Convenant Samenwerking 2015 + 2016 – gemeente en Havensteder

Partijen: - Havensteder, ten deze rechtsgeldig vertegenwoordigd door de directeur-bestuurder, mevrouw H. van den Berk - Gemeente Rotterdam, ten deze rechtsgeldig vertegenwoordigd door de wethouder Stedelijke ontwikkeling en Integratie, de heer R. Schneider

Overwegende dat: - De gemeente en Havensteder elkaar in de uitvoering van het woonbeleid blijvend als belangrijke partners zien, beiden vanuit hun eigen maatschappelijke rol. - De gemeente en Havensteder behoefte hebben aan een gezamenlijk handelingskader: het convenant is geen doel, maar een middel om samen te werken in de uitvoering van het woonbeleid en elkaars maatschappelijke activiteiten op elkaar af te stemmen - De Rotterdamse corporaties sterk verschillen t.a.v. de kenmerken van het bezit (type, segment, locatie, kwaliteit c.q. toekomstbestendigheid) en de investeringsruimte en strategie en bilaterale convenanten de meeste ruimte geven om maatwerk te kunnen bieden per corporatie - Havensteder financieel herstellende is, wat wordt ondersteund door het feit dat de meeste financiële ratio’s een positieve ontwikkeling laten zien, maar Havensteder voor de jaren 2015 en 2016 nog steeds als credo heeft “eerst verdienen dan uitgeven” - Op 1 juli a.s. de nieuwe Woningwet in werking treedt en deze beperkingen oplegt aan het taakveld van de corporaties, waarmee de rol die corporaties kunnen oppakken in de uitvoering van het woonbeleid wordt ingeperkt, maar dat de doelstellingen van het woonbeleid niet ter discussie zullen worden gesteld als gevolg van de implementatie van de nieuwe Woningwet - De gemeente met dit convenant geen afbreuk doet aan haar publiekrechtelijke taken en plichten en deze onverminderd uit zal voeren - Door een looptijd van twee jaar, te weten 2015 en 2016, het best aangesloten kan worden bij de actualiteiten in de verschillende woonopgaven - Een convenant met een integraal karakter het beste aansluit bij de diversiteit van de Rotterdamse woonopgaven en tevens een betere afweging tussen woonopgaven mogelijk maakt - Naast dit convenant nog diverse afsprakenkaders bestaan waar de gemeente en Havensteder zich aan verbonden hebben en waar voorliggend convenant nader invulling aangeeft voor wat betreft de specifieke inspanningen die de gemeente en Havensteder zullen leveren. Het betreft in het bijzonder Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) en de samenwerkingsafspraken i.k.v. Versnellling010 - Tevens overwegende dat ook de meer op uitvoeringgerichte afsprakenkaders waar de gemeente en Havensteder zich aan verbonden hebben zoals de projectconvenanten, maar ook het Convenant Preventie Huisuitzetting hun waarde niet verliezen. - Dit convenant incl. de bijbehorende bijlagen vanwege het prudente karakter van de inhoud hiervan niet openbaar zal worden gemaakt en met derden uitsluitend op hoofdlijnen over de inhoud zal worden gecommuniceerd

Komen het volgende overeen:

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 1

Artikel 1. Algemeen

In dit convenant spreken partijen voor diverse woonopgaven de uit te voeren inspanningen, de rolverdeling en de benodigde middelen af.

Alle in dit convenant overeengekomen zaken hebben een op zichzelf staande relevantie en kunnen niet tegen elkaar worden afgewogen.

De bij dit convenant gevoegde bijlagen zijn onlosmakelijk verbonden met dit convenant.

Artikel 2. Noodzakelijke basisvoorzieningen

Doel: Voorkomen en snel oplossen van woonoverlast en verbeteren leefbaarheid op wijkniveau

Belang vanuit woonbeleid/woonvisie: Een aantrekkelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen respectvol met elkaar omgaan. Te vaak hebben Rotterdammers nog te maken met woonoverlast en staat de leefbaarheid van de directe woonomgeving onder druk. Dit heeft een negatieve invloed op hun woonbeleving. De gemeente zet deze collegeperiode daarom stevig in op de aanpak van woonoverlast en verbetering van de leefbaarheid op wijkniveau. Naast het snel en doeltreffend beëindigen van ernstige gevallen van woonoverlast door stadsmarinier(s) en politie, betreft het ook preventie en inperken van minder ernstige woonoverlast. Specifiek t.b.v. de leefbaarheid op wijkniveau wordt het concept wijkconciërge verder uitgewerkt. Niet handhaven en stevige repressie, maar het gesprek aangaan, gedragsbeïnvloeding en stimuleren kenmerken de inzet van de wijkconciërge. De wijkconciërge is een professional en vormt zo een niveau tussen de stadsmarinier en de vrijwillige buurtnetwerken.

Kader voor de afspraken: o #Veilig010; programma Veiligheid 2014-2018 o Actieprogramma woonoverlast o Projectplan stedelijke organisatie buurtbemiddeling en mediation o Convenant gegevensuitwisseling + Convenant screening o Programma Wijkveiligheid i.o.

