars onder leiding van Jean-Jacques vande Ven (1671-1722), konden de Fransen echter verdrijven. Als beloning voor hun moed en trouw schonk Karel III hen een gouden sleutel. Deze sleutel woog 690 gram en werd vervaardigd door de Brusselse goudsmid Nicolaas Rombouts. Tijdens de Franse bezetting werd de sleutel meegenomen naar Parijs. Pas op 21 augustus 1816 kon hij na veel moeite gerecupereerd worden. Meer weten? STAES 2001. THEYS 1994, pp. 4-5. VAN EVEN 1895-2001, pp. 69-70.

83 73 Op 19 augustus 1914 bleef Léon Schreurs (1888-1914) achter in Leu- ven. Deze infanterist was al enkele dagen gescheiden van zijn re- giment en had besloten de stad eigenhandig te verdedigen tegen het Duitse leger. Hij verschanste zich achter een postbus aan de Tiensepoort en slaagde erin vijf Duitsers te doden alvorens zelf te sneuvelen. De militair uit Schaarbeek kreeg al vlug de bijnaam van laatste verdediger van Leuven. Na de Eerste Wereldoorlog hernoem- de de gemeente Heverlee een gedeelte van de vesten naar de gesneuvelde militair en op 25 juni 1923 kreeg Léon Schreurs ook een standbeeld. Dit bas-reliëf was oorspronkelijk bevestigd aan een van de tolhuisjes aan de Tiensepoort, precies op de plaats waar Scheurs sneuvelde. Bij de aanleg van de Ring rond Leuven in 1953 werden de tolhuisjes echter afgebroken en het monument kwam terecht op het rondpunt aan de drukke Tiensepoort. Het bleek slechts een Welke militair tussenoplossing! Het rondpunt verdween en in 1961 diende het besloot Leuven op gedenkteken nogmaals plaats te ruimen voor de mobiliteit van de 19 augustus 1914 Leuvenaar. Het standbeeld voor Léon Schreurs bevindt zich nu aan eigenhandig te de gelijknamige vest. verdedigen tegen Meer weten? het oprukkende SAL, MAL 1830-1976, nr. 20218. Duitse leger? VELDEMAN 2004, pp. 290-291.

Wat betekent het woord gesjiffoneid in het Leuvens dialect?

Als een Leuvenaar zegt men kleieere zen ieelemoo gesjiffoneid van in doëne zeitel te zitte, dan bedoelt hij eigenlijk dat zijn kleren gekreukt, verfrommeld zijn. En dat heb je beter niet voor als je aan een banket moet aanzitten. Meer weten? WELLEKENS 1994, p. 103.

84 75

Naar wat verwijst de straatnaam Engels Plein?

Het Engels Plein is genoemd naar de S.A. du chemin de fer de doopte het stadsbestuur de locatie wel om tot Engels Plein, Louvain à Jemeppe-sur-Sambre of Société Anglaise, een Britse een toponiem dat al jaren in de volksmond gebruikt werd. Ook concessiemaatschappij die eind jaren 1840 een spoorweg zou een tunnel onder Keizersberg en een onafgewerkte spoorweg- aanleggen tussen Leuven en Charleroi. Het traject liep dwars berm in Heverlee herinneren nog aan de ambitieuze plannen door de stad met een gepland goederenstation ter hoogte van van de Engelse onderneming. de Vaartkom. Dit project werd echter nooit uitgevoerd. In 1957 Meer weten? 76 STAES - WELTER 1987, pp. 44-51.

De familie Elzevier is de beroemdste Nederlandse uitge- versfamilie van de Gouden Eeuw. De stamvader van het geslacht, Lodewijk Elzevier, werd in Leuven geboren rond Hoe heette de 1546 en was de eerste die zich in boekdrukkunst speciali- drukkersfamilie seerde. In 1580 zag hij zich omwille van zijn protestantse die Leuven op geloofsovertuiging gedwongen om naar Leiden te ver- het einde van huizen. Het boekenbedrijf kende een grote opbloei ten de zestiende gevolge van de stichting van de Leidse universiteit. Later eeuw verliet? volgden vestigingen in Den Haag, Amsterdam en Utrecht. Grote bekendheid verwierven vooral hun vele boekjes in gemakkelijk hanteerbaar formaat voor een groot pubiek. In totaal waren de verschillende takken van de Elzevier-familie verantwoordelijk voor zo’n 1600 publicaties, die het bedrijf in de zeventiende eeuw, maar ook daarna, een grote faam bezorgden. Meer weten? ELZEVIER 2000.

85 77 In 1936 liet het stadsbestuur van Leuven een openbaar toilet installeren op het Ferdinand Smolders- plein. Dit urinoir diende in 1955 echter afgebroken te worden bij uitbreidingswerken aan het toenmalige postkantoor. Het stadsbestuur ging op zoek naar een nieuwe locatie en vond deze verrassend dichtbij onder het standbeeld van Pieter Coutereel. In 1957-1958 werden de werken op kosten van het ministerie van verkeerswezen en PTT uitgevoerd. Meer weten? SAL, MAL 1830-1976, nr. 18333.

Wat bevindt zich onder het standbeeld van Pieter Coutereel?

