Karakteristieke Objecten Gemeente Bedum

KARAKTERISTIEKE OBJECTEN GEMEENTE BEDUM

Karakteristieke objecten Gemeente Bedum

Inhoud 1. Inleiding 2. Karakteristieke objecten 3. Waarderingscriteria 4. Karakteristieke gebieden 5. Cultuurhistorisch waardevolle objecten 6. Rijksmonumenten 7. Bronnenlijst 8. Kaartbijlage

1. Inleiding

Dit boekwerkje bevat de lijst met karakteristieke objecten in de gemeente Bedum. De inventarisatie en selectie van karakteristieke objecten is uitgevoerd door Libau in opdracht van de gemeente Bedum. In deze inleiding komen de aanleiding, het doel en de werkwijze van het onderzoek aan bod.

Aanleiding De directe aanleiding voor de gemeenten om het gebouwde erfgoed nader in beeld te brengen en over te gaan tot de selectie van karakteristieke bebouwing vormt de bedreiging van het gebouwde erfgoed door gaswinning gerelateerde bevingen. Inmiddels hebben vele eigenaren in de gemeenten schade gemeld aan hun panden. Daarbij is het niet ondenkbaar dat ook opkoop, sloop en mogelijk herbouw in beeld komen, zoals ook in andere gemeenten in het bevingsgebied. Om ook hierin een proactieve rol te kunnen spelen met betrekking tot behoud van de cultuurhistorische en omgevingskwaliteit, zetten de gemeenten nu in op gemeentebrede inventarisatie en selectie van karakteristieke bebouwing. Dit biedt duidelijkheid vooraf, zowel richting de eigenaren als de andere partijen die bij de genoemde (versterkings)opgaven betrokken zijn, en voorkomt dat de gemeente slechts ad hoc en per individuele casus kan reageren op de ontwikkelingen. Daarnaast wordt vanuit de samenleving een groeiende belangstelling gesignaleerd voor – en een roep om – bescherming van cultureel erfgoed als drager van lokale identiteit.

Doel De gemeente is voornemens karakteristieke panden aan te wijzen. Door middel van het planologisch verankeren van deze objecten in het bestemmingsplan kunnen eventuele sloopaanvragen op grond van de aanwezige cultuurhistorische waarden worden geweigerd. Ook biedt de status van karakteristiek object zicht op de inzet van deskundigheid en begeleiding en mogelijk ook meer financiële ruimte om bij het pand passende maatregelen te treffen, mocht versterking uit oogpunt van veiligheid nodig zijn.

Werkwijze De lijst is als volgt tot stand gekomen. Vertrekpunt van de inventarisatie is de lijst van objecten van het Monumenten Inventarisatie Project. Deze lijst is meer dan twintig jaar geleden opgesteld ten behoeve van de selectie van zogeheten jonge rijksmonumenten, en bleek toe te zijn aan herziening. Op basis van veldwerk en literatuuronderzoek is de bijgevoegde conceptlijst tot stand gekomen.

Door de gemeente is nadrukkelijk ingezet op het betrekken van de bevolking bij het proces van inventarisatie, waardering en selectie. Daartoe is een werkgroep samengesteld waarin lokale deskundigen afkomstig uit (cultuur-)historische verenigingen en andere betrokken burgers zitting hebben gehad.

Leeswijzer Hoofdstuk 2 bevat het belangrijkste onderdeel van het document, de lijst met karakteristieke objecten. De objecten op deze lijst zijn gerangschikt per hoofdkern en vervolgens op straatnaam en huisnummer. Ieder object is voorzien van een korte beschrijving en een score ten aanzien van de vijf algemeen gehanteerde criteria voor de waardering van gebouwd erfgoed welke is opgesteld door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Hoofdstuk 3 bevat een nadere omschrijving van deze criteria.

Naast het aanwijzen van karakteristieke objecten adviseert Libau de gemeente om waardevolle gebieden aan te wijzen. De omschrijving van de karakteristieke gebieden is te vinden in hoofdstuk 4. Tijdens het onderzoek zijn verschillende objecten zoals wegwijzers, bruggen en kades in beeld gebracht. De lijst met deze cultuurhistorisch waardevolle objecten is te vinden in hoofdstuk 5. Een overzicht van de rijksmonumenten in de gemeente staat in hoofdstuk 6 en in hoofdstuk 7 een beknopt overzicht van de gebruikte bronnen. Tenslotte bevat hoofdstuk 8 een bijlage met kaartmateriaal.

Eefje van Duin, Libau Sanne Tillema, Libau Herman Waterbolk, Libau

Marije van der Galiën, Gemeente Bedum Henk Paap, Gemeente Bedum

Maart 2018

2. Karakteristieke objecten

2e Dwarsstraat 2-2A Bedum Bazuinslaan 2 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 0 Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Voormalige lagere school uit circa 1880 met aangebouwde meesterswoning uit circa Katholieke lagere Sint Walfridusschool uit 1921. Ontworpen door architect J. 1930. School op L-vormige plattegrond, deels met witte blokbepleistering en Tilbusscher. Symmetrisch opgezet pand onder schilddak met verhoogd wenkbrauwbogen. In latere fase verbouwd tot werkplaats. Meesterswoning in middenrisaltiet waarin de entree. Oorspronkelijk met vier lokalen. In 1956-57 aan Interbellumarchitectuur. achterzijde uitgebreid. Zeer beeldbepalend gelegen tussen de 2e Dwarsstraat en het Plantsoen nabij de Ensemble met nabij gelegen RK kerk, pastorie en begraafplaats (rijksmonumenten). kerk (rijksmonument). Beeldbepalende ligging aan de Bazuinslaan met schoolplein aan voorzijde.

Boterdiep O.Z. 17 Bedum Boterdiep W.Z. 2-3 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Dwarshuisboerderij uit circa 1860. Symmetrisch opgezet voorhuis onder schilddak. Villa uit circa 1905 met naastgelegen winkel van later datum. Symmetrisch opgezet Uitgvoerd in ambachtelijk-traditionele trant en voorzien van omlijsting rond entree. voorhuis met verhoogde midden risaliet met balkon. Woning uitgevoerd in rijk gedecoreerde Eclectische architectuur en winkel in Interbellumarchitectuur.

Gelegen op erd met hoog opgaand geboomte. Zeer beeldbepalende hoekligging Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke aan Boterdiep. bebouwing. Winkel met teruggerooide ligging.

Boterdiep W.Z. 4 Bedum Boterdiep W.Z. 5 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Villa uit circa 1910. Woonhuis op samengestelde plattegrond en voorzien van Villa uit 1919 ontworpen door architect J. Tilbusscher. Woonhuis op samengestelde dakopbouwen en balkons. Uitgevoerd in rijk gedecoreerde Vernieuwingsstijl, met plattegrond en voorzien van dakopbouwen en balkons. Uitgevoerd in onder andere opvallende kleurstelling en tegels in fries. Vernieuwingsstijl met invloeden van Chaletstijl.

Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing. woningen.

Boterdiep W.Z. 6-6A Bedum Boterdiep W.Z. 7 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Voormalig postkantoor uit circa 1900. Uitgevoerd als symmetrisch opgezet Villa uit circa 1900. Asymmetrisch opgezet woonhuis voorzien van dakopbouw met dwarshuistype voorzien van dakopbouw met balkon. Uitgevoerd in rijk gedecoreerde balkon. Uitgevoerd in Eclectische architectuur. Eclectische architectuur.

Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing. bebouwing. Bedum Boterdiep W.Z. 8 Boterdiep W.Z. 9 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Villa uit 1922 ontworpen door architect J. Tilbusscher. Woonhuis op samengestelde Voormalige winkel-woning uit 1888. In 1936 deels verbouwd tot winkel naar ontwerp plattegrond uitgevoerd in Vernieuwingsstijl. van architect A. Wiersema. Uitgevoerd als symmetrisch opgezet dwarshuis met dakopbouw en balkon.

Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke Zeer beeldbepalende hoekligging aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing. bebouwing.

Boterdiep W.Z. 10 Bedum Boterdiep W.Z. 18 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Woonhuis uit circa 1935 ontworpen door architect A. Wiersema. Woonhuis onder Dwarshuis uit circa 1880. Symmetrisch opgezet voorhuis onder schilddak met samengestelde kap en voorzien van kenmerkende schoorsteen en balkon. nokschoorstenen en voorzien van kenmerkende vensters met ronde hoeken. In Uitgevoerd in Expressionistische architectuur, verstrakte variant van Amsterdamse latere fase aan achterzijde uitgebreid. School. Zeer beeldbepalende hoekligging aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke Zeer beeldbepalende hoekligging aan het Boterdiep. bebouwing.

Boterdiep W.Z. 19 Bedum Boterdiep W.Z. 30 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Voormalige burgemeesterswoning uit 1926. Ontworpen door architect A. Wiersema. Woonhuis uit circa 1920. Woonhuis op rechthoekige plattegrond onder zadeldak. Woonhuis onder mansarde kap en voorzien van meerdere topgevels. Uitgevoerd in Voorzien van decoratief metselwerk in verschillende kleurstellingen. Expressionistische architectuur.

Zeer beeldbepalende hoekligging, gelegen aan het Boterdiep in rij met meer Zeer beeldbepalende hoekligging, gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing. karakteristieke bebouwing.

Boterdiep W.Z. 31 Bedum Boterdiep W.Z. 33 Bedum

Woonhuis uit circa 1910. Villavormig woonhuis op samengestelde plattegrond en Woonhuis uit circa 1920. Villavormig woonhuis onder relatief steile samengestelde voorzien van erker met balkon. Uitgevoed in Vernieuwingsstijl met enige kenmerken kap. Grotendeels wit geschilderd pand met bakstenen plint en voorzien van enige van Chaletstijl. decoratieve elementen in Vernieuwingsstijl.

Dwarshuis uit circa 1905. Symmetrisch opgezet woonhuis onder schilddak en Dwarshuis uit circa 1890. Asymmetrisch opgezet woonhuis onder schilddak en voorzien van dakopbouw. Voorzien van enige decoratieve elementen in voorzien van nokschoortstenen en dakopbouw. Overgangsarchitectuur. Met hekwerk aan voorzijde erf.

Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke Zeer beeldbepalende ligging aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing. bebouwing.

Boterdiep W.Z. 37 Bedum Boterdiep W.Z. 39 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Villa uit circa 1910. Woonhuis op samengestelde plattegrond en voorzien van erker Voormalige directeurswoning uit 1910 behorende bij naastgelegen, inmiddels en balkon. Met enige decoratieve elementen in Vernieuwingsstijl, zoals ornamenten gesloopte Gemeentelijke Gasfabriek Bedum. Ontworpen door architect A.J. Rijers. op topgevel.

Zeer beeldbepalende ligging aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke Voorbeeld van woonhuis behorende bij een van de vele bedrijven die aan het begin bebouwing. van de twintigste eeuw werden opgericht in Bedum. Voorzien van rijk gedecoreerd hekwerk rond erf. Zeer beeldbepalende ligging aan het Boterdiep.

