Bij Wie Zijn We Beter Af? P.4 En 12 2 >> Liefdewerk >> JAN + BAARTMANS Jan Schakel, Docent Rurale Sociologie

Plas en poepKlimaattop Het haasje

Alg lust er wel pap van | p.9 | Wageningers naar Parijs | p.14 | Studenten leren villen | p.16 | RESOURCE Voor studenten en medewerkers van Wageningen UR nr. 8 – 26 november 2015 – 10e jaargang

Bij wie zijn we beter af? p.4 en 12 2 >> liefdewerk >> JAN + BAARTMANS Jan Schakel, docent rurale sociologie

‘Er zit wel een zekere nostalgie bij’

Het begon met een schilderij boven de bank van zijn ouders. Een werk van de onbekende expressionist Jan Baartmans (1898-1968). Nu heeft Jan Schakel er zelf 23 in zijn bezit. Zijn huis hangt er vol mee. ‘Het was helemaal niet de bedoeling om een collectie te vormen. Het is duidelijk ontspoord.’ Maar van de een kwam de ander. ‘Ik vind ze gewoon heel mooi. Dat plattelandsleven, die luchten. Ik houd heel erg van die lage horizonten.’ RK / Foto: Guy Ackermans

RESOURCE — 26 november 2015 FOTO COVER: DAVID VAN DAM, HOLLANDSE HOOGTE >>INHOUD nr. 8 – 10e jaargang

>> 9 >> 22 >> 26 DAMHERT ASFALT QUIDDITCH ‘Afschieten enige optie’ Gemengde gevoelens over campus Pvc-buis tussen je benen

EI LEGGEN De Tweede Kamer vindt dat de universiteit voortaan onder het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) moet vallen. Weghalen dus bij Eco- nomische Zaken (EZ). Het ligt voor de hand om te denken dat het één pot nat is. Dat is niet zo. De complexiteit van Wageningen UR – universiteit én DLO – is niet makkelijk een-op-een door te vertalen naar de besluitvorming in Den Haag. Dat maakt dat de organisatie in een spagaat ligt. Kort door de bocht komt het hierop neer: de universiteit groeit al jaren en waar OCW per student betaalt, geeft EZ een maximumvergoeding die de groei niet bij- EN VERDER houdt. Dat is een argument voor overheveling naar OCW. Aan de andere kant is 5 Visser is nieuwe dean Wageningen UR gebouwd op de driehoek bedrijfsleven, overheid en onderwijs. 6 Eindelijk een cao Als daar een knip in wordt aangebracht doordat één deel bij een ander ministe- 8 Bananenziekte woekert rie wordt ondergebracht, legt dat wellicht een bommetje onder Wageningen UR voort in de huidige vorm. 11 ‘Mislukte minuut stilte Parijs’ Een dilemma dus, waar ik alle politieke spelletjes en machtswensen van ministe- 18 Run op onderzoeksgeld EU ries nog buiten heb gelaten. Als ik Henk Kamp of Martijn van Dam zou heten, 27 Studenten vaker naar nam ik ruim de tijd om hier een ei over te leggen. psycholoog 29 Ondertussen in Suriname Edwin van Laar

>> Paling gaat pas puberen na wereldreis | p.10

26 november 2015 — RESOURCE 4 >> nieuws

UNIVERSITEIT WIL NIET NAAR ONDERWIJSMINISTERIE

terie van EZ kan niet adequaat rea- verklaring. Het ministerie van Cees Veerman, tevens architect van • Motie Tweede Kamer: geren op de groei van het groen on- OCW heeft minder verstand van Wageningen UR, vindt de overgang verhuis groen onderwijs derwijs. Er zijn geen goede argu- groen onderwijs, vreest de organi- naar het onderwijsministerie on- • Wageningen ziet vooral menten meer voor de uitzonde- satie. Bovendien kost het veel geld verstandig. ‘Op het ministerie van nadelen ringspositie van het groen om alle systemen aan te passen en EZ is de inhoudelijke aansturing onderwijs.’ zijn de problemen met de bekosti- vanuit landbouw en natuur de afge- Dat vindt ook de VVD, die de ging van het onderwijs dan nog lopen jaren achteruit gegaan. Dan Als het aan de Tweede Kamer ligt, motie aan een meerderheid hielp. niet opgelost. Woordvoerder is een overheveling naar het minis- verhuist al het groene onderwijs ‘Vroeger zat er veel inhoudelijke Simon Vink: ‘Onder de huidige be- terie van OCW onverstandig, want van het ministerie van Economi- kennis bij het ministerie, maar de kostigingsvoorwaarden gaat de dan hol je het landbouwdeel nog sche Zaken (EZ) naar het ministe- laatste jaren is de toegevoegde universiteit dan met een tekort verder uit.’ Hij doet een beroep op rie van Onderwijs (OCW). Een waarde van de ambtelijke organisa- over naar het ministerie van OCW. premier Rutte om de overgang te- meerderheid stemde op 17 novem- tie voor de samenwerking tussen Wie het ook doet, er moet geld bij gen te houden. ber in met een motie van die strek- onderwijs, onderzoek en bedrijfsle- voor het groene onderwijs. Om dat Het kabinet moet nu aangeven king. Wageningen Universiteit ven veel kleiner geworden’, stelt te bereiken, moet je de bekosti- wat ze met de motie gaat doen. hoopt echter dat het kabinet de Kamerlid Anne-Wil Lucas. gingsvoorwaarden aanpassen. Wellicht gebeurt dat begin decem- motie naast zich neerlegt. Wageningen UR blijft echter van Daar zit het werkelijke probleem.’ ber, bij de bespreking van de land- Het D66-Kamerlid Paul van mening ‘dat het huidige stelsel de Het makkelijkst zou zijn als EZ ge- bouwbegroting voor 2016 in de Meenen, indiener van de motie, beste uitgangspunten biedt voor woon hetzelfde systeem voor de Tweede Kamer. AS/HOP denkt dat het onderwijsministerie het verder optimaliseren van het Rijksbijdrage gaat hanteren als de Wageningse bekostigingspro- groene onderwijs en onderzoek’, OCW, denkt de universiteit. Lees ook het achtergrondverhaal op blemen kan oplossen. ‘Het minis- aldus de raad van bestuur in een Ook oud-landbouwminister blz.12

KLIMAATMARS PARIJS AFGELAST

• Domper voor 87 Wageningse studenten • VN-conferentie gaat wel door

Een grote groep Wageningse studenten stond klaar om komend weekend, aan de vooravond van de 21ste VN-klimaatconferentie in Parijs, mee te lopen in een grote klimaatmars. Frankrijk heeft na de aanslagen van 13 november echter alle demon- straties afgelast. De bus van Wageningen naar Parijs was al geregeld en alle 87 plaatsen waren volge- boekt. Er was zelfs een wachtlijst van 30 studenten die ook mee wilden met ‘WU’R going to Paris’, een initiatief van Femke Lootens, student Environmental Sciences. Dat het nu BEDANKBORREL VOOR ANDRÉ allemaal niet doorgaat is een domper, maar FOTO: AART-JAN VAN DE GLIND VAN AART-JAN FOTO: wel begrijpelijk, zegt Lootens. ‘We zijn met de groep bij elkaar gekomen en hebben be- Hij was Teacher of the Year in 2010, werd meer- erg missen’, aldus Lisa Nieuwboer van studiever- sloten dat we op zaterdag 28 november spre- dere malen genomineerd voor de prijs en hoort eniging B.V.W. Biologica, die het feestje organi- kers gaan regelen in Wageningen en dat we al jaren bij de beste docenten van Wageningen seerde. ‘Hij is een fantastische docent, over alles op zondag 29 november meelopen in de kli- UR. En nu gaat hij na 40 jaar met pensioen: do- vertelt hij met hetzelfde enthousiasme. Hij praat maatparade in Amsterdam.’ cent Plantencelbiologie André van Lammeren. over plantjes alsof het zijn kinderen zijn.’ De ofﬁ ciële klimaatconferentie in Parijs, Het was voor studenten reden om hun geliefde Van Lammeren blijft voorlopig bij de universi- COP21, gaat wel gewoon door. Enkele tien- leermeester in het zonnetje te zetten. In Annie’s teit betrokken in lopende onderzoeken en cur- tallen Wageningse wetenschappers en stu- Kroeg, bij van Asserpark, hielden ze een bedank- sussen. Gelukkig maar, aldus een van de studen- denten gaan daarheen. Lees op blz. 14 wat borrel. ten. ‘Elke keer als ik hem zie zegt hij hallo en ze in Parijs gaan doen. KG De studenten gaan hun favoriete docent ‘heel krijg ik een lach. TvdS

RESOURCE — 26 november 2015 nieuws << 5

VISSER NIEUWE DEAN VAN UNIVERSITEIT OLUMN|KEES van zijn functie. Heette Van © • Opvolger Johan van Arendonk nog Dean of Scien- Arendonk ces, Visser is voortaan Dean of • Nieuwe naam: Dean of Research. De decaan bekleedt Grondwet Research een deeltijdfunctie en blijft Mijn mobieltje licht op. daarnaast de groep Plant Bree- ‘Met Rob’, klinkt het. ding leiden die bestaat uit ‘Ik ben een gewone Richard Visser, hoogleraar plantenveredelingsonderzoe- melkveehouder met 70 Plantenveredeling, wordt de kers van de universiteit en koeien, maar ik ben de nieuwe Dean of Research van DLO. Visser (1957) heeft meer ratrace zat. Nou heb ik de universiteit. Hij volgt per 1 dan 400 wetenschappelijke pu- het boek Herstellende januari Johan van Arendonk blicaties op zijn naam staan. Landbouw, Agro-ecolo- op. teit van het promotieonder- De huidige Dean, hoogle- gie voor boeren burgers Als Dean of Research moet zoek bij de zes onderzoekscho- raar Johan van Arendonk, ver- en buitenlui van Mark Visser het promovendibeleid len van de universiteit. trekt begin volgend jaar naar Shepard gelezen. Ge- van de universiteit uitvoeren Met de benoeming van Vis- het fokkerijbedrijf Hendrix weldig! Ik heb eerst maar eens een nieuwe en zorgdragen voor de kwali- ser verandert ook de benaming Genetics. AS grondwet geschreven voor mijn bedrijf. Want het begint met de grond. En met een gesloten, regionale mineralenkringloop. NPK be- kort tekent bij mij niet “Stikstof, Fosfaat en Kali- um” maar “Natuurlijk Producerende Koei- en”. De stad ligt tegen me aan, dus afzet is >> VROUWEN 1 >> BONEN geen probleem. Ik denk ook aan een gesloten Minste hoogleraren Jaar van peulvruchten regionale economische kringloop. En…’ Wageningen University heeft van alle Neder- De Verenigde Naties hebben 2016 tot het jaar Ik kan zijn enthousiaste woordenvloed landse universiteiten het laagste aandeel vrou- van peulvruchten verklaard. Producten als kid- slechts met moeite onderbreken. ‘Fantas- welijke hoogleraren. Sinds de vorige Monitor neybonen, kikkererwten en sojabonen zouden, tisch dat je met een nieuwe Grondwet begint, vrouwelijke hoogleraren uit 2012 is hun aan- behalve voedzaam en goedkoop, een milieu- stuur die ook even naar Den Haag en naar on- deel licht gedaald, van 8,8 naar 7,6 procent. vriendelijke bron van eiwitten zijn. Die voorde- ze raad van bestuur!’ Hij gaat onvermoeibaar Ondertussen steeg het landelijke aandeel van len worden echter niet altijd erkend, zegt José verder: ‘Een collega van je vertelde me dat jij 14,8 procent naar 17,1 procent. De publicatie Graziano da Silva, secretaris-generaal van we- met permacultuur bezig bent, kan ik daaraan van de vorige monitor zorgde in Wageningen reldlandbouworganisatie FAO. Hij vindt dat de meedoen?’ voor ophef. Inmiddels is er een mentorpro- boon meer aandacht verdient. En dat geldt niet Rob is niet de eerste boer die op zoek is naar gramma voor vrouwelijk talent en heeft een slechts in gebieden met voedselonzekerheid. een radicaal andere vorm van landbouw en groot deel van de wetenschappelijke top een Ook in Nederland is het belang van het eten een andere relatie met de samenleving. Mark diversiteitsworkshop gevolgd. Ongelijke verte- van bonen geagendeerd. In de nieuwe Richtlij- Shepards boek is daar een sterke katalysator genwoordiging bestaat met name op het niveau nen goede voeding, die op 4 november werden in. De schrijver spreekt aanstaande zaterdag van hoogleraren. De doorstroom van universi- gepresenteerd door de Gezondheidsraad, staat op het congres Van Akker naar Bos in Velp. In tair docent naar universitair hoofddocent is voor het eerst het advies elke week peulvruch- januari volgt de tiende Biobeurs en nog geen sinds 2012 verbeterd. Ook heeft de Wagening- ten te eten. RR RR maand later de tweede Voedsel Anders-confe- se raad van bestuur tegenwoordig een vrouwe- rentie. De Biobeurs trekt 5000 boeren en lijk lid. De raad van toezicht bestaat daarente- Voedsel Anders was vorig jaar een daverend gen weer helemaal uit mannen. HOP, RR succes met 800 deelnemers. Allemaal boeren en burgers die meedenken over de nieuwe >> VROUWEN 2 ‘Grondwet van Rob’. Helaas nog te weinig Meer promovendi wetenschappers! Vorig jaar promoveerden er bijna net zo veel ‘Ik zet je op de lijst Rob, je kan meedoen!’ vrouwen (47 procent) als mannen aan de Ne- derlandse universiteiten, blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau van de Statistiek. In Wageningen hebben de vrouwelijke promovendi de mannen zelfs ingehaald. De universi- Kees van Veluw (57) is docent Permacultuur en net- teit leverde vorig jaar 287 gepromoveerden af, werker biologische land- onder wie 154 vrouwen (bijna 54 procent). In bouw. Zijn visie haalt hij 2013 was 43 procent van de gepromoveerden uit zijn werk met zowel Afrikaanse als Nederland- vrouw (118 van de 273), in 2012 55 procent. se boeren, zijn vrouw, drie 2010 was het eerste jaar dat er meer vrouwen zonen, hond en kippen. dan mannen in Wageningen promoveerden (51 procent). HOP, KG

26 november 2015 — RESOURCE 6 >> nieuws

INSECTENONDERZOEKER KRIJGT ERC-BEURS

ren tegen vraat van individuele soor- grammeerde’ verdedigingsmecha- ‘In Nederland • 1,5 miljoen voor studie naar ten luizen en rupsen. Zo geven plan- nismen hebben, terwijl de eerst situ- zie je dat er verdediging planten ten soms stofjes af die de vijanden atie meer ﬂ exibiliteit vergt. Boven- steeds meer van hun eigen belagers lokken. In de dien is Poelman benieuwd in hoe- nadruk is op toepassing’,epassing’ zegt natuur hebben plantensoorten ech- verre planten zelf beïnvloeden welke Poelman. ‘Bij de ERC-aanvraag Insectenonderzoeker Erik Poelman ter te maken met veel meer dan één vijanden ze aantrekken. In eerder wordt niet gevraagd naar toepassin- krijgt een beurs van 1,5 miljoen euro herbivoor. Het is onduidelijk hoe onderzoek vond hij hier aanwijzingen op de korte of lange termijn. van de European Research Council planten daarmee omgaan. Poelman gen voor. Het is goed dat dat nog steeds kan.’ (ERC). Hij gaat onderzoeken hoe wil daarom gaan bekijken of vraat- Poelman is blij dat hij de komen- In 2010 kreeg Erik Poelman al planten zich verweren tegen een dieren in willekeurige volgorde op- de jaren onderzoek in het laboratori- een Veni-beurs. Verder zit hij bij het combinatie van vijanden. duiken of dat dit jaarlijks in dezelfde um en veld combineert. Ook werkt in 2012 opgerichte Wageningse Jon- Wetenschappers bekijken al lan- volgorde gebeurt. In het laatste geval hij graag aan echte fundamentele, ge Academie voor getalenteerde jonger hoe plantensoorten zich verwe- verwacht hij dat planten ‘voorgepro- nieuwsgierigheidsgedreven vragen. ge onderzoekers. RR