Op de gravure herkennen we het klooster van de Predikheren, een van de mooiste middeleeuwse gebouwen in Leuven en momenteel het oudste gotische gebouw in de Brabantse hoofdstad. De Dominicanen of Predikheren kregen van Welke klooster- Hendrik I van Brabant (1190-1235) tussen 1228 gemeenschap en 1233 de toestemming om zich op ’s Her- wordt hier togeneiland te vestigen en de hertogelijke afgebeeld? kapel te gebruiken. Tijdens de middeleeuwen bouwden de Predikheren een omvangrijk kloostercomplex uit met een filosofie- en theo- logieschool. Na de stichting van de universiteit werd het predikherenklooster in de universiteit geïncorporeerd. Tot zijn opheffing in 1796 fungeerde het klooster als opleidingscentrum voor de Dominicanen van de Nederduitse provincie. Sinds enkele jaren is de kerk eigendom van de stad Leuven die haar gebruikt voor ten- toonstellingen, concerten en andere culturele activiteiten, waaronder een erfgoedquiz. Meer weten? SPAEY 1961. COOMAN - BERGMANS 2005, pp. 6-34.

86 In 1929 bouwden de Belgische Phi- 79 lipsfabrieken houten productie- loodsen op een voormalig militair oefenterrein te Heverlee. Nadien trok men er een zes verdiepingen tellend gebouw op, waar aanvankelijk vooral radiotoestellen vervaardigd werden. De productie breidde zich steeds meer uit en Philips-Leuven stelde in haar glorie- jaren zo’n 3000 arbeiders te werk. In 1979 vierde men nog het vijftigjarig bestaan van de vestiging maar de Wanneer sloot de concurrentie lag op de loer. Philips- Philips-vestiging Leuven diende te saneren en sloot in Leuven de tenslotte in 1988 de deuren. Het deuren? stadsbestuur kocht het gebouw aan en wijzigde de oude industri- ele site in een dienstencampus. Meer weten? UYTTERHOEVEN - MORIAS 1996, p. 62.

Het detail was afkomstig van de kiosk die in 1898 in het stadspark werd gebouwd. Deze ‘geluidsreflector’ zoals stadsarchitect Eu- gène Frische zijn creatie noemde, heeft vier Van welk gebouw prachtig versierde gietijzeren kolommen. in Leuven is dit De kiosk werd onlangs gerestaureerd. een detail- Meer weten? opname? CLAESEN 2001.

87 Drie Leuvense straatnamen vermelden een militaire graad. Hier volgen ze in strikt 81 hiërarchische volgorde: • Maarschalk Fochplein te Leuven, genoemd naar de hier afgebeelde opperbevel- hebber van de Geallieerden tijdens de Eerste Wereldoorlog. • Kolonel Begaultlaan te Wilsele, genoemd naar de Leuvense weerstander die in 1945 in het kamp van Dora overleed. • Adjudant Harboortstraat te Heverlee, genoemd naar de oorlogsvrijwilliger die in 1944 in Normandië sneuvelde.

Welke Leuvense straatnamen bevatten een militaire graad?

82 De Chinese lettertekens op de voorgevel van het kasteel De Bron betekenen Vol- ledige opoffering, volmaakte naastenliefde, steeds vreugde en dateren uit de periode dat het kasteel in bezit was van de Société Auxiliaire des Missions. Het kasteel zelf bestond al in het midden van de negentiende eeuw. François Van Hoof verbouwde het pand in 1844 en breidde het in 1879 uit. In 1893 kwam het kasteel in bezit van musicoloog Joannes Tenn- stedt-Van Hoof. Het gebouw veranderde nog meermaals van eigenaar en werd tijdens het Interbellum aangekocht door de Samisten, het seminarie van Vincent Lebbe die als lazarist in China werkzaam was. Na In welke taal is de Tweede Wereldoorlog werd het kasteel het opschrift in eigendom van de K.U.Leuven. In 1972 ten- de voorgevel van slotte werd het domein van meer dan vijf kasteel De Bron hectare aangekocht door het gemeente- in Kessel-Lo? bestuur van Kessel-Lo. Meer weten? HOORNAERT 2000.

88 83 Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1952 was Franz Tielemans (1906-1962) lijsttrekker voor de Leuvense socialisten. De CVP bleef na de stembusgang de grootste partij in de stad maar werd toch naar de oppositiebanken verwezen. Socialisten en liberalen hadden immers een coalitie afgesloten waardoor Tielemans de eerste socialistische burgemeester van Leuven werd. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1958 concentreerde de socialistische campagne zich rond de figuur van Tielemans, ondanks de vele bezwaren van de politicus zelf. De CVP won de verkiezingen en Alfons Smets (1908- 1979) werd opnieuw burgemeester van Leuven. Meer weten? BREPOELS 1987.

Wie was de eerste socialistische burgemeester van Leuven?

Nadat de Clarissen zowat overal in Leuven hadden gewoond, betrokken ze op 20 juni 1843 in de Bogaardenstraat een nieuw Naar waar klooster, gebouwd volgens de plannen van verhuisden architect Laenen. Zij verbleven hier gedu- de Leuvense rende 127 jaar en hielden er tot 1938 een Clarissen in 1967? kleuterschool open. In 1967 werd het domein echter verkocht aan de K.U.Leuven. De zusters Clarissen waren dus genoodzaakt naar een andere huisvesting te zoeken. Ze vonden dat in een bestaand gebouw op de zuiderhelling van de Predikherenberg in Kessel-Lo dat in 1969 aangekocht werd. Meer weten? SOUMILLION 1999.