Boterdiep W.Z. 41 Bedum Boterdiep Z.Z. 2 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Woonhuis uit circa 1880 met naastgelegen koetshuis. Wit gepleisterd pand onder Dokterswoning uit circa 1880. Symmetrisch opgezet woonhuis met verhoogde zadeldak en voorzien van decoratieve elementen, zoals omlijsting vensters en middenrisaliet en balkon boven entree. Uitgevoerd in rijke neoclassicistische gedecoreerde daklijst. Vml. woonhuis professor Mekel. architectuur.

Zeer beeldbepalende hoekligging op ruim erf aan het Boterdiep. Zeer beeldbepalend ligging aan het Boterdiep en naast gemeentehuis.

Boterdiep Z.Z. 13 Bedum Ellerhuizen 1 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Woonhuis uit 1926 ontworpen door architect K. Zevenberg. Woonhuis onder steil Boerderij van het Oldambtster type uit 1881. Voorhuis voorzien van kozijnen met zadeldak en voorzien van enige decoratieve elementen in Expressionistische ojiefvorm. Gelegen op locatie waar voor 1832 een boerderij aanwezig was. architectuur. Met hek aan voorzijde van het perceel.

Beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep. Gelegen op erf stookhut en kleine familiebegraafplaats. Zeer beeldbepalende ligging aan het Boterdiep in het gehucht Ellerhuizen. Bijgebouwen zijn van later datum en vallen buiten de bescherming. Bedum Ellerhuizen 3 Ellerhuizen 24 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Dwarshuisboerderij 't Hoogheem uit circa 1890. Symmetrisch opgezet woonhuis met Dwarshuisboerderij uit 1877. Boerderij met naastgelegen kleinere bijschuur. schuur van later datum en naastgelegen kleinere schuur. Symmetrisch opgezet voorhuis voorzien van omlijsting rond entree.

Gelegen op deels omgracht erf met hoog opgaand geboomte. Zeer beeldbepalende Gelegen op deels omgracht erf met hoog opgaand geboomte. Beeldbepalende ligging in het gehucht Ellerhuizen. ligging in het gehucht Ellerhuizen. Overige bijgebouwen zijn van later datum en vallen buiten de bescherming.

Ellerhuizen 26 Bedum Ellerhuizen 28 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Kop-rompboerderij uit circa 1868. Gebouwd op locatie waar voor 1832 reeds een Dwarshuisboerderij uit circa 1880. Symmetrisch opgezet voorhuis onder schilddak boerderij aanwezig was. Boerderij met kleinere bijschuur, en vrijstaandeskapschuur. en voorzien van nokschoorstenen. Uitgevoerd in ambachtelijk-traditionele trant. Voorhuis met asymmetrisch opgezette voorgevel. Aangebouwde serre zijn van later datum en vallen buiten de bescherming. Gelegen Gelegen op deels omgracht erf met hoog opgaand geboomte. Beeldbepalende op deels omgracht erf. Beeldbepalende ligging in het gehucht Ellerhuizen. ligging in het gehucht Ellerhuizen.

Ellerhuizen 35 Bedum Ellerhuizen 39 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 1

Kop-hals-rompboerderij uit circa 1860 met tweekapsschuur en aangebouwde Kop-romp boerderij met tweekapsschuur uit 1953. Voorhuis uitgevoerd in Delftse stookhut. Gebouwd op locatie waar voor 1832 reeds een boerderij aanwezig was. School architectuur. Gelegen op locatie waar voor 1832 een boerderij aanwezig Boerderij uitgevoerd in ambachtelijk-traditionele trant. was. Zeldzaam vanwege boerderij uit wederopbouwperiode.

Gelegen op deels omgracht erf met hoog opgaand geboomte. Beeldbepalende Gelegen op omgracht erf met hoog opgaand geboomte in het gehucht Ellerhuizen. ligging in het gehucht Ellerhuizen.

Emmalaan 7 Bedum Emmalaan 9 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Woonhuis uit 1933 ontworpen door architect A. Wiersema. Woning onder Woonhuis uit circa 1932. Woning onder samengestelde mansarde kap en voorzien kenmerkend schilddak en voorzien van forse gemetselde schoorsteen. Uitgevoerd van inpandig balkon. Uitgevoerd in Expressionistische architectuur. in Expressionistische architectuur

Beeldbepalend gelegen aan de Emmalaan in de wijk Nieuw Bedum. Beeldbepalend gelegen aan de Emmalaan in de wijk Nieuw Bedum. Bedum Grotestraat 8-10 Grotestraat 26-28 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Etagewoning uit 1932 ontworpen door architect A. Wiersema. Dubbele woning van Winkel uit circa 1880 met mogelijk oudere kern. Heeft onder andere dienst gedaan drie lagen uitgevoerd in Expressionistische architectuur met kenmerken van als groenteboer, kapsalon en thans als eetcafé. Uitgevoerd in ambachtelijk- Amsterdamse School. Zeldzaam voorbeeld van etagebouw in Bedum. traditionele trant en voorzien van kernmerkende vensters.

Beeldbepalende, iets teruggerooide, ligging aan de Grotestraat. Zeer beeldbepalende ligging in de kern van Bedum, nabij de kerk.

Grotestraat 30 Bedum Grotestraat 31 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Voormalige smederij met woonhuis uit circa 1890. Pand bestaat uit twee bouwdelen Winkel-woning uit circa 1880. Eenlaags pand onder zadeldak tussen topgevels en met winkel aan voorzijde en smederij aan achterzijde. De voorgevel en etalage is in evenwijdig aan de straat gelegen. Met oorspronkelijke etalage aan linker voorzijde. 1921 gewijzigd. Thans in gebruik als fietsenwinkel.

Zeer beeldbepalende ligging in de kern van Bedum, nabij de kerk. Beeldbepalend gelegen aan de Grotestraat en naast de Gereformeerde kerk.

Grotestraat 33 Bedum Grotestraat 37 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 0 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 1 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Oosterkerk of Maranathakerk. Gereformeerde kerk uit 1878 van architect H. Wind. Voormalige bakkerij met woonhuis uit circa 1890. Eenlaags pand onder schilddak Is in meerdere fasen uitgebreid en gewijzigd (in 1921 en 1966) waarbij meest met nokschoorstenen. Voorzien van enige eclectische decoratieve elementen. recente uitbreiding (koor) dateert uit 2000.

Zeer beeldbepalende teruggerooide ligging aan de Grotestraat in de kern van Zeer beeldbepalende hoekligging naast de kerk en in de kern van Bedum. Bedum.

Grotestraat 39 Bedum Grotestraat 43 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Woonhuis uit de 18e eeuw. Eenlaags pand onder zadeldak tussen topgevels. Dwarshuis uit circa 1890 met schuur aan achterzijde. Symmetrisch opgezet Uitgevoerd in ambachtelijk-traditionele trant en voorzien van muurankers en woonhuis onder schilddak met nokschoorstenen en dakopbouw. Voorzien van klezoren. Dakkapellen zijn van later datum. omlijsting rond entree.

Beeldbepalende ligging aan de Grotestraat in de kern van Bedum. Beeldbepalende teruggerooide ligging aan de Grotestraat in de kern van Bedum. Bedum Grotestraat 45 Grotestraat 46,48 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Wit gepleisterd woonhuis uit de eerste helft van de 19e eeuw. Het pand heeft vanaf Dubbel woonhuis uit circa 1910. Villavormig woonhuis opgetrokken in kalkzandsteen 1921 dienst gedaan als onderwijzerswoning voor de naastgelegen lagere Katholieke in verschillende kleuren. Uitgevoerd in Vernieuwingsstijl. school.

Zeer beeldbepalende hoekligging aan de Grotestraat in de kern van Bedum. Zeer beeldbepalende ligging aan de Grotestraat in de kern van Bedum en in rij met Gelegen in rij met meer karakteristieke bebouwing. meer karakteristieke bebouwing.

Grotestraat 51 Bedum Grotestraat 52 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Voormalige winkel en café met herberg uit circa 1870. Relatief diep pand met schuur Diaconie uit circa 1860 met mogelijk oudere kern. Behorende bij tegenover gelegen aan achterzijde. Uitgevoerd in ambachtelijk-traditionele trant. Katholieke kerk. Eenlaags pand onder zadeldak. Uitgevoerd in ambachtelijk- traditionele trant.

Zeer beeldbepalende ligging aan de Grotestraat in de kern van Bedum, naast de Zeer beeldbepalende ligging aan de Grotestraat in de kern van Bedum en in rij met Katholieke kerk (rijksmonument). meer karakteristieke bebouwing. Ensemble met Katholieke kerk (rijksmonument).

Grotestraat 54 Bedum Herestreek 4 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Villa uit circa 1905 met naastgelegen schuur van eerder datum. Woning heeft Villa uit 1934 van architect. L. Priet. Blokvormig woonhuis uitgevoerd in tevens dienst gedaan als bankgebouw. Rijk gedecoreerde villa met symmetrische Interbellumarchitectuur. Gelegen op erf met hekwerk. opbouw, voorzien van dakopbouw en balkon.

Zeer beeldbepalende ligging aan de Grotestraat in de kern van Bedum en in rij met Zeer beeldbepalende ligging aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke meer karakteristieke bebouwing. bebouwing.

Herestreek 12-12A Bedum Industrieweg 2 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Dwarshuis uit circa 1890. Symmetrisch opgezet voorhuis onder schilddak met Fabriekshal uit 1964 van garagebedrijf Bats. Hal met tondak met van lichtstraat. nokschoorstenen. Voorzien van luiken en dakopbouw met balkon. Voorzien van pompstation. Pand opgetrokken in gele baksteen. Uitgevoerd in Wederopbouwarchitectuur.

Zeer beeldbepalende ligging aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke Zeer beeldbepalende ligging tussen het Boterdiep en de Industrieweg. bebouwing. Bedum Julianalaan 22 A Kapelstraat 4 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Gereformeerde Prof. Dr. K. Schilderschool. Lagere- en kleuterschool uit 1954 Voormalige nuts-bewaarschool uit 1927. Ontworpen door architect K. Zevenberg. ontworpen door architect A. Wiersema. Pand op L-vormige plattegrond. Uitgevoerd Pand op rechthoekige plattegrond onder zadeldak. Uitgevoerd in regionale variant in Wederopbouwarchitectuur. van Amsterdamse School architectuur. Later in gebruik als kleuter- en muziekschool.

Beeldbepalende ligging aan de Julianalaan in de wijk Nieuw Bedum. Ensemble met nabij gelegen openbare lagere school. Beeldbepalende ligging in de wijk Nieuw Bedum.

Kapelstraat 9 Bedum Molenweg 10 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Voormalige openbare lagere school uit 1927. Pand op U-vormige plattegrond en in Dwarshuis uit circa 1870. Was eerste boerenleenbank in Bedum. Nagenoeg latere fase aan de achterzijde uitgebreid. Thans in gebruik als bibliotheek en symmetrisch opgezet voorhuis met verhoogde middenrisaliet met balkon. Voorzien dorpshuis. van rijke eclectische decoratieve elementen.