VEEL BEKENDE GEZICHTEN OP TEACHER-LONGLIST

men prijken echter niet op de lijst. naars en vier oud-genomineerden. 2010 een speciale prijs kreeg, de • Zes oud-winnaars en vier Juryvoorzitter Jaco Slingerland Maar er zijn ook twee opvallen- Leermeester hors classe. oud-genomineerden riep studenten aan de vooravond de afwezigen op de longlist: oud- De volledige longlist van 2016: • Savelkoul en Peek ontbreken van de stemronde van de jaarlijkse winnaars Gert Peek van Bodem- Noelle Aarts, Curtis Barrett, Frits verkiezingen op om te stemmen kunde en Huub Savelkoul van Im- Claassen, Roel Dijksma, Martijn voor de ‘groeidiamanten’ onder de munologie en celbiologie. Verras- Duineveld, Maria Forlenza, André Ondanks het pleidooi van de jury- docenten: de mannen en vrouwen send, want Peek en Savelkoul zijn van Lammeren, Arie Nieuwenhui- voorzitter om eens niet te stem- die supergoed lesgeven, maar de echte toppers: Peek won als enige zen, Bert van ’t Ooster, Jan den Ou- men op de usual suspects, staan er longlist telkens net niet halen. Stu- docent twee keer (in 2011 en in den, Stefano Pascucci, Ute Sass- voornamelijk oude bekenden op denten lijken echter geen gehoor 2000 – toen heette de prijs nog de Klaassen, Gosse Schraa, Arie Ter- de longlist van de Teacher of the te hebben gegeven aan de oproep. Leermeestersprijs) en Savelkoul is louw, Paul Torfs, Kees van Veluw. Year Awards 2016. Twee grote na- Op de longlist staan zes oud-win- zo vaak genomineerd dat hij in LvdN

AKKOORD OVER CAO VOOR DLO wijziging loopt de maximale duur van • Na ruim twee jaar onder handelen de WW-uitkering komende jaren te- • Salarisverhoging van 2 maal rug van 3 naar 2 jaar. De vakbonden 1,5 procent willen vasthouden aan de langere duur. De partijen bekijken in een ‘studie’ hoe dit in de praktijk kan worden Wageningen UR en de vakbonden gebracht. hebben na ruim twee jaar onderhan- Kort na het sluiten van het Wage- delen een akkoord gesloten over een ningse akkoord werd bekend dat nieuwe cao voor DLO-medewerkers. werkgevers en vakbonden het ook lan- De salarissen gaan 2 keer met 1,5 pro- delijk eens zijn geworden over repara- cent omhoog, de eerste keer op 1 ja- tie van de WW. Deze landelijke afspra- nuari 2016. Ook krijgen medewerkers ken verschillen van het Wageningse komende december een eenmalige akkoord. Toch zullen deze Haagse af- uitkering van 1,5 procent van hun spraken nu geen impact hebben op NOG GEEN ALPE D’HUZES-TEAM jaarsalaris. Verder staan er afspraken het cao-akkoord, zegt Simon Vink, DE GLIND VAN AART-JAN FOTO: in over het beëindigen van ‘stille’ mi- woordvoerder van de raad van be- Voor het eerst in jaren is het niet gelukt een WUR-team bijeen te ni-reorganisaties en het verhogen van stuur. Er wordt niet gemorreld aan brengen dat meedoet aan de Alpe d’HuZes. ‘Deelname kost veel de AOW-leeftijd. een akkoord waarvan ‘de inkt net tijd’, verklaart Herman Vermeer, die vorig jaar meedeed aan dit ﬁ ets- Het akkoord bevat wel een onzeke- droog is’. Hij acht het wel mogelijk evenement om geld op te halen voor kankeronderzoek. ‘Je moet trai- re factor. De tweede helft – een loons- dat de Haagse afspraken de geplande nen, maar met name het zoeken naar fondsen kost tijd.’ Op zaterdag verhoging in oktober 2016 – wordt al- ‘studie’ zullen beïnvloeden. 21 november is in Forum al wel het startschot gegeven voor het Big leen uitgevoerd als Wageningen UR De vakbonden leggen het akkoord Challenge-team (foto). In dit team van veehouderijbedrijven ﬁ etste en de vakbonden het voor 1 juli eens nog voor aan hun achterban. Uiterlijk Wageningen UR de laatste jaren mee. ‘Als we binnen een paar weken zijn over hoe de WW-regeling kan 30 november wordt duidelijk of het een team bij elkaar krijgen, kunnen we alsnog meedoen’, zegt Ver- worden ‘gerepareerd’. Door een wets- wordt geaccepteerd. RR meer. KG

RESOURCE — 26 november 2015 nieuws << 7

REKENKAMER VOORLOPIG GEEN NIEUWE GENDERMINOR ONDERZOEKT diversiteitsvraagstukken’ terug moeten ko- VASTGOEDBELEID • Plan nieuwe minor ‘ongelijkheid’ men in het Wageningse onderwijs en onder- afgewezen zoek. Bock zal hier de komende tijd haar • Bock gaat actieplan gender schrijven energie insteken. Ondertussen heeft het OWI • Zes universiteiten onder de loep, haar uitgenodigd in januari alternatieven te waaronder Wageningen verkennen. Het onderwijsinstituut vindt gen- Aan Wageningen University wordt volgend jaar der nog steeds een belangrijk onderwerp, be- geen genderminor gegeven. Het programma, nadrukt Tiny van Boekel, OWI-directeur, dat De Algemene Rekenkamer houdt komend jaar dat dit voorjaar werd geschrapt, krijgt voorals- in het onderwijs en onderzoek aandacht ver- het vastgoedbeleid van Wageningen Universiteit nog geen opvolger. dient. en vijf andere universiteiten tegen het licht. Het Dat is een teleurstelling, zegt Bettina Bock, De bestaande genderminor werd dit voor- is onderdeel van een langlopend onderzoek naar universitair hoofddocent bij Rurale sociologie. jaar geschrapt bij gebrek aan belangstelling. hoe de publieke sector omgaat met zijn gebou- Zij diende tijdens de zogeheten minor call – Ieder jaar schreven zich slechts 1 à 2 studen- wen. waarin docenten nieuwe programma’s voor- ten in, zegt Ellen de Jong, minorcoördinator De rekenmeesters bekijken ook de universi- stellen – een idee in getiteld (In)equality and bij het OWI. Hiermee verdwijnen ook twee teiten van Utrecht, Twente, Maastricht, Leiden Sustainability. De beoogde minor is breder vakken uit het curriculum, waardoor er nog en Tilburg. Volgens een woordvoerder van de Al- dan de voorganger en zou aandacht hebben twee gendervakken resteren. Het gaat om gemene Rekenkamer zijn de zes instellingen niet voor verschillende oorzaken van ongelijkheid, Gender and Consumer Culture en Gender geselecteerd omdat hun vastgoedbeleid bijzon- zoals gender. Onderwijsinstituut OWI koos af- and Natural Resources. RR der risicovol is. ‘Eén criterium was dat er geen gelopen week echter 3 van de andere 26 voor- dubbel onderzoek moet worden gedaan.’ Het lo- stellen. Bock: ‘We hebben pech gehad.’ pende interne onderzoek naar het bekritiseerde Volgens de sociologe betekent dit niet het Lees het laatste nieuws dagelijks vastgoedbeleid van de Universiteit van Amster- einde van het Wageningse genderonderwijs. op recource-online.nl dam was bijvoorbeeld reden om die instelling Al eerder kreeg ze van rector Arthur Mol het over te slaan. Het onderzoek is net begonnen en verzoek een actieplan te schijven. Dit moet moet binnen een jaar zijn afgerond. HOP duidelijk maken op welke manier ‘gender- en

De brief is ondertekend door 64 hooglera- ‘HET VIESTE ren. Waarom bellen de media jou? JONGETJE ‘Initiatiefnemer van de brief was Jan Rot- VAN DE KLAS’ mans. Omdat hij bij de klimaatmars van Ur- genda was, kwam ik in beeld bij de media. Ik heb die rol een paar jaar niet gespeeld vanwege de hetze tegen klimaatwetenschap- pers, maar het kan weer.’

Het voorstel is om te switchen naar gascentrales. Is dat nu de weg voorwaarts? ‘Bij verbranding van kolen komt anderhalf

tot twee keer zo veel CO2 vrij als bij gas. Bo- vendien is er de uitstoot van ﬁ jnstof en zwa- re metalen. In de VS en Duitsland zijn al honderden kolencentrales gesloten. En wat doen we in Nederland? Wij bouwen nieuwe centrales. Daarmee zijn we echt het vieste jongetje van de klas.’

Alle elf kolencentrales sluiten, waarvan drie nieuwe, is toch kapitaalvernietiging? Wie? Klimaatexpert ‘Nu staan er nieuwe gascentrales stil omdat Pier Vellinga energie opwekken met kolen net iets goed- Wat? Hij is één van koper is. Bovendien geeft Nederland jaar- de hoogleraren die lijks tot 500 miljoen euro subsidie aan ko- oproept om alle kolencen- lencentrales voor de bijstook van houtsnip- trales te sluiten pers. Dat geld kunnen we straks gebruiken Waar? Eerst in Trouw, ver- om de energiebedrijven deels schadeloos te volgens in vele media stellen.’ KG

26 november 2015 — RESOURCE 8 >> wetenschap

BRUINVIS VOLGT SPIERING NAAR WESTERSCHELDE

door de maaginhoud van 212 • Prooivissen terug in zeearmen bruinvissen die aanspoelden op de en rivieren Noordzeekust te vergelijken met • Rivieren nog niet erg 23 aangespoelde exemplaren uit bruinvisvriendelijk de Westerschelde en 2 bruinvissen uit de Schelde. Vette vissoorten als spiering en In de Westerschelde zwemmen haring zijn heel belangrijk in het voor het eerst in decennia weer bruinvisdieet. Aangezien de soort bruinvissen. De dieren jagen op de kleiner is dan andere walvisachti- eveneens teruggekeerde trekvis gen, heeft deze een relatief groot spiering. Het is een succesverhaal huidoppervlak en navenant warm- van het Nederlands milieubeleid, teverlies. Bruinvissen eten daarom zegt Mardik Leopold, onderzoeker elke dag tot 10 procent van hun li- van Imares Wageningen UR, die chaamsgewicht om te overleven. vandaag promoveert op onderzoek Voor een volwassen dier is dit

naar het eetgedrag van bruinvis- slechts vol te houden als het ge- ANDREW A REDING FOTO: sen. noeg vette – en dus energierijke – Leopolds resultaten bevatten vissen eet. De bruinvis vult zijn me- bijna geen leven meer in zat’. Door dieren gezien in de Schelde, maar sterke aanwijzingen dat de bruin- nu aan met kleine, magere vissen betere bescherming is het water het merendeel ging snel dood. De vis de spiering is gevolgd naar de als grondels, maar het is onmoge- nu schoner en keren trekvissen te- twee dieren die Leopold onder- Westerschelde. Zo blijkt het dieet lijk om daarmee structureel ge- rug. Leopold vindt het daarom zocht, bleken beide een lege maag van bruinvissen in de Westerschel- noeg energie binnen te krijgen. ‘heel positief’ dat bruinvissen – en te hebben. Mogelijk slagen ze er de voor bijna de helft te bestaan uit Nederlandse rivieren, maar ook ook zeehonden – weer in rivieren niet in voldoende vis te vangen in spiering. Een veel groter aandeel zeearmen als de Westerschelde, als de Schelde, Eems en soms zelfs zoet water. Het is echter nog te dan op zee, waar spiering slechts waren lange tijd te vervuild voor Rijn en Maas worden gezien. vroeg voor harde conclusies, zegt 3 procent van de voedselinname vissen. ‘In de jaren zestig en zeven- Toch lijken de rivieren minder Leopold. Ook obstakels als slui- vormt, en wijting en haring belang- tig waren deze zo dood als een gastvrij voor bruinvissen dan de zen, scheepschroeven en -lawaai rijker zijn. Leopold liet dit zien pier’, zegt Leopold. ‘Gifbelten waar Noordzee. In 2013 werden zo’n 25 kunnen de oorzaak zijn. RR

BANANENZIEKTE BLIJFT ZICH UITBREIDEN

Bestaande quarantainemaatrege- een groep onderzoekers onder lei- verdere verspreiding.’ Uiteindelijk • Preventie niet overal even len houden verdere verspreiding ding van Gert Kema, onderzoeker moet er een resistente bananen- goed toegepast van de Panamaziekte niet tegen. bij Bio-interacties en plantenge- plant komen én teelt met meerde- • Oplossing onmogelijk zonder Bananenplanten sterven overal ter zondheid, in het wetenschappelij- re variëteiten. resistente banaan wereld aan dezelfde, zich uitbrei- ke tijdschrift PLoS Pathogens. Infecties met Panamaziekte zijn dende schimmelvariant. Dit stelt Kema’s team bekeek het erfelijk desastreus voor commerciële ba- materiaal van Fusarium-schimmels nanenplantages. Aangezien overal uit onder meer Jordanië, Pakistan hetzelfde niet-resistente ras Caven- en de Filippijnen. Slechts een zeer dish wordt gebruikt, sterven de klein deel van de genetische ‘let- planten massaal. Bovendien blijft ters’ bleek tussen monsters te ver- de grond lange tijd ongeschikt schillen. En dat terwijl in Indone- voor bananenteelt omdat de Fusa- sië, waar Fusarium van oorsprong rium-schimmel ‘slapend’ in de bo- voorkomt, een enorme diversiteit dem overleeft. bestaat. Fusarium oxysporum heeft zich ‘Alles wat tot nog toe aan voor- inmiddels verbreid over het Mid- lichting en quarantaine gebeurt, den-Oosten, Zuidoost-Azië, Oost- heeft gefaald’, zegt Kema. Zelf Afrika en Australië. De bananen- merkt hij dat van plek tot plek ver- plantages van Zuid-Amerika ble- schilt hoe serieus de voorzorgs- ven tot dusver buiten schot. Be- maatregelen zijn. Waar op sommi- smetting lijkt echter een kwestie

FOTO: MARICAR SALACINAS FOTO: ge plantages alle auto’s en mensen van tijd en landen met een grote Luchtfoto’s van een bananenplantage waarvan grote delen zijn verwoest worden ontsmet, gebeurt elders bananenindustrie bereiden zich door de Panamaziekte. helemaal niets. ‘Een garantie voor voor op infecties. RR

