Les Carnets didactiques du Cedom 1

Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘

Lächertexter – Nouten – Verständnisfroen – Wierfelspill – Feelertext Lauschteraufgaben – Infolidd – Zeechenaufgaben – Informatioune sichen Wierder sichen – Hannergrondinformatioune fir d’Léierpersonal

Bibliothèque nationale de Luxembourg De Litty – Les Carnets didactiques du Cedom Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘

Editeur: Bibliothèque nationale de Luxembourg / Centre d’études et de documentation musicales (Cedom)

Redaktioun/Noutesaz: Georges Urwald

Zeechnungen: Andy Genen

Grafik/Design: Vidalegloesener, Lëtzebuerg

CD-ROM: Service documentation et production audio- visuelle du SCRIPT

Distributioun: Bibliothèque nationale de Luxembourg / Ministère de l’Education nationale, de l’Enfance et de la Jeunesse

Gratis

Redaktiounsuschrëft: Bibliothèque nationale de Luxembourg De Litty / Cedom 31, bd. Konrad Adenauer L-1115 Lëtzebuerg e-mail: [email protected]

ISSN 2354-4732

Merci: Jacqueline Dupont, Nico Eich, Jean-Marie Kieffer, Thierry Konsbrück, Ronny Mergen, Michel Pauly, Lex Roth

De Cedom huet sech beméit, all Rechter ofzeklären. Wann een anerer Meenung ass, biede mer deejéinegen, sech mam Cedom a Verbindung ze setzen.

© Bibliothèque nationale de Luxembourg 2014 Tous droits réservés Les Carnets didactiques du Cedom 1

Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ E populäert Lidd aus dem Joer 1864

Um Beispill vun der Lëtzebuerger Nationalhymn setzen­ d’Schüler sech op ver- schidden Aart a Weise mat der Iddi hannert engem Lidd auserneen, dat Mënschen uneneen an un eppes bënnt. Si léieren d’Zäit, d’Wierk a seng Auteure kennen.

Zilgrupp: EF Cycle 4 – ES / EST 7

Léierberäicher: Geschicht, Kultur, Musek zu Lëtzebuerg, Wäerter ‚Natioun an Heemecht‘, bewosst lauschteren, zesumme sangen

Material: Aarbechtsblieder, Lidder, Wierfelspill, CD-ROM

Léif Kolleginnen a Kollegen, ronderëm den Éischte Weltkrich huet ganz Lëtzebuerg de Litty an d’Bobby kannt. Eigentlech hu si Pierre-Toussaint Stefani (1872-1932) a Victorine Chalois (1895-1988) geheescht. Si hunn d’Leit mat lëschtege Liddercher, mat Spiichten a mat Variété-­ Nummeren ënnerhal: op der Schuebermëss, op der Plëss, am Café-Concert, am Hotel.

Mat grousser Freed stellt dësen Duo Iech dat éischt Heft aus der neier Serie ‚Les Carnets didactiques du Cedom‘ vun der Lëtzebuerger Nationalbibliothéik am Optrag vum Kultur- ministär an an Zesummenaarbecht mam Edukatiounsministär vir. Lëtzebuerger Kultur an hirer Zäit gëtt a Form vu fächeriwwergräifenden, attraktiven, didaktesche Materialie gratis ugebueden, vu fréier bis haut, fir Grondschoul a Lycée.

An den Hefter fannt Dir Dräierlee: Informatiounen an Ureegunge fir d’Léierpersonal (mooft Infoblat), Aarbechts­­blieder fir d’Schülerinnen an d’Schüler (wäisst Aarbechtsblat) an eng CD-ROM mat Audiodateien an den Aarbechtsblieder (Pdf) fir ze projezéieren a fir faarweg oder schwaarz-wäiss erauszedrécken. D’Material an d’Virschléi sinn esou ausgeluecht, datt den Enseignant sech dat eraus­huele kann, wat him fir seng Klass gëeegent schéngt.

D’Thema vum éischte Carnet ‚Lidder fir Land a Leit –Ons Heemecht‘ riicht sech un de Cycle 4 aus der Grondschoul resp. un d’Septimaner aus dem Lycée a kann an der Geschicht, an der Musek, am Lëtzebuergeschen an an engem ‚Wäerteunterrecht‘ agesat ginn. Virun 150 Joer ass eis heiteg Nationalhymn fir d’éischt opgefouert ginn. E Grond fir de Litty an d’Bobby, déi passend Schoulmaterialien a Form vun Informatiounen, Verständnisfroen, Lächertexter, Lauschteraufgaben, Nouten, Wierfelspill an Zeechenaufgaben unzebidden.

Vill Spaass, Salitty a bis geschwënn!

Georges Urwald Museksprofesser am Iechternacher Kolléisch Professeur-détaché am Cedom/BnL

De Centre d’études et de documentation musicales, kuerz gesot de Cedom, bekëmmert sech drëm fir de Lëtzebuerger Musekspatrimoine ze sammelen, ze zentraliséieren, ze repertoriéieren, fir d’Nowelt ze conservéieren an de Leit zougänglech ze maachen.

Mat de ‚Carnets didactiques du Cedom‘ gëtt de Cedom sech en neie Medium fir säi Museks­fong ze promouvéieren awer och d’Lëtzebuerger Kultur an hire wäertvolle Patri- moine de Schüler méi no ze bréngen. De Cedom mécht sech domadden e schéine Kaddo fir säi 25järegt Bestoen. Dank dëser wonnerbarer Initiativ hoffen ech, dass mir et fäerdeg bréngen, och jénger Generatioune fir déi villfälteg Lëtzebuerger Kultur ze begeeschteren.

Françoise Molitor Chef de Service vum Cedom

D’Lëtzebuerger Nationalbibliothéik, d’BnL (Bibliothèque nationale de Luxembourg) huet als Kärmissioun Wëssen a Kultur ze vermëttele fir all Leit, déi hei am Land liewen a schaffen, op jonk oder méi al, egal wéi e Beruff oder wéi eng Schoulausbildung, an egal wéi eng Nationalitéit se hunn. Si soll och hëllefen, déi auslännesch Matbierger, déi an eisem Land liewen, an d’Lëtzebuerger méi no zesummenzebréngen.

Eng Haaptmissioun vun der Nationalbibliothéik besteet doran, all Publikatiounen, déi zu Lëtzebuerg editéiert ginn, ze sammelen a laangfristeg zougänglech ze maachen. Zu där ‚Luxemburgensia‘, op Pabeier, wäerte sech an Zukunft ëmmer méi numeresch Publika­ tiounen (‚digital born‘) gesellen. D’BnL huet och e Musekdepartement, de ­Centre d’études et de documentation musicales (Cedom), deen d’lëtzebuerger Museksliewen dokumentéiert.

Ouni all déi Dokumenter wär et net méiglech d’Lëtzebuerger Geschicht ze schreiwen. De ‚Fonds non luxembourgeois‘ vun der BnL erlaabt et, déi Geschicht an eis Gesellschaft, déi sech jo ni am ‚vase clos‘ entwéckelt hunn, an den internationale Kontext ze setzen an esou besser ze verstoen.

D’Aarbechte vun de lëtzebuerger Historiker a Literaturfuerscher weisen, dass dat kultu- rellt Liewen am 19. Joerhonnert bis zum 2. Weltkrich vill méi intensiv a produktiv war, wéi dat laang gemengt ginn ass. Dat gëllt och fir d’Musek där hir Geschicht nach laang net ganz opgeschafft ass. Lidder, populär Melodien, sinn en Deel vum gesellschaftlechen Zesummenhalt. Si hëllefen och nodréiglech d’Gesellschaft an hirem Alldag, an hirem Selbstverständnes besser ze verstoen. Duerch d’Globaliséierung vun der Kultur ­riskéieren al Lidder an al Melodien ewechgeschwemmt ze ginn.

Dem Georges Urwald säi Merite war et ze proposéieren, Lëtzebuerger Musek a Museker, an hirem historeschen a soziokulturelle Kontext, ënnert Form vu ‚Carnets didactiques‘, duerzestellen, fir dass d’Léierpersonal dës wichteg Komponent vun der Lëtzebuerger Kultur och an den Unterrecht abanne kann.

Déi éischt Nummer vun dëse ‚Carnets didactiques‘ ass der Lëtzebuerger Nationalhymn ‚Ons Heemecht‘ consacréiert. Si gehéiert zu den Symboler vun der Onofhängegkeet vun eisem Land an zu senger Identitéit. Et ass wichteg, dass all d’Kanner, déi hei zu Lëtze- buerg an d’Schoul ginn, ‚Ons Heemecht‘ kennen a verstinn.

E grousse Merci: dem Georges Urwald fir seng Initiativ a seng Kreativitéit, dem Françoise Molitor, Conservateur, Chef de service vum Cedom, fir hir energesch Ënnerstëtzung, dem Andy Genen fir de flotte Litty deen eis mam Bobby wäert och an den nächste ‚Cahiers didactiques‘ begleeden.

