Bole tín El la redak cio Bulteno de H ispana -Federacio. Num ero 373, novem bro-decem bro, 2005. Te le vido e n e s pe ranto 56a jark olek to. Tiu ĉi num ero de Bole tín spegulas la eĥon dis- REDAKTISTO M anuel Pancorbo trum petantan tra la tuta pro la ek - funciigo de la unua televid-k analo en esperanto: KUNLABORINTOJ Internacia Televido aŭ ITV. La fak to k e la el- Salvador Aragaj, Ángel Arq uillos, Toño del Barrio, Faustino Castaño, Vildana De- send-m edio estas interreto, k aj ne la k utim aj h er- lalić, Jorge Cam ach o, Pedro H ernández, condoj — aŭ, pli m oderne, ciferum itaj Ilona Koutny, M iroslav M alovec, Ken h ercondoj— , ne m inusvalorigas la gravon de la M iner, M anuel Parra, Darío Rodríguez, atingaĵo. La afero estas prezentata laŭ ĉiuj angu- Guadalupe Sanz, Pedro Sanz, Luis Serrano, Antonio Valén. loj, eĉ laŭ tiuj k ritik aj. Kom preneble, la postsom eraj e-renk ontiĝoj ELDONAS H ispana Esperanto-Federacio en nia lando ok upas nian atenton: vi povos legi C/ Rodríguez San Pedro 13-3º-7 ĉi num ere pri la 13a Esperanto Sem ajno pri Kul- ES-28015 M adrid turo k aj Turism o, ok azinta en Calella; estas ra- Telefono k aj fak silo: + 34 9 14 468 079 porto pri la k ongreso de Andaluzia Esperanto- | w w w .esperanto-es.net y adm in@ esperanto-es.net Unuiĝo k aj ties ak tivaĵoj; k aj ank aŭ ni prezentas Bank o-k onto (BBVA): m allonge la sperton de ak tivulo de SATeH 0182-01252-31-02040119 61 (SAT en H ispanio) pri ties lasta partopreno en

ESTRARO la pasinta festo de la k om unista partio, en M a- PREZ IDANTO : Augusto Casq uero drido. VICPREZ IDANTO : Lupe Sanz Krom e, ni prezentas inform etojn pri la eĥo SEKRETARIO : Carm en Suárez de esperanto en am asm edioj, precipe la parto- K ASISTO : Pedro Garrote BULTENREDAKTISTO : M anuel Pancorbo preno de m adridaj ak tivuloj en la program o To- VO Ĉ DO NANTO : Luis H ernández m a nota de la regiona televido Te le m adrid; pri VO Ĉ DO NANTO : José M aría Galofré la instruagado de esperanto en nia lando, tra di- SENDU VIAJN KONTRIBUOJN AL versaj k ursoj k aj iniciatoj, k un la m esaĝo de Pe- C/ M olino de la Navata 7, 4ºB dro H ernández k e "ni donu bonk valitan ES-28420 Galapagar (M adrid) postve ndan se rvon". y bulteno@ esperanto-es.net Plue, vi legos diversajn raportetojn pri no- vaĵoj en Esperantujo, k un m em origo pri la du § Pri la e nh avo de la artik oloj re spon- de cas nur la re spe k tivaj aŭtoroj. grandaj venontjaraj eventoj: Universala Kongre- § La re dak tisto rajtas libe re rifuzi ne so en Florenco k aj la Internacia Junulara Kon- pe titajn artik olojn. greso en Sarajevo. § Re tpoŝto e stas pre fe ra se ndom e to- do. Surpape raj k ontribuoj risk as pro- Ni finas la num eron per eseo de Luis Serra- k rastiĝi aŭ e ĉ ne ape ri. no pri la benoj k iujn portas legado de Don Qui- § Estas pe rm e site re publik igi la e nh a- jote ; jen nia ferm o de la k iĥota jaro k aj ties von m e nciante la fonton. k oncernaj agadoj.

Presejo Gráficas Aurora, Z aragoza Feliĉan julon k aj ĝis venonta jaro! Leĝa deponnum ero: Z -334-9 0 Kom postita per program o Scribus laŭ GPL-licenco M ANUEL PANCO R BO

Bole tín 373 1 Enh avo El la re dak cio Am as m e die Televido en esperanto...... 1 Eroj el gazetaro...... 16 Sur la k ovrilo...... 2 Es pe rantuje Eraragnosk ejo...... 2 Kovrile Esperanta televido ...... 18 Ele s trare Interlingvistik aj Studoj...... 22 Vian k ontribuon, m i petas!...... 3 Forpasis Bak in...... 23 Estraro k unvenas ...... 4 Venontaj internaciaj k ongresoj...... 25 Enlanda agado Re ce nzo Novaĵoj el Fundación Espe ranto..... 5 H istorio de Espe ranto...... 26 Andaluza Kongreso...... 6 Lite raturo Esperanto k aj turism o en Calella...... 8 Pliaj k atalunaj novaĵoj...... 11 Eseo pri Quijote (Luis Serrano)..... 28 SATeH ĉe festo de la PCE ...... 12 Poem oj (Jorge Cam ach o)...... 30 H e le co en retpaĝo...... 13 Form uliloj Ins truado Preztabulo 2006...... 31 Pluraj instru-agadoj...... 14 Aniĝilo 2006...... 32

Sur la k ovrilo Vi povas vidi la logoon de la pre m ie ra te le vid-k analo de Espe rantujo: Inte rnacia Te le vido, ITV. M. PANCORBO

Eraragnos k e jo

La k oboldoj de la redak cio O ficejo. k aj la m alzorgo de la redak - 2. Paĝo 4: M anuel tisto fuŝis k elk ajn erojn de Pancorbo evidente k unor- la pasinta num ero. Jen ek - ganizis la h ispanan k on- zem ploj: greson de 2005, ne 2004. 1. Paĝo 3: anstataŭ Ana 3. Paĝo 5: la ĝusta tito- M anero, estas M arcos lo de la poem aro de M i- Cruz la dem isiinta ek strara- guel Fernández estas El la no (vicsek retario) k aj, do, dank inda. sonoraj soloj, ne El m iaj sonoraj soloj. Ana M anero ne ok upis nek ok upas poste- 4. La fam ilia nom o de Lorenzo No- non en la estraro, sed ŝi estis, k aj plu es- guero insiste, k vazaŭ inside, aperis tas, la ĉef-m otoro de la m adrida Centra plurfoje k iel Nogue ra. Pardonpeton!