89 85 Rond de indrukwekkende kerk van de Abdij van Park bevindt zich het kerkhof waar heel wat Leuvense en andere promi- nenten een laatste rustplaats kregen. Op dit campo sancto liggen ook monseigneur Paulin Ladeuze, Joris Helleputte en Gaston Eyskens begraven. Meer weten? UYTTERHOEVEN - MORIAS 1996, pp. 98-99. Welke band hebben Ladeuze, Eyskens en Helleputte met de Abdij van Park in Heverlee?

Welke naam kreeg deze wijk in Kessel-Lo?

De sociale woonwijk Casablanca (‘witte huis’) kreeg haar naam door de typische witte kleur van de huizen. Nadat in 1994 het appartement- gebouw de Koning Alberttoren met glas en aluminium werd ingepakt, onderging de tuinwijk vijf jaar later een serieuze facelift en werden de huizen aangepast aan hedendaagse normen. De typerende witte kleur van de huizen bleef behouden, maar uitbreidingen zoals gara- ges, bergingen en tuinwanden werden uitgevoerd in donkere steen of cederhout. Ook de leefbaarheid van de woonwijk zelf werd nader onderzocht en er kwamen verschillende pleinen. Meer weten? LEUVEN-LA-NEUVE 2005, p. 86.

90 87 Voor de twaalfde en dertiende eeuw zijn er in Leuven verschillende muntateliers bekend. In 1393 echter werd op de rechterhoek van de Koestraat, de huidige Vaartstraat, en de Lombaardenstraat een nieuw muntatelier ingericht. Dit atelier bleef met onderbrekingen functioneren tot 1489. In 1527 werd het muntgebouw verhuurd aan Bernard Bergaigne, directeur van de Tafel van Leninge. Het oude gebouw werd in 1890 afgebroken en vervangen door twee burger- woningen. Meer weten? CRAB 1973, pp. 19-25. MEULEMANS 2004, p. 462. Waar in Leuven bevond zich het vorstelijk muntatelier?

In juni 1914 opende in de toenmalige Statie- straat een nieuwe bioscoopzaal, de Louvain Palace. Het complex telde 1500 zitplaatsen en was na Alhambra in de Rijschoolstraat de tweede grootste cinemazaal van de stad. In tegenstelling tot de andere bioscopen was de Louvain Palace een naamloze vennootschap met als aandeelhouders voornamelijk gegoe- de Leuvense burgers, die de bioscoop als het theater van de toekomst zagen. De bioscoopzaal overleefde de brand van de Wat stond er Eerste Wereldoorlog en op 25 november 1915 vroeger op de diende de directie een aanvraag in om haar locatie van het bioscoop verder te mogen uitbaten. Ze kre- C&A-filiaal in de gen echter geen toelating van de Leuvense Bondgenotenlaan? overheid. Pas op 23 april 1916 kon Louvain Palace haar deuren terug openen. In 1935 veranderde de naam in Cinema Forum. In 1981 sloot de Forum haar deuren. Het gebouw werd gesloopt en vervangen door een gloednieuw C&A-filiaal. Meer weten? SAL, MAL 1830-1976, nr. 11256. CONVENTS 1981.

91 89 Toen de bekende humanist Vives (1492-1540) in Leuven verbleef, bewoonde hij een huis in de Dorpstraete, de huidige Diestsestraat. In de tuin van deze woning bevonden zich twee bronnen. Vives beschouwde beiden als symbool voor het Grieks en het Latijn, de twee klassieke talen waaruit alle humanistische kennis voortvloeide. In de huidige context verwijzen de twee bronnen uiteraard naar het archief en de bibliotheek, twee informatiebronnen die in het gebouw gevestigd zijn. Meer weten? TWEEBRONNEN 2000. VIVES 1993. Naar wat verwijst de naam Tweebronnen?

Wat was het beroep van de dichter Remy Alloing? In Wijgmaal werd de blijvende herinnering aan de toe- zer van opleiding en begon in 1905 aan zijn carrière in gewijde hoofdonderwijzer Remy Alloing (1883-1953) ver- Willebringen. Na enkele tijdelijke contracten kreeg hij in zekerd door een straatnaam. de lente van 1907 een vaste betrekking in de gemeente- Tijdens zijn krijgsgevangenschap in Duitsland begon school van Wijgmaal-Herent. Van 1927 tot aan zijn pensi- Remy Alloing met het schrijven van gedichten. Na de oen in 1946 was hij hoofdonderwijzer van het dorp. Eerste Wereldoorlog schreef hij verder en publiceerde Meer weten? hij uiteindelijk vier boeken. Alloing was echter onderwij- JESPERS 2003.

92 91

Wat is eau de Louvain?