RESOURCE — 26 november 2015 wetenschap << 9

ALG GROEIT GOED OP PLAS EN VISIE << POEP VAN NIOO ‘Afschieten is enige optie’ Lamers ‘snel groeit op vrijwel van alles’. • Chlorella sorokiniana reinigt Eerder was al aangetoond dat hij op urine geconcentreerd wc-water groeit. Lastig puntje was wel dat het wc- De provincie Noord-Holland wil een • Resultaat: schoon water én meststof water relatief veel stikstof ten opzichte van vergunning afgeven om in en om de fosfor bevat. ‘Op een gegeven moment Amsterdamse Waterleidingduinen heeft de alg alle fosfor uit het afvalwater ruim tweeduizend damherten af te Het is technisch mogelijk om het wc-water gehaald maar zit er nog stikstof in. De alg schieten. De maatregel stuit op van het Nederlands Instituut voor Ecolo- neemt dat restant aan stikstof wel op, verzet, maar volgens ecoloog Loek gie (NIOO) te reinigen met algen. De algen maar te langzaam. Dat moet nog beter.’ Kuiters van Alterra is er geen produceren schoon afvalwater en kunnen Punt van zorg was ook dat de ammonium- andere keuze. zelf als meststof worden gebruikt, blijkt concentratie van het afvalwater na de be- uit onderzoek van het NIOO en de onder- handeling in de biovergister erg hoog was. Waarom moeten er zoveel dieren dood? zoeksgroepen Milieutechnologie en Bio- Maar het ammonium bleek niet toxisch ‘Daar zijn drie redenen voor. Beheerder Waternet wil procestechnologie. voor de alg. voorkomen dat er massale sterfte optreedt in de winter. De onderzoekers gingen aan de slag Omdat het afvalwater heel geconcen- Het gebied is vrij toegankelijk, dus iedereen ziet dode met geconcentreerde wc-water, dat veel treerd is, heb je veel algen nodig voor de dieren liggen. Wij hebben twee jaar terug berekend dat stikstof en fosfor bevat. Deze afvalstroom reiniging, zegt Lamers. ‘Voor 1 gram stik- er onder de gegeven voorwaarden ruimte is voor 600 tot wordt apart opgevangen in het NIOO-ge- stof in het afvalwater heb je 10 gram algen 700 dieren. Er zijn er nu ruim 3000 en er komen er jaar- bouw en gaat een vergister in, waar biogas per liter water nodig.’ Normaal afvalwater, lijks meer dan 800 bij. Het grote aantal damherten le- wordt geproduceerd. Op het zo voorbe- waarin bijvoorbeeld ook douche- en was- vert daarnaast problemen op met het beheer van de werkte afvalwater – het efﬂ uent – kun je al- machinewater zit, is te verdund om algen aangrenzende gebieden, waarin geen plaats is voor zo- gen kweken. ‘We hebben proof of princi- op te laten groeien, stelt Lamers. ‘Dat zijn veel damherten. Het terrein is bovendien onderdeel ple dat je algen op geconcentreerd wc-wa- megastromen water, dan heb je veel grote- van Natura-2000 en aangewezen voor het prioritaire ha- ter kunt kweken’, zegt Packo Lamers van re en dus duurdere kweeksystemen nodig bitattype ‘grijze duinen’. De doelstellingen daarvoor Bioprocestechnologie, die samenwerkte voor de reiniging met algen. Ook wordt komen in gevaar door al die damherten.’ met Tania Fernandes van het NIOO. Ze pu- het oogsten van de algen minder efﬁ ciënt.’ bliceerden hun onderzoek in het tijd- De geoogste biomassa van algen met Waar komen die herten eigenlijk vandaan? schrift Environmental Science & Techno- stikstof en fosfor is behalve als mest mo- ‘Omstreeks 1970 zijn enkele mannelijke damherten logy. gelijk ook te gebruiken als grondstof voor ontsnapt uit een hertenkampje in de omgeving. Later De onderzoekers werkten met de groe- bioplastics en biobrandstof, zegt Lamers. zijn daar illegaal nog enkele vrouwelijke dieren losgela- ne alg Chlorella sorokiniana, die volgens AS ten. Ze hebben in het duingebied een prima leefplek gevonden. Heel lang is het bij een klein clubje geble- ven; in de jaren negentig waren er nog 80 tot 90 dieren. Op een gegeven moment is de populatie gaan groeien. We weten niet precies waardoor.’

Is er geen andere optie dan afschot? ‘Voor verplaatsen en anticonceptie is het te laat. De aantallen zijn simpelweg te groot. In deze situatie is er eigenlijk geen keuze meer. De argumenten om in te grijpen zijn wat mij betreft legitiem. Maar ook afschot zal nog een hele klus worden. Je zult waarschijnlijk een deel van het terrein moeten afsluiten. Je moet omzich- tig te werk gaan om de beesten zo min mogelijk stress te bezorgen. Het is overigens nog maar de vraag of het op korte termijn tot ingrijpen komt. Er is veel verzet. Diverse partijen hebben aangekondigd bezwaar te gaan maken.’ RK

De presentatie van het reinigingssysteem in de Poep = Goud-stand, waarmee het NIOO festivals afreist.

26 november 2015 — RESOURCE 10 >> wetenschap OP ZOEK NAAR ÉCHT VERKOELEND WATER

• STW-project om stad minder Een schets van drie warm te maken mogelijke manieren om stedelijke water- • Vier ton voor research partijen echt verkoe- through design lend te maken.

Water neemt op een warme dag veel zonne-energie op. Het fungeert daardoor overdag als een soort warmtebatterij die wordt opgeladen en die het stedelijke hitte-eilandeffect een beetje dempt. Maar deze batterij loopt na zonsondergang langzaam leeg en versterkt daarmee juist het hitte-eilandeffect in de nacht. Daar is iets tegen te doen, denkt landschapsarchitect Sanda Lenzholzer. Door waterpartijen slim te ontwerpen kan water een echt koelelement zijn in een warme stad. TEKENING: ZHONGLIN GAO EN SANDA LENZHOLZER EN SANDA ZHONGLIN GAO TEKENING: Met haar project Realcool mag ze de komende twee jaar aantonen of en teinen temperen op die manier bij- betrokken. Stadsbewoners mogen Amsterdam. Met het project is vier hoe dat precies werkt. voorbeeld de luchttemperatuur.’ Ex- via enquêtes zeggen wat ze van de ton gemoeid, waarvan twee derde Realcool richt zich op een paar tra beplanting aan of in het water is voorgestelde ontwerpen vinden. Vi- naar Wageningen gaat. Realcool opties die mogelijk werken. Eén een andere manier om voor meer sualisatie van de ontwerpen is daar- maakt onderdeel uit van negen pro- manier is extra schaduw te maken verdamping te zorgen. Bomen ver- om een belangrijk onderdeel van jecten die STW en NWO hebben ge- zodat het water minder opwarmt. dampen via de huidmondjes veel het project. Modelberekeningen honoreerd binnen het nieuwe pro- Door schermen boven het water te water. moeten verder aantonen of de op- gramma Research through Design hangen bijvoorbeeld, of door be- Nieuw aan het project is ook de lossingen echt werken. Echt iets van de topsector Creatieve Indus- planting op al dan niet drijvende ei- manier van onderzoek. Lenzholzer bouwen zit er volgens Lenzholzer trie. Lenzholzer is blij met dit nieu- landen aan te leggen. Een andere gaat met research through design binnen het twee jaar durende pro- we programma. ‘Het is de eerste optie is de verdamping te vergroten. aan de slag, waarbij gaandeweg op ject niet in. Dat is aan de ontwer- keer dat ontwerpen als een serieus Water dat verdampt neemt energie basis van wetenschappelijke kennis pers die na aﬂ oop met de kant-en- onderdeel van academisch onder- op uit de omgeving en werkt daar- naar de juiste ruimtelijke oplossing klare prototypes aan de slag kun- zoek wordt erkend. Research door verkoelend. Daarbij geldt: hoe wordt gezocht. Ontwerpers, beheer- nen. through design is één van de specia- groter het wateroppervlak, hoe ders van stedelijk gebied en het pu- Realcool is een project van Wa- lisaties binnen onze leerstoel- meer verdamping. Lenzholzer: ‘Fon- bliek worden nauw bij dat proces geningen UR en de Hogeschool van groep.’ RK

ZWEMMEN BRENGT PALING IN PUBERTEIT

tocht worden palingen geslachts- men eerst 689 km (twee weken) in doorgroeien naar volledige ge- • Gesimuleerde migratie in rijp. Paling in gevangenschap zoet water en vervolgens 3103 km slachtrijpheid is kennelijk meer zwemgoot plant zich zonder hulpmiddelen (negen weken) in zout water. De reis nodig. Toch zijn de gevonden ef- niet voort. Wetenschappers doen vond in volledige duisternis plaats; fecten nuttig, legt Palstra in Aqua- al jaren verwoede pogingen om palingen zwemmen op zee ’s nachts culture uit. Onderzoekers brengen Door palingen virtueel naar de Sar- daar een mouw aan te passen. op een diepte van minstens 200 me- palingen aan het voortplanten gassozee te laten zwemmen, breng Arjan Palstra en collega’s lieten ter en overdag van een kilometer. door ze met hormonen te behan- je ze in de puberteit. Maar volledig enkele tientallen palingen de dui- De virtuele reis doet wat met pa- delen. Nu het verboden is om wil- geslachtsrijp maken lukt op deze zenden kilometer lange reis in een lingen. In het zoete water neemt de schieralen (palingen die paai- manier niet. Dat blijkt uit opmer- zwemgoot maken. Daarbij werden het testosteronniveau aanzienlijk rijp zijn) hiervoor te gebruiken, kelijk Wagenings onderzoek van de omstandigheden onderweg – toe. De zeereis doet de geslachts- moeten kweekalen in de puberteit Imares. dag en nacht, zoet en zout water, klieren groeien, wat duidt op sek- worden gebracht. Dat lukt bij de Wilde paling trekt om te paaien watertemperatuur – zo goed als mo- suele rijping. Maar verder dan de langeafstandszwemmers van Pal- naar de Sargassozee. Tijdens die gelijk nagebootst. De alen zwom- puberteit komen ze niet. Voor het stra. RK

RESOURCE — 26 november 2015 discussie << 11

Afgelopen weken discussieerden ook onze lezers over de gebeurtenissen in Parijs. Verder keken we naar onze Engelse taalvaardigheid en de man-vrouwver- houding aan de top. Ook een mening? Discussieer online mee of mail naar [email protected]. REACTIES OP... RESOURCE-ONLINE.NL

EVEN STIL was het een ontluisterende ervaring. ‘De intentie MANNENGEBRAL van de universiteit is goed, maar ik had liever Ook op de campus werd na ‘Parijs’ een minuut geen minuut stilte gehouden dan geconfronteerd Gendernieuws kan zich steevast verheugen in stilte gehouden. En net als buiten Wageningen te worden met de massale onverschilligheid.’ een weinig subtiel welkom op internet. Zo ook maakten zowel aanslagen als herdenking de het bericht dat Wageningen Universiteit rela- tongen los. tief de minste vrouwelijke hoogleraren heeft. PROEF OF THE PUDDING Zo vindt Horizon de herdenking getuigen van een ‘Laagste aandeel vrouwelijke hoogleraren én bes- beperkte blik. ‘Als we een minuut stil zijn voor Bert Keurentjes van vertaalbureau In’to lan- te universiteit van Nederland. Zegt genoeg’, Parijs moeten we dat ook doen voor Beirut, het guages vertelde online over de vijf grootste schrijft Lange Steve. Hij oogst bijval van Moai Russische vliegtuig en de rest van het Midden- Engelse taalblunders die hij ooit tegenkwam man (‘+1 voor jou’), Gozer (‘held’) en BF (‘dit is Oosten.’ Het is een sentiment dat bij meer rea- binnen Wageningen UR. inderdaad de enige juiste conclusie!’). EenVrouw geerders leeft. Joa Maouche uit zijn verdriet over doet er nog een schepje bovenop: ‘Waarom tel- de ‘halfslachtige’ herdenking op de campus. Net Absolute winnaar: ‘After the opening we will make kens dit gezeur over het gelijktrekken... Mis- als veel anderen was hij ontdaan door de aan- agreements regarding our social intercourse (with schien zijn vrouwen over het algemeen wel min- slag, en wilde hij meedoen aan de minuut stilte. each other) during the trip.’ De lijst zorgt online der geïnteresseerd in zo’n functie of gewoon echt Rond 12 uur was hij in The Spot, waar hij een voor ﬂ ink wat hilariteit en bezoekers delen hun minder geschikt. Van de minder goede docenten muur van onbegrip tegenkwam. Medewerkers, eigen voorbeelden. Zo kwam Jeroen een pareltje waarvan ik les heb gehad is toch echt het meren- gevraagd naar de herdenking, keken hem glazig tegen op een kantinemenu, waar ‘spitskool met deel vrouw (enkele uitzonderingen daar gela- aan, de muziek liep door en veel studenten leken gehakstaaf’ werd omgedoopt tot ‘peak carbon ten!).’ Tegen die tijd heeft Denise er genoeg van. niet op de hoogte. Ook sommige andere studen- with chopped rod’. Studente Mandy zat onlangs in ‘Wat een mannengebral. Vrouwen op het werk ten zag hij in verwarring rondkijken ‘Waarschijn- een college dat als titel had ‘Pubic regulation or zorgen voor passie en emotie.’ RR/LdK lijk met dezelfde gedachte als ik had.’ Al met al private initiative’ En dan de droge blusleiding in Orion die in het Engels ‘dry ﬁ re lea- dership’ heet. De vele voorbeelden verleiden Taaldo- cente tot de ver- STELLING zuchting: ‘OMG. How embarrassing.’ ‘To stimulate the knowledge based Maar de onkunde economy, the Dutch government verzekert haar nog should actively encourage music wel even van vol- education at school’ doende werk. Dus Sigrid C.O. Wertheim-Heck, promoveerde veel oefenen op je op 20 november in Wageningen talenkennis, lieve mensen, because all doing learns men.