2 Bole tín 373 Elestrare Vian k ontribuon, m i pe tas !

En la ĥaoso k aj sinpuŝiĝo por papera originalo. pretigi la unuan ek zem pleron Anstataŭ rek ta sendo al de Bole tín sub m ia responde- bultena adreso, m i ak ceptas co, tiu ĉi redak tisto ne h avis atentigon pri publik igo en iu ŝancon preni la parolvicon . ajn interreta m edio k iun la Nu, post tiuj unuaj m om en- k ontribuanto k onsiderus toj de necerteco, m i trovas la oportuna: persona retpaĝo, tem pon sk ribi ĉi tiujn liniojn, blogo, dissendolisto... M i k iuj sim ple petas k e vi nepre rek te prenus la inform on el k ontribuu al Bole tín, per ra- tiuj fontoj. portoj de ĉio k io ok azas/is/os en via k lu- Bv., ne papere! bo aŭ ĉe vi, k om preneble, rilate al En tiu ĉi cifereca k aj retk om unik iva esperanto. Principe, ĉio estas interesa: epok o estas perdotem po la uzo de pape- oficialaj agadoj de via k lubo, persona par- topreno en internacia evento, vojaĝo per Evitindaj form atoj , ak cepto de esperantistoj en via h ejm o... M ultaj h om oj erare pensas k e k om puti- laj form atoj ---k ia tiu de M icrosoft Kiel sendi? W ord--- estas ĉiusence universalaj; eĉ Sendu vian k ontribuon, prefere per ret- perdas m ultege da tem po lernante m as- poŝto, al bulteno@ esperanto-es.net. Sk ri- trum on de k om plik aj program oj. Tiu bu en glata tek sto, ne per M S-W ord k aj M S-W ord-form ato neniel estas univer- aliaj artifik aĵoj (vd. apudan k adron); uzu sala aŭ norm a, sed aŭtor-rajta sek reta unik odan enk odigon laŭ utf-8; se vi tute form ato de m ultnacia firm ao. Aldone, ne scias k iel sk ribi tiel, uzu ik san suroga- ne ĉiuj h om oj h avas tiun program on, sa- ton (cx, gx, h x, jx, sx, ux) k iu estas pli fa- m e k iel ne ĉiuj h om oj parolas la anglan. cile traduk ebla al unik odo. Anstataŭe, por m ultaj k om unik aj ce- Kiom eble plej ofte k aj abunde, k un- loj ---i.a. sendi k ontribuon al Bole tín--- sendu fotojn de la evento! Ili estu afere- sufiĉas tajpi sur la redak to-fenestro de caj, sufiĉe k valitaj, k un videblaj k aj via retpoŝta program o. Se vi tam en for- rek oneblaj vizaĝoj ĉefe de niaj ak tivu- te alk utim iĝis al uzo de M S-W ord k iel loj, en norm alaj sintenoj (evitu k apti m al- redak tilo, k onservu la dosieron k iel gla- ferm itajn ok ulojn!); evitu ank aŭ tan tek ston (TXT) aŭ k opiu la tek ston neinteresajn dorsojn, m alprok sim ajn h o- el la program o k aj algluu ĝin sur la ret- m ojn... Nu, estus necese sk ribi tutan bul- poŝtilon. Se vi k onsideras k e la tipar-or- tenon nur por instrui k iel k apti per fotilo nam oj estas gravaj, k onservu ilin laŭ la plej suk ajn bildojn, ni k ontentiĝu pro- RTF-form ato (el la angla rich e d te xt vizore per tiuj ĉi k onsiloj. Fotoj estu k ap- form at). TXT k aj RTF estas publik aj, titaj per ciferecaj fotiloj aŭ sk anitaj el nesek retaj k aj norm aj form atoj.

Bole tín 373 3 ro ĉar la norm ala poŝto estas m alrapida ti k un sam ideano pli tek nologiem a de k aj ne fidinda. Krom e, la ricevanto de- via k lubo. vas nepre re-tajpi la tek ston ---laboro Bole tín por vi, sed per vi jam farita de la sendinto--- k aj sk ani la Jen devizo aplik ebla al presk aŭ ĉiu paperajn fotojn. Nu, sciu k e la redak ta asocia organo. La bulteno eldoniĝos k un k aj k om posta laboro estas jam sufiĉe tem - aŭ sen viaj raportoj: ju pli da k ontribuoj, poraba, sen tiu k rom a peno. Se vi h avas des pli interesa. Do, ek al tajpado! Tiu ĉi ion interesan por raporti k aj ne h avas redak cio ferm os venontan num eron la k om putilajn rim edojn, bv. interk on- sen- 15an de januaro. Es traro k unve nas La H EF-estraro k unsidis la 7an de ok tobro, je la 17:00 h oro en m adrida H EF- oficejo. Ĉ eestis tam en nur du estraranoj: vicprezidanto Lupe Sanz k aj redak - tisto M anuel Pancorbo; aliĝis al k unsido M anuel Parra ---k iel h elpanto de se- k retario Carm en Suárez---, Toño del Barrio ---k iel Direk toro de Fundación Esperanto--- k aj aliaj k unlaborantoj.

Fundación, la H EF estraro rajtas nom u- m i du patronojn, k iuj estos Lorenzo No- guero Sarasa k aj Juan Antonio del Barrio Unquera. 3. Post la pritak so de proponoj por la venonta k ongreso, Ek strem aduro k aj Be- nik asim o, la H EF-estraro decidas realigi la k ongreson de 2006 en Benik asim o, Kastelono. La H EF-estraro rim ark as m altrank vi- le k e m ank as k vitancoj, fak turoj k aj ĉe- G. SANZ K M . PANCO R BO fe vera agadoj, por pravigi la La ĉefaj decidoj estis: subvenciitan m onon. Diversaj proponoj 1. Eldoni, pere de la subvencio k aj estiĝis, inter aliaj antaŭm endi la fotok o- k ongrue k un la celoj de projek to Kiĥoto- piadon de broŝuroj por la venonta Expo- 2005, libron k om pilontan la desegnojn lingua, tiel k e ĝi eniru la buĝeton de k iuj partoprenis la porinfanan desegno- 2005 k aj do utilu k iel garantio por la k onk urson de la pasinta H EF-k ongreso. subvencio. La H EF-estraro m alk uraĝiĝe Ĝ i enh avos ank aŭ k elk ajn prelegojn de k onstatas la m alm ultan k unlaboron de la tiu k ongreso en dulingva versio; do, dis- grupoj por tiu ĉi celo. doniĝis la traduk aj task oj. La eldonk van- La venonta k unsido ok azos la 8an de to estos 300 ek zem pleroj. decem bro, k un pli m ultnom bra estra- 2. Renovigi la patronaron de Funda- rana partopreno. ción Espe ranto. Laŭ la nova statuto de

4 Bole tín 373 Enlanda agado Novaĵoj de Fundación Es pe ranto iros ĉijare al du program oj: la organiza- do de k ursoj en universitatoj k aj la eldo- no de libroj. Se vi h avis rilaton k un unu el tiuj ĉi ak tivaĵoj dum la jaro 2005, ne forgesu k e la lim dato estos la 30a de no- vem bro. Sendu vian peton k aj la infor- m ojn pri la ak tivado al la adreso (poŝta aŭ elek tronik a) de Fundación. Aliaj ak tivadoj Dum la lasta asem bleo de H EF en Al- Fundación plu k unlaboras en la dis- calá, estis ratifita la nova statuto de Fun- volvo de la Projek to Kiĥoto de H ispana dación Espe ranto. Ĝ i estis necesa pro la Esperanto-Federacio. Dum la m onato nova h ispana leĝo pri fondaĵoj, k iu m odi- aŭgusto, Fundación donacis ek zem ple- fis la postulojn por tiuj organizoj, k aj ce- ron de la traduk o al nia lingvo de la ver- lis streĉi la k ontrolojn sur ties ak tivaĵoj. k o La inĝe nia h idalgo don Quijote de Unu el la sek voj de la La M anch a al la publik a La nova patronaro de z i- m odifo de la statuto es- bibliotek o de la M adrida ras s pe ciale dank i la an- tas la ŝanĝo de la Patro- Aŭtonom a Kom unum o, taŭajn patronojn, Migue l naro, k iu de nun devas Joaquín Le guina. Ni an- Ánge l Sanch o, María Ra- m alpligrandigi sian k on- k aŭ sendis du ek zem ple- fae la Urue ña k aj Jos é siston. Du el la patronoj rojn al du bibliotek oj de María Rodrígue z pro ilia estas elek titaj de H EF, la franca urbo Tuluzo, s indone m o k aj iliaj k ontri- k aj en k unveno de la es- k ie troviĝas sam tem pe buoj. traro de tiu ĉi asocio oni forta Esperanto-m ovado elek tis la novajn perso- k aj grava k om unum o de nojn, k iuj ok upos la postenojn. Tiuj es- h ispana origino. tos Lorenzo Noguero k aj José Antonio Ni m em origas al ĉiuj ak tivuloj k e ek - del Barrio, k iuj ĝis nun jam h avis respon- zem pleroj de tiu ĉi verk o, k iun eldonis decojn en la Fondaĵo k iel, respek tive, se- Fundación en 19 77, estas donace je via k retario k aj direk toro. dispono por k ontribui al la disvastigo de La nova patronaro deziras speciale la projek to k aj al la elm ontro en la ek ste- dank i la antaŭajn patronojn, M iguel Án- ra m ondo de la k ulturaj trajtoj de la Es- gel Sanch o, M aría Rafaela Urueña k aj peranto-k om unum o.

