ARCHITECTUURPRIJS2016 Skatepark Westblaak FIRST Rotterdam WINNAAR PUBLIEKS PRIJS

Timmerhuis Station Rotterdam Bergweg WINNAAR JURYPRIJS

VroesenpaviljoenDe Rozenburcht ROTTERDAM ARCHITECTUURPRIJS2016 p. 3 Voorwoord p. 4 Longlist p. 6 Shortlist p. 7 Over de prijs p. 8 Juryprijs p. 14 Publieksprijs

De Rozenburcht1 Rotterdam Architectuurprijs 2016 Rotterdam, van ruwe diamant tot schitterend juweel

Rotterdam bruist. We zijn een moderne stad, geroemd in binnen- en buitenland, de laatste jaren vooral door de nieuwe bijzondere gebouwen die er zijn neergezet. En er komt nog veel meer aan, kan ik u vertellen. Daarover straks meer.

Rotterdammers weten natuurlijk al jaren dat we een mooie stad zijn. Ik ben daar zelf voorbeeld van: ik kwam hier als vierjarig jochie wonen en ben nooit meer weggegaan. Desondanks was die trots op de stad meer iets onbewusts. Een gevoel dat alleen werd uitgesproken als niet-Rotterdammers het waagden iets negatiefs te zeggen over mijn stad. Maar zo is het al lang niet meer.

Er waren eigenlijk buitenstaanders nodig om ons wakker te schudden. Sinds kranten als The New York Times en The Guardian Rotterdam in het vizier hebben gekregen en sinds we op allerlei ranglijsten staan, kijken we met andere ogen naar onze stad. Zelfbewust worden via de u-bochtconstructie noem ik het. Opeens beseffen we dat Rotterdam inderdaad bruist. En dat we best hardop mogen zeggen dat we trots zijn op onze stad.

Het blijft niet alleen bij woorden. We zijn inmiddels een trekpleister voor nieuwe bedrijven en toeristen. Ook willen steeds meer mensen in Rotterdam wonen of blijven wonen: jonge gezinnen, hoger opgeleiden en oud-Rotterdammers die terugkeren vanuit de randgemeenten. Rotterdam is de enige grote stad in ons land die mensen uit omliggende gemeenten aantrekt, zo constateerde het CBS enige tijd geleden.

Alleen al de inzendingen voor deze Architectuurprijs bewijzen hoezeer Rotterdam in beweging is. Omdat de oogst zo talrijk en divers is, hebben we voor het eerst de thema’s – wonen, bedrijfsgebouwen en transfor- matie van gebouwen – losgelaten. Zo krijgen we bovendien een compleet overzicht van wat er wordt gebouwd in Rotterdam, van sportcomplex tot kluswoning tot woontoren.

Mijn complimenten gaan daarom uit naar de vakjury, die de moeilijke klus had een shortlist te maken en een winnaar aan te wijzen voor de Juryprijs. Daarnaast wil ik alle Rotterdammers en bezoekers van Rotterdam bedanken die hebben gestemd voor de Publieksprijs. Dankzij jullie zien we dat architectuur breed leeft en dat de bouwwerken daadwerkelijk een verrijking zijn voor buurten en wijken, voor Rotterdam.

De komende tijd wordt er – letterlijk – doorgebouwd aan het grootstedelijke imago van Rotterdam. Initiatief: Bijvoorbeeld met The Sax op de Wilhelminapier, twee torens verbonden met een skybar op 150 meter hoogte, met de verbouwing van de Marconitorens van kantoren naar appartementen. Ook zullen er nog veel eerste palen worden geslagen. Neem die van de twee woontorens Uptown en Muse in het Wijnhavengebied, Bright aan de Verlengde Willemsbrug of de Zalmhaventoren, met zijn 200 meter straks het hoogste gebouw van Nederland, Het is slechts een greep uit wat er in de nabije toekomst plaatsvindt. Samenstelling, productie en redactie: Kortom, de Architectuurprijs is de komende jaren verzekerd van mooie inzendingen. En Rotterdam is op weg om van een ruwe diamant te veranderen in een schitterend juweel.

Ronald Schneider Wethouder Stedelijke Ontwikkeling en Integratie

Projectleiding, redactie en juryrapport: Catja Edens Vormgeving: stoopmanvos Fotografie: Frank Hanswijk Kaart: ZUS (Zones Urbaines Sensibles) Lithografie: Bert van der Horst, BFC, Amersfoort Druk- en bindwerk: Veenman +

