MENS EN MENING MENS EN MENING s e i v d a

a d v i e s Boeren willen Cees Veerman terug als minister

Heel veel agrariërs zien Cees Veerman (CDA) graag terug op het politieke toneel, en wel Boer lonkt naar VVD, sterk op de post van minister van LNV. AgriDirect vroeg de agrariërs wie zij het liefst als LNV- minister willen hebben in het nieuwe kabi- net. Veerman wint met een grote overmacht. Maar liefst 26,6 procent van de deelnemers LNV én naar Cees Veerman aan de Verkiezingspeiling wil Veerman terug op Landbouw. Met veruit de meeste stem- men ‘wint’ hij het van de nummer twee: Joop Het ministerie van Landbouw moet blijven. En Cees Veerman moet terug op de ministerspost. Het CDA mag Atsma – 8,9 procent van de boeren ziet hem het liefst als minister van LNV. nog altijd rekenen op grote aanhang onder agrariërs, maar voor hoe lang nog. De VVD wil die van oudsher Boerenzoon Cees Veerman studeerde econo- ‘boerenpartij’ voorbij. En dat laatste lijkt aardig te lukken. Dit zijn een paar conclusies uit de ‘Verkiezings- mie aan de Erasmus Universiteit en promoveerde later aan de Landbouw­ peiling 2010’ van agrarisch Direct Marketing bureau AgriDirect en V-focus. universiteit Wageningen op het proefschrift Grond en grondprijs. Vanaf 22 juli 2002 was hij minster van Landbouw, Natuurbeheer en Geesje Rotgers oeren zijn van oudsher behoor- van Nederland. En in Brabant wordt traditioneel Visserij in het kabinet Balkenende I en ver- lijk CDA-gezind. De partij blijft het vaakst op het CDA gestemd (zie grafiek 3). volgens bekleedde hij die functie in de kabi- in 2010 onder agrariërs dan Veruit het populairst onder agrariërs is CDA’er netten Balkenende II en III. Bij het aantreden ook veruit de grootste. Al kalft Cees Veerman, oud LNV-minister (zie kader). van het kabinet Balkenende IV, in februari het draagvlak onder boeren en Veerman: “Het is een zorgelijke situatie dat 2007, verliet hij de politiek. Btuinders af. Op 9 juni 2010 denkt nog ‘slechts’ plattelanders het CDA de rug toekeren. Het plat- “Ik vind het prettig om te vernemen dat 45,7 procent op het CDA te stemmen (zie figuur teland is één van de belangrijkste benen onder agrariërs waardering voor mij hebben”, zegt 1). Dat blijkt uit de Verkiezingspeiling 2010 van deze partij.” Veerman heeft wel ideeën waarom Veerman desgevraagd. Veerman noemt het AgriDirect, die eind mei werd uitgevoerd. In de partij uit zwang raakt bij boeren, maar wil wel bijzonder dat er blijkbaar vertrouwen totaal deden zo’n 1.500 agrariërs mee aan het daar niet op ingaan. Hij geeft niet graag kritiek is in zijn politieke aanpak. “Ik heb namelijk onderzoek. op het functioneren van partijgenoten. Dat de geen politieke aspiraties, ook nooit gehad. Een paar jaar geleden mocht de partij nog meer terugloop in sympathie voor een deel