Toen het Duitse leger in augustus 1914 de stad Leuven in brand stak en ook de universiteitsbibliotheek vernielde, ging er een golf van verontwaardiging door de wereld. In Frankrijk werden prompt talrijke Duitse leenwoorden en begrip- 92 pen herdoopt. Zo was een Duitse herdershond plots afkomstig uit de Elzas en stond het eau de cologne voortaan bekend als eau de Louvain. De term overleefde de Eerste Wereldoorlog echter niet! Meer weten? DEREZ 2004. http://www.bribes.org/guerre.htm

De paardentram kreeg te Leuven de benaming Amerikaansche omnibus omdat de Leu- venaars de tram verkeerdelijk aanzagen voor een postkoets uit het Wilde Westen. De eerste lijn werd in 1873-74 aangelegd en uitgebaat door de maatschappij Tramways de Louvain. Wat was een In de gemeenteraad van 9 maart 1874 werd Amerikaansche het Reglement op het rijden van Amerikaansche omnibus? omnibussen aangenomen. De tram volgde het traject Statiestraat-Grote Markt-Brusselsestraat tot aan de Blauwen hoek. Op 31 mei 1912 reed de laatste paardentram door Leuven. Meer weten? SAL, MAL 1830-1976, nrs. 10943-10959.

93 93 Journalist en schrijver Geert van Istendael (°1947) woonde vanaf 1953 in Leuven en Heverlee. Hij kende er naar eigen zeggen slechts verdriet en woede. In 1980 ruilde hij de universiteitsstad dan ook met vreugde voor Brussel. Meer weten? Welke vroegere DEKONING 2005, pp. 95-97. VRT-journalist verliet probleemloos Leuven?

Welke paus bracht een groot deel Paus Adrianus VI werd op 2 maart 1459 te Utrecht geboren. Zijn gemaakt worden. Het college, beter bekend onder de naam van zijn leven in voorbereidende studies deed hij in Delft en aan de beroemde Pauscollege, werd in 1524 geopend en groeide uit tot een van Leuven door? Latijnse school van Deventer. Op 17-jarige leeftijd vertrok hij de rijkste en bloeiendste van de stad. In 1515 verliet Adrianus de naar Leuven en schreef zich in aan de faculteit van de Artes. stad en werd hij gezant van Karel V. Op 9 januari 1522 bereikte In 1478 behaalde hij de titel van magister Artium. Op 18 juni 1491 zijn carrière een hoogtepunt, toen hij tot paus gekozen werd. studeerde hij af als doctor in de theologie. Tijdens zijn verblijf Zijn pontificaat was echter van zeer korte duur. Adrianus VI in Leuven werd hij deken van de Sint-Pieterskerk, professor, stierf op 14 september 1523 ten gevolge van een ziekte. kanselier en zelfs rector van de universiteit. Op 3 september Meer weten? 1502 kocht hij een huis in de ’s Meiersstraat en woonde er tot ADRIANUS 1959. aan zijn vertrek naar Spanje. In zijn testament besliste hij dat BIJLOOS 1980. van dit huis een college voor hulpbehoevende studenten zou COUTTENIER 1985, pag. 81-90.

94 95

Welke verjaardag vierde de Leuvense universiteit in 1884?

Wiskundige logica was hier helaas niet van toepassing! In 1884 herdacht de Katho- 96 lieke Universiteit immers de vijftigste verjaardag van haar heropening in 1834. Na de Eerste Wereldoorlog onderging de universiteit echter een acuut verouderings- proces en onder invloed van de Amerikaanse geldschieters ging men steeds meer de nadruk leggen op het glorierijk verleden. In 1927 herdacht men dan ook de 500e verjaardag van de oprichting van de oude universiteit. Meer weten? DEREZ 2004. Wat betekent de naam 30CC?

De bedenkers van de nieuwe naam verantwoordden in 2005 de wijziging als volgt:

30 CC is cultureel verantwoord 30 CC bekt lekker 30 CC is kort én krachtig én modern 30 CC is een naam die ons én alle zalen prima overkoepelt 30 CC verwijst naar het hele grondgebied van Leuven

De inspiratie voor deze naam zochten zij gewoon bij de verschillende postnum- mers van Leuven, die allemaal beginnen met 30. De dubbele C is de afkorting van CultuurCentrum.

95 97

Naar wat verwijst deze boom op het Margarethaplein?

Op 4 mei 1975 plantte het stadsbestuur van Leuven een vrijheids- boom op het Margarethaplein als herinnering aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Deze boom bevond zich oorspronkelijk op een vluchtheuvel maar verhuisde bij de heraanleg van het plein in Wat was de 2006 enkele meters richting gerechtgebouw. oorspronkelijke functie van dit Meer weten? gebouw? SAL, MAL 1830-1976, nr. 26432. SAL, MAL 1977-heden, nr. G-960bis.

De oudste vermelding van de wijnpers van Sint-Geertrui vinden we in een akte van 20 juli 1418: juxta viam quo itur versus pressorium Sancte Gertrudis. In 1551 werd de oude wijnpers afgebroken en vervangen door het huidige gebouw. Vanaf de zeventiende eeuw verloor het wijnpersgebouw zijn functie en begin volgende eeuw besloten de monniken van de Sint-Geertruiabdij de wijngaarden te ver- nielen en het materiaal en toebehoren te verkopen. Wanneer de Franse bezet- ter het klooster in 1797 supprimeerde, werd de wijnpers verkocht. Het gebouw kwam in handen van het Bureel van Weldadigheid die het gebruikte als boerderij en stal. In 1913 kwam het gebouw in het bezit van de provincie Brabant die het liet restaureren en er een moes-en tuinbouwschool in onderbracht. Meer weten? BERGMANS - LEURQUAIN 1996, pp. 36-42.

