"Naturalnie" 4(22)/2014

BIULETYN WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W SZCZECINIE NR 4 (22) / 2014

Fot. Cezary Korkosz

W NUMERZE: PROducent + konSUMENT = PROSUMENT Rusza nabór wniosków w nowym punkcie obsługi beneficjentów WFOŚiGW w Szczecinie. Sprawdź jak pozyskać dofinansowanie! – str. 33 Podsumowanie efektów pozyskiwania środków z POIiŚ w perspektywie 2007-2013 – str. 10-21

Pomorze Zachodnie – dynamicznie rozwijający się region kraju. Jesteśmy liderem w działaniach proekologicznych – str. 8 Wstęp

Szanowni Państwo, Drodzy Czytelnicy! Zbliżający się koniec roku zawsze skłania do reflek- sji. Tematem naszej najbliższej konferencji szkole- niowej dla beneficjentów będzie „Podsumowanie efektów pozyskiwania środków z Programu Ope- racyjnego Infrastruktura i Środowisko w perspektywie 2007-2013”, a zatem też będzie nieco reflek- syjnie. Jako Instytucja Wdrażająca POIiŚ w latach 2007-2013 podpisaliśmy aż 42 umowy o dofinansowanie. Śmiało możemy powiedzieć, że jesteśmy jednym z najaktywniejszych wojewódzkich funduszy w kraju. Dzięki naszym beneficjentom i przy udziale środków unijnych na Pomorzu Zachodnim udało się zrealizować inwestycje za kwotę ponad 900 mln zł, z czego ponad 600 mln zł to środki pochodzące wła- śnie z Unii Europejskiej. Podczas tegorocznej konferencji przybliżymy realizowane w regionie inwestycje oraz pokażemy jak przygotować się do kontroli projektów. Będziemy też mówić o ważnych sprawach bieżących – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska Stanisław Gaw- łowski przedstawi temat zmian w Prawie wodnym, natomiast Marszałek Województwa Olgierd Geble- wicz omówi przygotowanie do nowej perspektywy RPO 2014-2020 w zakresie finansowania projektów środowiskowych. Nasi beneficjenci zaprezentują też inwestycje, które uzyskały wsparcie finansowe z UE i powiedzą o swoich doświadczeniach podczas realizacji zadań. skonałą współpracę. Bez Państwa nie udałoby się efek- W tym wydaniu biuletynu wracamy też do kon- tywnie i z sukcesem realizować działań na rzecz na- kursu pn. „Zachodniopomorski Lider Ekologii”, któ- szego środowiska. Życzę też Państwu, aby ten Nowy ry w tym roku dopuszczał do gry znacznie szersze gro- 2015 Rok był jeszcze lepszy. Życzę pomyślności, zdro- no uczestników. Po raz pierwszy umożliwiliśmy udział wia i wielu sukcesów zawodowych. Niech każdy dzień w konkursie organizacjom pozarządowym, stowarzy- dostarcza energii i entuzjazmu do pracy podczas reali- szeniom, ośrodkom edukacji ekologicznej, szkołom, zacji nowych pomysłów. instytucjom kultury, szkołom wyższym oraz przed- siębiorcom działającym w woj. zachodniopomorskim i realizującym ciekawe projekty ekologiczne. Pula na- Jacek Chrzanowski gród w konkursie wyniosła 1,5 mln zł. Finał konkursu uwieczniliśmy na filmie, który załączamy dla Państwa. Zachęcam do obejrzenia – być może film ten skłoni Państwa do wzięcia udziału w kolejnej edycji Zachod- niopomorskiego Lidera Ekologii. Podsumowując, rok 2014 był dobrym czasem. Jak widać ciężka praca owocuje w regionie wieloma in- Prezes Zarządu WFOŚiGW w Szczecinie westycjami, które podnoszą standard naszego życia. Pragnę podziękować wszystkim beneficjentom za do-

2 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Spis treści

2 Wstęp DOBRE PRAKTYKI POIiŚ 2007-2013 Jacek Chrzanowski 22 Rekultywacja składowisk odpadów AKTUALNOŚCI komunalnych na terenie Związku Miast i Gmin Dorzecza Parsęty oraz gmin sąsiednich 4 Możliwości i formy współfinansowania Waldemar Miśko zadań ze środków statutowych Funduszu, realizowanych w ramach POIiŚ i innych 24 Czy warto było? programów unijnych Tomasz Bobin Jacek Chrzanowski 25 Podsumowanie efektów pozyskiwania 6 Reforma gospodarki wodnej oparta środków z Programu Operacyjnego o nowe Prawo wodne Infrastruktura i Środowisko Stanisław Gawłowski w perspektywie 2007-2013 Waldemar Włodarczyk 8 Zielone Pomorze Zachodnie Olgierd Geblewicz 26 Etapy kompleksowego projektu „Poprawa jakości wody w Szczecinie” PODSUMOWANIE POIiŚ 2007-2013 Stanisław Jankowski

10 Zrównoważony Rozwój Pomorza 28 Ochrona wód j. Miedwie poprzez Zachodniego budowę sieci kanalizacyjnej i przebudowę Kinga Jacewicz oczyszczalni ścieków w aglomeracji Stargard Szczeciński 12 Realizacja POIiŚ 2007-2013 w kraju. Sebastian Szwajlik Przygotowania do nowej perspektywy 2014-2020 30 Modernizacja oczyszczalni ścieków Dawid Brzozowski i budowa kanalizacji sanitarnej w Pyrzycach Ewa Dobrogowska 15 W „odwiedzinach” u Beneficjenta… Małgorzata Piwczyńska WYDARZENIA 2014

17 Ogólne wymogi związane z zamykaniem 32 I Międzynarodowe Forum Ekologiczne Programu Operacyjnego Infrastruktura Monika Bochenko i Środowisko 2007-2013 33 PROSUMENT. Rusza nowy punkt obsługi Anna Słaby beneficjentów WFOŚiGW w Szczecinie Monika Bochenko 19 Rozliczenie efektu ekologicznego na zakończenie realizacji projektu 34 Zachodniopomorski Lider Ekologii 2014 Agnieszka Zielińska-Maciąg Monika Bochenko

BIULETYN WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W SZCZECINIE

Redaktor naczelny: Monika Bochenko Okładka: Cezary Korkosz Redakcja: WFOŚiGW w Szczecinie Wydrukowano na papierze ekologicznym. ul. Solskiego 3, 71-323 Szczecin ISSN 2080-0681 Wydawca: WFOŚiGW w Szczecinie Publikacja współfinansowana ze środków Funduszu Spójności Skład, opracowanie graficzne i druk: w ramach Pomocy Technicznej Programu Operacyjnego PPH ZAPOL, www.zapol.com.pl Infrastruktura i Środowisko Zdjęcia: foto-team.pl, archiwum WFOŚiGW w Szczecinie, Cezary Korkosz, Radosław Kurzaj

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 3 Aktualności

Możliwości i formy współfinansowania zadań ze środków statutowych Funduszu, realizowanych w ramach POIiŚ i innych programów unijnych AKTUALNOŚCI

Jacek Chrzanowski – Prezes Zarządu WFOŚiGW w Szczecinie

System finansowy to obowiązujące zasady i funkcjonujące instytucje finansowe, stworzone przez obowiązujące w danym państwie i w danym czasie prawo finansowe. System finansowy w gospodarce oznacza natomiast mechanizm, dzięki któremu świadczy się usługi pozwalające na krążenie siły nabywczej w gospodarce. Z kolei system finansowy ochrony środowiska to zbiór zasad i prze- pisów określających sposoby, tryb gromadzenia i redystrybucji środków pieniężnych na ten cel. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspólnie z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej, stworzyły sprawnie działający system finansowania ochrony środowiska w Polsce.

Przystąpienie Polski do UE przynio- rzystaniu środków Funduszu Spójności mości kulturowej i rozwijaniu spójności sło ważne zmiany w zakresie finansowa- i Europejskiego Funduszu Rozwoju Re- terytorialnej. Wzrost atrakcyjności Pol- nia zadań z zakresu ochrony środowi- gionalnego. Biorąc pod uwagę założenia ski i regionów udało się osiągnąć dzię- ska. Zapoczątkowało to ożywiony okres NSRO głównym celem programu było ki inwestycjom w sześciu obszarach w zakresie wspierania i rozwoju przed- podniesienie atrakcyjności inwestycyj- – transportu, środowiska, energetyki, sięwzięć w zakresie ochrony środowiska nej Polski i jej regionów poprzez rozwój kultury, ochrony zdrowia i szkolnictwa w różnych jej obszarach. Fundusze eu- infrastruktury technicznej przy równo- wyższego. ropejskie wspierają rozwój gospodarczy czesnej ochronie i poprawie stanu śro- WFOŚiGW w Szczecinie pełnił rolę w Polsce. Znamy już decyzje Rady Eu- dowiska, zdrowia, zachowaniu tożsa- Instytucji Wdrażającej dla osi prioryteto- ropejskiej co do kluczowych rozstrzy- gnięć w sprawie budżetu unijnego na lata 2014−2020. Po zatwierdzeniu ich przez Parlament Europejski Polska otrzyma 72,9 mld euro na realizację polityki spój- ności. Środki te będzie można rozdyspo- nować m.in. na „zieloną” energię oraz transport przyjazny środowisku. W ramach podziału tych funduszy na programy krajowe projekt Infrastruktura i Śro- dowisko otrzyma 24 158 mld euro. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko zgodnie z zapisami Naro- dowych Strategicznych Ram Odniesie- nia na lata 2007-2013 stanowił jeden z programów operacyjnych będących podstawowym narzędziem do osiągnię- cia założonych w niej celów przy wyko-

4 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Aktualności AKTUALNOŚCI

wych: I – Gospodarka wodno-ściekowa wia się następująco (dane na podstawie zanieczyszczenia powietrza i rekulty- oraz II – Gospodarka odpadami i ochro- wstępnych szacunków): wacja terenów zdegradowanych), na powierzchni ziemi w ramach POIiŚ. PRIORYTET I (FS) • dostosowanie do zmian klimatu, np. W ramach I priorytetu beneficjenci mo- zabezpieczenie obszarów miejskich Promocja odnawialnych źródeł energii gli aplikować o przyznanie dofinanso- przed niekorzystnymi zjawiskami po- i efektywności energetycznej: wania na przedsięwzięcia zmierzające godowymi, zarządzanie wodami opa- • produkcja, dystrybucja oraz wyko- do zapewnienia skutecznych i efektyw- dowymi, projekty z zakresu małej rzystanie odnawialnych źródeł ener- nych systemów zbierania i oczyszczania retencji oraz systemy zarządzania klę- gii (OZE), np. budowa, rozbudowa ścieków komunalnych. W ramach dzia- skami żywiołowymi. farm wiatrowych, instalacji na bioma- łań II osi priorytetowej w zakresie go- Przewidywany wkład unijny – sę bądź biogaz, spodarki odpadami wspierane przedsię- 3 808,2 mln euro • poprawa efektywności energetycznej wzięcia dotyczyły wdrożenia nowych w sektorze publicznym i mieszkaniowym, PRIORYTET III (FS) technologii odzysku i unieszkodliwiania • rozwój i wdrażanie inteligentnych sys- Rozwój infrastruktury transportowej odpadów komunalnych (w tym rekul- temów dystrybucji, np. budowa sieci przyjaznej dla środowiska i ważnej w ska- tywacja składowisk odpadów), zaś w za- dystrybucyjnych średniego i niskiego li europejskiej: kresie ochrony powierzchni ziemi – in- napięcia. • rozwój drogowej i kolejowej infra- westycje dotyczyły rekultywacji terenów Przewidywany wkład unijny struktury w sieci TEN-T, połączeń zdegradowanych. – 1 528,4 mln euro. kolejowych poza tą siecią oraz w aglo- Głównym źródłem finansowania meracjach; POIiŚ 2014-2020 będzie Fundusz Spój- PRIORYTET II (FS) • niskoemisyjny transport miejski, ności (FS), którego podstawowym ce- Ochrona środowiska, w tym adaptacja transport śródlądowy, morski i inter- lem jest wspieranie rozwoju europej- do zmian klimatu: modalny; skich sieci transportowych oraz ochrony • rozwój infrastruktury środowiskowej • poprawa bezpieczeństwa w ruchu środowiska w krajach UE. Dodatkowo (np. oczyszczalnie ścieków, sieć ka- lotniczym. przewiduje się wsparcie z Europejskie- nalizacyjna oraz wodociągowa, insta- Przewidywany wkład unijny – go Funduszu Rozwoju Regionalnego lacje do zagospodarowania odpadów 16 841,3 mln euro (EFRR). Podział środków UE dostęp- komunalnych, w tym do ich termicz- Wzrost atrakcyjności Polski i regio- nych w ramach Programu Infrastruktura nego przetwarzania), nów będzie osiągnięty dzięki inwesty- i Środowisko 2014-2020 pomiędzy po- • ochrona i przywrócenie różnorod- cjom w sześciu obszarach: transportu, szczególne obszary wsparcia przedsta- ności biologicznej, poprawa jakości środowiska, energetyki, kultury, ochrony środowiska miejskiego (np. redukcja zdrowia i szkolnictwa wyższego.

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 5 Aktualności

Reforma gospodarki wodnej oparta o nowe Prawo wodne AKTUALNOŚCI

Stanisław Gawłowski – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska

Uporządkowanie administrowania i zarządzania gospodarką wodną, stworzenie spójnego systemu finansowania opartego na opłatach środowiskowych, pozwalającego na utrzymanie i rozwój infrastruktury wodnej, realizacja zlewniowej polityki gospodarowania wodami to główne cele jakie sobie stawiamy wprowadzając reformę gospodarki wodnej opartej o prawny kręgosłup nowego Prawa wodnego.

1 stycznia minęło 13 lat od wejścia Jak to zrobimy? będą współautorami wodnych doku- w życie ustawy Prawo wodne (Dz. U. mentów strategicznych. W każdym urzę- z 2012 r., poz 145), w tym czasie za- Najbardziej widocznym problemem dzie gospodarki wodnej będzie funk- szło wiele zmian. Wprowadziliśmy do w gospodarce wodnej jest niejasny i nie- cjonował także pion odpowiedzialny za naszego systemu prawnego przepisy precyzyjny podział kompetencji mię- realizację zadań koniecznych dla żeglu- Unii Europejskiej, reagowaliśmy tak- dzy organami administracji rządowej gi śródlądowej. Jednym z wielu zadań że na zmieniające się warunki społecz- i samorządowej, tak przy administrowa- wykonywanych przez urząd gospodar- ne i gospodarcze. To wymusiło ponad niu wodami, jak i przy utrzymaniu infra- ki wodnej będzie wydawanie pozwoleń pięćdziesiąt nowelizacji Prawa wod- struktury. To powoduje liczne napięcia wodnoprawnych, z wyłączeniem pozwo- nego, a to naruszyło jego wewnętrzną i problemy związane z podziałem zadań leń wydawanych przez starostę. To część spójność i uczyniło go nieprzejrzystym. i ponoszeniem odpowiedzialności za administracyjna. W części zarządzania Dlatego też, mając na uwadze względy ich realizację. Dlatego w zapisach Prawa majątkiem (utrzymanie i inwestowanie) merytoryczne (nowa struktura organi- wodnego tak opisujemy zarządzanie go- chcemy uporządkować kompetencje po- zacyjna jednoznacznie wskazująca kto spodarką wodną, aby wreszcie było to przez jednoznaczne przypisanie rzek do i za co będzie odpowiadał) i formalne przejrzyste i efektywne. Naszym głów- konkretnych gospodarzy. Rzeki duże, (wprowadzenie wewnętrznej spójności nym celem jest aby za całą rzekę, od źró- o znaczeniu ogólnokrajowym, pełniące nowego Prawa wodnego), przygotowa- dła do ujścia odpowiadał jeden i tylko rolę dróg wodnych i rzeki graniczne będą no w Ministerstwie Środowiska projekt jeden gospodarz. Aby to osiągnąć trze- utrzymywane odpowiednio przez zarzą- zupełnie nowej, napisanej od początku ba w pierwszym rzędzie oddzielić ad- dy dorzeczy Odry i Wisły. Rzeki pozo- do końca ustawy – Prawo wodne. Jest to ministrowanie gospodarką wodną od stałe, mniejsze o znaczeniu regionalnym jednocześnie prawny kręgosłup refor- zarządzania (utrzymanie i inwestowa- lub lokalnym, będą przypisane marszał- my wodnej. Znajduje się w nim, praw- nie) majątkiem wodnym. Proponujemy kom województw, w imieniu których ich nie opisana nowa struktura organizacyj- zmniejszenie liczby organów i urzędów utrzymaniem zajmować się będą woje- na administracji wodnej. Na podstawie z 15 (8 urzędów żeglugi śródlądowej i 7 wódzkie zarządy melioracji i urządzeń tej ustawy powstanie racjonalny, spój- regionalnych zarządów gospodarki wod- wodnych. Mam nadzieję, że taki podział ny i efektywny system finansowania po- nej) do 6 urzędów gospodarki wodnej kto, gdzie i co ma robić raz na zawsze zwalający na bieżące utrzymywanie in- odpowiednio do swoich obszarów wod- rozwiąże problem utrzymania urządzeń frastruktury wodnej oraz projektowanie nych. Te instytucje administracji rzą- wodnych i nie będzie już 30-40 letnich jej rozwoju. dowej będą odpowiadały za bilansowa- drzew w międzywałach. Woda to skarb nie zasobów wodnych na swoim terenie, ważny dla ludzi, gospodarki i przyrody.

6 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Aktualności

Musimy gospodarować nim odpowie- dzialnie. Nowa struktura organizacyjna administracji wodnej powoli na łatwiej- szą i sprawniejszą realizację zlewniowej polityki gospodarowania wodami zgodnie z założeniami Ramowej Dyrektywy Wodnej, tzn. polityki spełniającej kry- teria: funkcjonalności, bezpieczeństwa, zrównoważonego rozwoju, efektywności ekonomicznej, trwałości ekosystemów i akceptacji społecznej. Ułatwi też przy- gotowywanie dokumentów strategicz- AKTUALNOŚCI nych takich jak plany gospodarowania i związanych z utrzymaniem infrastruk- wodnej decyzje podejmowane w zakre- wodami w dorzeczach, plany wodnośro- tury przeciwpowodziowej. Wszystkie sie kluczowych zadań w gospodarce wod- dowiskowe czy plany zrządzania ryzy- dokumenty strategiczne z zakresu gospo- nej, ze szczególnym uwzględnieniem ob- kiem powodziowym. darki wodnej, takie jak plany gospodaro- szaru planistycznego i inwestycyjnego. wania wodami, plany zarządzania ryzy- Minister będzie także obowiązany do Skąd wziąć na to kiem powodziowym i ich aktualizacje, sporządzenia oceny okresowej Prezesa pieniądze? także plany przeciwdziałania skutkom Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Chcemy usankcjonować zasadę, że pie- suszy, aktualizacje map zagrożenia ryzy- oraz rocznej oceny działalności Krajowe- niądze z wody zostają w wodzie. Stwo- ka powodziowego, warunki korzystania go Zarządu Gospodarki Wodnej. rzymy racjonalny, spójny i efektywny z wód, będą musiały być konsultowane Ustawa przewiduje także powstanie system finansowania gospodarki wod- i uzgadniane z wojewodami. Państwowej Rady Gospodarki Wodnej. nej oparty na istniejących opłatach za Zmienione będą także przepisy doty- Będzie ona organem opiniodawczo-dorad- korzystanie ze środowiska, tak aby pie- czące melioracji szczegółowych. W no- czym Ministra właściwego do spraw gospo- niądze z wody zostawały w wodzie. wych ramach prawnych melioracja szcze- darki wodnej, czyli będzie współtworzyła Działalność Zarządów Dorzeczy i Mar- gółowa zostanie zadaniem własnym politykę wodną kraju. Zakres kompeten- szałków Województw (WZMiUW) gmin. Pieniądze na ten cel gmina pozyska cji opiniodawczo-doradczych Państwowej będą finansowane z opłat za pobór wód, poprzez zastąpienie dotychczasowych Rady Gospodarki Wodnej będzie zbliżony które obecnie stanowią przychód Na- składek na rzecz spółek wodnych opłatą do kompetencji Krajowej Rady Gospodar- rodowego i wojewódzkich funduszy uiszczaną przez właścicieli gruntów, któ- ki Wodnej działającej przy prezesie KZGW, ochrony środowiska i gospodarki wod- rzy odnoszą korzyści z urządzeń melio- nie będzie jednak obejmował spraw kadro- nej. Ten system wypełni też art. 9 Ra- racji wodnych, wprost do budżetu gmi- wych. Państwowa Rada Gospodarki Wod- mowej Dyrektywy Wodnej mówiący, że ny. Do końca 2020 r. gminy dodatkowo nej będzie się koncentrować wyłącznie na każdy korzystający z wody powinien po- otrzymają dotacje podmiotową z budże- problemach związanych z gospodarowa- nosić tego koszty. W tej chwili praktycz- tu państwa na dofinansowanie wydatków niem wodami oraz ochroną wód, ochronie wszyscy ponoszą takie opłaty – są bieżących związanych z utrzymywaniem ną przed powodzią i suszą na szczeblu cen- one właśnie ponoszone w ramach opłat wód i urządzeń wodnych. Gmina oczy- tralnym. Planujemy, aby PRGW składała za korzystanie ze środowiska. Waży wiście nie będzie sama prowadzić prac, się z 30 członków zgłoszonych przez ogól- się jeszcze kwestia zniesienia zwolnień ale będzie je mogła realizować poprzez nopolskie organizacje zrzeszające jednost- z opłat od sektorów rolniczego i energe- istniejące spółki wodne. ki samorządu terytorialnego, uczelnie, jed- tycznego. Te branże są teraz zwolnione Wzmocnieniu ulegnie także pozycja nostki naukowe i organizacje społeczne, z opłat. Komisja Europejska wskazuje, ministra właściwego do spraw gospodar- gospodarcze, ekologiczne związane z go- że każdy korzystający z wody powinien ki wodnej. Najlepiej będzie to widocz- spodarką wodną. Członków Państwowej za to płacić. Rządy wielu państw UE nie ne w stosunku do Prezesa Krajowego Rady Gospodarki Wodnej będzie powoły- zgadzają się z tą interpretacją Ramo- Zarządu Gospodarki Wodnej zarówno wał Minister właściwy do spraw gospodar- wej Dyrektywy Wodnej, a rząd Niemiec w obszarze koordynacji realizacji zadań ki wodnej na 4-letnią kadencję. uzyskał na to potwierdzenie w Trybu- w gospodarce wodnej, jak i w obszarze Jest to w dużym skrócie, zarys re- nale Sprawiedliwości Unii Europejskiej nadzoru. W praktyce będzie to wygląda- formy gospodarki wodnej. Zachęcam (TSUE) w wyroku z 11 września 2014 r. ło w ten sposób, że minister właściwy do wszystkich zainteresowanych do aktyw- Urzędy gospodarowania wodami i kra- spraw gospodarki wodnej uzyska formal- nego włączenia się w konsultacje i prze- jowy zarząd gospodarki wodnej będą to ne uprawnienie do wydawania Prezesowi kazywanie swoich uwag i wątpliwości. instytucje utrzymywane przez budżet Krajowego Zarządu Gospodarki Wod- Ministerstwo Środowiska państwa. nej wiążących wytycznych i poleceń co do sposobu realizacji kluczowych zadań ul. Wawelska 52/54 Inne ważne zapisy oraz żądania przekazania informacji na 00-922 Warszawa www.mos.gov.pl Nowe przepisy zwiększą też rolę woje- temat ich realizacji we wskazanym przez wodów w zarządzaniu strategicznym, ministra terminie. Dodatkowo, Prezes w tym także w zakresie działań przeciw- Krajowego Zarządu Gospodarki Wod- powodziowych, między innymi w podej- nej będzie obowiązany uzgadniać z Mi- mowaniu przedsięwzięć inwestycyjnych nistrem właściwym do spraw gospodarki

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 7 Aktualności

Zielone Pomorze

AKTUALNOŚCI Zachodnie

Olgierd Geblewicz – Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego

Piąty co do wielkości region Polski – Pomorze Zachodnie – to bez wątpienia obszar zielony, ekologiczny i przyjazny środowisku. To w ostatnich latach miejsce wielkich inwestycji na rzecz ochrony środowiska. Województwo Zachodniopomorskie, stawiając na ekologię już dawno dostrzegło w niej kierunek właściwego rozwoju, traktując ją jako wyjątkową szansę i prawdziwe wyzwanie. W realizacji postawionych celów pomogło wsparcie, w tym to unijne ze środków Programu Operacyjnego ZieloneInfrastruktura i Środowisko, Pomorze Regionalnego ZachodnieProgramu Operacyjnego Województwa Zachodniopo- morskiego czy Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Pomorze Zachodnie to dynamicznie – Nie sposób wymienić wszystkich zre- zacja taboru kolejowego – wylicza marsza- rozwijający się region kraju, który cha- alizowanych w perspektywie 2007-2013 łek województwa Olgierd Geblewicz. rakteryzuje się sporą różnorodnością. inicjatyw proekologicznych w regionie, ale Na Pomorzu Zachodnim często i chętnie Połączenie tradycji, nowoczesności i roz- te najbardziej widoczne to przede wszyst- dyskutujemy o wyzwaniach związanych woju sprawia, że wraz z podejmowanymi kim nowe oczyszczalnie ścieków, kilometry z ochroną środowiska, czego najlepszym działaniami ekologicznymi staje się ono zmodernizowanych sieci kanalizacyjnych, przykładem jest wrześniowe I Międzynaro- miejscem coraz bardziej przyjaznym dla likwidacja szkodliwych mogilników, budo- dowe Forum Ekologiczne z udziałem ponad przedsiębiorców oraz turystów. wy farm wiatrowych czy zakup i moderni- 600 gości – dodaje. Dogodne warunki naturalne z piasz- czystymi plażami oraz urokliwymi poje- zierzami są największym atutem regionu. Stanowią bowiem ważny obszar rozwoju turystyki Pomorza Zachodniego i przy- ciągają miłośników sportów wodnych. W ostatnich latach zlikwidowaliśmy w regionie potężne zagrożenie w postaci 20 mogilników, czyli bomb ekologicznych będących spadkiem po poprzed- nim systemie. Środki na ich usunięcie, w sumie ponad 11 milionów złotych, po- chodziły z Narodowego i Wojewódzkie- go Funduszu Ochrony Środowiska i Go- spodarki Wodnej w Szczecinie. – Województwo zachodniopomorskie jest zielone za sprawą pięknej przyrody i krajobrazu, zwracające się ku naturze i promujące szacunek do ochrony środowi- Nowe impulsy dla Pomorza Zachodniego w napędem elektrycznym ska. Wspieranie innowacyjnych strategii

8 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Aktualności w zakresie działań proekologicznych na- leży do priorytetowych działań samorzą- du województwa – przyznaje Olgierd Geblewicz. W latach 2007-2013 oprócz nowych dróg i linii kolejowych dokonano zna- czących modernizacji sieci kanalizacyjnych czy budowy oczyszczalni ścieków. Dzięki inwestycjom czynionym przez większość zachodniopomorskich gmin, region zyskał 565 kilometrów sieci kanalizacyjnych oraz 38 oczyszczalni ścieków. AKTUALNOŚCI Przykładem takich inwestycji są te w: Po- bierowie, Dobrej, Szczecinie, Koszalinie, Trzebiatowie oraz Pyrzycach. Ważne i cenne inwestycje przeprowadzono m.in. w pasmie nadmorskim czy w korytach rzek regionu. Kosztem wielu Pomorze Zachodnie stawia na fotowoltaikę milionów złotych wzmocniono ochronę brzegów morskich na wschód od Darło- wa, w Kołobrzegu, na Mierzei Jamneń- skiej czy Pobrzeżu Koszalińskim. Popra- wiono również warunki w dorzeczach Drawy i Regi. Bogactwo lasów, czyste jeziora i wy- sokie klify sprzyjają zaś temu, co na Po- morzu Zachodnim najcenniejsze – two- rzeniu gospodarstw ekologicznych oraz produkcji energii wiatrowej. – Nasz region to zagłębie gospodarstw ekologicznych, których na terenie woje- wództwa jest ponad trzy i pół tysiąca. Je- steśmy także liderem w wykorzystywaniu odnawialnych źródeł energii. Zachodnio- pomorskie to jedna trzecia energetyki wiatrowej w Polsce – przekonuje marsza- łek województwa Olgierd Geblewicz Zachodniopomorskie OZE to aż jedna trzecia mocy energetyki wiatrowej i uzupełnia, że w ciągu ostatnich sześciu w Polsce lat ilość energii z OZE w regionie wzro- sła aż dziesięciokrotnie. Farmy wiatrowe wpisały się już w krajobraz zachod- – Aby tak się stało region potrzebował dy to tabor o napędzie elektrycznym. Od niopomorskich gmin m.in. w Resku czy nowoczesnego i przyjaznego środowisku grudnia ubiegłego roku, czyli od daty do- Pełczycach. taboru kolejowego. W tym celu, w listopa- starczenia pierwszych trzech IMPULSÓW O tym, że Województwo Zachod- dzie 2013 roku, zawarliśmy umowę na do- przewiozły one ponad 800 tysięcy podróż- niopomorskie odrobiło lekcję dobrych stawę do końca kwietnia przyszłego roku nych. Koszty zakupu taboru pokryły fun- praktyk prośrodowiskowych świadczy przez nowosądecki NEWAG 12 nowych dusze POIiŚ – podsumowuje ekologicz- fakt, że przybywa w regionie inwestycji IMPULSÓW. Do tej pory po torach regio- ne inicjatywy samorządu województwa w fotowoltaikę. Nowoczesne urządze- nu, ale także w kierunku Słupska i Pozna- Olgierd Geblewicz. nia do produkcji energii ze słońca stały nia jeździ już 8 z nich. Nowoczesne pojaz- się doskonałą metodą na rozsądną dba- łość o środowisko i spore oszczędno- ści. Tylko w ciągu ostatnich paru tygo- dni ze wsparcia RPO lub PROW na lata 2007-2013 skorzystały gminy: Myślibórz Urząd Marszałkowski i Resko oraz Powiat Koszaliński. Województwa Zielona polityka Pomorza Zachod- Zachodniopomorskiego ul. Korsarzy 34 niego, w tym działania ekologiczne stano- 70-540 Szczecin, wić będą ważny czynnik inteligentnych, Tel. 91 48 07 249 regionalnych specjalizacji w nowej per- Fax. 91 489 39 87 spektywie unijnej, m.in. biogospodarki www.wzp.pl i turystyki, w tym turystyki zdrowotnej.

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 9 Podsumowanie POIiŚ 2007-2013 Ś 2007-2013 i Zrównoważony Rozwój Pomorza Zachodniego

Kinga Jacewicz – Dyrektor ds. Funduszy Europejskich WFOŚiGW w Szczecinie

PODSUMOWANIE POI Jak wszyscy wiemy, od 10 lat zarówno nasz kraj, jak i poszczególne jego regiony otrzymują pieniądze z Unii Europejskiej na zrównoważony rozwój, który często jest mylnie rozumiany. Ostatnio w jednej z telewizyjnych wypowiedzi usłyszałam, że polega on na równym podzieleniu środków europejskich pomiędzy obszary samorządowe danego województwa. Otóż nie, bo jak sama logika wskazuje, wię- cej nakładów finansowych wymagają obszary słabo rozwinięte niż te, które radzą sobie lepiej. A ponadto chodzi przede wszystkim o to, żeby dzisiejszy rozwój w aspekcie gospodarczym, społecznym czy też środowiskowym zagwarantował zaspokojenie potrzeb obecnych pokoleń, nie przekreślając możliwości zaspokojenia potrzeb pokoleń przyszłych. Innymi słowy, dążąc do poprawy komfortu życia należy uwzględnić równość społeczną jak i ochronę środowiska, w którym będą funkcjonować nasi następcy.

Myślę, że jest już niewiele takich gmin powstałe przedsiębiorstwa, przy któ- drugiego punktu czy też obejrzeć spek- w Polsce, które nie skorzystały jeszcze rych znajduje się informacja, że inwesty- takl w zmodernizowanym teatrze. Jednak ze środków unijnych w realizacji swo- cja jest współfinansowana z określonego nie możemy zapominać o może trochę ich planów inwestycyjnych. Rozglądając funduszu Unii Europejskiej. Cieszymy mniej widocznych, ale jakże ważnych się wokół dostrzegamy nowe drogi, wy- się, że możemy w miarę szybko, ale zgod- dla zrównoważonego rozwoju, inwesty- remontowane lub wybudowane obiek- nie z przepisami przemieszczać się po cjach środowiskowych. Chociażby w za- ty użyteczności publicznej czy też nowo nowo wybudowanej drodze z jednego do kresie porządkowania gospodarki wodno-ściekowej – są to inwestycje głównie „zakopane w ziemi”, ale najbardziej do- strzegane i doceniane przez mieszkań- ców, którzy wcześniej nie mieli dostępu do sieci kanalizacyjnej czy też wodocią- gowej. Z reguły dla samorządów przy planowaniu takich zadań największy problem stanowią możliwości finansowe. To jest powód, dla którego sięgamy po dotacje unijne zarówno z programów pomo- cowych krajowych, jak i regionalnych. Ale nie tylko, bo szukamy również moż- liwości sfinansowania wkładu własnego w daną inwestycję. Warto zatem zapo- znać się z ofertą Wojewódzkiego Fundu- szu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, w której wycho- „Budowa i przebudowa kanalizacji sanitarnej w aglomeracji Gryfino” dząc naprzeciw potrzebom samorządów w zasadach finansowania przewidziano

10 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Podsumowanie POIiŚ 2007-2013 możliwość udzielania pożyczek na wkład własny, jak i pomostowych do czasu uru- „Ochrona wód jeziora Miedwie poprzez budowę sieci kanalizacji i przebudo- chomienia środków unijnych. wę oczyszczalni ścieków aglomeracji Stargard Szczeciński” Dotychczas we wdrażanych przez nas działaniach w perspektywie finansowej 2007-2013 największym zainteresowaniem cieszy się gospodarka wodno-ście- POI PODSUMOWANIE kowa. WFOŚiGW w Szczecinie, jako Instytucja Wdrażająca Program Opera- cyjny Infrastruktura i Środowisko, zajmuje się 34 projektami w tym zakresie. Całość tych inwestycji realizowanych na terenie Województwa Zachodniopo- morskiego zamyka się kwotą 476 mln PLN, a ponad 221 mln PLN stanowi dofinansowanie z UE. Beneficjenci realizu-

jący te projekty, którzy zgłosili taką po- i Ś 2007-2013 trzebę, otrzymali również wsparcie ze środków WFOŚiGW w Szczecinie w formie pożyczek na uzupełnienie wkładu własnego w wysokości przekraczającej 39 mln PLN. Oczywiście kwoty te cały czas ulegają zmianie, a wynika to z tego, że wzrasta ilość projektów, powstają datkowo większość odpadów trafiała wienia, gdyż są to ogromne inwestycje. oszczędności po przeprowadzeniu pro- tam bez segregacji. Teraz i to się zmie- Wdrażamy 6 takich projektów i dzięki cedur przetargowych lub zmienia się zania, bowiem zakłady zagospodarowa- temu mamy swój udział w zabezpiecze- kres rzeczowy projektów. Jednak najważ- nia odpadów mogły starać się o wspar- niu brzegu morskiego o długości ponad niejsze jest to, na co konkretnie pieniądze cie w zakresie dotyczącym selektywnej 25 km. Na ten cel z Unii Europejskiej zostały wydane. A łączne efekty są bardzo zbiórki odpadów, przygotowania odpa- przyznano ponad 355 mln PLN, a koszt zadowalające, ponieważ: dów do odzysku, unieszkodliwiania od- całkowity przekroczył 395 mln PLN. padów, a także instalacji do ich termicz- Najbardziej spektakularnym projektem • Zmodernizowano 8 oczyszczalni nego przekształcania, czyli spalarni. jest „Modernizacja i rozbudowa umoc- ścieków w: Pobierowie, Kamie- WFOŚiGW w Szczecinie wdraża 2 pro- nień brzegu morskiego w Kołobrzegu niu Pomorskim, Łobzie, Stargar- jekty realizowane przez Związek Miast km 330,4-333,4”. W związku z tym, że dzie Szczecińskim, Trzebiatowie, i Gmin Dorzecza Parsęty oraz Celowy Kołobrzeg jest ważnym ośrodkiem tu- Drawsku Pomorskim, Barlinku Związek Gmin R-XXI, które doprowa- rystycznym, należało zaplanować takie i Pyrzycach, dzą do rekultywacji składowisk odpa- rozwiązania, które nie wpłynęłyby nega- • Wybudowano nową sieć kanali- dów przewidzianych do zamknięcia lub tywnie na estetykę kurortu. Wykluczo- zacji sanitarnej o długości ponad tych już zamkniętych. Tereny te zosta- ne więc zostały jakiekolwiek konstruk- 249 km, ną zaadaptowane na cele przyrodnicze, cje kamienne wystające ponad poziom • Zmodernizowano sieć kanaliza- bo chodzi o to, żeby przywrócić war- wody. To ciekawy projekt, bo zapropo- cji sanitarnej o długości ponad tości użytkowe tych gruntów poprzez nowano rozwiązanie kompleksowe, po 25 km, odpowiednie ukształtowanie terenu, raz pierwszy zastosowane na polskim • Wybudowano sieć wodociągową odtworzenie gleby czy też wprowadze- wybrzeżu, składające się z trzech współ- o długości ponad 39 km, nie trwałej pokrywy roślinnej. Łącznie działających ze sobą elementów. Pierw- • Zmodernizowano sieć wodocią- koszt przeprowadzenia tych działań na szy to wał podwodny z narzutu kamien- gową o długości ponad 26 km, 29 składowiskach o powierzchni prze- nego, którego zadaniem jest osłabienie • Dofinansowano 14 dokumenta- kraczającej 61 ha planowano na pozio- siły fal. Elementem wspomagającym cji projektowych pod inwesty- mie 76 mln PLN, ale już dziś wiado- jest 35 ostróg brzegowych, wokół któ- cje, które będą realizowane w no- mo, że po przeprowadzonej procedurze rych samoczynnie odkłada się pia- wej perspektywie finansowej przetargowej będzie on niższy. Na reali- sek. Trzecim etapem było odbudowa- 2014-2020. zację tych projektów beneficjenci po- nie plaży poprzez jej sztuczne zasilenie starali się o dofinansowanie z UE w wy- wydobytym z dna morskiego piaskiem Unia Europejska pomaga nam rów- sokości przekraczającej 64 mln PLN, w ilości ponad 700 tys. m3. Efekt jest nież w poprawie stanu środowiska w in- a dodatkowym wsparciem finansowym niesamowity, bo na wysokości Kamien- nych obszarach np. w gospodarce od- dla obydwu projektów jest 10%-owa do- nego Szańca mamy teraz plażę o szero- padami. Wśród stosowanych metod tacja ze środków naszego Funduszu. kości około 60 metrów, a nie było jej zagospodarowania odpadów komunal- Najbardziej kosztowne okazały się tam w ogóle. nych dominowało gromadzenie ich na działania związane z ochroną brzegów składowiskach, które często powinny morskich, co nie powinno budzić zdzi- być już wyłączone z eksploatacji, a do-

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 11 Podsumowanie POIiŚ 2007-2013

Realizacja POIiŚ 2007-2013 w kraju Ś 2007-2013

i Przygotowania do nowej perspektywy 2014-2020

Dawid Brzozowski – Zastępca Prezesa WFOŚiGW w Szczecinie

PODSUMOWANIE POI Według danych z Krajowego Systemu Informatycznego KSI SIMIK 07-13 od początku uruchomienia Programu Infrastruktura i Środowisko Instytucje Wdrażające zawarły z beneficjentami 972 umowy o dofinansowanie na łączną kwotę dofinansowania z funduszy UE wynoszącą ponad 20,3 mld zł. W tym samym okresie wypłacono beneficjentom ponad 11,1 mld zł z czego w 2014 r. blisko 3 mld zł.

Efekty Funduszy • długość wybudowanych/przebudo- • liczba gospodarstw domowych, któ- Unijnych 2007-2013 wanych dróg krajowych i wojewódz- re otrzymały dofinansowanie dostępu kich: 3 047 km, do Internetu: 215 443, Z budżetu unijnego na lata 2007-2013 • długość wybudowanych/przebudo- rozdzielonych zostało już 285,5 mld zł. ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI wanych linii kolejowych: 1 661 km, Fundusze Europejskie mają korzystny • liczba przedsiębiorstw objętych syste- • liczba zakupionych/zmodernizowa- wpływ na naszą gospodarkę, pomaga- mem B2B: 28 434, nych jednostek taboru komunikacji ją rozwijać przedsiębiorczość i tworzyć • liczba wspartych funduszy pożyczko- miejskiej: 2 579 szt. nowe miejsca pracy. Dzięki środkom wych i poręczeniowych: 130, z Unii coraz więcej Polaków ma dostęp ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ, • liczba wspartych instytucji otoczenia do nowych dróg, sieci wodno-kanaliza- EKOLOGIA biznesu: 261, cyjnych czy szerokopasmowego inter- • długość wybudowanej/zmodernizo- • powierzchnia wspartych terenów in- netu. To tylko niektóre z efektów jakie wanej sieci kanalizacyjnej: 23 652 km, westycyjnych: 15 064 ha. zostały osiągnięte dzięki środkom po- • długość wybudowanej/zmodernizo- POIiŚ 2007-2013 chodzącym z Unii Europejskiej. wanej sieci wodociągowej: 6 562 km, W ramach Programu Operacyjnego In- Wśród efektów rzeczowych wpisu- • liczba wybudowanych/przebudowa- frastruktura i Środowisko podpisane zo- jących się w cele Polityki Spójności na nych oczyszczalni ścieków: 472, stały 972 umowy. Najwięcej umów zosta- szczególną uwagę zasługują te, które do- • 663 inwestycje w zakresie OZE oraz ło zawartych w ramach I osi priorytetowej tyczą rozwoju społeczeństwa opartego 1 170 inwestycji związanych z podno- – gospodarka wodno-ściekowa – 472. na wiedzy, innowacyjności oraz badań szeniem efektywności energetycznej W dalszej kolejności są osie: IV – przedsię- i rozwoju, zrównoważonego rozwoju i kogeneracji. wzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa i poprawy dostępności terytorialnej. Do- INWESTYCJE W KAPITAŁ LUDZKI do wymogów ochrony środowiska – 233 tychczas podpisane umowy zakłada- • liczba utworzonych nowych umowy, V – ochrona przyrody i kształto- ją osiągnięcie następujących przykłado- miejsc pracy w ramach EFRR i FS: wanie postaw ekologicznych – 173 umo- wych efektów rzeczowych (dane na 31 157 867 etatów, w tym 4 046 etatów wy, II – gospodarka odpadami i ochrona października 2014 r.): badawczych, powierzchni ziemi – 70 umów i III – za- POPRAWA DOSTĘPNOŚCI • liczba utworzonych nowych miejsc rządzanie zasobami i przeciwdziałanie za- TERYTORIALNEJ pracy w ramach EFS: 237 609 eta- grożeniom środowiska – 24 umowy. • długość wybudowanych/przebudo- tów (dane pozyskane z wniosków Aktualnie WFOŚiGW w Szczecinie wanych autostrad i dróg ekspreso- o płatność), wdraża 42 projekty w ramach Programu wych: 1 381 km, • długość wybudowanej sieci Internetu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. szerokopasmowego: 56 201 km, Zachodniopomorscy beneficjenci dzięki

12 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Podsumowanie POIiŚ 2007-2013

Podział środków na programy krajowe: alizować wspólne projekty, m.in. związane z dostępnością komunikacyjną. Program Infrastruktura i Środowisko 27,41 mld euro Program Inteligentny Rozwój 8,61 mld euro Ochrona Środowiska w nowej perspektywie Program Polska Cyfrowa 2,17 mld euro POIiŚ 2014-2020. Program Wiedza Edukacja Rozwój 4,69 mld euro

Dla „nowego” POIiŚ przypadnie do roz- POI PODSUMOWANIE Program Polska Wschodnia 2 mld euro dysponowanie ponad 27 mld euro. W ra- Program Pomoc Techniczna 700,12 mln euro mach programu wydzielono osiem osi priorytetowych. Największą alokację dofinansowaniu ze środków europejskich Zgodnie z Umową Partnerstwa fun- przyznano III osi – rozwój infrastruktury w kwocie ponad 620 mln zł realizują pro- dusze zostaną zainwestowane w te obsza- przyjaznej dla środowiska. Pokaźna kwo- jekty o koszcie całkowitym przekraczają- ry, które w największym stopniu przyczy- ta, bo ponad 3,8 mld euro przeznaczona cym 948 mln zł. Najwięcej projektów, bo nią się do rozwoju Polski. Wśród nich: będzie na ochronę środowiska, w tym 34 dotyczą gospodarki wodno-ściekowej. • zwiększenie konkurencyjności go- adaptację do zmian klimatu. Dwa projekty realizowane są z zakresu gospodarki, Zadania związane z ochroną środowi- ska finansowane będą głównie w ramach i

spodarki odpadami oraz 5 dotyczy ochrony • poprawę spójności społecznej i tery- Ś 2007-2013 brzegów morskich. torialnej kraju, II osi priorytetowej. W projekcie szczegółowego opi- Perspektywa finansowa • podnoszenie sprawności i efektywno- ści państwa. su priorytetów głównymi beneficjenta- 2014-2020 W nowej perspektywie finansowej mi są jednostki samorządów terytorial- W latach 2014-2020 Polska zainwestuje w dalszym ciągu najwięcej będziemy inwe- nych (jst) i ich związki, a także podmioty 82,5 mld euro z unijnej Polityki Spójno- stować w infrastrukturę transportową (dro- świadczące usługi publiczne w ramach ści. 23 maja 2014 r. Komisja Europejska gową i kolejową), ale największy wzrost realizacji obowiązków własnych jst. Do zatwierdziła Umowę Partnerstwa, naj- wydatków dotyczyć będzie innowacyjno- potencjalnych beneficjentów zaliczono ważniejszy dokument określający stra- ści i wsparcia przedsiębiorców. Dzięki szer- również, Krajowy i Regionalny Zarząd tegię inwestowania Funduszy Europej- szej ofercie zwrotnych instrumentów finan- Gospodarki Wodnej, Zarząd Melioracji skich w nowej perspektywie. Obecnie sowych (m.in. pożyczek, poręczeń) będzie i Urządzeń Wodnych, Państwowe Go- trwają negocjacje krajowych i regional- można wesprzeć więcej projektów realizo- spodarstwa Leśne, Państwowa Straż Po- nych programów operacyjnych. Polska wanych przez małe i średnie przedsiębior- żarna, Urzędy Morskie, Wojewódzkie jest jednym z pierwszych krajów UE, któ- stwa. Nadal finansowane będą inwestycje i Główny Inspektoraty Ochrony Środo- ry zakończył negocjacje Umowy Partner- w ochronę środowiska i energetykę, także wiska, Generalna i Regionalne Dyrek- stwa, który określa m.in.: projekty m.in. z dziedziny kultury, zatrud- cje Ochrony Środowiska, przedsiębior- • najważniejsze zasady inwestowania nienia, edukacji czy przeciwdziałania wy- cy, parki narodowe, jednostki naukowe funduszy unijnych, kluczeniu społecznemu. i in. Co do zasady jako formę udziela- • powiązania pomiędzy funduszami Samorządy województw będą zarzą- nego dofinansowania wskazuje się dota- a dokumentami strategicznymi, dzać większą niż dotąd pulą europejskich cję do wysokości 85%, jednakże w przy- • podział funduszy na poszczególne pieniędzy. W latach 2007-2013 ok. 25 padku gospodarki odpadami planowane dziedziny, proc. wszystkich środków było wdraża- jest finansowanie mieszane w formie do- • układ programów operacyjnych, nych przez samorządy, obecnie będzie to tacji i finansowania zwrotnego w odnie- • podział odpowiedzialności za za- niemal 40 proc. sieniu do termicznego przekształcania rządzanie pieniędzmi europejski- Nowy budżet to również inwesty- odpadów. W ramach tej osi zaplanowano mi pomiędzy szczebel regionalny cje w miasta. Wsparcie otrzymają projek- 5 działań (patrz tabela poniżej). i centralny. ty związane z kompleksową rewitalizacją Nowością jest ujęcie w jednym do- Regionalne programy (w tym rewitalizacją społeczną), ekologicz- operacyjne kumencie, w celu lepszej koordynacji, nym transportem miejskim, gospodarką funduszy Polityki Spójności, Wspólnej Aktualnie trwają negocjacje z Komisją niskoemisyjną. Ponadto, miasta wojewódz- Europejską dotyczące kształtu progra- Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki kie wraz z okalającymi je gminami będą re- Rybołówstwa. mów regionalnych. Przygotowywały je samorządy województw. Po zaopinio-

Nr działania Tytuł działania Alokacja (mln euro) Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem przed skutkami zagro- 2.1 700,0 żeń naturalnych oraz monitoring środowiska Gospodarka odpadami komunalnymi oraz racjonalizacja gospodarki odpa- 2.2 863,6 dami i zasobami w przedsiębiorstwach Gospodarka wodno – ściekowa oraz racjonalizacja gospodarki wodą 2.3 2 050,0 w przedsiębiorstwach 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna 97,2 2.5 Poprawa jakości środowiska miejskiego 97,2

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 13 Podsumowanie POIiŚ 2007-2013

Nr osi Oś priorytetowa Alokacja (mln euro) I Zmniejszenie emisyjności gospodarki 1 528,4 II Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu 3 808,2 III Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej w skali 16 841,3 europejskiej IV Zwiększenie dostępności do transportowej sieci europejskiej 3 025,4 V Poprawa bezpieczeństwa energetycznego 1 000,0 VI Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego 497,3 VII Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia 508,3 VIII Pomoc techniczna 330,0 Ś 2007-2013 i waniu przez Ministerstwo Infrastruktury Podział środków unijnych na programy regionalne. i Rozwoju zostały one przesłane w kwiet- niu do Komisji Europejskiej. Województwo Wysokość alokacji (w euro) W latach 2014-2020 samorzą- Dolnośląskie 2 252 546 589 dy województw będą zarządzać oko- Kujawsko-Pomorskie 1 903 540 287 ło 40 proc. funduszy polityki spójności Lubelskie 2 230 958 174 – 31,28 mld euro. Zainwestują te pie- niądze poprzez regionalne programy Lubuskie 906 929 693 operacyjne. Programy regionalne będą Łódzkie 2 256 049 115

PODSUMOWANIE POI dwufunduszowe, tj. finansowane ze środ- Małopolskie 2 878 215 972 ków Europejskiego Funduszu Rozwoju Opolskie 944 967 792 Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego. To nowość w porównaniu Podkarpackie 2 114 243 760 z perspektywą 2007-2013. Podlaskie 1 213 595 877 W nowej perspektywie wojewódz- Pomorskie 1 864 811 698 two zachodniopomorskie otrzyma ponad 1,6 mld euro. Projekt Regio- Śląskie 3 476 937 134 nalnego Programu Operacyjnego Wo- Świętokrzyskie 1 364 543 593 jewództwa Zachodniopomorskiego Warmińsko-Mazurskie 1 728 272 095 został podzielony na 10 osi prioryte- Wielkopolskie 2 450 206 417 towych, w ramach nich 35 priorytetów inwestycyjnych. Zachodniopomorskie 1 601 239 216 Największa alokacja przeznaczona Mazowieckie 2 089 840 138 została na I Oś priorytetową – Gospo- Razem 16 31 276 897 550 darka, innowacje, nowoczesne technologie – 365 mln euro co stanowi prawie czone na zrównoważony transport wie 170 mln euro. Na osie środowiskowe 23% całego budżetu. W dalszej kolej- – 300 mln euro, gospodarkę niskoemi- przeznaczone zostanie prawie 23% całe- ności największe środki będą przezna- syjną – 194 mln euro, rynek pracy – pra- go budżetu RPO WZ 2014-2020.

Projekt podziału alokacji RPO WZ 2014-2020 na osie priorytetowe.

oś priorytetowa alokacja (euro) udział% w RPO WZ 2014-2020 I. Gospodarka, innowacje, nowoczesne 365 385 000 22,84% technologie II. Gospodarka niskoemisyjna 194 376 416 12,15% III. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian 75 000 000 4,69% klimatu IV. Naturalne otoczenie człowieka 93 600 000 5,85% V. Zrównoważony transport 301 000 000 18,82% VI. Rynek pracy 169 900 000 10,62% VII. Wyłączenie społeczne 121 180 000 7,58% VIII. Edukacja 91 325 820 5,71% IX. Infrastruktura publiczna 124 200 000 7,76% X. Pomoc techniczna 63 734 200 3,98% razem 1 599 701 436 100%

14 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Podsumowanie POIiŚ 2007-2013 PODSUMOWANIE POI PODSUMOWANIE

W „odwiedzinach” i u Beneficjenta… Ś 2007-2013

Małgorzata Piwczyńska – Specjalista ekonomiczny ds. Funduszy Europejskich WFOŚiGW w Szczecinie

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko zakłada, iż każdy realizowany projekt przynajmniej raz poddany będzie kontroli na miejscu. Wyjątkiem od tej zasady są jedynie projekty przygotowawcze, które z racji swej specyfiki zostały z tego obowiązku wyłączone.

Wszystkie zagadnienia dotyczące tema- w siedzibie jednostki kontrolowanej, jak Jednym z najczęściej stwier- tyki kontroli zostały szczegółowo opisa- i na terenie prowadzonych robót. dzanych w trakcie kontroli uchy- ne w Wytycznych w zakresie kontroli re- O zakresie i terminie kontroli bene- bień jest niezgodność dokumentu alizacji POIiŚ wydanych w dniu 28 maja ficjent każdorazowo informowany jest oryginalnego z kopią przekazaną 2013 roku przez Ministra Rozwoju Re- na piśmie przynajmniej na 5 dni robo- do Instytucji Wdrażającej. Najczę- gionalnego. Oprócz kontroli: projektów czych przed wyznaczonym terminem. ściej wynika to z faktu, iż w wy- zaawansowanych finansowo lub zakoń- Wraz z pismem przekazywany jest rów- niku uwag przekazanych przez czonych przed dokonaniem pierwszego nież program kontroli umożliwiający za- IW (chociażby podczas weryfi- rozliczenia wydatków, wniosków o płat- poznanie się z jej szczegółowym zakre- kacji wniosku o płatność) korek- ność, procedur zawierania umów dla sem. Ważne jest zatem, by beneficjent ty bądź uzupełnienia zapisów do- zadań objętych projektem czy przygo- odpowiednio się przygotował, wyzna- konywane są nie na oryginalnym towania indywidualnych projektów klu- czając do każdego obszaru osobę (lub dokumencie, a na kopii, którą be- czowych dużo miejsca poświęcono kon- osoby w zależności od struktury organi- neficjent sporządził w celach do- trolom realizowanym na miejscu. Są to zacyjnej i specyfiki poszczególnych ob- kumentacyjnych przy przekazywa- kontrole: w trakcie realizacji projektu, na szarów kontroli z uwzględnieniem cho- niu pierwszej wersji dokumentu. zakończenie realizacji projektu oraz kon- ciażby wielkości zgromadzonej w trakcie trole trwałości po zakończeniu realizacji realizacji projektu dokumentacji) odpo- Kolejną, często stwierdzaną nieprawi- projektu. wiedzialną za sprawną realizację kon- dłowością są rozbieżności w przepisach Istotą prowadzenia kontroli na miej- troli w danym obszarze. Wskazane jest wewnętrznych beneficjenta. Tworzone są scu jest weryfikacja prawidłowości reali- także nawiązanie kontaktu roboczego dodatkowe procedury wynikające z wy- zacji projektu i jego zgodności z zawartą z koordynatorem projektu w Instytucji tycznych POIiŚ, dokonywane jest uzu- umową o dofinansowanie, w tym spraw- Wdrażającej w celu uprzedniego przy- pełnienie zakresów czynności pracowni- dzenie, czy informacje dotyczące postę- gotowania wszystkich niezbędnych do- ków i opisów stanowisk pracy o zadania pu w realizacji projektu przedkładane kumentów i wymaganych oświadczeń związane z realizacją projektu, a jednocze- przez beneficjenta są zgodne ze stanem – gromadzenie dokumentów dopiero śnie nie dokonuje się aktualizacji przepi- rzeczywistym oraz, że zadeklarowane w trakcie kontroli może prowadzić do sów ogólnych (regulaminu organizacyjne- wydatki zostały poniesione i są zgodne niepotrzebnego jej przedłużania. Każda go, regulaminu wynagradzania, procedur z zasadami wspólnotowymi i krajowymi. kontrola jest swego rodzaju niedogodno- udzielania zamówień publicznych itp.). Kontrole na miejscu prowadzone są ścią dla beneficjenta, dlatego należy dą- Ważne jest również, aby oryginalna jednocześnie w czterech obszarach: in- żyć do maksymalnego skrócenia czasu jej dokumentacja dotycząca projektu znaj- stytucjonalnym, realizacji robót, finan- trwania poprzez odpowiednie przygoto- dowała się w miarę możliwości w jednym sowo-księgowym oraz informacyjno- wanie i sprawny przebieg. miejscu i była pogrupowana tematycznie. -promocyjnym i odbywają się zarówno Zdarza się bowiem, że oryginalne doku-

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 15 Podsumowanie POIiŚ 2007-2013

menty dotyczące jednej sprawy znajdują dokumentów zdecydowanie skraca czas weryfikacyjnej stwarzają chociażby moż- się w kilku komórkach organizacyjnych odszukiwania właściwych dokumentów, liwość wyjaśnienia problemów, które nie (na przykład w przypadku postępowań a w konsekwencji ułatwia prowadzenie mogą być skutecznie rozwiązane bez wi- o zamówienia publiczne oryginalna do- czynności kontrolnych w jednostce kon- zyty na miejscu realizacji. Natomiast wy- kumentacja z przebiegu postępowania trolowanej zarówno osobom kontrolują- niki kontroli, należy traktować jako sku- znajduje się w komórce zamówień pu- cym, jak i oddelegowanym do udzielania teczne narzędzie zarówno do analizy, jak blicznych, lecz dokumenty dotyczące wyjaśnień pracownikom beneficjenta. i poprawy jakości zarządzania projektem. szacowania wartości zamówienia prze- Kontrole projektów na miejscu są obo- chowywane są w komórkach merytorycz- wiązkiem Instytucji Wdrażającej, ale pa- nych). Właściwa organizacja archiwizacji miętać należy o tym, że oprócz funkcji Ś 2007-2013 i Obszar realizacji robót obejmuje: Obszar finansowo-księgowy obejmuje: • kontrolę stanu zaawansowania projektu • analizę i weryfikację Polityki Rachunkowości (w formie wizji lokalnej wykonanych robót pod kątem wyodrębnienia ewidencji księgo- budowlanych i robót będących w trakcie wej dla projektu oraz struktury planu kont, wykonania oraz inwentaryzację wybranych • analizę wydruków z kont wydzielonych elementów robót i potwierdzenie fizyczne- na potrzeby ewidencjonowania operacji go istnienia zakupionych w ramach projektu związanych z realizacją projektu, w tym: środków trwałych), sprawdzenie dokumentowania i ewidencji PODSUMOWANIE POI • badanie zgodności z harmonogramem wydatków w podziale na kwalifikowalne rzeczowo-finansowym i postępem wykazy- i niekwalifikowane, również w zakresie po- wanym we wnioskach o płatność, mniejszeń wydatków powstałych wskutek • kontrolę zgodności realizacji robót z wyda- naruszeń obowiązujących przepisów, nymi pozwoleniami na budowę (prawomoc- • weryfikację opisu faktur pod kątem wyelimi- ność pozwoleń), nowania podwójnego finansowania, • kontrolę zmian zakresu rzeczowego projektu • weryfikację poprawności ewidencjonowania (roboty dodatkowe, zamienne, dziennik budo- zakupionych w ramach projektu środków wy) – weryfikację założonych do osiągnięcia trwałych. wartości wskaźników produktu i rezultatu.

Obszar dotyczący działań Obszar instytucjonalny obejmuje: informacyjno-promocyjnych • weryfikację kompletności dokumentacji przekazanej do obejmuje: kontroli procedur zawierania umów oraz przekazanej wraz • kontrolę udokumentowania z wnioskami o płatność (w szczególności w zakresie bada- i realizacji działań info-pro- nia zgodności kopii dokumentów z ich oryginałami), mo i zgodności z wnioskiem • posiadanie i przestrzeganie wymaganych procedur, m.in.: aplikacyjnym oraz opisem zawierania umów, do których zastosowanie miała ustawa projektu załączonym do Prawo zamówień publicznych, jak i nie objętych stosowa- umowy o dofinansowanie, niem tej ustawy, przygotowania wniosków o płatność, • kontrolę prowadzenia działań • weryfikację dokumentów związanych z określeniem struk- info – promo przez benefi- tury organizacyjnej, opisów zadań komórek organizacyj- cjenta zgodnie z zasadami nych zaangażowanych w realizację projektu, zakresów wspólnotowymi i krajowymi czynności i opisów stanowisk pracy, w szczególności w zakresie • weryfikację realizacji zasady trwałości projektu, odpowiedniego oznacza- • weryfikację realizacji zaleceń wynikających z decyzji śro- nia dokumentów, zakupów, dowiskowej, instalowania tablic informa- • weryfikację realizacji zaleceń z poprzednich kontroli pro- cyjnych i pamiątkowych, za- jektu, wartości strony internetowej • archiwizację dokumentów związanych z realizacją projektu. beneficjenta.

16 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Podsumowanie POIiŚ 2007-2013 PODSUMOWANIE POI PODSUMOWANIE Ogólne wymogi związane z zamykaniem Programu Operacyjnego Infrastruktura i i Środowisko 2007-2013 Ś 2007-2013

Anna Słaby – Specjalista techniczny ds. Funduszy Europejskich WFOŚiGW w Szczecinie

W dniu 25 czerwca 2007r. na mocy Porozumienia w sprawie realizacji Programu Operacyjnego In- frastruktura i Środowisko dla osi priorytetowych: I – Gospodarka wodno-ściekowa i II – Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi (projekty o wartości poniżej 25 mln euro) pomiędzy Ministrem Środowiska zwanym Instytucją Pośredniczącą (IP), a Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie zwanym Instytucją Wdrażającą (IW) określono prawa i obowiązki IP oraz IW związane z wykonaniem zadań w ramach wyżej wymienionych osi priorytetowych.

Minęło już 7 lat od kiedy WFOŚiGW ry i Rozwoju) wydała Zalecenia dotyczące 5 maja 2016 r. W Poświadczeniu ujmowa- w Szczecinie pełni rolę Instytucji Wdra- zamknięcia Programu Operacyjnego Infra- ne są prawidłowo sporządzone przez bene- żającej i zajmuje się wdrażaniem pro- struktura i Środowisko 2007-2013. Zale- ficjenta i zatwierdzone przez IW wnioski jektów POIiŚ realizowanych przez cenia określają zadania i terminy zarówno o płatność. Dla projektów, których realiza- beneficjentów województwa zachodnio- dla Instytucji Zarządzającej, Instytucji Po- cja kończy się z dniem 31 grudnia 2015 r. pomorskiego. Łącznie zorganizowano 35 średniczącej jak i Instytucji Wdrażającej wnioski o płatność końcową powinny zo- naborów wniosków o dofinansowanie, związane z zamykaniem POIiŚ. stać złożone do IW w terminie określo- wynikiem czego jest wdrażanie 42 pro- nym w §7 ust.3 umowy o dofinansowanie jektów środowiskowych. W celu dokonania zamknięcia tj. do 30 stycznia 2016 r. oraz zweryfiko- Zgodnie z założeniami Programu Programu, Państwa Członkowskie wane i zatwierdzone przez IW najpóźniej okres kwalifikowania wydatków pono- zobowiązane są do przedłożenia do dnia 21 kwietnia 2016 r. Zatwierdzenie szonych na realizację zadań wpisują- Komisji Europejskiej tzw. doku- wniosku beneficjenta o płatność końcową cych się w projekty kończy się z dniem mentów zamknięcia POIiŚ: będzie natomiast możliwe dopiero po prze- 31 grudnia 2015 r. Do tego dnia bene- • Poświadczenia i deklaracji wy- prowadzeniu przez IW kontroli na zakoń- ficjenci muszą zakończyć projekt pod datków oraz wniosku o płatność czenie realizacji Projektu. względem zarówno rzeczowym, jak i fi- końcową; Reguły dotyczące przeprowadzania nansowym. Z racji tego, że większość • Sprawozdania końcowego z re- kontroli na zakończenie realizacji pro- umów o dofinansowanie została pod- alizacji Programu; jektu, jak i zakresu tych kontroli zosta- pisana dopiero w latach 2013-2014, do • Deklaracji zamknięcia pomocy ły szczegółowo określone w Wytycznych zakończenia w 2015 roku pozostały 32 wraz z końcowym sprawozdaniem w zakresie kontroli realizacji POIiŚ. Celem projekty, w tym 12 projektów z zakresu audytowym. przeprowadzenia kontroli na zakończe- przygotowania dokumentacji. Dokumenty zamknięcia powin- nie realizacji projektu jest przede wszyst- Zatem lata 2015-2016 zarówno dla pra- ny zostać złożone do Komisji Eu- kim uzyskanie zapewnienia, że istnieją cowników Funduszu, jak i dla beneficjen- ropejskiej najpóźniej do 31 marca i są dostępne wszystkie dokumenty ob- tów korzystających ze środków Programu 2017 r. razujące cykl życia projektu. Średni czas Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko potrzebny do zatwierdzenia końcowe- 2007-2013 stanowić będą duże wyzwanie. Instytucja Wdrażająca ostatnie Poświad- go wniosku o płatność oraz przeprowa- W związku z koniecznością rozliczenia czenie i deklarację wydatków oraz wniosek dzenia kontroli na zakończenie realizacji i zamknięcia całego Programu, Instytucja o płatność okresową jest zobowiązana prze- projektu to 152 dni. Czas ten oczywiście Zarządzająca (Ministerstwo Infrastruktu- słać do Instytucji Pośredniczącej do dnia zależy od stopnia skomplikowania i ilości

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 17 określonym w §7 ust.3 umowy o dofinansowanie tj. do 30 stycznia 2016r. oraz zweryfikowanePodsumowanie i zatwierdzone przez POIiŚIW najpóźniej 2007-2013 do dnia 21 kwietnia 2016r. Zatwierdzenie wniosku beneficjenta o płatność końcową będzie natomiast możliwe dopiero po przeprowadzeniu przez IW kontroli na zakończenie realizacji Projektu. Schemat składania Poświadczenia i Deklaracji wydatków oraz wnio- winna być sytuacją wyjątkową, rozpa- skuSchemat o płatność składania Poświadczeniaokresową i Deklaracji wydatków oraz wniosku o płatność okresową trywaną indywidualnie oraz stosowaną w przypadku projektów, które z uzasadnionych przyczyn nie są w stanie zakoń- czyć wydatkowania środków do granicznej daty kwalifikowalności. W przypadku zaistnienia okoliczności, w których projekt nie będzie mógł uzyskać statusu pro- zadań przewidzianych do realizacji w ra- Do 30 czerwca 2016 r. Instytucja jektu funkcjonującego do dnia 31 grud- Regułymach projektu.dotyczące przeprowadzania kontroli na zakończenieWdrażająca realizacji zobowiązana projektu jest jak irównież zakresu nia 2016 r. istnieje możliwość podziału tych kontroli zostały szczegółowo określone w Wytycznych w zakresie kontroli realizacji Jak widać terminy, w których IW musi przygotować projektu na etapy. Przed podziałem pro- POIiŚ. Celem przeprowadzenia kontroli na zakończenie realizacjiKartę projektuzamknięcia jest działa przede- jektu na etapy powinny zostać spełnione wszystkimwykonać uzyskaniedziałania zapewnienia,wynikające z żeZaleceń istnieją i sąnia. dostępne W Karcie wszystkie zamknięcia dokumenty należy obrazujące wskazać Ś 2007-2013 i cyklsą ściśle życia określone.projektu. Średni Dlatego czas bardzo potrzebny waż do- zatwierdzeniamiędzy innymi końcowego informację, wniosku czy o płatnośćwszyst- przesłanki: orazna będzieprzeprowadzenia współpraca kontroli z beneficjentami na zakończenie kie realizacji projekty projektu są funkcjonujące to 152 dni. tzn. Czas czy ten są • całkowity koszt każdego etapu wyno- oczywiściew końcowej zależy fazie od wdrażania stopnia skomplikowania Programu. i ukończoneilości zadań i gotoweprzewidzianych do użytkowania. do realizacji Zaw si co najmniej 5 mln euro, ramachKolejnym projektu .elementem niezbędnym projekt ukończony uznaje się taki, w ra- • projekt ma dwa wyraźne i możliwe do Jakdo widaćzamknięcia terminy POIiŚ, w których jest przygotowa IW musi wykonać- mach działania którego wynikające planowane z Zalece działaniań są ściśle zo- zidentyfikowania etapy, jeśli chodzi określonenie Sprawozdania. Dlatego bardzokońcowego ważna z będzie realiza współpraca- stały faktycznie z Beneficjentami zrealizowane, w końcowej tj. fazieżad- o jego cele rzeczowe i finansowe, wdrażaniacji priorytetów Programu.. Sprawozdania końcowe ne dalsze działania nie są wymagane do • pierwszy etap projektu jest gotowy do Kolejnym elementem niezbędnym do zamknięcia POIiŚ jest przygotowanie IW przygotowują i przesyłają do IP do jego ukończenia, prace zostały nie tyl- użytkowania najpóźniej do 31 grud- Sprawozdania końcowego z realizacji priorytetów. Sprawozdania końcowe IW przygotowują nia 2016 r., idnia przes 30yłają czerwca do IP do 2016 r. dnia 30 Naczerwca Sprawozda 2016r. -Na Sprawozdanieko zakończone, końcowe ale i odebraneskłada się informacja zgodnie ntnie realizacji końcowe priorytetów składa się informacja tj. ilości ogłoszonych nt. re- z wymogami konkursów iprzewidzianymi złożonych w ramach w ustawo tych- • drugi etap projektu jest kwalifikowa- PODSUMOWANIE POI konkursówalizacji priorytetów wniosków tj. aplikacyjnych ilości ogłoszonych, informacja dawstwie nt realizacji krajowym. poszczegól Za projektnych projektów, użytko- ny w ramach funduszy strukturalnych szczególniekonkursów tych, i złożonych których realizacja w ramach została tych zakończona wany uważa w danym się taki,okresie w ramach, sprawozdawczym którego lub Funduszu Spójności w okresie ikonkursów przeprowadzono wniosków kontrolę aplikacyjnych, na zakończenie in- ichwytworzona realizacji czy infrastruktura to na miejscu jest czy używana też na 2014-2020 i jest zgodny ze wszyst- dokumentachformacja nt. w siedzibierealizacji IW. poszczególnych Ważnym elementem zgodnie sprawozdania z założonym jest informacja przeznaczeniem, nt prognoz kimi zasadami mającymi zastoso- iprojektów, planowan egoszczególnie postępu tych, finansowego. których re Corocznie- np. w przypadku w styczniu budowy Instytucja kanalizacji Wdrażająca sa- wanie do perspektywy finansowej przygotowujealizacja została Prognozę zakończona płatności ww ramach danym POIiŚ nitarnej na kolejne – rozpoczęłodwa lata, w której się przyłączanieujmowane są 2014-2020. wydatki kwalifikowalne wynikające z planowanych do złożenia przez beneficjentów okresie sprawozdawczym i przeprowa- mieszkańców do nowo powstałej kana- Decyzję odnośnie ubiegania się o po- wniosków o płatność. Dlatego bardzo ważna jest rzetelność Beneficjentów dział projektów na etapy podejmuje IZ wdzono przygotowywanym kontrolę na Harmonogramiezakończenie ich Realizacji re- lizacji Projektu i wytworzone jak i w Planie ścieki wystąpień są odprowa o środki- płatnoścializacji czy. W tospo narządzanym miejscu, przez czy teżIW sprawozdaniuna do- dzane końcowym siecią kanalizacyjną należy się odnieść do oczyszczal do stopnia- POIiŚ. realizacjikumentach Prognoz w siedzibiepłatności w IW.ramach Ważnym POIiŚ w całymni ścieków. okresie wdrażania POIiŚ. Wszystkie dane ujęte zarówno w Po- elementem sprawozdania jest informa- Przy składaniu dokumentów za- świadczeniu i Deklaracji wydatków oraz cja nt. prognoz i planowanego postępu fi- mknięcia należy się upewnić, że wszyst- wniosku o płatność okresową, jak i w Spra- nansowego. Corocznie w styczniu Insty- kie projekty są funkcjonujące, tak aby wozdaniu końcowym muszą być zgodne tucja Wdrażająca przygotowuje Prognozę mogły zostać uznane za kwalifikowalne. z danymi umieszczonymi w Krajowym płatności w ramach POIiŚ na kolejne dwa Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Euro- Systemie Informatycznym 2007-2013 lata, w której ujmowane są wydatki kwa- pejskiej istnieje możliwość ponoszenia (KSI), do których dostęp mają wszyst- lifikowalne wynikające z planowanych wydatków w projekcie przez beneficjen- kie instytucje zaangażowane w wdraża- do złożenia przez beneficjentów wnio- ta po 31 grudnia 2015 r., jednak wydat- nie POIiŚ. sków o płatność. Dlatego bardzo ważna ki poniesione po tej dacie nie są już wy- Ostatnim etapem, w harmonogramie jest rzetelność beneficjentów w przygo- datkami kwalifikowanymi i są ponoszone zamknięcia Programu jest przygotowanie towywanym Harmonogramie Realizacji ze środków własnych beneficjenta. Nale- przez Instytucję Wdrażającą do dnia 31 Projektu, jak i w Planie wystąpień o środki ży tutaj podkreślić, że projekt w którym lipca 2016r. Poświadczenia i Deklaracji wy- płatności. W sporządzanym przez IW wydatki będą ponoszone po okresie kwa- datków oraz wniosku o płatność końcową. sprawozdaniu końcowym należy się od- lifikowania dla POIiŚ musi być projek- Zbiorcze Poświadczenie i Deklarację wy- nieść do stopnia realizacji Prognoz płat- tem funkcjonującym najpóźniej do dnia datków oraz wniosek o płatność końcową In- ności w ramach POIiŚ w całym okresie 31 grudnia 2016 r. Możliwość ponosze- stytucja Certyfikująca przesyła do Komi- wdrażania POIiŚ. nia wydatków po 31 grudnia 2015 r. po- sji Europejskiej do dnia 31 marca 2017 r. Po zamknięciu Programu IW, IP i IZ Schemat składania Sprawozdania końcowego z realizacji POIiŚ zobowiązane są w zakresie swoich wła- Schemat składania Sprawozdania końcowego z realizacji POIiŚ ściwości do między innymi: monitorowania trwałości projektów, monitorowania wskaźników rezultatu na podstawie przekazywanych przez beneficjentów raportów z osiągniętych efektów, monitorowania projektów niefunkcjonują- cych, a także do przechowywania doku- mentów dotyczących POIiŚ przez okres trzech lat od daty zamknięcia Programu.

18 Do 30 czerwca 2016r. Instytucja Wdrażająca zobowiązana jest również przygotować Kartęnaturalnie zamknięcia • 4działania. / 2014 W Karcie zamknięcia należy wskazać międzyBIULETYN innymi informację WFOŚiGW, W SZCZECINIE czy wszystkie projekty są funkcjonujące tzn. czy są ukończone i gotowe do użytkowania. Za projekt ukończony uznaje się taki, w ramach którego planowane działania zostały faktycznie zrealizowane, tj. żadne dalsze działania nie są wymagane do jego ukończenia, prace zostały nie tylko zakończone ale i odebrane zgodnie z wymogami przewidzianymi w ustawodawstwie krajowym, natomiast za projekt użytkowany uważa się taki w ramach, którego wytworzona infrastruktura jest używana zgodnie z założonym przeznaczeniem, np. w przypadku budowy kanalizacji sanitarnej – rozpoczęło się przyłączanie mieszkańców do nowo powstałej kanalizacji i wytworzone ścieki są odprowadzane siecią kanalizacyjną do oczyszczalni ścieków. Przy składaniu dokumentów zamknięcia należy się upewnić, że wszystkie projekty są funkcjonujące, tak aby mogły zostać uznane za kwalifikowalne. Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej istnieje możliwość ponoszenia wydatków w projekcie przez Beneficjenta po 31 grudnia 2015r. Jednak wydatki poniesione po tej dacie nie są już wydatkami kwalifikowanymi i są ponoszone ze środków własnych Beneficjenta. Należy tutaj podkreślić, że projekt w którym wydatki będą ponoszone po okresie kwalifikowania dla POIiŚ musi być projektem funkcjonującym najpóźniej do dnia 31 grudnia 2016r. Możliwość ponoszenia wydatków po 31 grudnia 2015r. powinna być sytuacją wyjątkową, rozpatrywaną indywidualnie oraz stosowaną w przypadku projektów, które z uzasadnionych przyczyn nie są w stanie zakończyć wydatkowania środków do granicznej daty kwalifikowalności. W przypadku zaistnienia okoliczności, w których projekt nie będzie mógł uzyskać statusu projektu funkcjonującego do dnia 31 grudnia 2016r. istnieje możliwość podziału projektu na etapy. Przed podziałem projektu na etapy powinny zostać spełnione przesłanki:  całkowity koszt każdego etapu wynosi co najmniej 5 mln euro,  projekt ma dwa wyraźne i możliwe do zidentyfikowania etapy, jeśli chodzi o jego cele rzeczowe i finansowe,  pierwszy etap projektu jest gotowy do użytkowania najpóźniej do 31 grudnia 2016r., Podsumowanie POIiŚ 2007-2013 PODSUMOWANIE POI PODSUMOWANIE

Rozliczenie efektu ekologicznego na zakończenie i realizacji projektu Ś 2007-2013 Agnieszka Zielińska-Maciąg – Specjalista techniczny ds. Funduszy Europejskich WFOŚiGW w Szczecinie

Wielkimi krokami zbliżamy się do zakończenia realizacji projektów w ramach Programu Operacyjne- go Infrastruktury i Środowiska (POIiŚ). Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wod- nej w Szczecinie, jako Instytucja Wdrażająca, aktywnie koordynuje 28 projektów inwestycyjnych, w tym 20 projektów inwestycyjnych z zakresu gospodarki wodno-ściekowej. Realizacja inwestycji, chociaż czasami przysparzała wiele trudności, zarówno samym beneficjentom jak i koordynatorom projektów, dostarcza wiele satysfakcji.

Teraz przyszedł czas na ich stopnio- Przykładowymi wskaźnikami ekolo- ły określone wskaźniki rezultatu we rozliczanie i pokazanie osiągniętych gicznym dla inwestycji wodno-kanaliza- wraz z terminem ich uzyskania. efektów, z których jednoznacznie bę- cyjnych są: Zgodnie z zapisami UoD bene- dzie wynikało czy inwestycje były do- • wzrost liczby osób korzystających ficjent jest zobowiązany do osią- brze zaplanowane, przygotowane i wdro- z podłączenia do wybudowanej sieci gnięcia i przedstawienia efektu żone. Realizacja projektów, poprzez kanalizacji sanitarnej; ekologicznego najpóźniej w rok po rozbudowę infrastruktury technicz- • przyrost liczby użytkowników insty- zakończeniu projektu lub w termi- nej tj. budowę sieci kanalizacji sanitar- tucjonalnych (głównie budynki uży- nie wskazanym w umowie. nej, budowę/modernizację oczyszczalni teczności publicznej, dla których Obecne uwarunkowania na ścieków, a także budowę/modernizację przyrost liczony jest na podstawie rynku m.in. wysoki stopień bez- sieci wodociągowych przyczynia się do zużycia wody do średniej zużycia dla robocia oraz niskie zarobki, mają wypełnienia głównego celu I osi prio- regionu); ogromny wpływ na realizację rytetowej Programu Operacyjnego In- • przyrost RLM korzystających projektów z zakresu gospodar- frastruktury i Środowiska tj. wyposażenia z wybudowanej sieci kanalizacyj- ki wodnej i ściekowej, zwłaszcza (do końca 2015 r.) aglomeracji powyżej nej (dotyczy to głównie zakładów na osiągnięcie zakładanych efek- 15 tys. RLM w systemy kanalizacji oraz przemysłowych); tów polegających na podłączeniu oczyszczalnie ścieków, zgodnie z wymo- • redukcja ładunku zanieczyszczeń (do- się nowych mieszkańców do wy- gami dyrektywy Rady 91/271/EWG tyczy oczyszczalni ścieków); budowanej sieci kanalizacyjnej. w sprawie oczyszczania ścieków komu- • redukcja osadów pościekowych wy- Wskazane czynniki mogą powo- nalnych. Właśnie efektem powyższych twarzanych na terenie oczyszczalni. dować brak możliwości osiągnię- działań jest mierzalny wskaźnik rezultatu cia wskaźników we wskazanym (efekt ekologiczny), pokazujący zmiany Beneficjent podpisując umowę w UoD terminie lub osiągnięciem jakie zaszły u beneficjenta i w jego oto- o dofinansowanie (UoD) zobo- niższych od zakładanych wartości. czeniu, w wyniku zrealizowania projek- wiązał się do zrealizowania projektu. Wskaźniki rezultatu mogą mieć cha- tu w pełnym zakresie, zgodnie z jej Doświadczenia przy rozliczaniu rakter rzeczowy lub finansowy. Niemniej warunkami i wnioskiem o dofi- projektów z poprzedniej perspektywy jednak są to bardzo specyficzne wskaźni- nansowanie. Jednym z kluczowych oraz docierające sygnały od beneficjen- ki, na osiągnięcie których wpływają także załączników do UoD jest „Zesta- tów, jednoznacznie wskazują, iż proble- czynniki zewnętrzne, niezależne od sa- wienie wskaźników do monitoro- my z uzyskaniem zakładanych wartości mego beneficjenta. wania projektu”, w którym zosta- wskaźników spowodowane są:

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 19 Podsumowanie POIiŚ 2007-2013

• brakiem woli mieszkańców do pod- Zapisy Umowy o dofinansowanie tu, a koszty jego realizacji powinny po- łączenia do zbiorczej sieci kanalizacji (UoD) jasno precyzują dokumenty jakie mniejszyć koszty kwalifikowane oraz sanitarnej; beneficjent jest zobligowany przekazać dofinansowanie. • rezygnacją inwestorów z budowy w celu potwierdzenia efektu ekologicz- Natomiast w sytuacji, gdy dany ele- obiektów, które w założeniach mia- nego projektu. W przypadku ich nie- ment zakresu rzeczowego spełnia kryte- ły być podłączone do nowo wybu- przedstawienia w określonym terminie ria wyboru (PJO osiąga zakładany po- dowanej sieci (chodzi tu zarówno lub jeżeli na podstawie przedstawionych ziom wskaźnika koncentracji), ale nie o budynki mieszkalne jak i o zakłady dokumentów nie można ustalić osią- osiąga zakładanego efektu ekologiczne- przemysłowe); gnięcia zakładanego efektu ekologicz- go, zakres ten na wniosek beneficjenta ale także: nego wysokość dofinansowania ulega może zostać wyłączony z zakresu pro- • błędami w przygotowaniu projektów pomniejszeniu proporcjonalnie do wy- jektu, a koszty jego realizacji powinny na etapie wnioskowania o środki z FS sokości osiągniętego efektu ekologiczne- pomniejszyć koszty kwalifikowane. Dla Ś 2007-2013 i (przeszacowanie zakładanych efek- go (§11 ust. 4 UoD). wyliczenia wartości o jaką należy po- tów, nieprawidłowe założenia projek- Ponadto, w sytuacji w której nie został mniejszyć koszty kwalifikowane należy towe, zmiany demograficzne, niepra- osiągnięty zakładany efekt ekologiczny, wyliczyć jednostkowy nakład inwesty- widłowo wyznaczone aglomeracje). beneficjent jest zobowiązany do zwrotu cyjny uzyskania efektu ekologicznego Z uwagi na powyższe problemy, które całości lub części przekazanego dotych- dla danego zadania inwestycyjnego/ nie dotyczą wyłącznie naszego regionu, czas dofinansowania. PJO (podzielenie nakładów inwestycyj- ale obszaru całego kraju, Ministerstwo Jednakże powyższe zapisy nie przesą- nych przypadających na dane zadanie/ Środowiska (IP) dopuściło możliwość dzają o tym, że w każdym przypadku be- PJO przez efekt ekologiczny tego za- wydłużenia okresu rozliczenia efektu neficjent będzie zmuszony do zwrotu do- dania). Następnie należy określić kosz- ekologicznego, pod warunkiem, że prze- finansowania, nawet jeśli spodziewany ty kwalifikowane, które nie przyniosły

PODSUMOWANIE POI dłużenie nie będzie zagrażało termino- efekt nie został osiągnięty. Zgodnie ze sta- spodziewanego efektu (pomnożenie wemu rozliczeniu efektów na poziomie nowiskiem Instytucji Pośredniczącej oraz jednostkowego nakładu inwestycyjne- rozliczenia POIiŚ. Ewentualna zgoda na Instytucji Zarządzającej przy rozliczaniu go przez wartość nieosiągniętego efektu wydłużenie okresu uzyskania efektu eko- końcowym projektów, w uzasadnionych ekologicznego). logicznego jest uwarunkowana od niżej przypadkach, IP dopuszcza możliwość Dobrym rozwiązaniem jest zapropo- wymienionych czynników: wprowadzenia zmian efektów projektu. nowana przez IP zasada, iż korekta po- • opóźnienie jest spowodowane oko- Powyższe przypadki będą rozpatry- ziomu dofinansowania będzie dotyczyła licznością, której beneficjent obiek- wane indywidualnie i każdorazowo na- jedynie wartości nakładów inwestycyj- tywnie nie mógł przewidzieć na eta- leży wziąć pod uwagę czynniki takie nych, a nie kosztów ogólnych. Dzię- pie zawierania umowy; jak: wpływ zmian na zgodność projek- ki temu pomniejszeniu nie będą ulega- • beneficjent podejmował odpowied- tu z kryteriami wyboru, realizację przez ły koszty zarządzania projektem i koszty nie działania w celu zapewnienia osią- projekt określonych celów, czy zmiany przygotowawcze (min. wynagrodzenia gnięcia efektu w terminie; spowodowane są okolicznością, której pracowników JRP, koszty pomocy tech- • przedłużenie terminu wykazania beneficjent nie mógł przewidzieć, jakie nicznej, czy opłaty za projekty). efektu nie będzie zagrażać rozliczeniu działania były podejmowane w celu za- efektów POIiŚ w terminach wynikają- pewnienia efektu oraz jak oszacowano Jak, w takim razie zapobiec sy- cych z obowiązujących wytycznych; wskaźniki na etapie zawierania umowy. tuacji, w której beneficjent będzie • w przypadku wnioskowania o prze- Sama umowa o dofinansowanie nie- zmuszony do pomniejszenia do- dłużenie terminu osiągnięcia efektu stety nie precyzuje metodyki wylicze- tacji lub zwrotu całości środków? ekologicznego powyżej 3 miesięcy nia proporcjonalnego pomniejszenia To zadanie leży głównie po stro- beneficjent jest zobowiązany przed- wysokości dofinansowania w przypadnie beneficjenta. stawić IW harmonogram osiągnięcia ku konieczności zastosowania zapisów Podstawowym instrumentem, efektu, który będzie następnie moni- §11 ust. 4 UoD. Jednak założenia ogól- którym dysponuje beneficjent torowany przez IW; ne do stosowania metodyki IP, wskazują, jest prowadzenie kampanii pro- • przed wydaniem zgody przez IP na że w pierwszej kolejności następuje prze- mocyjnych i edukacyjnych na te- zmianę ww. terminu IW ma obowią- prowadzenie ponownej analizy zakresu mat projektu oraz możliwości wy- zek przeanalizowania prawidłowości rzeczowego projektu pod kątem spełnie- konania przyłączy. Tego rodzaju ponownego oszacowania efektu eko- nia przez projekt kryteriów. W przypad- promocja powinna odbywać się logicznego projektu ujętego w UoD ku sieci kanalizacji sanitarnej będzie to przez cały okresu realizacji Projek- (łącznego dla projektu); osiągniecie wskaźnika koncentracji, do tu, a powinna polegać między in- • beneficjent przedstawi wykaz działań którego należy zastosować analizę Pod- nymi na spotkaniach z mieszkań- podejmowanych w celu zapewnienia stawowych Jednostek Osadniczych cami, które powinny mieć miejsce osiągnięcia efektu – np. instrumenty (PJO), na obszarze, gdzie miały zostać już na etapie planowania inwesty- zachęcające/mobilizujące mieszkań- wykonane przyłącza. cji, umieszczaniu w skrzynkach li- ców do podłączenia. Jeżeli dany element zakresu rzeczo- stów do mieszkańców, rozdawaniu Należy mieć jednak na uwadze, że wego nie wypełnia kryteriów wyboru ulotek oraz zamieszczaniu artyku- każdy przypadek powinien być rozpatry- projektu (np. PJO nie osiąga wymaga- łów w prasie lokalnej. wany indywidualnie, biorąc pod uwagę nego wskaźnika koncentracji) powinien uwarunkowania i specyfikę projektu. on zostać wyłączony z zakresu projek-

20 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Podsumowanie POIiŚ 2007-2013

Ponadto „dobre praktyki” stosowa- ne przez innych beneficjentów wskazują także, iż bardzo skuteczne są zachęty finansowe mające na celu obniżenie kosz- tów wykonania przyłączy: • wykonanie przyłączy w ramach reali-

zowanych kontraktów na roboty bu- POI PODSUMOWANIE dowlane (poza projektem); • prowadzenie bezpłatnych odbio- rów technicznych wybudowanych przyłączy; • sporządzenie jednego wspólnego projektu dla danej miejscowości na przy- łącza kanalizacyjne; • realizacja przyłączy przez przeszko- lonych w tym zakresie pracowników

interwencyjnych; i Ś 2007-2013 • dofinansowanie podłączeń budyn- ków do zbiorczej sieci kanalizacyjnej np. ze środków NFOŚiGW lub WFOŚiGW. takie organy jak Straż miejska czy Spół- My, jako WFOŚiGW jesteśmy zo- Inne metody? Narzędzia prawne, ki wodno-kanalizacyjne. Wszystkie wy- bowiązani do monitorowania realizacji z których mogą skorzystać samorządy żej wymienione metody i działania mogą oraz rozliczania projektów, a także wery- gminne daje Ustawa z dnia 13 września efektywnie wpłynąć na uzyskanie odpo- fikacji dokumentacji z osiągniętych efek- 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku wiedniego poziomu wskaźników rezulta- tów ekologicznych przez beneficjentów. w gminach (art. 3.3 oraz art. 5.1). Główne tu. Koniec rzeczowej realizacji inwestycji Wszystkim nam zależy, aby beneficjent działania podejmowane na jej podstawie nie oznacza zatem zakończenia projektu. był rozliczony rzetelnie mając na uwa- przez gminy to uchwały nakładające obo- Dopiero po rozliczeniu zarówno rzeczo- dze pierwotne założenia wniosku, w tym wiązek przyłączania się mieszkańców do wego, jak i ekologicznego efektu projektu przyjętą efektywność finansową inwesty- nowo wybudowanej sieci, a także kontro- można cieszyć się sukcesem. Dlatego tak cji, a także spodziewane cele. le nieruchomości w zakresie sposobu od- ważne jest, aby beneficjenci do końca byli prowadzania ścieków, realizowane przez zaangażowani w projekt.

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 21 Dobre praktyki POIiŚ 2007-2013

Rekultywacja składowisk odpadów komunalnych Ś 2007-2013 na terenie Związku Miast i Gmin Dorzecza Parsęty oraz gmin sąsiednich

Waldemar Miśko – Przewodniczący Zarządu Związku Miast i Gmin Dorzecza Parsęty

DOBRE PRAKTYKI POI i PRAKTYKI DOBRE W dniu 11 lutego 2013 r. Minister Środowiska, jako Instytucja Pośrednicząca dla Programu Operacyj- nego Infrastruktura i Środowisko ogłosił nabór w trybie konkursowym wniosków o dofinansowanie z Funduszu Spójności w ramach priorytetu II Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi, działanie 2.1 Kompleksowe przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi ze szcze- gólnym uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych (konkurs nr 7/POIiŚ/2.1/03/2013).

W ramach ogłoszonego konkursu, w dniu niż niebezpieczne i obojętne na terenie 15- cjentem i koordynatorem projektu jest 27 maja 2013r., Związek Miast i Gmin Do- stu gmin zlokalizowanych na terenie wo- ZMiGDP który ponosi całkowitą odpo- rzecza Parsęty z siedzibą w Karlinie zło- jewództwa zachodniopomorskiego: Bia- wiedzialność za zarządzanie finansowe żył w WFOŚiGW w Szczecinie wniosek ły Bór, Szczecinek, Postomino, Świeszyno, i rozliczenie projektu przed Instytucją pn. „Rekultywacja składowisk odpadów Borne Sulinowo, Połczyn Zdrój, Czapli- Wdrażającą. Powyższym porozumieniem, komunalnych na terenie ZMiGDP oraz nek, Świdwin, Grzmiąca, Tychowo, Miel- beneficjent upoważnił poszczególne Pod- gmin sąsiednich”. no, Sławoborze, Karlino, Człopa, Barlinek. mioty do ponoszenia kosztów w ramach Projekt otrzymał wysoką punktację Partnerami Związku (Podmiota- projektu, w określonym przez harmono- i uplasował się na pierwszym miejscu listy mi Upoważnionymi) jest 11 gmin oraz gram zakresie robót przewidzianych dla rankingowej. W dniu 19 listopada 2013r. 4 spółki gminne. Na czas przygotowa- Podmiotu Upoważnionego. w Koszalinie została podpisana umowa nia i realizacji projektu oraz okres trwało- Planowany całkowity koszt realizacji o dofinansowanie projektu z Wojewódz- ści projektu, pomiędzy Związkiem Miast projektu wynosi 32 204 005,09 zł, w tym kim Funduszem Ochrony Środowiska i Gmin Dorzecza Parsęty a podmiotami wydatki kwalifikowane 31 906 964,45 zł i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, jako odpowiedzialnymi za rekultywację po- i niekwalifikowane 297 040,64 zł. Instytucją Wdrażającą. szczególnych składowisk odpadów (Pod- Całkowite nakłady inwestycyjne zosta- Zadanie obejmuje wykonanie rekulty- miotami Upoważnionymi) podpisane ną sfinansowane z następujących źródeł: wacji 16-stu składowisk odpadów innych zostały stosowne porozumienia. Benefi- • dotacja z Funduszu Spójności w ramach POIiŚ (85% wydatków kwalifikowanych) – 27 120 919,78 zł • dotacja z WFOŚiGW w Szczecinie (10% wydatków kwalifikowanych) – 3 190 696,44 zł • środki własne beneficjenta i Podmio- tów Upoważnionych (5% wydatków kwalifikowanych oraz wydatki niekwalifikowane) – 1 892 388,87 zł. Termin zakończenia realizacji projektu (kwalifikowania wydatków) ustalony został na 23 grudnia 2015 r. Teren składowiska w gminie Grzmiąca przed rekultywacją. W wyniku przeprowadzonych prac rekultywacyjnych metodą techniczną

22 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Dobre praktyki POIiŚ 2007-2013 DOBRE PRAKTYKI POI i

Tablica edukacyjna na ścieżce przyrodniczej wybudowanej na terenie zrekultywowanego skła- dowiska w miejscowości Niwka Wizyta Szkoły Podstawowej w Turowie w Parku Owadogigant w Lubnicy. (gmina Czaplinek). Ś 2007-2013 i biologiczną łącznie pozyskanych zosta- Na terenie zrekultywowanych skła- jednym z priorytetowych działań w zanie 28,01 ha powierzchni terenów atrak- dowisk powstaną ścieżki edukacyjne kresie ochrony środowiska jest dostoso- cyjnych przyrodniczo. wyposażone w tablice przyrodnicze ob- wanie istniejących składowisk odpadów Ponadto w obrębie każdego zrekulty- razujące rozkład odpadów w czasie, wy- do wymogów obowiązującego prawa. wowanego w ramach projektu składowi- jaśniające na czym polega recykling oraz W wyniku realizacji przedsięwzięcia zo- ska, zostanie wytyczona i odpowiednio opisujące proces rekultywacji. stanie zminimalizowane szkodliwe dzia- oznakowana ścieżka edukacyjna. Rów- Na jednym ze składowisk – w miej- łanie zdeponowanych odpadów m.in. na nocześnie prowadzona jest kampania scowości Niwka, gm. Czaplinek prace zo- glebę, wody podziemne oraz powietrze. społeczno-edukacyjna w zakresie gospo- stały już ukończone. Zrekultywowane składowiska przyczy- darowania odpadami. W ramach prowadzonej kampanii nią się do ograniczenia uciążliwości od- W chwili obecnej zostały rozstrzy- społeczno-edukacyjnej, w Ośrodku Edu- czuwanych przez mieszkańców m.in. gnięte wszystkie postępowania prze- kacji Ekologicznej w Lipiu odbywają się zlikwidowany zostanie nieprzyjemny targowe na rekultywację składowisk 2-dniowe warsztaty ekologiczne, w któ- zapach unoszący się w powietrzu. Wraz i utworzenie ścieżek edukacyjnych. Roz- rych do końca listopada br. udział wzię- ze wzrostem potencjału przyrodniczego poczęły się roboty budowlane, które ło 1600 dzieci i młodzieży ze szkół zlo- zwiększy się również atrakcyjność tury- zgodnie z harmonogramami powinny zo- kalizowanych na terenie realizowanego styczna i gospodarcza obszarów zrekul- stać ukończone do końca sierpnia przy- projektu. W ramach prowadzonych za- tywowanych oraz ich otoczenia. Realiza- szłego roku. Zgodnie z projektami rekul- jęć, dzieci zapoznają się z zasadami se- cja przedmiotowego projektu przyczyni tywacji, na składowiskach prowadzone gregacji odpadów, ich wpływem na śro- się do ochrony walorów krajobrazowych są prace mające na celu przywrócenie dowisko przyrodnicze oraz uczestniczą regionu, jak i poprawy stanu higieniczno wartości użytkowych gruntów poprzez w wycieczkach na składowisko odpadów – estetycznego. właściwe ukształtowanie terenu, odtwo- w Trzesiece/k. Szczecinka oraz do Parku Ponadto poprzez realizowaną w ra- rzenie gleby, uregulowanie właściwych Owadogigant w Lubnicy. mach projektu kampanię edukacyjną, na- stosunków wodnych, wprowadzenie lub Zakończyły się również prace związa- stąpi podniesienie świadomości miesz- uzyskanie w wyniku naturalnej sukcesji ne z dostawą 270 sztuk 4-komorowych kańców w zakresie gospodarki odpadami. trwałej pokrywy roślinnej, ochronę lub pojemników do segregacji odpadów, któ- introdukcję gatunków roślin, rewitaliza- re zostały rozdystrybuowane wśród jed- Związek Miast i Gmin cję gleby oraz działania związane z odga- nostek użyteczności publicznej znajdują- Dorzecza Parsęty zowaniem składowiska. cych się na terenie gmin biorących udział ul. Szymanowskiego 17 w projekcie. 78-230 Karlino tel. 94 311 72 47 W wyniku rozstrzygniętych postępo- fax 94 311 71 16 wań przetargowych, powstały oszczęd- www.parseta.org.pl ności, które umożliwiły rozszerzenie zakresu rzeczowego projektu o rekulty- wację 5 dodatkowych składowisk na terenie gmin: Gryfino, Trzcińsko-Zdrój, Ińsko i Recz. W rozszerzonej wersji, projekt obejmie rekultywację 21 składowisk Teren składowiska odpadów o łącznej powierzchni 34,01 ha. w miejscowości Niwka (gmina Realizacja projektu wynika z ko- Czaplinek) po rekultywacji. nieczności wypełnienia zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej, gdzie

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 23 Dobre praktyki POIiŚ 2007-2013

Urząd Morski w Słupsku Al. Sienkiewicza 18, 76-200 Słupsk Tel: 59 847 42 56, Fax: 59 847 42 55 www.umsl.gov.pl Ś 2007-2013

Czy warto było?

Tomasz Bobin – Dyrektor Urzędu Morskiego w Słupsku

DOBRE PRAKTYKI POI i PRAKTYKI DOBRE Urząd Morski w Słupsku w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 (w działaniu 2.2) jest beneficjentem 5 projektów. Łączna wartość tych projektów przekracza 500 mln PLN. Są to największe wyzwania inwestycyjne Urzędu, w jego 60-letniej działalności.

1. „Ochrona brzegów morskich w m. wających tu wczasowiczów i kuracjuszy. nie i Gdańsku), instytucję pośredniczącą Kołobrzeg km 330,3-333,3”. Podobny efekt planujemy uzyskać w in- (Ministerstwo Środowiska) aż do insty- 2. „Ochrona brzegów morskich na nych lokalizacjach. Warto również pod- tucji zarządzającej (Ministerstwo Infra- wschód od Portu Darłowo”. kreślić fakt, że przy tych inwestycjach po struktury i Rozwoju). Przy realizacji na- 3. „Ochrona brzegów morskich na teraz pierwszy po drugiej wojnie świato- szych projektów myślę, że taki zespół renie Centralnego Poligonu Sił Po- wej dokładnie czyszczony jest teren, na zadziałał wzorowo, za co wszystkim bar- wietrznych Wicko Morskie”. którym realizowane są prace budowlane dzo serdecznie dziękuję. 4. „Ochrona brzegów morskich na i to nie tylko z niewybuchów, ale także ze Na postawione pytanie „Czy warto wysokości miejscowości Łeba, wszelkiego rodzaju ferromagnetyków. było?” moim zdaniem odpowiedź jest Rowy i Ustka”. Nie ma co ukrywać, że gdyby nie tylko jedna – tak. Głęboko wierzę, że re- 5. „Ochrona brzegów morskich Po- wsparcie unijne tego typu – bardzo drogie alizowane projekty służyć będą nie tylko brzeża Koszalińskiego”. i innowacyjne – inwestycje nigdy nie uj- nam, ale także następnym pokoleniom. Patrząc na zakres terytorialnej admini- rzałyby światła dziennego. Mam również stracji Urzędu – 170,2 km od Dźwirzyna pełną świadomość, że zastosowane roz- do Łeby – praktycznie na całej długości wiązania budzą często wątpliwości i mają przeprowadzone będą znaczące inwesty- swoich przeciwników. Ale mam nadzieję, cje, w najbardziej zurbanizowanej i po- że czas pokaże, że w inżynierii hydrotech- siadającej znaczenie (nie tylko turystycz- nicznej warto było zrobić odważny krok ne) części środkowego wybrzeża Polski. i postawić na innowacyjne rozwiązania. Zabezpieczeniu poddane zostanie ponad Program Operacyjny Infrastruktu- 20 km linii brzegowej. Podstawowym ra i Środowisko nie jest łatwym pro- Na wschód od Portu Darłowo celem inwestycji jest oczywiście ochro- gramem. Medialnie wygląda to „fajnie” na brzegów morskich przed postępującą w momencie ogłoszenia, że inwestycja abrazją i związanym z tym zagrożeniem będzie realizowana oraz w momencie powodziowym. Ale jak nie trudno za- jej zakończenia, gdy widoczny jest efekt. uważyć dodatkowym atutem jest nowa Natomiast to co się dzieje pomiędzy tymi przestrzeń, z której w pełni korzysta prze- momentami, to bardzo ciężka praca. Wy- mysł turystyczny. Widocznym tego przy- maga ona zespołowego działania wszyst- kładem jest Kołobrzeg, który przez lata kich instytucji, uczestniczących w pro- w centralnej części uzdrowiska posiadał jekcie, począwszy od beneficjenta (Urząd bardzo wąską plażę, obłożoną wieloma Morski), poprzez instytucję wdrażającą Poligon Wicko Morskie elementami betonowymi. Dzisiaj ta sama (Wojewódzki Fundusz Ochrony Środo- – budowa opaski brzegowej część miasta jest magnesem dla przeby- wiska i Gospodarki Wodnej w Szczeci-

24 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Dobre praktyki POIiŚ 2007-2013

Związek Miast i Gmin Pojezierza Drawskiego ul. Piaskowa 6, 78-520 Złocieniec tel. (094) 363 30 55, fax. (094) 363 30 50 www.pojezierzedrawskie.com.pl DOBRE PRAKTYKI POI i Podsumowanie efektów pozyskiwania środków z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko

w perspektywie 2007-2013 Ś 2007-2013

Waldemar Włodarczyk – Przewodniczący Związku Miast i Gmin Pojezierza Drawskiego

Dzięki środkom finansowym z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko gminy człon- kowskie Związku Miast i Gmin Pojezierza Drawskiego pozyskały szansę osiągnięcia zaplanowanych celów. Otrzymanie wsparcia w postaci dofinansowania na budowę nowej infrastruktury było szansą realizacji, a tym samym powodem zmierzającym do polepszenia ogólnych warunków bytowych mieszkańców gmin członkowskich Związku.

Największym z realizowanych projektów Drawsko Pomorskie, gminie Łobez i Gmin Pojezierza Drawskiego zaplano- Związku Miast i Gmin Pojezierza Draw- oraz gminie Resko. wał wdrożyć siódmy projekt w ramach skiego w ramach Funduszu Spójności Zaplanowana przez Związek Miast programu PROSUMENT, którego war- jest przedsięwzięcie pod nazwą „Ochro- i Gmin Pojezierza Drawskiego w latach tość przekroczy 1 mln złotych. Projekt na wód zlewni rzek Drawy i Regi”, któ- 2014-2015 budowa 134 przydomowych będzie dotyczyć budowy instalacji foto- re przewidziało 29 kontraktów z cze- biologicznych oczyszczalni ścieków bę- woltaicznych o mocy ponad 200 kWh. go 19 na roboty budowlane o wartości dzie dla gminy Złocieniec, gminy Łobez, Pozyskanie środków finansowych przekraczającej 62 mln złotych, gdzie gminy Resko oraz gminy Drawsko Po- z Programu Operacyjnego Infrastruk- wartość dofinansowania wyniosła pomorskie zwieńczeniem oraz wypełnie- tura i Środowisko dla wszystkich gmin nad 25 mln złotych. Projekt zakładał bu- niem warunków Dyrektywy Nr 91 Unii członkowskich Związku Miast i Gmin dowę lagun do hydrofitowego odwad- Europejskiej. Program budowy przy- Pojezierza Drawskiego umożliwiło re- niania osadów w Drawsku Pomorskim, domowych oczyszczalni ścieków cieszy alizację inwestycji, których żadna gmi- modernizację Stacji Uzdatniania Wody się dużym zainteresowaniem mieszkań- na samodzielnie nie mogłaby tak szybko w Złocieńcu, która w konkursie Zachod- ców gmin członkowskich Związku. Biu- i korzystnie wykonać. Dofinansowanie niopomorski Lider Ekologii 2014 zosta- ro Związku przyjęło już ponad 300 kolej- dla wymienionych projektów przekro- ła wyróżniona w kategorii Innowacje, nych wniosków. czy kwotę 34 ilionów złotych. Poprzez wybudowanie łącznie ponad 41 km sie- Podpisane z Wojewódzkim Fundu- zaangażowanie i bardzo dobrą współpra- ci kanalizacji sanitarnej i 20 km sieci wo- szem Ochrony Środowiska i Gospodar- cę z Wojewódzkim Funduszem Ochro- dociągowej w gminie Złocieniec, gminie ki Wodnej w Szczecinie umowy na trzy ny Środowiska i Gospodarki Wodnej Łobez, gminie Drawsko Pomorskie oraz kolejne projekty Związku Miast i Gmin w Szczecinie, ZMiGPD może liczyć na gminie Resko. Pojezierza Drawskiego dotyczą moder- opłacalną dla gmin członkowskich re- W grudniu 2013 roku Związek nizacji oczyszczalni ścieków w gminie alizację innych potrzebnych inwesty- Miast i Gmin Pojezierza Drawskiego Złocieniec, gminie Drawsko Pomorskie cji. Związek Miast i Gmin Pojezierza wdrożył kolejny projekt pn. „Ochro- i gminie Czaplinek. Projekty pod nazwą Drawskiego realizuje siedem projek- na dorzecza Drawy i Regi – etap II” , „Wodnik” są w fazie projektowej, nie- tów, których ogólna wartość przekracza którego obecna wartość przekracza 15 mniej w 2015 roku zostanie opracowa- 100 mln. złotych. Cieszymy się, że przy mln. złotych, natomiast dofinansowa- ny wniosek aplikacyjny, którego wartość współpracy z WFOŚiGW w Szczecinie, nie wynosi ponad 9 mln. złotych. Pro- szacunkowa przekroczy 30 mln złotych. logo Związku Miast i Gmin Pojezierza jekt zakłada wybudowanie ogółem 11 Wychodząc naprzeciw oczekiwa- Drawskiego stało się marką rozpozna- km sieci kanalizacji sanitarnej i oko- niom mieszkańców gmin członkowskich walną i godną zaufania. ło 5 km sieci wodociągowej w gminie Związku, w 2015 roku Związek Miast

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 25 Dobre praktyki POIiŚ 2007-2013

Ś 2007-2013 Etapy kompleksowego projektu „Poprawa jakości wody w Szczecinie”

Stanisław Jankowski – Członek Zarządu Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Szczecinie, Dyrektor ds. Inwestycji i Rozwoju

DOBRE PRAKTYKI POI i PRAKTYKI DOBRE Zakład Wodociągów i Kanalizacji Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Szczecinie, została utworzona 2 września 1999 r. w wyniku likwidacji – przekształcenia komunalnego zakładu budże- towego Gminy Miasto Szczecin. Spółka realizuje zadania własne Gminy w zakresie zaopatrzenia w wodę oraz odprowadzenia i oczyszczenia ścieków. Spółka jest właścicielem i eksploatatorem majątku wodno-ściekowego głównie na terenie Gminy Miasto Szczecin oraz w niewielkim zakresie gmin sąsiednich.

Gmina Miasto Szczecin została wpisa- odsetek mieszkańców Szczecina korzy- weryfikacji) zostały pozytywnie zwery- na do Krajowego Programu Oczyszcza- stających z miejskiej kanalizacji sanitar- fikowane i Instytucja Wdrażająca tj. Wo- nia Ścieków Komunalnych jako Aglome- nej przekroczył 90%, a odebrane ścieki jewódzki Fundusz Ochrony Środowiska racja Szczecin-Lewobrzeże o wielkości oczyszczone zostały w stopniu wymaga- i Gospodarki Wodnej w Szczecinie oraz 418 000 RLM oraz Aglomeracja Szczecin- nym przepisami. Traktat Akcesyjny Pol- Spółka zawarły cztery umowy o dofinan- -Prawobrzeże o wielkości 177 000 RLM. ski do Unii Europejskiej zawiera zobo- sowanie przedsięwzięć realizowanych Aglomeracja Lewobrzeże stanowi zlewnię wiązanie do spełnienia przez Polskę do w latach 2008-2015 oraz dwie umowy mechaniczno-biologicznej oczyszczalni końca 2015 roku wymagań zawartych dotyczące dofinansowania kosztów przy- ścieków „Pomorzany”. Aglomeracja Pra- w dyrektywie 91/271/EWG dotyczą- gotowania inwestycji przewidzianych do wobrzeże to zlewnia mechaniczno-biolo- cej oczyszczania ścieków komunalnych. realizacji w perspektywie 2014-2020. gicznej oczyszczalni ścieków „Zdroje”. Spełnienie powyższych warunków wy- Zawarte umowy dotyczą dofinanso- W latach 2000-2010 Spółka zreali- magało dalszej rozbudowy sieci kana- wania następujących projektów: „Pro- zowała ze środków Funduszu Spójności lizacji sanitarnej na terenie obydwu gram „Poprawa jakości wody w Szcze- Unii Europejskiej i własnych Program szczecińskich aglomeracji. Taką możli- cinie – Etap II”, „Poprawa jakości wody „Poprawa jakości wody w Szczecinie”. wość stworzył Program Operacyjny In- w Szczecinie – Etap III”, „Poprawa jako- Program obejmował budowę nowocze- frastruktura i Środowisko. ści wody w Szczecinie – Etap IV”, „Po- snych w pełni zautomatyzowanych O.Ś. W 2008 r. ogłoszono pierwsze kon- prawa jakości wody w Szczecinie – Etap „Pomorzany” o średniej wydajności kursy na dofinansowanie z Funduszu V”, „Poprawa jakości wody w Szczecinie 66 tys. m3/d, rozbudowę O.Ś. „Zdroje” Spójności Projektów z zakresu gospodar- – Faza II Dokumentacja Prawobrzeże” o średniej wydajności 18 tys. m3/d, bu- ki wodno-ściekowej w ramach Programu oraz „Poprawa jakości wody w Szczecinie dowę 143,5 km, modernizację 49,8 km Operacyjnego Infrastruktura i Środo- – Faza II Dokumentacja Lewobrzeże”. kanałów sanitarnych. Oczyszczalnie wy- wisko 2007-2013. Z uwagi na potrzebę Całkowita wartość projektów na które za- posażone są w instalacje do termicznej rozbudowy i modernizacji sieci kanaliza- warto umowy o dofinansowanie wynosi obróbki osadów oraz instalację do wy- cyjnej w Szczecinie, Spółka przygotowa- 93 173 097,98 zł zaś kwota dofinansowa- twarzania „zielonej energii” z biogazów ła wnioski i uczestniczyła w konkursach nia 47 141 007,99 zł. Po uwzględnieniu powstających w procesie oczyszczania Nr 6, 8, 9, 11 i 12, w ramach działania 1.1 wniosku, który aktualnie podlega ocenie ścieków. Gospodarka wodno-ściekowa w aglome- II stopnia, wartość całkowita wzrośnie Poniesione nakłady na realizację racjach powyżej 15 tys. RLM, priorytetu do 100 444 998,00 zł, a kwota dofinan- programu wyniosły 282 242 400 euro. I Gospodarka wodno-ściekowa. Wnioski sowania do 52 817 906,44 zł. Realizacja Programu spowodowała, że (poza jednym, który aktualnie podlega

26 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Dobre praktyki POIiŚ 2007-2013

Przedmiotem zawartych umów wanie. Wartość przygotowywanych in- przez Spółkę w ostatnich latach nie by- o dofinansowanie w ramach Pro- westycji szacujemy na ponad 70 mld zł. łyby możliwe bez wsparcia finansowego gramu Operacyjnego Infrastruk- Dokumentacja projektowa obejmuje bu- szczególnie z Funduszu Spójności. tura i Środowisko jest budowa do dowę około 30 km sieci kanalizacji sa- Dzięki wcześniej zrealizowanym, końca 2015 r. 38,56 km oraz wy- nitarnej co zwiększy ilość odbieranych obecnie realizowanym oraz planowanym miana 6,80 km sieci kanalizacji i oczyszczonych ścieków o 9.200 RLM. przez Spółkę do zrealizowania (do końca DOBRE PRAKTYKI POI i sanitarnej, budowa 10 pompow- Dofinansowanie obejmuje również 2015 r.) przedsięwzięciom aglomeracje ni ścieków, budowa 3,55 km oraz przygotowanie dokumentacji projekto- Szczecina spełnią wymagania dyrektywy wymiana 26,6 km sieci wodocią- wej turbiny wodnej na magistrali wod- Rady 91/271/EWG dotyczące oczysz- gowej, zakup samochodu wraz nej pomiędzy ujęciem z jeziora Miedwie, czania ścieków komunalnych będących z kamerą telewizyjną do inwenta- a Zakładem Produkcji Wody Pomorza- zobowiązaniem przyjętym przez Rze- ryzacji kanałów, wyposażenie La- ny. Dzięki turbinie poruszanej grawita- czypospolitą Polską w Traktacie Akcesyj- boratorium Centralnego, moni- cyjnie spływającą wodą, możliwe będzie nym do Unii Europejskiej. toring należącej do Spółki sieci wytwarzanie „czystej” energii elektrycz- wodociągowej, przebudowa galerii nej na potrzeby własne zakładu. Ponad- Zakład Wodociągów rurociągów filtrów pospiesznych to Spółka buduje dwie farmy fotowolta- i Kanalizacji Sp. z o.o., ul. M. Golisza 10, na terenie Zakładu Produkcji iczne (elektrownie słoneczne) o mocach Ś 2007-2013 Wody „Miedwie”. 0,5 MW oraz 1,45 MW na terenie Zakła- 71-682 Szczecin Tel. 91 44 26 200, du Produkcji Wody „Miedwie”. Wytwa- Fax 91 422 12 58, Spółka złożyła dwa wnioski w ramach rzana energia elektryczna będzie zużywa- www.serwis.zwik.szczecin.pl konkursu nr 12 POIiŚ o dofinansowa- na głównie na własne potrzeby Zakładu. nie kosztów opracowania dokumenta- Wojewódzki Fundusz Ochrony Środo- cji projektowej inwestycji planowanych wiska i Gospodarki Wodnej w Szcze- do realizacji w perspektywie 2014-2020. cinie udzielił Spółce dotacji na budo- Wnioski zostały zaakceptowane i Spół- wę farm fotowoltaicznych w wysokości ka podpisała dwie umowy o dofinanso- 1 385 791,90 zł. Inwestycje realizowane

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 27 Dobre praktyki POIiŚ 2007-2013

Ochrona wód j. Miedwie poprzez budowę sieci kanalizacyjnej

Ś 2007-2013 i przebudowę oczyszczalni ścieków w aglomeracji Stargard Szczeciński

Sebastian Szwajlik – Prezes Zarządu Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Stargardzie Szczecińskim

DOBRE PRAKTYKI POI i PRAKTYKI DOBRE Projekt pn.: „Ochrona wód j. Miedwie poprzez budowę sieci kanalizacyjnej i przebudowę oczyszczalni ścieków w aglomeracji Stargard Szczeciński” realizowany jest na terenie miasta Stargard Szczeciński oraz gmin: Kobylanka i Stargard Szczeciński.

sieci kanalizacji sanitarnej na terenach • wzrostu o 2,4% ilości podłączonych Beneficjent:Miejskie Przedsię- wiejskich, wykonano renowację 3,7 km do sieci kanalizacyjnej mieszkańców biorstwo Gospodarki Komunal- sieci kanalizacyjnej. W trakcie realizacji aglomeracji Stargard Szczeciński do nej Spółka z o.o. jest przebudowa oczyszczalni ścieków poziomu 98,06%. Partnerzy: Gmina Kobylanka w Stargardzie Szczecińskim oraz budo- W ramach projektu zaplanowano do re- Gmina wiejska Stargard wa sieci kanalizacyjnej we wsi Bielkowo alizacji 8 kontraktów budowlanych i dwa Szczeciński (gmina Kobylanka). na świadczenie usług Inżyniera Kontraktu. Koszt całkowity projektu: W wyniku realizacji projektu planu- Gmina wiejska Stargard 80,6 mln zł brutto je się podłączenie do nowej sieci kanali- Wnioskowane dofinansowanie: zacyjnej: 1775 mieszkańców dotychczas Szczeciński 30,4 mln zł nie podłączonych do zbiorczego systemu Wartość projektu realizowanego na te- Okres realizacji umowy o do- kanalizacji oraz 15 podmiotów gospo- renie gminy: 12,7 mln zł brutto, w tym finansowanie:14.11.2011 r. – darczych, co spowoduje wzrost obciąże- dofinansowanie:4,9 mln zł 30.06.2015 r. nia sieci kanalizacyjnej o 1790 RLM. Na terenie gminy wiejskiej Stargard Inwestycja przyczyni się m.in. do: Szczeciński zrealizowano trzy kontrak- Projekt realizowany jest przez trzech • poprawy jakości wody dla mieszkań- ty polegające na budowie sieci kanaliza- Partnerów: Miejskie Przedsiębiorstwo ców miast i miejscowości położonych cyjnej wraz z tłoczniami i przepompow- Gospodarki Komunalnej w Stargardzie w pobliżu Jeziora Miedwie, niami. W ramach projektu skanalizowane Szczecińskim (MPGK Sp. z o.o.) oraz zostały miejscowości Wierzchląd, Ska- gminy wiejskie: Stargard Szczeciński i Kobylanka, na mocy podpisanej w 2009 roku Umowy o współpracy. Beneficjentem środków pochodzą- cych z Funduszu Spójności na realizację projektu przyznanych w ramach Progra- mu Operacyjnego Infrastruktura i Śro- dowisko jest MPGK Sp. z o.o., które re- prezentuje partnerów przed Instytucją Wdrażającą tj. Wojewódzkim Fundu- szem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie. Projekt wszedł w ostateczną fazę realizacji. Dotychczas wybudowano 41 km

28 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Dobre praktyki POIiŚ 2007-2013 lin, Golczewo, Koszewo, Koszewko oraz część Grzędzic. W wyniku realizacji zadań wybudowanych zostało 27 kilometrów sieci kanalizacji sanitarnej, dzięki czemu blisko 1200 osób odprowadza ścieki bezpo- średnio do oczyszczalni ścieków w Star- DOBRE PRAKTYKI POI i gardzie Szczecińskim. Gmina wiejska Kobylanka Wartość projektu realizowanego na terenie gminy to: 8,3 mln zł brutto, w tym dofinansowanie:3 mln zł. Na terenie gminy wiejskiej Kobylan- Ochrona wód jeziora Miedwie poprzez budowę sieci kanalizacji i przebu- ka zrealizowano dwa kontrakty obej- dowę oczyszczalni ścieków aglomeracji Stargard Szczeciński mujące budowę sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowości Morzyczyn, Ś 2007-2013 Kunowo, Skalin oraz budowę sieci ka- W ramach realizacji projektu w 2011 Rozbudowa, przebudowa i moder- nalizacji sanitarnej wraz z przyłączami roku zakończono roboty związane z bez- nizacja oczyszczalni ścieków pozwoli na i tłocznią ścieków dla wsi Kunowo i Zie- wykopową renowacją sieci kanalizacyj- uzyskanie stopnia oczyszczania ścieków leniewo. W trakcie realizacji jest trzeci nej ogólnospławnej o długości 3,7 km zgodnie z wymaganymi aktualnie przepi- kontrakt obejmujący budowę kanalizacji w ulicach: Andersa, Słowackiego, Ro- sami i przyczynią się m.in. do: sanitarnej we wsi Bielkowo. botniczej, Westerplatte, Słonecznej, Ko- • poprawy parametrów ścieków oczysz- W wyniku realizacji zadań wybu- ściuszki, Brzozowej, Rzeźniczej, Jugo- czonych, dowanych zostanie ok. 14 kilometrów słowiańskiej, Wojska Polskiego oraz • zmniejszenia poziomu emisji hałasu, sieci kanalizacji sanitarnej, dzięki cze- Lotników w Stargardzie Szczecińskim. • zmniejszenia uciążliwości odorowej po- mu blisko 600 osób odprowadzi ścieki Koszt inwestycji związanej z renowacją przez hermetyzację (zamknięcie) zbior- bezpośrednio do oczyszczalni ścieków sieci kanalizacyjnej wyniósł 2,1 mln zł brut- nika otwartej komory fermentacyjnej, w Stargardzie Szczecińskim. to, w tym dofinansowanie: ok. 0,8 mln zł. • podłączenia 1775 osób dotychczas Miejskie W trakcie realizacji jest kontrakt zwią- nie podłączonych do zbiorczego sys- Przedsiębiorstwo zany z rozbudową, przebudową i moder- temu kanalizacji i 15 podmiotów z te- Gospodarki Komunalnej nizacją oczyszczalni ścieków w Stargar- renu gmin wiejskich Stargard Szcze- Sp.z o.o. dzie Szczecińskim. ciński i Kobylanka do zbiorczego Koszt inwestycji związanej z rozbudo- systemu odbioru i oczyszczania ście- Wartość projektu realizowanego przez wą, przebudową i modernizacją oczysz- ków tj. oczyszczalni ścieków w Star- MPGK Sp. z o.o. to: 59,6 mln zł brut- czalni ścieków w Stargardzie Szczeciń- gardzie Szczecińskim, to, w tym wartość samych kontrak- skim wyniesie 54,4 mln zł brutto, w tym • przepustowość oczyszczalni ścieków tów na roboty bez kosztów wspólnych: dofinansowanie: ok. 22,4 mln zł. tj. zdolność przyjęcia ścieków suro- 56,5 mln zł brutto,w tym dofinansowa- wych z terenu aglomeracji Stargard nie: 22,5 mln zł. Szczeciński dostosowana zostanie do faktycznej ilości przyjmowanych ścieków, co oznacza, że będzie możli- we przyjęcie maksymalnie 18 000 m3 ścieków na dobę w porze suchej i 37 500 m3 ścieków na dobę w porze deszczowej. Tym samym wzrasta atrakcyjność inwestycyjna aglomeracji Stargard Szczeciński i możliwości w zakresie pozyskania inwestorów ze- wnętrznych w obszarze przemysłu.

Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Spółka z o.o. ul. Okrzei 6 73-110 Stargard Szczeciński Tel. (91) 577-12-74 Fax. (91) 577-21-28 www.mpgk.stargard.pl Ochrona wód jeziora Miedwie

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 29 Dobre praktyki POIiŚ 2007-2013

Modernizacja Ś 2007-2013 oczyszczalni ścieków i budowa kanalizacji sanitarnej w Pyrzycach

Ewa Dobrogowska – Pełnomocnik ds. realizacji projektu PPK Sp. z o.o w Pyrzycach

DOBRE PRAKTYKI POI i PRAKTYKI DOBRE Oczyszczalnia ścieków w Pyrzycach położona jest 2,5 km na północny wschód od miasta Pyrzyce. Oczyszczalnia znajduje się na terenie zlewni jeziora Miedwie, będącego źródłem wody pitnej dla Miasta Szczecina. Oczyszczalnia ścieków w Pyrzycach obsługuje ok. 15 000 mieszkańców Pyrzyc wraz z miejscowościami wiejskimi (Mechowo, Letnin, Obojno) ponadto ścieki dowożone taborem asenizacyjnym. Oczyszczalnia średnio przyjmuje ok. 6 000 m³/dobę ścieków, co daje 2 mln m³ ście- ków rocznie.

Obiekt został oddany do użytkowania w 1989 r. jako mechaniczno-biologicz- na oczyszczalnia typu BIOOXYBLOK z chemicznym wspomaganiem usuwania fosforu. Największym problemem oczyszczalni był zły stan techniczny zastosowa- nych urządzeń. Elementy wyposażenia zastosowane jako prototypowe, obecnie trudno dostępne, stwarzały duże trudno- ści w utrzymaniu ruchu ciągłego pracy oczyszczalni oraz właściwego poziomu procesów technologicznych oczyszczania ścieków. Wyeksploatowane urzą- dzenia wymagały pilnej wymiany i modernizacji. Praca oczyszczalni była mało wydajna i stwarzała ciągłe zagrożenie awariami. Konieczne zatem stało się podję- Wyposażenie reaktora w bioset cie działań w celu pozyskania środków na modernizację oczyszczalni ścieków oraz budowę odcinka kanalizacji sa- finansowanie projektu z Wojewódz- dernizację oczyszczalni ścieków oraz bu- nitarnej i deszczowej. W listopadzie kim Funduszem Ochrony Środowiska dowę sieci kanalizacyjnej. 2009 r. Pyrzyckie Przedsiębiorstwo i Gospodarki Wodnej w Szczecinie. Realizacja zadania budowa sieci ka- Komunalne Sp. z o.o. wzięło udział Przyznana wartość dofinansowania nalizacyjnej następowała dwuetapo- w konkursie o dofinansowanie z Pro- wyniosła 5 556 980, 00 zł, a całkowity wo. Pierwszy etap obejmował prace gramu Operacyjnego Infrastruktura koszt realizacji inwestycji oszacowano projektowe i uzyskanie pozwoleń na i Środowisko. Wniosek przeszedł po- na 14 669 980,21 zł brutto. budowę, a następnie realizację robót myślnie dwuetapową ocenę i 8 czerwca W ramach realizowanej inwestycji budowlanych. W ramach projektu za- 2011 r. została podpisana umowa o do- przewidziano dwa główne zadania – mo- projektowano i wybudowano odcinek

30 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Dobre praktyki POIiŚ 2007-2013 kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej o długości 1048 mb oraz zaprojekto- wano i wybudowano kanalizację desz- czową o długości 915 mb. Obecnie zadanie zostało zakończone i przekazane do użytkowania. W trakcie realizacji głównego zada- DOBRE PRAKTYKI POI i nia – „Modernizacja oczyszczalni ście- ków” Spółka napotkała wiele trudności. Wykonawca realizował roboty budowlane na oczyszczalni ścieków w okresie od kwietnia 2012 r. do maja 2013 r., jed- nakże w związku z problemami finanso- wymi, a w ich następstwie ogłoszeniem upadłości przez firmę PPRI-H WOD- KAN w okresie od maja do październi- ka 2013 r. zawieszone zostały prace na przepompowni i oczyszczalni ścieków. Ś 2007-2013 W tym okresie Wykonawca zrealizował zaledwie 7% wartości umowy. Nastąpił Automatyczna sterownia długotrwały i skomplikowany proces in- wentaryzacji placu budowy i dotychczas wykonanych robót. PPK Pyrzyce zosta- lofazowe oczyszczanie metodą osadu sny system monitoringu i sterowania ło zmuszone do ponownego przepro- czynnego przy zastosowaniu komór procesami technologicznymi poprzez wadzenia postępowania przetargowego. obiegowych z recyrkulacją wewnętrz- automatykę kontrolno-pomiarową. Na Dwukrotnie ogłaszano postępowania ną. W ramach projektu wykonano pra- obecnym etapie zakończono już robo- przetargowe na wybór wykonawcy ro- ce budowlano-montażowe, instalacyj- ty budowlane, trwają rozruchy techno- bót budowlanych, które ostatecznie zane, elektryczne, wykończeniowe oraz logiczne obiektów. kończyły się podpisaniem umowy. War- zakupiono wyposażenie do przepom- Korzyści płynących z realizacji pro- tość kontraktu wyniosła 10 785 580,30 zł powni, oczyszczalni ścieków i laborato- jektu POIiŚ jest wiele. Przyznanie dota- netto. Problemy, które skutkowały wyło- rium. Prace prowadzone były równole- cji pozwoliło na stworzenie nowoczesnej nieniem kolejnego wykonawcy miały gle na terenie oczyszczalni ścieków oraz oczyszczalni, nieuciążliwej dla środowi- bezpośredni wpływ na wzrost kosztów pompowni głównej. W ramach inwesty- ska i spełniającej wszelkie wymogi pol- realizacji inwestycji. Wsparciem okazał cji wykonano kontenerową stację zlew- skich i unijnych uregulowań prawnych. się Wojewódzki Fundusz Ochrony Śro- czą wyposażoną w pomiar, ewidencję Oczyszczalnia po modernizacji osiągnie dowiska i Gospodarki Wodnej w Szcze- i kontrolę parametrów zrzucanych ście- bardziej stabilną redukcję zanieczysz- cinie, dzięki któremu w grudniu 2013 r. ków, budynek komory krat z zastawka- czeń, zminimalizuje zużycie energii elek- podpisano aneks do umowy o dofinan- mi wyposażony w automatyczną kratę trycznej, przyczyni się do zmniejszenia sowanie. Planowany całkowity koszt re- schodkową z podajnikiem, przenośni- awaryjności, ponadto praca oczyszczal- alizacji inwestycji określono na kwotę kiem i prasą skratek oraz kratę ręczną. ni stała się łatwiejsza i bezpieczniejsza. 17 115 941,12 zł brutto, a wartość dofi- Budynek pompowni wyposażony został Pomimo napotkanych trudności zdoby- nansowania na kwotę 7 890 703,10 zł. w separator z płuczką piasku, pompy sa- liśmy doświadczenie, które zaowocuje W konsekwencji zmianie uległ również mozasysające oraz instalację dezodo- w przyszłości. termin zakończenia rzeczowego inwesty- ryzacji z biofiltrem. Na terenie oczysz- Pyrzyckie Przedsiębiorstwo cji do 30.11.2014 r. czalni ścieków wykonano przebudowę Komunalne Sp. z o.o. Po trwającej pół roku przerwie prace 2 z 3 reaktorów typu BIOOXYBLOK ul. Kościuszki 26, budowlane ruszyły na nowo i trwały do na reaktory typu BIOSET wraz z wy- mianą urządzeń technologicznych. Po- 74-200 Pyrzyce października 2014 r. Zakres inwestycji Tel: 91 579-19-60, nadto zmieniono funkcję reaktora nr 3 obejmował przebudowę przepompow- Fax: 91 570 – 12-25 ni głównej i oczyszczalni ścieków. W ra- na zbiornik retencyjny. Wykonano rów- www.ppkpyrzyce.pl mach modernizacji oczyszczalni ście- nież modernizację stacji uzdatniania ków zastosowano technologię BIOSET, wody, zagęszczacza osadu oraz komory dostosowaną do istniejących już obiek- rozdziału. Zmodernizowano pompow- tów, która cechuje się dodatkowym nię lokalną oraz stację dmuchaw wraz stopniem oczyszczania poprzez komo- z wymianą urządzeń. Oczyszczalnia rę beztlenową, wytwarzającą lotne kwa- została wyposażona także w instalację sy tłuszczowe, wspomagające usuwanie dozowania koagulantu do chemiczne- substancji biogennych. Ponadto pole- go wspomagania procesu oczyszczania ga ona na bardziej nowoczesnym sys- ścieków. Ponadto przeprowadzono re- temie uzbrojenia istniejących obiektów mont obiektów technicznych i socjal- o urządzenia i technologię opartą o wie- no-biurowych. Zastosowano nowocze-

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 31 Wydarzenia 2014

I Międzynarodowe Forum Ekologiczne WYDARZENIA 2014 WYDARZENIA Monika Bochenko – Dyrektor ds. Organizacji i Promocji WFOŚiGW w Szczecinie

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środo- Wydarzenie było także oka- wiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie zją do zaprezentowania naj- był Partnerem Merytorycznym I Mię- większych osiągnięć eko- dzynarodowego Forum Ekologiczne- logicznych finansowanych go, które odbyło się w Kołobrzegu 16- przez Narodowy oraz Woje- 18 września br. W Forum wzięło udział wódzkie Fundusze Ochro- ponad 600 osób z całej Polski- samo- ny Środowiska i Gospodar- rządowcy, przedstawiciele świata nauki ki Wodnej. Obrady Forum i biznesu, środowiska związane z ekolo- uświetnił także finał kon- gią, media oraz przedsiębiorcy. kursu Zachodniopomorski Uczestnicy Forum debatowali m.in. Lider Ekologii 2014 organi- o inteligentnych miastach, gospodar- zowany przez WFOŚiGW ce wodno-ściekowej, OZE i energetyce. w Szczecinie.

32 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Wydarzenia 2014 PROSUMENT. Rusza nowy punkt obsługi beneficjentów WFOŚiGW w Szczecinie Monika Bochenko – Dyrektor ds. Organizacji i Promocji WFOŚiGW w Szczecinie

W biurze przy al. Wojska Polskiego 36U/1 będzie można składać wnioski o dofinansowanie na zakup i montaż instalacji do produkcji energii elektrycznej lub ciepła, wykorzystujące źródła ciepła opalane biomasą, pompy ciepła oraz kolektory słoneczne o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kW, lub systemy fotowoltaiczne, małe elektrownie wiatrowe oraz układy mikrokogeneracyjne (w tym mikrobiogazownie). WYDARZENIA 2014

Otwieramy nową siedzibę – Punkt Ob- Punkt Obsługi Programu Prosument sługi Programu Prosument przy al. Woj- Al. Wojska Polskiego 36U/1 PROducent+ ska Polskiego 36U/1 w Szczecinie, gdzie 70-475 Szczecin konSUMENT będzie odbywał się nabór wniosków dla w godz. 9:00-17:00 =PROSUMENT spółdzielni mieszkaniowych, wspól- Biuro w Koszalinie not mieszkaniowych i osób fizycznych. ul. Kościuszki 33 To będzie całkiem nowe doświadczenie 75-415 Koszalin w naszej pracy, bowiem dotąd nie zajmo- w godz. 7:30-15:30 waliśmy się bezpośrednią obsługą osób Wnioski można też przesyłać pocztą. 4. Realizacja projektu fizycznych. Liczymy na duże zaintere- 3. Rozpatrywanie Po uprawomocnieniu się uchwały podję- sowanie ze strony mieszkańców woje- Każdy złożony wniosek podlega oce- tej przez Zarząd lub Radę Nadzorczą na- wództwa zachodniopomorskiego – ko- nie formalnej. Wynik takiej oceny de- stępuje podpisanie umowy. mentuje Prezes Zarządu WFOŚiGW cyduje o dalszym postępowaniu: proce- Beneficjent sam wskazuje dogodne ter- w Szczecinie Jacek Chrzanowski. dowaniu wniosku lub jego odrzuceniu. miny wypłat przyznanej kwoty pożyczki. Aby ułatwić Państwu pozyskanie pie- Wnioskodawca ma możliwość uzupeł- 15 dni przed wypłatą transzy, należy zło- niędzy przedstawiamy w kilku krokach nienia niezbędnych, brakujących doku- żyć zapotrzebowanie na obowiązującym jak ubiegać się o dofinansowanie mentów. Nasi specjaliści programu Pro- druku (oryginał faktury, końcowy lub czę- 1. Pomysł i projekt sument służą pomocą i udzielą wszelkich ściowy protokół odbioru). Przed wypła- Przeanalizuj swoje potrzeby i możliwości. informacji. tą kolejnej transzy Beneficjent musi rozli- Wybierz odpowiednią instalację do Wnioski o dofinansowanie podlegają czyć transzę wcześniejszą. Dotacja będzie produkcji energii elektrycznej lub do ocenie ekologiczno – technicznej, finan- wypłacana po oddaniu do użytku i uru- produkcji ciepła i energii elektrycznej. sowej oraz w zakresie pomocy publicz- chomieniu instalacji. Przydatne może być posiadanie wstęp- nej. Ocena jest dokonywana równolegle. Obowiązkiem beneficjenta korzystające- nej analizy i oferty na wykonanie takiej Po zakończeniu oceny wniosek kiero- go z programu Prosument jest coroczne spra- instalacji. wany jest na posiedzenie Zarządu lub do wozdanie z efektu ekologicznego w okresie 2. Wniosek Rady Nadzorczej w celu uzyskania de- trwałości projektu wynoszącego 3 lata. cyzji o dofinansowaniu, w zależności od Realizacja umowy powinna przebiegać Zapoznaj się z wymaganą dokumentacją wysokości przyznanej kwoty. zgodnie z przyjętymi warunkami i harmo- składaną wraz z wnioskiem. nogramem rzeczowo-finansowym. Wniosek wraz z wykazem załączników będzie dostępny od 15.12.2014 r. na stronie internetowej www.wfos.szczecin.pl w za- kładce Prosument. Wypełnij i złóż wniosek na obowią- zującym formularzu wraz z wymaganymi załącznikami, nie później niż do 30 listopada 2015 r., lub do wyczerpania puli środków przeznaczonych na reali- zację programu. Wraz z papierową wer- sją wniosku należy złożyć także wniosek wraz załącznikami na dowolnym nośniku elektronicznym (CD, pen drive itp.). Wnioski o dofinansowanie w formie pożyczki wraz z dotacją należy składać w biurach Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wod- nej w Szczecinie:

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 33 Wydarzenia 2014

Zachodniopomorski Lider Ekologii 2014

Monika Bochenko – Dyrektor ds. Organizacji i Promocji WFOŚiGW w Szczecinie

Z przyjemnością powracamy do miłych chwil, kiedy to Fundusz mógł nagrodzić wysiłek swoich beneficjentów. Działo się tak podczas finałowej gali konkursu Zachodniopomorski Lider Ekologii 2014. A ponieważ nie mieliśmy jeszcze okazji zamieścić w naszym Biuletynie zdjęć z tego wiel- kiego wydarzenia raz jeszcze gratulujemy zwycięzcom i przedstawiamy laureatów tym, którzy WYDARZENIA 2014 WYDARZENIA nie uczestniczyli w wydarzeniu. Przypomnijmy, nagrody zostały rozdane 16 września br., podczas uroczystej gali w Kołobrzegu.

W ramach konkursu do Funduszu wpły- I miejsce w konkursie „Zachodniopo- do związków nieszkodliwych. Skutecz- nęło łącznie 80 aplikacji. Największa morski Lider Ekologii 2014” (kategoria ność eliminacji zanieczyszczeń została liczba zgłoszeń (28) dotyczyła kategorii Efektywność) zajęła Gmina Goleniów. potwierdzona badaniami wykonanymi Edukacja Ekologiczna oraz Efektywność Tytuł komisja konkursowa przyznała za w niezależnych laboratoriach w kraju i za (27). Wśród aplikacji konkursowych termomodernizację 13 budynków pu- granicą. Producent wprowadził na ry- przeważały te złożone przez jednostki sa- blicznych, których ocieplenie umożliwi- nek ok. 20 tys. litrów produktów w latach morządu terytorialnego, ale również ko- ło znaczne zmniejszenie zużycia ener- 2011-2013, które zostały zastosowane do rzystając ze zmiany jaką wprowadzono gii. Oprócz prestiżowego tytułu gmina malowania elewacji budynków mieszkal- w regulaminie, aplikacje złożyły zachod- otrzymała także nagrodę w wysokości 60 nych i użyteczności publicznej (szpita- niopomorskie organizacje pozarządowe tys. zł, którą burmistrz Goleniowa Ro- li, uczelni, laboratoriów, biur) i ekranów i przedsiębiorcy. bert Krupowicz odebrał z rąk marszał- akustycznych. – Chcemy nagradzać laureatów cha- ka województwa Olgierda Geblewicza. Tymczasem Zakład Wodociągów rakteryzujących się największą aktyw- Wygrana zostanie przeznaczona na przy- i Kanalizacji Sp. z o.o. w Wałczu zajął nością i osiągnięciami. Jednocześnie wrócenie na goleniowskich Plantach kul- I miejsce w kategorii Montaż finansowy. budujemy w ten sposób świadomość towej rakiety, czyli największej w mieście Tytuł ten przyznany został za zadanie ekologiczną wśród mieszkańców regionu zjeżdżalni dla dzieci. pod nazwą: „Kompleksowe rozwiązania – mówił podczas gali Jacek Chrzanowski, W kategorii Edukacja Ekologiczna gospodarki wodno-ściekowej dla miasta prezes WFOŚiGW w Szczecinie. i Ochrona Przyrody, 50 tysięcy złotych Wałcza”. Nagroda w tej kategorii wynio- Tegoroczna edycja konkursu różniła i I miejsce przyznano dla Powiatu Ko- sła 50 000,00 tys. zł. się od dotychczasowych przede wszyst- szalińskiego, za „Eko edukacyjny cykl Zarząd WFOŚiGW w Szczecinie kim tym, że skierowana była do znacz- działań Powiatu Koszalińskiego na rzecz wyróżnił także tych, którzy nie składa- nie szerszego grona uczestników. Po ochrony jego osobliwości przyrodni- li swoich aplikacji w konkursie, a mimo raz pierwszy umożliwiono udział orga- czych, obejmujący projekty: Ekologicz- to zawsze pracują na rzecz naszego nizacji pozarządowych, stowarzyszeń, ny Festyn Rodzinny „Radew – energia środowiska. ośrodków edukacji ekologicznej, szkół, ż y c i a”. Wyróżnienia przyznano Wicemini- instytucji kultury, szkół wyższych oraz Firma Pigment Sp. j. R. Bielak, J. Bie- strowi Środowiska Stanisławowi Gaw- przedsiębiorców działających w zachod- lak została Liderem w kategorii Inno- łowskiemu, Marszałkowi Województwa niopomorskim i realizujących ciekawe wacje. I miejsce przypadło za produkty Olgierdowi Geblewiczowi, Komendan- projekty ekologiczne. fotokatalityczne, które bezpośrednio wy- towi Wojewódzkiemu Policji w Szczeci- Aplikacje konkursowe składane były pływają na stan powietrza. nie, insp. Jarosławowi Sawickiemu, Dy- w 4 kategoriach tematycznych: Ich wyjątkowość polega na tym, że rektorowi Urzędu Morskiego w Słupsku • Edukacja Ekologiczna i Ochrona pomalowane nimi powierzchnie np. ele- Tomaszowi Bobinowi oraz Dyrektor Przyrody; wacje budynków w pobliżu obszarów in- TVP w Szczecinie Marii Bartczak. • Innowacje; tensywnego ruchu ulicznego lub zwięk- • Efektywność; szonych stężeń substancji szkodliwych • Montaż Finansowy. np. benzoalfapirenu ulegają rozkładowi

34 naturalnie • 4 / 2014 BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE Wydarzenia 2014 WYDARZENIA 2014

BIULETYN WFOŚiGW W SZCZECINIE naturalnie • 4 / 2014 35 Życzenia radosnych Świąt Bożego Narodzenia, odpoczynku w rodzinnym gronie oraz pasma sukcesów i spełnienia najskrytszych marzeń w nadchodzącym Nowym Roku w imieniu Rady Nadzorczej, Zarządu oraz pracowników Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie składa Jacek Chrzanowski, Prezes WFOŚiGW w Szczecinie

www.wfos.szczecin.pl

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie Biuro w Koszalinie ul. Solskiego 3, 71-323 Szczecin ul. Kościuszki 33, 75-415 Koszalin Tel. 91 486 15 56 Tel. 94 346 43 66 Fax 91 486 15 57 Fax 94 346 13 90 [email protected] [email protected]