© alle auteurs en fotograaf 2016

2 De Rozenburcht3 01 CPO Gaffelstraat 12 Inloophuis De Brug 24 Station Rotterdam 36 Het voorleespaviljoen Rotterdam Architectuurprijs 2016 longlist Architect: Pasel.Künzel Archi- Architect: Arjan Scheer Bergweg Architect: Iris de Kievith tects Opdrachtgever: CPO Gaf- Opdrachtgever: College van Architect: JagerJanssen archi- Opdrachtgever: Stichting felstraat/Woonstad Rotterdam Kerkrentmeesters, Hervormde tecten /Jasper de Haan architec- Speeltuin de Feijenoordse Bouwer: Gebr. Verschoor Gemeente Delfshaven ten, i.s.m. Bureau Polderman Middenstip Bouwer: MUD- 02 Skatepark Westblaak Bouwer: Rietdijk Rotterdam Opdrachtgever: Hofbogen projects / Boris Duijneveld, 23 Architect: Janne Saario & 13 Hout- en Bouwer: Jurriëns west Clara Froger Dutch Design i.s.m. Marcel Musch Opdrachtgever: Meubileringscollege 25 Westersingelbrug De Viltmannen Gemeente Rotterdam Bouwer: Architect: RoosRos Architecten Architect: Studio Selva en 37 SkilledIn Office Damiaan Winkelman SkateOn. Opdrachtgever: Hout- en Anouk Vogel Opdrachtgever: Architect: Studio RAP 03 District A Vietnamese Meubileringscollege Bouwer: Gemeente Rotterdam Bouwer: Opdrachtgever: Port of Rotter- Streetfoodbar Waal Bouw Metaluniek dam Bouwer: Studio RAP Architect: Koen Klok i.s.m. 14 Horecagelegenheid 26 Polak Building 38 De Sportmotor 29 LAGADO architects Opdracht- kop Nieuwemarkt Architect: Paul de Ruiter Archi- Architect: Geurst & Schulze gever: District A Bouwer: Architect: Vanschagen Archi- tects Opdrachtgever: Erasmus architecten Opdrachtgever: Cor Speijer, Willems VGO, tecten Opdrachtgever: Universiteit Rotterdam, Erasmus Gemeente Rotterdam Bouwer: Erik Hombrink Projecten Marcan vastgoed Bouwer: Facilitair bedrijf Bouwer: Slokker Bouwgroep 04 Advocatenkantoor in BAM woningbouw SMT Bouw 39 Tarwesterk rijksmonument 15 Kantine Walhalla 27 TENT / Witte de With Architect: Ziegler, Branderhorst 13 Architect: Siebold Nijenhuis Architect: Vanschagen Archi- Architect: De Zwarte Hond | en Artesk van Royen Archi- Architect Opdrachtgever: tecten Opdrachtgever: Stich- Daan Zandbelt i.s.m. Rogier van tecten Opdrachtgever: 09 Veerhaven Vastgoed Bouwer: ting Volkskracht Bouwer: Dura den Berg Opdrachtgever: Gemeente Rotterdam Bouwer: 21 Aannemingsbedrijf E.J. Bouw- Vermeer Bouw Rotterdam Stichting Witte de With W. Schipper meester 16 Kindcentrum Zalmplaat Bouwer: Bakker Arkel 40 Rudolf Steiner College 05 Schoolwoningen Architect: diederendirrix 28 De Wiel & De Waal Architect: Arconiko architecten Duyststraat Opdrachtgever: Gemeente Rot- Architect: KAW Opdracht- Opdrachtgever: Cluster Stads- Architect: eklund_terbeek terdam Bouwer: Dura Vermeer gever: Woonstad Rotterdam ontwikkeling Bouwer: COMeG architects Opdrachtgever: CPO Bouw Rotterdam Bouwer: Slokker bouwgroep 41 De Nieuwe Admiraliteit De Lokalen Bouwer: Maas- 17 McDonald's Coolsingel 44 29 MAXIMAAL Architect: Klunder Architecten | 24 bouw / BDS Architect: Mei architects and Architect: SIMONE DROST Rien de Ruiter Opdrachtgever: 18 40 06 De Rozenburcht planners Opdrachtgever: ARCHITECTURE Opdracht- U-Vastgoed, ABB Bouwgroep Architect: Koen van Velsen McDonald's Coolsingel 44 - gever: Gemeente Rotterdam Bouwer: ABB Bouwgroep 08 architecten Opdrachtgever: franchiseondernemer dhr. E. Bouwer: Van Deelen 42 Kantoorloft - De Fabriek Gemeente Rotterdam Bouwer: Ooms Bouwer: BVR Groep 30 Spaces Hofplein van Delfshaven 30 Bouwbedrijf De Vries en 18 Vroesenpaviljoen Architect: ZZDP Architecten en Architect: Jaakko van 't Spijker 32 31 19 Verburg Architect: Vitibuck Architects Sevil Peach Opdrachtgever: i.s.m. Julio Gil, Paul van den 44 33 14 0317 41 11 07 Fietsenstalling Opdrachtgever: Stichting PPF Real Estate en Spacesworks Bergh en Casper Aussems 07 Station Blaak Theeschenkerij Vroesenpark Bouwer: PGN Bouw Opdrachtgever: Jvantspijker 43 Architect: Hersbach-Architecten Bouwer: 010 BOUW 31 Raadzaal stadhuis i.s.m. Havensteder Bouwer: i.s.m. Stadsontwikkeling 19 Wijn aan de Kade Rotterdam Spacecreators.nl 01 02 26 42 27 Gemeente Rotterdam Architect: AAAN Opdracht- Architect: deMunnik-deJong ar- 43 De Gouverneur 25 Opdrachtgever: Gemeente gever: Bruderer Property B.V. chitecten en Merk X Opdracht- Architect: architectuurMAKEN, Rotterdam Bouwer: Mourik Bouwer: Woodwave gever: Gemeente Rotterdam Ferry in 't Veld, Nina Aalbers 05 36 Groot-Ammers 20 WHL16 Bouwer: Burgy bouwbedrijf Opdrachtgever: Nina Aalbers, 12 04 08 Diergaarde Blijdorp - Architect: ONSIA architectuur 32 Oude Luxor Theater Ferry in 't Veld Bouwer: 10 Leeuwenverblijf en Opdrachtgever: Katinka Lampe Architect: Aude de Broissia Koelman Bouw Lotus Serre en Kees Liekens Bouwer: Architecture Design Opdracht- 44 FIRST Rotterdam Architect: Siebold Nijenhuis Aannemersbedrijf Van Alphen gever: Gemeente Rotterdam Architect: de Architekten Cie. | 15 Architect, Broekbakema en 21 De Bergse Zonnebloem 33 Timmerhuis Branimir Medic en Pero Puljiz Kees Rouw [Architectuur & Architect: Groosman i.s.m. Architect: OMA Opdracht- Opdrachtgever: Weenapoint II 20 Onderzoek] Opdrachtgever: Finbarr McComb Opdracht- gever: Gemeente Rotterdam Vastgoed Bouwer: Volker 37 35 Diergaarde Blijdorp Bouwer: gever: Pentarho als gedele- Bouwer: Heijmans Wessels, Boele & van Eesteren Bouwonderneming Goedleven geerd opdrachtgever voor 34 Nieuwe Botlekbrug en Bouwbedrijf Wessels Zeist 09 De Fluwelen Weide Stichting Boor Bouwer: Architect: Quist Wintermans 39 Architect: MIX architectuur Maasbouw Architekten Opdrachtgever: Opdrachtgever: Synchroon 22 Laurens Intermezzo Zuid Rijkswaterstaat dienst Infra- 06 Bouwer: Bouwbedrijf Niersman Architect: Martijn Verhagen, structuur / A-Lanes A15 22 10 Parkhavenstad HD Architectuur, HD Groep Bouwer: Bouwcombinatie 34 Architect: Architectenbureau Opdrachtgever: Laurens A-Lanes A15 38 16 Rutten van der Weijden Bouwer: Dura Vermeer Bouw 35 Gymzaal Slaghekstraat Opdrachtgever: Accresco Vast- Zuid West Architect: Koning Ellis archi- goed Bouwer: Van Wijnen, 23 Rotterdamsche Cricket- en tecten Opdrachtgever: 28 Dordrecht Voetbalvereeniging V.O.C. Gemeente Rotterdam 11 Woonhuis Kralingen Architect: DEVRIES architectuur Bouwer: Schipper Bouwgroep Architect: Personal Architecture en interieurarchitectuur en Jager- Opdrachtgever: Particulier Janssen architecten Opdracht- Bouwer: Middelwateringbouw, gever: Rotterdamsche Cricket- en Voetbalvereeniging V.O.C. Bouwer: Spee bouw en zie ook: www.rotterdamarchitectuurprijs.nl ontwikkeling