96 Mathias vanden Gheyn (1721-1785) was eigenlijk voorbestemd om klokkengieter te worden. Hij was immers afkomstig uit een geslacht dat vanaf de middeleeu- 99 wen actief was in de klokgietkunst. In 1741 werd hij organist van de Leuvense Sint-Pieterskerk en vier jaar later stadsbeiaardier. Deze functie zou hij tot aan zijn dood uitoefenen. Eigentijdse getuigenissen verhalen dat hij de moeilijkste viool- passages vlekkeloos op de beiaard kon spelen. Vanden Gheyn was echter ook een componist en schreef elf virtuoze preludia voor beiaard, wat hem dan ook de bijnaam van Bach van de beiaard opleverde. Het oorspronkelijk handschrift van Vanden Gheyns preludia wordt bewaard in het universiteitsarchief van de K.U.Leuven. Meer weten? HUYBENS - ROMBOUTS 1998.

Wie staat er als musicus eenzaam tussen de overige gevelbeelden van het Leuvense stadhuis?

100

Vervolledig het spreekwoord: Die van Leuven- kermis keren… Heel wat mensen beschouwen Leuven-kermis als het definitieve einde van de zomer. De volledige weerspreuk luidt dan ook: Die van Leuven-kermis keren brengen de winter onder hun kleren Meer weten? http://www.weerstationlosser.nl

Bibliografie

Onuitgegeven bronnen Stadsarchief Leuven

Oud Archief Leuven (1179-1796) 1395. Modern Archief Leuven (1796-1830) 10331. Modern Archief Leuven (1830-1976) 1503, 1770, 3137, 6889, 6990, 8215, 8223, 10943-10959, 11088-11097, 11256, 18333, 20218, 26432. Modern Archief Leuven (1977-heden) G-960bis, G-2743a. Modern Archief Heverlee (1800-1976) Bouwvergunningen. Documentatiemappen Les Tilleuls.

Uitgegeven bronnen Pers

Het Dijlepaard. De Groot-Leuvense Stadskrant, 1977-1985. Journal des Petites Affiches, 5 december 1954.

Literatuur ADRIANUS 1959: Paus Adrianus VI, Utrecht, 1959 (tentoonstellingscatalogus). AVONDS 1985 : P. Avonds, ‘Lovene, die beste stad van Brabant. Stedelijk zelfbewustzijn in de late middeleeuwen’, in: Bijdragen tot de geschiedenis, 68 (1985), pp. 10-22. BAETENS - CEUNEN 2005 : J. Baetens en M. Ceunen, ‘Leuven en de oorlogsfotografie’, in: M. Ceunen en P. Veldeman (red.), Aan onze helden en martelaren… Beelden van de brand van Leuven (augustus 1914), Leuven, 2004, pp. 257-303. BERGMANS - LEURQUAIN 1996 : A. Bergmans en T. Leurquain, ‘De Wijnpers. Wijnpersstraat 6’, in: Open Monumentendag Leuven, 8 september 1996, pp. 51-59. BIBLIOTHEEK 2005 : C. Coppens, M. Derez en J. Roegiers (red.), Universiteitsbibliotheek Leuven 1425- 2000, Leuven, 2005.

99 BIJLOOS 1980 : J. Bijloos, Adrianus VI, de Nederlandse paus, Haarlem, 1980. BOONEN 1880 : W. Boonen, Geschiedenis van Leuven 1593-1594. Uitgegeven door E. Van Even, Leuven, 1880. BRABANT 2004 : R. van Uytven, C. Bruneel, A.M. Koldeweij, e.a., Geschiedenis van Brabant: van het hertogdom tot heden, Leuven, 2004.