Ensemble met nabij gelegen nuts-bewaarschool, Beeldbepalende ligging in de wijk Beeldbepalende ligging aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke woningen. Nieuw Bedum met plein aan voorzijde.

Molenweg 11 Bedum Molenweg 18 Bedum

Dwarshuis uit circa 1890. Symmetrisch opgezet voorhuis onder schilddak met Dwarshuis uit circa 1890. Symmetrisch opgezet voorhuis onder kap met nokschoorstenen en voorzien van dakopbouw en luiken. wolfseinden. Voorzien van dakopbouw en balkon. Met eclectische decoratieve elementen.

Beeldbepalende ligging aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke woningen. Beeldbepalende ligging aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke woningen.

Molenweg 20 Bedum Noordwolderweg 92-102 o.e. Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Winkel-woning uit circa 1925. Pand onder gebogen schilddak. Met etalage aan Complex van zes arbeiderswoningen uit 1935. Ontworpen door architect J.W. linker zijde en woning aan rechter zijde. Uitgevoerd in Interbellum architectuur. Formsma uit Bedum. Rijwoningen onder mansardekap en voorzien van drie topgevels. Woningen gebouwd door bakker Bruins uit Bedum.

Beeldbepalende ligging aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing. Beeldbepalend gelegen aan de Noordwolderweg. Bedum Oude Dijk 1 bij Oude Dijk 2 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 0 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 3 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 1

Luchtwachttoren Post 7 O 3 uit 1954. Gebouwd van prefab elementen schokbeton Dwarshuisboerderij uit circa 1870. Symmetrisch opgezet voorhuis onder schilddak naar ontwerp van M. Zwaagstra in opdracht van het Korps Luchtwachtdienst. Toren met nokschoorstenen. Met omlijsting rond entree. Gelegen op locatie waar voor is gedeeltelijk afgebroken en van vrijgekomen materiaal is een naastgelegen schuur 1832 een boerderij aanwezig was. gebouwd. Gelegen op erf achter woonhuis aan de Oude Dijk. Gelegen op deels omgracht erf met hoog opgaand geboomte.

Oude Dijk 19 Bedum Schoolstraat 14 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Dwarshuisboerderij uit circa 1890. Boerderij met kleinere bijschuur. Symmetrisch Woonhuis uit circa 1915. Gebouwd door aannemer Smit voor prof. Boerema. opgezet voorhuis onder schilddak met nokschoorstenen. Gelegen op locatie waar Voorgevel met kenmerkende klokgevel. Gelegen op erf voorzien van hekpijlers. voor 1832 een boerderij aanwezig was.

Gelegen op erf met dubbele omgrachting en hoog opgaand geboomte. Vrijstaande Beeldbepalende ligging aan de Schoolstraat naast schoolgebouw uit 1920-21 schuur is van later datum en valt buiten de bescherming. (rijksmonument).

Schoolstraat 27 Bedum Schultingastraat 2 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Voormalige kaasfabriek uit 1899. Met woongedeelte aan voorzijde en voormalige Winkel-woning uit circa 1937. Ontworpen door architect A. Wiersema. Voorzien van kaasmakerij aan achterzijde. Uitgevoerd in ambachtelijk-traditionele trant. kenmerkende afgeronde hoek. Heeft onder andere dienst gedaan als bakkerij, zuivelhuis en rijschool. Uitgevoerd in Expressionistische architectuur.

Beeldbepalende ligging aan de Schoolstraat in rij met meer karakteristieke Zeer beeldbepalende ligging op hoek Schultingastraat - Coendersstraat in de wijk bebouwing. Nieuw Bedum en nabij de kerk (rijksmonument).

Schultingastraat 22 Bedum Stationsweg 2-2A Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Villa uit circa 1935. Ontworpen door architecten E.G. Reitsma en Zevenberg. Dokterswoning uit 1961. Villa met woonvertrekken op de verdiepingen. Pand onder Woning op L-vormige plattegrond onder samengestelde kap. Uitgevoerd in flauw zadeldak en voorzien van kenmerkende schoorsteen. Uitgevoerd in rijke Expressionistische architectuur. Wederopbouwarchitectuur. Uitbreiding is van later datum en valt buiten de bescherming. Zeer beeldbepalende ligging op ruim perceel op hoek Schultingastraat - Stationsweg Zeer beeldbepalende hoekligging nabij Gele Klap (rijksmonument). in de wijk Nieuw Bedum. Bedum Stationsweg 3 Stationsweg 7 A Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Winkel-woning uit circa 1930. Ontworpen door architect A. Wiersema. Woonhuis Garage-woning uit circa 1930. Ontworpen door architect. A. Wiersema. Uitgevoerd onder mansardekap en voorzien van kenmerkende schoorsteen en etalage. in regionale variant van Amsterdamse School architectuur. Uitbreiding aan linker Uitgevoerd in regionale variant van Amsterdamse School architectuur. zijde is van later datum en valt buiten de bescherming.

Zeer beeldbepalende ligging aan de Stationsweg. Zeer beeldbepalende ligging aan de Stationsweg.

Stationsweg 16 Bedum Stationsweg 26,28,30 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Martyriakerk. Kerkgebouw van Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt uit 1963. Rij van drie arbeiderswoningen uit 1915. Voorzien van verhoogde middenrisaliet en Ontworpen door architect J. Veldkamp en A. Wiersema. Zaalkerk uitgevoerd in twee dakopbouwen. Met enige kenmerken van Vernieuwingsstijl. Wederopbouwarchitectuur. Uitbreiding aan de achterzijde is van later datum en valt buiten de bescherming. Zeer beeldbepalende teruggerooide ligging aan de Stationsweg. Hek met betonnen pijlers aan de voorzijde. Zeer beeldbepalende ligging aan de Stationsweg.

Stationsweg 44 Bedum Stationsweg 47 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Woonhuis uit 1922. Ontworpen door architecten Kuiler en Drewes. Woning Woonhuis uit 1934. Woonhuis onder hoog schilddak en voorzien van gerende uitgevoerd in Expressionistische interbellumarchitectuur. Voorzien van schoorsteen en balkon op hoek. Uitgevoerd in regionale variant van Amsterdamse aangebouwde garage. School architectuur. Met betonnen bruggetje over sloot.

Met lage gemetselde erfafscheiding aan voorzijde. Zeer beeldbepalende Zeer beeldbepalende ligging op hoek kruising Stationsweg - Wilhelminalaan. teruggerooide ligging aan de Stationsweg.

Stationsweg 54 Bedum Stationsweg 59 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 0 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Woonhuis uit circa 1913. Ontworpen door architect J. Tilbusscher. Villavormig Voormalig stationskoffiehuis uit 1894. Pand op nagenoeg vierkante plattegrond woonhuis op samengestelde plattegrond. Uitgevoerd in Vernieuwingsstijl. onder afegeknot schilddak. Met aangebouwd koetshuis. Huidige veranda is van later datum.

Zeer beeldbepalende ligging aan de Stationsweg. Zeer beeldbepalende ligging nabij het spoor aan de Stationsweg. Bedum Ter Laan 33 Ter Laan 35 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Kop-romp boerderij met tweekapsschuur uit circa 1855. Gebouwd op locatie waar Kop-romp boerderij uit 1865. Gebouwd op locatie waar voor 1832 een boerderij voor 1832 een boerderij aanwezig was. Uitgevoerd in ambachtelijk-traditionele trant. aanwezig was. Uitgevoerd in ambachtelijk-traditionele trant. Verkeert thans in slechte staat.

Gelegen op grotendeels omgracht erf aan de voormalige noordelijke Wolddijk in het Gelegen op deels omgracht erf aan de voormalige noordelijke Wolddijk in het buurtschap Ter Laan. Transformatorgebouw op erf valt buiten de beschermimg. buurtschap Ter Laan.

Thesingerweg 1 Bedum Thesingerweg 2 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 1

Dwarshuisboerderij uit circa 1880 met aangebouwde bijschuur. Gebouwd op locatie Villaboerderij uit 1924. Wit gepleisterd voorhuis onder schilddak met waar voor 1832 een boerderij aanwezig was. Symmetrisch opgezet voorhuis nokschoorstenen en dakopbouw met klokgevel. Schuur is in 1990 vervangen. voorzien van omlijsting rond vensters en entree in eclectische architectuur waarvoor Bescherming betreft uitsluitend voorhuis. een rampe. Gelegen op deels omgracht erf in het buurtschap Reidland. Gelegen op ruim erf in het buurtschap Reidland.

Westerdijkshorn 9 Bedum Westerdijkshorn 14 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Boerderij van het Oldambtster type uit 1929. Gelegen op locatie waar voor 1832 Dwarshuisboerderij uit 1867. Boerderij met kleinere bijschuur en voorhuis voorzien reeds twee boerderijen aanwezig waren. Schuur aan achterzijde voorzien van van serre. Symmetrisch opgezet voorhuis, geheel onderkelderd. Met tbc-serre aan overkapping voor hijsmechanisme. Gebouwd in Interbellum architectuur. oostzijde.

Gelegen op deels omgracht erf samen met boerderij Westerdijkshorn 7. Beeldbepalende ligging op ruim erf in het gehucht Westerdijkshorn. Vrijstaande Beeldbepalende ligging in het gehucht Westerdijkshorn. Bijgebouwen van later schuur aan zuidwestzijde is van later datum en valt buiten de bescherming. datum vallen buiten de bescherming.

Westerdijkshorn 19 Bedum Westerdijkshorn 23 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 1 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Voormalig huiskamercafé en kruidenier uit circa 1875. Pand onder schilddak met Kop-romp boerderij uit circa 1880. Uitgevoerd in ambachtelijk traditionele trant. nokschoorstenen met achtergelegen aanbouw. Uitgevoerd in ambachtelijk Gelegen op locatie waar voor 1832 reeds een boerderij aanwezig was. traditionele trant. Met mogelijk oudere kern.

Beeldbepalend gelegen in de bocht in het gehucht Westerdijkshorn. Beeldbepalend gelegen op erf met stookhut in het gehucht Westerdijkshorn. Bedum Westerdijkshorn 28 Westerdijkshorn 30 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 0 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 3 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Voormalig diaconiehuis uit 1879 met op achtererf gelegen oudere diaconie (voor Voormalige pastorie uit circa 1870 met mogelijk oudere kern. Kop-romp boerderij 1832). Oude diaconie is een klein pand onder zadeldak en recent uitgebreid. met aangebouwde stookhok welke recent is vergroot. Met tweekapsschuur en Diaconiehuis is symmetrisch opgezet en voorzien van siermetselwerk. bijschuur.

Ensemble met nabij gelegen toren en pastorie. Beeldbepalende ligging in het Gelegen op ruim erf direct naast toren en kerkhof (rijksmonumenten). Zeer gehucht Westerdijkshorn. beeldbepalende ligging in het gehucht Westerdijkshorn.

Wilhelminalaan 12 Bedum Wolddijk 52 Bedum

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Woonhuis uit 1937. Kubusvormig woonhuis ontworpen door architect A. Wiersema. Kop-hals-romp boerderij uit 1869. Gelegen op locatie waar voor 1832 een boerderij Uitgevoerd in kubistische expressionistische architectuur. aanwezig was. Met dwarshuisvormig voorhuis en diverse bijgebouwen.

