KARAKTERISTIEKE OBJECTEN GEMEENTE BEDUM Karakteristieke objecten Gemeente Bedum Inhoud 1. Inleiding 2. Karakteristieke objecten 3. Waarderingscriteria 4. Karakteristieke gebieden 5. Cultuurhistorisch waardevolle objecten 6. Rijksmonumenten 7. Bronnenlijst 8. Kaartbijlage 1. Inleiding Dit boekwerkje bevat de lijst met karakteristieke objecten in de gemeente Bedum. De inventarisatie en selectie van karakteristieke objecten is uitgevoerd door Libau in opdracht van de gemeente Bedum. In deze inleiding komen de aanleiding, het doel en de werkwijze van het onderzoek aan bod. Aanleiding De directe aanleiding voor de gemeenten om het gebouwde erfgoed nader in beeld te brengen en over te gaan tot de selectie van karakteristieke bebouwing vormt de bedreiging van het gebouwde erfgoed door gaswinning gerelateerde bevingen. Inmiddels hebben vele eigenaren in de gemeenten schade gemeld aan hun panden. Daarbij is het niet ondenkbaar dat ook opkoop, sloop en mogelijk herbouw in beeld komen, zoals ook in andere gemeenten in het bevingsgebied. Om ook hierin een proactieve rol te kunnen spelen met betrekking tot behoud van de cultuurhistorische en omgevingskwaliteit, zetten de gemeenten nu in op gemeentebrede inventarisatie en selectie van karakteristieke bebouwing. Dit biedt duidelijkheid vooraf, zowel richting de eigenaren als de andere partijen die bij de genoemde (versterkings)opgaven betrokken zijn, en voorkomt dat de gemeente slechts ad hoc en per individuele casus kan reageren op de ontwikkelingen. Daarnaast wordt vanuit de samenleving een groeiende belangstelling gesignaleerd voor – en een roep om – bescherming van cultureel erfgoed als drager van lokale identiteit. Doel De gemeente is voornemens karakteristieke panden aan te wijzen. Door middel van het planologisch verankeren van deze objecten in het bestemmingsplan kunnen eventuele sloopaanvragen op grond van de aanwezige cultuurhistorische waarden worden geweigerd. Ook biedt de status van karakteristiek object zicht op de inzet van deskundigheid en begeleiding en mogelijk ook meer financiële ruimte om bij het pand passende maatregelen te treffen, mocht versterking uit oogpunt van veiligheid nodig zijn. Werkwijze De lijst is als volgt tot stand gekomen. Vertrekpunt van de inventarisatie is de lijst van objecten van het Monumenten Inventarisatie Project. Deze lijst is meer dan twintig jaar geleden opgesteld ten behoeve van de selectie van zogeheten jonge rijksmonumenten, en bleek toe te zijn aan herziening. Op basis van veldwerk en literatuuronderzoek is de bijgevoegde conceptlijst tot stand gekomen. Door de gemeente is nadrukkelijk ingezet op het betrekken van de bevolking bij het proces van inventarisatie, waardering en selectie. Daartoe is een werkgroep samengesteld waarin lokale deskundigen afkomstig uit (cultuur-)historische verenigingen en andere betrokken burgers zitting hebben gehad. Leeswijzer Hoofdstuk 2 bevat het belangrijkste onderdeel van het document, de lijst met karakteristieke objecten. De objecten op deze lijst zijn gerangschikt per hoofdkern en vervolgens op straatnaam en huisnummer. Ieder object is voorzien van een korte beschrijving en een score ten aanzien van de vijf algemeen gehanteerde criteria voor de waardering van gebouwd erfgoed welke is opgesteld door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Hoofdstuk 3 bevat een nadere omschrijving van deze criteria. Naast het aanwijzen van karakteristieke objecten adviseert Libau de gemeente om waardevolle gebieden aan te wijzen. De omschrijving van de karakteristieke gebieden is te vinden in hoofdstuk 4. Tijdens het onderzoek zijn verschillende objecten zoals wegwijzers, bruggen en kades in beeld gebracht. De lijst met deze cultuurhistorisch waardevolle objecten is te vinden in hoofdstuk 5. Een overzicht van de rijksmonumenten in de gemeente staat in hoofdstuk 6 en in hoofdstuk 7 een beknopt overzicht van de gebruikte bronnen. Tenslotte bevat hoofdstuk 8 een bijlage met kaartmateriaal. Eefje van Duin, Libau Sanne Tillema, Libau Herman Waterbolk, Libau Marije van der Galiën, Gemeente Bedum Henk Paap, Gemeente Bedum Maart 2018 2. Karakteristieke objecten 2e Dwarsstraat 2-2A Bedum Bazuinslaan 2 Bedum Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 0 Cultuurhistorische waarde: 3 