BRADT 2004 : S. Bradt, ‘H2O van bron naar gebruiker. De geschiedenis van de waterdistributie te Leuven in de negentiende eeuw’, in: Arca Lovaniensis, 32 (2004), pp. 115-224. BREPOELS 1987 : J. Brepoels (red.), Franz Tielemans (1906-1962). Een terugblik, Leuven, 1987. CALUWAERTS 2005 : J. Caluwaerts, ‘De Zeven Geslachten van Leuven’, in: Salsa!.doc. Nieuwsbrief van de vrienden van het Leuvens stadsarchief, 2 (2006), pp. 6-7. CEUNEN 2006a : M. Ceunen, ‘De Sint-Pieterskerk als eerste bewaarplaats voor het stedelijk archief’, in: Salsa!.doc. Nieuwsbrief van de vrienden van het Leuvens stadsarchief, 1 (2006), p. 7. CEUNEN 2006b : M. Ceunen, ‘De Roeselberg te Herent en de gedenktekens voor de gesneuvelden van 1830- 1831’, in: M. Derez, V. Vandekerchove, P. Veldeman e.a. (red.), Vrijgevochten stad. Leuven en de Revolutie van 1830 / 1831, Leuven, 2006, pp. 203-207. CHRISTENS 1994 : R. Christens, 100 jaar Heilig-Hartinstituut Annuntiaten Heverlee. Geschiedenis van een school en een congregatie, Leuven, 1994. CHRISTENS - HANSEN 1999 : R. Christens en I. Hansen, ‘Vrouwen en onderwijs. Isala van Diest (1842- 1916), Marie-Elisabeth Belpaire (1853-1948) en Marguerite Lefèvre (1894-1967)’, in: Vrouwen maken naam. Vrouwenfaam op straat, Leuven-Apeldoorn, 1999, pp. 52-79. CLAESEN 2001 : G. Claesen, ‘Metalen - wandeling’, in: Grondstof, stof tot nadenken metaal. Open Monu- mentendag Leuven, 9 september 2001, pp. 24-35. CONVENTS 1981 : G. Convents, ‘De komst en de vestiging van de kinematografie te Leuven, 1895-1918’, in: Arca Lovaniensis 8 (1979), Leuven, 1981, pp. 257-422. COOMANS - BERGMANS 2005 : T. Coomans en A. Bergmans, ‘Van hertogelijke grafkerk tot studium ge- nerale: de Onze-Lieve-Vrouw-ter-Predikherenkerk in Leuven’, in: Monumenten en Landschappen 24 (2005) nr. 5, pp. 6-34. COUTTENIER 1985 : J. Couttenier, ‘Adrianus VI en het Pauscollege te Leuven’ in: Meer schoonheid, 31 (1985), pp. 81-90. CRAB 1973 : J. Crab, De munt te Leuven tot het einde der XVe eeuw, Leuven, 1973. CUYPERS 1990 : G. Cuypers, De openbare ambtenaren te Leuven 1700-1730. Onuitgegeven licentiaatsverhandeling K.U.Leuven, 1990. DE COOMAN 1980 : M. de Cooman, De Leuvense gangen. Onuitgegeven licentiaatsverhandeling, K.U.Leuven, 1980. DEKONING 2005 : I. Dekoning, Schrijvend over Leuven. Een poging tot bio-bibliografische inventarisatie van creatief schrijvend en geschreven Leuven, Leuven, 2005. DEREZ 2004 : M. Derez, ‘The Oxford of Belgium. Een kwestie van beeldvorming’, in: M. Ceunen en P. Veldeman (red.), Aan onze helden en martelaren… Beelden van de brand van Leuven (augustus 1914), Leuven, 2004, pp. 111-138.

100 DEREZ 2006 : M. Derez, ‘Guillaume van Bockel (1789-1863). Onder één hoedje met de bisschoppen’, in: M. Derez, V. Vandekerchove, P. Veldeman e.a. (red.), Vrijgevochten stad. Leuven en de Revolutie van 1830 / 1831, Leuven, 2006, pp. 135-138. DE RIDDER 1979 : P. de Ridder, ‘Brussel, residentie der hertogen van Brabant onder Jan I (1267-1294) en Jan II (1294-1312)’, in: Belgisch Tijdschrift voor filologie en geschiedenis, 57 (1979), pp. 329-341. DE STORDEUR 2005 : ‘De Stordeur is dood. Lang leve het industriëel erfgoed in Vlaanderen!’, in: SIWE- magazine, 22-23 (2005). DE TROOSTEMBERGH 1905 : M. de Troostembergh, ‘Louvain féodal. II. Le Tijmpel-hof’, in: Bijdragen tot de geschiedenis bijzonderlijk van het aloude Hertogdom Brabant, 4 (1905), pp. 289-304. DE VOS - STEURBAUT - WOUTERS 1990 : L. de Vos, W. Steurbaut en A. Wouters, Leuven in de Tweede Wereldoorlog, Leuven, 1990. DUCHESNE 1974 : A. Duchesne, ‘En marge du tricentenaire de l’Hôtel des Invalides à Paris. Les maisons pour invalides militaires protégées ou établies dans les anciens Pays-Bas et en Belgique’, in: Belgisch Tijdschrift voor militaire geschiedenis, 20 (1974) nr. 7, pp. 574-559. EJNES 2004 : G. Ejnès, Tour de France 101 jaar, 1934-2004, Tielt, 2004. ELZEVIER 2000 : B. Dongelmans, P. Hoftijzer en O. Lankhorst (red.), Boekverkopers van Europa. Het 17de- eeuwse Nederlandse uitgevershuis Elzevier, Zutphen, 2000. ERASMUS 1969 : Erasmus te Leuven, Leuven, 1969 (tentoonstellingscatalogus). FALTER 2006 : R. Falter, ‘Het einde van de Tiendaagse Veldtocht in en om Leuven in augustus 1831’, in: M. Derez, V. Vandekerchove, P. Veldeman e.a. (red.), Vrijgevochten stad. Leuven en de Revolutie van 1830 / 1831, Leuven, 2006, pp. 61-73. FRANDELS 1912 : T. Frandels, Leuvensche Bloemlezing. Bijdrage tot de folkore, Leuven, 1912. GEVAERT 1990 : M. Gevaert, Het Paleis van Jan IV aan de Vismarkt (1423-1424), Leuven, 1990 (Gidsen- werk voor de gidsencursus 1989-1990). GILLAIN - UYTTERHOEVEN 1982 : G. Gillain en R. Uytterhoeven, De tijd van toen. Memoires van een Leuvenaar – 1900 tot 1914-1918, Antwerpen, 1982. GROEN - VAN DER WAL 1989 : R. Groen en R. van der Wal, Tour de France van A tot Z, Amsterdam, 1989. HEIRMAN - STAES - OOSTERLYNCK 1997 : M. Heirman, J. Staes en L. Oosterlynck, Het stadhuis van Leuven, Tielt, 1997. HENNEBICQ 2004 : In eer hersteld : de monumentale schilderijenreeks van André Hennebicq in het Leuvense stadhuis, Leuven, 2004. HERTOG 1996 : De blinde hertog Louis-Engelbert van Arenberg en zijn tijd 1750-1820, Brussel, 1996 (tentoonstellingscatalogus). HEVERLEE 1959 : Heverlee. Wij bouwen, Leuven, 1959. HOORNAERT 2000 : J. Hoornaert, ‘Kastelen op de Lo’ in: Geschiedenis van de Lo. Lo 100: Met buren verbonden, Kessel-Lo, 2000. HUGO 2002 : V. Hugo, Impressions de Belgique, Brussel, 2002. HUYBENS 2006 : G. Huybens, ‘Meublez les niches’, in: Salsa!.doc. Nieuwsbrief van de vrienden van het Leuvens stadsarchief, 1 (2006), p. 4.