Beeldbepalend gelegen in de wijk Nieuw Bedum. Gelegen op deel omgracht erf met stookhut, brug en leibomen bij oprit. Beeldbepalende ligging aan de Wolddijk nabij wiel waar dijk doorgebroken is geweest. Noordwolderweg 50 Noordwolde Noordwolderweg 8 Noordwolde

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Kop-romp boerderij met kleinere bijschuur uit circa 1870. Voorzien van dwars Boerderij van het Oldambtster type uit circa 1878. Met bijschuur op achterzijde erf. geplaatst voorhuis. Voorhuis grotendeels onderkelderd. Deels onderkelderd voorhuis uitgevoerd in rijke neoclassicistische architectuur.

Beeldbepalende ligging op deels omgracht erf met bruggetje, gelegen aan de Gelegen op deels omgracht erf met hoog opgaand geboomte. Beeldbepalende zuidzijde van het dorp. ligging aan de Noordwolderweg.

Noordwolderweg 10 Noordwolde Noordwolderweg 17 Noordwolde

Boerderij met voorhuis uit 1928. Boerderij met kleinere bijschuur. Voorhuis Voormalige schoolmeesterswoning uit circa 1895. Behorende bij voormalige uitgevoerd in sobere Interbellumarchitectuur. Een van de weinige boerderijen uit het openbare lagere school. Uitgevoerd als symmetrisch opgezet dwarshuis met Interbellum in de gemeente. verhoogde middenrisaliet.

Beeldbepalend gelegen op deels omgracht erf. Overige bijgebouwen zijn van later Beeldbepalende ligging aan de Noordwolderweg. Ensemble met nabij gelegen datum en vallen buiten de bescherming. voormalig schoolgebouw.

Noordwolderweg 21 Noordwolde Noordwolderweg 33 Noordwolde

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Boerderij uit 1936. Uitgevoerd in sobere Interbellumarchitectuur. Voorzien van Boerderij uit circa 1880. Voorzien van kenmerkende driezijdige uitbouw en baanderdeuren in de voorgevel. uitgevoerd in ambachtelijk-traditionele trant. Boerderij heeft behoord bij naastgelegen wagenmakerij Bulthuis.

Zeer beeldbepalende ligging binnen het dorp. Bescherming betreft uitsluitend Zeer beeldbepalende ligging op erf aan de Noordwolderweg in het dorp. boerderij. Aangebouwde bijgebouwen vallen buiten de bescherming.

Noordwolderweg 36 Noordwolde Noordwolderweg 7 Noordwolde

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Pastorie uit 1928 behorende bij tegenover gelegen Hervormde Kerk. Ontworpen Antonida Hoeve. Dwarshuisboerderij uit circa 1890. Symmetrisch opgezet voorhuis door architect K. Zevenberg. In latere fase aan achterzijde uitgebreid. met omlijsting rond entree. Voorzien van neoclassicistische decoratieve elementen. Gelegen op locatie waar voor 1832 een boerderij aanwezig was.

Ensemble met Hervormde kerk (rijksmonument). Gelegen op ruim erf met hoog Gelegen op deels omgracht ruim erf met smeedijzeren hekwerk en stookhut. Zeer opgaand geboomte. Zeer beeldbepalende ligging binnen het dorp. beeldbepalend gelegen nabij T-splitsing. Achterliggende schuren zijn van later datum en vallen buiten de bescherming. Noordwolde Willemsstreek 3 Willemsstreek 17 Noordwolde

Dwarshuis uit circa 1905. Dubbel woonhuis met symmetrische opzet onder Boerderij van het Oldambtster type uit circa 1860. Boerderij met kleinere bijschuur. schilddak met nokschoorstenen. Uitgevoerd in Overgangsarchitectuur. Voorzien van sprongsgewijze versmalling richting de voorgevel. Uitgevoerd in ambachtelijk-traditionele trant.

Zeer beeldbepalende ligging aan het Boterdiep in het buurtschap Willemsstreek. Beeldbepalend gelegen op erf aan het Boterdiep in het buurtschap Willemsstreek.

Willemsstreek 2 bij Noordwolde Willemsstreek 2 Noordwolde

Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 0 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 1 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Romp van korenmolen Woldring uit 1854. Voormalige rietgedekte achtkante Voormalig bakkerij uit circa 1870 behorende bij naastgelegen molen Woldring. In stellingmolen waarvan thans alleen stenen romp aanwezig is. De molen werd in 1913 uitgebreid met een café en winkel. 1926 onttakeld. Met naastgelegen lagere schuur met rieten kap.

Ensemble met voormalige bakkerij aan Willemsstreek 2. Zeer beeldbepalende Ensemble met naastgelegen molenromp. Zeer beeldbepalende ligging aan het ligging aan het Boterdiep in het buurtschap Willemsstreek. Boterdiep, nabij brug in het buurtschap Willemsstreek.

Wolddijk 76 Noordwolde Wolddijk 60 Noordwolde

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Mensemahoeve uit circa 1890 met mogelijk oudere kern. Dwarshuisboerderij met Kop-rompboerderij met voorhuis uit 1874 en tweekapsschuur uit circa 1935. symmetrisch opgezet voorhuis. Gelegen op voormalig borgterrein Mensema. Gelegen op locatie waar voor 1832 een boerderij aanwezig was. Vrijstaande bijgebouwen zijn van recente datum en vallen buiten de bescherming.

Beeldbepalende ligging op deels omgracht erf met singel aan de Wolddijk. Gelegen op deels omgracht erf met stookhut. Beeldbepalend gelegen aan de Wolddijk.

Wolddijk 67 Noordwolde Wolddijk 68 Noordwolde

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 1

Dwarshuisboerderij uit 1874. Symmetrisch opgezet voorhuis onder schilddak met Boerderij met voorhuis uit circa 1910 in de vorm van een bescheiden villa. Schuur nokschoorstenen. Schuur achter voorhuis van waarde vanwege silhouet en en uitgebreid stookhok of zomerhuis van ouder datum. Gelegen op locatie waar voor herkenbaarheid als boerderij. 1832 een boerderij aanwezig was.

Gelegen op deels omgracht erf. Beeldbepalende ligging aan de Wolddijk. Beeldbepalende ligging aan de Wolddijk. Vrijstaande schuur aan achterzijde is van later datum en valt buiten de bescherming. Wolddijk 74 Noordwolde

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 1

Boerderij van het Oldambtster type uit circa 1880. Gelegen op locatie waar voor 1832 een boerderij aanwezig was. Dwarshuisvormig voorhuis is in circa 1940 verwijderd na schade door bom.

Gelegen op deels omgracht erf met stookhut en bijschuur. Beeldbepalende ligging aan de Wolddijk. Achterweg 6 Onderdendam Achterweg 23 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 3 Architectuurhistorische waarde: 1 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Woonhuis met schuur uit circa 1850. Voorzien van kenmerkende driezijdige uitbouw Voormalig schoolgebouw uit 1833. Heeft tevens dienst gedaan als aan voorzijde. Pand ontstaan in meerdere bouwfases. verenigingsgebouw en transportbedrijf. Uitgevoerd in ambachtelijk-traditionele trant.

Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende hoekligging in de kern Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Beeldbepalende ligging tussen de Achterweg van Onderdendam en naast winkel-woning (rijksmonument). en Uiterdijk.

Achterweg 2 Onderdendam Bedumerweg 22 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Voormalige winkel-woning uit circa 1850. Onder kap met wolfeinden en Dwarshuis uit circa 1850. Symmetrisch opgezet voorhuis onder schilddak met hoekschoorstenen. Voorzien van etalage aan linker zijde. Uitgevoerd in ambachtelijk- nokschoorstenen en dakopbouw. Voorzien van rijke eclectische decoratieve traditionele trant. elementen. Achterhuis onder dubbele kap.

Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende ligging in de kern van Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende ligging in de kern van Onderdendam. Gelegen naast het voormalig waterschapshuis en winkel-woning, Onderdendam in rij met meer karakteristieke woningen. beide rijksmonument.

Bedumerweg 26 Onderdendam Bedumerweg 21 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Dwarshuis uit circa 1880. Symmetrisch opgezet voorhuis onder schilddak met Molenaarswoning uit circa 1850. Voorhuis onder schilddak met nokschoorstenen. nokschoorstenen. Voorzien van eclectische decoratieve elementen, zoals omlijsting Uitgevoerd in ambachtelijk-traditionele trant. Ensemble met naastgelegen vensters. korenmolen Hunsingo.

Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende hoekligging in de kern Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende ligging in de kern van van Onderdendam in rij met meer karakteristieke woningen. Onderdendam in rij met meer karakteristieke woningen.

Bedumerweg 18 Onderdendam Bedumerweg 16 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Dwarshuis uit circa 1850. Woonhuis onder kap met wolfseinden. Uitgevoerd in Woonhuis uit circa 1925. Heeft tevens dienst gedaan als hulppostkantoor. ambachtelijk-traditionele trant. Villavormig woonhuis door H. Hillebrand.

Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende ligging in de kern van Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende ligging in de kern van Onderdendam in rij met meer karakteristieke woningen. Onderdendam in rij met meer karakteristieke woningen. Onderdendam Bedumerweg 13 Bedumerweg 1,1A Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Dwarshuis uit circa 1880. Woonhuis onder schilddak met nokschoorstenen. Voormalige herberg uit het begin van de negentiende eeuw. Blokvormig pand met Uitgevoerd in sobere ambachtelijk-traditionele trant. twee lagen onder schilddak en eenlaagse aanbouw aan achterzijde.

Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende ligging in de kern van Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende ligging nabij de brug in Onderdendam in rij met meer karakteristieke woningen. de kern van Onderdendam.

Bedumerweg 48 Onderdendam Boterdiep O.Z. 2 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 0 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Voormalig gerechtsgebouw uit 1885. Gebouwd als tweelaags pand waarvan in circa Dwarshuis uit circa 1890. Symmetrisch opgezet voorhuis onder schilddak met 1935 de verdieping is verwijderd. Thans woonhuis onder schilddak gedekt met nokschoorstenen en dakopbouw. Voorzien van rijke eclectische decoratieve Lucas IJsbrandsz pannen en vooruitspringende middenrisaliet. elementen, zoals omlijsting van vensters.

Beeldbepalende ligging aan het Boterdiep. Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende ligging op ruim erf aan het Boterdiep, nabij draaibrug (rijksmonument).

Boterdiep O.Z. 4 Onderdendam Boterdiep O.Z. 5 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Voormalig winkel-woonhuis uit circa 1910. Heeft eveneens dienst gedaan als Villa uit circa 1920. Woonhuis op samengestelde plattegrond. Wit gepleisterd pand tolhuis. Uitgevoerd in rijk gedecoreerde Vernieuwingsstijl. Voorzien van voorzien van siermetselwerk. Uitgevoerd in Vernieuwingsstijl. geornamenteerde windveer en nagenoeg rond venster (niet de oorspronkelijke indeling). Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalend gelegen aan het Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing en nabij draaibrug Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing. (rijksmonument).

Boterdiep O.Z. 6 Onderdendam Boterdiep O.Z. 8 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Woonhuis uit circa 1910. Heeft dienst gedaan als timmerbedrijf. Symmetrisch Villa uit circa 1920. Woonhuis op samengestelde plattegrond. Wit gepleisterd pand opgezet woonhuis met verhoogde middenrisaliet. Oorspronkelijk dubbel woonhuis. voorzien van siermetselwerk. Uitgevoerd in Vernieuwingsstijl. Uitgevoerd in rijk gedecoreerde Vernieuwingsstijl met onder andere siermetselwerk.

Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalend gelegen aan het Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing. Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing. Onderdendam Boterdiep O.Z. 9 Boterdiep O.Z. 10 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Villa uit circa 1930. Ontworpen door architect K. Zevenberg. Woonhuis onder Woonhuis uit circa 1930. Ontworpen door architect K. Zevenberg. Woonhuis onder getoogde kap en voorzien van kenmerkende schoorsteen (recent gewijzigd). schilddak en voorzien van schoorsten en dakkapellen aan voorzijde. Uitgevoerd in Uitgevoerd in regionale variant van Amsterdamse School architectuur. regionale variant van Amsterdamse School architectuur.

Middelstumerweg 3 Onderdendam Middelstumerweg 2 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Eenlaags woonhuis uit laatste helft achttiende eeuw. Pand op L-vormige Dwarshuis uit circa 1880 met mogelijk oudere kern. Symmetrisch opgezet woonhuis plattegrond. Heeft onder andere dienst gedaan als schilderwerkplaats en met blokbepleistering en omlijsting van vensters voorzien van kuif. Is enige tijd als kruidenierszaak. winkel in gebruik geweest.

Gelegen binnen Beschermd Gezicht naar rijksmonument. Zeer beeldbepalend Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende hoekligging in de kern gelegen tussen het Boterdiep en de Middelstumerweg in de kern van het dorp. van Onderdendam.

Mr Van Roijenstraat 5 Onderdendam Mr Van Roijenstraat 7 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Schoolmeesterswoning uit circa 1955 behorende bij naastgelegen christelijke lagere Christelijke lagere school uit circa 1955. Pand op L-vormige plattegrond en in latere school. Gebouwd in Wederopbouwarchitectuur. fase aan achterzijde uitgebreid. Gebouwd in Wederopbouwarchitectuur.

Ensemble met naastgelegen schoolgebouw. Beeldbepalende ligging in Ensemble met naastgelegen schoolmeesterswoning. Beeldbepalende teruggerooide Wederopbouwwijk. ligging in Wederopbouwwijk.

Ouden Bosch 1 Onderdendam Uiterdijk 3 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Boschhove. Boerderij van het Oldambtster type uit 1854. Gebouwd op locatie waar Voormalige smederij uit circa 1840. Pand op L-vormige plattegrond. Met meerdere voorgangers hebben gestaan. Boerderij met kleinere bijschuur waarvan kenmerkende gevel richting de Bedumerweg. schuren rietgedekt zijn.

Gelegen op ruim erf met hoog opgaand geboomte en dubbele omgrachting. Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalend gelegen aan het Oorspronkelijk tuinontwerp van J. Vroom Sr. Boterdiep en naast de molen. Gelegen tussen de Uiterdijk en Bedumerweg. Onderdendam Uiterdijk 9 Uiterdijk 11 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Villa uit circa 1920. Dubbel woonhuis uitgevoerd in rijk gedecoreerde Woonhuis uit circa 1900. Symmetrisch opgezet voorhuis met verhoogde Overgangsarchitectuur. Symmetrisch opgezet woonhuis met verhoogde middenrisaliet. Voorzien van gedecoreerde daklijst van dakopbouw. middenrisaliet en voorzien van siermetselwerk in verschillende kleuren.

Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende ligging aan het Boterdiep Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende ligging aan het Boterdiep naast kerkgebouw (rijksmonument) en in rij met meer karakteristieke bebouwing. in rij met meer karakteristieke bebouwing.

Uiterdijk 13 Onderdendam Uiterdijk 15 Onderdendam

Woonhuis uit het begin van de 19de eeuw. Heeft o.a. dienst gedaan als winkel en Voormalige bakkerij uit 1810 met later gewijzigd voorhuis. Symmetrisch opgezet slijterij. Pand op rechthoekige plattegrond onder kap met wolfseinden en aanbouw voorhuis onder schilddak met nokschoorstenen. Achterhuis van later datum. aan linker zijde.

Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende ligging aan het Boterdiep Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep nabij brug in de kern van het dorp. tussen Uiterdijk en Achterweg.

Warffumerweg 2 Onderdendam Warffumerweg 37 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 0 Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 0 Architectuurhistorische waarde: 1 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Voormalig rechthuis en café met herberg uit 1803. Tot 1997 in gebruik geweest als Voormalige lagere school uit 1871. School op rechthoekige plattegrond met vier café. Oorspronkelijk met doorrit aan rechter zijde. Wit gepleisterd pand onder lokalen. In latere fase sterk gewijzigd en ingericht als woonhuis. afgeknot schilddak.

Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende ligging nabij de brug in Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Ensemble met naastgelegen meesterswoning. de kern van Onderdendam. Beeldbepalende ligging aan de Warffumerweg.

Warffumerweg 35 Onderdendam Warffumerweg 23 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Voormalige meesterswoning uit circa 1870 behorende bij naastgelegen openbare Woonhuis uit 1787. Heeft o.a. een kruidenierszaak en timmermansbedrijf lagere school. Symmetrisch opgezet voorhuis voorzien van decoratieve omlijsting gehuisvest. Woning met zadeldak tussen topgevels en uitbreiding aan achterzijde. rond vensters

Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Ensemble met naastgelegen schoolgebouw. Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalend gelegen aan de Beeldbepalende ligging aan de Warffumerweg. Warffumerweg in de kern van het dorp in deel met meer karakteristieke bebouwing. Onderdendam Warffumerweg 11,15 Warffumerweg 10 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 3 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Armenwoningen van de diaconie van Menkeweer. Langgerekt pand onder zadeldak Woonhuis uit circa 1880. Bestaande uit twee bouwdelen op rechthoekige tussen topgevels. Ensemble met nrs. 3-7. In latere fase verbouwd tot twee woningen. plattegrond onder schilddak. Voorste deel is een wit gepleisterd pand met verhoogde middenrisaliet, uitgevoerd in neoclassicistische architectuur.

Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Gelegen aan binnenplaats achter Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalende hoekligging tussen armenwoningen nr. 11-15. Warffumer- en Winsumerweg.

Warffumerweg 8 Onderdendam Warffumerweg 3,7 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Voormalige winkel-woning uit circa 1890. Kruidenierszaak met aan rechter zijde Armenwoningen van de diaconie van Menkeweer. Langgerekt pand met de nok etalage en winkel en aan linker zijde woning. Voorhuis onder schilddak met evenwijdig aan de weg. Woningen hebben later dienst gedaan als winkel. Thans in nokschoorstenen. slechte staat. Ensemble met nrs. 11-15.

Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalend gelegen aan de Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalend gelegen aan de Warffumerweg in de kern van het dorp in deel met meer karakteristieke bebouwing. Warffumerweg in de kern van het dorp in deel met meer karakteristieke bebouwing.

Warffumerweg 6 Onderdendam Winsumerweg 12 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 1

Woonhuis uit de tweede helft van de 18de eeuw. Pand onder kap met wolfseinden, Dienstwoning uit circa 1930 behorende bij voormalige steenfabriek. Woning evenwijdig aan de weg gelegen. Naast entree twee gevelstenen met uil en kat. ontworpen door architect. K. Zevenberg. Woonhuis onder zadeldak en platte aanbouw met kenmerkende schoorsteen aan achterzijde. In sobere Interbellumarchitectuur. Gelegen binnen Beschermd Gezicht. Zeer beeldbepalend gelegen aan de Gelegen aan het Winsumer Zijldiep nabij restanten van voormalige steenfabriek. Warffumerweg in de kern van het dorp in deel met meer karakteristieke bebouwing.

Winsumerweg 3 Onderdendam

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Boerderij van het Oldambtster type uit circa 1850. Boerderij met twee bijschuren. Uitgevoerd in ambachtelijk-traditionele trant. Voorzien van afgewolfde voorgevel en omlijste entree.

Beeldbepalende ligging aan de Warffumermaar op sober erf. Gelegen nabij poldermolen de Zilvermeeuw. Beijumerweg 2-14 even Zuidwolde Boterdiep O.Z. 8 Zuidwolde

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Complex van zeven arbeiderswoningen uit 1907 genaamd Zevenhuisjes. Zeven Villaboerderij uit circa 1905 met later toegevoegd woongedeelte uit 1947. Ontworpen woningen met nagenoeg centraal gelegen poort. Voorzien van rijk gedecoreerd door P. de Blecourt. Voorhuis op samengestelde plattegrond met topgevel en erker. metselwerk. Mogelijk gebouwd als personeelswoningen voor tegenover gelegen Aangebouwde woning onder rieten kap. aannemer Westerhof. Zeer beeldbepalend gelegen complex aan de Beijumerweg. Vrijstaande schuren zijn van later datum en vallen buiten de bescherming. Zeer beeldbepalende ligging aan het Boterdiep.

Boterdiep O.Z. 15 Zuidwolde Boterdiep O.Z. 24 Zuidwolde

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Woonhuis uit circa 1780. Oudste huisje van Zuidwolde. Woonhuis in sobere Voormalig café en winkel uit circa 1860 met mogelijk oudere kern. Asymmetrische ambachtelijk-traditionele trant onder kap met nokschoorstenen. ingedeelde voorgevel met wolfseind. Pand in ambachtelijk-traditionele trant. Pand had waag voor varkens.

Beeldbepalende teruggerooide ligging aan het Boterdiep. Zeer beeldbepalende hoekligging aan het Boterdiep in de kern van Zuidwolde.

Boterdiep O.Z. 28 Zuidwolde Boterdiep W.Z. 56 Zuidwolde

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Dwarshuis uit circa 1905. Symmetrisch opgezet voorhuis onder schilddak met Arbeiderswoning uit circa 1900. Woonhuis in sobere ambachtelijk-traditionele trant nokschoorstenen en dakopbouw. Uitgevoerd in eclectische architectuur. en voorzien van sprongsgewijze versmalling richting de voorgevel. In latere fase aan achterzijde uitgebreid.

Zeer beeldbepalende ligging aan het Boterdiep, tegenover brug, in de kern van Beeldbepalende ligging aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing. Zuidwolde.

Boterdiep W.Z. 29 Zuidwolde Boterdiep W.Z. 31 Zuidwolde

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Dokterswoning uit circa 1870 met achtergelegen koetshuis. Symmetrisch opgezet Woonhuis met oudere kern uit 1786. Heeft tevens dienst gedaan als winkel. voorhuis met verhoogde middenrisaliet. Voorzien van eclectische decoratieve Eenlaags pand onder schilddak in ambachtelijk-traditionele trant. elementen, zoals omlijsting rond vensters.