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Voormalige lagere school uit circa 1880 met aangebouwde meesterswoning uit circa Katholieke lagere Sint Walfridusschool uit 1921. Ontworpen door architect J. 1930. School op L-vormige plattegrond, deels met witte blokbepleistering en Tilbusscher. Symmetrisch opgezet pand onder schilddak met verhoogd wenkbrauwbogen. In latere fase verbouwd tot werkplaats. Meesterswoning in middenrisaltiet waarin de entree. Oorspronkelijk met vier lokalen. In 1956-57 aan Interbellumarchitectuur. achterzijde uitgebreid. Zeer beeldbepalend gelegen tussen de 2e Dwarsstraat en het Plantsoen nabij de Ensemble met nabij gelegen RK kerk, pastorie en begraafplaats (rijksmonumenten). kerk (rijksmonument). Beeldbepalende ligging aan de Bazuinslaan met schoolplein aan voorzijde. Boterdiep O.Z. 17 Bedum Boterdiep W.Z. 2-3 Bedum Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 2 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Dwarshuisboerderij uit circa 1860. Symmetrisch opgezet voorhuis onder schilddak. Villa uit circa 1905 met naastgelegen winkel van later datum. Symmetrisch opgezet Uitgvoerd in ambachtelijk-traditionele trant en voorzien van omlijsting rond entree. voorhuis met verhoogde midden risaliet met balkon. Woning uitgevoerd in rijk gedecoreerde Eclectische architectuur en winkel in Interbellumarchitectuur. Gelegen op erd met hoog opgaand geboomte. Zeer beeldbepalende hoekligging Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke aan Boterdiep. bebouwing. Winkel met teruggerooide ligging. Boterdiep W.Z. 4 Bedum Boterdiep W.Z. 5 Bedum Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 3 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Villa uit circa 1910. Woonhuis op samengestelde plattegrond en voorzien van Villa uit 1919 ontworpen door architect J. Tilbusscher. Woonhuis op samengestelde dakopbouwen en balkons. Uitgevoerd in rijk gedecoreerde Vernieuwingsstijl, met plattegrond en voorzien van dakopbouwen en balkons. Uitgevoerd in onder andere opvallende kleurstelling en tegels in fries. Vernieuwingsstijl met invloeden van Chaletstijl. Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing. woningen. Boterdiep W.Z. 6-6A Bedum Boterdiep W.Z. 7 Bedum Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Voormalig postkantoor uit circa 1900. Uitgevoerd als symmetrisch opgezet Villa uit circa 1900. Asymmetrisch opgezet woonhuis voorzien van dakopbouw met dwarshuistype voorzien van dakopbouw met balkon. Uitgevoerd in rijk gedecoreerde balkon. Uitgevoerd in Eclectische architectuur. Eclectische architectuur. Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing. bebouwing. Bedum Boterdiep W.Z. 8 Boterdiep W.Z. 9 Bedum Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 2 Cultuurhistorische waarde: 2 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Villa uit 1922 ontworpen door architect J. Tilbusscher. Woonhuis op samengestelde Voormalige winkel-woning uit 1888. In 1936 deels verbouwd tot winkel naar ontwerp plattegrond uitgevoerd in Vernieuwingsstijl. van architect A. Wiersema. Uitgevoerd als symmetrisch opgezet dwarshuis met dakopbouw en balkon. Zeer beeldbepalend gelegen aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke Zeer beeldbepalende hoekligging aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke bebouwing. bebouwing. Boterdiep W.Z. 10 Bedum Boterdiep W.Z. 18 Bedum Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Cultuurhistorische waarde: 1 Authenticiteit: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Architectuurhistorische waarde: 2 Zeldzaamheid: 1 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Stedenbouwkundige/ensemble waarde: 3 Woonhuis uit circa 1935 ontworpen door architect A. Wiersema. Woonhuis onder Dwarshuis uit circa 1880. Symmetrisch opgezet voorhuis onder schilddak met samengestelde kap en voorzien van kenmerkende schoorsteen en balkon. nokschoorstenen en voorzien van kenmerkende vensters met ronde hoeken. In Uitgevoerd in Expressionistische architectuur, verstrakte variant van Amsterdamse latere fase aan achterzijde uitgebreid. School. Zeer beeldbepalende hoekligging aan het Boterdiep in rij met meer karakteristieke Zeer beeldbepalende hoekligging aan het Boterdiep. bebouwing. Boterdiep W.Z. 19 Bedum Boterdiep W.Z. 30 Bedum Cultuurhistorische waarde: