DOCSLIB.ORG

CENZURA W DAWNEJ POLSCE Między Prasą Drukarską a Stosem

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
CENZURA W DAWNEJ POLSCE Między Prasą Drukarską a Stosem Paulina Buchwald-Pelcowa CENZURA W DAWNEJ POLSCE Między prasą drukarską a stosem WYDAWNICTWO Ф NAUKA-DYDAKTYKA-PRAKTYKA CENZURA W DAWNEJ POLSCE Polish Librarians Association пП Ш А € ^ Paulina Buchwald-Pelcowa THE CENSORSHIP IN ANCIENT POLAND Between the printing and the stake WYDAWNICTWO SBP Warsaw 1997 Л \ Komitet Redakcyjny serii wydawniczej < <NAUKA—DYDAKTYKA— PRARTYKA> > Marcin DRZEWIECKI (przewodniczący). Stanisław CZAJF\A. Zofia GACA- DĄBROWShlA, Janusz ^i4P4ŚCłIV, Danuta F\ONIECZNA, Krzysztof iVlIGON. Mieczysław MUR4SZKIEWICZ, Janusz NOWICKI (sekretarz). Wanda PIiNDLOWA. Maria PRÓCHNICłvĄ. Barbara STEFANIAK. Hanna TADEUSIEWICZ. Zbigniew ŻMIGRODZKI. Redakcja techniczna i korekta Anna LIS Ksie^żka wydana staraniem Stow ar^zenia Bibliotekarz Polskich przy finan- ^ wsparciu Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych j Uniwersytetu Warszawskiego © Copyright by Stowarzyszenie BibHotekarzy Polskich ISBN 83-85778-80-2 CIP — Biblioteka Narodowa Buchwakl-Pelcowa Paulina Cenzura w dawnej Polsce: między prasą drukarską a stosem / Paulina Buchwald- Peicowa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. - Warszawa: W^daw. SBP. 1997. - (Nauka, Dydaktyka, Praktyka: t. 24) Wydawnictwo SBP. Warszawa 1997. Wydanie I. Ark. wyd. 19.6Л A\rk. druk. 18,25 Skład i łamanie Ryszard LIPNICKI Druk i oprawa: W'arszawska Drukarnia Naukowa, ul. Śniadeckich 8, 0()-()56 W'arszaw’a, tel. 628-87-77 W ST ĘP ............................................................................................................ 13 I. EDYim-1 INGERENCJE KRÓLEWSKIE ..............................................25 1. Edykty Zygmunta 1 Starego ................................................................... 25 2. Czasy Zygmunta II Augusta ................................................................... 35 3. Stefan Batory ...................................................................................... 39 4. Rola pr^wilejów królewskich ...............................................................42 5. Dekrety Zygmunta III ........................................................................... 43 6. Władysław IV Jan Kazimierz i Jan III Sobieski .....................................47 7. Wettynowie .......................................................................................... 49 8. Stanisław August Poniatowski ...............................................................51 II. SPRAWY KSIĄŻEK NA SEJMACH I SEJMIIiACH .................................. 53 1. Cenzura drukóлv urzędowycłi .................................................................53 2. Akceptowanie zbiorów praw .............................................................. 55 3. Cenzura dzieł historycznych na sejmach w wieku XVI ............................ 58 4. Sejmiki a cenzura ................................................................................59 5. Sprawa Kochowskiego ......................................................................... 62 6. Sprawa Szlichtynga ............................................................................. 63 7. Ograniczanie praw dysydentów...............................................................65 8. Wolność druku dla prawosławnych ........................................................ 67 9. Sprawa Łyszczyńskiego ......................................................................... 68 10. Sejmy i sejmiki XVIII wieku .................................................................69 11. Projekt Zbioru praw sądowych Andrzeja Zamoyskiego .......................... 71 12. Problem wolności słowa na forum sejmów i sejmików ............................ 72 111. DZIAŁANIA URZĘDÓW I UPiZĘDNIKÓW W DZIEDZINIE CENZURY JURYSDYKCJA MARSZAŁKOWSIiA ...................................77 1. Cenzura represyjna ................................................................................77 2. Kompetencje marszałków wielkich ...................................................... 79 3. Podstawy prawne działań cenzorskich jurysdykcji marszałkowskiej w drugiej połowie XVIII wieku ............................................................ 81 4. Cenzura represyjna jurysdykcji marszałkowskiej .....................................82 IV ORZECZENIA TRYBUNAŁU W SPRAWACH KSIĄŻEK I ICH AUTORÓW ....................................................................................87 V CENZORSKIE POCZYNANIA WŁADZ MIEJSKICH .................................93 1. Różne sposoby stosowania cenzury w miastach....................................... 