Zeer beeldbepalende hoekligging aan het Boterdiep in de kern van Zuidwolde in rij Beeldbepalende ligging aan het Boterdiep in de kern van Zuidwolde in rij met meer met meer karakteristieke bebouwing. karakteristieke bebouwing. Zuidwolde Boterdiep W.Z. 42 Boterdiep W.Z. 44 Zuidwolde

Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Boerderij van het Oldambtster type uit circa 1800. Voorzien van sprongsgewijze Pastorie uit 1924 behorende bij Hervormde Kerk. Ontworpen door architect K. versmalling richting de voorgevel. In latere fase gewijzigd tot woonboerderij. Zevenberg. Pand van twee lagen onder schilddak. Uitgevoerd in Interbellum architectuur.

Zeer beeldbepalende ligging aan het Boterdiep naast de kerk (rijksmonument) in de Ensemble met naastgelegen kerkgebouw (rijksmonument) en oudere pastorie. Zeer kern van Zuidwolde. beeldbepalende teruggerooide ligging aan het Boterdiep in de kern van Zuidwolde.

Boterdiep W.Z. 45 Zuidwolde Boterdiep W.Z. 52 Zuidwolde

Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Voormalige pastorie uit circa 1880. In 1924 verbouwd tot café, thans café Moeke Villa met koetshuis uit circa 1910. Symmetrisch opgezet voorhuis onder omlopend Vaatstra. Pand op T-vormige plattegrond onder schilddak. Voorhuis uitgevoerd als schilddak en voorzien van dakopbouw met balkon. Met rijke eclectische decoratieve dwarshuis met veranda. Achterhuis bevat voormalig koetshuis. elementen. Vergelijkbaar met Boterdiep W.Z. 57.

Ensemble met nieuwere pastorie en kerk (rijksmonument). Zeer beeldbepalende Beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep naast pastorie Gereformeerde kerk. hoekligging in de kern van het dorp nabij brug over het Boterdiep. Met wegwijzer op perceel.

Boterdiep W.Z. 57 Zuidwolde Boterdiep W.Z. 68 Zuidwolde

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 0 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3

Villa uit circa 1910. Symmetrisch opgezet voorhuis onder omlopend schilddak en Boerderij van het Oldambtster type uit 1867 met twee bijschuren uit het zelfde jaar. voorzien van dakopbouw met balkon. Met rijke eclectische decoratieve elementen. Gebouwd in ambachtelijk-traditionele trant. Symmetrisch ingedeelde voorgevel Vergelijkbaar met Boterdiep W.Z. 52. voorzien van wolfseind en onderkelderd voorhuis.

Beeldbepalende ligging aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing. Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep aan de zuidzijde van Zuidwolde.

Boterdiep W.Z. 46 Zuidwolde Nollensteeg 4-8 Zuidwolde

Voormalige brugwachterswoning uit circa 1915 behorende bij tegenovergelegen Rij van vier armenwoningen uit circa 1880. Eenlaags pand onder schilddak brug over het Boterdiep. Pand op T-vormige plattegrond met entree in de oksel. evenwijdig aan de weg gelegen. Uitgevoerd in ambachtelijk-traditionele trant. Aan linker zijde recent uitgebreid voor garage.

Ensemble met naastgelegen brug. Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep Beeldbepalende ligging dicht op de weg, gelegen in de kern van Zuidwolde. in de kern van het dorp. Zuidwolde Noordwolderweg 8 Oosterseweg 27 Zuidwolde

Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 0 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 1 Zeldzaamheid: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 1

Voormalige openbare lagere school uit circa 1890. Eenlaags pand onder schilddak Koolschuur. Eenvoudig eenlaags pand onder zadeldak tussen topgevels. Haaks op met symmetrisch ingedeele voorgevel. In latere fase aan achterzijde uitgebreid en de weg gelegen. Representant van de bloeiende tuinbouw (met name kool) rond sterk gewijzigd (o.a. kozijnen). Zuidwolde in de eerste helft van de twintigste eeuw.

Ensemble met naastgelegen meesterswoning. Beeldbepalend gelegen aan de Beeldbepalende vrijstaande ligging buiten het dorp aan de Oosterseweg. Noordwolderweg in de kern van Zuidwolde.

Oosterseweg 31 Zuidwolde Oosterseweg 33 Zuidwolde

Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 3 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 1

Boerderij uit 1912. Woon- en schuurgedeelte onder een nok en zonder krimpen. Villaboerderij Oosterhuizen uit 1936. Boerderij met villavormig voorhuis en kleinere Voorzien van rijk gedecoreerde voorgevel met onder andere siermetselwerk. bijschuur. Voorhuis in 1934 vernieuwd naar ontwerp van architect. A. Wiersema. Gelegen op locatie waar voor 1832 een boerderij aanwezig was.

Zeer beldbepalende vrijstaande ligging nabij bocht in de Oosterseweg. Gelegen op erf met hoog opgaand geboomte. Gelegen in het streekje Oosterhuizen. Thans nagenoeg direct ten noorden van de woonwijk Beijum (Groningen) gelegen.

Oosterseweg 43 Zuidwolde Oosterseweg 62-62a Zuidwolde

Dwarshuisboerderij uit 1877. Symmetrisch opgezet voorhuis onder schilddak met Dwarshuisboerderij Boymaheerd uit 1859. Symmetrisch opgezet voorhuis onder nokschoorstenen. Rietgedekte kap van de schuur thans in slechte staat. schilddak. Entree voorzien van omlijsting. In latere fase serre aangebouwd. Gelegen op locatie waar voor 1832 een boerderij aanwezig was.

Gelegen in het streekje Oosterhuizen, thans in het Beijumerbos. Gelegen in het streekje Oosterhuizen, thans in het Beijumerbos. Vrijstaand gebouw met thans de bestemming horeca is van later datum en valt buiten de bescherming.

Pastorielaan 30 Zuidwolde Wolddijk 82 Zuidwolde

Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2

Gereformeerd vrijgemaakte kerk Het Anker uit 1948. Zaalkerk uitgevoerd in sobere Dwarshuisboerderij uit 1847. Boerderij met kleinere bijschuur. Symmetrisch opgezet Delftse School architectuur. Voorzien van een relatief hoog geknikt schilddak. voorhuis onder schilddak en voorzien van omlijsting rond entree. Gelegen op locatie waar voor 1832 een boerderij aanwezig was.

Ensemble met naastgelegen pastorie. Beeldbepalende ligging aan plein aan de Beeldbepalende ligging aan de Wolddijk op omgracht erf. Pastorielaan. Karakteristieke panden gemeente Bedum

Gemeente grens Karakteristieke panden

0 750 1500 m Libau, 9 maart 2018

3. Waarderingscriteria

Het object of complex wordt aangemerkt als karakteristiek voor de gemeente Bedum op grond van de volgende criteria:

Cultuurhistorische waarde, met als leidraad: - het belang van het object / complex als bijzondere uitdrukking van een lokale culturele, sociaaleconomische, maatschappelijke en/of wetenschappelijke ontwikkeling; - het belang van het object / complex als uitdrukking van een emotionele band of beleving van de bewoners met het gebied.

Architectuurhistorische waarde, zich uitend in één of meer van de volgende punten: - het belang van het object / complex voor de geschiedenis van de architectuur van het exterieur; - het belang van het object / complex voor het oeuvre van een architect, stedenbouwkundige of ontwerper; - het belang van het object / complex vanwege de esthetische kwaliteiten van het ontwerp; - het belang van het object / complex vanwege bijzonder materiaalgebruik, detaillering en constructie van het ontwerp (of onderdelen daarvan); - het belang van het object / complex vanwege het innovatieve karakter als uitdrukking van een technische of typologische ontwikkeling.

Stedenbouwkundig-landschappelijke/ensemble waarde, met als leidraad: - de betekenis van het object / complex vanwege de situering en de ruimtelijke relaties met de omgeving; - de betekenis van het object / complex als essentieel onderdeel of representant van een groter geheel, dat cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en/of stedenbouwkundig-landschappelijk van belang is.

Authenticiteit: - de betekenis van het object / complex vanwege de authenticiteit van het ontwerp (of onderdelen daarvan); het belang van het object / complex in relatie tot de structurele en/of visuele gaafheid van de rurale omgeving of directe omgevingsruimte.

Zeldzaamheid: - het belang van het object / complex vanwege de architectonische, stedenbouwkundig-landschappelijke, bouwtechnische, typologische en/of functionele zeldzaamheid in de gemeente Bedum.

Score Per criterium kunnen de objecten tot drie punten scoren: 0 punten geen waarde 1 punt aanwezig 2 punten relevant 3 punten specifiek

4. Karakteristieke gebieden

Bedum Historische kern Bedum (rond Grotestraat en Plantsoen), Schoolstraat, Boterdiep Z.Z., Molenweg, Herestreek, Boterdiep O.Z., Boterdiep W.Z.

Nieuw Bedum Gebied tussen Stationsweg, Wilhelminalaan, Boterdiep W.Z. en Molenweg

Noordwolde Nieuwstraat, Kerkhoflaan, Noordwolderweg

Onderdendam Beschermd Dorpsgezicht, Stadsweg, Bedumerweg

Zuidwolde Historische kern Zuidwolde, Boterdiep, Pastorielaan, Noordwolderweg, Nollensteeg

Bedum

Het komdorp Bedum is van oorsprong een welvarend agrarisch dorp en vormde het centrum voor het ontginnen van de omliggende gebieden. De vroegste vermelding van het dorp stamt uit 1040. In het huidige centrum van het dorp wordt de Walfriduskerk gebouwd. Deze kerk heeft lange tijd gediend als bedevaartsoort. In 1653 werd langs Bedum het Boterdiep gegraven. Deze belangrijke handelsroute van Groningen naar Onderdendam kreeg bij het dorpscentrum van Bedum een knik. Langs het Boterdiep vestigden zich ambachtslieden en neringdoenden. Ook werden overslagbedrijven en meerdere industriemolens in de directe nabijheid van het Boterdiep gebouwd. In het centrum van het dorp werden nog twee kerken gebouwd; de gereformeerde kerk in 1878 en de rooms-katholieke kerk in 1881. ca. 1830 De oudste bebouwing van Bedum is gelegen rond de Walfriduskerk. Op de kaart uit 1832 is te zien dat de bebouwing is geconcentreerd langs de huidige Grotestraat en Plantsoenstraat. Langs het Boterdiep is het dorp langzaam uitgebreid. De vele molens in het dorp zijn inmiddels allemaal verdwenen. In de periode 1850-1900 vindt verdichting en vervanging plaats van de bebouwing rond de kern langs het Boterdiep. Ook worden aan een aantal uitvalswegen, zoals de Schoolstraat, woningen gebouwd. De huidige bebouwing langs de kaden van het Boterdiep dateren grotendeels uit de laatste kwart van de 19e eeuw en vroeg 20ste eeuw. In de eerste helft van de twintigste eeuw wordt het winkelbestand in de kern uitgebreid en groeit het dorp verder uit als verzorgingscentrum voor de omgeving.