26 november 2015 — RESOURCE 12 >> achtergrond Groen onderwijs tussen hoop en vrees

Anderhalve week geleden oordeelde de Tweede Kamer in een motie dat het groene onderwijs, waaronder Wageningen Universiteit, onder het ministerie van OCW moet gaan vallen. Wat was de aanleiding voor deze motie, hoe ontstond er opeens een Kamermeerderheid voor en wat zijn de mogelijke gevolgen voor Wageningen UR? Een reconstructie en vooruitblik. tekst: Albert Sikkema / foto: David van Dam, Hollandse Hoogte

n het najaar van 2014 vraagt de Tweede besproken. De regeringspartijen vragen om de Kamer, op initiatief van VVD en D66, MOTIE GROEN ONDERWIJS motie aan te houden, om zich te kunnen bera- het kabinet om een onderzoek in te den. Daarom wordt de motie niet in stemming stellen naar de voor- en nadelen van de De Tweede Kamerfracties van D66, Christen- gebracht op 3 november. De verwachting leeft Unie, VVD, GroenLinks en de SP namen op 17 positie van het groene onderwijs bij dat de motie weer aan bod komt bij de bespre- november de motie aan dat het groene onder- het ministerie van EZ. Dat leidt tot de wijs moet worden overgeheveld van het ministe- king van de EZ-begroting in november. IVerkenning Sectoronderwijs, waarvan de resul- rie van Economische Zaken (EZ) naar het minis- Maar een dag na de behandeling van de taten op Prinsjesdag 2015 aan de Kamer wordt terie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap onderwijsbegroting neemt staatssecretaris aangeboden door onderwijsminister Jet Busse- (OCW). De partijen willen de bekostiging per Wilma Mansveld van Infrastructuur en Milieu maker en staatssecretaris Sharon Dijksma van leerling van het groene en reguliere onderwijs ontslag na het vernietigende Fyra-rapport. Niet EZ. gelijktrekken en dat is volgens hen het gemakke- lang daarna neemt EZ-staatssecretaris Dijksma lijkst als ze vanuit één begroting worden gefi - ‘De verbinding tussen onderwijs en bedrijfs- de positie van Mansveld over en wordt een nancierd. Bovendien stellen de partijen dat de leven wordt steeds belangrijker’, schrijven ze Verkenning Sectoronderwijs heeft uitgewezen nieuwe EZ-staatssecretaris aangesteld in de aan de Kamer. ‘Belangrijkste conclusie van het dat er geen duidelijke reden meer is om het persoon van Martijn van Dam. Die kan niet rapport is dat stelselverantwoordelijkheid voor groene onderwijs anders te behandelen dan de meteen de EZ-begroting met de Kamer bespre- een vakdepartement niet per defi nitie nodig is rest van het onderwijs. Ze vinden het wel essen- ken en dus wordt de Kamerbehandeling uitge- om deze verbinding tot stand te brengen.’ Ook tieel dat bij de overheveling naar OCW ‘de ver- steld tot december. citeren de bewindslieden de passage in het rap- worvenheden van het groene onderwijs (doorlo- De Haagse discussie over het groene onder- pende leerlijnen en een sterke binding met het port dat het ministerie van EZ volgens het bedrijfsleven) behouden blijven en als inspiratie wijs staat ondertussen echter niet stil. D66 groene onderwijs tekortschiet op het gebied dienen voor het hele onderwijs.’ vindt al jaren dat alle onderwijs bij het ministe- van vakinhoudelijke betrokkenheid en sturing. rie van OCW moet worden ondergebracht, het ‘EZ heeft volgens velen niet meer de positie om CDA is altijd tegen. De PvdA en VVD neigen haar groene stelselverantwoordelijkheid met van de onderwijsbekostiging, beloven ze de naar het standpunt van D66, maar nu even toegevoegde waarde duurzaam in te vullen.’ Kamer. niet, vindt de PvdA. De VVD wil extra geld voor Maar de bewindslieden stellen niet voor om De aanbiedingsbrief hinkt duidelijk op twee het groene onderwijs en vindt dat dat geld bij het groen onderwijs onder te brengen bij OCW, gedachten. En dat is niet zo gek, want volgens het ministerie van OCW vandaan moet komen, want ‘het ontbreekt OCW aan oriëntatie en insiders is minister Bussemaker vóór een over- maar dan heb je elk jaar discussie over geld kennis om recht te doen aan belangrijke sec- gang van het groen onderwijs naar OCW en tussen twee ministeries. De Kamerfractie van torspecifi eke behoeftes’. EZ belooft ‘meer aan- staatssecretaris Dijksma van EZ tégen. de VVD, die een sleutelrol speelt om de motie dacht te geven aan de vakinhoudelijke verant- aan een meerderheid te helpen, hakt medio woordelijkheid voor het groen onderwijs’ en ONDERWIJSBEGROTING november de knoop door. De meerderheid van met onderwijs en bedrijfsleven een ‘strategi- Eind oktober 2015 bespreekt de Tweede Kamer de VVD-Kamerleden wil het groene onderwijs sche ontwikkelagenda’ voor de komende tien de onderwijsbegroting 2016 van minister Bus- overhevelen naar OCW. Daardoor is er opeens jaar op te stellen met ‘inhoudelijke onderwijs- semaker. Bij die bespreking dienen D66 en CU een Kamermeerderheid. De motie wordt ambities’. Verder gaan beide ministeries een motie in om het groene onderwijs over te razendsnel in stemming gebracht, tot verras- dezelfde spelregels hanteren bij het vaststellen hevelen naar OCW. Die motie wordt niet echt sing van velen.

RESOURCE — 26 november 2015 achtergrond << 13

VERDEELDE REACTIES POSITIE WAGENINGEN UR ten onder een landelijk bestuur gaan vallen. Dit De reacties die de motie vervolgens losmaakt Bovendien zijn er inhoudelijke redenen om bij ‘Grand Design’ heeft het niet geschopt tot offi ci- in het groene onderwijs, laten de verdeeldheid dit ministerie te blijven. Voor Wageningen UR, eel voorstel, maar een overplaatsing van de uni- in de sector zien. Wageningen Universiteit, de bestaande uit universiteit en DLO, is een lande- versiteit naar het onderwijsministerie zou dit agrarische hogescholen en de agrarische oplei- lijke beleidsdirectie en fi nancier beter en effi ci- smeulende plannetje weer kunnen aanwakke- dingscentra (aoc’s) vinden elkaar in het protest enter dan twee. Als universiteit en DLO door ver- ren. In de reactie op de motie schreven de Wage- tegen de bezuinigingen op het groen onderwijs schillende ministeries worden bekostigd, dreigt ningse bestuurders dat ‘er een wig wordt gesla- door het ministerie van EZ. Die kortingen de veel geroemde integratie tussen universiteit gen in de huidige samenwerking tussen bedroegen vorig jaar zo’n 15 miljoen euro maar academisch onderwijs en toegepast onderzoek’. zijn na protest teruggedraaid. Voor 2016 zijn ze Wageningen Universiteit Ze vrezen dat er in Den Haag aan de poten van opgelopen tot bijna veertig miljoen. wil bij EZ blijven, Wageningen UR wordt gezaagd. Maar waar de universiteit bij het ministerie van EZ wil blijven, hebben veel aoc’s er geen veel aoc’s juist niet MINISTERS vertrouwen meer in dat dit ministerie hun Het kabinet is nu aan zet. Gaat de kersverse belangen goed behartigt. Terwijl de universi- en onderzoeksinstituten en de samenwerking staatssecretaris Martijn van Dam van EZ de teit informeel lobbyt tegen uitvoering van de met het ministerie in de ‘gouden driehoek’ te motie uitvoeren en voorbereidingen treffen om motie, zijn de aoc’s juist voorstander van deze verminderen, vreest de raad van bestuur. het groene onderwijs over te dragen aan het motie. Ze gaan ervan uit dat het onderwijsmi- De hechte samenwerking tussen universiteit onderwijsministerie? Dat valt nog te bezien. Zijn nisterie de opgelegde korting van 28 miljoen en DLO onder één bestuur lijkt een zekerheid, voorganger Sharon Dijksma was tegen, premier terugdraait, waardoor ze niet hoeven te bezui- maar is dat allerminst. Afgelopen jaar rouleer- Rutte was dat vorig jaar ook nog. Wellicht geeft nigen. De universiteit wil af van de 2 procent- den er ook Haagse voorstellen om alle instituten het kabinet komende week uitsluitsel tijdens de regeling die de groei van haar budget beknot voor toegepast onderzoek – TNO, DLO, Deltares, bespreking van de landbouwbegroting in de en leest in de Verkenning Sectoronderwijs dat ECN en Marin – onder één bestuur te brengen. Tweede Kamer, maar wellicht ook vergt dit nader het ministerie van EZ daartoe bereid is. Ze Als gevolg zou de raad van bestuur niet langer overleg, omdat de ministers het niet eens zijn. In denkt dus dat EZ haar fi nanciële probleem kan zowel de universiteit als DLO aansturen, maar dat geval bungelt het groene onderwijs nog even oplossen. zouden de DLO’ers met TNO en andere institu- tussen hoop en vrees.

Wie krijgt of houdt het groene onderwijs, minister Jet Bussemaker van OCW of minister Henk Kamp van EZ?

26 november 2015 — RESOURCE 14 >> achtergrond

Naar de klimaattop

In de periferie van de VN-klimaatconferentie, van 30 november tot en met 11 december in Parijs, wemelt het van de bijeenkomsten en side-events. Ook Wageningen UR levert haar bijdrage aan dit marktplein van de klimaatwetenschap. Enkele tientallen wetenschappers en studenten trekken naar Parijs om hun boodschap te verkondigen. Op deze pagina’s een kleine greep. tekst: Roelof Kleis

CO2-REDUCTIE DOOR BOSBEHEER

Bossen leggen CO2 vast Nabuurs introduceert de term Climate en zijn daardoor een Smart Forestry, een slimmere manier van bos- koolstofput. Hout beheer, om dat te bereiken. ‘Een voorbeeld: in speelt daarnaast een Zuid-Duitsland staat nu veel bos dat gevoelig is rol in de bio-energie en voor insecten- en stormschade. Het veroudert bio-economie. Die rol en groeit daardoor steeds langzamer. Door een kan nog veel groter geleidelijke conversie naar gemengder, jonger worden, zegt buitenge- bos met een grotere groeisnelheid leg je meer woon hoogleraar Euro- koolstof vast. Mits het geoogste hout natuurlijk pese bossen Gert-Jan wordt omgezet in nieuwe producten.’

Nabuurs. Hij deed een De EU wil in 2030 40 procent minder CO2 studie in opdracht van het Europese bosinsti- uitstoten dan in 1990. Door de inzet van slim- tuut EFI en geeft daar in Parijs een lezing over. mer bosbeheer is volgens Nabuurs 50 procent ‘In het rapport hebben we doorgerekend dat de haalbaar. Hij is optimistisch over de top. ‘Het Europese lidstaten in 2030 samen door beter nieuwe is dat klimaatdoelen niet meer top-

bosbeheer 400 miljoen ton CO2 per jaar extra down worden opgelegd. Landen stellen zelf reductie kunnen halen. De huidige bossen leg- hun doelstellingen vast. Daardoor worden de gen zo’n 10 procent van de totale Europese onderhandelingen makkelijker. En veel landen emissie vast, dat kan oplopen naar 20 procent hebben landgebruik, waaronder bosbouw, in in 2030 of 2040.’ hun doelstellingen betrokken.’

RESOURCE — 26 november 2015 achtergrond << 15

KOOLSTOF OPSLAAN IN DE BODEM Het idee is simpel: compenseer de groei van Maar hoe verhoog je het koolstofgehalte van bodem komt door de CO2-emissie door meer koolstof op te slaan een bodem? Door meer organische koolstof afbraak van organi- in de bodem. Niet diep weggestopt als CO2, aan te voeren bijvoorbeeld, legt Peter Kuikman sche stof. Je stopt het maar als organische stof in de vruchtbare van Alterra uit. En dat kan met eenvoudige dus eigenlijk terug bovenlaag. Goed voor het milieu, goed voor de agrarisch praktijken. ‘Meer productie zorgt waar het vandaan bodem en dus goed voor de voedselzekerheid. voor meer wortels en dus meer organische komt.’ 4/1000 heet het initiatief van de Franse over- koolstof. Maar ook minimale grondbewerking, ‘Verrijking van de heid dat dit beoogt. Bestuursvoorzitter Louise beheer van gewasresten en vruchtwisseling bodem met koolstof is Fresco overlegt op de eerste dag van de top verhogen het koolstofgehalte.’ Kuikman heeft een van de belangrijke met collega’s van andere grote onderzoeksin- juist een Europees project (SmartSOIL) afge- oplossingen van het stellingen over het voorstel. ‘We gaan een ver- rond over dit onderwerp. Hij plaatst echter ook klimaatprobleem’, klaring opstellen die aandacht vraagt voor de kanttekeningen. Elke bodem is anders en niet denkt Fresco. ‘Bij de uitvoering van het kli- mogelijke grote bijdragen van de landbouw overal is de 4/1000 haalbaar. ‘Maar de doelstel- maatverdrag op nationaal niveau speelt de aan de oplossing van het klimaatprobleem’, ling is uitstekend. Temeer omdat een deel van landbouw een grote rol. Daarom is het goed licht zij toe. de koolstof die je opslaat oorspronkelijk uit de dat Wageningen erbij is in Parijs.’

HEEFT ADAPTATIE ZIN? SAMEN DUURZAAM INKOPEN Klimaatverandering is adaptatie-initiatieven-index, een manier om Als winkeliers nou eens gezamenlijk duur- een feit, dus wen er de vorderingen van landen op het gebied van zame producten kunnen inkopen, hoe zou maar aan. Of beter: pas adaptatie in een cijfer uit te drukken. ‘Wij heb- de wereld er dan uitzien? Kim van Sparren- je aan en zorg ervoor ben geïnventariseerd hoeveel adaptatiemaat- tak (links) en Isa Miralles wonnen met dit dat je als samenleving regelen er tussen 2010-2014 zijn gerappor- idee een door het EU-programma Climate- minder kwetsbaar teerd.’ Het artikel daarover verscheen onlangs KIC uitgeschreven wedstrijd. In Parijs bent voor de gevolgen. in Nature Climate Change. Nederland is overi- mogen ze hun businessplan aan zakenlie- Overheden zijn daar gens middenmoter op die index. den en subsidieverstrekkers presenteren. steeds meer mee Biesbroek is de eerste om te erkennen dat ‘Bij een side-event hoor. We gaan ons plan bezig, blijkt uit onder- de methode nog niet feilloos is. Dat komt niet bij meneer Poetin pitchen’, grapt Van zoek van bestuurskun- onder meer door de deﬁ nitie van adaptatie. ‘Er Sparrentak. De twee Wageningse studenten dige Robbert Biesbroek. Samen met Canadese bestaan veel interpretaties. Miljoenen worden willen, samen met een student uit Welling- collega’s richtte hij de netwerkorganisatie erin geïnvesteerd, maar het is lastig om die ton, een online platform maken waar TRAC3 op. ‘Wij proberen met nieuwe metho- investeringen te verantwoorden en te laten mkb’ers duurzame producten kunnen inko- dieken adaptatiebeleid systematisch te identi- zien welk effect ze hebben.’ Daar gaat Parijs pen. ‘Als ondernemers uit een stad samen ﬁ ceren en volgen, om zo veranderingen op de wat hem betreft over. ‘We willen uiteindelijk inkopen, dan is er minder transport. En het lange termijn in kaart te brengen. Onder uitspraken kunnen doen over de vraag of wordt goedkoper, dus kunnen ze duurzame andere voor onderhandelingen als die in adaptatiebeleid daadwerkelijk de kwetsbaar- producten kopen voor de prijs van gangbare Parijs.’ TRAC3 ontwikkelde onder meer de heid voor klimaatverandering verkleint.’ producten.’

PARIJS DUURZAAM VOEDEN In de slipstream van Het thema van de workshop is ‘Paris Food de klimaattop organi- Futures’ en is een eerste oefening binnen het seert het Amsterdam AMS-programma ‘Feeding the City’. Na een Institute for Advanced aantal lezingen over voedsel en excursies in de Metropolitan Soluti- Parijse regio gaan de deelnemers in groepjes ons (AMS) een work- aan de slag. Spijkerman geeft een voorbeeld: shop voor studenten ‘Voedsel van buiten de stad komt nu ’s nachts en young professionals op één plek samen en wordt vandaar gedistri- in Parijs. ‘In het Atelier bueerd. Tegelijkertijd is het online inkopen Neerlandais gaan zo’n van voedsel in opkomst met allerlei nieuwe Drie Wageningse studenten dertig internationale logistieke bewegingen in de stad. Bedenk bij- gaan bloggen vanuit Parijs. studenten vier dagen lang nieuwe concepten voorbeeld een nieuw concept om spullen van bedenken op het gebied van voedsel in de ste- de producent naar de klant te krijgen.’ De Lees het vanaf maandag 30 op delijke regio’, legt Arjen Spijkerman van resultaten worden verwerkt in korte ﬁ lmpjes resource-online.nl Alterra en AMS uit. Zes studenten en een en een publicatie. PhD’er komen uit Wageningen.

26 november 2015 — RESOURCE 16 >> beeld

RESOURCE — 26 november 2015 beeld << 17

WILD OP JE BORD Een dode haas en een eend aan een touwtje in de keuken van je studentenhuis. Diana, de jachtcom- missie van studievereniging van Bos- en natuurbe- heer, organiseerde vorige week ‘Van schot tot bord’, een workshop villen en schoonmaken. De dieren waren geschoten door Diana-leden of geregeld via kennissen, en belandden aan het eind van de avond in de pan. Matthijs Pasteels, op de foto druk met het schoonmaken van een duif, richtte de commissie samen met studiegenoot Stan Roelofs op. ‘We willen dat studenten zelf een mening kunnen vormen over jacht.’ LvdN / foto: Remo Wormmeester

Bekijk de hele fotoserie op resource-online.nl

26 november 2015 — RESOURCE 18 >> achtergrond Run op Brusselse pot met goud

De Europese Unie is gul met onderzoeksgeld. Wageningen UR heeft daar veel proﬁ jt van, maar de kansen lijken te keren. Doordat steeds meer onderzoekers willen mee-eten uit de Brusselse ruif, daalt de slaagkans snel. En de benodigde coﬁ nanciering vanuit Den Haag levert hoofdbrekens op. tekst: Albert Sikkema

RESOURCE — 26 november 2015 achtergrond << 19

et is geweldig hoeveel geld de EU in onder- voorstellen die in de eerste ronde afvallen – twee derde zoek en ontwikkeling steekt’, zegt Harry van de voorstellen – niet eens mee in zijn rekensom. Ik Wichers, senior onderzoeker bij Food & denk dat gemiddeld nog slechts 4 à 5 procent van de Biobased Research. ‘Het huidige onder- onderzoekvoorstellen fi nanciering krijgen.’ zoeksprogramma, Horizon 2020, stelt 80 Als voorbeeld noemt Jongebloed een recente ‘waste miljard euro beschikbaar in zeven jaar call’ van de EU, waarbij kennisinstellingen onderzoek- ‘H tijd. Dat is 11,5 miljard per jaar, ofwel 8 procent van de voorstellen konden indienen voor het opwaarderen van totale EU-uitgaven. Nederland komt net aan 2 procent, afval. In de eerste fase dienden 183 consortia (met meer- als je de R&D-investeringen van de overheid en het dere universiteiten en instituten) een voorstel in. Daar- bedrijfsleven bij elkaar optelt.’ van gingen 39 consortia door naar de tweede ronde; zij Wichers is bovendien te spreken over de hoogte van werden uitgenodigd om een volledig projectvoorstel te de Europese onderzoeksubsidies. Vroeger fi nancierde schrijven. Uiteindelijk zullen twee voorstellen worden de EU maar de helft van de onderzoekkosten en moes- gehonoreerd. Jongebloed: ‘Dit is verspilling van energie. ten de onderzoekinstellingen de andere helft uit eigen Het kost zeker drie maanden om zo’n voorstel te schrij- zak of nationale potjes halen. Tegenwoordig betaalt de ven.’ EU 100 procent van de personeelskosten, plus 25 procent voor indirecte kosten. Voor Wageningen UR, dat AFVALRACE een hoge overhead heeft, is dat niet kostendekkend. Ook Wichers heeft voorbeelden van zo’n afvalrace. Doorgaans moet er nog 25 procent aan cofi nanciering ‘Twee jaar geleden dienden we met een groot consor- bij, aldus Wichers, maar dat is prima. ‘De EU fi nanciert tium een onderzoeksvoorstel in op het gebied van beter dan de meeste van onze nationale onderzoek- future proteins. Er werden in totaal 44 voorstellen inge- fi nanciers.’ diend, maar er was maar geld voor één project. Elf voorstellen gingen door naar de tweede ronde. Wij lagen er in de eerste ronde uit, achteraf gezien een geluk, want om kans te maken in de tweede ronde Harry Wichers moest je een boekwerk schrijven.’ En dit jaar vroeg Wichers twee beurzen aan bij het Marie Curie-pro- ‘Je bent anderhalf jaar gramma van de EU. ‘Dit is een fellowshipprogramma voor postdocs. De slaagkans is 5 procent, want elke aan het schrijven om ronde worden er duizend voorstellen ingediend en ze één EU-project binnen keuren er maar vijftig goed. Dat is maar twee postdocs per jaar per EU-lidstaat.’ te halen’ Dit zijn wel dramatische voorbeelden, erkent Wichers. Omdat Wageningen goed staat aangeschre- ven en goede voorstellen indient, zal de slaagkans voor Wageningse projecten in praktijk hoger zijn. ‘Maar POLPULAIRDER dan nog; je bent drie maanden bezig met het schrijven Door haar ruimhartige fi nanciering wordt de EU echter van een goed voorstel en je hebt gemiddeld 5 à 6 pro- wel steeds populairder bij Europese onderzoekers. jectvoorstellen nodig om er eentje binnen te halen. Je Steeds meer onderzoekinstituten dienen voorstellen in bent als organisatie dus anderhalf jaar aan het schrij- Brussel in, mede om bezuinigingen van de nationale ven om één EU-project binnen te halen. Wat een uren!’ onderzoekfi nanciers op te vangen. ‘We zijn ongeloofl ijk populair’, vertelde de Nederlandse topambtenaar COFINANCIERING Robert-Jan Smits van de DG Research in Brussel eerder En daar komt nog een ander probleem bij: het organi- dit jaar aan het Europees parlement. Hij had in 2015 al seren van de circa 25 procent aan cofi nanciering. 65 duizend onderzoekvoorstellen ontvangen voor het Onderzoekers van de universiteit kunnen die cofi nan- programma Horizon 2020. ‘We worden overspoeld.’ ciering vaak uit het eigen budget halen, maar de DLO- Iedereen kijkt naar Brussel, beaamt Peter Jonge- onderzoekers hebben veel minder ruimte om zelf geld bloed, adviseur bij Wageningen International en ‘onze in te zetten, omdat ze voornamelijk onderzoeks- man in Brussel’. Door die grote belangstelling gaat de opdrachten voor derden uitvoeren. kans om een Europees project in de wacht te slepen in Vroeger, toen de EU nog 50 procent van de kosten rap tempo omlaag. Volgens Smits was de gemiddelde vergoedde, kon het ministerie van EZ dat bedrag vaak slaagkans in september gedaald tot 12 à 14 procent. In matchen. Het ministerie investeerde in kennisontwik- Wageningen ligt die kans doorgaans hoger dan het keling bij DLO via de Kennisbasis en besteedde gemiddelde (zie kader), maar ook hier daalt het slaag- beleidsondersteunend onderzoek uit aan DLO. Als de percentage. Daardoor worden veel excellente onder- onderzoeksprioriteiten van Nederland en de EU gelijk zoekvoorstellen afgewezen, aldus Smits. Volgens Jonge- opliepen, kon de onderzoekmanager deze EZ- en EU- bloed is de situatie nog veel slechter. ‘Smits rekent de programma’s aan elkaar knopen. Maar met de komst

26 november 2015 — RESOURCE 20 >> achtergrond

van de topsectoren en het afschaffen van de FES-subsi- Bij dit praktijkgerichte onderzoek wilde de visserijsec- dies (Fonds Economische Structuurversterking) en tor wel bijpassen als cofi nancier. Helaas werd het pro- technologische topinstituten in Nederland is vrijwel jectvoorstel afgewezen door de EU. alle DLO-geld vastgelegd in opdrachten en hebben De Nederlandse regering ziet inmiddels ook in dat DLO’ers grote moeite om cofi nanciering bij EU-geld te de onderzoeksinstituten en ook de universiteiten hier vinden. een probleem hebben. Er is een cofi nancieringspotje Luc van Hoof, coördinator van het EU-onderzoek van voor EU-onderzoek ingesteld van 50 miljoen euro. Een Wageningen Imares, ervaart dit probleem in de prak- goede zaak, zegt Jongebloed, maar dit lost slechts een tijk. ‘DLO kan niet zelf in onderzoek investeren, maar kwart van het ‘cofi nancieringsgat’ op.

ACHTERSTAND Naast geldgebrek spelen ook steeds strengere subsidie- Luc van Hoof voorwaarden de onderzoekers parten. Jarenlang haal- ‘DLO en ministerie van EZ den Nederlandse universiteiten en instituten met het ene project het andere binnen. Dan hadden ze bijvoor- moeten Nederlandse beeld een dierenwelzijnsproject gefi nancierd gekregen van het ministerie van EZ, dat als cofi nanciering diende cofi nanciering beter voor een EU-project over dierenwelzijn. Dat soort con- regelen’ structies wordt echter steeds lastiger. Twee projecten aan elkaar plakken voor fi nanciering mag steeds minder vaak. Zo staat de cofi nanciering met beleidsondersteunend onderzoek van EZ inmiddels ter discussie. moet geld vragen aan derden. Zo doet Imares onder- Door deze problemen wordt Nederland op achter- zoek voor het Europees visserijbeheer. Als het om dit stand gezet bij het binnenhalen van EU-fi nanciering, soort beleidsonderzoek gaat, is het ministerie de aan- stelt Jongebloed. DLO moet concurreren met het gewezen kandidaat om voor cofi nanciering te zorgen. Franse INRA en Zuid-Europese onderzoekinstituten die Dat is afgelopen keer weer gelukt, maar wordt steeds nog vrijwel geheel door hun overheid worden bekostigd lastiger, want het ministerie steekt vrijwel geen Kennis- en die dus veel makkelijker cofi nanciering bij hun basis-geld meer in visserijonderzoek.’ ministerie kunnen regelen. En ze moet concurreren In het verleden keek Imares eerst of een projectvoor- met instellingen die worden beloond door hun over- stel in de EU werd goedgekeurd, om er vervolgens cofi - heid voor een geslaagde EU-onderzoekaanvraag. Zo nanciering bij te vinden in Den Haag. Maar dat is tegen- krijgen Zweedse universiteiten en instituten extra geld woordig te riskant, zegt Van Hoof. De kans dat de van de Zweedse regering als ze een EU-project binnen- Nederlandse overheid niet bijpast, is te groot. Dus halen dat valt binnen de nationale prioriteiten. En zo tegenwoordig geldt de regel dat voor het indienen van betaalt de Ierse overheid extra geld aan Ierse kennisin- het EU-voorstel de cofi nanciering eigenlijk al rond stellingen als die EU-projecten coördineren. Jonge- moet zijn. In de praktijk betekent dat nogal wat voor de bloed: ‘We liepen als Nederland voorop, maar de concurrentie is toegenomen.’ Dat andere EU-lidstaten hun kennisinstituten beter ondersteunen dan Nederland, bleek onlangs ook uit Peter Jongebloed het onderzoeksproject Defi ne (Designing strategies for ‘We liepen als Effi cient Funding of Higher Education in Europe). In Nederland komt 60 procent van de universiteitsinkom- Nederland voorop, sten van de overheid, 10 procent komt van collegegeld, 30 procent van publieke en private opdrachtgevers maar de concurrentie (tweede en derde geldstroom). In de EU krijgen alleen is toegenomen’ Engelse universiteiten een lager percentage publieke fi nanciering. Het Europees gemiddelde ligt op 80 procent. Volgens Van Hoof moeten DLO en het ministerie van onderzoekers, legt Van Hoof uit. ‘Als deelnemer van een EZ tot nieuwe afspraken komen om de Nederlandse EU-project kun je een miljoen euro binnenhalen. Dan cofi nanciering beter te regelen. Nu lopen pogingen te moet je dus eerst de cofi nanciering van plusminus drie vaak vast in confl icterende regels. Zo hanteert de ton regelen. Waarbij het zeer onzeker is of het project Nederlandse overheid een kasstelsel, waardoor de wel doorgaat.’ onderzoekbudgetten per jaar beschikbaar komen. Als Van Hoof maakte dit mee bij een Europees onder- gevolg sluit de cofi nanciering vanuit Den Haag niet zoeksvoorstel naar de gevolgen van het visserijbesluit altijd aan bij de meerjarige EU-projecten. Van Hoof: om geen bijvangsten meer overboord te gooien op zee. ‘Van dit soort problemen worden onderzoekers gek.’

RESOURCE — 26 november 2015 achtergrond << 21 Successen uit het verleden…

De afgelopen 10 jaar was Wageningen UR zeer succesvol bij het binnenhalen van onderzoekﬁ nanciering uit Brussel. Was de Europese Unie in 2006 nog goed voor bijna 26 miljoen euro aan inkomsten, in 2014 was dat 44 miljoen. De slaagkans voor een Wagenings project was bij het vorige Europese kennispro- gramma, het Zevende Kaderprogramma, 30 tot 40 procent, twee keer zo hoog als gemiddeld.

2005 23.6 miljoen

2006 25.9 miljoen

2007 30.3 miljoen

2008 33.4 miljoen

2009 35.3 miljoen

2010 35.8 miljoen

2011 38.4 miljoen

2012 44.1 miljoen

2013 46.8 miljoen

2014 44.5 miljoen

26 november 2015 — RESOURCE 22 >> M.I. WORDT DE CAMPUS ER BETER OP?

