Alversund Og På Lindås
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Kulturminneplan 2011 - 2021 urm Innhald Forord Del 1 Plangrunnlag 1.1. Kulturminne og kulturminnevern Kva er eit1.1.1 kulturminne? Kvifor kulturminnevern? 1.1.2 1.1.3 Lovverk og juridiske dokument Aktørar og 1.1.4mynde 1.2. Kjelder til kunnskap om lokalhistoria Kartlegging 1.2.1 1.3. Lindås – historie og særpreg Del 2 Status kulturminne 2.1. Freda kulturminne i Lindås i Lindås 2011. 2.2. Samlingar i Kommunal eige 2.3. Kyrkjebygg og kyrkjegardar 2.4. Samlingar i privat eige 2.5. Bygningar, kulturmiljø i privat eige 2.6. Kulturlandskap 2.7. Immateriell kulturarv Del 3 Oppsummering status og utfordringar Del 4 Mål og tiltak 4.1 Gjennomføring av planen 4.2 Overordna mål 4.3 Delmål og tiltak for samlingar, 4.4.Delmål og tiltak faste kulturminne, kulturmiljø, immateriell kultur Naturtilhøva har gitt livsgrunnlag for folk og dyr, og forma lokale tradisjonar og kultur. Røsslyng er ei sentral plante i kystlyngheiane. For kystbøndene har den gjennom mange hundre år vore ei svært viktig ressurs som husdyrfor. Tradisjonane og kunnskapen knytt til skjøtsel og bruk av lyngheiane er ein del av det kulturhistoriske særpreget i Nordhordland. lindås kommune - kulturminneplan 2011 - 2021 | side 2 Forord I kulturarven vår hentar vi kunnskap om oss Planen er ført i pennen av Solveig Jordal, sjølve og bygdene våre og grunnlag for Kulturverntenesta i Nordhordland ved opplevingar vi ynskjer å dele med borna våre, Museumssenteret i Hordaland. Levekårutvalet grannane og tilreisande til regionen. i Lindås har vore styringsgruppe for arbeidet og har hatt tre møter der planen har vore Vi ynskjer å verne om kulturminne som ein drøfta, samt synfaringar til verdi for vår eiga samtid, men også fordi vi Roparshaugsamlinga, husmannsplassen i Vikje har eit ansvar for å forvalte desse verdiane på og ”Kåken” i Tirebotn. vegne av komande generasjonar. Kulturminneplanen skal vera eit verktøy for Kommunen har lagt vekt på ein open prosess Lindås kommune til å løyse denne oppgåva. der alle skulle kome til orde. Det har vore Den skal spegla behov og peika på løysingar, eigne møter med institusjonar og frivillige aktørar og ansvar. organisasjonar . Det har også vore 4 folkemøte, på Ostereidet, i Det er ein overordna plan, i den meining at den Knarvik, Alversund og på Lindås. Desse har ikkje skal vera ein verneplan for heile, eller gitt informasjon og høve for innbyggjarane å deler av, kulturminnefeltet. Dei områda der vi kome med innspel. Møta har vore tillyste i meiner det er behov for systematisk avisa og på kommunen sine nettsider, samt i dokumentasjon og eigne verneplanar er særleg brev til lag og organisasjonar. omtala i planen. Planen blei i samsvar med planprogrammet Planen er sett i forhold til statlege og lagt ut til høyring. Frist for å kome med fylkeskommunale mål for kulturminnevern og høyringsfråsegn vart sett til 1. juli. 2011. Det museum. Det er elles teke utgangspunkt i kom inn fråsegn frå 9 aktørar. Innspela har fått Kulturminneplan for Lindås kommune frå ein grundig gjennomgang og fleire av dei er 1991 og tidlegare registreringar. Det er gjort tatt med i utkast til revidert kulturminneplan. synfaringar på alle kommunale samlingar og kulturminne. Knarvik 10.08 2011 _____________________ _______________________ ____________________________ May Eva Sandvik Øyvind Stang Solveig Jordal leiar av levekårutvalet kultursjef Museumssenteret i Hordaland lindås kommune - kulturminneplan 2011 - 2021 | side 3 Del 1: PLANGRUNNLAG 1.1 Kulturminne og kulturminnevern 1.1.1 Kva er eit kulturminne? ”Alle spor etter menneskeleg Ein skil mellom faste (bygningar, murar, vegar verksemd/aktivitet, i vårt fysiske miljø ” o.l.), lause kulturminne (gjenstandar) og den er den vanlege bruken av kulturminneomgrepet . immaterielle kulturarven (kunnskap og Men også hendingar, tru, tradisjon, og lokalitetar ferdigheiter innan handverk, dans, musikk, knytt til dette, vert definert som kulturminne. tradisjonar, eller skikk og bruk.) 1.1.2 Kvifor kulturminnevern? Kulturminne og kulturmiljø er ein del av For å gjera representative utval må vi også ha grunnlaget for å forstå oss sjølve og samfunnet. oversikter og kunnskap i form av registreringar og Kunnskapen om desse gjer heimstaden vår dokumentasjon. Dette gjeld særleg på område som spesiell for den enkelte, og unik i ein større nyare kulturminne og immateriell kulturarv, og samanheng. område som tradisjonelt ikkje har vore arbeidd mykje med, slik som kulturarv lands kysten. Ikkje alle spor etter fortida kan, eller skal, vernast, Vi må heller ikkje gløyme at historia og men vi må erkjenne kulturminna som ein ressurs kunnskapen har verdi sjølv om det fysiske minnet for vår eiga tid og ein ressurs vi forvaltar på vegne vert borte. Dokumentasjon og kartlegging er difor av framtida. I