4 De Rozenburcht5 Rotterdam Architectuurprijs 2016 shortlist Rotterdam Architectuurprijs 2016

Tijdens een feestelijke bijeen- om dit jaar geen nominaties aan te een stad een goed concept is. komst in de Burgerzaal van het wijzen, maar te kiezen voor één En zeker voor Rotterdam, dat zich stadhuis werden op 21 december project als winnaar van de een stad van de architectuur wil 2016 de juryprijs en de publieks- Rotterdam Architectuurprijs 2016. noemen en moet blijven noemen. prijs van Het helpt om naar buiten te tonen Architectuurprijs uitgereikt. Voor de prijs kwamen alle bouw- hoe goed je bent. Maar niet alleen werken in aanmerking die tussen dat. Het helpt om het vakmanschap 2016 is een bijzonder jaar voor de 1 juli 2015 en 1 juli 2016 in Rotter- van ‘gebouwen maken’ te vergro- Rotterdam Architectuurprijs. In de dam in gebruik zijn genomen. ten. Het helpt om een cultuur van afgelopen zes edities passeerden Ook mochten bouwwerken uit de vernieuwing te vergroten, om dingen Skatepark Westblaak De Rozenburcht Kantine Walhalla Vroesenpaviljoen nieuwe Rotterdamse gebouwen periode 2013 -2015 worden ingezon- op te (laten) merken en in het dag- telkens de revue aan de hand van de den die binnen de oude opzet nog licht te brengen.’ thema’s wonen, utiliteit en transfor- niet in de passende categorie mee Madeleine Maaskant, architect en matie. Met ingang van 2016 is deze hadden kunnen dingen. De site directeur van de Academie van driejaarlijkse cyclus losgelaten zodat www.rotterdamarchitectuurprijs.nl Bouwkunst de oogst van nieuwe Rotterdamse vormt het geheugen van de prijs en Cruciaal voor de ontwikkeling van gebouwen van het afgelopen jaar biedt een schat aan informatie over stad en architectuur is voor haar een in de breedte kon worden binnen- actuele architectuur in de stad levendig architectuurklimaat dat gehaald. Het resultaat van deze Rotterdam, inzichtelijk gemaakt ruimte biedt voor zowel jonge als nieuwe aanpak is een veelzijdige door middel van kaarten, foto’s en meer ervaren ontwerpers en hun longlist. Daarop is bijvoorbeeld de projectinformatie. Hier zijn ook alle onderlinge interactie. transformatie van een voormalig juryrapporten te downloaden. Oana Rades, architect en stationsgebouw te vinden naast directeur van Shift architecture Station Rotterdam Westersingelbrug Raadzaal stadhuis Timmerhuis een rij nieuwbouwwoningen in een De Rotterdam Architectuurprijs is + urbanism Bergweg Rotterdam negentiende-eeuwse wijk, en twee een initiatief van de gemeente Rades onderstreept het belang van nieuwe bruggen naast verschillende Rotterdam en komt voort uit de de stedenbouwkundige dimensie woonhuizen in particulier opdracht- architectuurnota Architectuur en van architectuur. Een gebouw ont- geverschap. De oogst van 2016 Rotterdam. Architectuur als drijven- leent een deel van zijn karakter aan toont de actuele architectuurpro- de kracht voor de ontwikkeling van zijn context maar definieert en acti- ductie van Rotterdam in zijn volle de stad (2010). De architectuurnota veert ook zelf de openbare ruimte. breedte en biedt daarmee een blik is een uitwerking van de Stadsvisie, Ronald Rietveld, architect en op de belangrijke architectonische ruimtelijke ontwikkelingsstrategie directeur van RAAAF, lid van de opgaven van dit moment en de 2030 waarin de gemeente uitspreekt Akademie van Kunsten, KNAW tendensen en ontwikkelingen die dat architectuur en cultureel erfgoed In zijn eigen werk is Rietveld onver- we daarbij kunnen onderscheiden. de verdere ontwikkeling van de stad moeibaar op zoek naar manieren om doorslaggevend kunnen stimuleren. via ruimtelijke theorie en ontwerp SkilledIn Office De Sportmotor FIRST Rotterdam In voorgaande jaren werd de short- De Rotterdam Architectuurprijs is heden, verleden en toekomst te ver- list van deze prijs geselecteerd door een onafhankelijke prijs voor de stad binden en nieuwe vergezichten te een commissie bestaande uit de Rotterdam en wordt georganiseerd openen. Dit bepaalt ook de wijze voorzitter van de jury, de directeur door AIR, het architectuurcentrum waarop hij kijkt naar de Rotterdamse van AIR en de projectleider van van Rotterdam. architectuur. de juryprijs. Ook die aanpak is met Mariet Schoenmakers, ingang van 2016 losgelaten. Nu De jury van de Rotterdam Architec- deskundige opdrachtgeverschap heeft de voltallige jury zich gebogen tuurprijs 2016 bestaat uit: en lid van de Rotterdamse over de longlist van 44 inzendingen Van der Leeuwkring en de bijbehorende dossiers met (voorzitter), architect Schoenmakers ziet bouwen als een teksten, tekeningen en andere beel- en directeur van bureau MVRDV culturele opgave waarin maatschap- den. Daaruit selecteerde zij een Bij de prijsuitreiking van 2014 hield pelijke en ruimtelijke belangen shortlist van elf projecten die in haar Maas een bevlogen pleidooi voor samenkomen. Daarmee levert archi- ogen de actuele kwaliteit van de stad en prijs: ‘Het is een eer om dit tectuur een belangrijke bijdrage aan architectuur in Rotterdam het beste initiatief te mogen ondersteunen. de identiteit van de stad en haar laten zien. Tot slot besloot de jury Omdat een architectuurprijs van bewoners.

6 De Rozenburcht7 Rotterdamse traditie ontstaan van particulier opdracht- Duyststraat tonen een voorbeeldige transformatie van geverschap waarin voorbeeldige transformaties van een schoolgebouw naar zes woningen op basis van bestaande gebouwen, maar ook nieuwbouw en vormen collectief particulier opdrachtgeverschap. Het project JURYPRIJS van collectief opdrachtgeverschap een belangrijke rol kenmerkt zich door ruimtelijke vondsten en een zorgvul- spelen. Deze projecten zorgen vooral voor het aanhelen dige afwerking en is in de ogen van de jury een voorbeeld en invullen van de bestaande stad zodat zich daar een van de nieuwe hoge standaard van dit soort woningen in steeds rijkere en hoogwaardigere stedelijke leefom- Rotterdam. geving kan ontwikkelen. Tegenover dit kleinschalige type transformatie staat ook een paar uitgesproken grootschalige voorbeelden. Projecten zorgen vooral voor Een daarvan is de Nieuwe Admiraliteit van Klunder Architecten, de transformatie van een grauwe kantoor- het aanhelen en invullen van kolos met een anonieme uitstraling. Twee ontwikkelaars de bestaande stad namen het bewonderenswaardige initiatief voor een transformatie tot woongebouw met 658 woonstudio’s en Zo is de wijk het Oude Westen op dit moment volop in kleine appartementen. Door het uitzagen van de borst- ontwikkeling. Graag brengt de jury hier twee projecten weringen ontstaan grotere vensteroppervlakken die het onder de aandacht die de shortlist niet hebben gehaald wooncomfort vergroten en de gevel meer transparantie maar zich desondanks onderscheiden door hun kwali- geven. In aanvulling op de woningen zijn in