151) Arkusz Nowe Warpno W (1078

P A Ń STWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY P A Ń STWOWY INSTYTUT BADAWCZY

OPRACOWANIE ZAMÓWIONE PRZEZ MINISTRA Ś R O D O W I S K A

OBJA ŚNIENIA DO MAPY GEO ŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1:50 000

Arkusz Nowe Warpno (151) Arkusz Nowe Warpno W (1078)

Warszawa 2009 Autorzy planszy A: Zygmunt Heliasz*, Stanisław Ostaficzuk* Autorzy planszy B: Magdalena Maleszyk**, Krystyna Wodyk**, Paweł Kwecko***, Anna Pasieczna*** Główny koordynator MG śP: Małgorzata Sikorska-Maykowska*** Redaktor regionalny planszy A: Bogusław B ąk*** Redaktor regionalny planszy B: Anna Gabry ś-Godlewska*** Redaktor tekstu: Przemysław Karcz ***

* – Polska Akademia Nauk, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą, ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków ** – Przedsi ębiorstwo Geologiczne Polgeol SA, ul. Berezy ńska 39, 03-908 Warszawa *** – Pa ństwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

ISBN ......

Copyright by PIG and M Ś, Warszawa 2009 Spis tre ści I. Wst ęp (Z. Heliasz) ...... 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza (Z. Heliasz) ...... 4 III. Budowa geologiczna (S. Ostaficzuk) ...... 6 IV. Zło Ŝa kopalin (Z. Heliasz) ...... 9 V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin (Z. Heliasz) ...... 9 VI. Perspektywy i prognozy wyst ępowania kopalin (S. Ostaficzuk) ...... 10 VII. Warunki wodne (Z. Heliasz, S. Ostaficzuk) ...... 11 1. Wody powierzchniowe...... 11 2. Wody podziemne...... 11 VIII. Strefa wybrze Ŝa (Z. Heliasz, S. Ostaficzuk) ...... 13 IX. Geochemia środowiska ...... 15 1. Gleby (P. Kwecko, A. Pasieczna) ...... 15 X. Składowanie odpadów (M. Maleszyk, K. Wodyk) ...... 18 XI. Warunki podło Ŝa budowlanego (Z. Heliasz, S. Ostaficzuk)...... 20 XII. Ochrona przyrody i krajobrazu (Z. Heliasz) ...... 21 XIII. Zabytki kultury (Z. Heliasz) ...... 26 XIV. Podsumowanie (Z. Heliasz, S. Ostaficzuk, M. Maleszyk, K. Wodyk)...... 26 XV. Literatura ...... 27

I. Wst ęp

Arkusze Nowe Warpno i Nowe Warpno W Mapy geo środowiskowej Polski w skali 1:50 000 zostały opracowane w Instytucie Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN w Krakowie w zakresie planszy A oraz Pa ństwowym Instytucie Geologicznym i Od- dziale Lubelskim Przedsi ębiorstwa Geologicznego „Polgeol” w zakresie planszy B, na podstawie stosownej instrukcji (Instrukcja, 2005). Wspólne opracowanie tekstowe dwóch arkuszy wykonano z uwagi na znikom ą powierzchni ę arkusza Nowe Warpno Zachód, obejmuj ącego jedynie kilka kilometrów kwadratowych Zalewu Szczeci ńskiego (Wielkiego). W opracowaniu wykorzystano Map ę geologiczno-gospodarcz ą Polski wykonan ą dla arkusza Nowe Warp- no (Dobracka, Jendrysik 1997). Mapy tematyczne sporz ądzono na podkładzie topograficznym w skali 1:50 000 w układzie współrz ędnych 1942. Celem mapy jest przedstawienie: stanu zagospodarowania i klasyfikacji złó Ŝ kopalin, perspektyw i prognoz wyst ępowania kopalin, zagro Ŝeń środowiska przyrodniczego zwi ąza- nych z wyst ępowaniem złó Ŝ oraz ich eksploatacj ą, wybranych elementów hydrogeologicznych dla ochrony wód powierzchniowych i podziemnych, obszarów i obiektów chronionych stanowi ących ograniczenia w gospodarce zło Ŝami kopalin, warunków podło Ŝa budowlanego, stanu chemicznego gleb i ich klasyfikacji, geochemii osadów wodnych i ich klasyfikacji, ob- szarów spełniaj ących kryteria lokalizacji składowisk odpadów, lokalizacji czynnych i zamkni ętych składowisk odpadów oraz uwarunkowa ń przyrodniczych dla planowania przestrzennego na szczeblu regionalnym i lokalnym. Mapa adresowana jest przede wszystkim do instytucji, samorz ądów terytorialnych i administracji pa ństwowej zajmuj ących si ę racjonalnym zarz ądzaniem zasobami środowiska przyrodniczego. Analiza jej tre ści stanowi ć powinna nieodzowny etap realizacji postanowie ń ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym i prawa o ochronie środowiska. Informacje zawarte na mapie mog ą by ć wykorzystywane w pracach studialnych przy opracowywaniu stra- tegii rozwoju województwa oraz projektów i planów zagospodarowania przestrzennego, a takŜe w opracowaniach ekofizjograficznych. Przedstawione na mapie informacje środowi- skowe stanowi ą ogromn ą pomoc przy wykonywaniu wojewódzkich, powiatowych i gmin- nych programów ochrony środowiska oraz planów gospodarki odpadami. Przy opracowaniu mapy i tekstu obja śniaj ącego wykorzystano materiały znajduj ące si ę w zasobach archiwalnych Pa ństwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, Urz ędu Mar- szałkowskiego w Szczecinie, Urz ędu Powiatowego w Policach, Urz ędu Miasta w Świnouj- ściu, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie, Pa ństwowej Słu Ŝby

3 Zabytków – Oddział Szczecin. Zebrane dane zostały zweryfikowane w Urz ędzie Gminy w Nowym Warpnie oraz w terenie w trakcie rekonesansu przeprowadzonego w sierpniu 2008 r. Korzystano równie Ŝ z danych systemu MIDAS, Banku HYDRO i innych informacji zamieszczonych w Internecie. Wykorzystano równie Ŝ opracowania kartograficzne (Dobracka 1997, Dobracka 1980). Mapa przygotowana jest w formie cyfrowej jako baza danych Mapy geo środowiskowej Polski wykorzystuj ącej i uzupełniaj ącej inne bazy danych Pa ństwowego Instytutu Geologicznego.

II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza

Administracyjnie obszar arkusza Nowe Warpno poło Ŝony jest w województwie zachodniopomorskim, obejmuj ąc miasto i gmin ę Nowe Warpno. Północna cz ęść arkusza wchodzi w obszar terytorialny zespołu miejskiego Świnouj ścia. Powierzchnia arkusza obejmuj ąca 53,4 km 2 (w cz ęś ci l ądowej) zawarta jest mi ędzy 14°15'–14°30' długo ści geograficznej wschodniej i 53°40'–53°50' szeroko ści geograficznej północnej. Arkusz Nowe Warpno W znajduje si ę pomi ędzy 14°00 ’ i 14°15 ’ długo ści geograficznej wschodniej i 53°40 ’ i 53°50 ’ szeroko ści geograficznej północnej. W granicach Polski le Ŝy w województwie zachodniopomorskim. Centraln ą cz ęść arkusza Nowe Warpno zajmuje Zalew Szczeci ński (Wielki), przez któ- ry przebiega granica pa ństwowa, biegn ąca dalej na obszarze l ądowym wzdłu Ŝ rzeki My śli- borki. Arkusz Nowe Warpno W obejmuje tylko niewielki fragment przygraniczny Zalewu Szczeci ńskiego. Pozostała cz ęść znajduje si ę na terenie Republiki Federalnej Niemiec. Z tego wzgl ędu w dalszej tre ści obja śnie ń uwaga zostanie skoncentrowana wył ącznie na obszarze arkusza Nowe Warpno. Lądowy obszar arkusza rozci ąga si ę w południowej jego cz ęś ci i reprezentuje przyzale- wow ą, zachodni ą cz ęść Niziny Szczeci ńskiej (północn ą cz ęść mezoregionu Puszczy Wkrza ń- skiej). Północna, l ądowa cz ęść arkusza obejmuje południowe cyple wysp Uznam i Karsibór (Kondracki, 2002), (fig. 1). Rze źba powierzchni arkusza jest bardzo monotonna. Obejmuje płaski obszar równiny odrza ńsko-zalewowej, łagodnie nachylonej w kierunku zalewu. Jedynym urozmaiceniem s ą tu niskie pagórki wydmowe i płytkie zagł ębienia bezodpływowe. Wzdłu Ŝ brzegów zalewu i jeziora Nowowarpie ńskiego rozci ągaj ą si ę torfowiska przybrze Ŝne. Cz ęść północna arkusza obejmuje równin ę deltow ą „Bram ę Świny”.

4 MORZE BAŁTYCKIE Mi ędzyzdroje 313.22

Świnouj ście 313.21

Wolin

ZA LEW 313.33 S ZCZECIŃSKI NOWE WARPNO 313.25

313.23

313.24 Police Ina

NIEMCY 313.26

0 5 10 15 20 25 km

3 1 2 Fig. 1. Poło Ŝenie arkusza Nowe Warpno W i Nowe Warpno na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J. Kondrackiego (2002) 1 – granice mezoregionów, 2 – granica pa ństwa, 3 – wody.

Podprowincja Pobrze Ŝa Południowobałtyckie: Mezoregiony Pobrze Ŝa Szczeci ńskiego: 313.21 – Uznam i Wolin, 313.22 – Wybrze Ŝe Trzebiatowskie, 313.23 – Równina Wkrza ńska, 313.24 – Dolina Dolnej Odry, 313.25 – Równina Goleniowska, 313.26 – Wzniesienia Szcze- ci ńskie, 313.33 – Równina Gryficka.