José M aría Rodríguez pro ilia sindone- T. DEL BAR R IO m o k aj iliaj k ontribuoj. Subvencioj Kiel oni inform is en num ero antaŭa Re tadre s o de Fundación Es pe ranto: de Bole tín, la subvencioj de Fundación fundacion@ e s pe ranto-e s .ne t

Bole tín 373 5 Andaluza Kongre s o La 11a Andaluza Kongreso de Esperanto ok azis en M alago la 8an k aj 9 an de ok tobro de 2005, m eze de neatendita pluvo.

ÁNGEL AR QUILLO S La ĉeestantaro ne estis troa, pli- m ulte alvenis el Eŭropo k aj Ĉ i- nio, ok aze de la Kunsido de Civi- tana Esperan- tio. Inter la ĉeestantoj m i de- vas m encii la fa- Librose rvo dum AEU-k ongre so m an verk iston A. ARQUILLOS k aj prelegiston k elk aj personoj el diversaj lingvoj k aj S-ro Giorgio Sil- landoj k iel om aĝa jubileo de la ĉefverk o fer, k iu gvidis de Cervantes traduk ita de Fernando de dutagan sem inarion pri esperantologio, Diego. Ĉ iuj ricevis donacitan volum on k aj lian edzinon Perla pro ilia partopreno. Pro- M artinelli, tiel k onata Ni ĝuis la de k lam adon fesoro Giorgio Silfer pa- k iel li pro sim ilaj agadoj de la du unuaj ĉapitroj de roladis pri la h ungara rilate al la m ovado. D. Kiĥoto, k iuj e s tis le gitaj traduk o de Donk iĥoto, Aliaj h om oj estas M arie de k e lk aj pe rs onoj e l dive r- k iun ĵus realigis lia k ole- France Conde-Rey, fa- s aj lingvoj k aj landoj k ie l go de PEN-k lubo János m a fem inista k aj em i- om aĝa jubile o de la ĉe fve r- Benyh e. Ljubom ir Tri- nenta esperantistino, k iu k o de Ce rvante s . fonĉovsk i faris prelegon verk as interesajn artik o- pri pupteatro. Anjo Am i- lojn en la gazetoj Fe m ina, H eroldo k aj k a prezentis siajn plej lastajn k antojn Lite ratura Foiro; Profesoro W alter Z e- k aj regalis nin per belaj m om entoj k tp. lazny, k onsulo de la Espe ranto-Civito; k aj pri la ceteraj m i m enciu nur la lan- dojn ĉar estas m ultaj k aj m i ne m em oras ĉiujn nom ojn. La land-devenoj estas je- naj: Bulgario, Germ anio, Svisio, Italio, H ungario, Ĉ inio, Britio, Pollando... La k ongres-program on ni ne k apablis tute plenum i pro m ank o de tem po, k el- k aj prelegantoj ne partoprenis, sed ni Publik a laŭtle gado de Donk iĥoto e stis unu e l la ple j ĝuis la dek lam adon de la du unuaj ĉapi- sim patiaj program e roj de la k ongre so. En la foto, Sylvie Roque s pre nas sian le gvicon. troj de Donk iĥoto, k iuj estis legataj de JULIO H ERRERO

6 Bole tín 373 Ĉ e la k oridoro, libroservo de SATeH cion ni ne forgesos, k vank am estis pro- ne m ank is, k aj apude staris tre interesa fi- gram ite m anĝi en la k ongresejo, sed pro latela ek spozicio pri Esperanto. neoportuna restaŭrado de la k uirejo ni Anek doto de la Kongreso estis pluvo. devis organizi m anĝadon en apuda lok o, Dum presk aŭ unu jaro ne pluvis en M ala- k ie la k elneroj sim patie k aj pacience go, m ultaj el la ek sterlandanoj ĉeestis la priservis nin ĉiutage. Feliĉe la dor- Kongreson em aj al nia ĉarm a vetero k aj m oĉam broj de la k ongresejo estis su- sunlum igitaj strandoj, sed nur unu tagon fiĉaj k aj k om fortaj. la suno perm esis viziti la plaĝon, la cete- M i laŭte devas k onfesi k e m algraŭ raj pluvadis aŭ ne taŭgis por sunum i, m alabunda ĉeestantaro, reform ado de la sed ili feliĉis pro la alloga etoso k aj la be- k uirejo, m ank o je tem po plenum i la pla- leco de la urbo, k iun ni vizitis per la fa- nitan program on k aj pluvo, la 11a Anda- m a duetaĝa turism a buso k aj ank aŭ luza Kongreso de Esperanto suk cesis. piede. La m alm ultek ostan apudan restora- Re tportalo de AEU

Andaluza Esperanto-Unuiĝo h avas be- En ĝi vi povas plu legi pri la pasinta lan retportalon en interreto. Vizitu en andaluza k ongreso (k un m ultaj bildoj), h ttp://w w w .esperanto-andalucia.org/ k aj ĝui la legadon de revuoj Gaze to An- daluzia k aj M onate ĉe vi.

Bole tín 373 7 Es pe ranto k aj turis m o e n Cale lla La 13a Esperanto-Sem ajno de la Kulturo k aj Turim o, ok azis ĉi-jare en Calella (Katalunio) inter la 1a k aj 8a de ok tobro, k aj ĝi superis sian propran rek or- don. Nunjare aliĝis 110 gesam ideanoj, el k iuj 62 estis ek sterlandanoj, precipe francoj, el 10 landoj. Eble la prom eso donaci ek zem pleron de Donk iĥoto al ĉiu aliĝinto vek is la intereson veni al nia internacia evento.

LUIS SER R ANO ta de la m agistrato, evidente la ĉeestan- R onda ĉam pana fam ilio taj sam ideanoj m alavare per aplaŭdado Unue m i devas m encii, k e la etoso estis lin dank is. m irinda sen ia ajn problem o. Jes, estis Jubileo de revuo Esperanto ronda fam ilio. Sabaton jam presk aŭ estis Dum la Sem ajno ok azis k var prele- ĉiuj alvenintaj. Do, la sabata interk ona goj. Unu el ili estis farita de nia gastpa- vespero estis, salutojn post resalutoj, in- rolanto s-ano Stano M arĉek , ĉefa ter la ĉeestantoj, ĉar iuj jam partoprena- redak toro de la UEA-organo Espe ranto, dis nian m odestan Internacian Sem ajnon sub la titolo, Ce nt jaroj de la re vuo Es- de antaŭ ok jaroj. Por la novuloj, m irige pe ranto. Tiucele ni aranĝis specialan ili rigardis la abundon da ĉam pano “Espe- ek spozicion dediĉitan al la revuo m em ranto”, (m ark o registrita ) bongustan m us- k aj ĝiaj redak toroj. S-ano M arĉek , bone k aton, k ies trink adon oni realigis per k larigis al ni, k iam aniere li laboras en tipaj h ispanaj trink iloj k aj la aldono de sia h ejm o, k ie li redak tas, produk tas k aj frandaĵoj. Ĝ i estigis veran interk onan ves- ek spedas la revuon. Li diris, k e pro poŝ- peron. M erk rede ok azis la dua interk ona taj k ialoj la revuo ne povas h avi pliajn vespero tre sim ila al la alia. pagojn, ĉar la sendok ostoj estus neelte- La inaŭguro de la Sem ajno ok azis an- neblaj. Li ank aŭ donis k onsilojn al la re- dak tantoj de k iu ajn gazeto, por k e redak tado estu pli facila k aj ĝia enh avo pli interesa. Li enk etis pri redak tantoj de revuoj, ĉeestantoj al UEA-k ongresoj. Tiujn enk etojn oni respondis per levita m ano. Pli pri Donk iĥoto Dua prelego ok azis la 3-an de ok to- bro fare de s-ano Antonio M arco Bote- Inaŭguro de la 13a Espe ranto-Se m ajno lla, sub la tem o Ide alism o k aj re alo de la ve rk o Don Kiĥoto de la M anĉo. La k aŭ en salono de H otelo Vila. Ĉ eestis la idealism o de Donk iĥoto, laŭ nia s-ano sk abeno pri Kulturo k aj Turism o, s-ro O s- M arco estas io, k ion ni devas aplik i, por k ar O jer, k iu deziris al ni fruk tdonan Se- fari la bonon, k vank am en la verk o ne m ajnon. Kom preneble la O rganiza ĉiam estas aplik ata tiu realism o. Interesa Kom isiono lin dank is pro la h elpo ricevi- prelego.

8 Bole tín 373 La subsk ribinto de ĉi tiu raporteto, an- Es pe ranto k atalune k aŭ prelegis pri la sam a tem o Alitipa le- gado de Don Kiĥoto. Ĝ i estas tute alia m aniero k om preni tiu verk on, pli bone di- rite legi tion, k io ne estas sk ribite. Ne for- gesu, k e ĝi estis verk ita en plena apogeo de la fifam a ink vizicio. M . de Cervantes ruze uzis tiun k om ik econ por m ontri la tiutem pan socion. Scienca prelego De la ak vo al la te ro estis prelego de nia s-ano Pere Navarro-Rosines profeso- ro pri Botanik o en la Universitato de Bar- celono. Li h elpata per lum bildoj sciigis ni k iam aniere form iĝis nia planedo an- taŭ m iloj, m ilionoj da jaroj, k aj k iel la vi- vo venis de la ak vo al tero. Do, estis vere k atedra leciono, pri nia m edio, nia deveno k aj pri la estonteco. Li diris, k e neniu povas prave agnosk i k io ok azos aŭ k iel disvolviĝos la naturo en la futu- ro.

Prezento de libro Jen nova libro pri la h istorio de Es- En ĉi tiu Sem ajno ank aŭ estis prezenti- peranto — ĉi-ok aze pri la grandaj even- ta Esperanto-libro sub la titolo "Esperan- toj de la esperanto-m ovado en to en Katalunio". Ĝ i estas libro, k iu Katalunio de 1887 ĝis 19 87— . detale m ontras al ni la k om encon de Es- Eldonita de BEC k aj verk ita de An- peranto en Katalunio k aj ĝiajn traviva- tonio M arco Botella, ĝi jam estas je jojn ĝis la jaro 19 87. Interesa libro por via dispono. Form ato 13 x 20 cm , 358 m ovadaj sciem uloj. Jes, ĝia aŭtoro estas paĝoj. Prezo 15 eŭroj. nia k ara notario de la E-m ovado en H is- Vian m endon al Barcelona Esperan- panio Antonio M arco Botella. to-Centro, Bassegoda 40 3º-1ª, 08028 Debato Barcelona. Nunjare nur ok azis unu debato, sub la titolo "Nia socio estas violenta, k ial?" la m eznok to k aj ni devis ĝin ĉesigi k aj Fak te ĝi vek is veran disk utadon, disk uta- iri revi k aj ĝui la pacon de la lito. do, k iu iuj fojoj devojiĝis, sed la etoso es- Kursoj tis m irinda, ĉar diversas h om oj el Funk ciis elem enta k aj supera k ursoj diversaj landoj k aj lingvoj em ocie disk u- de Esperanto, la unua gvidata de franca tadis pri tem o tre ak tuala k aj k iun la nu- s-ano Lafosse Josee k aj la supera de nia na socio ne k apablas solvi. Nu, alvenis k olego Salvador Aragaj. Ĉ iu ĉeestata m i-

Bole tín 373 9 nim ue de 40 lernantoj. Do estas ank oraŭ Prem io intereso lerni Esperanton. Lastan tagon O ni aljuĝis Prem ion Ada Sik orsk a ili ricevis diplom on, k iu instigos ilin al Figh iera al s-ano Raym ond Bore, k iu ri- plua lernado. M em ortabulo Kun ĉeesto de s-ro urbestro Josep Ba- sart i Pinatel·li (iam lernanto de Esperan- to) oni inaŭguris en apuda Park o Dalm au m uran m em ortabulon, k iel rem e- m oron de niaj spuroj, en ĉi tiu k azo en Callela. Sek ve k vazaŭ procesie k aj ak om - panataj de s-ro urbestro ni alvenis en la urbodom on, k iu ni estis institucie ak cep- Luis Se rrano, Salvador Aragay k aj aliaj ak tivuloj k un la tataj. S-ro J. Basart instigis nin daŭre in- ube stro S-ro (m e ze sur la bildo) sisti precipe ĉe la aŭtoritatoj, ĉar la Esperanto-idealo nepre m eritas plenan cevis la plim ulton de la proponoj, entute apogon, li diris. Ni transdonis al li pla- 24 la ceteraj po unu, sed la neĉeesto de ton dediĉitan al Calella m agistrato. Sam i- la prezidanto k aj la prem iito, la prem io deano subsk ribis la h onor-libron de la aperis iom orfa. Jes, oni legis salutojn urbodom o. Tiel, tie restis alia spuro nia. de S-ro R. Boré, Carlo Figh iera k aj de la O rganiza Kom isiono. M algraŭ la neĉeesto s-ano Boré li ricevis tondran aplaŭdadon. Danco k aj rum o Ne forgesebla estas la nok to de la “crem at”, rum o bruligita k un aliaj spi- caĵoj, k iu rezultas tre bongustan drin- k aĵojn trink ota per specialaj tasetoj. Ensem blo h arm oniis la nok ton, k ie la sa- m ideanaro junaj k aj m aljunaj ege am u-

El Punt re agis al E-Se m ajno

10 Bole tín 373 ziĝis, k antis k aj dancis, k un la m uzik o sed m i povas aserti, k e ili perfek te am u- nom ata h avank antoj, k iuj tiom plaĉas ĉi zigis nin per iliaj sk eĉoj k aj k om edietoj. tie en Katalunio. Nian grandan gratulon! Ek sk usoj k aj distrado Fino Ni ek sk ursis, unu tutaga ek sk urso k aj Kaj k un la disdonado de la diplom oj du duon-tagaj. Ni vizitis k astelon en H os- al la lernantoj k aj k om entarioj pri la pa- talric, iberian vilaĝon en Ullastret, la ak - sinta sem ajno, vendrede je la 23-h oro vo-digon SAU, h odiaŭ presk aŭ senak va k aj duono finiĝis la Sem ajno al k iu ĉiuj pro la serioza m alpluvem o, k iun ĉi-jare prom esis reveni la venonta jaro. Ĝ i ok a- suferas H ispanio. Jes, jen m aniero k oni zos ĉe m arborda m editeranea urbo. Ne ĉi tiun teron, k iu enh avas grandan h isto- k onata ank oraŭ k iam m i redak tas ĉi tiun rion de H ispanio precipe en siaj rilatoj resum eton pri nia m odesta internacia E- k un Francio. evento, k iu ĉiu jare sin superas. Kaj neniel forgesebla estas la ak tora- Ank aŭ funk ciis am plek sa libro-servo, do de nia trupeto el M ontpelier k ie m ultaj partoprenantoj sin provizis de "Ĝ O – JO ". Ĉ u am atoraj? M i ne scias, libroj.