93 2. Miasta Prus Królewskich .......................................................................98 3. Gdańsk ................................................................................................ 99 4. Toruń .................................................................................................105 VI. AKADEMIA KRAKOWSKA JAIiO INSTYTUCJA SPJUWUJĄCA CENZURĘ ..............................................................................................111 1. Uprawnienia Akademii ................................................... 111 2. Spory Akademii z biskupami krakowskimi o prawo do cenzury ...........113 3. Cenzura kalendarzy i innych książek ................................................. 118 VII. KOŚCIÓŁ 1Ш'ОиСК1 WOBEC PROBLEMÓW CENZURY KSIĄŻEK . 123 1. Wczesne bulle papieskie .................................................................... 124 2. Sprawa Fioła ..................................................................................... 126 3. Bulle papieskie z XVI wieku ............................................................ 128 4. Synody polskie pierwszej połowy XVI wieku .......................................130 5. Potępienie książek Jakuba z Ił^, Andrzeja Samuela, Jana Seklucjana i Stanisława Orzechowskiego.....................................132 6. Synod piotrkowski 1551 i sprawa Andrzeja Frycza Modrzewskiego . .134 7. Sobór Trydencki. Indeksy ksiąg zakazanych ......................................... 137 8. Polskie synody potrydenckie................................................................ 141 9. Biskup Marcin S^szkowski ................................................................ 142 10. Inne synocfy XVII wieku .....................................................................147 11. Potępienia i zaka^ dotyczące pewnych typów książek i konkretnych dziel ............................................................................ 150 12. Unicki synod zamojski i cenzura u ba^lianów .....................................153 13. Synody XVIII wieku ........................................................................... 155 14. Listy pasterskie ..................................................................................157 15. Publikacje w Polsce buli i dekretów papieskich.....................................160 16. Postanowienia dotyczące cenzury w regułach i konstytucjach zakonnych ......................................................................................... 163 17. Druga połowa XVIII wieku ............................................................... 170 VIII. NOWE KOŚCIOŁY REFORMOWANE A PROBLEMY CENZURY .......173 1. Ogólne zasady cenzury w zborach .......................................................174 2. Synody małopolskie .......................................................................... 176 3. „Korrektura" i aprobowanie ............................................................. 180 4. Jednota Litewska i cenzura .................................................................184 5. Bracia częsty .....................................................................................186 6. Cenzura u braci polskich zwanych arianami ........................................ 188 IX. KSIĘGI NIEPRAWOMYŚLNE I ZABRONIONE PRZEZ KOŚCIÓŁ PRAWOSŁAWNY .................................................................193 1. Sytuacja prawna i polityczna kościoła prawosławnego w państwie ..........193 2. Instytucje i organy nadzorujące druk i rozpowszechnianie książek .... 196 3. Potępianie i zwalczanie dzieł niepożądanych .......................................199 X. CENZURA KSIĄŻEK POLSKICH ZA GRANICĄ I INGERENCJE ZEWNĘTRZNE W RZECZYPOSPOLITEJ ................. 203 1. Działalność legatów' i nuncjuszy ..........................................................203 2. Książka polska w indeksach ksiąg zakazanych .................................... 204 3. Negatywne opinie o książkach Hozjusza .............................................208 4. Kłopoty Bzowskiego z cenzurą ............................................................210 5. Żądania obcych władców zniszczenia książek i ukarania autorów .............................................................................................211 6. Cenzura książek autorów polskich drukowanych poza krajem ...............................................................................................213 XI. PRÓBA PODSUMOWANIA .................................................................217 1. Książki skazywane na spalenie ............................................................ 219 2. Charakterystyka książek potępianych przez różne instytucje................. 222 3. Przejavyy autocenzury ......................................................................... 224 4. Zakaz druku ......................................................................................225 5. Książki zatracone ................................................................................226 6. Wpływ cenzury na twórczość niektórych pisar^ ...................................227
Load more

Recommended publications
  • The Millennium of Polish Pilgrimages
    PEREGRINUS CRACOVIENSIS Zeszyt 10, 2000 ISSN 1425−1922 Antoni Jackowski, Izabela Sołjan The Millennium of Polish Pilgrimages 1. igrations stimulated by religious motifs have played an important role wi− thin the migration processes in many countries. Peregrinations to holy pla− Mces have existed almost since the beginning of mankind. Apart from the religious values, pilgrimages have also constituted an important element in the deve− lopment of the geographical horizons of societies. Also they have always been one of the main factors determining religious culture in its broadest meaning. In Poland, the pilgrimage tradition goes back to pagan times, while the early days of Christian pilgrimages could be noted as early as the 11th century. At present, about 5−7 million people a year participate in the pilgrimage migrations. This is about 15% of the population of Poland. The pilgrims are Roman and Orthodox Catholics as well as members of the Eastern Orthodox Church and the Muslim. In the past, the pilgrimage groups included the members of Jewish congregations and during the years of partitions also the Polish Protestants. The Poles now account for more than 3−5% of the Christian pilgrims all over the world and for about 20% in Europe. At the moment, in Poland, there are more than 500 pilgrimage sanctuaries. The absolute majority (98%) of the pilgrimage centres belong to the Roman Catholic Church. Among those Catholic centres dominant position belongs to St. Mary’s sanctuaries. There are about 430 of them and out of this number 200 possess crowned effigies of Our Lady. The most important centres have acquired international fame.
    [Show full text]
  • Marriage, Inheritance, and Family Discord: French Elite and the Transformation of the Polish Szlachta
    Blackburn: Marriage, Inheritance, and Family Discord 2 WORLD HISTORY REVIEW / Summer 2004 MARRIAGE, INHERITANCE, AND FAmily DISCORD: FRENCH ELITE AND THE TRANSFORMATION OF THE POLISH SZLACHTA by Christopher Blackburn [M. Damon to M. Wisdom] As to philosophy, you should know that our present age is one of enlightenment. Along with English frock coats, philosophy has come into vogue. In the boudoirs of the most fashionable ladies, right next to embroidery hoops and face powder you will find volumes of M. Rousseau, the philosophical works of Voltaire, and other writings of that sort. —Ignacy Krasicki (1776) Several important themes permeate Monsieur Damon’s instruc- tions to his aristocratic pupil. Most significant is not that Poland was a part of the general European Enlightenment, but that Polish enlight- ened thought resided primarily within “fashionable” elite circles and was ultimately based on the writings of the French philosophes. The wholesale acceptance of French culture brought a clear and conscious change to the szlachta’s traditionally Sarmatian character, while at the same time the szlachta family was unconsciously transformed by the more subtle Western notions of kinship and affective individual- ism, a process that culminated with the reign of the last enlightened despot—Napoleon Bonaparte.2 The mentalité of the Polish nobility was recast in the eighteenth century as its membership embraced selectively certain aspects of both the Enlightenment and ancien régime France. The piecemeal acceptance of these ideas by the traditionally Sarmatian nobility led to the evolution of an ideology resembling Enlightened Sarmatianism—one that embraced formal education, individualism, and Western appearance, which coexisted with agrarianism, anti-urbanism, and devotion to the Church.3 Once again the szlachta displayed its paradoxical nature by Produced by The Berkeley Electronic Press, 2003 1 World History Review, Vol.
    [Show full text]
  • Księstwa Rzeczpospolitej Państwo Magnackie Jako Region Polityczny
    1 INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 238 2 GEOGRAPHICAL STUDIES No. 238 THE DUCHIES OF THE POLISH-LITHUANIAN COMMONWEALTH THE MAGNATE LORDSHIP AS A POLITICAL REGION 3 INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 238 Mariusz Kowalski KSIĘSTWA RZECZPOSPOLITEJ PAŃSTWO MAGNACKIE JAKO REGION POLITYCZNY WARSZAWA 2013 4 KOMITET REDAKCYJNY REDAKTOR: Grzegorz Węcławowicz CZŁONKOWIE: Jerzy Grzeszczak, Barbara Krawczyk, Jan Matuszkiewicz, Jerzy J. Parysek RADA REDAKCYJNA Bolesław Domański, Adam Kotarba, Jan Łoboda, Andrzej Richling, Jan S. Kowalski, Andrzej Lisowski, Eamonn Judge, Lydia Coudroy RECENZENCI TOMU Urszula Augustyniak, Marek Sobczyński ADRES REDAKCJI PRAC GEOGRAFICZNYCH IGiPZ PAN ul. Twarda 51/55, 00–818 Warszawa Zgłoszenie pracy do druku jest jednoznaczne z wyrażeniem zgody na opublikowanie w wersji papierowej i elektronicznej Opracowanie redakcyjne i techniczne: Ewa Jankowska Zdjęcie na okładce: fragment mapy Magni Ducatus Lithuaniae... (wydanie z 1613 r.) © Copyright by Instytut Geografi i i Przestrzennego Zagospodarowania PAN im. Stanisława Leszczyckiego, Warszawa 2013 PL ISSN 0373-6547 ISBN 978-83-61590-27-9 Łamanie wykonano w IGiPZ PAN Druk i oprawa: Drukarnia Klimiuk ul. Zwierzyniecka 8A, 00-719 Warszawa 5 SPIS TREŚCI 1. Wstęp ...............................................................................................................................9 2. Perspektywa
    [Show full text]
  • Bibliografia Pracowników Za Rok 2005
    Bibliografia pracowników za rok 2005 ADAMCZYK Jacek 1. 30 not rec.: Acta Poloniae Historica 2005 vol. 91-92. 2. Sekretarz Red. czasopisma: Przegląd Historyczny T. 96: 2005 z. 1-3. 3. Streszczenie: W: La femme dans la société médiévale et moderne. (Actes du colloque de Nieborów 6-8 juin 2002). Ed. Perrine Mane, Françoise Piponnier, Małgorzata Wilska, Marta Piber-Zbieranowska. Varsovie 2005 Institut d’Histoire Académie Polonaise des Sciences (ss. 242) s. 237-241. W streszczeniu wykorzystano komunikat z konferencji nieborowskiej, opublikowany w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2003 nr 1/2 s. 261-264, stąd zawiera ono wzmiankę o referacie Hanny Zaremskiej, zaprezentowanym na konferecji, a niepublikowanym w tej książce. ARTYMOWSKI Stefan 1. „Żołnierz Wolności” patrzy na Praską Wiosnę. Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej 2003 nr 8/9. 2. Współautor: Zrzeszenie Studentów Polskich w latach sześćdziesiątych. Między stołówką, klubem i „transmisją do mas”. Teka Historyka. Materiały Studenckiego Koła Naukowego Historyków 2004 z. 24. Wspólnie z: Grudnik Bartłomiej, Jung Martin, Kula Marcin, Łuczak Aleksandra, Mazan Kazimierz, Tomaszewski Paweł, Wróbel Adam, Ziątek Michał. 3. Współoprac. indeksu: W: Księga świadectw. Skazani na karę śmierci w czasach stalinowskich i ich losy. Pod red. Krzysztofa Madeja, Jana Żaryna i Jacka Żurka. Warszawa 2003 Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Relacje i Wspomnienia. T. 5. Wspólnie z: Madej Anna. 4. Oprac. indeksu: W: Kula Marcin: Krótki raport o użytkowaniu historii. Warszawa 2004 Wydawn. Naukowe PWN. 5. Graficzne opracowanie wyników badań: W: Kamińska Krystyna: Samorządy lokalne wobec wdrażania obowiązku edukacyjnego sześciolatków. Warszawa 2004 Instytut Spraw Publicznych. Ekspertyzy, Rekomendacje, Raporty z Badań. BAŃBOR Jan 1. Zwalczanie Solidarności i opozycji demokratycznej w latach osiemdziesiątych XX wieku przez komunistyczne służby specjalne na przykładzie współpracy SB i wschodnioniemieckiej Stasi.
    [Show full text]
  • The Cradle of Sainthood
    PEREGRINUS CRACOVIENSIS Zeszyt 10, 2000 ISSN 1425−1922 Stanisław Dziedzic The Cradle of Sainthood ow many universities can be found in Europe or even in the world, of which it can be said that they have been the cradles of saints, as is the case Hwith the Jagiellonian University? In fact it has been, and still is, the host of saints, blessed and those who died with a reputation of holiness are still growing by both those who died in the distant and not−so−distant past. During the mass in which the canonization was declared of Queen Jadwiga, the great founder and benefactor of the Cracow University, Pope John Paul II expressed this statement while highlighting and praising the queen’s contribution to his former Alma Mater. “Should not Cracow”, said the Pope, “along with all of Poland, be grateful for the works of Jadwiga that have blossomed so magnificently in the lives of so many sacred students and professors? Today, these great men of God of all generations, from John Kanty and Stanisław Kazimierczyk to the blessed Józef Sebastian Pelczar and God’s Servant Józef Bilczewski, appear before us to join in our hymn of the thanksgiving to God for the fact that, owing to the generous works of Queen Jadwiga this city has become the cradle of sainthood.”1 The ceremony in which Jadwiga was declared saint, held on Cracow’s Błonia on June 8, 1997, coincided with the 600th anniversary of the Faculty of Theology which was established due to the efforts of Jadwiga and her husband Jagiełło within the Studium Generale.
    [Show full text]
  • The Małopolska Way of St James (Sandomierz–Więcławice Stare– Cracow–Szczyrk) Guide Book
    THE BROTHERHOOD OF ST JAMES IN WIĘCŁAWICE STARE THE MAŁOPOLSKA WAY OF ST JAMES (SANDOMIERZ–WIĘCŁAWICE STARE– CRACOW–SZCZYRK) GUIDE BOOK Kazimiera Orzechowska-Kowalska Franciszek Mróz Cracow 2016 1 The founding of the pilgrimage centre in Santiago de Compostela ‘The Lord had said to Abram, “Go from your country, your people and your father’s household to the land I will show you”’ (Gen 12:1). And just like Abraham, every Christian who is a guest in this land journeys throughout his life towards God in ‘Heavenly Jerusalem’. The tradition of going on pilgrimages is part of a European cultural heritage inseparably connected with the Christian religion and particular holy places: Jerusalem, Rome, and Santiago de Compostela, where the relics of St James the Greater are worshipped. The Way of St James began almost two thousand years ago on the banks of the Sea of Galilee (Lake Tiberias). As Jesus was walking beside the Sea of Galilee, he saw two brothers, Simon called Peter and his brother Andrew. They were casting a net into the lake, for they were fishermen. ‘Come, follow me,’ Jesus said, ‘and I will send you out to fish for people’. At once they left their nets and followed him. Going on from there, he saw two other brothers, James son of Zebedee and his brother John. They were in a boat with their father Zebedee, preparing their nets. Jesus called them, and immediately they left the boat and their father and followed him. (Matthew 4:18‒22) Mortal St James The painting in Basilica in Pelplin 2 The path of James the Apostle with Jesus began at that point.
    [Show full text]
  • Forms of Piety Among Members of Religious Confraternities in Krakow in the Early Modern Period
    Folia Historica Cracoviensia, 21: 2015, s. 103–146 DOI: http://dx.doi.org/10.15633/fhc.1732 Andrzej Bruździński The Pontifical University of John paul II in Krakow Forms of piety among members of religious confraternities in Krakow in the early modern period One of Milanese diocesan synods under a great Milanese cardinal and archbishop St Charles Borromeo (1538–1584) summoned priests to forcibly encourage their faithful to enrol in a confraternity, as fraternal duties would contribute to changes in one’s habits and deepening one’s piety, and, consequently, to salvation1. As the most eminent advocate of the post-Trent Church reform, Borromeo was undoubt- edly a role model in laying down the principles of Church ministry to all bishops of his epoch, including Krakow bishops. Bernard Maciejowski (Ciołek coat of arms, 1548–1608), who later on became a Krakow bishop, also spent some time at Borromeo’s court in order to confirm himself in the conviction of his priestly vocation. Maciejowski drew on the example of Borromeo’s life and teachings in his priestly and episcopal service, also in reference to religious confraternities. Marcin Szyszkowski (Ostoja coat of arms, 1554–1630) became so fascinated with the work of St Charles that he founded him a sanctuary at Karczówka in Kielce. At this point one should emphasize a noticeable and undeniable continuity of the educational mission of entire generations of Polish bishops, in particular Krakow bishops, who were genuinely interested in developing various fraternal commu- nities in their dioceses2. It was presumably for this reason that Rev. Just Pomorski 1 Acta Ecclesiæ Mediolanensis ab eius initiis usque ad nostram aetatem opera et studio, vol.