ca. 1860

ca. 1910

Nieuw Bedum

Rond 1910 wordt begonnen met een planmatige uitbreiding van het dorp Bedum. Het grotendeels lege gebied tussen de Stationsstraat, de Molenweg en het Boterdiep W.Z. wordt langzaam aan gevuld met woningbouw. Om het toenemende autoverkeer niet meer door de oude kern van het dorp te laten gaan wordt de Wilhelialaa aagelegd. De plaatig aagelegde ooijk Nieu Bedu is i tee fases tot stad gekomen. Aan de zuidzijde van de Stationsweg worden winkels, kleine bedrijven en woningen gebouwd. De in 1914 opgerihte Bouereigig Bedu liet tusse 9 e 9 areidersoige oue aan de Walfriduslaan, Ludgerstraat en Coendersstraat. Halverwege de jare orde aan de Kapelstraat ca. 1910 verschillende voorzieningen gebouwd, zoals scholen en winkels, aangevuld met particuliere woningbouw. Het zuidelijk deel van de wijk kenmerkt zich door de tuinwijkachtige opbouw en het centraal gelegen pleintje. Voor de woningen aan de oostzijde van de Stationsweg is een sloot gelegen waarover bruggetjes zijn gelegen. Het noordelijk deel van Nieuw Bedum is hoofdzakelijk gebouwd tussen 1933 en 1940. In dit deel van de woonwijk werden voornamelijk vrijstaande particuliere woningen gebouwd, waarvan een deel is ontworpen door de architect A. Wiersema uit Bedum. Centraal gelegen is het kerkgebouw ontworpen door de architect E. Reitsma. Rond de kerk zijn enkele winkels gelegen. Na de Tweede Wereldoorlog werd de wijk verder uitgebreid met twee scholen en woningbouw aan de Julianalaan. De woonwijk Nieuw Bedum is een zeldzaam voorbeeld van een planmatig aangelegde woonwijk, waar bij de aanleg veel aandacht was voor de woonomgeving.

ca. 1930

ca. 1960

Noordwolde

Noordwolde is streekdorp dat is ontstaan als klein agrarisch dorp gelegen binnen een reeks van boerderijen ten oosten van de Wolddijk. De van oorsprong 13e eeuwse kerk is gelegen op een verhoogd terrein aan de Noordwolderweg. Tot halverwege de 19e eeuw bestaat het dorp uit slechts enkele panden gelegen in de directe nabijheid van de kerk. De bebouwing van het dorp bestaat dan uit verspreide boerderijen, enkele arbeiderswoningen, een pastorie met diaconie en schoolgebouw. Het dorp breidt zich uit door de bouw van woningen aan de Nieuwstraat, letterlijk een nieuwe straat, en de Kerkhoflaan. Rond 1880 wordt aan het einde van de Kerkhoflaan een begraafplaats aangelegd. Aan de nieuwe straten worden voornamelijk arbeiderswoningen gebouwd. De woningen aan de Nieuwstraat staan relatief dicht op elkaar en aan de weg. ca. 1830 De woningen aan de Kerkhoflaan zijn iets meer vrij gelegen. In de loop van de tijd wordt de bebouwing aan de Noordwolderweg verdicht.

ca. 1860

ca. 1910

Onderdendam

Het kruisdorp Onderdendam is gelegen op een kruising van verschillende waterwegen, namelijk het Winsumerdiep, het Warffumermaar en het Kardingermaar. Daarnaast wordt in 1653 het Boterdiep geopend waardoor een belangrijke verbinding werd gemaakt met de stad Groningen. Het dorp ontwikkelt zich tot bestuurlijk centrum van de streek en heeft vanaf 1620 een zijlvesthuis en vanaf 1811 een kantongerecht. In 1837 wordt het dorp zelfs de hoofdplaats van Hunsingo. Vanwege de ligging op de kruising van trekvaartroutes ontwikkelt het dorp zich vanaf het begin van de 17e eeuw tot belangrijke haven- en opslagplaats. De oudste bebouwing van het dorp is daarom ook georiënteerd op het water. Ook ontstaat langs de water- en landwegen lintbebouwing. In de loop van de tijd wordt de bestaande bebouwing geleidelijk aan vervangen en verdicht. ca. 1830 Ook wordt het dorp verder uitgebreid langs de uitvalswegen. Rond het begin van de 20ste eeuw heeft het dorp zijn streekfunctie grotendeels verloren door de terugloop van de scheepvaart. Na de Tweede Wereldoorlog vindt uitbreiding plaats aan de Stadsweg en de nieuw aangelegde Mr. Van Roijenstraat. In de jaren 1970 volgt verdere uitbreiding aan de Beckeringhstraat. De kern van Onderdendam is in 1987 aangewezen als beschermd dorpsgezicht.

ca. 1860

ca. 1910

Zuidwolde

Het dorp Zuidwolde is ontstaan bij het in cultuur brengen van de Woldstreek. In de 2e helft van de 11e eeuw wordt in het dorp een kerk gebouwd. Na de aanleg van het Boterdiep halverwege de 17e eeuw groeit het dorp langzaam. De bebouwing is hoofdzakelijk gelegen aan weerszijden van het Boterdiep. De kern van het dorp is gelegen bij de kerk en de brug. Vanaf de laatste helft van de 19e eeuw wordt de bebouwing aan het Boterdiep verdicht en wordt vanuit de kern langs de uitvalswegen, de Noordwolderweg en de Oosterseweg, gebouwd. De bebouwing aan weerszijden van het Boterdiep is gevarieerd. Arbeiders-, renteniers- en burgerwoningen worden afgewisseld door winkels en enige boerderijen. De bebouwing ten noorden van de burg is het bebouwingsbeeld compacter en het zuiden van de brug staan de panden op iets ruimere kavels. De bebouwing ca. 1860 aan de Noordwolderweg en Oosterseweg is grotendeels gebouwd aan het einde van 19e en begin twintigste eeuw. In de jaren 1940 is het dorp uitgebreid met woningbouw aan de Pastorielaan. Aan het driehoekige plein verrees woningbouw, een kerk en een school met meesterwoning. Vervolgens is het dorp verder in noordelijke richting gegroeid.

ca. 1910

ca. 1960

Karakteristieke gebieden gemeente Bedum

Gemeentegrens Karakteristieke gebieden

0 750 1500 m Libau, 9 maart 2018

5. Cultuurhistorisch waardevolle objecten

Woonplaats Straat Nummer Omschrijving Bedum Coendersstraat bij brug in woonwijk Nieuw Bedum Bedum Ellerhuizerweg wegwijzer kruising Ellerhuizerweg - Thesingerweg Bedum Emmalaan bij brug in woonwijk Nieuw Bedum Bedum Plantsoen bord met verboden Bedum Schultingastraat brug in woonwijk, hoek Stationsweg/Schultingastraat Bedum Westerdijkshorn wegwijzer kruising Westerdijkshorn-Lageweg Bedum Wolddijk wegwijzer kruising Wolddijk - Oude Dijk Bedum Wroetende Mol wegwijzer kruising N995 Boterdiep - Wroetende Mol Noordwolde Ellerhuizen wegwijzer kruising Ellerhuizen - Groningerweg Noordwolde Noordwolderweg wegwijzer kruising Noordwolderweg - Munnekeweg Noordwolde Noordwolderweg wegwijzer kruising Noordwolderweg - Zwarteweg, geen oorspronkelijke paal meer Noordwolde Noordwolderweg 29 bij brug + toegangshek bij kerk Noordwolde Plattenburg 5 bij twee enkelvoudige rolpalen Noordwolde Willemsstreek kade Boterdiep Noordwolde Wolddijk wegwijzer kruising Wolddijk - Munnekeweg Noordwolde Wolddijk wegwijzer kruising Wolddijk - Pijpsterweg Onderdendam Middelstumerweg 9 muur langs Middelstumerweg Onderdendam Molenpad 3 bij rolpaal Onderdendam Stadsweg wegwijzer kruising Stadsweg - Achterweg Onderdendam Uiterdijk 13a brug met bedieningshuisje Onderdendam Warffumerweg 18 bij draaibrug uit circa 1900 voor boerderij Onderdendam Warffumerweg 16 bij voetbrug over Warffumermaar Zuidwolde Boterdiep O.Z. 28 bij kade Boterdiep Zuidwolde Boterdiep W.Z. wegwijzer kruising Boterdiep Westzijde - Westerseweg (hoek Vaatstra) Zuidwolde Boterdiep W.Z. kasseienweg langs Boterdiep Zuidwolde Noordwolderweg wegwijzer kruising Westerseweg - Noordwolderweg Zuidwolde Westerseweg bij brug + toegangshek begraafplaats Zuidwolde Westerseweg 10 a baarhuisje begraafplaats Zuidwolde Wolddijk wegwijzer kruising Wolddijk - Westerseweg, geen oorspronkelijke paal meer

Cultuurhistorisch waardevolle objecten gemeente Bedum

Gemeente Bedum Cultuurhistorisch waardevolle objecten

0 750 1500 m Libau, 9 maart 2018

6. Rijksmonumenten

Monumentnummer: 8728 Monumentnummer: 8737 Oorspr. Functie : Kerk Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Plantsoen 2 9781HL te Bedum Hoofdadres : Bedumerweg 20 9959PG te Onderdendam

Monumentnummer: 8729 Monumentnummer: 8738 Oorspr. Functie : Woonhuis Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Ellerhuizen 21 9781TS te Bedum Hoofdadres : Bedumerweg 28 9959PG te Onderdendam

Monumentnummer: 8730 Monumentnummer: 8739 Oorspr. Functie : Boerderij Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Noordwolderweg 3 9784TA te Noordwolde Hoofdadres : Bedumerweg 32 9959PG te Onderdendam

Monumentnummer: 8731 Monumentnummer: 8740 Oorspr. Functie : Kerk Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Noordwolderweg 29 9784PA te Noordwolde Hoofdadres : Boterdiep Oz 1 9959PM te Onderdendam

Monumentnummer: 8732 Monumentnummer: 8741 Oorspr. Functie : Boerderij Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Verbindingsweg 10 9781DA te Bedum Hoofdadres : Uiterdijk 5 9959PK te Onderdendam

Monumentnummer: 8734 Monumentnummer: 8742 - Zilvermeeuw Oorspr. Functie : Boerderij Oorspr. Functie : Molen Hoofdadres : Wolddijk 44 9781TK te Bedum Hoofdadres : Winsumerweg 5 9959TD te Onderdendam

Monumentnummer: 8735 Monumentnummer: 8743 Oorspr. Functie : Waterschapshuis Oorspr. Functie : Brug Hoofdadres : Bedumerweg 2 9959PG te Onderdendam Hoofdadres : Uiterdijk 5 9959PK te Onderdendam

Monumentnummer: 8736 Monumentnummer: 8744 Oorspr. Functie : Kerk Oorspr. Functie : Brug Hoofdadres : Bedumerweg 15 9959PE te Onderdendam Hoofdadres : Uiterdijk 3 9959PK te Onderdendam

Monumentnummer: 8745 Monumentnummer: 18223 Oorspr. Functie : Woonhuis Oorspr. Functie : Kerkhof Hoofdadres : Middelstumerweg 1 9959TC te Onderdendam Hoofdadres : Westerdijkshorn 30A 9781TH te Bedum

Monumentnummer: 18215 Monumentnummer: 18224 Oorspr. Functie : Woonhuis Oorspr. Functie : Kerk Hoofdadres : Middelstumerweg 9 9959TC te Onderdendam Hoofdadres : Boterdiep Wz 43 9785AL te Zuidwolde

Monumentnummer: 18216 Monumentnummer: 18225 Oorspr. Functie : Woonhuis Oorspr. Functie : Toren Hoofdadres : Middelstumerweg 17 9959TC te Onderdendam Hoofdadres : Boterdiep Wz 43 9785AL te Zuidwolde

Monumentnummer: 18217 Monumentnummer: 18226 Oorspr. Functie : Woonhuis Oorspr. Functie : Molen Hoofdadres : Middelstmerweg 17, 17a, Onderdendam Hoofdadres : Wolddijk 91 9785TC te Zuidwolde

Monumentnummer: 18218 Monumentnummer: 332558 Oorspr. Functie : Woonhuis Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Rodeweg 6 9959PJ te Onderdendam= Hoofdadres : Middelstumerweg 11 9959TC te Onderdendam

Monumentnummer: 18219 Monumentnummer: 350880 Oorspr. Functie : Woonhuis Oorspr. Functie : Stalling Hoofdadres : Uiterdijk 18 9959PK te Onderdendam Hoofdadres : Middelstumerweg 9A 9959TC te Onderdendam

Monumentnummer: 18220 Monumentnummer: 510648 Oorspr. Functie : Brug Complexnummer : 510647 Hoofdadres : Warffumerweg 16 9959TG te Onderdendam Oorspr. Functie : Boerderij Hoofdadres : Boterdiep Oz 13 9959PM te Onderdendam Monumentnummer: 18221 Oorspr. Functie : Woonhuis Monumentnummer: 510649 Hoofdadres : Warffumerweg 16 9959TG te Onderdendam Complexnummer : 510647 Oorspr. Functie : Stookhok Monumentnummer: 18222 Hoofdadres : Boterdiep Oz 13 9959PM te Onderdendam Oorspr. Functie : Molen Hoofdadres : Boterdiep Oz 3 9785AA te Zuidwolde

Monumentnummer: 510651 Monumentnummer: 510660 Complexnummer : 510650 Complexnummer : 510659 Oorspr. Functie : Kerk Oorspr. Functie : Schoolgebouw Hoofdadres : Grotestraat 49 9781HB te Bedum Hoofdadres : Schoolstraat 12 9781JN te Bedum

Monumentnumme: 510652 Monumentnummer: 510661 Complexnummer : 510650 Complexnummer : 510659 Oorspr. Functie : Pastorie Oorspr. Functie : Toegangshek Hoofdadres : Grotestraat 47 9781HB te Bedum Hoofdadres : Schoolstraat 12 9781JN te Bedum

Monumentnummer: 510653 Monumentnummer: 510663 Complexnummer : 510650 Complexnummer : 510662 Oorspr. Functie : Begraafplaats Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Grotestraat 49 9781HB te Bedum Hoofdadres : Walfriduslaan 20 9781GJ te Bedum

Monumentnummer: 510654 Monumentnummer: 510664 Complexnummer : 510650 Complexnummer : 510662 Oorspr. Functie : Rouwkapel Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Grotestraat 49 9781HB te Bedum Hoofdadres : Walfriduslaan 19 9781GH te Bedum

Monumentnummer: 510656 Monumentnummer: 510665 Complexnummer : 510655 Complexnummer : 510662 Oorspr. Functie : Kerk Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Bedumerweg 34 9959PG te Onderdendam Hoofdadres : Walfriduslaan 23 9781GH te Bedum

Monumentnummer: 510657 Monumentnummer: 510666 Complexnummer : 510655 Complexnummer : 510662 Oorspr. Functie : Pastorie Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Bedumerweg 36 9959PG te Onderdendam Hoofdadres : Walfriduslaan 24 9781GJ te Bedum

Monumentnummer: 510658 Monumentnummer: 510667 Complexnummer : 510655 Complexnummer : 510662 Oorspr. Functie : Hek Oorspr. Functie : Schuur (G) Hoofdadres : Bedumerweg 34 9959PG te Onderdendam Hoofdadres : Walfriduslaan 20 9781GJ te Bedum

Monumentnummer: 510677 Monumentnummer: 510668 Oorspr. Functie : Nutsbedrijf Complexnummer : 510662 Hoofdadres : Emmalaan 13 9781EA te Bedum Oorspr. Functie : Schuur (G) Hoofdadres : Walfriduslaan 24 9781GJ te Bedum Monumentnummer: 510678 Oorspr. Functie : Gemeentehuis Monumentnummer: 510669 Hoofdadres : Schoolstraat 1 9781JL te Bedum Complexnummer : 510662 Oorspr. Functie : Schuur (G) Monumentnummer: 510679 Hoofdadres : Walfriduslaan 17 9781GH te Bedum Oorspr. Functie : Verkeersbrug Hoofdadres : Willemsstreek 1 9784TB te Noordwolde Monumentnummer: 510670 Complexnummer : 510662 Monumentnummer: 510680 - Gele Klap Oorspr. Functie : Schuur (G) Oorspr. Functie : Verkeersbrug Hoofdadres : Walfriduslaan 21 9781GH te Bedum Hoofdadres : Molenweg 22 9781GM te Bedum

Monumentnummer: 510672 Monumentnummer: 510681 - 't Gemeentehuis Complexnummer : 510671 Oorspr. Functie : Hotel-café-restaurant Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Grotestraat 2 9781HC te Bedum Hoofdadres : Boterdiep Wz 38 9781EK te Bedum Monumentnummer: 510682 Monumentnummer: 510673 Oorspr. Functie : Pastorie(K) Complexnummer : 510671 Hoofdadres : Plantsoen 19 9781HL te Bedum Oorspr. Functie : Koetshuis(L) Hoofdadres : Boterdiep Wz 38 9781EK te Bedum Monumentnummer: 510683 Oorspr. Functie : Kerk Monumentnummer: 510674 Hoofdadres : Boterdiep Wz 50 9785AL te Zuidwolde Oorspr. Functie : Rolpaal Hoofdadres : Boterdiep Wz 44 9785AL te Zuidwolde Monumentnummer: 510684 - Noorderkerk of Goede Herderkerk Oorspr. Functie : Kerk Monumentnummer: 510675 Hoofdadres : Schultingastraat 1 9781GA te Bedum Oorspr. Functie : Kerktoren Hoofdadres : Westerdijkshorn 30A 9781TH te Bedum Monumentnummer: 510685 Oorspr. Functie : Woonhuis Monumentnummer: 510676 Hoofdadres : Emmalaan 12 9781EB te Bedum Oorspr. Functie : Begraafplaatshek Hoofdadres : Schoolstraat 55 9781JM te Bedum

Monumentnummer: 510686 Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Grotestraat 62 9781HD te Bedum

Monumentnummer: 510687 Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Boterdiep Wz 35 9781EK te Bedum

Monumentnummer: 510688 Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Grotestraat 3 9781HA te Bedum

Monumentnummer: 510689 Oorspr. Functie : Kantoorwoning Hoofdadres : Boterdiep Wz 32 9781EK te Bedum

Monumentnummer: 510690 Oorspr. Functie : Woonhuis Hoofdadres : Achterweg 4 9959PD te Onderdendam

Monumentnummer: 527609 - Hunsingo of Molen Haitsma Oorspr. Functie : Korenmolen Hoofdadres : Uiterdijk 4 9959PK te Onderdendam

Rijksmonumenten gemeente Bedum

Gemeente grens Rijksmonumenten

0 750 1500 m Libau, 9 maart 2018

7. Bronnenlijst

Literatuur - Thijs Caspers (red.), Grote historische topografische atlas ±1900-1930: Groningen, Tilburg 2006 - Bertus Fennema, Albert Wiersema 1895-1966; architect te Bedum, Bedum 2017 - Wijbrand Havik, Architectuurgids Provincie Groningen (1900-1994), Groningen 1994 - Historische Vereniging gemeente Bedum, Bedrijvigheid in de gemeente Bedum 1900-2010, Bedum 2016 - Peter en Klaske Karstkarel, 323x Groningen; Van Adorp tot Zuurdijk, Leeuwarden 2009 - F. Jonkman, Bedum in oude ansichten deel 2, Zaltbommel 1977 - Reint Middel, Reint Wobbes, Oeds de Leeuw Wieland; Leven en werk van een Lopster architect, Bedum 2005 - Margriet Panman, Jans Possel, Architectuur en stedebouw in Groningen, 1850-1940, Zwolle 1992 - J.T. Possel, M. van der Werff, J.B. Wolters, Monumenten Inventarisatie Project; Gemeentebeschrijving Bedum - Kees van der Ploeg, Egbert Reitsma, architect 1892-1976; Meester in baksteen, Amersfoort 2014 - R. Sanders, Zuid- en Noordwolde in oude ansichten, Zaltbommel 1974 - Remi van Schaïk (red.), Onder vele torens; Een geschiedenis van de gemeente Bedum, Bedum 2002 - Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Onderdendam, gemeente Bedum; Toelichting bij het besluit tot aanwijzing van Onderdendam als beschermd dorpsgezicht, Zeist 1987 - Ronald Stenvert, e.a., Monumenten in Nederland, Groningen, Zwolle 1998

Websites - www.beeldbankgroningen.nl - www.hisgis.nl/hisgis/gewesten/groningen/groningen - www.reliwiki.nl - www.topotijdreis.nl

8. Kaartbijlage

Totaal overzicht monumentale, karakteristieke en cultuurhistorisch waardevolle panden en objecten gemeente Bedum

Gemeentegrens Rijksmonumenten Karakteristieke panden Cultuurhistorisch waardevolle objecten Karakteristieke gebieden

0 750 1500 m Libau, 9 maart 2018 Totaal overzicht monumentale, karakteristieke en cultuurhistorisch waardevolle panden en objecten in Bedum

Rijksmonumenten Karakteristieke panden Cultuurhistorisch waardevolle objecten Karakteristieke gebieden Centrum + Boterdiep Nieuw-Bedum

0 100 200 m Libau, 9 maart 2018 Totaal overzicht monumentale, karakteristieke en cultuurhistorisch waardevolle panden en objecten in Nderdendam n

Gemeentegrens Rijksmonumenten Karakteristieke panden Cultuurhistorisch waardevolle objecten Karakteristieke gebieden

0 Z - - 2m - - Libau, 9 maart 2 - Z 8 Totaal overzicht monumentale, karakteristieke en cultuurhistorisch waardevolle panden en objecten in N oordwolde - Zuidwolde

Gemeentegrens Rijksmonumenten Karakteristieke panden Cultuurhistorisch waardevolle objecten Karakteristieke gebieden

0 100 200 m Libau, 9 maart 2018