Pliaj k atalunaj novaĵoj 4a Montro de As ocioj 4aj Som e raj Dialogoj

S. AR AGAJ S. AR AGAJ La 11an de junio, BEC organizis por La 10an k aj 11an de septem bro, BEC dua fojo standon en Barcelono, ene de organizis la 4ajn Som erajn Dialogojn la k ultura aranĝo "4ª M ostra d'Entitats" en la restadejo de M onistrol de de la k vartalo Ciutat Vella. Sam k iel en M ontserrat. Prelegis S-ro M artin la alia fojo, en la program ero "Firenti- Guerrero pri Socia m aljuste co k aj tats" en Sants, la urbestro de Barcelono, Salvador Aragaj pri 100-Jara S-ro Joan Clos, vizitis nian standon. Datre ve no de la unua Unive rsala E- Kongre so e n Boulogne -sur-M e r 19 05, Francio.

M artín Gue rre ro (live ) k aj Salvador Aragaj BEC-anoj de ĵoras e n la budo F. MÁS FRANCESC MÁS

Bole tín 373 11 SATe H de nove ĉe la Fe s to de la PCE Denove ĉijare SATeH partoprenis la popularan k erm eson nom atan Festo de la PCE (H ispana Kom unista Partio), de la 16a ĝis la 18a de septem bro. Kaj ĝi de- nove alportis surprizojn.

PEDR O SANZ La stando estis m untita k un la k unlaboro de H EF k aj H EJS, k iuj al- portis h om fortojn k aj vendeblajn m aterialojn. Ĝ enerale ni povas di- ri k e ni jam estas pli m alpli k onataj. La intereso rilate niajn propagandilojn notinde k resk as. Tio ŝaj- nas indik i k e la rilato al ni estas iom pli La budo de SATe H logis vizitantojn de H KP-fe sto serioza. P. SANZ Ni vendis Asterik so-n, Tinĉjo-n, la Do, li provis k ontak ti la lok an grupon M anifesto-n de la Kom unista Partio... (Frateco) sed, ĉar estis aŭgusto, ties k lu- k iel k utim e. Tre m ultajn bejo estis ferm ita. Sed allogis Pipi Ŝtrum polon- Aŭ pri tiu k nabino k iu tiam lia am ik o Antonio, ga, sed fine ĝi ne ven- ne h avis s ufiĉe da m ono k iu studis k un li en Z ara- diĝis. Plej surprize estas por aĉe ti la m e todon de gozo, faris al li proponon. la k vanto de lerno-m eto- Adúriz k aj re ve nis s e k - Li intencis tuj vojaĝi al doj venditaj: entute 52 van tagon, aĉe tis s ian ju- Budapeŝto por partopreni m alsam tipaj. Tiu cifero ve lon, k aj foriris fie re esperantan k ongreson. Ili estis atingita dank e al la portante ĝin... iru k une. Antonio garan- alporto flank e de H EJS tiis k e fine de la k ongreso de pork om putilaj disk oj tre favorprezaj. li flue parolos esperanton. La vojaĝo Sed ank oraŭ pli surprize estas k e ni ven- ok azis petveture, ĝi daŭris tri tagojn. dis 5 ek zem plerojn de la m etodo de Adú- Dum vojaĝe ok azis la unua parto el la riz, k iu apudis tiujn disk ojn, k aj estis lernado. Kaj … 13 jarojn post la fino de dek oble pli k osta. Tio indik as veran inte- la k ongreso li ank oraŭ flue parolas. Do, reson. interesa nova lerno-m etodo. Ni devas M i povas inform i pri k elk aj anek do- dem andi Antonio-n ĉu li h avas ian k opi- toj. rajton pri ĝi. Unue pri tiu deĵoranto el la budo de Aŭ pri tiu k nabino k iu ne h avis sufiĉe la PSUC k iu parolis al ni plene en espe- da m ono por aĉeti la m etodon de Adúriz ranto. Li lernis antaŭ 13 jaroj k un Anto- (ŝi preferis tiun k aj ne ak ceptis k unporti nio Valén, sed neniam poste prak tik is. la pork om putilan disk on) k aj revenis Li rak ontis al ni, k e li estis tiuepok e en sek van tagon, aĉetis sian juvelon, k aj fo- Z aragozo, k aj li deziris lerni esperanton. riris fiere portante ĝin... Aŭ pri tiu junu-

12 Bole tín 373 lo k un k iu m i parolis dum presk aŭ unu H e le co e n re t-paĝo h oron, k aj k iu tutcerte lernos esperan- ton. Aŭ pri tiu virino k iu k onis la ret- paĝaron de SATeH , tak sis ĝin tre FAUSTINO CASTAÑO altk valitan (tio, en si m em , ne ok azigis Astura Esperanto Asocio preparis no- al m i surprizon. Fak te m i m em estas tiu, van num eron de la revuo H e le co, k on- k iu ellaboras tiujn paĝojn, k aj m i estas k rete la 80an. Sed ne eblas ties plene k onscia pri tio k e, ek de k iam m i publik igado laŭ la k utim a m aniero. Ĝ e- ok upiĝas pri tiuj paĝoj, iliaj k valito k aj nerale, la presado de tiu revuo eblis dan- allogo ek sterordinare k resk is k aj k resk a- k e al subvenciado fare de institucioj k ia das) k aj inform is nin pri tio, k e ŝi estas la urbestra Kom isiono pri Kulturo aŭ la instruisto k aj petas siajn lernantojn serĉi Katedro Jove llanos en k iu estas enk adri- inform ojn pri la tem o “esperanto” pere gita nia esperantista grupo. Ĉ i-foje niaj de niaj paĝoj. Aŭ pri tiu belulino k iu al- dem arsoj tiurilate ne estis suk cesaj. venis al m i (m i k onstatas k e, k vank am Tam en, feliĉe, ni trovis m anieron al- la stando plenplenas de deĵorantoj, belu- venigi tiun m aterialon al la publik o. Ni linoj ĉiam venas rek te al m i) k aj petis enk onduk is la revuon en la ret-paĝon traduk on al esperanto de iu frapfrazo k iun starigas nia Astura Esperanto Aso- k ontraŭarm ea por printi sur eldonota T- cio, k ies adreso estas: h ttp://uica.info/es- ĉem izo. peranto. Por finance m odesta organizaĵo k iel La m enciita interreta paĝo estas an- SATeH ĉeesti tiajn eventojn ne estas fa- k oraŭ m odesta afero. Nun ĝi enh avas la cile. Sed, dum ni k apablos, ni denove paĝojn de la revuo H e le co k aj m alm ulte partoprenos. pli. Krom vidi la revuon surek rane, se oni deziras, oni povas surbendigi la tu- H is pana tago e n Byd- tan revuon, en form ato PDF, en propran gos zcz k om putilon. Krom tio, en la m enciita ret-paĝo de AEA oni povas publik igi aliajn m ateria- AUGUSTO CASQUER O lojn. M i pensas k e de nun, anstataŭ H e - O k aze de la H ispana Nacia Festo, 12a le co-revuojn, nia tuta interrilato k un la de ok tobro, ok azis m algranda festo en publik o nepre ok azos tra tiu ret-paĝo. Internacia Studum o pri Turism o k aj Kulturo, de Bydgoszcz (Pollando) k ie Augusto Casq uero instruas la h ispa- nan per esperanto.

Bole tín 373 13 Instruado Kurs o e n Valle cas k urso, interalie la program o de RNE “La Lasta Kato”, k iu invitis la instruis- ton partopreni la program on. PEDR O H ER NÁNDEZ Dum la lastaj jaroj, li- brejo M uga, en la m a- Inte rnaciaj e k zam e noj drida k vartalo Vallecas, k unlaboras de ILEI/UEA e n Pollando per vendado de esperan- taj lerniloj k aj vorta- AUGUSTO CASQUER O roj, k aj plurfoje ni Pro la fak to k e m ultaj esperantistoj ne inteparolis pri la eble- h avis ĝis nun eblecon ek zam eniĝi por co organizi k urson de E-o tie. Finfine, atingi la atestilojn de ILEI/UEA, ĉefe k aj k adre de la k ulturaj aranĝoj organiza- pro la ne-ebleco partopreni universalajn taj de la librejo, la 15-an de ok tobro k o- k ongresojn, aro da profesoroj rajtigitaj m encis la k urso gvidata de Pedro de ILEI, loĝantaj en Pollando, pristudis H ernández; ĝi daŭros ĝis Kristnask o. la eblecon ok azigi tiujn ek zam enojn en Por instruado la instruisto uzas propran tiu ĉi lando. m aterialon, k aj la celo (jam atingita) es- Do, oni decidis organizi tiujn ek zam e- tas k e la lernantoj lernu per prak tik o la nojn por eventualaj interesiĝantoj. La gram atik on k iel eble plej rapide por k e dato estos dum la venonta prim tem po, ili k apablu, post k var-k vin lecionoj, preti- sem ajnfine, k aj la lok o estos unu el ĉi gi prelegetojn surbaze de artik oloj de M o- tiuj polaj urboj (oni ricevis proponojn el nato. tiuj tri): Torun, Poznan aŭ Bydgoszcz. La k urson partoprenas nun sep h o- Ni atendas sinproponojn por partopre- m oj. Ĉ ar aperis pluraj interesiĝintoj post ni la ek zam enojn. Eventualaj intere- la k om enco de la k urso, nova k urso siĝantoj bonvolu k ontak ti la ek os fine de januaro, k io esperigas pri la organizanton, Augusto Casq uero, reta- ebleco k onstante organizi k ursojn en la li- dreso: brejo, k aj k e tio iom post iom iĝos tradi- augustocasq uero@ h otm ail.com cio. Rilate al la k utim a problem o de tiuj k ursoj, t.e. la "postvenda servo", ĉar k uti- Nova re tk urs o m e plejm ulto de la lernantoj ĉesas k on- tak tojn k un la lingvo post la k urso, la DAR ÍO R O DR ÍGUEZ gvidanto sugestis al la lernantoj, organi- Jen nova Esperanto-k urso far Joach im zi ian E-k lubeton en Vallecas por prak ti- Boeh m ek e, de Vilanova i la Geltrú. Ĝ i k i k aj plibonigi la lingvoscipovon. estas en h ispana lingvo k aj tem as pri Cetere, la k urso h avis "flank an efi- adapto de germ ana k urso de la Germ ana k on", ĉar k elk aj am ask om unik iloj intere- Esperanto-Junularo. siĝis pri E-o dank e al la ek scio pri la Kvank am ĝi ne h avas sonajn ek zem -

14 Bole tín 373 plojn, ĝi prezentas la esperantan foneti- k on ne nur per k om paroj k un aliaj LERNU.NET lingvoj, sed ank aŭ per la signoj de la M ANUEL PANCO R BO Internacia Fonetik a Alfabeto. Jen unu el la plej suk cesa instru-servo h ttp://w w w .boeh m ek e.de/ESPERANTO / iam ajn iniciita en Esperantujo. Pli k aj Indek so.h tm pli, k resk as la nom bro da junuloj eni- rintaj k aj enirantaj la m ovadon pro k aj Ek s tre m adura agado per tiu ret-servo. Indas k aj endas propagandi ĝin al viaj interesiĝantoj, k iuj ne povas atenti JO SÉ SALGUER O ĉeestan k urson aŭ pigras je m em lerna- Kiel pasintaj jaroj en m ezlernejo Cuatro do. Cam inos de Don Benito, Badajoz, grupo de gelernantoj k aj instruistoj lernos w w w .le rnu.ne t esperanton libervole k aj k ontak tos k un sam aĝuloj el aliaj landoj. Gvidos la k urson José Salguero, Kani.

José Salgue ro, Kani, ple j alta inte r siaj le rnantoj

H um uro

K EN M INER - w w w .sunflow er.com /~ m iner/ La glaso duone ple nas, diras la optim isto. La glaso duone m alple nas, diras la pesim isto. La glaso tro grandas, diras la m ark sisto. La glaso ne sufiĉe grandas, diras la k apitalisto. La glaso e nh avas m alĝustan lik von, diras .

Bole tín 373 15 Am asm edie Re s pe k to e n e s pe ranto k aj la Ĝ enerala Direk toro de Prizonoj. La artisto celis prezenti tiujn tri artik o- lojn en pluraj lingvoj; la m encion al Es- TO ÑO DEL BAR R IO peranto oni povas legi en la ĵurnalo El Ĉ iuj h om oj e stas de nask e libe raj k aj País. e galaj laŭ digno k aj rajtoj. Ili pose - La aŭtoritatuloj substrek is la sim bole- das racion k aj k onscie ncon, k aj de - con de la verk o, k aj la strebon al la res- vus k onduti unu al alia e n spirito de pek to k iel k onduk an fadenon de la frate co. Ĉ iu h avas la rajtojn je vivo, verk o. libe re co k aj pe rsona se k ure co. Ne - w w w .e lpais .e s /articulo/e lpe piaut- nui (tiele!) sufe ru torturon aŭ k rue - m ad/200509 22e lpm ad_ 24/Te s / lan, ne h om an aŭ se ndignigan trak tadon aŭ punon. Tion ĉi oni povas legi, en Esperanto, en Te le m adrid film is nin la ek stera m uro de la m alliberejo M a- drid-2 (en Alcalá prok sim e al M adrido). Ĝ i estas parto de granda m urafiŝo (220 m etrojn longa) en k iu oni povas legi tri artik olojn de la Unive rsala De k laracio de H om aj Rajtoj, k aj per k iu oni deziras iom m ildigi la ek steran bildon de tiu ne speciale alloga k onstruaĵo.

M . PAR R A K T. DEL BAR R IO La 8an de septem bro venis al la H EF- oficejo ĵurnalisto k aj k am eraistoj de Te - le m adrid (televid-k analo de M adrida Kom unum o), por fari raporton pri espe- ranto, por program o nom ata Tom a nota. Ĉ eestis Toño del Barrio k aj M anolo Pa- rra. Dum unu h oro k aj duono ili interv- juis k aj film is nin, la bibliotek on, Liv-de k stre n: M e rce de s Gallizo (Ĝ e ne rala Dire k toro de ŝildojn, revuojn, k tp. Kaj la 3an de ok to- Prizonoj), Carm e n Calvo (M inistro pri Kulturo), José Antonio Alonso (M inistro pri Enlandaj Afe roj) k aj José bro denove ili venis, k aj film is k urtajn M aría M oragas (artisto) intervjuojn al ses h om oj, po unu. H azar- EL PAÍS de, tiun vesperon vizitis la ejon rek orda nom bro da esperantistoj, m i k alk ulis 12, La verk on desegnis la artisto José pro tio k e oni k unvok is neform alan ren- M aría M oragas, k aj estis inaŭgurita la k ontiĝon ok aze de vizito de la geparo 21an de septem bro fare de la h ispanaj m i- O bradovic, el Slovenio. nistroj de Kulturo k aj Enlandaj Aferoj,

16 Bole tín 373 La 3an de novem bro en la frum ateno, k unulo ŝajnis entuziasm iĝintaj pri E-o, oni finfine elsendis la program on. La el- k aj aperis la k utim aj k liŝoj pri la sendo estis tute pozitiva. La raporto estis nom bro de parolantoj, utilo, k tp. La longa k aj vigla, tre bone farita. instruistino de la angla, ek zem ple, Unue aperis diversaj inform oj, k iujn pensis k e en E-o eblas eldiri nur k elk aj donis M anolo Parra k aj Toño del Barrio. vortoj, sed ne supozis k e ek zistas Tio aspek tis bone; fak te, oni selek tis bo- literaturo en nia lingvo. Ĉ iaok aze, Pedro najn pecojn, ne tiujn en k iuj partoprenan- suk cesis paroli pri k elk aj aspek toj de la toj stum blas; tiu parto estis relative lingvo: gram atik o, pasaporta servo, ak tiva k aj vigla. Poste aperis Pedro lernado, k tp. La program ero elŝuteblas H ernández, Alejandro Pareja, Lupe k aj ĉe Carm en, rak ontante k iel ili lernis aŭ por h ttp://w w w .profe s ionale s pcm .org/_ k io ili uzis la lingvon; tiuj estis en sinsek - ph p/Mue s traArticulo2.ph p?id=4550 vaj "ek straj planoj", sed oni vigligis la scenon per m allongaj tranĉoj. Do, la im preso estas tre pozitiva. Be- Es pe ranto e n s atir-re vuo daŭrinde, la program o estas tre m inorita- ta, k aj je tre m alfrua h oro. M ANUEL PANCO R BO M . Pancorbo traduk is ŝercobildon de satir-revuo El Jue ve s k aj m etis ĝin en Kata radiprogram o sian blogon: bitak oro.blogspot.com . La revuo eĥis tiun blogon en sia sek cio "En

PEDR O H ER NÁNDEZ fam ilia" (leteroj de legantoj). Surprize, La unuan de novem bro Pedro ili spegulas la esperantan nom on de la H ernández partoprenis en la radia revuo (la ĵaŭdo) tute ĝuste ĉapeligitan. babilrondo El Últim o Gato (La Lasta Kom preneble, ili m encias k e tem as pri Kato) de RNE, gvidata de Andrés esperanto. Abersasturi. La unuh ora babilado estis elsendita je la dua m atene. La tem o de la babilrondo estis “lingvo”, k aj ĝin partoprenis ank aŭ instruistino de la angla, surdulo, k iu uzis la signolinvon, k aj lia interpretisto. Ne facilas paroli pri la lingvo en tiaj k ondiĉoj, ĉar ne eblas struk turigi la tem on aŭ pretigi ion ajn, tio dependas de la fluo de la La ĵurnalisto Andrés k onversacio. Abe rasturi Aberasturi k aj lia w w w .rne .e s

Bole tín 373 17 Esperantuje K O VR ILA TEM O Es pe ranta te le vido: m e jloŝtono aŭ e lre viĝo? Post dujara m onk olek ta k am panjo, en novem bro 2005 estis lanĉita la unua re- gula esperantlingva televidk analo ITV, Internacia Televido. ITV elsendas siajn program ojn nur tra interreto. Ĉ ar la suk ceso de la m onk olek ta k am panjo estis m alpli granda ol planite, m ultaj el la planitaj program oj ne realiĝis.

LIBER A FO LIO - w w w .liberafolio.org ci antaŭ ol ĝui la novajn program ojn. M ank as en la program tabelo interalie Te- La origina celo de la m onk olek ta leĵurnalo, k iu devis iĝi la unua esperant- k am panjo estis ĝuste 35.000 eŭroj, sed lingva televida novaĵ-program o. Ank aŭ som ere 2005 evidentiĝis k e tia rezulto ne videblas la longe disrek lam ita infan- ne atingeblas, k aj Flavio Rebello anon- program o. Flavio R ebello, la gvidanto cis, k e la k analo ĉiuk aze es- de la projek to, diras k e pli Re tadre s o de tos lanĉita, k un m alpli da program oj venos poste. Inte rnacia Te le vido am bicia program aro, se es- Ni planis de k om e nce 11 tos atingita alm enaŭ la su- program ojn por e lse ndo ĉe m o de 25.000 eŭroj. h ttp://inte rnacia.tv la lanĉo de ITV (k un 35 Tam en, ank aŭ tion ne eblis m il e ŭroj e n la k aso). Ni atingi. Ni dem andis al Flavio Rebello, h avis nur 23 m il. Do k e lk aj program oj k ial li decidis funk ciigi la elsendojn, ve nos iom post iom , laŭlonge de la se - k vank am m ank is 2.000 eŭroj. m e stro. Se ni e stus atingintaj 25 m il e ŭ- Sim ple pro tio, k e se ni pe rdus ĉi tiun rojn, ni povus lanĉi ITV-on k un la ŝancon, e ble ne niam oni proponos ion program oj Infanurbo k aj Te le ĵurnalo. sim ilan. La vojo k ole k ti m onon pe r inte r- Pro tio, k e ni ne atingis e ĉ ĉi tiun su- nacia k am panjo m ontriĝus fiask a, k aj la m on, la e spe rantistoj de vos iom pacie n- k once pto m e m de te le vido e n Espe ranto e stus subfosita de voĉoj, k iuj ne niam k re dis je la proje k to. La fak to k e , spitan- te la atak ojn k aj la m ank ojn de m ono k aj apogo, ni lanĉis la e spe rantistan te - le vidk analon, indik as vojon por la e spe - rantistoj - ili ne niam re zignu, e ĉ sub k ask ado da m isk onk ludoj pri la agado, fare de aliaj "sam ide anoj". Flavio Rebello rak ontas, k e la k analo nun h avas tri dungitojn k aj k rom e rice- vas h elpon de dudek o da volontuloj. Laŭ li, la retejo ricevas m ezum e 1.500 vizitojn tage, k un pintoj de 2.500 vizitoj en iuj unuopaj tagoj.

18 Bole tín 373 La elsendoj de ITV alm enaŭ en la k o- spe k tado. M i se ntis, k vazaŭ k om e nciĝis m enca fazo ŝajnas grandparte k onsisti el nova e pok o, k vazaŭ la m ondo pliboniĝis, ark ivaj m aterialoj. En du h azarde elek ti- k vazaŭ e k is la be la futuro, k ie Espe ranto taj tagoj fine de novem bro oni povis spek - ok upas gravan lok on... Kiam m i aŭdis la ti dudek jarojn aĝan polan dok um ent- vortojn "Inte rnacia Te le vido" k aj vidis film on pri Esperanto, la k onatan k urson la e nk onduk on, k ie tiuj vortoj "ĉirk aŭflu- gas" la m ondon, m i k om pre nis, k e e stas la unua ve re inte rnacia te le vido. Precipe por denask aj esperantistoj te- levid-elsendoj en Esperanto estas tre gra- vaj, opinias Svetlana Gonĉarova. Espe ranto vivas e n m i, ĝi e stas m ia parto, ĝi ok upas duonon da m ia e k zisto (alm e naŭ lingvom e nse , k une k un la ru- sa). Kiam m i vidas, k e m ia ge patra ling- vo Espe ranto e stas vaste uzata (aŭ alm e naŭ ŝajnas tia dank ' al ITV) m i se n- tas, k e m ultaj h om oj povas pli bone k om - pre ni m in pe rsone k aj m ian/nian e spe rantan k om unum on, k om pre ni k ie l be la e stas tiu lingvo, k iajn be lajn se ntojn de Esperanto Pasporto al la tuta m ondo, ĝi povas k re i k aj k iom da fe liĉo ĝi povas produk titan de ELNA, brazilan dok um en- alporti. tan film eton k un esperanta traduk o k aj Jouk o Lindstedt, patro de tri denas- k rom e senparolajn Am uzajn videojn. k uloj k aj la gvidanto de disk utejo pri fa- La origina plano estis k rei k var h o- m ilia uzo de Esperanto, k om prenas la rojn da novaj program oj ĉiutage, sed efek - entuziasm on de Svetlana Gonĉarova: tiviĝis m ulte pli lim igita program aro. La M i k re das, k e e stas ia baza ve ro e n program tabelo de unu tago k onsistas el ŝia e ldiraĵo: la de nask uloj ce rte se ntas tri duonh oraj elsendoj, k iuj ripetiĝas unu post la alia, entute 18-foje tage. Tam en ank aŭ dum sek vaj tagoj de la sam a sem aj- no parto el la program oj ripetiĝas, ĉar en- tute estas nur k vin diversaj duonh oraj program eroj, daŭre resendataj dum alm e- naŭ unu sem ajno. Eĉ tia m agra elek to de program oj al- m enaŭ k om ence entuziasm igis m ultajn spek tantojn. La denask a esperantisto Svetlana Gonĉarova eĉ ek ploris pro la nova elsendo, ŝi rak ontas al : M i e stis tie l forte im pre sita, e ĉ ŝok ita, k e larm iĝis e k de la unuaj se k undoj de