De campus stond de laatste weken vol walsen, shovels en werklui. Her en der verschenen nieuwe of bredere ﬁ ets- en wandelpaden en voor Forum ligt inmiddels een plein. Wat vinden medewerkers en studenten van de veranderingen? tekst: Twan van der Slikke en Rob Ramaker / foto: Guy Ackermans

Amber van den Tillaart Lorenza Pasca Student Environmental sciences Student Management, economics and ‘Ik vind het goed dat ze de paden op de consumer studies campus verbreed hebben. Het was krap ‘De veranderingen zijn zeker nodig. Je als je liep en er nog fi etsers langs moes- merkt dat het aantal studenten snel ten. Maar dat ze tussen de paden bij stijgt. Tijdens de laatste studieweek het Forum nu grind hebben gedaan was de bibliotheek overvol. Er zijn vind ik jammer. Eerst was er gras, wat meer faciliteiten nodig. De snelheid ik er leuker uit vond zien. Je kon daar in de zomer lekker zit- waarmee er gebouwd wordt verbaast mij, ik ben zeer onder ten en chillen. Met al de nieuwe veranderingen gaat het na- de indruk. Toen ik in september 2014 hier arriveerde was de tuurlijke dat de campus had, met de kronkelende paadjes campus veel groener. Het is jammer dat veel stukken gras ver- door het groen, wel een beetje weg. De gebouwen worden dwijnen. Ook vind ik dat er te veel fi etspaden komen. Al dat as- echt uit de grond gestampt. Ongeloofl ijk hoe snel er ge- falt is niet nodig. Voor de nieuwe studenten die arriveren is bouwd wordt.’ het een hele andere ervaring. Het is goed dat ze straks gebruik kunnen maken van de nieuwe gebouwen en facilitei- Ruud de Maagd ten.’ Onderzoeker bij Plant Research International Wageningen UR Judith Westerink ‘De ontwikkelingen zien er goed uit. Onderzoeker Natuur en samenleving Op de campus bestond zeker behoef- bij Alterra Wageningen UR te aan meer voet- en fi etspaden en ik ‘Het werk zorgt bij mij voor gemengde vind het goed dat pragmatisch is ge- gevoelens. Ik werk in Gaia en ben op kozen meer asfalt neer te leggen. Ook zich blij met de aangelegde voetpa- is het verstandig fi etsers en voetgangers beter te scheiden. den. Voorheen gingen we via de par- Er waren gevaarlijke punten, zoals de brug over het meertje, keerplaats naar andere gebouwen, dat waar mensen door elkaar fi etsten en liepen. Nieuwe routes was niet veilig en niet mooi. Maar op de campus zie je nu zo- moeten wel duidelijker worden aangegeven. Laatst zag ik zelfs veel asfalt en steen, en zo weinig bloemetjes. Het was al niet een auto over een fi etspad rijden. Maar misschien komt dat veel, een biljartlaken van gras en nu is het helemaal kaal. Ik nog. Het is ook mooi dat bij Forum meer gelegenheid komt denk dat we dingen missen die recht zouden doen aan onze om buiten te zitten. Al denk ik dat mensen vooral behoefte groene uitstraling als Wageningen UR. We barsten hier van de hebben aan meer bomen en schaduw. Ik zou buiten Radix kennis over bijvoorbeeld ecologie, waterbeheer en land- ook wel meer zitgelegenheid willen. Als je hier binnen schapsarchitectuur, en ik vind dat we die eigen creativiteit werkt, moet je het daglicht echt opzoeken. Maar daar is wei- moeten gebruiken. Ons facilitair beheer moet niet losstaan nig ruimte voor.’ van wie we zijn.’

RESOURCE — 26 november 2015 M.I. << 23

Jan Spigt ze meer ontmoetingsplekken creëren. Ik vind de kleinscha- Student Bedrijfs- en lige, gezellige sfeer van Wageningen belangrijk. Ik hoop dat consumentenwetenschappen met alle nieuwbouw de campus deze sfeer behoudt. Ze bou- ‘Ik denk dat de campus meer één geheel wen nu erg veel, en er komen veel studenten bij, dus ik gaat worden. Ik ben erg benieuwd naar vraag me af of dat zo blijft. de nieuwe Campus Plaza. Ik hoorde dat er een Starbucks en een AH to go in Emma Smits gaan komen. Dat zou de campus wel Student Landschapsarchitectuur en afmaken. Het wordt dan echt een klein centrum. Ook met de ruimtelijke planning nieuwe studentenhuisvesting die er komt. Ik denk dat meer ‘Het is goed dat ze de campus aanpas- studenten dan op de campus te vinden zullen zijn, omdat er sen. De padenstructuren waren niet van alles is. Dat maakt het wel gezellig.’ optimaal en de verbinding van het Fo- rum naar het Orion is niet goed. De Thijmen van Loon brug tussen de gebouwen is redelijk Student International land and water klein. De campus was ruim opgebouwd met veel loze ruim- management te, ik vind het goed dat ze daar nu gebruik van maken. Al- ‘Je merkt dat de huidige gebouwen op leen met de manier waarop ben ik het niet eens. Een leuk hun maximale capaciteit zitten, met idee bijvoorbeeld van een markt voor het Forum maar er het groeiende aantal studenten is ver- ligt nu grind, waardoor je er niet meer kan zitten. Ook ben andering dus echt nodig. Tijdens het ik niet tevreden over de nieuwe wandel- en ﬁ etspaden. De verbouwen ziet het er wel lelijk uit. De paden zijn te smal, ze lopen niet op de goede plekken, het campus lijkt af en toe op een bouwput, maar ik verwacht zijn er te veel, ze zijn onoverzichtelijk en kruispunten zijn wel dat het eindresultaat mooi zal worden. Vaak hoor ik via gevaarlijk. Ik vind het raar dat de universiteit het ontwerpen via wat de functie is van de nieuwe gebouwen. Ik denk dat heeft uitbesteed aan een extern bedrijf. In mijn studie krijgen de berichtgeving hierover veel beter kan. Op deze manier we letterlijk les in hoe de campus te ontwerpen en bijvoor- lijkt er niet echt een visie achter te zitten. Ik hoop met de beeld paden te structureren. Wij hadden hier graag aan ge- veranderingen dat er wel nog een open ruimte blijft met werkt en hadden het ook beter gedaan dan hoe het er nu uit gras om op te liggen in de zomer. Ook zou het leuk zijn als komt te zien.’

26 november 2015 — RESOURCE 24 >> student Studenten uit de spits? Goed plan!

Onderwijsminister Jet Bussemaker wil het graag, want de ov-studentenkaart wordt te duur. En de NS wil het, want de treinen zitten te vol. Universiteiten en hogescholen zijn echter niet van plan om hun studenten uit de spits te halen door hun roosters aan te passen. Toch zitten daar tal van voordelen aan. tekst: HOP, Petra Vissers / foto: Remo Wormmeester

lke ochtend en avond wurmen hor- enter gebruik te maken van het openbaar ver- de meeste studenten nachtvlinders. Gijselaers: des studenten zich in overvolle trei- voer. Het advies wordt eind december of begin ‘De aanmaak van melatonine, de stof waar je nen en bussen die hen van en naar de januari verwacht. De vraag is of roosteraanpas- slaperig van wordt, begint bijvoorbeeld later diverse campussen in Nederland ver- singen deel zullen uitmaken van dat advies, dan bij volwassenen. Verder is er een sociaal- voeren. Dat is niet alleen irritant, want nog steeds mitsen en maren hogescholen evolutionaire reden: op het moment dat sociale maar ook ontzettend duur; buiten de en universiteiten over alle moeilijkheden daar- activiteiten belangrijker worden en jongeren Espits kunnen de meeste van die bussen en trei- van. Maar wat is nu eigenlijk het probleem? De zich seksueel ontplooien, is het handig om ’s nen in de remise blijven. Dus vroeg onderwijs- voordelen op een rij. avonds actief te zijn.’ minister Jet Bussemaker vorig jaar of onderwijsinstellingen willen meehelpen om zo veel MINDER SLAPERIG NAAR COLLEGE LEKKER ZITTEN IN DE TREIN mogelijk studenten uit de spits te krijgen. Dat Voor studenten is het een prima idee om na De minister en de vervoersbedrijven hebben zou een ﬂ inke besparing opleveren op de ov- negen uur naar college te gaan. ‘Adolescenten nooit beweerd dat álle studenten weg moeten studentenkaart. De NS herhaalde dit verzoek zijn ’s ochtends niet op hun best, ze kunnen blijven uit de spits. ‘Niemand zegt: u mag nooit begin vorige maand nog eens, omdat de ver- zich slecht concentreren en hebben weinig aan- meer om negen uur een college roosteren’, voerder voor de komende tijd een tekort aan dacht voor lessen’, zegt universitair hoofddo- lacht voorzitter Hans de Vroome van de Stuur- treinen voorziet. cent Jérôme Gijselaers, die aan de Open Univer- groep ov-studentenkaart, een samenwerkings- De reacties vanuit het hoger onderwijs siteit onderzoek doet naar biologische verband van alle vervoersbedrijven. ‘Ik heb voor waren niet mals. ‘’s Morgens de school dicht- leefstijlfactoren op onderwijssucces. ‘De fron- diverse onderwijsministers uitgezocht of het gooien, dat gaan we dus niet doen’, foeterde taalkwab, het voorste deel van de hersenen, is een goed idee is als de ov-studentenkaart pas collegevoorzitter Ron Bormans van de Hoge- tussen je 18de en 25ste nog volop in ontwikke- na de ochtendspits mag worden gebruikt. Maar school Rotterdam. Ook universiteitenvereni- ling’, aldus Gijselaers. Iedereen weet: kleine ik heb altijd gezegd: daar moet je niet aan ging VSNU en de Vereniging Hogescholen rea- kinderen rennen voor dag en dauw door het beginnen. Je hoeft namelijk maar 10, 20, mis- geerden afwijzend. huis, maar zodra de puberteit aanbreekt zijn ze schien 30 procent van de spitsreizigers naar de Ondertussen is de ‘taskforce Beter Benutten’ ineens niet meer uit bed te branden. Allemaal daluren te krijgen en de kans op een zitplaats is opgericht, waarin onderwijsinstellingen, ov- biologie: pas vanaf je 25ste normaliseert het ineens veel groter.’ bedrijven, overheden, studenten en scholieren slaapritme. Als het lukt om meer studenten naar de dal- samen op zoek gaan naar manieren om efﬁ ci- Een aantal biologische processen maakt van uren te dirigeren door colleges te verschuiven,

RESOURCE — 26 november 2015 student << 25

is dat goed nieuws voor degenen die wél om Avans Hogescholen in 2013 al. Collegezalen nemen en sparen Nijmeegse studenten voor negen uur op bijvoorbeeld hun stageadres of staan soms uren leeg, terwijl er op andere muziek of kleding als ze tijdens daluren in de practicum moeten verschijnen. momenten te weinig ruimte is. trein stappen. Groningen en Nijmegen experi- Daar valt wat aan te doen, blijkt uit een expe- menteren met e-bikes voor studenten die bui- MEER GELD, BETER ONDERWIJS riment op het Deltion College, een mbo-instel- ten de stad wonen. Als hogescholen en universiteiten hun hakken ling in Zwolle. Voor een deel van de studenten in het zand blijven zetten en de roosters niet bestaat een dag nu uit twee halve dagen van vier aanpassen, gaat er 200 miljoen euro aan onder- uur, vertelt adviseur onderwijslogistiek Willem wijsinvesteringen aan hun neus voorbij. ‘Dat Brinkman. De eerste groep begint om acht uur, MOL: ‘HEIKEL PUNT’ lijkt me een goede reden om serieus mee te de tweede groep om één uur. ‘Voordeel is dat we Colleges later laten beginnen om studenten denken’, zei onderwijsminister Jet Bussemaker het gebouw veel effi ciënter gebruiken. De loka- uit de spits te halen, is in Wageningen een in 2014. len die we hebben zijn constant bezet en nie- heikel punt, laat rector magnifi cus Arthur De ov-kaart mag over tien jaar hooguit 750 mand hoeft naar een plekje te zoeken.’ Mol weten. Later beginnen betekent namelijk miljoen euro per jaar kosten, in plaats van bijna De nieuwe manier van roosteren is volgens ook langer doorgaan, waar de Studentenraad een miljard. Een fl inke opgave, want straks Brinkman niet dé oplossing voor het spitspro- nu al geen voorstander van is. Overigens mogen ook minderjarige mbo-scholieren gratis bleem. Maar Cees Dijkhuizen, programma- denkt Mol dat buiten de spits reizen vooral reizen. Studenten uit de spits krijgen lijkt de manager mobiliteit van de gemeente Zwolle, is in grote steden voor verlichting in treinen en enige manier. Want een trajectkaart, een idee er toch blij mee. ‘De trein die om kwart over bussen kan zorgen. ‘Veel van onze studenten dat de PvdA ooit opperde, levert simpelweg te acht aankomt in Zwolle zit het volst, dus als een wonen in of dichtbij Wageningen. Bussen naar de campus zitten wel behoorlijk vol, weinig op. Nu al slurpt het traject van en naar deel van de Deltion-studenten een trein eerder maar het komt nauwelijks voor dat de bus je de onderwijsinstelling de meeste kilometers pakt, scheelt dat weer.’ laat staan.’ Colleges eerder laten beginnen op. zou in Wageningen ook een optie zijn, om de WIE MEEWERKT, WORDT VERWEND fi etsfi les rondom de campus aan te pakken. GEEN WILDE BOUWPLANNEN MEER In de verwoede pogingen meer reizigers uit de Maar of studenten daar blij van worden is de Eigenlijk hebben onderwijsinstellingen spits te krijgen, wordt er allerlei leuks verzon- vraag. LvdN dezelfde ‘piekproblemen’ als vervoersmaat- nen. Zo staat er in Zwolle een gratis ontbijtje schappijen, zei collegevoorzitter Paul Rüpp van klaar voor vroege vogels die voor achten de trein

26 november 2015 — RESOURCE 26 >> student

BLOEMETJE Belangrijk nieuws voor mensen die een hamster als huisdier hebben. Vrouwtjes zijn agressiever in de winter dan in de zomer, blijkt uit Ameri- kaans onderzoek. De oorzaak is melatonine. Hoe korter de dagen, hoe meer melatonine. De hormonale gevolgen daarvan resulteren in agressiever gedrag. Goed om te weten: wij mensen zitten hormonaal niet veel anders in elkaar dan hamsters. Mannen: neem eens een bloemetje mee in deze don- kere dagen. PRIJS Hoe groter het vrouwtje, hoe kleiner de zaadcel. Blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Manchester. Dat komt door strijd. Welke zaadcel wint de hoofdprijs? Klein en veel blijkt gunsti- Pak ‘m bij z’n snitch