Afspraken De gemeente Rotterdam en Havensteder spreken het volgende af: o De gemeente en Havensteder geven samen met de andere betrokken corporaties uitvoering aan het Actieprogramma Woonoverlast, zoals dat in het voorjaar van 2015 door de gemeente is vastgesteld, voor zover het de daarin genoemde inzet van woningcorporaties betreft. Basis voor de samenwerking in de uitvoering wordt gevormd door het convenant woonoverlast, waarin nadrukkelijk ook afspraken over de evaluatie van de samenwerking zijn opgenomen o De gemeente en Havensteder geven samen met de andere betrokken corporaties uitvoering aan het Projectplan stedelijke organisatie buurtbemiddeling en mediation, zoals dat in het voorjaar van 2015 door de gemeente zal worden vastgesteld o Havensteder zal in 2015 en 2016 jaarlijks €31.000,- als financiële bijdrage leveren ten behoeve van de uitvoering van het Projectplan stedelijke organisatie buurtbemiddeling en mediation o De gemeente zal jaarlijks €180.000,- als financiële bijdrage leveren

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 2

o De gemeente en Havensteder zullen samen met de andere betrokken corporaties voor de zomer van 2015 een profielschets van de wijkconciërge incl. kostenraming op leveren. De profielschets zal worden opgesteld in overleg met ervaringsdeskundigen vanuit de gemeente en corporaties. De profielschets zal daarbij worden afgezet tegen het profiel van de functionarissen van de gemeente en corporaties die nu al werkzaam zijn op het gebied van leefbaarheid in de buurt/wijk. Afhankelijk daarvan wordt bekeken of de invoering van een wijkconciërge meerwaarde heeft of dat andere maatregelen effectiever zijn. Op grond van de uitkomsten van deze afweging worden waar nodig in de 2 e helft van 2015 uitvoeringsafspraken gemaakt, welke uiterlijk begin 2016 geïmplementeerd worden. o Havensteder ondersteunt de ontwikkeling van de Skaeve Huse in Rotterdam als sluitstuk van het Actieprogramma Woonoverlast. De gemeente en Havensteder spreken af dat wanneer direct aanpalend aan het bezit van Havensteder een locatie wordt ontwikkeld, Havensteder als stakeholder betrokken zal worden in het ontwikkelingsproces. Per locatie zal worden bekeken of Havensteder ook een rol zal spelen in de bouw, exploitatie en/of het beheer van de locatie o Havensteder pleegt in 2015 en 2016 extra inzet om de leefbaarheid en het woongenot van haar huurders te vergroten. In , , Bospolder Tussendijken en betreft het (een combinatie van) onderstaande maatregelen: o werken met leefstijlentesten bij woningverhuur o ondersteunen bewonersinitiateven op gebied van leefbaarheid o schoon/heel/veilig in en om de woningen o samen met partners sociale programma’s ontwikkelen o social return on investment o inzet van sociale ondernemers ondersteunen

Doel: Inbraakpreventie

Belang vanuit woonbeleid/woonvisie: Een veilige leefomgeving is de basis voor prettig wonen. Woninginbraken hebben een sterke negatieve invloed op het veiligheidsgevoel van Rotterdammers in hun woonomgeving. We spreken dan ook van High Impact Crimes (HIC). De gemeente zet deze collegeperiode stevig in op het voorkomen van woninginbraken in de hele stad.

Kader voor de afspraken: o #Veilig010; programma Veiligheid 2014-2018 o Actieprogramma Langer Thuis

Afspraken De gemeente Rotterdam en Havensteder spreken het volgende af: o De gemeente reserveert in 2015 en 2016 € 450.000 per jaar om in te zetten via de gemeentelijke stimuleringsregeling voor inbraakpreventie o Havensteder reserveert in 2015 en 2016 €112.500 per jaar voor inbraakpreventie o Uitgangspunt binnen elke ‘project’ is een 50-50 verdeling van gemeente en Havensteder o Het betreft extra budget van de gemeente en Havensteder voor het bevorderen van veiligheid aan of rondom de woning o De gemeente en Havensteder ondersteunen het belang van een meerjarige aanpak. Op basis van gezamenlijke evaluatie tussen de gemeente en de betrokken corporaties, besluit Havensteder eind 2016 of en hoeveel in de jaren 2017 en 2018 gereserveerd zal worden

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 3

o Samen met de andere corporaties houden de gemeente en Havensteder jaarlijks vinger aan de pols en informatie/statistieken worden zoveel mogelijk gedeeld o Bij de inzet van het budget focust Havensteder op haar eigen bezit in de wijken waar inbraakcijfers op dit moment het slechtst zijn. Het betreft voor 2015 in ieder geval: Vreewijk, Lombardijen, Bospolder-Tussendijken en Crooswijk o Bij de verdere uitwerking is maatwerk per complex of project uitgangspunt

Doel: Faciliteren langer thuis wonen

Belang vanuit woonbeleid/woonvisie: Seniore Rotterdammers en/of Rotterdammers met een beperking zullen als gevolg van veranderende zorgwetgeving, maar ook als gevolg van veranderende woonwensen steeds vaker zelfstandig wonen. Tegelijkertijd woont een deel van deze groep nu al in een zelfstandige woning. De gemeente Rotterdam wil dat deze groepen zo goed mogelijk ondersteund worden in het zelfstandig wonen. Daarbij kijkt de gemeente in haar afwegingen nadrukkelijk naar het niveau van de stad voor oplossingen.