    [Show full text]
  • O Nieistniejących Kościołach Zamojskich
    ANNA BARTKO-MALINOWSKA (doktorantka KUL) O NIEISTNIEJĄCYCH KOŚCIOŁACH ZAMOJSKICH Zamość jest miastem chętnie odwiedzanym przez turystów nie tylko polskich, ale też zagranicznych, zafascynowanych ideą wielkiego Hetmana, Jana Zamoyskiego, który objął sobie za cel wybudowanie od podstaw miasta zgodnie z ówczesnymi ideami humanizmu1. Idealne miasto na planie ośmioboku, z centralnym rynkiem i siatką ulic prze- cinających się pod kątem prostym, którego architektura miała być wzorowana na architekturze włoskiej Padwy zaczęło powstawać od 1580 roku, na mocy przywileju lokacyjnego wydanego przez jego założyciela. Zamoyski, światły i wykształcony humanista uległ idei antropomorficznego układu miasta, polegającego na rozplanowaniu obiektów na wzór członków ludzkiego ciała2. W tym precyzyjnie rozplanowanym układzie najważniejszą świąty- nią miasta miała być kolegiata, której kanclerz poświęcił wiele uwagi i troski powierzając zadanie zaprojektowania jej i budowy architektowi miasta, Włochowi Bernardo Morando3, który zadanie to spełniał pod bacznym okiem fundatora decydującego o najdrobniejszych szczegó- łach dotyczących jej wystroju4. Kolegiata, obecnie katedra, jest głów- nym i najczęściej odwiedzanym kościołem miasta, mimo, że Zamość posiada także inne zabytkowe świątynie, jak kościół pobazyliański, pod wezwaniem św. Mikołaja, czy kościół franciszkanów, będący najwięk- szą świątynią w mieście, dziś zachwycającą opracowaniem detalu, a wzbudzającą prawdziwy podziw na dawnych fotografiach. ———— 1 Zob. T. Z a r ę b s k a, Zamość - miasto idealne i jego realizacja, [w:] Zamość – miasto idealne. Studia z dziejów rozwoju przestrzennego i architektury, red. J. K o- w a l c z y k a, Lublin 1980, s. 7-77. 2 J. K o w a l c z y k, O wzajemnych relacjach planu miasta Zamościa i kolegiaty zamojskiej, „Biuletyn Historii Sztuki”, R.
    [Show full text]
  • Apollo Korzeniowski's Poland and Muscovy
    APOLLO KORZENIOWSKI’S POLAND AND MUSCOVY Jerzy Zdrada The Jagiellonian University, Cracow Apollo Korzeniowski’s treatise entitled Poland and Muscovy has escaped the attention of scholars writing about the attitudes of Poles towards Russia in the post-partition era; to date only general summaries of the work have appeared in biographical notes on this “forgotten poet”. Presenting the essential idea of Korzeniowski’s “treatise-cum-memoir”, Czesław Miłosz rightly warns us against the rash tendency to ascribe nationalism to its author.1 In his turn, Roman Taborski, while granting the work “some documentary value”, defi nes it as “a sad testimony to a loss of perspicacity in this writer, who used to be so discerning in evaluating social phenomena”, adding that the treatise is “a historiosophic study which is imbued with extreme national chauvinism and continues the traditions of messianist ideology” by idealising Poland’s historical past and vilifying the Russian nation.2 In his pithy observation, Zdzisław Najder aptly emphasises the fact that “this embittered disquisition […] deals, in passionate tones, with Russo-Polish relations from the time of the fi rst partition” and with Russia’s place in Europe. Korzeniowski, Najder adds, shows Russia against the historical background of “a struggle between barbarism and civilization” as “a contemporary embodiment of Asiatic, Tartar, and Byzantine bar- barism”, thus accusing Western Europe of a “cowardly or naive attitude towards Russia”.3 However true these views may seem, they fail to do adequate justice to the con- tent, the character and the aim of Korzeniowski’s Poland and Muscovy. They do not take into account the connection between Apollo’s refl ections and the views, or rather 1 Czesław Miłosz.
    [Show full text]
  • Biblioteka, Której Nie Ma
    BIBLIOTEKA, KTÓREJ NIE MA... \NDRZEJ EDWARD KOŹMIAN I JEGO KSI/^ŻKI Polish Librarians Association H) ^ THE LIBRARY THAT IS NO MORE ANDRZEJ EDWARD KOZMIAN AND HIS BOOKS Agnieszka Chamera-Nowak W arsaw2015 Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich BIBLIOTEKA, KTÓREJ NIE MA... ANDRZEJ EDWARD KOZMIAN I JEGO KSIĄŻKI Agnieszka Chamera-Nowak Warszawa 2015 Komitet Redakcyjny serii wydawniczej « NAUKA - DYDAKTYKA - PRAKTYKA >> Jacek WOJCIECHOWSKI (przewodniczący), Stanisław CZAJKA, Artur JAZDON, Barbara KOREDCZUK, Dariusz KUŹMINA, Krzysztof MIGOŃ, Mieczysław MURASZKIEWICZ, Janusz NOWICKI (sekretarz), Michał ROGOŻ, Maria PRÓCHNICKA, Jadwiga SADOWSKA, Barbara SOSIŃSKA-KAI.Al A, Remigiusz SAPA, Elżbieta STEEAŃCZYK, Anna TOKARSKA, JANUSZ TONDEL. Publikacja dofinansowana przez Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego Recenzenci dr hab. Maria Pidłypczak-Majerowic/ dr hab. Anna Kamler, prof. UW dr hab. Dariusz Kuźmina, prof. UW Redakcja Maria Przastek Samokowa Projekt okładki Andrzej 1'omaszewski Projekt graficzny i skład Justyna Grzymała Zdjęcia z archiwum Janusza Przewłockiego, zdjęcie na s. 29 z zasobów CBN Palona © Copyright by Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich IS13N 978-83-6420.3-.51-0 CIP - Biblioteka Narodowa Chamera-Nowak, Agnieszka Biblioteka, której nie m a...: Andrzej Edward Koźmian i jego książki / Agnieszka Chamera-Nowak ; Stowarzy.sz.enie Bibliotekarzy Polskich. - Warszawa ; Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 201.5. - (Nauka, Dydaktyka, Praktyka ; 159) Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich 00 355 Warszawa, ul. Konopczyńskiego 5/7, lei. 22 827-52-96 Warszawa 2015. Wyd. I. Ark. wyd. 24. Ark. druk. 27. Druk i oprawa: Fabryka Druku Sp. z o.o. ul. Zgrupowania AK „Kampinos” 6, 01-94.3 Warszawa [email protected] SPIS TREŚCI w p r ()w a d z i:n ii: .................................................................................................................................................11 ROZDZIAł.