E grousse Merci awer och dem Ministère de l’Education nationale, de l’Enfance et de la Jeunesse an dem Ministère de la Culture. Ouni hiren Accord an hir Ënnerstëtzung wären de Litty an dës ‚Carnets didactiques‘ vum Cedom net zustane komm.

Monique Kieffer Directrice vun der Nationalbibliothéik Geschicht Infoblat Aufgab 1A/1B/1C/1D Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

1 Geschicht

Astëmmung D’Iddi vun engem ‚kollektive‘ Lidd gëtt op de Klasseverband projezéiert, d’­Natioun op d’Schoulklass: ‚Mir schreiwen eist Klasselidd‘. Wouriwwer muss e Klasselidd handelen? Wat muss et hierginn? Firwat soll d’Klass e Klasselidd hunn? Wouriwwer soll den Text handelen? Wéi e Museksstil passt bäi d’Klasselidd? (Klass virstellen, Klassesall, Klasseklima, Schoul, Liiblingsfach beschreiwen, dat Besonnescht un der Klass, aktuelle Museksgenre, schmasseg Melodie, besënnlech Musek, e ‚geräpptenen‘ Text, … ). D’Zesummelafen tëscht verschiddene Fächer (Sproochen a Musek) bitt sech un. Dës Iddi ka vun der Diskussioun bis zum méi opwännege Versdichten, Kompo­ néieren an Ophuele vun engem ‚Klassesong‘ goen.

1A / 1C / 1D Lëtzebuerg: eng beweegte Geschicht Wou d’Uelzecht duerech d’Wisen zéit ...

D’Lächertexter 1A an 1D ginn dem Schüler eng Iddi vun der Zäit, dem Lidd an den Ëm- Track 6 / 7 stänn, ënnert deenen Ons Heemecht entstanen ass (zousätzlech Informatioune fir den Enseignant am leschte Kapitel ‚Op de Punkt‘). An deem Kontext kann d’Infolidd 1C Wann de Siggy wësse géif ageprouft ginn.

D’Beweegungen (lénke Fousstrëtt, rietse Fousstrëtt, lénke Fousstrëtt, an d’Hänn klappen, op d’Uewerschenkele schloen) an d’Begleetstëmme kënnen den zweeten Deel ergänzen.

D’beweegte Geschicht vu Lëtzebuerg ka mat Hëllef vum passende Kapitel am Geschichts- buch oder an der Geschichtsstonn fächeriwwergräifend verdéift ginn.

Diskussioun I Lëtzebuerg gëtt am 19. Joerhonnert lues a lues eegestänneg a baut en nationaalt Bewosstsinn op. Wéi fillt ee sech als jonke Mënsch, wann een an déi ‚grouss Schoul‘, de Lycée, kënnt: Regierungsprogramm ëmsetzen oder Hausaufgaben organiséieren, sech international positio­néieren oder sech an d’Klass integréieren, Budget opsetzen oder Täschegeld andeelen, ...

1B Aus der Press E Land gëtt onofhängeg a sicht no enger Identitéit

Déi 2 Froe bezéie sech op déi 2 Auszich aus dem Joseph Bech senger Dëschried am Joer 1939 am Kontext vum Wuesse vun enger Natioun a vum Opbau vun enger Heemecht. D’Interpretatioun vun der Parabel (Fro 2) gëtt de Bech selwer andeems hie seet: „Während honnert Joer hu mir och eise Lo’n verdengt, wärend honnert Joer hu mir och Steng gehaen, mä wivill vun ons haten dobei de Bleck voller Glaf op d’Hémecht gericht? ( ... )“ Geschicht Infoblat Aufgab 1C Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

1C Infolidd Wann de Siggy wësse géif Text a Musek: G. Urwald

Track 6 / 7 Geschicht Infoblat Aufgab 1C Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

Beweegungen Geschicht Aarbechtsblat Aufgab 1A/1B Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

1A Lëtzebuerg: eng beweegte Geschicht Setz di passend Wierder an Sangt d’Lidd iwwert déi beweegte Geschicht vu Lëtzebuerg Wann de Siggy wësse géif

Iwwert e puer Joerhonnerten ewech huet Lëtzebuerg ofwiesselnd Herrscher, déi och

an aneren Länner Kinnek, Keeser oder Herzog ­woren,

wéi z.B. a Spuenien, a Frankräich oder an Éisterräich. Lëtzebuerg ass souzesoe vu

gefouert ginn. Ënnert dem hollännesche Kinnek-Groussherzog

hunn d’‚Lëtzebuerger‘ an den 1840er Joren dierfte mat-

schwätzen an hiert Land . D’Lëtzebuerger gi sech

lues a lues hirer Heemecht bewosst. Schrëftsteller wéi Michel Rodange, Edmond de la

D’Monument Wëllem II. Fontaine, genannt oder Michel Lentz schreiwen op Lëtze- um Knuedler an der Stad Lëtzebuerg buergesch a verstäerken d’kulturellt .

‚Dicks‘ – bausse - Wëllem II. – matregéieren – Bewosstsinn - europäesche

1B Aus der Press E Land gëtt onofhängeg a sicht no enger Identitéit

Aus der Usprooch vum Ausseminister Joseph Bech (1887-1975) um Festiesse vun der grousser Joerhonnertfeier am Joer 1939 (verëffentlecht am ‚Luxemburger Wort‘ de 25. Abrëll 1939). (an der deemoleger Schreifweis)

„Honnert Joer sin et elo, dir Hären, dat mir e freit an onofhängegt Vollek sin, a fofzeg Joer dat mer eng êgen letzeburger National Dynastie hun. ( ... ) Mä ze vill schwarz Wolleken ver- donkelen den Himmel iwer Europa fir dat mir des Fest ganz fro‘ könnte ginn.“

* Fann eraus, wéi een Ereegnis sech am Joer 1939 fir d’Honnertst resp. fir d’Fofzegst jäert! Wat symboliséieren d’‚schwaarz Wolleken‘? Wouduerch geréit d’Onofhängegkeet a Gefor?

„Erlabt mer, dir Hären (!), dat ech Iech eng Art Parabel erzielen, de’ ech vru Joren geliest hun: E Mann könnt iwer e gro’sse Chantier, wo’ eng Katédral gebaut get. Hie frét én vun dénen Sténhaer, de’ do a gro’sser Zuel arbechten: Wat schaffts de? Ech verdenge mei Lo’n, äntwert den an ze’t d’Schöller. An du? Frét en én aneren. Ech haen Steng. En dretten ower werft e Bleck op d’Maueren vun der Kirch, de‘ aus dem Buedem wuessen a sét: Ech, ech bauen eng Katédral!“

* Interpretéier d’Parabel vun den dräi Aarbechter am Kontext vum Opbau vun enger Natioun, enger Heemecht. Wéi eng allgemeng ‚Wäerter‘ spillen hei eng Roll? Geschicht Aarbechtsblat Aufgab 1C Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

1C Infolidd Wann de Siggy wësse géif Text a Musek: G. Urwald

Track 6 / 7

Beweegungen Geschicht Aarbechtsblat Aufgab 1C/1D Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

1C Wann de Siggy wësse géif Lidd iwwert d’beweegte Geschicht vu Lëtzebuerg

De Grof Siegfried (ëm 919-998) tauscht am Joer 963 de Bockfiels a baut d’Lucilinburhuc. Seng Nokomme nennen sech am spéiden 11. Joerhonnert ‚vu Lëtzebuerg‘. Aus där Dy- nastie gi 4 Keeser vum Hellege Réimesche Räich (vun Däitscher Natioun) ervir.

Am Joer 1443 eruewert den Herzog vu Burgund Lëtzebuerg, 1496 fält et un de spuene- sche Kinnek, 1684 gëtt Lëtzebuerg vum franséische Kinnek eruewert, 1713 kritt et de Keeser vun Éisterräich, 1794 gëtt et vun der franséischer Arméi eruewert, 1815 gëtt de Kinnek vun Holland och Groussherzog zu Lëtzebuerg, dat awer gläichzäiteg Member ass vum Däitsche Bond. D’Stad Lëtzebuerg ass ‚Bundesfestung‘. 1839 gëtt Lëtzebuerg eege- stänneg an huet eng eege Regierung. 1890 kritt Lëtzebuerg säin eegene Groussherzog.

Begleetstëmmen (Täkt 9-16)

De Grof Siegfried

1D Wou d’Uelzecht duerech d’Wisen zéit ... Setz di passend Wierder an

De 5. Juni gëtt zu Ettelbréck um grousse Museksfest vum ‚Allgemeiner

Luxemburger Musikverein‘ vu ronn 550 Sänger e Lidd fir d’éischt opgefouert, wat haut

nach gesonge gëtt: Ons Heemecht. Den Text vum (1820-

1893) an d’Musek vum Jean-Antoine Zinnen (1827-1898) hunn deemools ­därmoosse

gutt d’Gefiller, d’Hoffnung an de un e ‚Lëtzebuerg

vun de ‘ erëm ginn, datt Ons Heemecht De Jean-Antoine Zinnen huet de Concert vum (dacks och genannt) vun Ufank u 5. Juni dirigéiert. bei de Leit beléift wor an déi éischt an déi lescht Stroph am Joer 1993 am ­Gesetz zur

vum Lëtzebuerger Land bestëmmt goufen.