Obszar arkusza znajduje si ę w obr ębie krainy klimatycznej Zalewu Szczeci ńskiego (Stachy, 1987). Miejscowe warunki meteorologiczne wyró Ŝniane s ą dodatkowo jako klimat typu zalewowego. Charakterystyczne s ą małe amplitudy temperatur, podwy Ŝszona wilgotno ść wzgl ędna powietrza i bardzo długie okresy trwania mgieł, bardzo krótkie okresy zimowe oraz najwi ększe ilo ści dni z odwil Ŝą . Średnia temperatura roczna wynosi 8°C, opady roczne wyno- sz ą 540–580 mm, a okres wegetacji si ęga 217–224 dni (Studium, 2008). Sie ć osadnicza, jak i zaludnienie jest najmniejsze w województwie zachodniopomorskim. Głównym o środkiem usługowo-handlowym jest niewielkie miasteczko Nowe Warpno. Obszar arkusza pozbawiony jest wi ększych obiektów przemysłowych. Jedynym wi ększym zakładem przemysłowym jest przetwórnia ryb w Nowym Warpnie. W Warnoł ęce zlokalizo-

5 wane s ą zakłady rolny i hodowlany. Istniej ąca działalno ść gospodarcza przejawia si ę w formie niskojako ściowych upraw rolnych i hodowli indywidualnej. Grunty orne posiadaj ą głów- nie nisk ą klas ę bonitacyjną (V i VI) i wyst ępuj ą jedynie w okolicy Nowego Warpna i Brzó- zek. Wi ększa cz ęść torfowisk poło Ŝonych wokół zalewu dzi ęki zabiegom melioracyjnym i agrotechnicznym przekształcona została w u Ŝytki zielone posiadaj ące gleby ł ąkarskie. Naj- wi ększ ą powierzchni ę zajmuj ą lasy o wyra źnie dominuj ącym siedlisku boru świe Ŝego z prze- wag ą sosny o wieku powy Ŝej 40 lat, mniejsze enklawy zajmuje bór mieszany i wilgotny ols. Tworz ą one zwarty kompleks le śny Puszczy Wkrza ńskiej. Nowe Warpno poł ączone jest z Policami i Szczecinem drog ą wojewódzk ą nr 114, z któ- rą ł ącz ą si ę drogi powiatowe nr 600 i 601. Na terenie arkusza znajduje si ę lokalne przej ście graniczne na teren Niemiec. Natomiast drog ą nr 600 w kierunku południowym mo Ŝna dotrze ć do du Ŝego drogowego przej ścia granicznego w Lubiszynie. Znaczne potencjalne mo Ŝliwo ści rozwoju bazy turystyczno-rekreacyjnej w strefie brzegowej zalewu i na obszarach le śnych s ą jak dot ąd wykorzystywane w niewielkim stopniu. Intensyfikacja ruchu turystycznego nast ąpiła po formalnym zniesieniu odpraw granicznych. W Podgrodziu istnieje Pa ństwowy Zespół Domów Młodzie Ŝowych. Jest to jedyny w kraju specjalistyczny otwarty o środek wychowawczo-szkoleniowy dla dzieci i młodzie Ŝy trudnej. W Trzebieradzu i Karcznie znajduj ą si ę o środki wypoczynkowe zlokalizowane nad zalewem.

III. Budowa geologiczna

Obszar arkusza Nowe Warpno poło Ŝony jest w północno-zachodniej cz ęś ci Niecki Szczeci ńskiej. Wypełniaj ący nieck ę kompleks osadów permskich i mezozoicznych, osi ąga mi ąŜ szo ść ponad 5000 m. Sfałdowany jest on w szereg wielkopromiennych struktur syn- i antyklinalnych o przebiegu północny zachód–południowy wschód, poci ętych licznymi dys- lokacjami o charakterze uskoków schodowych. Uformowanie połogich struktur fałdowych zwi ązane jest z wgł ębn ą tektonik ą podło Ŝa, powoduj ącą równocze śnie przemieszczanie mas solnych (Dadlez 1974; Dobracki, Mojski, 1977). Przebiegaj ąca w centralnej cz ęś ci arkusza łagodna struktura antyklinalna Nowego Warpna ma wyra źny zwi ązek z wyst ępuj ącą tu poduszk ą soln ą (Dadlez, 1974) przedłu Ŝaj ącą si ę na teren Niemiec. Antyklin ę Nowego Warpna buduj ą utwory w ęglanowe kredy górnej, wykształcone jako margle, opoki, kreda pisz ąca, wapienie margliste kampanu i mastrychtu, a w południowej cz ęś ci wyspy Wolin i Uznam tak Ŝe w ęglanowe osady cenomanu i turonu.

6 W obni Ŝeniu Trzebie Ŝy wyst ępuj ą osady oligocenu dolnego, reprezentowane przez kompleks mułowcowo-iłowcowy oraz osady mułkowo-ilaste z przerostami piaszczystymi w stropie (warstwy czempi ńskie). W obr ębie struktury antyklinalnej Nowego Warpna ma miejsce wypi ętrzenie osadów kredy górnej od 17,3 do 40,0 m p.p.m. (Dobracki, Mojski 1977). Ku wschodowi strop podło Ŝa obni Ŝa si ę do 130 m p.p.m. w obr ębie tektoniczno- erozyjnego obniŜenia Trzebie Ŝy. Osady czwartorz ędowe pokrywaj ą całkowicie obszar arkusza (fig. 2). W cz ęś ci zachodniej, zalegaj ą one bezpo średnio na osadach mezozoicznych (antyklina Nowego Warpna), a w cz ęś ci wschodniej (obni Ŝenie Trzebie Ŝy) na osadach trzeciorz ędowych. Mi ąŜ szo ść utwo- rów czwartorz ędowych waha si ę od 26 do ponad 100 m w cz ęś ci wschodniej. Osady plejstoce ńskie reprezentowane s ą przez utwory glacjalne, limnoglacjalne (zastoiskowe) i wodnolodowcowe zlodowace ń południowopolskich, środkowopolskich i północno- polskiego. Osady zlodowacenia południowopolskiego reprezentuje poziom gliny zwałowej, zale- gający w dnie obni Ŝenia Trzebie Ŝy na gł ęboko ści 90–110 m p.p.m. Powy Ŝej wyst ępuj ą dwa poziomy glin zwałowych znacznej mi ąŜ szo ści, rozdzielone poziomem osadów zastoisko- wych, ze zlodowace ń środkowopolskich. Silnie zerodowany strop osadów zlodowacenia war- ty zalega na wysoko ści od 0 do 40 m p.p.m. Górn ą parti ę profilu osadów czwartorz ędowych buduj ą osady fazy pomorskiej zlodowacenia północnopolskiego, kompleks osadów postglacjalnych oraz osady holocenu. Osady fazy pomorskiej reprezentowane s ą przez piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe, muł- ki zastoiskowe i gliny zwałowe. Gliny zwałowe wyst ępuj ą we wschodniej cz ęś ci arkusza na gł ęboko ści od 3 do 10 m p.p.t., gdzie mi ąŜ szo ść ich wynosi od 5 do 25 m. Na pozostałym obszarze gliny zostały zerodowane na skutek intensywnego odpływu wód roztopowych. Osa- dy te odsłaniaj ą si ę w profilu brzegu klifowego w Miroszewie. Przewa Ŝaj ącą cz ęść powierzchni arkusza zajmuj ą piaszczyste osady równiny rzeczno- rozlewiskowej, akumulowane w okresie pó źnoglacjalnego odpływu wód pochodz ących z wy- tapiania martwego lodu. Powierzchnia ich jest miejscami zeolizowana i pokryta pagórkami wydmowymi. Okres akumulacji holoce ńskiej reprezentuj ą osady jeziorne (mułki i piaski), morskie osady mierzei (piaski), osady akumulacji rzeczno-morskiej (piaski z wkładkami namułów delty wstecznej Świny), namuły organiczne den dolinnych i zagł ębie ń wytopiskowych oraz osady organogeniczne.

7 NIEMCY

Fig. 2. Poło Ŝenie arkusza Nowe Warpno W i Nowe Warpno na tle Mapy geologicznej Polski w skali 1:500 000 wg L. Marksa, A. Bera, W. Gogołka, K. Piotrowskiej (red.) (2006) CZWARTORZ ĘD: Holocen: 2 – mułki, piaski i Ŝwiry morskie; 3 – piaski, Ŝwiry, mady rzeczne oraz torfy i namuły, 5 – piaski eoliczne, lokalnie w wydmach; Plejstocen: zlodowacenia północnopolskie: 11 – piaski, Ŝwiry i mułki rzeczne; 12 – piaski i mułki jeziorne; 14 – piaski i Ŝwiry sandrowe; 15 – piaski i mułki kemów; 17 – Ŝwiry, piaski, głazy i gliny moren czołowych; 18 – gliny zwałowe, ich zwietrzeliny oraz piaski i Ŝwiry lodowcowe; PALEOGEN: oligocen: 41 – piaski, lokalnie z bursztynem, mułki, iły i w ęgiel brunatny. Zachowano oryginaln ą numeracj ę Mapy geologicznej Polski w skali 1 500 000

Najwi ększe obszary torfowe znajduj ą si ę w partii brze Ŝnej zalewu pomi ędzy Nowym Warpnem a Podgrodziem, w okolicy Brzózek i Warnoł ęki. S ą to torfowiska przybrze Ŝne, wy- kształcone na tarasie zalewowym, reprezentowane głównie przez torfy niskie turzycowe, tu-

8 rzycowo-trzcinowe i trzcinowe. Torfy przej ściowe reprezentowane przez torfy turzycowo- sfagnowe i drzewno-sfagnowe wyst ępuj ą w pobli Ŝu osady Mszczuje, gdzie zalegaj ą bezpo- średnio na gytiach.

IV. Zło Ŝa kopalin

Na arkuszu Nowe Warpno nie wyst ępuj ą obecnie udokumentowane zło Ŝa kopalin (Gientka i in., 2008). Wcze śniej dokumentowane były zło Ŝa torfów jako surowca energetycz- nego. Prawie wszystkie obszary wyst ępowania torfów i pod ścielaj ących je gytii wapiennych, obj ęte były badaniami w latach 50. i 60. Zasoby złó Ŝ udokumentowano wówczas w kategorii

C2. Wykonane opracowania nie stanowi ą jednak dokumentacji zło Ŝowych w świetle obecnie obowi ązuj ących przepisów, a ich zasoby nie były zatwierdzane.