dette ligg ei plikt til å ta vare på også viktige oppgåver innan kulturminnevernet. kulturarven på best mogeleg måte. Vi må gjera val ut frå kva vår tid vurderer som viktig å ta vare på; kva er særpreg i vår region og våre bygder? lindås kommune - kulturminneplan 2011 - 2021 | side 4 1.1.3 Lovverk og juridiske dokument Juridisk dokument Ansvar Riksantikvaren og fylkeskommunen v. Lov om kulturminne Fylkeskonservator. Fylkeskommune, kommunen. Vern etter Plan og bygningslova kan vedtakast av Plan og bygningslova kommunen som del av kommunal arealplanlegging. I reguleringsplanar kan kommunen vedta vern av større og mindre område, og fastsetje detaljerte vernebestemmelsar Kommunen Lov om stadnamn. Regionrådet Nhl. har utarbeidd retningsliner Unesco sin konvensjon om vern av immateriell kulturarv. Kulturminneforvaltning; Departement, fylkeskommune Eit juridisk bindande dokument Den europeiske landskapskonvensjonen Overordna føringar for vern, forvaltning og planlegging av Fylkeskommune, kommune landskap. Aktuelle lover er først og fremst plan- og bygningslova, naturvernlova og kulturminnelova. Stortingsmeldingar Nr.49 ”Framtidas Museum” og Nr.16:”Leve med kulturminner” er retningsgjevande for offentleg museums- og kulturminnepolitikk. Fylkesdelplanar for museum og kulturminne er retningsgjevande for Hordaland fylke sin politikk på desse felta. I tillegg har Hordaland fylkesarkiv utarbeidd ein Samhandlingsplan for arkiv i fylket. Nasjonal verneplan for fartøy (2010). Utanom desse styrande dokumenta har statlege etatar, og private aktørar med landsdekkande funksjonar, som Forsvaret, Vegvesenet, NVE og Telenor, utarbeidd verneplanar for å sikra eigne kulturminne. lindås kommune - kulturminneplan 2011 - 2021 | side 5 1.1.4 Aktørar og mynde Miljøverndepartementet er formelt ansvarleg Bergen Museum har ansvar for fornminne og for det nasjonale kulturminnevernet. før-reformatoriske gjenstandar. Riksantikvaren er direktorat for Bergen Sjøfartsmuseum ansvar for kulturminneforvaltning og ansvarleg for kulturminne under vatn. gjennomføring av statleg kulturminnepolitikk. I Nordhordland har Museumssenteret i Hordaland Fylkeskommune forvaltar kultur- Hordaland ansvar som regionmuseum. minnevernet på regionalt nivå. Kan gjera Dette omfattar i 2011 ansvar for rådgjeving vedtak om freding. innan bygningsvern og museumsspørsmål. Lindås kommune I den rådgjevande funksjonen som Ansvar for reguleringsplanar, arealplanlegging fylkeskommunen og museet har ligg ei og at kulturarv vert gitt merksemd i erkjenning av at kulturminnevernet alltid vil kommunale planprosessar og den enkelte vera eit samspel mellom offentlege, byggesak. Kan gjera vedtak om vern gjennom halvoffentlege (musea) og private, frivillige reguleringsplanar. aktørar. Eigarane sin innsats er avgjerande. Kommunen har også ansvar som eigar av samlingar og anlegg. I samarbeide med Museumssenteret i Hordaland har Hordaland fylkeskommune etablert ei regional bygningsvernteneste som gir råd og rettleiing til private huseigarar om søknadar, restaurering m m. Saga i Sævråsvåg er eit av dei prosjekta Kulturverntenesta i Nordhordland har arbeidd med. lindås kommune - kulturminneplan 2011 - 2021 | side 6 1.2 Kjelder til kunnskap om lokalhistorie i Nordhordland har fornminne og før- Få av kjeldene til vår eiga historie ligg i arkiv Bergen Museum reformatoriske gjenstandar. eller på museum. Dei fleste finst kring oss i Hordaland fylkesarkiv, Statsarkivet har bygningar, landskap eller i folk sitt minne eller arkivmateriale frå regionen. kunnskap. Gravhaugar, båtar, eller dansetradisjonar rommar i seg sjølv ein unik Litteratur liten bit med informasjon om fortida, tradisjon Det er laga små og store bokverk om og utføring. Nordhordland og strilekulturen. Her kan det særleg trekkjast fram Strilesoga, Bygdebøkene Vi kan sikre kunnskapen gjennom ulik frå Lindås og ”Mimra” Lindås sogelag sitt dokumentasjon, men opplevingsverdien vil faste skriv. vera knytt til at det opphavlege kulturminnet vert teke vare på. Osterøy Museum og Hordamuseet har både bygningar, båtar og gjenstandar frå Nordhordlandskommunane 1.2.1. Kartlegging av kulturminne Fornminne og freda kulturminne Bunad og folkedraktmateriale er Alle fornminne og freda kulturminne er lagt registrert av Nordhordland Husflidslag i inn i databasen Askeladden. Dei er samarbeide med Bunad og folkedraktrådet. tilgjengelege gjennom www.kulturminnesok.no eller i Gravminne som er registrert er gjort www.nordhordlandskart.no. tilgjengeleg på www.disnorge.no KGR-registrering (kulturgeografisk Folkemusikk registrering) Ca 2000 bygningar registrert.i Arne Bjørndal (1882-1965) vart fødd på perioden 1971-74. Publikasjon: Byggeskikk i Bjørndal i Lindås. Han var ein kjend og Nordhordland, Fylkeskonservatoren i allsidig kulturpersonlegdom. Han var aktiv Hordaland 1975. utøvar både på hardingfele,