101 HUYBENS - ROMBOUTS 1998 : G. Huybens en L. Rombouts, ‘Preludia voor beiaard. Matthias Vanden Gheyn’ in Monumanta Flandriae musica, deel 2, Leuven-Peer, 1998. JESPERS 2003 : M. Jespers, Meesteremy. Verzameld werk met levensverhaal. Jan Remy Alloing °1883-†1953, Leuven, 2003. KERCKHOF 2002 : W. Kerckhof, De geschiedenis van het Leuvense eredoctoraat tot 1968. Onuitgegeven licentiaatsverhandeling K.U.Leuven, 2002. KILIAEN 1574 : C. Kiliaen, Dictionarium Teutonicolatinum, Antwerpen, 1574. KRONIEK 1997 : E. van Ermen (red.), Van Petermannen en koeienschieters. Kroniek van Leuven, Leuven, 1997. LEFEVER 1988 : F.A. Lefever, ‘De architectenfamilie Van Arenbergh’, in: Medelingen van de Geschied- en Oudheidkundige Kring voor Leuven en omgeving, 28 (1988), pp. 3-40. LEUVEN 1975 : Leuven, een stad die groeit. Een gemeenschap bouwt aan haar milieu, Leuven, 1975 (tentoonstellingscatalogus). LEUVEN-LA-NEUVE 2005 : Leuven-la-Neuve. Wandelen en fietsen langs hedendaagse architectuur- en ste- denbouwkundige projecten in Leuven, Leuven, 2005. LEVEN 1998 : Leven te Leuven in de late middeleeuwen, Leuven, 1998 (tentoonstellingscatalogus). MEULEMANS 1962 : A. Meulemans, ‘De Mannen van de streep’, in: Medelingen van de Geschied- en Oud- heidkundige Kring voor Leuven en omgeving, 2, (1962), pp. 65-87. MEULEMANS 1976 : A. Meulemans, ‘Bijdrage tot de geschiedenis van de Leuvense Geslachten’ in: Jaarboek van de Geschied- en Oudheidkundige Kring voor Leuven en Omgeving, 16 (1976), pp. 3-138. MEULEMANS 2004 : A. Meulemans, ‘Huizen en straten van het Oude Leuven. Bewerking en aanpassingen van Paul Reekmans en Hubert Meulemans. Met aanvullingen van Leo Galicia’ in: Jaarboek Leuvens Historisch Genootschap, 42 (2004). MEUNIER 2005 : Meunier in dialoog. Een actueel kunstparcours door Leuven, Leuven, 2005. Nauwelaerts 1978 : W. Nauwelaerts, Bijdrage tot de geschiedenis van de pers in het arrondissement Leu- ven , Repertorium (1773-1914), Leuven/Parijs, 1978. PLAVSIC 1989 : W. Plavsic, Mijnheer de eerste minister. Geschiedenis van het ambt sinds 1830. Biografieën van de eerste ministers van 1944 tot nu, Tielt, 1989. POINET 1998 : R. Poinet, De sappege Leivenieer, Leuven, 1998. REEKMANS 2002 : P. Reekmans, Leuvense straatnamen, pleinen en wijken. Wat zal de Leuvenaar u daaro- ver weten te vertellen?, Leuven, 2002. REMS 1983 : M. Rems, ‘De Leuvense standbeelden’, in: Arca Lovaniensis, 10a (1983), pp. 8-71. SMEYERS 1946-1948 : A. Smeyers, Vlierbeek vroeger en nu. Geschiedenis van Kessel-Lo, Kessel-Lo, 1946- 1948. SMEYERS 2002 : K. Smeyers, Uit water geboren. De geschiedenis van het provinciedomein Kessel-Lo, Op- glabbeek, 2002. SMEYERS - HUYBENS 2002 : M. Smeyers en G. Huybens, Fiere Margriet van Leuven. Eeuwenoud – Eeu- wiglevend, Leuven, 2002.