V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin

Na obszarze arkusza brak jest przemysłu wydobywczo-przetwórczego kopalin. Zasad- nicz ą grup ę surowców eksploatowanych w latach 60–80. dla potrzeb opałowych ludno ści i cz ęś ciowo rolnictwa stanowiły torfy. Podrz ędn ą rol ę zajmowały surowce skalne, okrucho- we, reprezentowane przez piaski ró Ŝnej genezy wieku plejstoce ńskiego i holoce ńskiego, które eksploatowane były tylko na potrzeby lokalne. Ze wzgl ędu na niekorzystne warunki hydroge- ologiczne nie miały znaczenia w skali przemysłowej. W połowie lat 70. zako ńczona została eksploatacja niewielkiego zło Ŝa piasków we wschodniej cz ęś ci Nowego Warpna, dla potrzeb drogownictwa i budownictwa. Zło Ŝe to obecnie jest zaniechane, a wyrobisko uległo samorekultywacji. Ponadto piaski eksploatowano dorywczo i na mał ą skal ę w kilku wyrobiskach zlokali- zowanych na południowy-zachód od Warnoł ęki, na wschód od Nowego Warpna i w miejscowo ści Brzózki. Stosowano je na podsypki drogowe, do zapraw i wypraw, a nawet do betonu, mimo do ść drobnej frakcji i sporej zawarto ści pyłów. W ko ńcu XIX wieku w rejonie Miroszewa odbywała si ę eksploatacja surowców ila- stych (gliny i mułki zastoiskowe) dla potrzeb lokalnej cegielni. Zła jako ść surowca spowodo- wała zaprzestanie eksploatacji. Obecnie na terenie arkusza nie wyst ępuj ą punkty niekoncesjonowanej eksploatacji.

9 VI. Perspektywy i prognozy wyst ępowania kopalin

Na obszarze arkusza Nowe Warpno, z uwagi na jego warto ść przyrodnicz ą trudno roz- patrywa ć jakiekolwiek prognozy czy perspektywy zło Ŝowe. Potencjalnie mo Ŝna bra ć pod uwag ę torfy, piaski oraz mułki zastoiskowe. Obszary torfowiskowe zlokalizowane s ą w strefie brzegowej zalewu oraz wypełniaj ą niewielkie zagł ębienia bezodpływowe. S ą to torfowiska niskie, rzadziej – przej ściowe. Tor- fowiska niskie charakteryzuj ą si ę tu silnym zamuleniem lub zapiaszczeniem, głównie w partii stropowej oraz zaleganiem torfów bezpo średnio na podło Ŝu piaszczystym. S ą to w przewadze torfy turzycowe, turzycowo-trzcinowe i trzcinowe. Mi ąŜ szo ść pokładów torfu wynosi od 0,60 do 3,55 m, średnio 2-3 metry. W krajowej bazie zasobowej złó Ŝ torfów (Ostrzy Ŝek, Dembek, 1996) nie znajduje si ę Ŝadne z wyst ąpie ń torfu na tym obszarze. Torfy przej ściowe wyst ępują w pobli Ŝu osady Mszczuje i reprezentowane s ą przez torfy turzycowo-sfagnowe, sfagnowe i drzewno-sfagnowe o mi ąŜ szo ści około 3 m. Pod torfami, bezpo średnio na podło Ŝu skalnym, wyst ępuje warstwa gytii organicznej o znacznej mi ąŜ szo ści (Jasnowski, 1962). Gytie tworz ą samodzielne nagromadzenia lub wyst ępuj ą pod torfami. S ą to gytie organiczne (gytie glonowe) drobno- i grubodetrytyczne oraz gytie w ęglanowe (gytie wapniste). Mi ąŜszo ść ich wynosi od 1,0 do 5,5 m. Posiadaj ą do ść znaczne zasoby, ale ich wykorzystanie jest praktycznie niemo Ŝliwe ze wzgl ędu na intensywne zabagnienie i trudno ści w odwodnie- niu złó Ŝ. Piaski, głównie drobne buduj ące wiele wydm, nie stanowi ą tu potencjalnej bazy surowcowej. Ograniczone zastosowanie, niewielkie zasoby, płytki poziom wodono śny, a przede wszystkim potrzeby ochrony środowiska skłaniają autorów do poniechania rozwa Ŝań o ich roli surowcowej. Mułki zastoiskowe, eksploatowane 100 lat temu, maj ą niew ątpliwie te same złe parame- try jako ściowe, które skłoniły wówczas u Ŝytkowników do zaprzestania wydobycia i wypala- nia cegieł. Nie ma wi ęc powodu do ponownego rozwa Ŝania ich przydatno ści dla ceramiki budowlanej. Niecka szczeci ńska znana jest jako rezerwuar du Ŝych ilo ści wód geotermalnych (Gó- recki i in., 1995). Prawdopodobnie w niedalekiej przyszło ści na tym terenie, zasobnym w bogactwa przyrody, mo Ŝe zosta ć uruchomiony o środek rekreacyjno-balneologiczny wykorzystuj ący wody geotermalne.

10 VII. Warunki wodne

1. Wody powierzchniowe.

Obszar arkusza Nowe Warpno poło Ŝony jest w obr ębie zlewni przymorskiej Zalewu Szczeci ńskiego. W obr ębie jego lewobrze Ŝnej zlewni wyró Ŝniono zlewnię cz ąstkow ą I rz ędu rzeki My śliborki o powierzchni 42,4 km 2 oraz bezpo średni ą zlewni ę jeziora Nowowarpie ń- skiego i Zalewu Szczeci ńskiego (Wielkiego). Wody powierzchniowe odprowadzane s ą kanałami i rowami melioracyjnymi w kierunku zalewu b ądź My śliborskiej Strugi, która uchodzi do jeziora Nowowarpie ńskiego. Jest to płytki (2,1 m gł ęboko ści) zbiornik stopniowo zamykany przez mierzej ę Podgrodzia i Łysej Wyspy. My śliborska Struga jest rzek ą graniczn ą. Długo ść jej wynosi 6,5 km, przepływ – 0,24 m3/s. Dla My śliborskiej Strugi brak jest oznacze ń klasy jako ści wód. Wody powierzchniowe nie s ą ujmowane na obszarze arkusza w celach pitnych i u Ŝytkowane jedynie dla celów rolni- czych.

2. Wody podziemne.

Obszar arkusza znajduje si ę w obr ębie pomorskiego regionu hydrogeologicznego ma- kroregionu północno-zachodniego (Paczy ński, 1993). Podstawow ą rol ę w zaopatrzeniu w wo- dę spełniaj ą tutaj dwa u Ŝytkowe pi ętra wód zwykłych: czwartorz ędowe, wyst ępuj ące po- wszechnie i kredowe, ograniczone do antykliny Nowego Warpna. Pi ętro czwartorz ędowe reprezentowane jest przez górny u Ŝytkowy poziom wodono śny, tzw. poziom przypowierzchniowy. Warstw ę wodono śną stanowi ą osady piaszczysto-Ŝwirowe równiny odrza ńsko-zalewowej o mi ąŜ szo ści 5-25 m. Strop warstwy wyst ępuje na gł ęboko ści od 0,8 do 4,6 m p.p.t.; w cz ęś ci południowej arkusza obni Ŝa si ę do 10 m p.p.t. Poziom przypowierzchniowy stanowi ą wody o zwierciadle swobodnym. Powierzchnia piezometryczna nawi ązuje do wysoko ści wody w zalewie, podnosz ąc si ę do 7,8 m n.p.m., w kierunku połu- dniowym. Obni Ŝenie powierzchni piezometrycznej poni Ŝej lustra wody w zalewie wywołane jest pracami melioracyjnymi (przepompownie w Nowym Warpnie, Warnoł ęce, Brzózkach). Zasilanie warstwy odbywa si ę na drodze infiltracji wód opadowych, a na obszarze tarasu zalewowego poprzez infiltracj ę wód Zalewu Szczeci ńskiego. Sytuacja taka ma równie Ŝ miejsce poza obszarem tarasu zalewowego, na uj ęciach pro- wadz ących intensywn ą eksploatacj ę wody. Infiltracja wód z zalewu jest zjawiskiem nieko- rzystnym, powoduje bowiem pogorszenie jako ści wody objawiaj ące si ę zwi ększon ą zawarto-

11 ści ą jonu chlorkowego. Degradacja wód zwi ązana jest ponadto z post ępuj ącą urbanizacj ą. Poziom wodono śny przypowierzchniowy ze wzgl ędu na brak izolacji od powierzchni terenu i kontakt z wodami powierzchniowymi nara Ŝony jest na zanieczyszczenia organiczne i che- miczne. Obserwowane zanieczyszczenia antropogeniczne zwi ązane s ą ze strefami koncentra- cji ognisk zanieczyszcze ń (przekroczenia w zakresie amoniaku, azotanów, azotynów). Wody podziemne w strefach uj ęć wykazuj ą dobr ą jako ść . Wydajno ści eksploatacyjne pojedynczych studni bazuj ących na tej warstwie wahaj ą si ę od 2 m 3/h w cz ęś ci wschodniej do 36 m 3/h w cz ęś ci środkowej arkusza. Poziom wodono śny w utworach kredy górnej ma znaczenie u Ŝytkowe w obr ębie antykliny Nowego Warpna. Stanowi ą go sp ękane margle piaszczyste i krzemionkowe kampanu, których strop zalega na gł ęboko ści od 25 do 40 m p.p.t. Poziom ten prowadzi wody szczeli- nowe pod ci śnieniem rz ędu 3 atm. Pozostaje on w bezpo średniej ł ączno ści hydraulicznej z poziomem czwartorz ędowym tworz ąc wspólny poziom czwartorz ędowo-kredowy. W rejonie Nowego Warpna i Podgrodzia oba poziomy wodono śne rozdzielone s ą nieci ągł ą warstw ą glin zwałowych lub iłów i mułków. Na poziomie górnokredowym bazuje uj ęcie komunalne dla Nowego Warpna i Podgrodzia zło Ŝone z 2 studni o wydajności eksploatacyjnej powy Ŝej 50 m3/h przy depresji 19,9–21,3 m. Faktycznie eksploatowana jest tylko jedna studnia, gdy Ŝ w drugiej rejestruje si ę podwy Ŝszon ą zawarto ść chlorków. Wody poziomu górnokredowego są wysokiej jako ści (klasa Ib). Wokół uj ęcia utworzona jest strefa ochrony po średniej. W ob- rębie omawianego arkusza, według opracowania Kleczkowskiego (1990) wyst ępuj ą fragmen- ty dwóch głównych zbiorników wód podziemnych, tj. Zbiornika Wyspy Uznam i Zbiornika Wyspy Wolin (fig. 3.). Nale Ŝą one do obszarów wymagaj ących najwy Ŝszej ochrony. Dla GZWP nr 102 (Wyspy Wolin) opracowano dokumentacj ę hydrogeologiczn ą i zatwierdzono zasoby (Zaleska i in., 2000). Ustalona rzeczywista powierzchnia tego zbiornika jest obecnie znacznie mniejsza i ogranicza si ę do centralnej cz ęś ci wyspy Wolin, nie kontynuuj ąc si ę na teren arkusza Nowe Warpno. Natomiast GZWP nr 101 (Wyspy Uznam), z uwagi na zagro Ŝe- nie zasoleniem, został wył ączony z rejestru głównych zbiorników wód podziemnych, decyzj ą Komisji Dokumentacji Hydrogeologicznych.