Lëtzebuerger - D’Uelzecht – Michel Lentz – 1864 – Glawen - Nationalhymn Musek Infoblat Aufgab 2A Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

2 Musek

2A Nouten an Text Ons Heemecht

Fir d’Sange vun der Heemecht kënnen d’Instrumentalversioun vun der Lëtzebuerger­ Militärmusek (Track 1) oder d’Gesanksversiounen ( Track 2 / 3 / 4 ) als ‚Playback‘ geholl Track 1 - 4 ginn. Dobäi kënnen­ Hand- a Kierperbeweegungen d’Erliewe vun de Schlësselbegrëffer ­intensivéieren, wéi zum Beispill:

Joch Textpassage Beweegung eigentlech: Zéigeschier, mat deem Wou d’Uelzecht fléissend Wellebeweegunge mat Äerm, Hänn an Uewerkierper zwee Ochse virun de Won gespaant ginn duerch d’Fielsen Kierper als Fiels: steif Kierperhaltung, Broscht eraus am iwwerdroene Sënn: eng als bedréckend empfonnte ‚Friemherr- dofteg bléit Handbeweegung laanscht d’Nues schaft‘ an onsen Hierzer dron Hand op d’Häerz

Du do uewen mat Fanger op den Himmel weisen

Fräiheetssonn Sonnekrees mat Hänn an Äerm nozeechnen

Diskussioun II Textanalys Ons Heemecht: Wéi eng Bedeitung haten Ausdréck a Formuléierungen deemools? Hautdesdaags? Wat verbënnt e jonke Mënsch haut mat esou Begrëffer?

Textpassage 1860er Joren 21. Joerhonnert

Naturschéinheeten, Grenzen? Schengen, Uelzecht, Sauer & Musel Grenzflëss Fräizäitgestaltung

heinidden alles won Courage an Afferbereetschaft Stellewäert vun enger Land als moralesch- ‚Heemechtsäerd‘ an der Land an den Hierzer dron existentiell Grondlag moderner, vernetzter Welt

Globaliséierung, Bestëmmung­ aner Länner regéiere duerch wirtschaftlech Grouss-­­ frieme Joch a Leed Lëtzebuerg muechten, Unioun vun den europäesche Länner

de fräie Geescht Fräiheet gëschter – Fräiheet haut? d’Fräiheetssonn Musek Infoblat Aufgab 2B/2C/2D Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

2B Lauschter d’Heemecht Kräiz un, wéi eng Begrëffer denger Meenung no d’Stéck am beschte beschreiwen

D’Schüler lauschteren Ons Heemecht, interpretéiert vum Lëtzebuerger Männerchouer. Track 5 Mat Kräizercher hale si déi Begrëffer fest, déi hirer Meenung no d’Interpretatioun vun Ons Heemecht am beschte beschreiwen.

2C Lauschter 10 Auszich aus verschiddenen Opname vun der Heemecht

Den Zesummeschnëtt vun 10 verschiddene Versioune vun Ons Heemecht konfrontéiert Track 8 de Schüler mat verschiddenaartege Museksstiler a Funktiounen, déi sollen argumen­téiert an diskutéiert ginn:

Kontext Informatioun

CD ‚Cantate Ons Heemecht‘ Komp.: Pierre Nimax Sen., Cello Solo Cello: Georges Mallach (Diddeléng 2010)

Heemechtsblues CD ‚Bauereblues‘ (Filmmusek) Gittar: Claude Pauly (2012)

am Te Deum (23. Juni) Te Deum Kathedral Notre-Dame Lëtzebuerg – Live Iwwerdroung

CD ‚Wéi se nach gesongen hunn‘ 19. Joerhonnert Guy Schons (1998): Garde Républicaine Française (­Phonograf- (Phonograf) Wachswalze der Firma Pathé-Frères, Paris 1904)

gemittlech Danzmusek CD ‚For You‘ Vol. 2 The Solitaire (1995)

CD ‚Une reine et une princesse: Paul Kayser aux grandes orgues de Kierchenuergel Stahlhuth de Dudelange et Wilwerwiltz‘ Uergel: Paul Kayser (2012)

Musek entspaant CD ‚Luxemburg entspannt‘ Santec Music Orchester (Würzburg, 2006)

nom 2. Weltkrich RTL Orchester a Chouer Dir.: Henri Pensis, Solist: Venand Pauké, 1950

CD ‚Ons Kanner sange Lëtzebuerger Lidder‘ Kanner- a Jugendchouer Bouneweger Nuechtigailercher & Allegro (Sandweiler) (UGDA 1997)

Serge Tonnar: Protestsong géint Friemefeindlechkeet Protestsong (soundcloud.com 2012)

2D Musekszitat? W. A. Mozart Ave verum corpus

Den technesche Begrëff Musekszitat gëtt duerch d’Géigeniwwerstellung vum Wolfgang Track 9 Amadeus Mozart sengem Ave Verum Corpus kennegeléiert an erkläert. Musek Aarbechtsblat Aufgab 2A Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

2A Ons Heemecht Text: M. Lentz – Musek: J.-A. Zinnen

Track 1 - 4 Musek Aarbechtsblat Aufgab 2B/2C/2D Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

2B Lauschter d’Heemecht

Kräiz un, wéi eng Begrëffer denger Meenung no d’Stéck am beschte beschreiwen

Track 5 emotional Kannerchouer friddlech

hektesch wëll Orchester

feierlech opdrénglech nodenklech

hoffnungsvoll düster Rockband

gewalteg kämpferesch staark

Männerchouer witzeg geheimnisvoll

mysteriéis kill / kal verdreemt

spannend befreiend positiv

2C Lauschter 10 Auszich aus verschiddenen Opname vun der Heemecht Dro d’Zifferen 1-10 do an, wou se fir dech am beschte passen. Begrënn nom Track 8 Lauschteren deng Decisioun.

19. Joerhonnert (Phonograf) Cello Solo

am Te Deum (23. Juni) Musek entspaant

Kierchenuergel gemittlech Danzmusek

nom 2. Weltkrich Kanner- a Jugendchouer

Heemechtsblues Protestsong

2D Musekszitat?

De Jean-Antoine Zinnen (1827-1898) komponéiert d’Ufanks- melodie vun Ons Heemecht souzesoe wéi de Wolfgang ­Amadeus Mozart (1756-1791) den Ufank vu sengem musikalesche ‚Gebiet‘­ Ave Verum Corpus. Zoufall oder bewosst ‚Ofschreiwen‘, fir de reliéise Charakter vunOns Heemecht ze verdäitlechen? An deem Fall gëtt an der Musek vun engem Musekszitat geschwat d.h. d’Asetze vun enger bestoender Melodie an en neie Kontext, an en neit Museksstéck. De W. A. Mozart De J.-A. Zinnen Text Infoblat Aufgab 3A/3B Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

3 Text

3A Textfroen Ons Heemecht

Mat geziilte Froe setzen d’Schüler sech mam Textinhalt auserneen, gi sech dem Bedei- tungswiessel iwwert d’Joerzéngte vu verschiddene Begrëffer bewosst a sichen den Inhalt vun der zweeter an der drëtter Stroph vun Ons Heemecht no.

2. Stroph : An sengem donkle Bëscherkranz, vum Fridde stëll bewaacht, sou ouni Pronk an deire Glanz, gemittlech léif et laacht; Säi Vollek frou sech soe kann, an ’t si keng eidel Dreem: Wéi wunnt et sech sou heemlech dran, wéi ass ’t sou gutt doheem!

3. Stroph : Gesank, Gesank vu Bierg an Dall, der Äerd, déi äis gedron; D’Léift huet en treie Widderhall a jidder Broscht gedon; Fir d’Heemecht ass keng Weis ze schéin; all Wuert, dat vun er klénkt, gräift eis an d’Séil wéi Himmelstéin an d’A wéi Feier blénkt.

3B Sich 8 Feeler Schreif déi richteg Wierder iwwert den Text Am ‚Feelertext‘ verbesseren d’Schüler 8 falsch Begrëffer a schreiwen déi richteg Ausdréck iwwert d’Wierder.

Verbesserung:

Am Michel Lentz sengem Text Ons Heemecht zitt d’Uelzecht duerch d’Wisen an d’Riewe bléien dofteg laanscht d’Musel. Deen ‚do uewen‘ soll d’Lëtzebuerger Land vru friemem Leed behidden an d’Fräiheetssonn allzäit virublénke loossen. De Jean-Antoine Zinnen schreift op dem Lentz seng Wierder eng besënnlech … Musek, bäi där ee gutt nodenken … kann. Si gouf fir d’éischt am Joer1864 zu Ettelbréck opgefouert.

Dësen Exercice setzt d’Beschäftegung mam Kapitel 1-2 viraus, kann awer och isoléiert z.B. als Hausaufgab (Informatiounen nosichen a kontrolléieren) gemaach ginn. Text Infoblat Aufgab 3C Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

3C Wierder fannen

Am Buschtawegitter si 7 Begrëffer aus Ons Heemecht verstoppt: Fielsen, Fräiheetssonn, Heemechtsland, Leed, Natioun, Uelzecht, Wäin.

O F S A D S Q A E B N Y U F R Ä I H E E T S S O N N P U L L J E T Ë R F T W Ä E E O W O F T Z I N N E L L L I E F I S N U W O R E O Z M É F S C A N E N U E H E E M E C H T S L A N D O C R A R H E I C V L Ë T E H M N A I N O H Ä M M L R T A D I L I U O I E W A T F I E L S E N U N R Ä N Z U S K I U R W G E W I N U R S L A F T E M P O N I

Diskussioun III Sollt eng Nationalhymn ‚ëmmer‘ bleiwen (Traditioun, Wuerzelen, Respekt vun der Geschicht), oder sollt se der Gesellschaft no enger Zäit textlech a musikalesch ‚uge- passt‘ ginn? Wéi muss se wierken? Muss si Emotiounen ausléisen? Wéi eng? Soll se sech gutt sange loossen? Wéi eng Wierder, wéi eng Musek brauch e Lidd, fir als Na- tionalhymn kënne gekuckt ze ginn? Wou soll eng ‚Heemecht‘ hautdesdaags gespillt, gesongen, opgefouert ginn? Text Infoblat Aufgab 3D Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

3D Wat d’Heemecht ass ... fréier – haut

Den Ëmrëss vu Lëtzebuerg mat de Motivrumme verbildlecht Iddien a Begrëffer aus dem Heemechtstext (Sauer, Musel, Rief). An déi eidel Rummen zeechne resp. molen d’­Schüler Track 10 / 11 Motiver a ­Symboler, ëm déi en neien Heemechtstext misst ergänzt ginn; si setzen se iwwert Feil a Punkt op déi passend geografesch Plaz. (z.B.: Héichiewen, Europäesch Institutiounen, Satelitten, RTL Group, Banken, Luxair/Cargolux, Philharmonie, Goodyear, Stauséi, Grand-Duc Henri, …) Fir déi beschwaten Iddien op der Lëtzebuerger Landkaart ze lokaliséieren, kann evtl. de Schoulatlas abezu ginn. Wat charakteriséiert eist Land am 21. Joerhonnert? D’Begrëffer fir bei d’Bildrumme ginn um Aarbechtsblat festgehal. Dës Iddi ka bis zum Schreiwen, Vertounen an Ophuele vun engem neien ‚Heemechtssong‘ goen.

E Verglach mat aneren, beléifte lëtzebuergeschen ‚Nationallidder‘ wéi De Feierwon (Track 10) oder dem Hämmelsmarsch (Track 11), awer och Nationalhymne vun anere Länner kënnen hëllef­räich sinn, fir nei Iddien ze kréien. Och den direkten, inhaltleche Verglach vun onser Heemecht mat Hymne vun anere Länner kann an eng Diskussioun afléissen.

Nationallidder Textinhalter Musek

éischten Zuch, Stolz, Vëlkerbond, De Feierwon Marsch, houfreg, kämpferesch ‚Mir wëlle bleiwen, wat mer sinn‘

Hämmelsmarsch Beschreiwung vun der Kiermes, Gesellegkeet Marsch, festlech

Nationalhymnen Textinhalter Musek

Finland Land mat Bierger, Däller a Plagen, mëttelschnellen Tempo, houfreg, eng Grëtz Maamme Land vun eise Pappen ... kämpferesch

Loosst eis zesumme feieren a sangen, eis Afrikanesch Unioun verbannen an esou Fräiheet an Eenheet Let Us All Unite and feierlech Melodie an dänzeresch Rhythmik oprecht erhalen, Wéi vun der Mënschheet Celebrate Together a Quell vun all Kultur

virstoussend Zaldotentruppen, Waffen, Vietnam Schluechtfelder, onermiddleche Kampf a luese Marschtempo, bedrolech, schwéierfälleg Tiê´n Quân Ca ‚grouss Victoire‘ fir d’Vollek

Befreiung vun de Sarazenen duerch de Karel de Andorra Groussen, Rescht vum karolingesche Räich, säit Marsch, majestätesch El Gran Carlemany iwwert 11 Joerhonnerte fräi an neutral tëscht 2 Natiounen Text Aarbechtsblat Aufgab 3A/3B Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

3A Textfroen Ons Heemecht

* Wéi eng Flëss ginn opgezielt? Wéi sinn d’Landschafte beschriwwen, déi si duerchlafen?

* Fannt eraus, wat ‚Joch‘ (lescht Stroph) bedeit a wou dat Wuert hier kënnt!

* Wéi eng Hoffnung gëtt an deen ,do uewen‘ an der leschter Stroph gesat?

* Vergläicht d’Bedeitung vu Begrëffer wéi ‚Fräiheet‘ a ‚fräie Geescht‘ fréier an haut!

* Wéi eng Ëmstänn kënnen hautdesdaags de Stellewäert an d’Eegenaart vun enger Heemecht a Gefor bréngen?

* Kräiz déi Themen un, déi an der éischter an an der leschter Stroph ugeschwat ginn:

Leed Iessen an Drénken Relioun

Kampf Industrie Groussherzog

Natur Fräiheet Courage

Vertrauen Befreiung Hoffnung

* Informéier dech iwwert déi zweet an déi drëtt Stroph vum Lidd a faass an dengem Heft zesummen, wouriwwer si handelen!

3B Sich 8 Feeler Schreif déi richteg Wierder iwwert den Text

Am Fernand Lentz sengem Text Ons Heemecht zitt d’Uelzecht duerch d’Wisen an d’Riewe

bléien dofteg laanscht de Rhäin. Deen ‚do uewen‘ soll d’Lëtzebuerger Land viru friemem

Leed behidden an de Fräiheetsstär allzäit virublénke loossen. De Jean-Antoine Zimmer

schreift op dem Lentz seng Wierder eng peppeg Musek, bäi där ee gutt danze kann. Si

gouf fir d’éischt am Joer 1993 zu Dikrech opgefouert. Text Aarbechtsblat Aufgab 3C Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

3C Wierder fannen

Fann 7 Begrëffer (vu lénks no riets, vun uewen no ënnen), déi am Text Ons Heemecht (éischt a lescht Stroph) virkommen, mol se faarweg a schreif se op déi eidel Linnen.

O F S A D S Q A E B N Y U

F R Ä I H E E T S S O N N

P U L L J E T Ë R F T W Ä

E E O W O F T Z I N N E L

L L I E F I S N U W O R E

O Z M É F S C A N E N U E

H E E M E C H T S L A N D

O C R A R H E I C V L Ë T

E H M N A I N O H Ä M M L

R T A D I L I U O I E W A

T F I E L S E N U N R Ä N

Z U S K I U R W G E W I N

U R S L A F T E M P O N I Text Aarbechtsblat Aufgab 3D Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

3D Wat d’Heemecht ass ... fréier – haut

* Setz d’Bildmotiver mat Feil a Punkt op déi richteg Plaz

* Diskutéiert iwwert Motiver, déi hautdesdaags fir Land a Gesellschaft wichteg sinn an an engem neien Heemechtstext net feele sollten

* Zeeche verschidden Iddien an d’Rummen a setz se mat Feil a Punkt op déi richteg Plaz

* Schreif d’Begrëffer an d’Ausdréck hei op:

z.B. Héichiewen,

Lëtzebuerg Textdichter a Komponist Infoblat Aufgab 4A/4B Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

4 Textdichter a Komponist

4A Den Textdichter: Aarbecht fir doheem

D’Schüler siche geziilt Informatiounen no a vervollstännegen de Portrait vum Michel Lentz. A Fro komme kënnen hei aus der Schoulbibliothéik zum Beispill de ‚Luxemburger Lexikon – Das Grossherzogtum von A-Z‘ vun den Editions Binsfeld oder den ‚Luxem- burger Autorenlexikon‘ vum Centre national de littérature vu Miersch. Am Internet ginn d’Schüler um lëtzebuergesche Wikipedia oder am ‚Online-Autorenlexikon‘ um Site vum CNL (Centre national de littérature) fündeg.

4B Wierfelspill. Liewenswee vum Komponist ‚Toni‘ Zinnen

Am ‚Toni‘ Zinnen-Wierfelspill (heifir gi Spilldäppercher a Wierfele gebraucht) fir 2-4 ­Spiller gi méiglechst vill ‚Liewenskäertercher‘ gesammelt an duerno an déi richteg zäit- lech Reiefolleg geluecht.

D’Virlag fir d’Schüler ka kopéiert oder vum CD-ROM erausgedréckt ginn.

D’Schüler schneiden d’Liewenskäertercher eraus, vermëschen se a leeën se verstoppt op déi hellmof Spillfelder. D’Spilldäpp stinn um Startfeld. Mat sengem Spilldapp zitt de Spiller esou vill Felder no riets, no lénks, no uewen oder no ënnen (net diagonal), wéi hie gewierfelt huet an hëlt sech déi Kaart op deem Feld, wou hien ukënnt. Esou pro- béiert all Spiller mat sengen Zich, esou vill wéi méiglech Käertercher vum Spillfeld ze huelen. Ofkierzungen a Form vun der Flütt oder der Tastatur kënne just (mussen awer net) genotzt ginn, wann ee genee op den Ufank oder d’Enn vum Symbol fält. Wann een op d’Feld mam Litty an/oder Bobby kënnt, dierf een nach eng Kéier wierfelen. Wien déi meescht Käertercher gesammelt huet, huet gewonnen.

Am zweeten Deel vum Spill versichen d’Schüler, de Liewenswee vum ‚Toni‘ chronolo­ gesch ze uerdnen, ugefaange mat der Gebuert vum klengen ‚Toni‘ zu Neierbuerg. D’Schüler liese sech een deem aneren d’Texter vir.

Kontroll: aus der richteger Reiefolleg ergëtt sech e laangt Bild vun Ëmrësser vu bekannter Architektur zu Lëtzebuerg.

Mat Hëllef vun de 4 Froe gi verschidden Aspekter vum Jean-Antoine Zinnen sengem Liewenswee an der Klass ugeschwat. Mam Geografie-Buch kann och déi typesch Äifeler Landschaft thematiséiert ginn. Textdichter a Komponist Aarbechtsblat Aufgab 4A/4B Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

4A Den Textdichter: Aarbecht fir doheem Informéier dech a fëll de Portrait iwwert den Textdichter vun Ons Heemecht aus.

Ech heesche . Ech liewe vun

bis . Ech gi gebuer zu ­

a stierwen zu . No mengem Studium zu

schaffen ech beim Staat als .

Ech si Papp vun Kanner a maachen a menger Fräizäit näischt léiwer ewéi

.

Fir d’Aweiung vun der éischter Eisebunn zu Lëtzebuerg hunn ech am Joer ee

vu menge bekanntesten Texter verfaasst, nämlech .

2 weider Texter vu mir, déi all Lëtzebuerger kennt, sinn

an .

Nieft der Plëss (Place d’armes) an der Stad hunn se am Joer 1903 e grousst Monument

opge­riicht, fir mech a mäi Kolleg, den .

4B Wierfelspill. Liewenswee vum Komponist ‚Toni‘ Zinnen

1. Stellt är Däppercher an d’Starthaischen. Dee Jéngste fänkt un a réckelt esou vill Fel- der no riets, no lénks, no uewen oder no ënnen (net diagonal), wéi hie gewierfelt huet a sammelt déi Kaart, op där hien ukënnt, an. Op engem ‚Litty / Bobbyfeld‘ dierf een nach eng Kéier wierfelen. D’Ufanks- oder d’Schlusshaische vun der Tastatur an der Flütt erlaabt d’Rutsche bis op dat anert Enn. D’Spill ass eriwwer, wa keng Kaarte méi do sinn. Wien déi meeschte Kaarte gesammelt kritt huet gewonnen.

2. Leet är Kaarten elo an déi richteg, zäitlech Reiefolleg, esou datt sech en duerchgoend Bild ergëtt.

* Sich déi verschidde ‚Statiounen‘ vum Museker an dengem Schoulatlas no: Neierbuerg – Klierf – Dikrech – Fiels (Larochette) – Lëtzebuerg – Paräis.

Bis 1815 huet Neierbuerg zu Lëtzebuerg gehéiert an ass mat der Verklengerung vu Lëtze­buerg, déi um Wiener Kongress decidéiert gouf, ‚preisesch‘ ginn.

* Wéi eng Grënn kéinten den Zinnen derzou beweegt hunn, säin Heemechtsduerf Neier- buerg ze verloossen?

* Wéi eng Nationalitéit huet de Jean-Antoine Zinnen?

* Wisou verléisst hie mat senger Famill an den 1880er Jore Lëtzebuerg? Textdichter a Komponist Wierfelspill 4B Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom Textdichter a Komponist Wierfelspill 4B Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom Textdichter a Komponist Wierfelspill 4B Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

De Jean-Antoine Am Joer 1833 stierft Den Toni huet 8 Joer. 1837 kritt den Toni Zinnen kënnt de seng Mamm Maria. Den D’Famill plënnert op eng ‚nei‘ Mamm. Säi 25. Abrëll 1827 Toni huet eréischt 6 Dikrech. Hei kréien Papp bestuet sech am ‚preiseschen‘ Joer. Säi Papp plënnert d’Kanner um schou- mam Madeleine aus Neierbuerg (Äifel)  mat de 4 Kanner op lesche Plang méi der Fiels (Larochette) op d’Welt. Lëtzebuerg, op Klierf. gebueden, denkt sech a plënnert mat der de Papp. Famill dohinner. Den Toni kritt nach 4 Geschwëster derbäi.

Den Toni geet bis 15 1842 gëtt den Toni Mat 20 Joer gewënnt 1851 grënnt hien Joer an der Fiels an an der Militärmusek, den Toni als jéngste de Gesangveräin zu d’Museksschoul, déi déi zu Iechternach Konkurrent vu fën- Dikrech, 1852 gëtt hie vu sengem Papp geleet gegrënnt ginn ass, a nef de Concours fir Gesanksprofesser an gëtt. Den Toni ass im- jonkem Alter opgeholl d’Neibesetzung vum der Dikrecher Mëttel­ a schafft sech a Re- Dirigent vun der Mili- schoul, erfënnt nei mens talentéiert a spillt kordzäit zum Hornist tärmusek zu Dikrech. Schoulmethoden fir de verschidden Instru- 1. Klass erop. 1849 Museksunterrecht. menter. kritt hien d’Lëtze- buerger Nationalitéit.

Am selwechte Joer, 1853 iwwerhëlt de Am Alter vu 1857 gëtt hien wéi hie Gesanks­ Jean-Antoine weider 27 Joer bestuet hien Direkter vun der professer zu Chéier an Orchesteren d’Madeleine Dietz. Stater Museksschoul. Dikrech ass, kritt (z.B. Grënnesch Musek, Si kréien 3 Kanner De Jean-Antoine ass hien och eng d’Gym, …). Säi Fläiss zesummen: de e ‚gemate‘ Mann. Professeschplaz fir a säin Asaz fir Jean-Antoine Léon, Hien ass esouguer Blosinstrumenter a d‘Museksliewe­ sinn d’Marie Madeleine ‚Groussmeeschter‘ Gei am Stater Conser- onbeschreiflech. Josephine Léontine an an der Lëtzebuerger vatoire a gëtt Dirigent d’Madeleine Julie. ‚Fräimaurerloge‘ ginn. vun der neigegrënnter Stadmusek.

Aus dem Jean-Antoine Um grousse Museksfest 1882 gëtt d’Stater 1898 fält hien an senger Iddi eraus, zu Ettelbréck gëtt Museksschoul der Haustrap esou fir d’Museksliewen de 5. Juni 1864 säi zougemat: de Jean- onglécklech, datt hie am Land besser ze Wierk Ons Hémecht Antoine fillt sech kuerz drop stierft. organiséieren, gëtt (Text: Michel Lentz) fir hannergaangen an ass 2 Joer méi spéit gëtt am Joer 1863 de d’alleréischt vu ronn esou enttäuscht, datt de Jean-Antoine zu Lëtzebuerger 550 Sänger gesongen. hien d’Land mat senger Lëtzebuerg um Museksverband Famill a Richtung Nikloskierfecht gegrënnt (haut UGDA). Paräis verléisst. bäigesat. De Jean-Antoine gëtt säi musekaleschen Direkter. Op de Punkt Infoblat Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

Op de Punkt

Allgemeng Ons Heemecht (1864) E populäert Lidd an onsécheren, vun opbléiendem Nationalbewosstsinn bestëmmten Zäiten.

1 Eng flott Erzielung Originaltitel a -schreifweis: iwwert dem Zinnen Ons Hémecht – Dem Letzebuerger Sèngerbond zoerkant säi Liewen a säi Wierk fënnt een an: Musek: Nos cahiers Joer 19 Jean-Antoine Zinnen1 (1827-1898) am Joer 1864 (25. Mäerz) (1998) N°4 op de Säiten 9 bis 35 - Henri Losch Wierder: De J.A.Zinnen Michel Lentz (1820-1893) (am 1. Gedichtband Spâss an Iérscht (Spaass an Eescht) 1873)

Ursprénglech Besetzung: 4-stëmmege Männerchouer ouni instrumental Begleedung (a cappella)

Uropféierung: Sonndeg 5. Juni 1864, 15:30 Auer zu Ettelbréck op der ‚Place Marie-­Thérèse‘ (Schoulplaz) (Generalprouf um 12:00 Auer)

Ulass: 1. grousst Veräinsfest (mat feierlechem Cortège, Concert, Verdeelung vu Fest-­Medaillen a Banquet) vum 1863 gegrënnten Allgemeiner Luxemburger Musikverein (ALM, säit 1891 UGDA) ënnert dem Protektorat vum Prënz Hari

Participanten: 18 Gesangveräiner, 10 Blosmuseken, ‚Dilettanten‘ aus Stad a Land – ronn 550 Sänger an 240 Instrumentalisten ënnert der Leedung vum ALM-Veräinsdirekter a Komponist Jean-Antoine Zinnen.

Programm: No musikalescher Astëmmung 12 Stécker, gréisstendeels vum ‚Gesamtchor‘ resp. vu ‚sämtlichen Musikgesellschaften‘ opgefouert. Nieft internationalem Repertoire stinn op 10. an 11. Plaz eng Polka resp. Ons Hémecht vum Zinnen um Programm.

Vum patriotesche Lidd zu der Nationalhymn

Am Ufank e ‚Concours-Stéck‘ fir 4-stëmmege Männerchouer – ee patriotescht Lidd als ‚geeschteg Stäerkung a Waff‘ ënner villen (esou wéi dee méi kämpferesche Feierwon vum Michel Lentz oder den Hämmelsmarsch) an enger Zäit, déi vun Onsécherheet fir d’Land, awer och vun Hoffnung bestëmmt gëtt – nom 1. Weltkrich léist Ons Heemecht de Feierwon als Nationallidd bei offizielle Geleeënheeten of – 1993 eréischt, am honnertsten Doudesjoer vum Michel Lentz, gëtt Ons Heemecht als Nationalhymn vum Groussherzog- tum Lëtzebuerg am Gesetz vum 27. Juli verankert. Op de Punkt Infoblat Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

Ausso/Ausdrock/Funktioun

Den Text gëtt d’Gedanken an d’Gefiller vun de Lëtzebuerger an e gewëssenen Zäit- geescht erëm – Beschreiwung vun der Lëtzebuerger Landschaft – Bindung un d’Heemechts- land a Wonsch no Fräiheet. E Fräiheetslidd, e Wonschlidd, e Gebiet, e Ruff zu deem ‚do uewen‘, zu enger iwwerierdescher Muecht, en Danklidd, Hoffnung op bleiwende Fridden an Eegestännegkeet no Joerhonnerte vu ‚Friemherrschaften‘.

2 Lëtzebuerg huet sech, geschichtlech bedéngt, Lëtzebuerger Text – Lëtzebuerger Musek? keng authentesch, folkloristesch Musek Den Text ass staark national, dréckt eng patriotesch Iddi aus an ass a Lëtzebuerger kënnen opbauen op där sech eng typesch ‚klas- Sprooch. Eppes typesch Nationales an der Musek fannen ass méi schwiereg2, wat awer sesch‘ Musek vun natio­ net verhënnert, datt d’Musek patriotesch Gedanke stëmmungsméisseg kann erëmginn, nalem Charakter, hätt kënnen entwéckelen, ausdrécken, duerstellen a verstäerken. vgl. aner Natiounen mat hiren nationalen, russeschen, finneschen oder amerikaneschen ‚Schoulen‘ .

Historesche Kontext

D’Decisioune vum Wiener Kongress (1815) maachen aus dem Herzogtum Lëtzebuerg e Groussherzogtum als perséinlech Proprietéit vun der Dynastie Oranien-Nassau. Nom Londoner Vertrag vun 1839 kritt Lëtzebuerg eng eege Regierung, de Kinnek vun Holland Wëllem II. bleift awer weiderhin a Personalunioun Groussherzog vu Lëtzebuerg. 1848 kritt Lëtzebuerg seng éischt eege Konstitutioun. 1850 setzt de Wëllem III., op Wonsch vu sengem verstuerwene Papp Wëllem II., e ‚Statthalter/Lieutenant Représentant‘ op Lëtze- buerg: säi Brudder, de Prënz Hari (1820-1879) mat senger Fra, der Prinzessin Amalia (1830-1872). Si hunn hir Residenz zu Walfer am Schlass a si motivéiert fir aus Lëtze- buerg eng ‚richteg‘ Residenzstad ze maachen. Zesumme mat Leit ewéi dem Michel Lentz (1820), dem Antoine Zinnen (1827), dem Edmond ‚Dicks‘ de la Fontaine (1823), dem Michel Rodange (1827) an deem Jéngsten, dem Laurent Menager (1835) sti si fir eng Generatioun, déi Lëtzebuerg wëllt virubréngen. Si sti fir en éischt Lëtzebuerger kulturellt Bewosstsinn an enger Zäit vu politescher Onsécherheet an awer wirtschaftlech gudden Aussiichten:

D’Situatioun vu Lëtzebuerg ass nach onsécher an der Mëtt vum 19. Joerhonnert: Oranien-­ Nassauer Besëtz – däitsche Bond - Bundesfestung zu Lëtzebuerg - Bestriewunge vum Wëllem III., den Text vu sengem Papp senger liberaler Konstitutioun vun 1848 erëm opzeginn - Annexiounsbestriewunge vum Napoleon III. am Joer 1867, fir dem Wëllem III. Lëtzebuerg ofzekafen (eng vun den Ursaache vum preisesch-franséische Krich vun 1870).

D’Wirtschaft entwéckelt sech: Uschloss un d’Nopeschlänner duerch en Eisebunnsnetz (Enn vun den 1850er Joren) – nei Produktiounsmethoden an der Minettes-Eisenindus­ trie – Opschwong duerch d’Memberschaft am däitschen Zollveräin.

Am Londoner Vertrag vun 1867 gëtt Lëtzebuerg vun de Groussmuechte fir ëmmer ­neutral an onofhängeg erkläert. Op de Punkt Infoblat Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

Interessant Fakten zu Ons Heemecht

3 Roger Muller Ons Hee- Ons Heemecht ass déi éischt 4-stëmmeg Chouerkompositioun a lëtzebuergescher Sprooch. mecht entstand nach D’Arrangement vum Zinnen fir Harmonie- a Fanfareorchester ass de 25. Juni 1865 um einer Vorlage Michel Rodanges an: Die Warte zweete Museksfest vum ALM zu Veianen fir d’éischt opgefouert ginn. Joer 55 (2003) N°2048 (2.10.) Ursprénglechen (vum Komponist markéierten) Tempo vun Ons Heemecht: Moderato – Adaptatioun vum Zinnen vum Heemechts-Marsch fir Piano – virum 2. Weltkrich assOns Heemecht duerchaus am Tempo di Marcia gesongen a gespillt ginn, am Tempo vum Feier- won (ausser der leschter Stroph, déi mat mê langsam resp piu lento iwwerschriwwen ass)

De melodeschen Ufank erënnert staark un dem Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) säi berühmten Ave Verum Corpus aus dem Joer 1791 (KV 618). Bewosst Reminiszenze vum Zinnen? Fir de reliéise Charakter ze verstäerken?

De Michel Rodange (1827-1876) huet am Joer 1862 en däitscht Gedicht mam Titel Bundeslied geschriwwen. Form, Thematik a Begrëffsauswiel sinn zum groussen Deel identesch mam Lentz sengem Text Ons Hémecht3. Well d’Entstehungjoer vum Lentz sengem Text ongewëss ass, ass et schwéier ze soen, wien hei eventuell vu weem ‚inspiréiert‘ ginn ass.

An eeleren, auslänneschen Noutebicher mat verschiddenen Nationalhymnen ass den Hämmelsmarsch heiansdo als Lëtzebuerger Nationalhymn uginn. En däitsche Museks­ editeur huet an der Zäit eng Sammlung vun Nationalmärsch a Vollekslidder erausginn, wouran och den deemools zu Lëtzebuerg beléiften Hämmelsmarsch opgeholl gi wor. Weider Editeuren hunn, ouni ze hannerfroen, den Hämmelsmarsch an hir international Nationalhymnesammlungen iwwerholl.

An der Grafried op de Michel Lentz vum Staatsminister Paul Eyschen am Joer 1893 heescht et: „D’Heemecht misst eise politesche ‚Vater Unser‘ ginn“.

Zu de 4 originalen Textstrophe vun Ons Heemecht sinn am Laf vun der Zäit 3 ‚inoffiziell‘ Strophen derbäi komm:

5. Stroph: (fir d’Onofhängegkeetsfeier am Joer 1939) O du dem Prënzen ënnerdon, komm onse Wënsch entgéint. Am Sonneschäin looss ënnergon, déi s du mat Muecht gekréint. Du hues ons Léift an Trei geschwuer, hal iwwer si deng Hand. A Fridd a Gléck geet ni verluer am Lëtzebuerger Land.

6. Stroph: (fir Radio BBC London am Joer 1944) Mir bleiw’n der Groussherzogin trei, soulaang de Bolsschlag geet. Ass si ablécklech och net hei, fir ons dach fest et steet. Si gleeft un eis wéi mir u si, un d’Land an u seng Trei. Duerfir vergiesst ons Charlotte ni, duerch si gi mir rëm fräi.

7. Stroph: (onbekannten Auteur) O Härgott seen onst klinzecht Land, mir schwieren Dir all Trei. Seen Papp a Mamm a seen all Kand, an Troun a Glaw hal fräi. An Du gutt Mamm vu Lëtzebuerg, wéi kënnt et anescht sinn. Du hëllefs ons a Leed a Suerg, well mir Deng Kanner sinn. Op de Punkt Biographie Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

Biographien Jean-Antoine Zinnen Vill gefrot an erfollegräich

gebuer am ‚preiseschen‘ Neierbuerg (virum Wiener Kongress Deel vu Lëtzebuerg) am Joer 1827

Papp Johann Baptist: Wiert an Dirigent vun der Neierbuerger Musek. Nom Doud vun der Mamm Maria Bettingen zitt de Papp mat sengen 3 Kanner op Lëtzebuerg (Klierf, Dikrech, Fiels) a kritt 4 weider Kanner mat senger zweeter Fra Madelaine Weber

Grondschoul zu Klierf, ‚Progymnasium‘ zu Dikrech

Spillt bal all Instrumenter a bastelt schonn als Kand neier

Mat 15 Joer an d’Iechternacher Militärmusek - Hornist (Bezeechnung fir all Museker) 1. Klass

Mat 20 Joer Garnisounskapellmeeschter zu Dikrech

Musek- a Gesanksléierer am ‚Progymnasium‘ zu Dikrech (mat neie Programmer a Methoden). Grënnt 1851 d’Dikrecher Liedertafel, haut Dikrecher Sängerbond.

Professer fir Blosinstrumenter a Gei am Stater Conservatoire

Direkter vun der Stadmusek, vum Conservatoire, vum Allgemeiner Luxemburger Musikverein (ALM), vum Cercle Musical, vun der Gym, vun der Lyra, vun der Harmonie …

Aktive Logebrudder bei de Fräimaurer

Aus Enttäuschung wéinst der Opléisung vum Stater Conservatoire am Joer 1882 zitt hien op Paräis-­Neuilly. Komponéiert, spillt hei an de bekannteste Sinfonie­orchesteren. Gesäit den Eiffel­ tuerm wuessen an d’Erëffnung vum Moulin Rouge.

Am Verlaangeren no der Heemecht grënnt hien zu Paräis de Museksveräin La Luxembourgeoise

1898 fält hien an enger Trap a stierft de 16. Mee

Den 28. Oktober 1900 gëtt hien um Nikloskierfecht bäigesat

Den 2. Mee 1902 gëtt d’Grafmonument feierlech ageweit

Iwwer 170 Musekswierker (Walzer, Polka, Märsch, Dänz, 5 Operetten, Kantaten, Lidder, …)

Seng Iddien an Initiative markéieren d’kulturellt Liewen zu Lëtzebuerg bis haut.

Michel Lentz Dichten als patriotesch Flicht

gebuer den 21. Mee 1820 zu Lëtzebuerg

Papp Jean-Pierre war Bäckermeeschter

Premièresdiplom am Stater Kolléisch

Ofgebrachent Philologie-Studium zu Bréissel

Staatsbeamten ‚commis de première classe‘ - Büroschef a Conseiller an der Rechnungskummer

Nationaldichter a Lyriker

3 Gedichtbänn: Spâss an Iérscht (1873) Hierschtblummen (1887) Wantergreng (1920)

Papp vun 3 Kanner

Den 8. September 1893 stierft hien a sengem Gebuertshaus a gëtt den 10. September um Nikloskierfecht bäigesat. Op de Punkt Bibliographie Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

Bibliographie Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Dës a weider Informatiounen an der BnL via www.a-z.lu

125e anniversaire Fanfare royale grand-ducale Luxembourg (Grund-Fetschenhof-Cents-Pulvermuhl) : 1852- 1977 / (auteurs: Bob Frommes, Jean-Pierre Koltz, Albert Thorn, Gilbert Trausch, Raymond Weber, Paul Weitz); [réd.: Henri Schumacher]. - [S.l.] : [s.n.], (1977), Esch-sur-Alzette, Impr. Victor).. - 93 p. : ill. ; 21 cm

1827-1977: Johann Anton Zinnen, Komponist der Hymne Luxemburgs: Festschrift: Zinnen-Festival in Neuer- burg vom 11. Juni-20. Juni 1977 / Festausschuß des Zinnen-Festivals, Neuerburg. - Neuerburg: Festausschuß des Zinnen-Festivals, (1977). – 116 p.: ill.; 21 x 14,5 cm

Blasen, Léon: E puer Wuert iwwert eis Nationalhymn an hir Auteuren / vum Léon Blasen. – In: Marienland: Zäitschrëft vun de Lëtzebuerger Fraen a Mammen. – Luxemburg. – Jg. 44(1989), Nr. 3, p. 68-69, ill.

Borrelbach, Albert: Ein Leben für die Musik: vor 175 Jahren geboren: Johann Anton Zinnen, Schöpfer der Hymne Luxemburgs / von Albert Borrelbach. –In: Heimatkalender Landkreis Bitburg-Prüm. – Bitburg. – 2002, p. 115-123, ill., Bibliogr.

Etringer, Norbert: Militärmusik und andere Klänge von einst. – In: Luxemburger Wort. – Jg. 121(1968), Nr. 20/21, p. 11, 2 fig.

Europe en hymnes: des hymnes nationaux à l’hymne européen = Europa in Hymnen: von den Nationalhymnen zur Europahymne. – Milano: Silvana Ed. Spa, cop. 2012. – 127 p.: ill.; 24 cm

Festschrift zur Kantonal-Jahrhundertfeier der Unabhängigkeit Luxemburgs zu Mersch am 23. Juli 1939: 1839- 1939. – [Mersch]: Organisatiounskomité, [1939], Mersch, Fr. Faber. – 139 p.: ill.; 24 cm

Fêtes jubilaires de la Société philharmonique organisées du 28 juin au 7 juillet 1963 / Société philharmonique Larochette; Couverture: Alphonse Nies. – Larochette : Société philharmonique, 1963, Diekirch, Impr. du Nord. – 175 p.: ill.; 20,5 x 14,5 cm

Gedenkblatt an den verstorbenen National-Komponisten J. A. Zinnen : 1827-1898. - Luxemburg: Ch. Praum, 1902. – 3 p. ; 26 cm

Gedenkblatt zur Jahrhundertfeier an den National-Komponisten J. A. Zinnen “Ons Hémecht”: 1827-1927. – Luxemburg: G. Soupert, 1927. – 11 p. ; 23 cm

Haan, Jean: Der Mann dem wir die “Hémecht” verdanken / Jean Haan. – In: Revue. - Luxembourg. – Jg. 32(1976), Nr. 52, p. 32-36, ill.

Haan, Jean: D’letzeburger Marseillaise: An e puer Woche kritt eis “drött Nationalhymn” hir 60 Joer / Jean Haan. – In: Revue. – Luxembourg. – Jg. 30(1974), Nr. 52, p. 59-61, ill.

Haan, Jean: J. Ant. Zinnens Diekircher Jahre / Jean Haan. – In: Die Warte. - Luxembourg. – Année 30(1977), n° 26, p. [4], ill.

J.A. Zinnen. – In: Hémechtsbliéder. - Luxembourg. – Jg. 2(1939), Nr. 1, p. 8-9

Jean-Antoine Zinnen: den Nationalkomponist (1827-1898). – In: Télécran. - Luxembourg – Jg. 6(1984), Nr. 10, p. 22-25; Nr. 11, p. 24-27, ill.

Lentz, Michel: Texte de l’Hymne nationale “Ons Hémêcht”: Exécutée comme cantate à l’inauguration du Monu- ment J.-A. Zinnen le 11 mai 1902 / Paroles de M. Lentz; Musique de J.-A. Zinnen. – [S.l.] : [s.n.], 1902.– 2 p.; 21,5 x 14 cm

Livre d’or du centenaire de la Fanfare royale grand-ducale Luxembourg-Grund : 1852-1952 : 125e anniversaire [de la naissance] du directeur-fondateur J.-A. Zinnen: 1827-1952 / Fanfare royale grand-ducale; [réd.: Léon Zettinger, Joseph Hess, Joseph Reuter ... et al.]. – [S.l.]: [s.n.], 1952, Luxembourg, Impr. Saint-Paul. – 320 p.: ill., photogr.; 23 cm

Losch, Henri: De J.A. Zinnen / Henri Losch. – In: Nos cahiers : Lëtzebuerger Zäitschrëft fir Kultur. - Luxem- bourg. – Joër 19(1998), N° 4, p. 9-35, ill., Bibliogr. Op de Punkt Bibliographie Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

Mayer, Robert: Johann Anton Zinnen 1827-1898 / Robert Mayer. – In: Harmonie des mineurs d’Esch-sur-Alzette: haut patronage du 75e anniversaire. – Esch-sur-Alzette. – P. 87-91, ill.