    [Show full text]
  • Adam Andrzej Witusik (1940-2008) – Historyk UMCS W Lublinie, Autor Publikacji O Zamoyskich I Zamościu – 75
    Adam Andrzej Witusik (1940-2008) – historyk UMCS w Lublinie, autor publikacji o Zamoyskich i Zamościu – 75. rocznica urodzin I. Bibliografia podmiotu: ARTYKUŁY: 1. Afekty miłosne Kościuszki. – (Z raptularza historyka). – Fot. // Kurier Lubelski. – 1976, nr 30, s. 5 2. Akademia Zamojska i jej pierwsi profesorowie. – Il. // Mówią Wieki. – 1980, nr 12, s. 1-5 3. Arakiełowicz i jego kronika [Zachariasz Arakiełowicz]. – (Z raptularza historyka) // Kurier Lubelski. – 1978, nr 5, s. 4 4. Bitwa pod Byczyną [1588 r.]. – (Z raptularza historyka). – Fot. // Kurier Lubelski. – 1978, nr 226, s. 3 5. Bitwa pod Gołębiem. – (Z raptularza historyka). – Fot. // Kurier Lubelski. – 1977, nr 284, s. 5 6. Bitwa pod Dubienką [18 lipca 1792 r.]. – Il. // Gazeta Wyborcza. – 1992, nr 151, dod. „Gazeta w Lublinie”, s. 5 7. Bohaterowie polskiego hymnu narodowego // W: Z epoki Legionów i Mazurka Dąbrowskiego / red. Wiesław Śladkowski. – Lublin : Wydaw. UMCS, 2000. – S. 179-198 8. Bryką po drogach Lubelszczyzny. – (Z raptularza historyka) // Kurier Lubelski. – 1977, nr 17, s. 4 9. Budowniczy Zamościa. – (Z raptularza historyka). – Fot. // Kurier Lubelski. – 1977, nr 125, s. 5 10. Był lampartem, to jest świnią, co się sobą delektował. – Portr. // Kamena. – 1988, nr 18, s. 13 11. Chełm pachniał szabasowymi specjałami… [o reportażach Stanisława Reymonta]. – Fot. // Tygodnik Chełmski Zwierciadło. – 1982, nr 35, s. 8 12. Chełm w oczach Reymonta. – (Z raptularza historyka) // Kurier Lubelski. – 1976, nr 182, s. 5 13. Chmielnicki pod murami Zamościa [Bohdan Chmielnicki]. – Rys. // Kurier Lubelski. – 1977, nr 160, s. 5-6 14. Chrzest bojowy zamojskiej twierdzy // Tygodnik Zamojski. – 1979, nr 2, s. 10 Fragment książki "Zamość. Z przeszłości twierdzy i miasta". 15.
    [Show full text]
  • JERZY MICHALSKI Rousseau and Polish Republicanism
    Tadeusz Manteuffel Institute of History Polish Academy of Sciences JERZY MICHALSKI Rousseau and Polish Republicanism Translated from the Polish by Richard Butterwick-Pawlikowski Warsaw 2015 http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl Rousseau and Polish Republicanism http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl Tadeusz Manteuffel Institute of History Polish Academy of Sciences JERZY MICHALSKI Rousseau and Polish Republicanism Translated from the Polish by Richard Butterwick-Pawlikowski Warsaw 2015 http://rcin.org.pl Originally published in Polish as Rousseau i sarmacki republikanizm Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk and Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977 Copy-editing Grażyna Waluga Layout and cover Karol Górski © Copyright by Witold Łagowski © Copyright by Richard Butterwick-Pawlikowski © Copyright by Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk ISBN 978–83–63352–60–8 Publication founded by the Ministry of Science and Higher Education of the Republic of Poland, in 2014–2016, as a part of the National Program for the Development of the Humanities, no. 31H 13 0036 82 Instytut Historii PAN Rynek Starego Miasta 29/31 00–272 Warszawa + 48 22 831 02 61–62 ext. 44 www.ihpan.edu.pl [email protected] http://rcin.org.pl Translator’s note Quotations from Rousseau’s political works, which Jerzy Michal- ski almost invariably gave according to Jean-Jacques Rousseau, Œuvres Complètes, vol. iii, ed. Bernard Gagnebin and Marcel Raymond, Bibliothèque de la Pléiade, Paris: Éditions Gallimard, 1964, have been checked against this edition, in which the texts are unmodernized. No corrections have been made to Rousseau’s spelling, punctuation or grammar. Taking into account Rousseau’s own usage, as well as the English translation of the Considérations sur le gouvernement de Pologne by Victor Gourevitch (Rousseau, The Social Contract and Other Later Political Writings, Cambridge: Cambridge University Press, 1997), the Polish word ‘ustrój’ has been translated interchange- ably as ‘form of government’, ‘system of government’ and ‘con- stitution’.
    [Show full text]