ger naarmate het vrouwelijk voort- MENSCHEL SVEN FOTO: plantingskanaal toeneemt in omvang. Zaadcellen van de fruitvlieg bijvoor- Vliegt die kerel nou op een pvc- proberen de bal door ‘zwevende’ punten op en eindigt het spel. De beeld zijn zo’n 35 keer groter dan die buis? Bijna. Deze speler van de ringen te gooien. Elk goal is 10 Wageningen Werewolves werden van de mens. De vlieg heeft er daaren- North Sea Nargles probeert tijdens punten waard. Na 17 minuten derde – tevens laatste – tijdens de tegen maar enkele honderden van. De de Nederlands kampioenschappen wordt de snitch losgelaten, in het QuidDutch. Het toernooitje, op doorsnee man komt wel aan de 100 quidditch de snitch te bemachti- boek een gouden balletje met vleu- 21 november gespeeld op De Bon- miljoen. gen. Huh? Deze sport is gebaseerd gels, in de sport een in het geel ge- gerd, werd gewonnen door de op het gelijknamige spel uit de klede speler met een balletje op North Sea Nargles uit Amsterdam. PLEUR (1) Harry Potter-boeken. ‘Vliegend’ op zijn rug. Als een team dat balletje De Dom Tower Dementors uit Koffi edrinken is onderdeel van een ‘bezemstelen’ moeten zes spelers bemachtigt, levert dat 30 extra Utrecht werden tweede. KG gezond dieet. Dat beweren onderzoekers van de Harvard School of Public Health. Tot vijf kopjes pleur per dag levert signifi cant mindere kans op Congres en scriptieprijs voor biologiestudenten sterfte op aan onder meer hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en zelf- Zes biologiestudenten uit heel in een leerstoelgroep’, zegt Ver- – verzorgen posterpresentaties. De moord. Drink je meer dan vijf koppen Nederland, onder wie twee Wage- hoeff. ‘Veel interessante resultaten winnaars van de bachelor- en mas- per dag? Geen nood, je wordt er niet ningers, dingen mee naar ‘de worden nu niet gedeeld tussen dis- terscriptieprijs krijgen een borst- gezonder van, maar schadelijk is het Darwin’. Deze scriptieprijs wordt ciplines. Dat is zonde, want interdis- beeldje van Darwin en een publica- ook niet. Opmerkelijk is dat het niet uitgereikt tijdens het eerste lan- ciplinariteit is erg belangrijk voor de tie in vakblad Bionieuws. uitmaakt of er cafeïne in je koffi e zit of delijke congres voor biologiestu- bioloog van de toekomst.’ Het congres is in dierentuin Bur- niet. denten, op 4 december in Burgers’ Uit dertig inzendingen voor de ger’s Zoo en als spreker heeft LOBS Zoo in Arnhem. scriptieprijs selecteerde een jury de de bekende primatoloog Jan van PLEUR (2) drie beste bachelor- en masterscrip- Hooff gestrikt. Desondanks zijn de Zwangere vrouwen kunnen beter geen ‘Voor biologie bestond nog geen ties. De uitgekozen studenten, on- kaarten nog lang niet uitverkocht. koffi e drinken, adviseert het Voedings- landelijke scriptieprijs en een lan- der wie dus twee Wageningers, mo- ‘Er kunnen vijfhonderd mensen in centrum. Niet waar, beweren delijk congres voor biologiestuden- gen hun onderzoek tijdens het con- de zaal en foyer. We zijn nu fl ink aan Amerikaanse onderzoekers in ten ontbrak ook’, zegt de Wagening- gres aan de zeskoppige jury presen- het promoten’, zegt Verhoeff. het Journal of Epidemiology. se biologiestudent Jeffrey Verhoeff, teren. Enkele andere studenten – Het LOBS is heel blij met de loca- Matig koffi e drinken – 1 tot 2 voorzitter van het Landelijk Overleg die net niet in de top 6 kwamen tie. ‘Burgers’ Zoo was heel enthousi- kopjes per dag – tijdens Biologiestudenten (LOBS). ‘Daarom ast over het concept en was daarom de zwangerschap hebben wij die in het leven geroe- snel bereid mee te werken.’ Studen- heeft geen invloed pen.’ ten die à 15 euro een kaartje kopen op het gedrag, de Het LOBS wil met het congres en voor het congres, kunnen vooraf- ontwikkeling en het IQ de prijs een aanzet geven tot meer gaand gratis naar de dierentuin. van het kind als het informatie-uitwisseling tussen bio- Ook het diner en een parkeermunt- 4-7 jaar is. Voor wat logen van uiteenlopende vakgebie- je zijn bij de prijs inbegrepen. Kaart- er daarna den en verschillende universiteiten. jes zijn nog tot en met vrijdag 27 no- gebeurt: zie ‘Die mist nu een beetje, iedereen is vember te bestellen via biologiestu- Pleur (1). met zijn of haar eigen thesis bezig denten.nl/lcbs. NJ

RESOURCE — 26 november 2015 student << 27

AFLEVERING 61 - MORTIERSTRAAT 14B<< TekstTekst Astrid Kruitwagen Wat vooraf ging: Vera heeft al een tijdje een relatie met Robby, die ze tijdens de popronde ontmoette. Opeens krijgt ze echter bericht van een oude bekende

Onverwacht bericht KIM PETERSE ILLUSTRATIES:

é!’ Verbaasd keek Vera naar het bericht op ‘Hhaar telefoon. Ruben? Blijkbaar had ze zijn naam hardop uitgesproken want Bianca, die tegen- over haar zat, keek vragend op. ‘Wie is Ruben?’, vroeg ze. ‘Oh, niemand’, antwoordde Vera. Daarmee was Bianca niet tevreden. ‘Waarom word je dan zo rood?’, vroeg ze plagend. ‘Vertel op!’ In verwarring staarde Vera naar de drie woorden op het schermpje. Waarom stuurde hij haar na zo lang weer een bericht? ‘Nou?’, drong Bianca aan. ‘Gewoon iemand, maar ik heb al heel lang niets meer van hem gehoord’, zei ze uiteindelijk. ‘Ik mis je’, zei hij. Onthutst keek ze naar haar schermpje. ‘Hoe is het?’, typte hij. Een onschuldige vraag. Toch wist ze Meende hij dat nou? Ze was heel boos en teleurgesteld niet wat ze moest antwoorden. Snel sloot ze het gesprek af. geweest. Ze had gedacht dat ze meer voor hem betekende. Waarom brachten een paar woorden haar zo van haar stuk? De schaarse berichtjes die hij haar daarna had gestuurd had ‘Waarom weet ik niets van Ruben?’, vroeg Bianca, die wel ze genegeerd. Natuurlijk had ze hem ook gemist, maar dat doorhad dat het niet zomaar een studiegenootje was. ‘Ik was toen. Nu had ze Robby. weet niet…’, stamelde Vera. ‘We hadden een tijd geleden een In een helder moment besloot ze eerlijk te zijn, om dit met- paar keer afgesproken, maar toen...’ Terwijl ze dat zei voelde een te kunnen afsluiten. ze haar mobiel trillen. Was dat hem weer? Ze moest de verlei- ‘Ja, ik heb je ook gemist. Toen. Maar nu heb ik een vriend.’ ding weerstaan niet meteen te kijken. Toch kon ze het niet ‘Ik moest gewoon aan je denken…’ laten. Ze bekeek de blozende smiley die hij haar stuurde. In Bianca, die inmiddels naast haar was komen zitten zei: ‘Ik gedachte zag ze weer hoe hij haar altijd had aangekeken. zou hem meteen verwijderen’. ‘Toen wat?’ drong Bianca aan. ‘Hoezo?’, typte ze, Bianca’s raad negerend. De nieuwsgie- ‘Ik zag hem in de kroeg, met iemand anders dansen.’ righeid was groter dan haar woede. Vera richtte zich weer op haar telefoon en typte: ‘Goed, met ‘Ik wil je zien’, antwoordde hij. Verbijsterd keek Vera naar jou? Waarom stuur je me nu opeens een berichtje? Is het het scherm. Hij miste haar. Ze durfde Bianca niet aan te kij- niets geworden met dat andere meisje?’ Maar uiteindelijk ken, bang dat ze uit haar blos aﬂ eidde dat het wederzijds stuurde ze alleen: ‘Gaat goed’. was.

Resource volgt de belevenissen in de Mortierstraat 14B

Meer studenten kampen met stress

De studentpsychologen van Wageningen UR kregen in 2014 veel meer Een verklaring voor de toename goede cijfers halen, maar ook soci- hulpvragen dan de jaren ervoor. 709 studenten zochten vorig jaar hulp, is lastig te geven, zegt studentpsy- aal niets missen en aan hun cv wer- ten opzichte van 542 in 2013. Dat is een toename van ruim 30 procent. choloog Ineke Leenders, omdat pro- ken. De verwachtingen zijn toren- Vooral het aantal studenten dat hulp zocht vanwege studiestress is ﬂ ink blemen vaak op meerdere gebieden hoog, maar de tijd is beperkt, want toegenomen: 18,6 procent van de aanmeldingsvragen ging daarover, spelen en elkaar beïnvloeden. je kunt niet meer ellenlang over je ten opzichte van 13,4 procent het jaar ervoor. ‘Stress in een privésituatie zorgt er studie doen. Die combinatie zorgt vaak ook voor dat het met de studie voor een snelkookpan.’ De toename wordt niet volledig ver- taal aantal ingeschreven studenten. niet lekker loopt.’ Ook het huidige De klachten waarmee studenten klaard door de groei van de studen- In 2014 was dit ineens 7,2 procent. studieklimaat kan stressverhogend zich melden, variëren van lichame- tenpopulatie. Het percentage hulp- De universiteit moest een extra psy- werken, denkt de psycholoog. ‘Ik zie lijke klachten zoals hoofdpijn en zoekers was de afgelopen jaren re- choloog aannemen om de wacht- veel perfectionistische studenten buikpijn tot slapeloosheid en panie- delijk stabiel; 6,8 procent van het to- lijst weg te werken. die alles goed willen doen. Ze willen kaanvallen. LvdN

26 november 2015 — RESOURCE 28 >> student

NJI-SRI - C.M.G. DRAUPADI: FROZEN PARTY Met onder meer Hermine Deurloo & Mike Bod- >> FEESTEN Donderdag 26 november van 22:00 tot 04:00 dé, Shirma Rouse, Tim Langedijk Trio en Se- De eerste nacht met goede vorst was deze week bastiaan van Bavel & Vera Naus. De Wageningse De beste feesten volgens Wageningen een feit. Voor Nji-Sri genoeg reden om de winter Nacht van de Jazz speelt zich af in Café Loburg, Uitgaans Promotie. Voor alle feesten, in te luiden met een Frozen-feest. Dus verkleed H41, het Heeren-straattheater en de bblthk. Ra- check www.wageningenup.nl. je als Olaf de sneeuwpop of Elsa de ijskoningin dio 6 zendt live uit, ook vanuit Wageningen. en kom je warmen op de dansvloer. Speciaal voor de gelegenheid is er Smirnoff Ice te koop HET GAT - MINICULTURE: CLUBNACHT voor maar 1,80 euro per glas. Vrijdag 4 december van 21:00 tot 04:00 Een keer wat anders dan de gangbare studen- WAGENINGEN - NACHT VAN DE JAZZ tenfeesten. Op deze avond verzorgt MiniCultu- Zaterdag 28 november van 19:00 tot 04:00 re een echte Clubnacht. Ze hebben hiervoor Het Wageningse jazzfestival oude stijl hield in drie artiesten uit Amsterdam uitgenodigd, on- 2010 op te bestaan. Hoog tijd dus voor een jazz- der wie False Messiah en Morizio. De avond zal festival nieuwe stijl. Jazz in Wageningen haakt gevuld zijn met techno en housemuziek. Je aan bij de Nacht van de Jazz die dit jaar voor het hoeft deze keer dus niet af te reizen naar Am- eerst landelijk wordt gehouden, en biedt he- sterdam of Utrecht, je vindt de Clubnacht ge- dendaagse jazz van het allerhoogste niveau. woon om de hoek in Het Gat.

>> HET ECHTE WERK

ONVOORBEREID OP DE ECUADORIAANSE RADIO

Wie? Lotte Jacobs, masterstudent Applied Communication Science Wat? Stage bij een nationale campagne voor gezond eten en thesis over verantwoord consumeren Waar? Quito, Ecuador

‘Ik loop stage bij de Ecuadoriaanse nationale campagne ¡Qué rico es! Comer sano y de mi tierra – Hoe heerlijk is het! Gezond eten en van mijn land. Ik moet af en toe op reis om gegevens te verzamelen en het verschilt erg hoe mensen me dan ontvangen. Tijdens mijn eerste reis was de ont- vangst ontzettend hartelijk. Ik mocht vijf nachten bij een familie logeren en de moeder bracht me overal naartoe. Op een gegeven moment werd ik uitgenodigd om bij een lokaal radiostation te komen kijken. Ik ging daar nietsvermoedend heen. Bij aankomst kreeg ik opeens het woord en moest ik mijn mening over genetisch gemodiﬁ ceerde organismen geven op de radio. Ik sprak tegen die tijd wel wat Spaans, maar op de radio en dan ze veel. Dit bevordert de sfeer, behalve als je haast hebt of iets geregeld onvoorbereid, dat was wel even spannend. wilt krijgen, dan kan het soms frustraties opleveren. De campagne waarvoor ik werk, moet Ecuadorianen aanzetten tot gezond Iets wat ik erg wennen vind, is dat je na acht uur ’s avonds niet op straat eten. De grootste doodsoorzaak in Ecuador is diabetes en het aantal men- kan lopen. Een taxi nemen is ook niet altijd veilig. Het beste is om een taxi sen met overgewicht groeit. Jaarlijks geven Ecuadorianen 20 biljoen dollar via een app te bestellen, zodat alles geregistreerd staat. Op die manier ga uit aan voedsel. De hoop is dat de campagne zorgt dat deze geldstroom ik ’s avonds wel eens met vriendinnetjes eten of borrelen, maar het is toch van industrieel geproduceerd eten naar gezondere en duurzamere pro- moelijker en duurder dan even op de ﬁ ets stappen en bij iemand langs- ducten gaat. Het doel is dat 5 procent van de bevolking, 250.000 families, gaan. meedoet aan de campagne en een sneeuwbaleffect inzet. Na mijn stage ga ik onderzoek doen voor mijn thesis. Dat zal waarschijn- Mijn dagelijks leven speelt zich af in de hoofdstad Quito. Doordeweeks zit lijk gaan over verantwoord consumeren en hoe verschillende campagnes ik op kantoor of werk ik thuis. In de weekenden ga ik graag hardlopen. De dit concept gebruiken. Ik kan gelukkig nog een tijd van Ecuador genie- Ecuadorianen zijn erg vriendelijk. Het woord tranquilo, rustig, gebruiken ten.’ LdP

RESOURCE — 26 november 2015 service << 29

Vacancy student members Board OWI (Education Institute)

The Board of the Education Institute manages the BSc and MSc programmes of WU: - programmes and budgets, courses, schedules - quality assurance - study advising Student Vacancies The Board consists in total of 8 members: 4 professors, 4 students. One student place is vacant per January 1, 2016, one becomes vacant in the period spring/early summer 2016. The OWI board composition is a mirror image of the WU community with regard to the domains of the study programmes and gender composition of the student population. Therefore we prefer a student from the domains life sciences (BDW/MAS, BPW/MPB/MPS/MOA,,BBI/MBI/MAM), Environmental sciences (BIL/MIL, BBW/MEE, BMW/MES/MUE/MCL, BLP/MLP) and in a lesser preference Technology and Nutrition (BAT/MAB, BBT/MBT/MBF, BLT/MFT, MFQ/MFS, BVG/MNH). Duration and investment Appointment is for one year, with the possibility of 2 re-appointments. The OWI Board activities require approximately one day a week. What can you expect from a one-year board membership? MEANWHILE IN... << You represent students from WU in a high level governmental body of WU. You will work on a varied range of subjects, related to the WU education system. Your voice counts on various subjects like new study programmes, increasing student numbers, quality and internationalization. You will have the opportunity to take an exhaustive look at the management of your university. Your resume will be enriched with education management experience. Students are compensated with three months FOS Ondertussen in… Suriname (financial compensation for board activities) per annum. In het nieuws: Suriname viert op 25 november veertig jaar More information: onafhankelijkheid. Voor die tijd was het land een kolonie van Prof. dr. ir. Tiny van Boekel, Director OWI, 0317-484281, [email protected], Nederland. Hoe ervaren de inwoners deze dag? orir. Petra Naber, secretary OWI Board, 0317-485075/3348 [email protected]. See for more information about the OWI Board: www.owi.wur.nl Commentaar door Richella Parker, student Internationale Send your resume and letter of motivation, preferably by e-mail, before December 1, Ontwikkelingsstudies 2015 to Petra Naber or Tiny van Boekel, CC to Marlene Janssen, assistant secretary OWI board, [email protected]. The selection procedure will take place between December 1 and December 15,2015. ‘Uitnodigingen voor buitenlandse regeringsleiders zijn er dit (Ex)-student members of programme committees and (ex)-student members of the jaar niet. De regering heeft aangegeven dat het bij de viering Student Council are especially invited to respond. draait om “sober met het accent op bezinning”. Toch zullen de Surinamers feestvieren. Overal kraampjes met eten, drankjes en snuisterijen. Overal muziek en optredens. Laan der Verenigde Naties 150 www.cinemec.nl / 0900 - 321 0 321 Er is dit jaar bijzonder veel aandacht voor in de media, zowel nationaal als internationaal. Een groep artiesten heeft speciale 26 26 11 NOV NOV DEC liederen gecomponeerd en die hoor je de hele dag op de radio. De staatszender propageert de gedachte “life begins at fourty”, om aan te geven dat de groei naar volwassenheid in Suriname nu pas echt begint. De regering probeert het volk te doen geloven dat het nu echt goed zal gaan met Suriname. De bevolking voelt dat echter niet zo. Op social media gaat een spotprent rond van een grafsteen met de tekst: “Hier rust ER IST A TRIBUTE TO meneer salaris, geboren eind van de maand en gestorven BRIDGE OF SPIES SPIONAGETHRILLER SPIELBERG WIEDER DA SINATRA midden in de maand”. Economisch gaat het niet goed in het land. De Surinaamse dollar is in de afgelopen maanden 20 DONDERDAG AVOND BIZARRE KOMEDIE 10 TOP ARTIESTEN LIVE procent minder waard geworden. Mensen vragen zich af hoe €3 STUDENTEN KORTING OVER HITLER + METROPOLE ORKEST ze met gelijkblijvend inkomen de toegenomen kosten moet dekken. Nu in de boekhandel en webshops: Suriname is nu veertig jaar onafhankelijk, maar er zijn nog (ook als eBook) veel banden met Nederland. Vergeet niet dat de helft van de Surinamers in Nederland woont en contacten onderhoudt met de familie in Suriname. Over de overheersing door Nederland denken Surinamers heel verschillend. Een steeds grotere groep wil alles wat koloniaal is zo gauw mogelijk vergeten. Zichtbare tekenen van het koloniale verleden moeten volgens afspraak = afspraak hen verdwijnen. Ze pleiten er bijvoorbeeld voor om de in alle 4 seizoenen straatnamen van de koloniale overheersers te vervangen door We dreigen te stranden op houden wij uw tuin namen van Surinaamse helden. Anderzijds zijn er ook veel klimaat. Maar zijn verdeeld. duurzaam en groen mensen die geen moeite hebben met de geschiedenis.’ LdP Welke aanpak brengt ons op één lijn en mobiliseert alle