Muller, Roger: “Ons Heemecht” entstand nach einer Vorlage Michel Rodanges / Roger Muller. – In: Die Warte.– Luxembourg. – Année 55(2003), n° 28 = n° 2048 (2. Oktober), p. [1+2], ill.

Nationalkomponist J.A. Zinnen.– In: Hémechtsbliéder. - Luxembourg. – Jg. 2(1939), Nr. 1, p. 4-5

Pioniere unserer Unabhängigkeit in Poesie und Musik: Lentz, Dicks, Zinnen, Menager. – In: Hémechtsbliéder. - Luxembourg. – Jg. 2(1939), Nr. 1, p. 2-3

Programme des fêtes du centenaire et du festival Zinnen: 1852-1952. – Luxemburg-Grund: Fanfare royale grand-ducale, 1952, Luxembourg, Reka. – 1 vol. (non paginé): ill.; 21 cm

Semaine musicale organisée par la Fanfare municipale de Luxembourg-Bonnevoie... du 11 au 20 juillet 1964 / Fanfare municipale de Luxembourg-Bonnevoie. – Bonnevoie: [Fanfare municipale de Luxembourg- Bonnevoie], [1964], Luxembourg: impr. Willems. – 1 vol. (non paginé); 21 x 14,5 cm

Theis, Hans: Der Musiker Anton Zinnen: ein gebürtiger Neuerburger Komponist der luxemburgischen National­ hymne / Hans Theis. – In: Heimatkalender für den Kreis Bitburg 1967. – Trier, [1966]. – 1967, p. 137-138

Toussing, Albert: Hervorragende Persönlichkeiten / Albert Toussing. – In: Heimat und Mission. - Clairefontaine. – Jg. 58(1984), n° 8/9, p. 177

Toussing, Albert: Johann Anton Zinnen: 1827 - 1898: zum 100. Todestag des Schöpfers der Nationalhymne Luxemburgs, 16. Mai 1998: biographische und andere Notizen über und um das prominenteste Mitglied einer aus Neuerburg stammenden Felser Musikerfamilie des 19. Jahrhunderts / zusammengetragen von Albert Tous- sing. -[Larochette]: Les amis du vieux Larochette, cop. 1998, [Luxembourg], Watgen. – 164 p.: ill.; 24 cm

Ulveling, Paul: “Ons Hémecht”, hymne national? / Paul Ulveling. – In: Luxemburger Wort. – Jg. 144(1991), Nr. 233 (10. Oktober), p. 15, ill.

Ulveling, Paul: Ons Hémecht: notre patrie - notre hymne national / Paul Ulveling. – In: Mémorial 1989: la so- ciété luxembourgeoise de 1839 à 1989. - [Luxembourg]: Les publications mosellanes, 1989. – P. 568-583

Ulveling, Paul: Von der Folklore bis zur Nationalhymne. – In: Nos cahiers. Lëtzebuerger Zäitschrëft fir Kultur. – 5 (1984), n° 1, pp. 19-38, n° 3, pp. 51-67

Zenner, Roby: Ein Leben im Dienste der Musik: vor 100 Jahren starb unser Nationalkomponist Johann Anton Zinnen / Roby Zenner. – In: Lëtzeburger Sonndesblad. – Jg. 131(1998), Nr. 22, p. 17, ill.

Zinnen verlässt die Heimat. – In: Hémechtsbliéder. - Luxembourg. – Jg. 2(1939), Nr. 1, p. 5, ill.

Zinnen, Jean-Antoine: Inauguration des chemins de fer Guillaume-Luxembourg , 4 octobre 1859: Cantate exécutée à la cérémonie de la bénédiction des locomotives / paroles de J. Neumann; musique de A. Zinnen. -Luxembourg: [s.n.], 1859, Luxembourg, Impr. V. Buck. – 6 p.; 28 cm Op de Punkt Iwwert de Cedom Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

D’Lëtzebuerger Nationalbibliothéik (BnL) bekëmmert sech ëm d’Sammelen, d’syste- matesch Opschaffen an d’Versuerge vu gedréckte Bicher, Zeitungen an Affichë mat Bezug zu Lëtzebuerg (Luxemburgensia) a vun auslännesche Publikatiounen. De Museksdepartement vun der Nationalbibliothéik (Cedom – Centre d’études et de documentation musicales) conservéiert virun allem Museksbicher a Musek a gedréckter Form (Nouten, Partituren) awer och Audio- a Videodokumenter aus Lëtzebuerg. www.bnl.lu

Info BnL/Cedom-Dokumenter ausléinen an 10 Punkten zesummegefaasst:

1. D’Dokumenter kënnen an der Online-Sichmaschinn www.a-z.lu recherchéiert ginn

2. Eng Lieserkaart fir kënnen Dokumenter ze bestellen an auszeléine kritt ee gratis an der Receptioun vun der BnL

3. D’Dokumenter kann een ca. 30 Minutten no der Bestellung am Prêt ofhuelen ­(Dokumenter aus de BnL-Annexë kritt een den Dag duerno)

4. D’Dokumenter an de verschiddene Liessäll an an der Mediathéik si fräi zougänglech

5. Ëffnungszäiten: Dënschdes bis Freides vun 10:30 bis 18:30 Auer, Samschdes vun 9:00 bis 12:00 Auer

6. Lieser vun der BnL musse méi wéi 16 Joer hunn an zu Lëtzebuerg oder an der Groussrégioun­ wunnen

7. Ausléine kann ee max. 28 Deeg (Bicher, Sproochemethoden), 14 Deeg (auslännesch Zeitungen, Lauschterbicher, Audio-CDen), 7 Deeg (DVDen, Videokassetten)

8. Gläichzäiteg ausléine kann ee max. 15 Dokumenter aus der BnL a max. 7 Dokumenter aus der Mediathéik

9. De Prêt kann 2 Mol verlängert ginn

10. De geneeën Detail fënnt een op www.bnl.lu –––> Règlements CD-ROM Tracks Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom

CD-ROM CdC 01

NR Titel CD / Interpret Opnam Dauer Quell

CD ‚Lëtzebuerg a seng Dynastie‘ - Lëtzebuerger Militärmusek (réalisé à l’occa­ BnL / 1 Ons Heemecht 2005 1:23 sion du cinquantième anniversaire de S.A.R. Cedom le Grand-Duc Henri)

2 Ons Heemecht RTL Orchester a Chouer Dir.: Pierre Cao 1980 2:48 CNA

RTL Orchester a Chouer 3 Ons Heemecht 1950 2:37 CNA Dir.: Henri Pensis – Gesang: Venand Pauké

CD Lidderbuch fir d’Kanner aus der Grond- schoul Cycle 3: Papageno Papagena BnL / 4 Ons Heemecht Chouerklass Conservatoire du Nord/Péitenger 2012 3:06 Cedom Museksschoul, Opnam/Arrangement: Linster Studios

CD ‚Grand concert vocal patriotique (Commé- moration du 100e anniversaire de la naissan- ce de son Altesse Royale la Grande-Duchesse BnL / 5 Ons Heemecht 1996 2:54 Charlotte, 1996)‘ Cedom Lëtzebuerger Männerchouer 1989 Dir.: Pierre Nimax Sen.

Gesang a Piano: Georges Urwald BnL / 6 Wann de Siggy wësse géif Opnam: Service documentation et production 2014 2:26 Cedom audiovisuelle du SCRIPT

BnL / 7 Wann de Siggy wësse géif Playback 2014 2:26 Cedom

BnL / 8 Heemechts-Mix Verschidd. (kuckt w.e.g. Infoblat 2C) verschidd. 3:55 Cedom

RTL Orchester, Spee-Chouer (Tréier), 9 Ave Verum Corpus 3:32 CNA Dir.: Leopold Hager

CD ‚Lëtzebuerger Allerlee‘ 2006 Lidderuucht Lëtzebuerg Dir.: Claude Hornick, De Feierwon BnL / 10 Brëttelspiano: Norbert Beideler 1:27 (fréier-haut) Cedom

CD ‚RTL Planet Lëtzebuerg‘ – T42 2000

CD ‚Lentz-Owend 1993‘ – Chorale St.Michel 1994 Den Hämmelsmarsch BnL / 11 1:16 (fréier-haut) Cedom CD ‚RTL Planet Lëtzebuerg‘ – No Name 2000

PDF Info- an Aarbechtsblieder faarweg

PDF Aarbechtsblieder faarweg

PDF Aarbechtsblieder schwaarz-wäiss Begleet CD-ROM Heft 1:

De Litty – Les Carnets didactiques du Cedom Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘

CD-R/CdC 01

Bibliothèque nationale de Luxembourg / Cedom Am Optrag vum Kulturministär – mat der Ënnerstëtzung vum Edukatiounsministär Textdichter a Komponist Wierfelspill 4B Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom Textdichter a Komponist Wierfelspill 4B Lidder fir Land a Leit ‚Ons Heemecht‘ Les Carnets didactiques du Cedom