het gebouw teiten. Zo werd op een braakliggend terrein aan de verschillende ondersteunende voorzieningen gereali- Gaffelstraat een serie van negen stadswoningen seerd zoals een wasserette en sportruimte op de boven- gebouwd in collectief particulier opdrachtgeverschap, ste verdieping en twee gezamenlijke dakterrassen. naar ontwerp van Pasel.Künzel Architects. In hun Onder de inzendingen is één project waarvan de jury architectuur slaan de woningen een brug tussen de tradi- vindt dat het, wat betreft de kwaliteit van wonen, met tionele negentiende-eeuwse woningbouw en de stads- kop en schouders boven de andere woonprojecten uit- vernieuwingsprojecten uit de jaren tachtig die hier het steekt: het Timmerhuis. Dit opzienbarende gebouw in het beeld bepalen. Met royale achtertuinen en een ruimtelij- hart van de stad is zeker geen woongebouw pur sang ke indeling op maat voor elke koper, leveren de woningen maar combineert gemeentelijke kantoren, retail en een waardevolle bijdrage aan de woonmogelijkheden publieke functies met een opmerkelijke woonwereld in voor gezinnen in de stad – een belangrijke opgave voor de ‘bovenstad’. Het opent de ogen voor de uitzonderlijke Rotterdam. Opvallend was hier de rol van corporatie kwaliteit die het wonen in de binnenstad kan bereiken. De jury van links naar rechts: Winy Maas (voorzitter), Mariet Schoenmakers, Ronald Rietveld, Madeleine Maaskant en Oana Rades Woonstad die onder de toen geldende regelgeving voor corporaties in staat was de voorfinanciering en de bege- Iconisch aanhelen leiding van de bewonersgroep op zich te nemen en als Het Timmerhuis, ontworpen door OMA, omvat het ‘achtervang’ te fungeren voor de bouw van twee van Stadstimmerhuis uit 1953 in een nieuwe kubistische De betovering van architectuur de woningen. structuur van staal en glas. Een compositie van repete- Ook vestigt de jury graag de aandacht op stadswo- rende ‘pixels’ geeft het complex zijn vorm met twee Juryrapport Rotterdam Architectuurprijs 2016 ning De Gouverneur aan de Gouvernestraat in het Oude torens, binnenpleinen, uitkragingen en dakterrassen. Westen, een ontwerp van bureau architectuurMAKEN. De Stadhuisstraat, tussen stadhuis en postkantoor, wordt De jury van de Rotterdam Architectuurprijs 2016 ziet De longlist van de Rotterdam Architectuurprijs 2016 Met De Gouverneur werd een gat in de bestaande straat- doorgezet als symmetrieas in het Timmerhuis en vormt een dynamische, volwassen stad die zich blijft ver- kenmerkt zich in de ogen van de jury niet meteen door wand van de Gouvernestraat gedicht en meteen ook de een publieke passage die ruimte biedt voor culturele en nieuwen. Het is duidelijk dat Rotterdam als stad dit soort iconen. Zij ziet eerder dat er sprake is van een sociale controle op de doorgang naar de binnenplaats maatschappelijke programmering. Met zijn doorzichten, completer wil worden met een hoogwaardig en goede architectuurproductie van hoge kwaliteit. Even had verbeterd. Door zijn bouwhoogte en metselwerkgevels visuele verbindingen en gradaties van transparantie gaat breed woonaanbod, een rijke streetlife, ruimte voor de jury dan ook moeite om zich te verhouden tot de oogst voegt de woning zich in zijn omgeving, terwijl de vlakke het Timmerhuis aan alle zijden een relatie aan met zijn initiatieven van nieuwe stadmakers en goede archi- van de Rotterdam Architectuurprijs 2016. Het leidde tot gevel met eigenzinnige compositie het woonhuis onmis- stedelijke omgeving. De stapeling van ‘pixels’ draagt bij tectuur voor de gemeenschap. De gemeente de observatie dat Rotterdam zich als architectuurstad in kenbaar van deze tijd maakt. De ontwerpers kozen een aan het comfort doordat windhinder en slagschaduwen Rotterdam betoont zich daarbij een aanjager van een overgangsfase bevindt. Na de iconen waarmee het baksteen vervaardigd uit bouwafval van steen, glas en beperkt blijven. architectonische kwaliteit via beleid en initiatieven zich de afgelopen jaren op de kaart heeft gezet, lijkt de keramiek waarvan het glinsterende en reflecterende Veel waardering heeft de jury voor de contextualiteit en als opdrachtgever van publieke gebouwen. huidige periode vooral gewijd te zijn aan het welover- oppervlak een extra kwaliteit aan dit project toevoegt. van dit gebouw dat in zijn vorm reageert op de directe Het resultaat is een levendig architectuurklimaat wogen aanvullen en invullen van de stad, gericht op de Dit project past in het gemeentelijk beleid dat zich richt op omgeving, en de kwaliteiten en veelzijdigheid daarvan met mogelijkheden voor al die traditionele opdracht- verbreding van het stadsklimaat om meer ruimte te het vullen van gaten in het stedelijk weefsel, bijvoorbeeld onder de aandacht brengt zonder die te domineren. gevers en nieuwe initiatiefnemers, bouwers en maken voor de rijkdom aan stedelijke groepen en culturen in het kader van ‘Klein en Fijn’, een gezamenlijk initiatief Ook de stedenbouwkundige ingreep van een overdekte architecten die willen bijdragen aan de stad. die Rotterdam rijk is. De jury is ervan overtuigd dat het van de gemeente Rotterdam en AIR gericht op verbete- passage die een nieuw type publieke ruimte toevoegt naast de architectonische iconen evenzeer de brede ring van stedenbouwkundige structuren in bestaande aan het stadshart ziet de jury als belangrijke kwaliteit. De populariteit van de stad Rotterdam groeit van dag architectuurproductie is die de kwaliteit van Rotterdam wijken met verdichting zonder sloop. Bovendien spreekt zij haar waardering uit voor het gege- tot dag en de architectuur speelt daarin een doorslag- als architectuurstad bepaalt. Zij constateert in de volle De verbouwing van de school aan de Duyststraat ven dat daarmee de historische as tussen twee belang- gevende rol. Belangrijke smaakmakers voor het inter- breedte van de stedelijke bouwopgaven in Rotterdam door eklund_terbeek architecten past in een traditie van rijke monumentale gebouwen, het stadhuis en het nationale imago van Rotterdam zijn het Centraal Station, een hoge architectonische kwaliteit. transformatie van bestaande gebouwen tot nieuwe voormalige postkantoor, als passage door het gebouw De Markthal en De Rotterdam maar ook oudere woningen op privaat initiatief. Vaak gaat het daarbij om de wordt voortgezet. iconen zoals de Kubuswoningen, de en de Wonen in de stad zogenaamde kluswoningen, een Rotterdamse uitvinding De jury is lovend over het Timmerhuis en ziet het als Van Nellefabriek. Ook dit jaar waren woonprojecten weer ruim vertegen- die rond 2006 het licht zag met de ontwikkeling van het een uniek en veelzijdig gebouw. Tegelijk is duidelijk dat bij woordigd onder de inzendingen. Daarbij ziet de jury een Wallisblok in Spangen. De schoolwoningen aan de een project van deze ambitie ook kanttekeningen moge-