Kader voor de afspraken: o Beleidskader WMO 2015-2018 o Actieprogramma Langer Thuis

Afspraken De gemeente Rotterdam en Havensteder spreken het volgende af: o De gemeente pakt in het kader van het programma langer thuis een regierol richting zowel corporaties, als welzijnsinstellingen en zorgaanbieders o De gemeenten en Havensteder stellen samen met de andere corporaties in 2015 een beschrijving op van de wijze waarop de gemeente en de corporaties samenwerken binnen cq. uitvoering geven aan de WMO; deze werkwijze zal worden vastgesteld in het Bestuurlijk Overleg tussen de gemeente en de corporaties o Havensteder heeft één verzorgingshuis in Rotterdam in bezit. De huidige gebruiker heeft opgezegd. Havensteder beraadt zich op een nieuwe invulling van de 51 woonruimtes. De huisvesting van bijzondere doelgroepen behoort tot de mogelijkheden voor de nieuwe invulling. Hierover houdt Havensteder afstemming met de gemeente o De gemeente spant zich in om de transformatieopgave zo goed mogelijk te faciliteren met aandacht voor aspecten als bestemmingsplan, brandveiligheid, parkeernormen, vergunningen etc o De gemeente en Havensteder spannen zich samen met de andere grote corporaties in de wachtlijst medisch urgenten in terug te brengen naar 50 huishoudens (peildatum december 2016) o De gemeente bekostigd en levert daartoe in 2015 en 2016 een zogeheten matchmaker, die op grond van het zoekprofiel van de urgent in overleg met de corporaties zoekt naar een geschikte maatwerkoplossing. In de werkwijze zoals hierboven genoemd, worden nadere afspraken gemaakt over de rol van de corporaties en gemeente in het realiseren van dit soort maatwerkoplossingen o Havensteder realiseert hiertoe in 2015 zes grote rolstoelwoningen aan de Goudse Rijweg/Crooswijk o Havensteder spant zich aanvullend hierop in om een bijdrage te verlenen aan de uitvoering van de maatwerkoplossing wanneer de matchmaker daartoe verzoekt

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 4

o Per oplossing zal de gemeente bekijken in hoeverre een Individuele Voorziening o.g.v. WMO onderdeel kan uitmaken van de maatwerkoplossing o Havensteder voert in 2015 een verkenning uit naar de mogelijkheden om niet-courant BOG vastgoed om te zetten in rolstoelwoningen. Havensteder zal de gemeente in deze verkenning betrekken, waarbij de gemeente de mogelijkheid openhoudt om via het budget voor Individuele Voorzieningen o.g.v. WMO de ontwikkeling van de rolstoelwoningen te faciliteren. o Havensteder zal meewerken aan de één –route/verkorte route inzake doorstroom uit instellingen, d.w.z. dat Havensteder wanneer zij daarvoor benaderd wordt door een instelling cq. SUWR de urgent die uit deze route direct bemiddeld wordt een bij het zoekprofiel passende woning aanbiedt o De gemeente zal in overleg met de leden van het platform Huisvesting Bijzondere Doelgroepen (HBD) de werking van de één –route/verkorte route permanent monitoren o De gemeente stelt in 2015 in overleg met de leden van het platform Huisvesting Bijzondere Doelgroepen (HBD) een nieuwe beleidskader Bijzondere Doelgroepen op. Dit beleidskader zal begeleid worden door een zoneringskaart inzake de huisvesting van verblijfsinstellingen. Uitgangspunt van de zoneringskaart is het voorkomen van een onevenredige druk op de leefbaarheid in kwetsbare gebieden Daarnaast verkent de gemeente in 2015 in overleg met de leden van het platform HBD de mogelijkheid en wenselijkheid van een zoneringskaart inzake de zelfstandige huisvesting van personen die uitstromen uit een instelling (via directe bemiddeling/2e fase urgentie)” o De gemeente en Havensteder spannen zich samen met de andere grote corporaties in om in 2015 een herijking uit te voeren van de inzet van SUWR i.r.t. klachtencommissie, de nieuwe urgentieregeling en één –route/verkorte route o Havensteder zal actief deelnemen aan de wijknetwerken rond de sociale/zorg wijkteams en hierbij een signaleringsfunctie uitoefenen. Ook zal Havensteder op tactisch vlak aanhaken bij de gemeentelijke wijkprogrammateams en daartoe waar nodig op gebiedsniveau nadere afspraken maken o De gemeente neemt het initiatief om in de 2 e helft van 2015 met alle corporaties de werking van de wijkteams te evalueren, waaronder in ieder geval de wijze waarop de wijkteams omgaan met de signalen van de corporaties en de terugkoppeling van op de signalen volgende acties aan de betreffende corporatie

Doel: Borgen betaalbaar wonen in Rotterdam

Belang vanuit woonbeleid/woonvisie: Hoewel de nadruk in het huidige woonbeleid ligt op het aantrekken van meer ‘sterke schouders’ en meer balans in de woningvoorraad, verliest de gemeente de minder draagkrachtige Rotterdammers niet uit het oog. Uit het in 2014 gezamenlijk uitgevoerde onderzoek naar betaalbaarheid, blijkt dat bij een deel van de Rotterdammers sprake is van een dusdanig betaalbaarheidsrisico dat de sociale participatie en het betalen van de woonlasten sterk onder druk staan. Omdat de gemeente mee blijven doen in de samenleving cruciaal vindt en tevens huisuitzettingen waar mogelijk wil voorkomen, zet de gemeente de komende jaren in op het borgen van betaalbaar wonen in Rotterdam.

Kader voor de afspraken: o Beleidskader WMO 2015-2018 o Koersdocument Rotterdams armoedebeleid o Convenant Preventie Huisuitzettingen

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 5

Afspraken De gemeente Rotterdam en Havensteder spreken het volgende af: o De gemeente zal in 2015 niet in het kader van schaarste ingrijpen op grond van de Verordening Woonruimtebemiddeling. De gemeente en Havensteder delen de mening dat de spelregelnotitie zoals overeengekomen door de corporaties in Maaskoepelverband voldoende mogelijkheden biedt om groepen in de knel, zijnde gezinnen die recht hebben op huurtoeslag en jongeren tot 23 jaar met een inkomen tot 21.950,- (peildatum 1 januari 2015) passend te huisvesten o In het 4 e kwartaal van 2015 monitort de gemeente met de corporaties de ontwikkeling van schaarste en groepen in de knel. Afhankelijk van de uitkomsten daarvan zal de gemeente bepalen of overheidsingrijpen toch noodzakelijk is en worden eventuele aanvullende afspraken gemaakt. Hierbij zal ook een relatie worden gelegd met de inwerkintreding van de passendheidstoets op 1 januari 2016 o Havensteder zal in 2015 minimaal 60% van de van de vrijkomende woningen in de sociale huurvoorraad onder de hoogste aftoppingsgrens aanbieden. De gemeente en Havensteder herijken in de 2 e helft van 2015 voor 2016 met als streven een hoger percentage, waarbij het uitgangspunt van de gemeente blijft dat Havensteder in 2016 minimaal 70% van de van de vrijkomende woningen in de sociale huurvoorraad onder de hoogste aftoppingsgrens aanbiedt o Havensteder beperkt in 2015 en 2016 voor 5% van haar woningen in het gehele sociale segment de huren en dus ook de huurverhoging t.b.v. specifieke doelgroepen zoals tienermoeders, kamers-met-kansen, senioren met een laag inkomen (subjectgebonden maatregel). In Rotterdam komt dit uit op ca. 2.900 woningen o Voor het deel van de woningen dat Havensteder via zorgpartijen verhuurt aan bijzondere doelgroepen, zet Havensteder de afspraak dat de huurverhoging gebaseerd is op inflatiecijfer of prijsindexcijfer met deze zorgpartijen door in 2015 en 2016 o Havensteder bevordert de doorstroming van huishoudens met een hoog inkomen naar het duurdere huursegment via diverse vormen van communicatie en voorlichting o De gemeente en Havensteder zullen samen voor huurders met betalingsrisico’s of - problemen maatwerkarrangementen opzetten en tot uitvoering brengen, bestaande uit een combinatie van armoedebeleid/schulddiensteverlening, huurprijsbeleid en flankerend beleid, waartoe in ieder geval behoren: o maatregelen op grond van het lopende Convenant Preventie Huisuitzetting o inzet van een budgetcoach in 2015 door Havensteder i.k.v. de pilot budgetcoach, waarbij een budgetcoach in dienst van Havensteder mensen met huurbetalingsproblemen ondersteunt om hun betalingsgedrag te verbeteren en daarbij ook kijkt naar eventuele andere schulden/betalingsverplichtingen o Havensteder zal gedurende de pilot nauw afstemmen over de resultaten met de gemeente o De gemeente zal eind 2015 “Budgetbeheer basis” implementeren gericht op huishoudens met een betalingsrisico. Huishoudens met (grote) betalingsproblemen kunnen onverminderd terecht bij de schulddienstverlening van de gemeente o Havensteder voert een actief voorlichtingsbeleid richting huurders over het onder controle houden van de woonlasten o De gemeente regelt in de 1 e helft van 2015, dat de afdeling huurincasso van Havensteder ter ondersteuning van de bovengenoemde maatwerkarrangementen en het doelgroepgerichte huurprijsbeleid inzage krijgt in de GBA o De gemeente zet door op de lobby richting het rijk met als doel het voor gezinnen ook mogelijk te maken op de huur boven €618,- huurtoeslag te krijgen

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 6

o De gemeente zal een actieve betrokkenheid opeisen bij de landelijke evaluatie van de Verhuurdersheffing welke eind 2015 door het Rijk opgestart wordt o De gemeente stelt medio 2015 een strategie en stappenplan op voor een actieve lobby richting de andere gemeenten in de woningmarktregio met als doel een meer evenredige verdeling van de betaalbare sociale huurvoorraad over de regio. De gemeente stemt deze strategie en het stappenplan af met de Rotterdamse corporaties. Inzet van de gemeente is het opnemen van concrete afspraken in (een addendum bij) de regionale Woningmarktafspraken over zowel voorraadontwikkeling als huurprijsbeleid. De gemeente schuwt daarbij de gang naar de provincie niet

Artikel 3. Woningkwaliteit met toekomstwaarde

Doel: Borgen basiskwaliteit van de Rotterdamse (particuliere) woningvoorraad

Belang vanuit woonbeleid/woonvisie: Prettig wonen wordt voor een belangrijk deel bepaald door de kwaliteit van de woning. Vooral in de (oudere) stadswijken, zowel op de noordelijke als de zuidelijke oever, ligt op dit vlak een opgave. Alle eigenaren hebben zelf een plicht om de bouwtechnische, fysieke kwaliteit van de eigen woningvoorraad op orde te houden. De kwaliteit van de Rotterdamse particuliere woningvoorraad blijft daarbij ook deze collegeperiode een belangrijk aandachtspunt. Aanvullend speelt ook in bepaalde wijken een funderingsproblematiek. Veel panden die gebouwd zijn vóór 1950 met een houten paalfundering hebben een verhoogd risico op funderingsproblemen, waardoor scheurvorming en scheefstand kan ontstaan.

Kader voor de afspraken: o Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) o Aanpak Particuliere Woningvoorraad o Uitvoeringsprogramma 2015-2018 ( t.a.v. 3.000 woningen zuidelijke oever ) o Programma Kansrijke Wijken ( t.a.v. 1.000 woningen noordelijke oever ) o Convenant Tuindorp Vreewijk (2012)

Afspraken De gemeente Rotterdam en Havensteder spreken het volgende af: o De gemeente zal zich inspannen om aansluitend aan woningverbetering- of onderhoudsprogramma van Havensteder de daar aan grenzende buitenruimte indien nodig op te knappen o T.a.v. afstemming met gemeentelijke aanpak particuliere woningvoorraad: o De gemeente en Havensteder zullen in de uitvoeringsoverleggen op gebiedsniveau de onderhoudsplanning afstemmen en waar de conditie van de woningen in de onderhoudsplanning dit toelaat activiteiten op elkaar afstemmen o De gemeente Rotterdam en Havensteder spannen zich in om samen met de andere daarin betrokken partijen, voor de zomer van 2015 een samenwerkingsovereenkomst te sluiten voor het initiatief WIJK B.V. in de wijk Bospolder-Tussendijken o T.a.v. VVE010: o In het kader van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid en het Uitvoeringsprogramma Particuliere Woningvoorraad blijf Havensteder ook in de periode 2015 t/m 2018 samenwerkingspartner in VVE010

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 7

o Havensteder zal in 2015 en 2016 € 150.000,- per jaar bijdragen aan VVE010 o De gemeente zal in 2015 en 2016 € 577.500,- per jaar bijdragen aan VVE010 o De gemeente en Havensteder hebben nadere afspraken inzake de instandhouding van VVE010 in de periode 2015 t/m 2018 vastgelegd in de Allonge welke is toegevoegd als bijlage bij dit convenant o T.a.v. fundering: o Havensteder voert haar eigen funderingsherstelprogramma (Funproma). Kennis en ervaringen die hieruit voortvloeien zal Havensteder delen met de gemeente en met de andere corporaties o Kennis over en ervaringen met concrete funderingsproblemen en herstelmogelijkheden in complexen van Havensteder zal Havensteder delen met de gemeente en vastgoedeigenaren van aangrenzend bezit o De gemeente en Havensteder zullen in 2015 samen met de andere betrokken corporaties een gezamenlijke communicatiestrategie opzetten en uitrollen gericht op het stimuleren van eigenaren om te werken aan funderingsherstel o De gemeente zet het funderingsloket door tot en met 2018, met daaraan gekoppeld een subsidieregeling voor funderingsonderzoek ten behoeve van particulieren in de risicogebieden in 2015 en 2016 o De gemeente zal met betrokken partijen (corporaties, banken, makelaardij, notariaat etc.) een nieuwe Rotterdamse funderingsaanpak opzetten, met als streven deze medio 2015 in werking te laten treden. In 2015 ontwikkelt de gemeente in dit verband ook beter kaartmateriaal met locatiespecifieke grondwatergegevens om beter zicht te krijgen op de mogelijkheden van preventief beleid, in bijzonder ook bij/voor particulieren o De gemeente stelt in 2015 een handhavingskader funderingen op, met handhavings- en leninginstrumentarium om gemeenschappelijk herstel af te dwingen waar de veiligheid in het geding is o De gemeente zal vanaf 2015 funderingsproblematiek meenemen in het meerjaren vervangingsprogramma van de riolering, waarbij periodiek wordt afgestemd met de corporaties t.b.v. finetuning rioolvervangingsplanning en de corporatieplanning voor funderingsherstel of preventieve maatregelen inzake fundering

Doel: Verduurzaming van de Rotterdamse woningvoorraad

Belang vanuit woonbeleid/woonvisie: De gemeente ziet het als haar opgave om op diverse fronten bij te dragen aan de landelijke duurzaamheidsdoelstellingen. Verduurzaming in de woningvoorraad vormt daarbij één van de componenten. De gemeente streeft naar de verduurzaming van 10.000 woningen in de periode 2014- 2018, waarvan minimaal 3.000 van eigenaar-bewoners en het resterende deel van verhuurders (particuliere verhuurders en corporaties)

Kader voor de afspraken: o Samenwerkingsovereenkomst Versnelling010 o Programma Duurzaam

Afspraken De gemeente Rotterdam en Havensteder spreken het volgende af:

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 8

o T.a.v. doelstelling Versnelling010: o Havensteder start in 2015 met de verduurzaming van 51 woningen via verbetering groot en 137 woningen via planmatig onderhoud (van D naar C) en in 2016 met de verduurzaming van 641 woningen via renovatie en verbetering groot. Uitgangspunt hierbij is het “eerst verdienen dan uitgeven”-principe o In onderzoekt Havensteder samen met de Mampaey Smits vastgoedcombinatie een concept voor een notaloze woning in het kader van de stroomversnelling koop. In 2015 wordt het concept opgeleverd. De resultaten deelt Havensteder met de gemeente o T.a.v. positie huurders: o De gemeente en Havensteder verkennen in 2015 samen met de andere betrokken corporaties in Versnelling010 hoe de betrokkenheid van huurders verder versterkt kan worden o Havensteder heeft met haar huurders afgesproken in 2015 reeds een aantal pilots uit te voeren, onder meer de pilot ‘bewonersbewustzijn’, pilot ‘energiezuinig inregelen energieketel’ en pilot ‘ZAV-beleid’ o T.a.v. aanjagersrol VvE’s: Havensteder is in de samenwerking met Woonbron, Woonstad en Vestia in 2015 gericht op zoek naar mogelijkheden om VvE’s te verduurzamen. Havensteder wacht de uitkomsten van dit onderzoek af en beoordeelt dan hoe zij de VvE’s waarin Havensteder betrokken is kan ondersteunen in verdergaande verduurzaming o T.a.v. nieuwe energie: o Havensteder zal in 2015 en 2016 de zoektocht naar een rendabele businesscase voor de aansluiting op warmtenet voortzetten. Tot nu toe komt er geen rendabele businesscase uit o Havensteder onderzoekt samen met Eneco of collectieve zon pv systemen op de daken van Havensteder mogelijk zijn, zonder investeringsgeld van Havensteder in te zetten. In 2015 zet Havensteder een proeflocatie neer in Capelle aan den IJssel. De business case is niet vanaf dag één positief en levert na 25 jaar naar verwachting een bescheiden opbrengst op. De resultaten deelt Havensteder met de gemeente. o De gemeente zal een lobby opzetten richting het Rijk met als doel de regelgeving te versimpelen en een belastingvoordeel te introduceren o De gemeente zal een lobby opzetten richting het Rijk met als doel de mogelijkheid te creëren voor een flexibele tariefsberekening i.k.v. warmtenet o De gemeente en Havensteder zullen in 2015 samen met de andere betrokken corporaties de organisatie Versnelling010 herijken, waarbij het vergroten van de effectiviteit en uitvoeringsgerichtheid als uitgangspunt dienen

Artikel 4. Faciliteren van hoger opgeleiden, midden- en hogere inkomens en sociale stijgers

Doel: Kwaliteitssprong Zuid

Belang vanuit woonbeleid/woonvisie: Juist op Zuid is behoefte aan meer ‘sterke schouders’ om meer balans in de bevolkingssamenstelling te krijgen. De sociale stijgers trekken er nog steeds te vaak weg en de hogere opgeleiden, midden- en hogere inkomens verhuizen hier nog maar mondjesmaat naar toe. De opgave is op Zuid ook voor hen aantrekkelijke woonmilieus te creëren. Het maken van een kwaliteitssprong in de woningvoorraad is

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 9

hierbij essentieel. Dit betekent op grote schaal woningverbetering toe te passen en nieuwe woningtypen en woningen in het middensegment toe te voegen, die aansluiten bij de wensen van de doelgroep hoger opgeleiden, midden- en hogere inkomens en sociale stijgers. Ook kan het in bepaalde delen van Zuid gaan om woningen in het prijssegment net onder de liberalisatiegrens met de kwaliteit en potentie om op termijn door te schuiven naar het middensegment. Het is een langere termijn opgave die nadrukkelijk ook op korte termijn stappen vraagt.

Kader voor de afspraken: o Nationaal programma Rotterdam Zuid (NPRZ) o Uitvoeringsprogramma 2015-2018 o Gebiedsvisies/handelingsperspectieven o Convenant Tuindorp Vreewijk (2012)

Afspraken De gemeente Rotterdam en Havensteder spreken het volgende af: o T.a.v. “Bod 3”: o De afspraken zoals vastgelegd in de Convenanten Samenwerking 2014 worden onverminderd tot uitvoering gebracht o De gemeente pakt in samenwerking met de andere partners van NPRZ onverminderd de andere pijlers op, zoals sociaal en economisch o In 2015 verkennen de gemeente en Havensteder de toekomstige gewenste invulling, ontwikkelingsmogelijkheden en de rol van Havensteder met betrekking tot de braakliggende terreinen (Smeetsland noord) en leegstand BOG. Voor het BOG zullen de gemeente en Havensteder gebruik maken van de resultaten van de verkenning naar de transformatiemogelijkheden in het kader van de kansrijke wijken

o T.a.v. de projecten zoals genoemd in de brochure met de Investeringsopgave NPRZ: o De Rotterdamse woningcorporaties leveren voor de projecten zoals genoemd in de brochure met de Investeringsopgave NPRZ (d.d. november 2014) een pro forma investeringsvoorstel op, opdat inzichtelijk wordt welke bedragen, volumes en onrendabels er met de ontwikkeling van de projecten gemoeid zijn. Zij doen dit conform de werkafspraken gemaakt in het bestuurlijk overleg van NPRZ d.d. 6 januari 2015 o De Rotterdamse woningcorporaties zijn van mening dat er geen sprake kan zijn van het (onrendabel) investeren door hen in de Rotterdamse particuliere voorraad:  Allereerst omdat zij principieel van mening zijn dat de kwaliteitsverbetering van de Rotterdamse particuliere voorraad ter hand genomen moet worden door de particuliere eigenaren zelf.  Daarnaast zullen de Rotterdamse woningcorporaties vanaf 1 januari 2016 passend moeten toewijzen. Ook wordt de jaarlijkse huurverhoging gemaximeerd op inflatie +1% (inclusief harmonisatie). Beide maatregelen beperken de huurinkomsten van corporaties aanzienlijk. Met name het gemaximeerde huurbeleid heeft een grote impact, door dat het cumulatief zorgt voor lagere huurinkomsten. De investeringsopgave van de Rotterdamse woningcorporaties zal hierdoor moeten worden herzien.  Daarnaast is recent de WSW trendanalyse uitgekomen. Die stelt: “In de WSW trendanalyse 2015 zien we dat de financiële positie van corporaties verbetert. De geplande verbetering van de financiële positie van corporaties