te maken Ik ben minster geworden omdat anderen dan de helft van de agrariërs tot zijn kiezers heeft met het vertrouwen in de de huidige daarop aandrongen.” Over of enige aan- rekenen. Dit hoge percentage wordt alleen nog (demissionaire) CDA-landbouwminister Gerda meeste stemmen voor cees veerman drang opnieuw kan leiden tot het minster- gehaald in de hokdierhouderij (varkens- en Verburg is aannemelijk. Zij ligt niet lekker bij schap is Veerman duidelijk. “Ik heb het met pluimveehouderij), zie figuur 2. Het is aanne- de agrarische achterban. Onder haar leiding is Cees Veerman (l) ontvangt uit handen van Thieu Hendriks (directeur AgriDirect) plezier gedaan, maar het was eenmalig.” melijk dat dit te maken heeft met de ligging van de waardering voor het landbouwbeleid een stuk een certificaat voor zijn uitverkiezing als meest gewenste kandidaat voor het Dat Veerman goed scoort bij zijn agrarische het zwaartepunt van deze sectoren: het zuiden minder dan in de tijd van Veerman, volgens ministerschap van LNV. De verkiezing is uitgeschreven door AgriDirect en V-focus. achterban, verbaast partijgenoot Joop Atsma opgave van AgriDirect. Foto: Geesje Rotgers niet. “Ik heb vele jaren met Veerman samen- gewerkt en ken hem goed. Hij is zowel boer Figuur 1 VVD maakt opmars Tabel 1 als ondernemer. Hij weet als geen ander De grote winnaar onder de agrarische stemmers wat duurzaam ondernemen betekent, wat Aanhang partijen in loop der tijd. is de VVD. Stemde in 2002 nog ‘slechts’ 16 Wie moet minister van LNV worden in het nieuwe kabinet? er moet gebeuren en hoe je de sector toe- procent van de boeren en tuinders op de VVD, komstperspectief geeft.” Atsma is sinds 19 Verloop stemgedrag agrariërs 2002 - 2010 in 2010 is bijna het dubbele dat van plan. Met Naam Percentage van de agrarische stemmen mei 1998 lid van de Tweede Kamerfractie van 80 name in de akkerbouw en tuinbouw mag de par- (alleen ‘kandidaten’ met meer dan 5% van de het CDA. Atsma doet het zelf ook goed bij de CDA 70 tij tegenwoordig rekenen op veel sympathie. De stemmen zijn in het overzicht opgenomen) agrarische sectoren. Hij staat pal achter de PvdA VVD is blij met de resultaten van dit markton- Cees Veerman (oud-minister LNV) 26,6% boeren. “Zij mogen mij dag en nacht bellen. 60 VVD derzoek. “Wij hebben er hard aan getrokken en Joop Atsma (Tweede Kamer CDA) 8,9% Ik voel me ván en vóór de boeren”, aldus het 50 SP het is fijn om te horen dat onze inspanningen (oud-voorzitter Sociaal- 8,0% Tweede Kamer-lid. Veel agrariërs zien juist 40 GroenLinks effect sorteren”, zegt Tweede Kamerlid en land- Economische Raad) hém graag op de LNV-ministerspost. Atsma 30 D66 bouwwoordvoerder Janneke Snijder-Hazelhoff. Bas van der Vlies (Tweede Kamer SGP) 7,9% is blij verrast met deze uitkomst van de 20 Christen Unie

Percentage stemmers Percentage De VVD heeft dan ook een programma dat veel Annie Schreijer-Pierik (Tweede Kamer CDA) 7,9% Verkiezingspeiling. “Ik voel we zeer gevleid, SGP 10 boeren aanspreekt. “Wij willen fors schrappen (demissionair minister LNV) 7,1% kennelijk heeft de sector vertrouwen in me, PVV 0 in de agrarische regels. Verschillende regels Albert-Jan Maat (voorzitter LTO Nederland) 6,8% maar ik kan natuurlijk geen uitspraken doen Partij voor de Dieren 1 2 3 4 belemmeren agrariërs in hun ondernemerschap, Antoon Vermeer (oud-voorzitter ZLTO) 6,6% over het ministerschap. Het is niet aan mij Overig Jaar denk bijvoorbeeld aan de natuurregels. Wij wil- om daarover te beslissen.” len daarbij een landbouwminister die zich voor

10 V-focus juni 2010 V-focus juni 2010 11 MENS EN MENING MENS EN MENING s e i v d a

ondernemers inzet, in plaats van voor de regel- mers daarentegen zijn bij ons wel op hun plaats. a d v i e s Ministerie van LNV moet blijven geving”, gaat Snijder verder. Snijder, zelf van Je ziet dus ook dat zij wél kiezen voor de PvdA.” agrarische komaf, wil niet zeggen wie zij graag Minder ministeries en minder ambtenaren. LNV onder Economische Zaken. D66, Groen- zo’n 7.200 ambtenaren. als LNV-minister ziet in het volgende kabinet. Verklaring bij de resultaten Dat is de inzet van meerdere politieke par- Links en ChristenUnie willen ministeries en Hoe denken de agrariërs over hún ministerie VVD-fractieleider en Snijder ver- Bij hun keuze baseren agrariërs zich vooral op tijen voor de komende regeerperiode. De ministersposten schrappen. Het komende van LNV? Tamelijk positief, zo blijkt uit deze toonden zich de afgelopen weken opvallend de landbouwparagraaf in de partijprogramma’s. grote partijen VVD, PvdA en het CDA spraken kabinet moet miljarden bezuinigen en het Verkiezingspeiling. De meerderheid vaak in de agrarische pers om hun agrarische Maar liefst 56,7 procent van de deelnemers aan zich in het recente verleden al eens uit voor overheidsapparaat wordt niet ontzien. Bij (42,8 procent) vindt dat het ministerie standpunten te verkondigen. Blijkbaar is dat de dit onderzoek noemt dit doorslaggevend bij hun het onderbrengen van het ministerie van het ministerie van LNV werken momenteel van LNV in zijn huidige vorm moet blijven boer en tuinder opgevallen en werpt dat nu zijn keuze. Ook de partijkopstukken – in dit geval de bestaan. 12,9 procent vindt dat het LNV- vruchten af. landbouwwoordvoerders – zijn van grote beteke- departement zelfs uitgebreid moet worden nis voor de keuze voor een partij. Ruim de helft en dat er dus méér ambtenaren moeten Pvda niet voor ‘traditionele boer’ van de ondervraagden noemt dit (mede) van komen voor de belangrijke dossiers. Met de Partij van de Arbeid hebben agrariërs doorslaggevende betekenis. De landbouwvoor- Desondanks zijn agrariërs matig tevreden heel weinig. De partij weet slechts een paar agra- man of –vrouw is daarmee veel belangrijker voor over de prestaties van het ministerie. Met rische stemmers te trekken, het mag haast geen het stemgedrag van agrariërs dan de lijsttrekker een gemiddeld rapportcijfer van 5,7 krijgt naam hebben. Zijn de boeren en tuinders wel van een partij (35,9 procent noemt de lijsttrekker LNV een krappe voldoende. Akkerbouwers een doelgroep van de PvdA? De PvdA-fractie zit belangrijk). Wel zijn er opmerkelijke verschillen geven LNV het rapportcijfer 5,4, graas- enigszins met de vraag in zijn maag. De eerste tussen de sectoren. Met name in de intensieve dierhouders een 5,7, hokdierhouders een woordvoerder van het fractiekantoor in Den veehouderij wordt zeer sterk gelet op de land- 6,0 en de tuinbouw een 5,6. Haag reageert enigszins getergd. “Natuurlijk bouwparagraaf in het partijprogramma en de Joop Atsma (landbouwwoordvoerder van zijn agrariërs