8 De Rozenburcht9 Rotterdam Architectuurprijs 2016 lijk zijn. Een voorbeeld is de kolossale staalconstructie. schuilt in het verleggen van de aandacht voor opvallende slaagden een actieve groep skaters, Het Nieuwe Instituut lend aantal initiatieven van deze nieuwe stadmakers. De Enerzijds is het deze constructie die de veelzijdige pixel- gebouwen naar meer samenhang en architectuur met en de gemeenteraad erin om het proces weer samen op jury merkt op dat sommige van deze initiatieven ook een structuur met zijn uitkragingen en overspanningen moge- zeggingskracht. Het stedelijk weefsel is voor de stad min- gang te brengen. Skaters en ontwerpers maakten appel doen op gemeente, eigenaren en andere partijen lijk maakt, anderzijds vindt de jury het uiteindelijke beeld stens zo belangrijk als een op zichzelf staand opmerkelijk gezamenlijk een nieuw masterplan. om de handschoen op te pakken. dat deze constructie met name in het exterieur van het gebouw. Streetlife gaat zelfs boven skyline.’ De jury Het nieuwe skatepark biedt een vloeiend landschap Een voorbeeld is het station Rotterdam Bergweg, gebouw oplevert, wat tegenvallen. Hier is het stoere onderschrijft het belang van streetlife maar gelooft dat voor skaters, in-liners, steppers en BMX’ers. De beperkte gesitueerd aan de veelbesproken Hofpleinlijn. Ter hoogte staal niet langer zichtbaar en ontstaat ook niet helemaal ook in de ‘bovenstad’ kwaliteit te halen valt – niet alleen in ruimte leidde ertoe dat de verschillende standaardobsta- van station Hofplein vond enkele jaren geleden een her- het beeld van de zwevende wolk die de oorspronkelijke de vorm van een skyline maar ook als rooflife met nieuwe kels zijn samengevoegd tot een vloeiend skatelandschap ontwikkeling plaats waarmee dit gebied zich ontwikkelde tekeningen beloofden. Het karakter van de gevels blijft functies op de daken. met nieuwe, onverwachte mogelijkheden. Het gepolijste tot een nieuwe stedelijke hub met winkels en uitgaans- vlak en door de wijze waarop de open ruimtes op de Deze aandacht voor streetlife is inmiddels op veel asfalt, het beton met blauwgekleurde obstakels en de voorzieningen, gekoppeld aan de Luchtsingel. Ook voor begane grond zijn afgewerkt met transparante golvende plekken in de stad te ervaren. Beleid op het gebied van scherp gedefinieerde groenvlakken vormen een lineair de ontwikkeling van de rest van de Hofpleinlijn werden puien, komt het gebouw visueel niet goed los van zijn openbare ruimte dat jaren geleden werd ingezet, werpt stedelijk landschap waarvan de inrichting als geheel de in de loop der tijd allerlei ideeën en plannen ontwikkeld. omgeving. inmiddels zijn vruchten af. Voorbeelden zijn de herinrich- jury echter niet volledig wist te overtuigen. Ten gevolge Zo zou Rotterdam hier – in navolging van New York – zijn Daarnaast merkt de jury enkele zaken op met betrek- ting van straten als de Meent, maar ook een project als van trends in de skatewereld zijn spectaculaire onder- eigen Highline kunnen krijgen. Mede door het verdeelde king tot de kantoren en andere ruimtes. Zo had zij de de verdiepte fietsenstalling op de kop van de Binnenrotte delen als de halfpipe uit het beeld verdwenen. De jury eigenaarschap van de lijn is het echter nog niet gelukt om entree naar de gemeentekantoren graag wat royaler dat de afdeling Stadsontwikkeling van de gemeente vindt dit spijtig maar neemt aan dat daarmee de doel- deze plannen verder te brengen. gezien – ook als koppeling tussen de kantoren enerzijds het afgelopen jaar realiseerde samen met Hersbach- groep met behoefte aan kleinere en andersoortige Architectenbureau JagerJanssen, gevestigd in de en de passage met trappartij anderzijds. De jury stelt vast architecten. De doordachte plaatsing van deze voor- obstakels, wordt bediend. Andere bezwaren van de jury bogen onder de Hofpleinlijn, nam zelf het initiatief tot dat veel aandacht is besteed aan het interieurontwerp ziening en de afwerking met rondlopende banken en hebben te maken met de samenhang van het ontwerp transformatie van station Rotterdam Bergweg, een rijks- waarvoor kosten nog moeite zijn gespaard. Wel vindt een stalen brug, zijn kenmerkend voor de aandacht die als geheel. De randen van het park, die zijn voorzien van monument naar ontwerp van Sybold van Ravesteyn. zij dat de oriëntatie binnenin het gebouw soms te wordt besteed aan de logistiek en vormgeving van het standaardhekwerk, grasvlakken en bankjes uit het Nadat het station in 2006 in onbruik was geraakt viel het wensen overlaat. publieke domein. vaste buitenruimterepertoire van de gemeente, passen aan verloedering ten prooi. In 2009 maakten de architec- Het belangrijkste voorbeeld van de aandacht voor volgens de jury niet goed bij de rest van de inrichting. ten een plan voor cascotransformatie van dit stations- Hoog boven de stad is een streetlife blijft toch wel de herontwikkeling van het Zij merkt op dat de wens om een openbare ruimte te gebouw wat de basis werd voor een opdracht in 2015. Centraal Station en omgeving, inmiddels een joyeuze creëren die aansprekend moet zijn voor een breed Een nieuwe langsgevel met glazen puien brengt de volwaardig stedelijk woonmilieu toegangspoort naar de binnenstad. Hier bevindt zich ook publiek hier in botsing lijkt te komen met de uitstraling en zeven bogen in het zicht waar het stationsgebouw tot stand gebracht kantoorgebouw First, een ontwerp van de Architecten sfeer van het skatepark. Ook voor voorzieningen die omheen is gebouwd. De oude entreepartij op de kop, Cie. Dit shortlistproject kan op grote waardering rekenen omwille van de veiligheid zijn getroffen, waren andere met zijn trapeziumvormige ramen en uitstekende luifel, Vooral enthousiast is de jury over de kwaliteit van de van de jury die het gebouw kenmerkt als ‘humane oplossingen denkbaar geweest. is gerestaureerd. In zijn nieuwe functie als pizzarestaurant woningen en het woonmilieu op de bovengelegen ver- wolkenkrabber’. First vormt een voortzetting van de zake- is het gebouw een hotspot in de buurt. De jury ziet in dit diepingen. Hier zijn de mogelijkheden van de staalcon- lijke hoogbouw van het Weena in westelijke richting. Met aandacht voor kleine shortlistproject een klinkende oproep aan gemeente en structie ten volle uitgebuit door het creëren van wonin- Op de fundamenten van het voormalige Bouwcentrum andere partijen om verder te werken aan de realisatie van gen met uitzonderlijk ruime dakterrassen die als ‘buiten- werd hier een rechthoekig bouwblok geplaatst met daar- kunstwerken wil de gemeente plannen voor de Hofpleinlijn. kamers’ aan de woningen zijn toegevoegd. De jury is boven een tweeledige toren van 130 meter met een uit- de kwaliteit van de openbare Een sociaalmaatschappelijk appel doet het Voorlees- verrast door privacy die hier op natuurlijke wijze ontstaat gesproken slank silhouet. In een van de gevels is het paviljoen van speeltuin de Feijenoordse Middenstip, ont- door een zorgvuldige ordening van bouwvolumes. Reliëf No.1 van Henry Moore, dat ooit de gevels van het ruimte verbeteren worpen door Iris de Kievith. Deze speeltuin nam het ont- Tegelijkertijd zijn de woningen zodanig ten opzichte van Bouwcentrum sierde, teruggeplaatst. Met grote venster- roerende initiatief om het lezen en de taalontwikkeling elkaar gegroepeerd dat er hoog boven het maaiveld een oppervlakken en beton refereert First op de gevel van Op loopafstand van deze plek ligt het Westersingelpark van kinderen in de buurt te bevorderen door hen een gemeenschap ontstaat en anonimiteit wordt voorkomen. het Groothandelsgebouw aan de overkant van de straat. waar het afgelopen jaar een voorbeeldige kleine ingreep beschutte plek te bieden om te lezen en voorgelezen te De woonruimtes zijn voorzien van verdiepingshoge De onderste twee lagen hebben een transparant karakter werd gerealiseerd. De Westersingelbrug, een ontwerp worden. De jury heeft sympathie voor doelstelling en ont- glazen puien die zorgen voor een ongekende ruimtelijk- met publieke functies. Het is geen gesloten en anonieme van Studio Selva + Anouk Vogel landscape architecture, werp, maar voelt het paviljoen vooral als een schrijnend heid en woonkwaliteit, en niet in de laatste plaats een kantoorkolos maar een gastvrij stedelijk volume dat een is hedendaags in zijn materialisering en vormgeving, en signaal voor het gemis aan buurtbibliotheken. De meeste fenomenaal uitzicht over de stad. De jury merkt op dat bijdrage levert aan de sfeer op het maaiveld. De jury past tegelijkertijd goed in zijn romantische groene omge- daarvan moesten enkele jaren geleden hun deuren slui- hier hoog boven de stad een volwaardig stedelijk woon- constateert een trend om torens op stedelijke plinten te ving. De brug is ontworpen als een sieraad voor het park ten, wat leidde tot een reeks initiatieven uit de samen- milieu tot stand is gebracht dat tegelijkertijd een waarde- plaatsen om zo te kunnen bijdragen aan het stedelijk met dicht opeengeplaatste balusters vervaardigd uit leving zoals Leeszaal West en dit Voorleespaviljoen. volle bijdrage levert aan de skyline van Rotterdam. leven op straatniveau. Het is echter de vraag of dit altijd messing die een subtiele verwijzing vormen naar de Shortlistproject Skilledin Office daagt de gemeen- Zij spreekt de hoop uit dat dit andere opdrachtgevers, nodig is. Ook vrijstaande torens zijn waardevol in het reeks bronzen kunstwerken verderop langs de Wester- schap van opdrachtgevers, bouwers en ontwerpers uit bouwers en architecten zal inspireren tot meer woon- stedelijk landschap, stelt de jury. singel. Met zijn licht gebogen vorm en zorgvuldige bestra- om meer aandacht te besteden aan technische ontwikke- projecten boven het hart van de binnenstad. Het vernieuwde skatepark, ontworpen door Janne ting monumentaliseert de brug de oversteek. Het project lingen in de architectuur. Dit paviljoen van 130 vierkante Saario & Marcel Musch op de middenberm van de is een toonbeeld van het gemeentelijk beleid dat met meter is het eerste door robots gefabriceerde gebouw Streetlife en skyline Westblaak levert eveneens een wezenlijke bijdrage aan aandacht voor dit type kleine kunstwerken de kwaliteit van Nederland. Een houten gewelf uit 225 unieke houten Voor de beoordeling van de inzendingen voor de de streetlife van Rotterdam en kreeg een plek op de van de openbare ruimte wil verbeteren. elementen rijst op uit een decentraal geplaatste kolom Rotterdam Architectuurprijs 2016 kreeg de jury opnieuw shortlist. Het park is de opvolger van het voormalige overvloeiend in het dak dat ruim acht meter overspant. de architectuurnota Architectuur en Rotterdam. skatepark op deze plek dat skaters uit heel Europa naar Stad maken De dubbelgekromde vorm werd ontwikkeld met digitale Architectuur als drijvende kracht voor de ontwikkeling Rotterdam wist te trekken. De jury vindt het mooi dat de De jury heeft veel waardering voor de wijze waarop in formfinding technieken en vertaald naar driehoekige van de stad aangereikt. De uitgangspunten van deze gemeente de kracht van deze specifieke invulling van een Rotterdam aan de stad wordt gewerkt. Het is duidelijk dat houten panelen, gekoppeld met vingerverbindingen. nota uit 2010 zijn nog altijd relevant en actueel: cultuur- stedelijke restruimte heeft ingezien. Het siert haar dat ze de verantwoordelijkheid voor de inrichting en de pro- Instructies voor het robotgestuurde fabricageproces wer- historische gelaagdheid, stedenbouwkundige samen- heeft besloten opnieuw te investeren in dezelfde locatie. grammering van de stad breed wordt gedragen, niet den rechtstreeks vanuit het digitale model gegenereerd. hang en toekomstgerichtheid voor de architectuur van Het ontwerp kwam er echter niet zonder slag of alleen door de gemeente en traditionele opdrachtgevers, De ontwerpers van Studio RAP verkennen op eigen Rotterdam. In de nota staat te lezen: ‘De vernieuwing stoot. Nadat de voorbereidingen waren vastgelopen, maar ook door andere partijen in Rotterdam. Onder de initiatief de mogelijkheden van high-end computer-based inzendingen van dit jaar bevindt zich dan ook een opval- design en gerobotiseerde fabricageprocessen voor de

10 De Rozenburcht11 Rotterdam Architectuurprijs 2016 architectuur. De jury is enthousiast over het feit dat hier Maar ook voor andere opgaven betoont de gemeente leven vormt een nieuwe entree naar het dorp Rozenburg. halfsteens metselverband waarmee De Rozenburcht is nieuwe technologische mogelijkheden voor de architec- zich een opdrachtgever met hart voor architectonische Het gebouw bevat een zesbaans wedstrijdbad, een gebouwd, oogt als een bijzonder metselverband waarin tuur in praktijk worden gebracht en vindt dat dit op veel kwaliteit. Opvallend is het aantal sportgebouwen onder sporthal, een multifunctionele zaal en een horecagele- stenen recht boven elkaar zijn geplaatst. Het is een grotere schaal zou moeten gebeuren. Zij is ervan over- de inzendingen van dit jaar. Als stad maakt Rotterdam genheid met extra ruimte voor bijeenkomsten. Met hun voorbeeld van hoe de architect in samenspraak met tuigd dat juist op het terrein van de technologie belang- zich al jaren sterk voor de sport. Daarvan getuigen bijvoor- verschillende hoogtes zijn deze functies als afzonderlijke opdrachtgever en bouwer tot bijzondere oplossingen rijke ontwikkelingsmogelijkheden liggen en benadrukt de beeld de drie voetbalstadions in de stad en het topsport- volumes herkenbaar in het exterieur. Opvallend is de kan komen binnen de begrenzingen van een standaard- noodzaak om de kennis te bundelen, en onderzoek en centrum, een ontwerp van Zwarts & Jansma dat in 2011 materialisering in antraciet-groene baksteen waarmee budget en een Europese aanbesteding. praktijk verregaand te koppelen. werd ingezonden voor de Rotterdam Architectuurprijs. het gebouw zich voegt in zijn groene omgeving, een In zijn ruimtelijke organisatie voelt het gebouw ner- Een aantal andere projecten laat zien hoe de veelzij- Ook in het kader van het Rotterdamse Lekker Fit!- effect dat nog wordt versterkt door de groene patio’s. gens geforceerd. Wie het betreedt, begeeft zich in een digheid van de stad groeit door de inzet van nieuwe stad- programma, gericht op gezondheid en sport op basis- Het interieur onderscheidt zich door een zorgvuldige virtuoos gedirigeerd stelsel van ruimtes waarin de ene makers. Een voorbeeld daarvan is shortlistproject het scholen, worden nieuwe gymzalen gebouwd. materialisering en afwerking waarin opnieuw de ruimte op vanzelfsprekende wijze volgt uit de andere, Vroesenpaviljoen, ontworpen door Vitibuck Architects. antraciet-groene baksteen samen met onder meer gedramatiseerd door de uitgekiende plaatsing van grote In het populaire park in Blijdorp werd een paviljoen gerea- De gemeente betoont zich een beton en hout het beeld bepaalt. glasvlakken, bijvoorbeeld aan het einde van een gang of liseerd dat horeca en maatschappelijke activiteiten Bij het bezoek aan De Rozenburcht was de jury over- bovenin de sportzaal. combineert. Het project startte in 2008 met een woning- opdrachtgever met hart voor donderd door de kwaliteit van dit project. De Rozenburcht In het interieur ziet de jury ‘een Zwitsers gevoel voor corporatie als opdrachtgever en een sociaalmaatschap- architectonische kwaliteit vormt het bewijs dat architectuur een feest kan zijn. In al detail’. Nergens is gekozen voor standaardoplossingen pelijke instelling voor de exploitatie. De initiatiefnemers zijn aspecten straalt dit gebouw kwaliteit, aandacht en en -producten, en aan elk onderdeel en elk detail van dit lieten zich niet ontmoedigen toen deze partijen zich ten Dit jaar zijn maar liefst vier sportaccommodaties inge- vakmanschap uit. Het is tot in het laatste detail liefdevol gebouw is aandacht besteed. Voorbeelden zijn de was- gevolge van de crisis gedwongen zagen af te haken. diend voor de Rotterdam Architectuurprijs en de kwaliteit ontworpen en gemaakt. tafels en babyverschoonplek in de gang bij het zwem- Zij besloten het project door te zetten als een burgerinitia- ervan is opvallend. Interessant in dit kader is dat het bad, op maat vervaardigd uit donkergrijs gegoten beton. tief met eigen financiering en toonden daarmee hun veer- twee jaar geleden de onderwijsgebouwen waren die in De Rozenburcht vormt het Maar ook de afwerking van de kleedkamers en douches kracht als initiatiefnemers. Het architectenbureau, tevens kwaliteit en aantal opvielen onder de inzendingen. Beide vormt een bewijs van een continu streven naar esthetiek initiatiefnemer en buurtbewoner, maakte niet alleen gebouwtypen zijn te beschouwen als gemeenschaps- bewijs dat architectuur een en kwaliteit. het ontwerp, maar was ook betrokken als ontwikkelaar. gebouwen van onze tijd, waar Rotterdammers elkaar feest kan zijn De Rozenburcht is een liefdevol en hoopvol gebouw Het gebouw is ontwikkeld als groeimodel dat gefaseerd ontmoeten en samen dingen ondernemen. De kwaliteit waarin cynisme en alledaagsheid ontbreken. Het is kan worden uitgevoerd. van deze gebouwen is belangrijk, niet alleen omdat ze Al jaren maakt architect Koen van Velsen deel uit van bewonderenswaardig hoe de architect zijn verlangen Een andere stadmaker op de shortlist is Theater een symboolwaarde hebben voor de gemeenschap de voorhoede van de Nederlandse architectuur met pro- naar kwaliteit tot op het laatste detail heeft volgehouden Walhalla. Dit kleine, onafhankelijke theater opende jaren maar ook omdat ze die gemeenschap een belangrijk jecten als Groot Klimmendaal in Arnhem en het entree- en het is even bewonderenswaardig hoe de opdracht- geleden zijn deuren op Katendrecht, een wijk die tot bloei platform bieden. gebouw voor Paleis het Loo in Apeldoorn. Een belang- gever, de gemeente Rotterdam, de kwaliteit van deze is gekomen met Walhalla als vaste culturele speler. Een voorbeeld is de gymzaal Tarwesterk van architec- rijke kwaliteit van zijn werk schuilt in het gevoel voor de benadering heeft onderkend en ondersteund. Het resul- Gegroeid door hun succes nam dit theater het initiatief ten Ziegler en Branderhorst. Dit bescheiden gebouw plek dat hij met zijn gebouwen aan de dag legt. Dit geldt taat is een gebouw dat zich kan meten met de architec- voor de transformatie van een voormalig kantinegebouw vormt een nieuw ensemble met een vroeg twintigste- ook voor De Rozenburcht. Het gebouw is als een alzijdig tuur van internationale toparchitecten. voor havenarbeiders tot Kantine Walhalla, een theater eeuws schoolgebouw ontworpen door architect Van der bouwvolume ingepast in het overgangsgebied tussen Ruim 25 partijen uit het dorp Rozenburg vinden hier met horecavoorzieningen. Niet alleen heeft de jury grote Steur. Een lage strook met bergingen vormt samen met een woonwijk en een groene recreatiezone bij Rozen- een nieuwe plek – daarvoor kreeg deze gemeenschap waardering voor het initiatief, ook is zij enthousiast over een reeds bestaand gebouwtje een nieuwe toegangs- burg. Het informele groengebied dat zich op deze plek niet gewoon een goed gebouw, maar een uitzonderlijk het niveau van deze transformatie die de kwaliteiten van poort tot het schoolplein. In zijn materialen en details sluit bevond, werd omgevormd tot een parkachtige setting gebouw van hoge kwaliteit. De jury is ervan overtuigd het oorspronkelijke gebouw respecteert en aan de opper- de gymzaal aan bij de historische architectuur van de voor het gebouw. Door een herschikking van grond en dat het zich een plek zal verwerven in de herinneringen vlakte brengt. school en benadrukt het de sculpturale kwaliteiten van groen ontstond een glooiende ruimtelijke compositie van de Rozenburgers en hun kinderen en het zal zeker dit gebouw op liefdevolle wijze. waarin – losjes in groepjes verspreid – betonnen zitjes ook Rotterdammers naar deze plek leiden. De Rozen- Architectuur als publiek domein Ook shortlistproject De Sportmotor, ontworpen door zijn geplaatst. Deze inbedding op de locatie wordt nog burcht maakt duidelijk wat de betoverende kracht van Duidelijk is dat het zelfbewustzijn van Rotterdam als Geurst & Schulze Architecten, is een voorbeeld van de versterkt door een stelsel van groene patio’s dat door het architectuur kan zijn. Met groot genoegen wijst de jury architectuurstad groeit. Dit blijkt niet in de laatste plaats kwaliteit die met dit soort gebouwen wordt gerealiseerd. hele gebouw te vinden is. Sommige daarvan zijn gele- De Rozenburcht aan als de winnaar van de Rotterdam uit de kwaliteit van de huisvesting van het gemeentelijk Deze sportaccommodatie staat in de buurt van het Ikazia gen aan de buitenmuren en gaan zo een directe relatie Architectuurprijs 2016. apparaat. In 2015 werd De Rotterdam in gebruik geno- Ziekenhuis waar verschillende functies rond onderwijs, aan met de buitenruimte, andere liggen binnenin het men, een verticale stad waarin gemeentelijke diensten, zorg en welzijn samenkomen in een nieuwe stedelijke bouwvolume en refereren daar aan de groene setting De jury, wonen en andere functies zijn ondergebracht, en een omgeving. Dat dit gebied nog volop in ontwikkeling is, van het gebouw. Iets vergelijkbaars geldt voor de kleur- aanwinst voor de Rotterdamse skyline. Ook kwam in dit zorgt voor een onzekere situatie wat betreft gebruik en vlakken die in de gevels van het gebouw zijn toegepast. Winy Maas (voorzitter) juryrapport het Timmerhuis al aan de orde. Daarnaast programmering van het gebouw. De jury waardeert dat Deze schijnbaar willekeurig geplaatste blauwe, roze en Madeleine Maaskant, Oana Rades, prijkt op de shortlist van dit jaar de transformatie van de hier is gekozen voor het model van een cascogebouw. gele vlakken zorgen voor onderbrekingen in het donker- Ronald Rietveld, Mariet Schoenmakers raadzaal door deMunnik-deJong architecten en Merk X. Zo zal de Sportmotor zich in de loop der tijd met verschil- groene bakstenen volume. Ze refereren aan de kleuren Na eerdere ingrepen aan het stadhuis waarbij onder meer lende functies kunnen vullen en is het gebouw toekomst- van de bloeiende beplanting zoals magnolia’s in de zomer werkruimtes, vergaderzalen en de trouwzalen werden bestendig. De uitvoering is losjes geïnspireerd op archi- en zijn ook in het interieur hier en daar weer terug te aangepakt, is de transformatie van de raadzaal een pas- tectuur uit de wederopbouwperiode die de wijde omge- vinden. De vlakken doorbreken de ernst van de strakke, send sluitstuk. Niet alleen werd hier het werkcomfort ving kenmerkt. De plint bestaat grotendeels uit glas in donkergroene gevels aan de buiten- en de binnenzijde verbeterd, ook zijn de kwaliteiten van het oorspronkelijke metalen puien terwijl daarboven metselwerk het beeld van het gebouw. Ook de grote venstervlakken zorgen interieur weer zichtbaar gemaakt door toevoegingen uit bepaalt met een baksteenmotief voor extra diepte. voor een verbinding tussen binnen en buiten, bijvoor- de jaren zestig te verwijderen en te kiezen voor passende beeld in de het zwembad en in de sporthal. meubilering en stoffering. Zo wordt op de juiste wijze De betoverende kracht van architectuur De gekozen baksteen is door ingebakken oxides eer betoond aan de raadzaal van wat in de woorden van Een derde sportgebouw dat de jury selecteerde voor de grijsgroen van kleur en werd speciaal voor dit project ver- de jury misschien wel ‘het leukste stadhuis van shortlist is De Rozenburcht. Dit multifunctionele centrum vaardigd. De architect liet in de steen een voeg inkerven, Nederland’ is. met faciliteiten op het gebied van sport en verenigings- een eenvoudig ingreep die ervoor zorgt dat het standaard