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 10

is het gevolg van een verhoging van de huren, een verwachte toekomstig lage rentestand, aflossing van leningen en een lager investeringsniveau. Bij doorrekening van een huurprijsaanpassing die het inflatietempo volgt (lager dan waarmee corporaties nu rekenen) zien we meteen dat een aantal corporaties de nu voorspelde financiële verbetering niet kan realiseren. Niet realiseren van deze plannen heeft direct effect op het aantal corporaties dat borgbaar is. Eerder genomen maatregelen om de verhuurderheffing op te vangen (kosten verlaagd, huren verhoogd en investeringen beperkt) maken corporaties minder flexibel om eventuele financiële tegenvallers op te vangen. Mocht de gepande financiële verbetering wel realistisch zijn dan lijkt het erop dat corporaties te weinig middelen inzetten om de veroudering van het bezit te compenseren en is de vraag of de daling van het aantal betaalbare huurwoningen aansluit op de vraag van de doelgroep naar betaalbare woonruimte.” o Gelet op de overtuiging van de Rotterdamse woningcorporaties dat zij niet verantwoordelijk zijn voor het kwaliteitsniveau van de particuliere woningvoorraad, en het feit dat er een flinke kwaliteitsslag nodig is op het eigen bezit, en de financiële middelen daarvoor volgens het WSW waarschijnlijk ontoereikend zijn, zijn de Rotterdamse woningcorporaties van mening geen mensen, middelen, of geld beschikbaar te kunnen stellen voor het verbeteren van de kwaliteit van de particuliere voorraad o De gemeente heeft het volgende standpunt:  De nieuwe woningwet maakt mogelijk dat corporaties in Rotterdam Zuid investeren in verwerving en sloop van particuliere woningen. Hiervoor mogen woningen in hogere marktcategorieën worden teruggebouwd, als de markttoets negatief uitpakt. Ook is geregeld de verliezen die deze investeringen met zich brengen ten laste mogen worden gebracht van het sociaal vermogen zolang de financiële ratio’s van de betreffende corporatie niet de grenswaarden bereiken. De Rotterdamse corporaties onderschrijven deze gemeentelijke interpretatie van de Woningwet niet  De actuele cijfers van de Rotterdam Zuid corporaties zijn nog niet bekend, maar op basis van de cijfers van 2013 hebben Vestia en Havensteder geen investeringsruimte meer, en Woonbron en Woonstad Rotterdam weliswaar toen nog middelen, maar lijkt het erop dat ook zij onder andere door passend toewijzen en het sociaal huurakkoord voor de komende jaren ook weinig of geen extra ruimte meer hebben.  Er ontstaat een patstelling omdat de corporaties in Rotterdam financieel onvoldoende bij machte zijn om voldoende te investeren in de particuliere voorraad en dit bovendien principieel afwijzen. De gemeente wil met corporaties en rijk in overleg treden om te bezien hoe deze impasse doorbroken kan worden. daarbij zullen we alle mogelijkheden die de nieuwe woningwet biedt, benutten

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 11

Doel: Stijging aandeel kansrijke gezinnen in de ring van wijken rondom het centrum

Belang vanuit woonbeleid/woonvisie: De gemeente streeft naar meer balans in de bevolkingsamenstelling van de stad, meer specifiek wil zij graag het aandeel kansrijke gezinnen 1 zien toenemen. De gemeente is ervan overtuigd dat het aantrekkelijker maken van wijken voor deze specifieke doelgroep bijdraagt aan het imago van Rotterdam als aantrekkelijke woonstad voor alle doelgroepen. De gemeente kijkt daarbij vooral naar een ring van wijken rondom het centrum. Daar zit door diverse kleinschalige initiatieven al energie en deze gebieden hebben bovendien ook nu al de interesse van kansrijke gezinnen (zo bleek uit de Grote Woontest 2012, WoON2012 en recente nieuwbouw- en verkoopgegevens). De positieve ontwikkeling en daarmee de aantrekkingskracht van deze gebieden op de beoogde doelgroep worden nog geremd door onder andere een eenzijdige woningvoorraad, stenige buitenruimte en matig onderwijs. Ambitie is om de positieve ontwikkeling van die wijken te versnellen. De gemeente heeft daartoe in het Collegeprogramma 2014-2018 nadrukkelijke als target gesteld dat het aandeel kansrijke gezinnen in de ring van wijken rondom het centrum in 2018 is gestegen met 10%.

Kader voor de afspraken: o programma Kansrijke Wijken

Afspraken De gemeente Rotterdam en Havensteder spreken het volgende af: o De gemeente en Havensteder delen de ambitie om van het een aantrekkelijke stadswijk te maken, waarin speciale inzet wordt gepleegd om het aantal kansrijke gezinnen in de wijk te vergroten o Havensteder spant zich in om in het Oude Noorden in 2015 en 2016: o 100 woningen te liberaliseren , uitgaande van een mutatiegraad van 6%, waarvan naar verwachting 40 woningen minimaal 85 m 2 zijn o 20 woningen te verkopen via individuele verkoop, uitgaande van een slagingspercentage van 40%, waarvan naar verwachting 8 woningen minimaal 85 m 2 zijn o Grondposities te verkopen aan marktpartijen waaronder in ieder geval Rottebocht, Erasmusstraat en locaties voormalig project Expeditie Noord o Havensteder heeft het voornemen complexen via complexgewijze verkoop te verkopen. Op dit moment is nog onduidelijk welke complexen dit betreft en in welke huursegment deze woningen vallen. Dit is nog afhankelijk van de herijking van de portefeuillestrategie van Havensteder, deze herijking vindt in 2015 plaats o Daarnaast geeft Havensteder ter ondersteuning van het bovenstaande woningen in 2015 en 2016 prioriteit aan de funderingsaanpak in het Oude Noorden o De gemeente zal in het Oude Noorden de volgende complementaire maatregelen treffen: o Penitentiaire Inrichting en omgeving: speelrijk park inrichten en aanpak panden Burgemeester Roosstraat