krachten? Renkum 0317-313521 www.everts-weijman.nl

26 november 2015 — RESOURCE 30 >> service

Forum Irregular Opening Hours Christmas Holidays 2015

Student Desk Wageningen 2015 The Building The Library IT Service Point WURshop Restaurant Grand Café in’to Languages

Monday 21 December 8 am - 11 pm 8.30 am - 5.30 pm 12 pm - 2 pm 10 am - 2 pm Closed 11.30 am - 1.30 pm Closed

Tuesday 22 December 8 am - 11 pm 8.30 am - 5.30 pm 12 pm - 2 pm 10 am - 2 pm Closed 11.30 am - 1.30 pm Closed

Wednesday 23 December 8 am - 11 pm 8.30 am - 5.30 pm 12 pm - 2 pm 10 am - 2 pm Closed 11.30 am - 1.30 pm Closed

Thursday 24 December 8 am - 8 pm 8.30 am - 4 pm Closed 10 am - 2 pm Closed Closed Closed

Friday Christmas 25 December Closed Closed Closed Closed Closed Closed Closed

Saturday Christmas 26 December Closed Closed Closed Closed Closed Closed Closed

Sunday 27 December 10 am - 6 pm Closed Closed Closed Closed Closed Closed

Monday 28 December 8 am - 8 pm 8.30 am - 5.30 pm Closed Closed Closed 11.30 am - 1.30 pm Closed

Tuesday 29 December 8 am - 8 pm 8.30 am - 5.30 pm Closed Closed Closed 11.30 am - 1.30 pm Closed

Wednesday 30 December 8 am - 8 pm 8.30 am - 5.30 pm Closed Closed Closed 11.30 am - 1.30 pm Closed

Thursday 31 December 8 am - 8 pm 8.30 am - 4 pm Closed Closed Closed Closed Closed

Friday New Years day 1 January Closed Closed Closed Closed Closed Closed Closed

Saturday 2 January 10 am - 6 pm Closed Closed Closed Closed Closed Closed

Sunday 3 January 10 am - 6 pm Closed Closed Closed Closed Closed Closed

During working hours, the building is open to the public. After working hours, entrance is only possible with a WUR card.

Orion Leeuwenborch Irregular Opening Hours Irregular Opening Hours Christmas Holidays 2015 Christmas Holidays 2015

Coffeebar/ Date Monday to Sunday The Building Library Restaurant 21 December 21, 22, 23 The Building Closed 7 am - 10.30 pm 9.30 am - 3 pm 9 am - 5 pm to 3 January December 24 7 am - 6 pm 9.30 am - 3 pm 9 am - 4 pm 21 December December Bike basement Closed 25, 26, 27 to 3 January Closed Closed Closed December 28, 29 21 December 7 am - 6 pm 9.30 am - 3 pm Closed Restaurant Closed December to 3 January 30, 31 7 am - 6 pm Closed Closed December

The Spot Available for Christmas celebrations, 1 January Closed Closed Closed email your request to [email protected] 2 January 8 am - 5.30 pm Closed Closed Check the opening days and hours 3 January Closed Closed Closed during Christmas Holidays on facebook.com/TheSpotOrion After 6 pm entrance is only possible after registration at the reception desk.

RESOURCE — 26 november 2015 service << 31 in memoriam mededelingen raar over kunst en zijn leven; colofon ‘Slow West’, een vernieuwende Pat van der Jagt Vacancy Education Coordinator, western waarin een jongen zijn Resource is het magazine en de website voor studenten en medewerkers van Wageningen Pat is er Green Offi ce Wageningen geliefde zoekt in 19de eeuws UR. Resource magazine verschijnt niet meer. Are you interested to commit Amerika; ‘De Man die de Wereld tweewekelijks op donderdag. Nu bijna yourself to increase sustainability wilde veranderen’, over Peter Redactieadres twee jaar in education, inspired to lead pro- Westerveld die met landschaps- Akkermaalsbos 14, 6708 WB Wageningen geleden jects within your own university kunst de klimaatproblematiek (Nexus, gebouw 117, bode 31). werd Pat such as the Green Teacher Award, benadert. Locatie Movie W: Postbus 409 6700 AK Wageningen. Secretariaat: Thea Kuijpers, ziek. We willing to become a great facilita- Wilhelminaweg 3A. [email protected], 0317 484020 hebben tor and enjoy being a member of a WWW.MOVIE-W.NL Website: www.resource-online.nl. een enor- group of green minded students? ISSN 1389-7756 me veerkracht bij haar gezien. On- You can set your own personal Saturday, 28 November, 10.30- Redactie danks de ellende en ongemakken goals, improve your networking 18.00 • Edwin van Laar (hoofdredacteur) bleef Pat zichzelf: nieuwsgierig, skills and receive some fi nancial INDONESIAN STUDENT ASSO- [email protected], 0317 482997 • Lieke de Kwant (eindredacteur) geïnteresseerd in anderen en zeer compensation. Deadline for appli- CIATION PRESENTS: ISSC 2015 [email protected], 0317 485320 betrokken. Verfrissend was haar cation:4 December. This year’s theme of the Interna- • Roelof Kleis (ecologie, sociale wetenschappen, economie) oprechte verbazing over dingen. WWW.GREENOFFICEWAGENINGEN.NL tional Student Scientifi c Confe- [email protected], 0317 481721 We gaan Pat en haar tomeloze rence is ‘Improving Food and • Koen Guiking (webredacteur) energie, positiviteit, relativerings- Gezin met kinderen zoekt drin- Agricultural Products to Accele- [email protected], 0317 488190 • Linda van der Nat (studenten, onderwijs) vermogen, originaliteit, creativi- gend onderdak rate Sustainable Future’. Keynote [email protected], 0317 481725 teit en eerlijkheid enorm missen. Vluchtelingen Onder Dak Wagenin- speakers are Bungaran Saragih • Rob Ramaker (voeding, visserij) In het werk was Pat een zeer ge- gen zoekt met spoed hulp bij het (Bogor Agricultural University) [email protected], 0317 481709 • Albert Sikkema (plant, dier, organisatie) waardeerde collega, sociaal en vinden van een (tijdelijk) onderko- and Peter Oosterveer (Environ- [email protected], 0317 481724 vakkundig. Met een achtergrond men vanaf december, voor een ge- mental Policy Chair Group, als kunsthistoricus maakte ze zin met drie kinderen. Heeft u WUR). Venue: Forum, Room Aan Resource werken mee Guy Ackermans, Jeroen Bok, Ton van den Born, nieuwe verbindingen met het thuis plek voor dit gezin of kent u C0413. Alexandra Branderhorst, Susie Day, Stijn van werkveld van Alterra. Zo werden iemand die tijdelijk ruimte kan WWW.PPI-WAGENINGEN.ORG Gils, Aart-Jan van de Glind, Clare McGregor, er levensgrote schilderijen uit de bieden? Mail info@vodwagenin- Yvonne de Hilster, Hoger Onderwijs Persbureau, Milou van der Horst, Amy Jansen, Haagse school in het landschap gen.nl of bel 0317-450140. VOD donderdag 3 december, 17.45 - Nicole Janssen, Iris Keizer, Jan-Willem geplaatst om de discussie over geeft een bijdrage in de kosten. 22.15 Kortlever, Sander de Kraker, Kito, Hilde de Laat, Sven Menschel, Carina Nieuwenweg, landschapsverandering op gang te WWW.VODWAGENINGEN.NL NZV INSPIRATION DINNER: Rik Nijland, Onnika van Oosterbosch, Derek brengen. Ook betrok Pat kunste- LAAT VARKENS OPGELUCHT Pan, Kim Peterse, Camilla Ponte, Lucas du Pré, naars bij sociale transitieproces- DIA-Stipendium ADEM HALEN Simone Rijlaarsdam, Henk van Ruitenbeek, sen en creëerde zo een frisse blik Het DIA beoogt de academische De Nederlandse Zoötechnische Eva van Schijndel, Kristina Simonaityte, Twan van der Slikke, Joris Tielens, Pascal Tieman, op vaak vastgeroeste denkkaders. uitwisseling met Duitsland te ver- Vereniging nodigt leden, niet-le- Kees van Veluw, Veronika Wehner, Daniël In internationale projecten (onder groten en studenten en promoven- den en studenten uit om de stal- Dreadson, Clare Wilkinson, Rob de Winter, meer Cultplan) was ze als een vis di de kans te geven ervaring op te lucht onder de loep te nemen en Remo Wormmeester in het water. Met haar achtergrond doen in het academische land- te praten over verbetering van Vormgeving in landen als Tsjaad en Mozambi- schap van Duitsland, het grootste het klimaat, de rol van fi jnstof Geert-Jan Bruins que kon ze bovenmatig goed ope- wetenschapsland van Europa. Op binnen en buiten de stal en de Druk reren in het veld der culturele ver- 1 december a.s. is de eerstvolgen- relatie tussen varkensstallucht Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam schillen. de deadline voor het aanvragen en volksgezondheid. Inspiratie Soms onzeker over haar kunnen van een studiebeurs à € 400-600 geven drie inleiders: Renske Nij- Abonnement Een abonnement op het magazine kost €58 kon ze zich, na wat aanmoediging per maand. De beurs is te combi- dam (Milieu en Gezondheid GGD (buitenland €131,50) per academisch jaar. van naaste collega’s, volledig stor- neren met een Erasmusbeurs. Brabant en Zeeland), André Aar- Opzeggen voor 1 augustus. ten op een nieuw onderwerp. Maar WWW.STUDERENINDUITSLAND.NL/BEURZEN/ nink (Livestock Research, WUR) Advertenties ook buiten het werk kon Pat zo- DIA-STIPENDIUM en Maurice Ortmans (directeur Extern: Bureau van Vliet, 023 5714745, maar besluiten een tijdje als vrij- INNO+). Locatie: Hotel de Wage- [email protected] Intern: Thea Kuijpers, [email protected], williger met dementerende bejaar- agenda ningsche Berg, Generaal Foulkes- 0317 484020 den te gaan werken. Een ervaring weg 96 Wageningen. die Pat hielp haar zinnen te ver- donderdag 26 november t/m WWW.NZVNET.NL Uitgever Marc Lamers, Corporate Communications & zetten en ons prachtige anekdotes woensdag 9 december Marketing Wageningen UR opleverde. FILMS VOOR STUDENTEN We gaan haar persoon en haar bij- Bij fi lmhuis Movie W: ‘Que Horas Deadline indienen: één week voor zondere kwaliteiten vreselijk mis- Ela Volta?’een lichtvoetig drama verschijningsdatum (max. 75 klimaatneutraal woorden). Mail: [email protected] natureOffice.com | NL-215-190920 sen en wensen Fred (Resource over klasse-barrières in Latijns- gedrukt Ecology Group), Sara, Roos en an- Amerika met een huishoudster dere familieleden en vrienden en haar dochter die huisregels heel veel sterkte. overhoop gooit; ‘Seymour: an In- De collega’s van Pat, namens direc- troduction’, over Seymour Bern- tie ESG stein een geliefd pianist en le-

26 november 2015 — RESOURCE >>TYPICAL DUTCH ILLUSTRATIE: HENK VAN RUITENBEEK HENK VAN ILLUSTRATIE:

Do it yourself

Coming to the Netherlands I was surprised by the ‘do-it-yourself’ attitude everywhere. If you want to repaint your house, you do it yourself. At the offi ce, you type, scan and print your own documents. In the offi ce kitchen, you are responsible for cleaning up after yourself. In the lab, DOE HET ZELF you perform your own analysis and, again, afterwards you clean up yourself. Waar we in Zimbabwe voor allerlei klussen per- The Dutch do everything themselves. Probably because they don’t like being told what to do. soneel inhuren, vertelt Coming from a developing country I must say, even though the majority of the population is Prosper Kujinga, doen below the poverty line, we actually hire personnel for many services. In the lab, for example, there Nederlanders alles zelf. is someone to do the ordering of reagents, to perform the analysis and to clean up after your Je huis schilderen of in analysis. In the department there is someone who will type documents, print and scan for you. de tuin werken? Dat doen And we don’t just do this at work. We also hire plumbers, painters and gardeners to do work in Nederlanders zelf. Ook and around the house. op kantoor zijn het echte However, when I go back home after many years of study here I will be more proactive in doing a doe-het-zelvers. Ze ty- lot of things myself. After all, the saying goes ‘If you want something done perfectly, do it yourself’. pen, printen en scannen And I would add to that ‘…just like the Dutch would.’ Prosper Kujinga, PhD candidate in Human hun eigen documenten Nutrition, from Zimbabwe en doen zelf de analyses in het lab, waarna ze de Do you have a nice anecdote about your experience of going Dutch? Send it in! Describe an encounter spullen ook weer zelf op- with Dutch culture in detail and comment on it briefl y. 300 words max. Send it to [email protected] ruimen. Waarschijnlijk and earn twenty-fi ve euro and Dutch candy. omdat Nederlanders niet van een ander willen ho- ren wat ze moeten doen, denkt Prosper. Boven- dien: wie het zelf doet, weet zeker dat het goed gebeurt.