102 SOUMILLION 1999 : R. Soumillion, Clarissen in Groot-Leuven. Een kort overzicht bij het 30 jarig verblijf van de Zusters Clarissen van de Predikherenberg 20 te Kessel-Lo, s.l., 1999. SPAEY 1961 : F. Spaey, Het godshuis der predikheren binnen Leuven, Leuven, 1961. STAES 1997 : J. Staes, ‘Arbeid adelt: de arbeid gezien door het oog van Constantin Meunier’, in: Open Monumentendag 1997, pp. 12-30. STAES 2001 : J. Staes, ‘De gouden sleutel’, in: Grondstof, stof tot nadenken metaal. Open Monumentendag Leuven, 9 september 2001, pp. 65-67. STAES - WELTER 1987 : J. Staes en H. Welter, Mechelen, Leuven, Tienen… Retour. Een treinreis door het verleden, Leuven, 1987. TEN BERGE 1979 : D. ten Berge, De hooggeleerde en zoetvloeiende dichter Jacob Cats, Den Haag, 1979. THEYS 1994 : G. Theys, ‘Jan Jacques vande Ven, heer van Lathuy en burggraaf van Leuven (1671-1722)’ in: Brabantse folkore en geschiedenis 281 (1994), pp. 3-29. TWEEBRONNEN 2000 : S. Jacobs, Y. Schoonjans, J. Van Vaerenbergh e.a., Tweebronnen: de reconversie van de Technische school van Henry van de Velde tot openbare bibliotheek en archief van Leuven, Leuven, 2000. UNIVERSITEIT 1988 : De universiteit te Leuven 1425-1985, Leuven, 1988. UYTTERHOEVEN 1972 : R. Uytterhoeven, Leuven in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1972. UYTTERHOEVEN 1982 : R. Uytterhoeven, Heverlee in oude prentkaarten deel 2, Zaltbommel, 1982. UYTTERHOEVEN 1985 : R. Uytterhoeven, Leuven weleer. 1. Langs bekende handelsstraten naar Sinte-Geer- trui en Tempelhof, Leuven, 1985. UYTTERHOEVEN 1986 : R. Uytterhoeven, Leuven weleer. 2. De nieuwe Bovenstad: tussen “Statiestraat” en Tiensestraat, Leuven, 1986. UYTTERHOEVEN 1990 : R. Uytterhoeven, Leuven weleer. 6. Op de Westhelling en langs de Vesten, Leuven, 1990. UYTTERHOEVEN 2002 : R. Uytterhoeven, 750 jaar Leuvense parochies, Leuven, 2002. UYTTERHOEVEN - MORIAS 1996 : R. Uytterhoeven en C. Morias, Heverlee 1846-1976. Evolutie in woord en beeld, Leuven, 1996. VAART 2000 : Vaart in de geschiedenis. 250 jaar kanaal Leuven-Dijle, Leuven, 2000 (tentoonstellingscatalogus). VANDENBORRE 2006 : N. Vandenborre, Eeuwelingen geboren of gevierd in Groot-Leuven 1534-1981, Wespe- laar, 2006. VAN EVEN 1895-2001 : E. van Even, Louvain dans le Passé et dans le Présent, Leuven, 1895, heruitgave met commentaar, Leuven, 2001, 2 delen. VAN UYTVEN 1961 : R. van Uytven, Stadsfinanciën en stadsekonomie te Leuven van de XIIe tot het einde der XVIe eeuw, Brussel, 1961. VAN UYTVEN 1974 : R. van Uytven, ‘Imperialisme of zelfverdediging. De extra-stedelijke rechtsmacht van Leuven’ in: Bijdragen tot de geschiedenis, 57 (1974), pp. 7-72.

103 VAN UYTVEN 1980 : R. van Uytven, ‘De groei van een stadskern’ in: “Leuven. De beste stad van Brabant”. Deel I: De geschiedenis van het stadsgewest Leuven tot omstreeks 1600, in: Arca Lovaniensis 7 (1978), pp. 75-85. VAN ZUTPHEN 1981 : N. van Zutphen, ‘Sociale geschiedenis van het fietsen te Leuven, 1880-1900’, in: Arca Lovaniensis, 8 (1981), pp. 213-227. VELDEMAN 2004 : P. Veldeman, ‘Voorbijganger gedenk… Monumenten en gedenkstenen rond de Eerste Wereldoorlog te Leuven’, in: M. Ceunen en P. Veldeman (red.), Aan onze helden en martelaren… Beel- den van de brand van Leuven (augustus 1914), Leuven, 2004, pp. 257-303. VELDEMAN 2006 : P. Veldeman, ‘Een vrijgevochten stad in Revolutiedagen. Leuven anno 1830’, in: M. Derez, V. Vandekerchove, P. Veldeman e.a. (red.), Vrijgevochten stad. Leuven en de Revolutie van 1830 / 1831, Leuven, 2006, pp. 29-59. VERCRUYSSE 1999 : T. Vercruysse, Edouard Ducpetiaux (1804-1868) als penitentiair hervormer. De centrale gevangenis in Leuven (1860) als concretisatie. Onuitgegeven licentiaatsverhandeling K.U.Leuven, 1999. VIVES 1993 : G. Tournoy, J. Roegiers en C. Coppens (red.), Vives te Leuven, Leuven, 1993 (tentoonstellingscatalogus). WELLEKENS 1994 : W. Wellekens, Diksjonêr van ’t Leives. Woordenlijst van het hedendaags Leuvens, Leuven, 1994. Wijgmaal : Van Wicmale tot Wijgmaal. Vroeger en nu in woord en beeld, Wijgmaal, zj.

Websites http://www.bribes.org/guerre.htm http://www.danielburen.com http://www.eyskens.com http://www.johannaspaey.com http://www.monza.be/noordkaap http://www.rememberinghoover.be http://www.weerstationlosser.nl http://premier.fgov.be/nl/formerpm/portraits

104