1 De gemeente hanteert de volgende definitie voor een kansrijk gezin: – een huishouden (inclusief eenoudergezinnen) met ten minste één thuiswonend kind onder de 18 jaar; – geen van de ouders ontvangt een bijstandsuitkering; – indien een ouder als niet-werkend werkzoekende is ingeschreven bij het UWV, heeft deze ten minste een afgeronde HBO opleiding; – het huishouden woont in een huurwoning, met woz-waarde vanaf € 160.000, of in een koopwoning.

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 12

o Tollensstraat en Snellemanstraat en omgeving: Inzet van gemeentelijke coaching (inspecteurs en adviseurs) op samenvoegmogelijkheden, onderhoud en VVE en op droomstraten of verbetering straatprofiel en vergroening o Gebied tussen Zaagmolenstraat, Bergweg, Blommersdijkselaan en Tochtstraat: Inzet van gemeentelijke coaching (inspecteurs en adviseurs) op samenvoegmogelijkheden, onderhoud en VVE en op droomstraten of verbetering straatprofiel en vergroening; tevens verbetering speelruimte o De gemeente zet flankerend aan de inspanningen in het Oude Noorden specifiek in op gebiedspromotie (welke gefinancierd zal worden via Rotterdam Partners) o De gemeente en Havensteder werken in 2015 aan een nadere verkenning van de mogelijkheden voor verdere ontwikkeling van het Zomerhofkwartier en het Verolmeterrein en de rol van Havensteder in die ontwikkeling, mede gezien de beperkingen die de nieuwe Woningwet stelt. Afhankelijk van de nadere verkenning wordt bepaald of en hoe de gemeente een lobby richting het Rijk zal opstarten o De gemeente, Havensteder en de andere i.k.v. Kansrijke Wijken betrokken corporaties voeren in 2015 een korte verkenning uit naar de (on)mogelijkheden in transformatie van plinten met Bedrijfs Onroerend Goed (BOG). Afhankelijk van de uitkomsten van deze verkenning worden nadere afspraken gemaakt

Artikel 5. Nader te bepalen opgaven

Afspraken De gemeente Rotterdam en Havensteder spreken het volgende af: o De gemeente en Havensteder zullen samen met de andere corporaties in 2015 in het Strategisch Afstemoverleg de volgende inhoudelijke thema’s uitdiepen, waarbij afhankelijk van de opgave waar nodig nadere afspraken als aanvulling op het voorliggend convenant worden gemaakt. Het betreft in ieder geval de vraagstukken: o Splitsing Daeb/Niet-Daeb o Bepaling woningmarktregio i.r.t. werkgebied corporaties o Passendheidstoets o Vrije verkoop huurwoningen (met en zonder korting) o Doorwerking Woonvisie 2015 o Huisvesting statushouders o Brandveiligheid i.k.v. langer thuis wonen o Havensteder en gemeente spreken af voor eind september 2015 een afspraak te hebben hoe en wanneer het aandeel van Havensteder in het dossier 4.400 woningen wordt afgewikkeld

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 13

Artikel 6. Overige bepalingen

I. Levering van informatie en gegevens cf Woningwet en het Besluit Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting: - Havensteder deelt tijdig en op transparante wijze met de gemeente de volgende gegevens: o overzicht voorgenomen (volkshuisvestelijke) werkzaamheden, uiterlijk 1 juli van elk jaar (wettekst artikel 44, lid 1)

II. Tussentijdse aanpassing van de afspraken - Indien de implementatie van de Woningwet en het Besluit Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting per 1 juli 2015 een aanpassing in de overeengekomen inspanningen binnen een woonopgave vergt, treden partijen in overleg omtrent de gewenste danwel noodzakelijke aanpassing en volgt wanneer daar eensluidendheid over is een aanpassing

III. Monitoring - Partijen monitoren gedurende de looptijd de uitvoering van de inspanningen zoals genoemd in de bijlagen bij het convenant in de directieoverleggen tussen Havensteder en de gemeente - Alleen wanneer daar aanleiding toe is vanuit de individuele monitoren schalen partijen op naar het Bestuurlijk Overleg - Eind 2015 of begin 2016 zal in het Bestuurlijk Overleg een tussentijdse evaluatie van de inspanningen zoals geformuleerd in de verschillende Convenanten Samenwerking 2015 + 2016 besproken worden, waarbij ook de inspanningen uit de Convenanten Samenwerking 2014 betrokken worden

IV. Geschillen - Partijen spannen zich in eventuele geschillen omtrent de uitvoering van dit convenant altijd in goed onderling overleg op te lossen

V. Looptijd en herijking - Dit convenant is gesloten voor bepaalde duur. Het treedt in werking op de dag na ondertekening van het convenant en loopt t/m 31 december 2016. - Partijen treden uiterlijk in het 3e kwartaal van 2016 in overleg omtrent de herijking en het opnieuw vaststellen van het convenant

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 14

Ondertekening

Aldus overeengekomen te Rotterdam op - -2015,

Mevrouw H. van den Berk Havensteder

De heer R. Schneider Gemeente Rotterdam

Convenant Samenwerking 2015+2016 gemeente Rotterdam en Havensteder 15