12 De Rozenburcht13 Rotterdam Architectuurprijs 2016

Wat vindt het publiek van de nieuwe architectuur in Over de architectonische uitstraling van het Timmerhuis Rotterdam? In de maand november kon iedereen die zijn de motivaties lyrisch. ‘Het is wonderbaarlijk. Het dat wilde een stem uitbrengen op de veelzijdige gebouw lijkt wel de top van een boom.’ En: ‘De glazen PUBLIEKSPRIJS shortlist van elf bouwwerken. Niet alleen inwoners kubussen die overhellen zijn een juweeltje voor het oog.’ van de stad konden stemmen. Ook mensen die werken, studeren of Rotterdam bezoeken konden Tweede plaats: Station Rotterdam Bergweg hun voorkeur aangeven. Veel mensen motiveerden Het voormalige station Rotterdam Bergweg, een ont- hun stem met lovende woorden over de projecten. werp van Sybold van Ravesteyn op de Hofpleinlijn, onder- Het resultaat is een top-drie waaruit veel waardering ging een cascotransformatie en huisvest nu een groot blijkt voor het vernieuwen van bestaande gebouwen. pizzarestaurant. Nadat het station in 2006 in onbruik was Hieronder een impressie van de drie hoogst gewaar- geraakt viel het aan verloedering ten prooi. In 2009 deerde projecten. besloot bureau JagerJanssen, op eigen initiatief een plan te maken voor de herontwikkeling. Het was de basis De winnaar: Timmerhuis voor een opdracht in 2015. Een nieuwe langsgevel met Het Timmerhuis bestaat uit het monumentale Stads- glazen puien brengt de zeven bogen in het zicht waar het timmerhuis stammend uit 1953 gevat in een nieuwe stationsgebouw omheen is gebouwd. Zo ontstaat een kubistische structuur van staal en glas. Een compositie nieuwe ruimtelijke as die de structuur van het gebouw van repeterende ‘pixels’ geeft het complex zijn karak- afleesbaar en inzichtelijk maakt. De oude entreepartij op teristieke vorm met twee torens, binnenpleinen, uitkra- de kop, met zijn karakteristieke trapeziumvormige ramen gingen en dakterrassen. Het staalskelet biedt ruimte voor en uitstekende luifel, is gerestaureerd. Binnen is het kantoren en woningen met grote kolomvrije ruimten en gebouw ontdaan van binnenwanden en plafonds waar- royale dakterrassen. De stapeling van ‘pixels’ draagt bij mee een royale ruimte is ontstaan. Originele trappen aan het comfort doordat windhinder en slagschaduwen en bordessen zijn inclusief keramieken bekleding be- beperkt blijven. Met zijn doorzichten, visuele verbindingen houden gebleven. en gradaties van transparantie gaat het Timmerhuis aan alle zijden een relatie aan met de stedelijke omgeving. Naast kantoren en woningen biedt het onderdak aan Museum Rotterdam, retail, horeca en parkeren. De Stadhuisstraat, tussen stadhuis en postkantoor, wordt doorgezet als symmetrieas in het Timmerhuis en vormt een royale, publieke passage die ruimte biedt voor culturele en maatschappelijke programmering. Er is veel waardering voor de combinatie van functies in het Timmerhuis: ‘Innovatie, effectief benutten van de ruimte en aantrekkelijk wonen in de binnenstad; alles komt hier bij elkaar.’ Ook roemt een van de bewoners het woongenot: ‘Er is als het ware een wereld onder, waar de stad zich afspeelt en waar de kantoren zijn en een bovengedeelte dat zich als het ware in de wolken bevindt.’ Een andere inzender schrijft: ‘De uitvoering is van een on-Nederlands hoog niveau en de woningen hebben een ongekende woonkwaliteit door de glazen gevels en de dakterrassen.’ Ook hebben inzenders oog voor de manier waarop het gebouw oud en nieuw met elkaar verbindt. Een van de stemmers schrijft: ‘Ik vind de manier waarop het oude Entree station Rotterdam Bergweg Stadstimmerhuis is verweven met het ultramoderne Timmerhuis briljant.’ Een ander: ‘Dit is geschiedenis en Stemmers zijn enthousiast over de impuls die dit gebouw toekomst in één, waarbij het gebouw het verhaal van geeft aan de wijk: ‘Een aanwinst voor de wijk, dit houdt Rotterdam vertelt’. Een inzender merkt op: ‘Doordat de de buurt leefbaar, er is weer een mooi stuk Rotterdam gevel niet gereinigd is, wordt het contrast versterkt tus- herrezen.’ Een van de stemmers vindt dat dit project sen de twee bouwdelen en behoud je een soort gelaagd- de kracht laat zien van architectuur: ‘Het is een school- Dakterras Timmerhuis heid in de stad.’ voorbeeld van hoe architectuur kan bijdragen aan het Het publiek is enthousiast over de manier waarop dit transformeren van een vergeten en kleurloos stukje gebouw zich voegt in zijn context: ‘Het voegt zich naad- stad tot een parel voor de buurt.’ Bewoners vinden dat loos in het stedelijk weefsel, met een programma dat dit gebouw het Eudokiaplein completeert. Daarnaast voorziet in een behoefte voor de stad en in wonen voor heeft ook de wijk met dit project een boost gekregen. gezinnen in het centrum.’ En: ‘Knap gebouwd op een ‘De bogen zijn een ruwe diamant. Het polijsten daarvan krappe bouwplaats, een aanwinst voor Rotterdam.’ werkt als katalysator voor de hele buurt,’ schrijft iemand.

14 De Rozenburcht15 Rotterdam Architectuurprijs 2016

De stemmers zijn verheugd over de manier waarop De sokkel van beton en baksteen is gehandhaafd en karakteristieke kenmerken van het station behouden zijn boven kreeg het gebouw een transparant karakter met in gebleven. Een stemmer vindt het geweldig dat de bor- de theaterzaal puien van aluminium en geluidsisolerend den met de treintijden gehandhaafd zijn. Een ander dubbel glas. Het dak is aan de bovenzijde geïsoleerd en schrijft: ‘Ze hebben heel veel rekening gehouden met voorzien van nieuwe dakbedekking zodat de karakteris- het oorspronkelijke ontwerp.’ ‘Leuk om te zien dat een tieke betonelementen in het plafond zichtbaar bleven gebouw met zo’n lange geschiedenis weer een echte in combinatie met moderne energetische installaties. eyecatcher is geworden.’ Een ander: ‘Een vervallen stuk- Het publiek vindt dat de kantine met respect voor erf- je Rotterdam dat in oude glorie is hersteld.’ Men staat goed is gerenoveerd. versteld van de kwaliteiten van dit gebouw die nu weer ‘Het voelt Rotterdams’ schrijft een van de stem- tot hun recht komen: ‘Van een weggestopte sta-in-de- mers. Het is vooral de combinatie van historisch erfgoed weg tot een terugkeer van de vroegere erkenning van met hedendaagse functies en voorzieningen die op grote het gebouw. Wat is het mooi geworden, dat had ik eerder bewondering van de stemmers kan rekenen. Een van nooit gezien.’ hen schrijft: ‘Prachtig, die staalconstructies, mooi in Het initiatief van bureau JagerJanssen kan rekenen oude stijl behouden en in fijne kleuren.’ ‘Dit is toekomst op veel waardering: ‘Het mooiste is dat dit door lokale met een geschiedenis’, schrijft een ander. ‘Een publieks- initiatiefnemers is gerealiseerd.’ Een project dat past bij bestemming in een echt oud, Rotterdams markant Rotterdam luidt een van de motivaties: ‘Het behouden havengebouw op historische grond.’ van het oude en aanpassen aan de nieuwe tijd, dat is wat Het industriële uiterlijk wordt geprezen. De een Rotterdam maakt. En dat is wat de buurt leefbaar, gezel- omschrijft het als een rauw en industrieel pareltje dat lig en vertrouwd voor bewoners maakt.’ typisch is voor Rotterdan. Een ander ziet het als een van de weinig mooie havengebouwen die niet gesloopt zijn: De derde plaats: Kantine Walhalla ‘Dit moet een icoon blijven.’ De ander roemt het als een Met veel aandacht voor de oorspronkelijke constructie levendig, open en uitnodigend gebouw. En: ‘De kleur en uitstraling is een kantinegebouw uit 1950 gereno- groen maakt het nog mooier.’ veerd tot theater met horeca. Het kantinegebouw Dat het voormalige kantinegebouw nu een theater bevindt zich tussen de loodsen Fenix I en II. Deze vorm- is, draagt bij aan de versterking van Katendrecht, zegt het den ooit één geheel maar werden na schade door het publiek. Deze renovatie zorgt voor een authentiek, pret- bombardement en een brand twee jaar later, opgedeeld tig leefklimaat en maakt tegelijkertijd dat ook mensen in twee afzonderlijke loodsen. In de tussengelegen ruim- van buiten hierheen willen komen. Een van de stemmers te is toen een kantinegebouw voor de arbeiders gereali- schrijft: ‘Het geeft karakter en identiteit aan de wijk.’ seerd. Het heeft een opvallende constructie van beton- En: ‘De kantine staat weer zijn mannetje. De typische nen kolommen en balken met gewapende betonvloeren wederopbouwarchitectuur is versterkt en vormt nu een en een staalconstructie die in het zicht is gelaten. open huis voor de buurt.’ De renovatie respecteert dit oorspronkelijke karakter.

Theater Walhalla

16 De Rozenburcht Vroesenpaviljoen De Sportmotor Kantine Walhalla Westersingelbrug SkilledIn Office Raadzaal stadhuis Rotterdam