een doelgroep voor ons. En wij landbouwwoordvoerder; respectievelijk 64,8 het CDA) is een groot voorstander van een doen er juist heel veel aan om deze doelgroep procent en 61,9 procent van de kiezers vindt dit sterk ministerie van Landbouw. “Ik ben altijd te bereiken. Onze mensen zijn dagelijks op pad doorslaggevend. Op zich is dit logisch, gezien weer verbaasd als ik die enorme innovatie- voor het afleggen van bedrijfsbezoeken.” Een de politieke discussies over het bestaansrecht kracht binnen de agrarische sectoren zie. tweede woordvoerder reageert genuanceerder, van intensieve veebedrijven. Meest schrijnende De land- en tuinbouw is één van de meest maar wil liever geen stemmen verliezen zo vlak voorbeeld is wel de nertsenhouderij, waarvan innovatieve sectoren die ik ken. Maar op de voor de verkiezingen: “Wij hebben de landbouw het voortbestaan volledig afhankelijk lijkt te zijn een of andere manier zit dat in Den Haag wel degelijk iets te bieden. Wij pleiten voor inno- geworden van de politieke wind die er waait. In niet tussen de oren.” Atsma is dan ook een vatie in die sector en hadden tot sinds kort zelfs de tuinbouw, een sector met een groter maat- fel tegenstander van het afbouwen van het een landbouwwoordvoerder.” Daarbij doelend schappelijk draagvlak, spelen de landbouwpa- LNV-departement of het laten opgaan van op Harm-Evert Waalkers, een voorvechter van de ragraaf en de landbouwwoordvoerder minder LNV in Economische Zaken. “De landbouw is biologische landbouw. Met enige aarzeling geeft mee; bij respectievelijk 44,7 en 35,7 procent van een uiterst belangrijke sector in ons land en de woordvoerder toe dat de PvdA ‘traditionele de ondervraagden. In deze sector vinden wij ook levert een grote bijdrage aan de economie agrariërs’ inderdaad weinig te bieden heeft. “Wij de enige Partij voor de Dieren-stemmers in dit en werkgelegenheid. Bovendien wordt 90 aanvaarden dus de consequentie dat zij niet op onderzoek. procent van ons Nederlandse landschap ons stemmen. Innovatieve agrarische onderne- bepaald door de boeren. Dit pleit voor het uitbouwen van het ministerie van LNV door hier alle onderwerpen over milieu, mest Figuur 2 Figuur 3 en water onder te brengen.” Dat zet dan HEt MINIStErIE VaN LNV WorDt VErBoUWD meteen het voortbestaan van het ministerie Stemgedrag per sector. Stemgedrag per regio. van VROM op de tocht. “Terecht”, zo meent Het pand van het LNV-ministerie wordt op het ogenblik grondig verbouwd. Atsma. 70 Zowel van binnen als van buiten. Maar zal LNV de komende kabinetsperiode wel Ook voormalig landbouwminister Cees 60 overleven? Veerman vindt dat de kracht van LNV niet 60 Akkerbouw 50 Noord Foto: Geesje Rotgers mag worden onderschat en het ministerie Graasdierenhouderij 50 behouden moet blijven. “Het Nederlandse Oost Hokdierenhouderij 40 agrarische onderwijs is toonaangevend in de 40 tabel 2 Tuinbouw West wereld. Dat was het nooit geweest zonder de 30 30 Zuid Moet het ministerie van LNV blijven? krachtige steun van LNV.” Wel vindt hij dat 20 20 er krachten gebundeld moeten worden, in Ja, handhaven in zijn huidige vorm 42,8% een nieuw ministerie voor de Leefomgeving, 10 10 Ja, handhaven maar wel in afgeslankte vorm 24,0% waarin LNV, VROM en delen van Verkeer 0 0 Ja, uitbreiding van LNV moet worden overwogen 12,9% en Waterstaat samen moeten opgaan. Dit SP

SP Nee, LNV mag opgaan in het ministerie van Economische Zaken 13,8% ministerie moet dan alle dossiers op onder D66 PVV PVV SGP VVD CDA D66 VVD SGP CDA PvdA PvdA Overig

Overig Geen mening 6,4% meer het gebied van milieu, natuur, ruimte- Partij voor voor Partij de Dieren

Partij voor voor Partij de Dieren lijke ordening en landbouw behartigen. GroenLinks Groenlinks Christen Unie Christen Christen Unie Christen

12 V-focus juni 2010 V-focus juni 2010 13