12 MORZE BAŁTYCKIE Q Mi ędzyzdroje

Świnouj ście 102

Q 101 Wolin

ZA LEW S ZCZECIŃSKI

NOWE WARPNO

Q Police Ina

NIEMCY 122

0 5 10 15 20 25 km

1 2 3 4 5

Fig. 3. Poło Ŝenie arkusza Nowe Warpno W i Nowe Warpno na tle obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce wymagaj ących szczególnej ochrony, w skali 1 : 500 000 wg A. S. Kleczkowskiego (1990) 1 – obszar wysokiej ochrony (OWO), 2 – obszar najwy Ŝszej ochrony (ONO), 3 – granica GZWP w o środku poro- wym, 4 – granica pa ństwa, 5 – wody. Numer i nazwa GZWP, wiek utworów wodono śnych: 101 – Zbiornik Wyspy Uznam, czwartorz ęd (Q), 102 – Zbior- nik Wyspy Wolin, czwartorz ęd (Q), 122 – Dolina kopalna Szczecin, czwartorz ęd (Q).

VIII. Strefa wybrze Ŝa

Arkusze Nowe Warpno i Nowe Warpno W nie przylegaj ą bezpo średnio do wybrze Ŝa morskiego. Jednak zwi ązek Zalewu Szczeci ńskiego poprzez kanał Piastowski i Świn ę z Zato- ką Pomorsk ą i w konsekwencji z Bałtykiem jest ewidentny i wpływa na wiele zjawisk tu za- chodz ących. Centraln ą cz ęść arkuszy zajmuje Zalew Szczeci ński (polska cz ęść akwenu) o powierzchni 410 km 2 i średniej gł ęboko ści 3,8 m. Gł ęboko ść pogł ębionego toru wodnego pro- wadz ącego do Kanału Piastowskiego na wyspie Uznam wynosi około 10 m (Onoszko, Szo- powski, 1957). Zalew Szczeci ński jest przybrze Ŝnym zbiornikiem przepływowym o wyrów- nanej powierzchni dna, układaj ącej si ę w dwu poziomach. Mielizny stanowi ą około 25% po-

13 wierzchni zalewu, około 65% przypada na gł ęboko ści 2–6 m. Długo ść toru wodnego w obr ębie zalewu (Kanał Piastowski – sztuczny przekop), stanowi ącego fragment szlaku wodnego Szczecin-Świnouj ście wynosi 20 km. Brzegi zalewu silnie porasta ro ślinno ść brze- gowa, podwodna i nawodna z rozległymi polami oczeretu i szuwaru. Wzdłu Ŝ brzegów jeziora Nowowarpie ńskiego i zalewu przewa Ŝa strefa silnej akumulacji brzegowej. Strefa intensyw- nej abrazji zaznacza si ę w strefie k ępy Miroszewa (aktywny klif). Erozja brzegów widoczna jest w rejonie Trzebieradza (martwy klif). Aktywny brzeg klifowy koło Miroszewa ma 600 m długo ści. Podcios brzegowy wywołuj ą fale sztormowe oraz kra lodowa. Tempo abrazji jest tu do ść znaczne i si ęga 1 m/rok. Rozmiary zniszczenia wynikaj ą ze słabej zwi ęzłości materiału buduj ącego brzeg (piaski i mułki). U podnó Ŝa cofaj ącego si ę klifu utworzona została platforma abrazyjna z nagromadzeniami du Ŝych głazów narzutowych. Zalew Szczeci ński jest obszarem intensywnego i nagłego wdzierania si ę wód morskich. Wymiana wód odbywa si ę przeci ętnie 6 do 7 razy w roku (Majewski, 1975; Robakiewicz, 1993). Głównym kanałem wymiany wód jest cie śnina Świny wraz z Kanałem Miele ńskim i Piastowskim. Spi ętrzenie si ę wód morskich u południowych brzegów Bałtyku powoduje szybki wzrost stanów wód na zalewie. Amplituda wahań zwierciadła wody na posterunkach obserwacyjnych w Nowym Warpnie i Trzebie Ŝy w skali roku wynosi 2,09 m. Na Zalewie Szczeci ńskim średnia liczba dni z lodem wynosi 60-70 dni, a cz ęsto ść po- jawiania si ę zwałów lodowych wzdłu Ŝ jego południowego brzegu jest mała. Na jeziorze No- wowarpie ńskim lód zalega średnio 80 dni w ci ągu roku. Jako ść wód zalewu ma charakter pozaklasowy (Stan, 2007). S ą to wody prze Ŝyźnione, o wysokim niedotlenieniu stref przydennych, nadmiernie obci ąŜ one materi ą organiczn ą. Ba- dania jako ści wód na obszarze polskiej cz ęś ci Zalewu Szczeci ńskiego s ą prowadzone na 6 stanowiskach, z czego 4 znajduj ą si ę w granicach arkusza Nowe Warpno. W ramach Pa ń- stwowego Monitoringu Środowiska wyniki s ą rejestrowane od 1991 roku, a w ramach współ- pracy Grupy W2 Ochrona Wód Polsko-Niemieckiej Komisji ds. Wód Granicznych nawet od lat sze ść dziesi ątych. W wodach Zalewu obserwuje si ę przekroczenie dopuszczalnych st ęŜ eń chlorofilu „a” i warto ści przezroczysto ści wody. Mniejsze jest natomiast st ęŜ enie fenoli i metali ci ęŜ kich (Stan, 2007). Charakterystyczne s ą zakwity glonów, które powoduj ą podwy Ŝsze- nie odczynu wody, obni Ŝenie przezroczysto ści, zmian ę barwy i zapachu. Ogólne zasolenie zalewu wynosi około 1 promil.

14 IX. Geochemia Środowiska

1. Gleby

Kryteria klasyfikacji gleb Dla oceny zanieczyszczenia gleb zastosowano warto ści dopuszczalne st ęŜ eń metali okre ślone w Zał ączniku do Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002 r. w sprawie standardów gleby oraz standardów jako ści ziemi (DzU nr 165 z dnia 4 pa ździerni- ka 2002 r., poz. 1359). Dopuszczalne warto ści pierwiastków dla poszczególnych grup u Ŝyt- kowania, ich zakresy oraz przeci ętne zawarto ści w glebach z terenu arkusza 151 – Nowe Warpno, umieszczono w tabeli 1. W celu porównania tabel ę uzupełniono danymi o zawarto- ści przeci ętnych (median) pierwiastków w glebach terenów niezabudowanych Polski (najmniej zanieczyszczonych w kraju).

Materiał i metody bada ń laboratoryjnych Dla oceny zanieczyszczenia gleb wykorzystano wyniki ze zbioru analiz chemicznych wykonanych do „Atlasu geochemicznego Polski 1:2 500 000” (Lis, Pasieczna, 1995) − opró- bowanie w siatce 5x5 km oraz „Atlasu geochemicznego aglomeracji szczeci ńskiej 1:200 000, cz ęść I” (Lis, Pasieczna, 1998) − opróbowanie w siatce 1x1 km. Próbki gleb pobierano za pomoc ą sondy r ęcznej z wierzchniej warstwy 0,0–0,2 m. Po- bierana gleba o masie około 1000 g była suszona w temperaturze pokojowej, kwartowana i przesiewana przez sita nylonowe o oczkach 1 mm. Przedmiotem zainteresowania była grupa metali, której źródłem s ą zanieczyszczenia antropogeniczne, a wi ęc pierwiastki słabo zwi ązane i łatwo ługowane z gleb. Gleby mineralizo- wano w kwasie solnym (HCl 1:4), w temperaturze 90°C, w ci ągu 1 godziny. Oznaczenia As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb i Zn wykonano za pomoc ą atomowej spektrometrii emisyjnej ze wzbudzeniem plazmowym (ICP-AES Inductively Coupled Plasma Atomic Emission Spectro- metry ) z zastosowaniem spektrometrów: PV 8060 firmy Philips i JY 70 Plus Geoplasma firmy Jobin-Yvon. Analizy Hg przeprowadzono metod ą absorpcyjnej spektrometrii atomowej technik ą zimnych par (CV-AAS Cold Vapour Atomic Absorption Spectrometry ) z u Ŝyciem spektrometru Perkin-Elmer 4100 ZL z systemem przepływowym FIAS-100. Wszystkie oznaczenia wykonano w laboratorium Pa ństwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie. Kon- trol ę jako ści gwarantowały analizy wielokrotne tych samych próbek umieszczanych losowo w seriach analitycznych oraz stosowanie materiałów referencyjnych (wzorce Montana Soil, SRM 2710, SRM 2711, IAEA/Soil 7).

15 Tabela 1 Zawarto ść metali w glebach (w mg/kg) Zakresy zawarto- Warto ść prze- Warto ść przeci ęt- ści w glebach na ci ętnych (me- nych (median) w arkuszu 151 – dian) w g lebach glebach obszarów Warto ści dopuszczalne st ęŜ eń w glebie Nowe Warpno na arkuszu 151 niezabudowanych lub ziemi (Rozporz ądzenie Ministra – Nowe Warp- Polski 4) Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002 r.) no Metale N=73 N=73 N=6522 Mineralizacja Grupa B 2) Grupa C 3) HCl (1:4) Grupa A 1) Gł ęboko ść (m p.p.t.) Gł ęboko ść (m p.p.t.) 0,0–0,3 0–2 0,0–0,2 As Arsen 20 20 60 <5–26 <5 <5 Ba Bar 200 200 1000 2–115 10 27 Cr Chrom 50 150 500 <1–17 1 4 Zn Cynk 100 300 1000 4–640 10 29 Cd Kadm 1 4 15 <0,5–2,3 <0,5 <0,5 Co Kobalt 20 20 200 <1–18 <1 2 Cu Mied ź 30 150 600 <1–34 1 4 Ni Nikiel 35 100 300 <1–11 <1 3 Pb Ołów 50 100 600 <3–116 9 12 Hg Rt ęć 0,5 2 30 <0,05–1,09 <0,05 <0,05 Ilo ść badanych próbek gleb z arkusza 151 – Nowe 1) grupa A Warpno w poszczególnych grupach u Ŝytkowania a) nieruchomo ści gruntowe wchodz ące w skład obszaru As Arsen 71 2 poddanego ochronie na po dstawie przepisów ustawy Ba Bar 73 Prawo wodne, Cr Chrom 73 b) obszary poddane ochronie na podstawie przepisów Zn Cynk 67 2 4 o ochronie przyrody; je Ŝeli utrzymanie aktualnego Cd Kadm 70 3 poziomu zanieczyszczenia gruntów nie stwarza za- Co Kobalt 73 gro Ŝenia dla zdrowia ludzi lub środowiska – dla ob- Cu Mied ź 72 1 szarów tych st ęŜ enia zachowuj ą standardy wynikaj ące Ni Nikiel 73 ze stanu faktycznego, Pb Ołów 67 3 3 2) grupa B – grunty zaliczone do u Ŝytków rolnych Hg Rt ęć 70 3 ą Sumaryczna klasyfikacja badanych gleb z obszaru z wył czeniem gruntów pod stawami i gruntów pod ś arkusza 151 – Nowe Warpno do poszczególnych grup rowami, grunty le ne oraz zadrzewione i zakrzewione, Ŝ Ŝ uŜytkow ania (ilo ść próbek) nieu ytki, a tak e grunty zabudowane i zurbanizowa- ne z wył ączeniem terenów przemysłowych, u Ŝytków kopalnych oraz terenów komunikacyjnych, 3) grupa C – tereny przemysłowe, u Ŝytki kopalne, tereny 65 3 5 komunikacyjne, 4) Lis, Pasieczna, 1995 – Atlas geochemiczny Polski 1: 2 500 000 N – ilo ść próbek Prezentacja wyników Zastosowana g ęsto ść pobierania próbek (1 próbka na około 25 km 2, czy 1 próbka na oko- ło 1 km 2) nie jest dostateczna do wykre ślenia izoliniowej mapy zawarto ści pierwiastków zgodnie z zasadami przyj ętymi w kartografii (dla skali 1:50 000 konieczne jest opróbowanie w siatce

16 0,5x0,5 km, czyli jedna próbka – jedna informacja na 1 cm 2 mapy dla całego arkusza). Wyniki bada ń geochemicznych zostały wi ęc przedstawione na mapie w postaci punktów. Lokalizacj ę miejsc pobierania próbek (wraz z numeracj ą zgodn ą z baz ą danych) przedstawiono na mapie w postaci kwadratów wypełnionych kolorem przyj ętym dla gleb za- klasyfikowanych do grup A, B i C (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002 r.). Przy klasyfikacji stosowano zasad ę zaliczania gleb do danej grupy, gdy zawarto ść co najmniej jednego pierwiastka przewy Ŝszała górn ą granic ę warto ści dopuszczal- nej w grupie ni Ŝszej.

Zanieczyszczenie gleb metalami Wyniki bada ń geochemicznych gleb odniesiono zarówno do warto ści st ęŜ eń dopuszczalnych metali okre ślonych w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002 r., jak i do warto ści przeci ętnych okre ślonych dla gleb obszarów niezabudowanych ca- łego kraju (tabela 1). Przeci ętne zawarto ści wszystkich analizowanych pierwiastków w glebach arkusza s ą mniejsze od wartości przeci ętnych (median) w glebach obszarów niezabudowanych Polski. Pod wzgl ędem zawarto ści metali 89% (65 próbek) spełnia warunki klasyfikacji do grupy A (standard obszaru poddanego ochronie), co pozwala na ich wielofunkcyjne u Ŝytkowanie. Do grupy B (standard u Ŝytków rolnych, gruntów le śnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych nieu Ŝytków, a tak Ŝe gruntów zabudowanych i zurbanizowanych) nale Ŝy 4% (3 próbki) ze wzgl ędu na podwy Ŝszone zawarto ści cynku (w punkcie 7) oraz ołowiu (w punktach 27 i 70). Do grupy C (standard terenów przemysłowych, u Ŝytków kopalnych i terenów komunikacyjnych) nale Ŝy 7% (5 próbek). Gleby zaliczone do grupy C s ą wzbogacone w cynk (569 ppm) w punkcie 4 i (640 ppm) w punkcie 17, cynk (569 ppm) i arsen (26 ppm) w punkcie 6, ołów (115 ppm) w punkcie 16 oraz arsen (23 ppm), cynk (352 ppm) i ołów (115 ppm) w punkcie 13. Próbki gleb o podwy Ŝszonej zawarto ści pierwiastków, nale Ŝą ce do grup B i C, rozwin ę- ły si ę z osadów aluwialnych Odry. Wszystkie próbki gleb zaliczone do grup B i C, znajduj ą si ę na obszarze doliny Odry, a ich skałami macierzystymi s ą osady aluwialne (namuły – punkty 13, 16, 17; piaski rzeczne i eoliczne – punkty 4, 6, 7), wzbogacone w cynk i ołów, przetransportowany wraz z wodami i osadami z górnej cz ęś ci zlewni (z obszaru górno śląskich złó Ŝ Pb-Zn i złó Ŝ miedzi LGOM w górnym biegu Odry). Pochodzenie podwy Ŝszonych zawarto ści metali ma charakter antropogeniczny. Z uwagi na zbyt nisk ą g ęsto ść opróbowania dane prezentowane na mapie nie umo Ŝliwiaj ą oceny za-

17 nieczyszczenia gleb z terenu całego arkusza. Pozwalaj ą tylko na oszacowanie ich stanu w miejscach pobrania i w niezbyt odległym otoczeniu.

X. Składowanie odpadów

Zasady wydzielania potencjalnych obszarów lokalizacji składowisk odpadów Obszary predysponowane do lokalizowania składowisk odpadów wytypowano uwzgl ędniaj ąc zasady i wskazania zawarte w Ustawie o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r., (DzU nr 39, poz. 251 z dnia 5 marca 2007 r. tekst jednolity) oraz w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r., w sprawie szczegółowych wymaga ń dotycz ących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamkni ęcia, jakim powinny odpowiada ć poszczególne typy skła- dowisk odpadów (DzU nr 61, poz. 549). Z uwagi na skal ę i specyfik ę opracowania kartogra- ficznego w nielicznych przypadkach przyj ęto zmodyfikowane rozwi ązania w stosunku do aktualnie obowi ązuj ących aktów prawnych, umo Ŝliwiaj ące pó źniejsz ą weryfikacj ę i uszcze- gółowienie rozpoznania na etapie projektowania składowisk. Przedstawione na Mapie geo środowiskowej Polski 1:50 000 warunki lokalizacyjne dla przyszłych składowisk odpadów s ą zró Ŝnicowane w zale Ŝno ści od wyró Ŝnionych 3 typów składowisk: N – odpadów niebezpiecznych, K – odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne i oboj ętne, O – odpadów oboj ętnych. Lokalizowanie składowisk odpadów podlega ograniczeniom z uwagi na wyspecyfiko- wane wymagania ochrony litosfery, hydrosfery, atmosfery, biosfery oraz dziedzictwa przyrodniczo – kulturowego. Specyfikacja ta obejmuje: − wył ączenie terenów, na których bezwzgl ędnie nie mo Ŝna lokalizowa ć wyró Ŝnionych typów składowisk odpadów, − wymagania dotycz ące naturalnych cech izolacyjnych podło Ŝa i skarp wyró Ŝnionych typów potencjalnych składowisk odpadów (tabela 2), − warunkowe ograniczenia lokalizacji odpadów wymagaj ące akceptacji odpowiednich władz i słu Ŝb. Uwzgl ędniaj ąc powy Ŝsze kryteria, na arkuszu Nowe Warpno wyznaczono wyłącznie obszary bezwzgl ędnego zakazu lokalizowania wszelkich typów składowisk odpadów. Warstwa tematyczna „Składowanie odpadów” wchodzi w skład warstwy informacyjnej „Zagro Ŝenia powierzchni ziemi” i jest przedstawiona na Planszy B Mapy geo środowiskowej

18 Polski. Informacje i oceny zaprezentowane na tej planszy zawieraj ą elementy wiedzy o śro- dowisku niezb ędne przy optymalnym typowaniu funkcji terenów w planowaniu przestrzennym. Naturalne warunki izolacyjno ści podło Ŝa s ą przesłank ą nie tylko przy projektowaniu składowisk odpadów, lecz tak Ŝe powinny by ć uwzgl ędniane przy lokalizowaniu innych obiektów zaliczanych do kategorii szczególnie uci ąŜ liwych dla środowiska i zdrowia ludzi lub mog ących pogorszy ć stan środowiska. Tabela 2 Charakterystyka naturalnej bariery geologicznej w odniesieniu do typu składowanych odpadów Wymagania dotycz ące naturalnej bariery geologicznej współczynnik filtra- Typ składowiska mi ąŜ szo ść cji rodzaj gruntów (m) (m/s) N – odpadów niebezpiecznych ≥ 5 ≤ 1 x 10 -9 K – odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne Iły, iłołupki od 1 do 5 ≤ 1 x 10 -9 i oboj ętne O – odpadów oboj ętnych ≥ 1 ≤ 1 x 10 -7 gliny

Tło dla przedstawionych na Planszy B informacji stanowi stopie ń zagro Ŝenia głównego uŜytkowego poziomu wodono śnego, przeniesiony z arkusza Nowe Warpno Mapy hydroge- ologicznej Polski w skali 1:50 000 (Dobracka, 1997). Stopie ń zagro Ŝenia wód podziemnych wyznaczono w pi ęciostopniowej skali (bardzo wysoki, wysoki, średni, niski, bardzo niski) i jest funkcj ą nie tylko warto ści parametrów filtracyjnych warstwy izoluj ącej (odporno ści poziomu wodono śnego na zanieczyszczenia), ale tak Ŝe czynników zewn ętrznych, takich jak istnienie na powierzchni ognisk zanieczyszcze ń czy obszarów prawnie chronionych. Stopie ń ten jest parametrem zmiennym i syntetyzuj ącym ró Ŝne naturalne i antropogeniczne uwarun- kowania. Dlatego te Ŝ obszarów o ró Ŝnym stopniu zagro Ŝenia nie nale Ŝy wprost porównywa ć z wyznaczonymi na Planszy B terenami pod składowiska odpadów. Wydzielone tereny o do- brej izolacyjno ści (POLS) mog ą współwyst ępowa ć z obszarami o ró Ŝnym zagro Ŝeniu jako ści wód podziemnych.

Obszary o bezwzgl ędnym zakazie lokalizacji składowisk odpadów Na obszarze obj ętym arkuszem Nowe Warpno cał ą powierzchni ę l ądow ą zajmuj ą tereny o bezwzgl ędnym zakazie lokalizowania wszystkich typów składowisk odpadów. Wydzie- lono je ze wzgl ędu na wyst ępowanie: − obszarów zwartej i g ęstej zabudowy w obr ębie miasta Nowe Warpno − siedziby urz ędu gminy;

19 − zwartych kompleksów le śnych Puszczy Wkrza ńskiej − o powierzchni powy Ŝej 100 ha, zajmuj ących przewa Ŝaj ącą cz ęść obszaru; − obszarów chronionych Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jako: Obszary Spe- cjalnej Ochrony Ptaków (OSO) − „Delta Świny” PLB320002, „Zalew Szczeci ński” PLB320009, „Ostoja Wkrza ńska” PLB320014 oraz Specjalne Obszary Ochrony Sie- dlisk (SOO) − „Uj ście Odry i Zalew Szczeci ński” PLH320018; − powierzchni erozyjnych i akumulacyjnych w obr ębie dolin rzecznych i rzeczno – morskich rzeki My śliborki i jej dopływu oraz równin wód roztopowych, zagro Ŝonych zale- wami powodziowymi; − bardzo wysokiego stopnia zagro Ŝenia wód podziemnych (brak izolacji od wpływów antropopresji, płytkie – do 5 m wyst ępowanie zwierciadła wody, g ęsta sie ć kanałów) w s ą- siedztwie miejscowo ści Brzózki; − obszarów poło Ŝonych w s ąsiedztwie jeziora Nowowarpie ńskiego; − obszarów bezpo średniego i potencjalnego zagro Ŝenia powodzi ą, obejmuj ących tereny mi ędzy wałem przeciwpowodziowym a lini ą brzegow ą na odcinku mi ędzy miejscowo- ściami Miroszewo i Brzózki, Nowe Warpno i Podgrodzie oraz skrajn ą, południowo- wschodni ą cz ęść wysp Uznam i Karsibór (północno – zachodnia cz ęść arkusza); − terenów podmokłych i bagiennych, w tym chronionych ł ąk na gruntach pochodzenia organicznego (na równinie torfowej obejmuj ącej znaczn ą cz ęść arkusza); − strefy ochronnej uzdrowiska Świnouj ście. Obszary o bezwzgl ędnym zakazie lokalizacji składowisk odpadów, wymienione wy Ŝej, obejmuj ą cał ą powierzchni ę arkusza Nowe Warpno. W zwi ązku z tym, na obszarze omawianego arkusza nie zostały wyznaczone potencjalne obszary lokalizowania składowisk. Na analizowanym terenie nie istnieje obecnie Ŝadne czynne składowisko odpadów. Je- dyne na obszarze arkusza składowisko odpadów komunalnych w Nowym Warpnie (Dobrac- ka, 1997), zostało zamkni ęte z ko ńcem 2007 roku.

XI. Warunki podło Ŝa budowlanego

Na mapie przedstawiono warunki geologiczno-in Ŝynierskie panuj ące na obszarze arkusza Nowe Warpno, z pomini ęciem terenów le śnych, ł ąk na glebach pochodzenia organicznego i przyrodniczych obszarów ochronnych. Wyró Ŝniono dwa podstawowe typy obszarów – obszary o warunkach korzystnych dla budownictwa oraz o warunkach niekorzystnych. Do obszarów o warunkach korzystnych zali-

20 czono miejsca wyst ępowania gruntów sypkich, średniozag ęszczonych, na których nie wyst ę- puj ą zjawiska geodynamiczne, a gł ęboko ść wody gruntowej przekracza 2 m. Są to niewielkie obszary – jeden w okolicy Podgrodzia i drugi w pobli Ŝu Brzózek. Drug ą kategori ą są obszary o warunkach niekorzystnych – utrudniaj ących budownictwo, w których wyst ępuj ą grunty słabono śne (organiczne i sypkie lu źne), zwierciadło wody gruntowej znajduje si ę na gł ęboko- ści mniejszej ni Ŝ 2 m, obszary podmokłe i zabagnione, obszary wyst ępowania wód agresywnych oraz obszary zalewane w czasie spi ętrze ń wód w Zalewie. Zalewy powierzchniowe podczas spi ętrze ń wód w Zalewie zwi ązane ze zjawiskiem „cofki”, dotykaj ą obszarów nisko poło Ŝonych torfowisk przybrze Ŝnych niezabezpieczonych wałami ochronnymi. Zjawisko to powoduje zabagnienie ł ąk i obni Ŝenie ich warto ści u Ŝytkowej. Wyst ępowanie agresywnych wód gruntowych, co stwarza niekorzystne warunki dla budownictwa, ma miejsce w strefach wyst ępowania gruntów organicznych oraz gruntów alu- wialno-bagiennych, zawieraj ących du Ŝą domieszk ę cz ęś ci organicznych. Czynnikami powoduj ącymi agresywno ść wód w stosunku do betonu s ą: obecno ść agresywnego CO 2, obecno ść kwasów huminowych, obni Ŝona warto ść pH. Do obszarów o warunkach niekorzystnych dla budownictwa nale Ŝą równie Ŝ strefy wyst ępowania ruchów masowych (obrywy, osuwiska). Obszar taki znajduje si ę na brzegu klifo- wym w Miroszewie. Jest to klif Ŝywy o długo ści 600 m. Działaj ące tu intensywne procesy abrazji doprowadziły do utworzenia stromego, cofaj ącego si ę 1 m rocznie w gł ąb l ądu urwi- ska. U podnó Ŝa cofaj ącego si ę klifu powstała platforma abrazyjna i akumulacyjna, zbudowa- na z materiału pochodz ącego z niszczenia zbocza. Tereny, na których wyst ępuj ą procesy geodynamiczne: osuwiska, procesy zboczowe oraz podtopienia wybrze Ŝa traktowane s ą jako posiadaj ące skomplikowane warunki gruntowe i powinny by ć obj ęte obowi ązkiem sporz ądzania dokumentacji geologiczno-in Ŝynierskiej w przypadku projektu ich zagospodarowania budowlanego.

XII. Ochrona przyrody i krajobrazu

Przewa Ŝaj ącą cz ęść obszaru l ądowego arkusza Nowe Warpno zajmuje zwarty kompleks le śny Puszczy Wkrza ńskiej b ędący w cało ści zespołem lasów ochronnych I grupy. Wzdłu Ŝ przybrze Ŝnych partii zalewu rozci ąga si ę pas ł ąk i pastwisk stanowi ących u Ŝytki zielone, cz ę- ściowo w klasach chronionych. Na obszarze arkusza brak jest gleb wy Ŝszych klas bonitacyj- nych. Ł ąki na glebach pochodzenia organicznego wyst ępuj ą w strefie przylegaj ącej do Jeziora Nowowarpie ńskiego oraz mi ędzy Warnoł ęką a Brzózkami.

21 Na terenie arkusza s ą ustanowione formalnie tylko trzy pomniki przyrody (tab. 3). Jako pomnik przyrody Ŝywej proponuje si ę takŜe ustanowi ć obszar parku w Trzebieradzu (Brzóz- ki) o powierzchni 6,19 ha. Został on zało Ŝony w XIX wieku. Charakteryzuje si ę wyst ępowa- niem wielu drzew egzotycznych, z których unikatowym obiektem jest d ąb kaukaski (Studium, 2008). Do pałacu prowadzi aleja lipowa. Ponadto jest to tak Ŝe tradycyjna strefa gniazdowania ptaków drapie Ŝnych: orła bielika, orła rybołowa i orła krzykliwego. Rezerwat florystyczny „Karsiborskie Paprocie” – o powierzchni 37,8 ha poło Ŝony jest w południowej cz ęś ci wyspy Uznam, głównie na s ąsiednim arkuszu Mi ędzyzdroje. Pod ścisł ą ochron ą znajduje si ę tutaj papro ć – długosz królewski oraz wiciokrzew pomorski. Stwierdzo- no tutaj tak Ŝe dwa gniazda orła bielika (obserwacja z 1989 r.). Na obszarze arkusza projektuje si ę ponadto utworzenie 2 rezerwatów przyrody. Rezerwat faunistyczno-florystyczny „Rytka” o powierzchni 389,6 ha zlokalizowany jest w rejonie południowego wybrze Ŝa Jeziora Nowo- warpie ńskiego i uj ścia My śliborki. Przedmiotem ochrony s ą zbiorowiska szuwarowe i le śne stanowi ące miejsca rozrodu rzadkich i chronionych gatunków zwierz ąt. Na opisywanym terenie znajduje si ę tak Ŝe niewielki fragment rezerwatu torfowiskowego „Wielki Karcz”, którego wi ększo ść znajduje si ę na południe od granicy arkusza. Proponuje si ę tak Ŝe utworzenie stanowiska dokumentacyjnego w rejonie Miroszewa, gdzie wyst ępuje strefa aktywnego klifu. Drugie stanowisko ma zosta ć ustanowione w dolinie Myśliborki, gdzie wyst ępuje ostaniec erozyjny zdegradowanej równiny erozyjno-akumulacyjnej nadbudowany przez wydm ę. Zgodnie z propozycjami zawartymi w Studium (2008), na terenie arkusza ustanowiono dwa u Ŝytki ekologiczne oraz proponuje si ę stworzenie sze ściu kolejnych. U Ŝytkami formalnie istniej ącymi jest jeden obejmuj ący półwysep Podgrodzie i drugi – Wyspa Łysa oddzielaj ąca Jezioro Nowowarpie ńskie od Zalewu. W śród u Ŝytków proponowanych s ą zarówno u Ŝytki wodne, chroni ące obszary bytowania i rozrodu ryb oraz l ądowe, głównie bagienne. Na omawianym terenie zaprojektowano ponadto cztery zespoły przyrodniczo-krajob- razowe (tab.3), które maj ą obj ąć bory, ł ąki, mokradła i torfowiska. Cały opisywany obszar, zarówno cz ęść l ądowa jak te Ŝ Zalew Szczeci ński, znajduje si ę w obr ębie europejskiego systemu ochrony NATURA 2000. S ą to zarówno obszary chronione na podstawie dyrektywy ptasiej jak te Ŝ siedliskowej. Wykaz wszystkich obszarów Natura 2000 znajduj ących si ę na tym obszarze zawiera tab. 4. Obszar ochrony siedliskowej „Ostoja Wkrza ńska”, według wst ępnych zało Ŝeń, w znacznym stopniu pokrywa si ę z proponowanym Parkiem Krajobrazowym „Puszcza Wkrza ńska” (Studium, 2008). Kompleks le śny Puszczy Wkrza ńskiej stanowi ą w przewadze ubogie siedliska boru świe Ŝego (49% powierzchni), boru mieszanego (34%) i olsu (6,5%). W śród gatunków dominuje sosna (84,4%), a w zdecydowa- nie mniejszych ilo ściach wyst ępuje olcha (6%), buk, d ąb i brzoza w granicach 2,5–3%.

22 Tabela 3 Wykaz rezerwatów, pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych przyrody nie- oŜywionej, u Ŝytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych. Forma Gmina Rok Rodzaj obiektu Lp. Miejscowo ść ochrony powiat zatwierdzenia (powierzchnia w ha) 1 2 3 4 5 5 Świnouj ście Fl-„Karsiborskie Paprocie” 1 R Karsibórz 2005 policki (37.8) Nowe Warpno Fn, Fl „Rytka” 2 R Karszno * policki (389,6) Nowe Warpno T – „Wielki Karcz” 3 R Mszczuje * policki (216,6) Nowe Warpno 4 P Karczno 2005 PŜ – lipy drobnolistne (7 sztuk) policki Nowe Warpno 5 P Mszczuje oddz. 98 2005 PŜ – buk zwyczajny policki Nowe Warpno 6 P Brzózki oddz. 123 2005 PŜ – d ąb szypułkowy policki Nowe Warpno 7 P Park w Trzebieradzu * PŜ – drzewa egzotyczne Policki Nowe Warpno 8 S Miroszew * Wybrze Ŝe klifowe Policki Nowe Warpno 9 S Nad My ślibork ą * Ostaniec erozyjny Policki Nowe Warpno Ro ślinno ść szuwarowa i halo- 10 U Łysa Wyspa 1999 policki filna (8,09) Półwysep Podegro- Nowe Warpno Mozaika biocenoz turzycowi- 11 U 1999 dzie policki skowych (26,08) UŜytek wodny Zatoka Nowowar- Nowe Warpno 12 U * „Nowowarpie ńskie Wody” pie ńska policki (130,6) Nowe Warpno „Podgrodzkie Ł ąki” 13 U Nowe Warpno * Policki (82,5) UŜytek wodny Nowe Warpno 14 U Zalew Szczeci ński * „Miroszewskie Estuarium” Policki (1172,5) UŜytek wodny Jezioro Nowowar- Nowe Warpno 15 U * „Karsze ńskie Ploso” pie ńskie Policki (285,9) Nowe Warpno „Dolinka My śliborki” 16 U Dolina My śliborki * Policki (66,0) „Mszczuje” Nowe Warpno 17 U Mszczuje * Śródle śna ł ąka Policki (36,8) Nowe Warpno Z – „ Świdny Las II” wydmy 18 Z Wyspa Uznam * Policki i torfowiska, bór ba Ŝynowy Nowe Warpno Z – „G ąsienickie Mokradła” 19 Z Karszno * Policki (418,4) Nowe Warpno Z – „Cieszkowickie Ł ąki” 20 Z Mszczuje * Policki (222,3) Nowe Warpno Z – „Trzebieradzki Las” 21 Z Trzebieradz * Policki (489,9) Rubryka 2: R – rezerwat, P – pomnik przyrody, S – stanowisko dokumentacyjne przyrody nieo Ŝywionej, U – u Ŝy- tek ekologiczny, Z – zespół przyrodniczo-krajobrazowy Rubryka 5: * – obiekt projektowany Rubryka 6 – Rodzaj rezerwatu: FL – florystyczny, T – torfowiskowy, Fn – faunistyczny Rodzaj pomnika przyrody: P Ŝ – Ŝywej

23 W systemie krajowej sieci ekologicznej Econet-Polska (Liro, 1998), obszar arkusza znajduje si ę w północno-zachodniej cz ęś ci obszaru w ęzłowego 1M – Uj ście Doliny Odry. Arkusz w cało ści wchodzi w skład strefy buforowej okalaj ącej biocentrum rezerwatu biosfery Gotesheide oraz rezerwatu konwencji Ramsar – Jezioro Świdwie (fig. 4).

MORZE BAŁTYCKIE 1M

Mi ędzyzdroje

Świnouj ście M

1 Wolin

ZA LEW

S ZCZECIŃSKI NOWE WARPNO

Ina

1 Police

M 1

0 5 10 15 20 25 km

1M 1 2 3

Fig. 4 Poło Ŝenie arkusza Nowe Warpno W i Nowe Warpno na tle systemów ECONET wg Liro (1998) 1 – granica obszaru w ęzłowego o znaczeniu mi ędzynarodowym, jego numer i nazwa: 1M – Uj ścia Odry, 2 – granica pa ństwa, 3 – wody.

24 Tabela 4 Wykaz obszarów chronionych Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 Poło Ŝenie centralnego Nazwa obszaru Poło Ŝenie administracyjne obszaru Typ Kod punktu obszaru Powierzchnia Lp. i symbol oznaczenia obszaru obszaru Długo ść Szeroko ść obszaru (ha) na mapie Kod NUTS Województwo Powiat Gmina geogr. geogr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Świnouj ście, Świnouj ście, Mi ę- PLB zachodnio- 1 J Zalew Szczeci ński 14 o24 ’ 53 o42 ’ 47 194 PLOG1 Kamie ń Po- dzyzdroje, Nowe 320009 pomorskie morski Warpno, Stepnica PLB zachodnio- Nowe Warpno, 2 D Ostoja Wkrza ńska 14 o24 ’ 53 o37 ’ 14 575 PLOG1 Police 320014 pomorskie Stepnica, Police Świnouj ście, PLH zachodnio- Świnouj ście, Mi ę- 3 G Wolin i Uznam 14 o27 ’ 53 o54 ’ 30 454 PLOG1 Kamie ń Po- 320019 pomorskie dzyzdroje, Wolin morski Świnouj ście, Świnouj ście, Mi ę- PLB zachodnio- 4 H Delta Świny 14°21 ’ 53°51’ 8 286 PLOG1 Kamie ń Po- dzyzdroje, Nowe 320002 pomorskie morski Warpno 25 25 Świnouj ście, Świnouj ście, Mi ę- PLH Uj ście Odry i Zalew zachodnio- Kamie ń Po- dzyzdroje, Nowe 5 K 14°27 ’ 53°46 ’ 52 612 PLOG1 320018 Szczeci ński pomorskie morski, Poli- Warpno, Wolin, ce Police, Stepnica Rubryka 2: D – OSO, który graniczy z innym obszarem Natura 2000 – OSO lub SOO, ale si ę z nim nie przecina G – Obszar SOO, całkowicie zawieraj ący w sobie obszar OSO H – Wydzielony OSO, całkowicie le Ŝą cy wewn ątrz SOO J – OSO, cz ęś ciowo przecinaj ący si ę z SOO K – SOO, cz ęś ciowo przecinaj ący si ę z OSO

XIII. Zabytki kultury

Obszar arkusza Nowe Warpno nale Ŝy do strefy starego osadnictwa zwi ązanego ze wspólnot ą plemienn ą Wkrzan. Pocz ątki osadnictwa si ęgaj ą paleolitu, liczne s ą stanowiska z mezolitu, neolitu i epoki br ązu. Brak jest śladów osadnictwa z okresu rzymskiego (okres bałtyckiej transgresji subtlantyckiej i podniesienie poziomu wód gruntowych), liczne s ą natomiast stanowiska z wczesnego średniowiecza. Główne punkty i rejony znalezisk archeologicznych (Stanecka, 1991), którymi s ą ślady osad i groby zaznaczono na mapie. Z okresu paleolitu notowane jest stanowisko z rejonu Mszczuj, a z okresu wczesnego średniowiecza pochodz ą ślady osad zlokalizowane w przybrze Ŝnej cz ęś ci zalewu na wysoko ści Trzebieradza. Ślady te poło Ŝone w odległo ści 200– 300 m od brzegu świadcz ą o tempie abrazji martwego obecnie klifu. Do najstarszych miejscowo ści z obszaru arkusza nale Ŝy Nowe Warpno, które jest naj- mniejszym miastem województwa zachodniopomorskiego. Osada po raz pierwszy wzmian- kowana jest w dokumencie ksi ęcia Barnima I z 1184 roku, jako villa antiqua Warpe, co po- twierdza jej stary rodowód. Osada poło Ŝona była na wyspie poł ączonej z l ądem grobl ą. St ąd zapewne wywodzi si ę nazwa miasta (Warpa w j ęzyku staropolskim oznacza grobl ę, nasyp). Prawa miejskie uzyskało Nowe Warpno przed 1352 roku, które potwierdzone zostały w 1442 roku. W ko ńcu XIX wieku miasteczko zacz ęło przekształca ć si ę w ośrodek wczaso- wy. W rejestrze zabytków znajduje si ę kilka obiektów w Nowym Warpnie oraz w s ąsiednich wsiach. W Nowym Warpnie zachował si ę zabytkowy pó źno średniowieczny układ architekto- niczny z ratuszem ryglowym, z krzyw ą wie Ŝą z 1697 roku oraz poło Ŝonym nad wod ą gotyc- kim ko ściołem z XV wieku przebudowanym w XVII w. Wzdłu Ŝ północnej cz ęś ci dawnego rynku znajduje si ę pierzeja starych drewnianych domów z XVIII i XIX w., z których dwa znajduj ą si ę w rejestrze zabytków. W Karcznie zabytkiem jest kościół filialny pw. św. Huber- ta wraz z otoczeniem ko ścioła. W Warnoł ęce znajduje si ę niewielki ko ściół ryglowy z XVIII w. pw. M.B. Cz ęstochowskiej oraz cmentarz przyko ścielny. W Brzózkach (Trzebie- radzu) znajduje si ę tak Ŝe pałac wraz z zabytkowym parkiem podworskim.

XIV. Podsumowanie

Obszar arkusza Nowe Warpno ze wzgl ędu na swe charakterystyczne cechy biogeogra- ficzne predysponowany jest do turystyczno-rekreacyjnego kierunku zagospodarowania przestrzennego, bazuj ącego na cennych walorach środowiska przyrodniczego. Jest to północna

26 cz ęść rozległego kompleksu le śnego Puszczy Wkrza ńskiej o bogatych fitocenozach le śnych i torfowiskowych oraz akwen południowej cz ęś ci Zalewu Szczeci ńskiego wraz z jeziorem Nowowarpie ńskim. Rozwój funkcji ekoturystycznej gminy Nowe Warpno jest podstawowym zapisem prawnym Studium (2008). Lokalna baza kopalin mineralnych sprowadza si ę jedynie do piasków, torfów i gytii. Nie s ą one obecnie eksploatowane i nie przewiduje si ę ich eksploatacji z uwagi na ich nikł ą warto ść gospodarcz ą. Obszary wyst ępowania torfu, zarówno w obr ębie kompleksu le śnego Puszczy Wkrza ń- skiej, jak i na obszarze aluwialnej niziny wokół zalewowej pełni ą rol ę reguluj ącą zasoby wodne oraz rol ę swoistego filtra chroni ącego zasoby jako ściowe płytko poło Ŝonego poziomu uŜytkowego wód podziemnych. Zaopatrzenie w wod ę bazuje na uj ęciu komunalnym w No- wym Warpnie oraz kilku uj ęciach indywidualnych w Karcznie, Warnoł ęce, Brzózkach i Trzebieradzu. Uj ęcie komunalne w Nowym Warpnie winno by ć eksploatowane przy za- ostrzonym re Ŝimie ochronnym ze wzgl ędu na mo Ŝliwo ść ascenzji wód zasolonych, jak i po- bliskie ogniska antropopresji (oczyszczalnia ścieków, gminne składowisko odpadów, cmentarz, rozwijaj ąca si ę urbanizacja miasteczka). Obszary o bezwzgl ędnym zakazie lokalizacji składowisk odpadów, obejmuj ą cał ą powierzchni ę arkusza Nowe Warpno. W zwi ązku z tym, na obszarze omawianego arkusza nie zostały wyznaczone potencjalne obszary lokalizowania składowisk. Rozwijaj ąca si ę funkcja turystyczno-rekreacyjna Nowego Warpna (swobodny przejazd na teren Niemiec, przysta ń pasa Ŝerska dla rejsów po zalewie, k ąpielisko nad jeziorem Nowo- warpie ńskim, intensyfikuj ąca si ę indywidualna i zbiorowa zabudowa rekreacyjna) wymaga bardzo zrównowa Ŝonego rozwoju, który b ędzie przebiegał w sposób zapewniaj ący utrzymanie równowagi w istniej ących ekosystemach obszaru. Z uwagi na pokrycie obszaru arkusza w cało ści kilkoma obszarami z sieci NATURA 2000, nie przewiduje si ę tu lokalizacji jakich- kolwiek obiektów przemysłowych. Rozwój gospodarczy dotyczy ć b ędzie jedynie rozszerza- nia infrastruktury komunalnej oraz handlowo-usługowej dla potrzeb obsługi społeczno ści lokalnej i turystów.

XV. Literatura

DADLEZ R., 1974 – Types of local Tectonic Structures in the Zechstein-Mezozoic Complex in Northwestern Poland. W: Z bada ń tektonicznych w Polsce. T. 4. Biul. Inst. Geol. Nr 274. Warszawa.

27 DOBRACKA E., 1997 – Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Nowe Warp- no, PIG Warszawa DOBRACKA E., JENDRYSIK E., 1997 – Mapa geologiczno-gospodarcza Polski w skali 1:50 000, ark. Nowe Warpno, PIG Warszawa DOBRACKA E., 1980 – Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Nowe Warpno wraz z obja śnieniami. Wyd. Geol. Warszawa. DOBRACKI R., MOJSKI I.E., 1977 – Mapa geologiczna Polski w skali 1:200 000, arkusz Szczecin, wyd. A i B wraz z obja śnieniami. Wyd. Geol. Warszawa. GIENTKA M., MALON A., DYL ĄG J.(red.), 2008 – Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce według stanu na 31 12 2007, PIG Warszawa GÓRECKI W., KU ŹNIAK T., ŁAPINKIEWICZ A., MA ĆKOWSKI T., STRZETELSKI W., SZKLARCZYK T., 1995 – Atlas zasobów energii geotermalnej na Ni Ŝu Polskim., Towarzystwo Geosynoptyków „Geos”, Kraków INSTRUKCJA opracowania Mapy geo środowiskowej Polski w skali 1:50 000., 2005 – PIG Warszawa JASNOWSKI M., 1962 – Budowa i ro ślinno ść torfowisk Pomorza Zachodniego. Prace Szcz. Tow. Nauk. T. 10. Szczecin KLECZKOWSKI A. S., 1990 – Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych GZWP) w Polsce wymagaj ących szczególnej ochrony. Archiwum AGH Kraków. KONDRACKI J., 2002 – Geografia fizyczna Polski. PWN Warszawa. LIRO A., 1998 – Polska strategia wdra Ŝania krajowej sieci ekologicznej ECONET., Fundacja IUCN Warszawa LIS J., PASIECZNA A., 1995 – Atlas geochemiczny Polski 1:2 500 000. Pa ństw. Inst. Geol. Warszawa. LIS J., PASIECZNA A., 1998 – Atlas geochemiczny aglomeracji szczeci ńskiej 1:200 000, cz ęść I. Pa ństw. Inst. Geol. Warszawa. MAJEWSKI A. (praca zbiorowa), 1975 – Charakterystyka hydrologiczna i meteorologiczna Zalewu Szczeci ńskiego. Arch. Inst. Meteorologii i Gosp. Wodnej. Oddział Morski, Gdynia. MARKS L., BER A., GOGOŁEK W., PIOTROWSKA K., 2006 – Mapa geologiczna Polski w skali 1:500 000., PIG Warszawa ONOSZKO J., SZOPOWSKI Z., 1957 – Ocena odcinka toru wodnego na Zalewie Szczeci ń- skim. Arch. .Inst. Bud. Wodnego PAN. Gda ńsk.

28 OSTRZY śEK S., DEMBEK W., 1996 – Zlokalizowanie i charakterystyka złó Ŝ torfowych w Polsce spełniaj ących kryteria potencjalnej bazy zasobowej z ustaleniem i uwzgl ędnieniem wymogów zwi ązanych z ochron ą i kształtowaniem środowiska., Inst. Melioracji i U Ŝytków Zielonych, Falenty PACZY ŃSKI B., 1993 – Atlas hydrogeologiczny Polski w skali 1:500 000., PIG Warszawa ROBAKIEWICZ W.(red.), 1993 – Warunki hydrodynamiczne Zalewu Szczeci ńskiego i cie- śnin ł ącz ących Zalew z Zatok ą Pomorsk ą., IBW PAN Hydrotechnika 16, Gda ńsk ROZPORZ ĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002 r. w sprawie standardów jako ści gleby oraz standardów jako ści ziemi. Dziennik Ustaw nr 165, poz. 1359 z dnia 4 pa ździernika 2002 r. ROZPORZ ĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegóło- wych wymaga ń dotycz ących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamkni ęcia, jakim powinny odpowiada ć poszczególne typy składowisk odpadów. Dziennik Ustaw nr 61, poz. 549 z dnia 10 kwietnia 2003 r. STACHY J., (red.), 1987 – Atlas hydrologiczny Polski., Wyd. Geol. Warszawa STAN środowiska w województwie zachodniopomorskim w 2006 roku., Materiał dla Sejmi- ku Województwa Zachodniopomorskiego, WIO Ś w Szczecinie, 2007 STANECKA E., 1991 – Wykaz stanowisk archeologicznych zewidencjonowanych w obr ębie gmin Nowe Warpno, Police, Dobra Szczeci ńska. Pa ństw. Słu Ŝba Ochr. Zabytków. Szczecin. STUDIUM uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowe Warpno, Praca zbiorowa, 2008 – Archiwum gminy Nowe Warpno USTAWA o odpadach. z dnia 27 kwietnia 2001 r. Dziennik Ustaw nr 62, poz. 628 z dnia 5 marca 2007 r. (tekst jednolity). ZALESKA M., KUDŁACIK J., ZIELI ŃSKI W., SZULC R., HAŁADAJ J., 2000 – Doku- mentacja warunków hydrogeologicznych dla ustalenia ochrony zbiornika Wyspy Wolin – GZWP nr 102., Arch. Centr. Arch. Geol. Pa ństw. Inst. Geol. Warszawa