Bole tín 373 19 sin iom izolitaj, k aj ju pli m ulte ili vidas co de Inte rre taj k one k toj ape naŭ pe rm e - la lingvon e n "norm alaj" m e dioj, de s pli sas pli bonan k valiton. pravigitaj ili se ntas sin. M azi, la unuso- Andrej Grigorjevsk ij, unu el la retaj la vidbe ndo ve re taŭga por infanoj, e stis respondeculoj de UEA, m em ank oraŭ tre grava. Enre ta te le vido — k vank am m i ne suk cesis spek ti la elsendon de ITV, tute ne k onatiĝis k un la proje k to, m i paro- ĉar li en Rusio ne h avas sufiĉe rapidan las principe !— povus fariĝi e ĉ pli grava, retk onek ton por tiaj celoj. Li tam en opi- k aj prak tik e k aj sim bole . nias la aperon de ITV principe grava paŝo, sed li tim as k e la elsendoj ne vivos longe. Kie l fak to tio e stas grava atingo. Grande ga k aj tre donk iĥota laboro, an- taŭ k iu e blas re spe k tople ne de pre ni la ĉape lon. Eĉ se post k e lk aj tagoj, se m aj- noj aŭ m onatoj la stacio ĉe sos funk cii, tio ne nie l m alpliigos la grave con de la jam ok azinta e ve nto. Ek onom ie k aj prak - tik e la afe ro aspe k tas se ne spe ra, se d se tam e n ĝi m ontriĝos vivk apabla, m i pe r- sone tak sus tion e ĉ plia atingo, ol la lanĉo m e m , k om entis Andrej Grigorjevs- k ij. Ni dem andis al Flavio Rebello, k iom Iom m alpli entuziasm e ol Svetlana da spek tantoj necesus, por k e la projek to Gonĉarova reagis Bertilo W ennergren, iĝu nem alprofita. ak adem iano k aj aŭtoro de "Kie l fak to tio e s tas La proble m o ne e stas la k onata Plena M anlibro "k iom da spe k tantoj", se d de Esperanta Gram atik o: grava atingo. Grande - ga k aj tre donk iĥota la- k iom da landoj spe k tos al M iaj unuaj im pre soj e s- boro, antaŭ k iu e blas ITV. La granda atuto de tas ne tre pozitivaj: la bil- re s pe k tople ne de pre ni ITV e stas la inte rnacie co dok valito e stas m albona, la ĉape lon", diris de la publik o. Kaj je s, ni k aj la e nh avo ape naŭ inte re - Andre j Grigorje vs k ij jam h avas tri proponojn de sas m in. Se d m i ne volas fa- re k lam oj, k aj e stas aliaj ri nun de finitivan prijuĝon, k ontak toj, k iuj e voluas ce le al ĉar te m as pri nova afe ro, k iu ce rte po- re k lam ado, li rak ontis. vas pliboniĝi. Ofte tiaj ĉi e lse ndoproje k - Pliaj dem andoj: Kiel longa tem po laŭ toj, ĉu e n la Inte rre to, ĉu e n ordinara via tak so necesos por atingi la necesan te le vido, k om e nce h avas tre m ode stan k vanton de spek tantoj? Ĉ u la k olek tita k valiton. Se d ofte ili post iom da te m po m ono sufiĉos por vivteni la k analon ĝis signife pliboniĝas. Ce te re la e lse ndok va- la atingo de sufiĉa spek tantaro? lito de Inte rre ta te le vido k utim e e stas tre Ni laboras k un se s-m onataj ce loj. m alalta. Oni do pri tio ne k ritik u aparte Nia nuna ce lo e stas supe ri la vizitadon la Inte rnacian Te le vidon. La nuna rapide -

20 Bole tín 373 de Gxangalo (pli ol 109 m il pe rsonoj e n ok tobro) jam e n m ajo 2006. Pri la m o- Re ta atak o al ITV no, ni uzas ĝin tre k onse k ve nce , por ŝpa- LIBER A FO LIO - w w w .liberafolio.org ri k iom e ble ple j m ulte . Se d En m erk redo, la 30-a de novem bro, ne- k om pre ne ble ĝi finos, k aj ni jam antaŭvi- k onata atak anto suk cesis pere de la reto das aliajn m anie rojn e nspe zi por k e la forviŝi ĉiujn inform ojn en la servilo de te le vidk analo e spe rantista ne niam fe r- Internacia Televido, la nova esperant- m u la pordojn. Unu afe ro tam e n e stu lingva televidk analo k iu k om encis siajn k lara - ne niam oni be zonos aboni aŭ pa- elsendojn antaŭ k elk aj sem ajnoj. Tiel gi ion ajn por spe k ti al Inte rnacia Te le vi- k larigis la tuttagan m alaperon de ITV do, diris Flavio Rebello. la adm inistrantoj de la projek to. Eĥo ek ster Esperantujo Por m alh e lpi la suk ce son de e stontaj La starto de ITV estis rim ark ita an- atak oj, la adm inistrantoj de ITV altigis k aŭ ek ster Esperantujo, atentigas Flavio la nive lon de la se k ure co e n la se rvilo, Rebello. anoncas Flavio R ebello, la estro de La re agoj e stis tre bonaj. Ni h avis tre ITV. pozitivan raporton pri ITV k aj Espe ran- Tam en ITV tute ne estas la sola espe- to e n la franca re giona te le vidk analo rantlingva retejo k iun trafis atak oj de re- France 3. Estas te k stoj pri ITV, ple jparte taj m aliculoj. Retaj atak oj ĝenerale tre favoraj, e n pli ol 30 re te joj e n la estas k onstanta problem o ĉie en la m on- m ondo, k aj e n pli ol 18 lingvoj. La ce lo do, sed m ultaj organizaĵoj k aj entrepre- de Inte rnacia Te le vido e stas ank aŭ m on- noj preferas laŭeble silenti pri la atak oj tri al la m ondo, k e Espe ranto e stas ne por k e la atak antoj ne ricevu la publik e- nur vivanta lingvo, se d ja inte re sa k ultu- con k iun ili ofte deziras. rilo. Pe r tiaj raportaĵoj, ni suk ce sas par- Laŭ la inform oj de ITV la atak o k aŭ- te k ovri ĉi tiun nian ce lon. zis k e la tuta enh avo de la retejo estis Laŭ inform o en la retejo de ITV, Pola forviŝita. Ne ĉiuj estas k onvink itaj, k e Televido lastatem pe k onsentis iĝi "part- ITV efek tive estis atak ita. En la disk ute- nero" de Internacia Televido k aj disponi- jo soc.culture.esperanto Edm und gi al ITV grandan k vanton da program oj. Grim ley Evans k onstatis, k e plej ofte m alfacilas scii, ĉu retejo efek tive estis atak ata, aŭ ĉu ĝi ĉesis funk cii pro alia Kaz e de te k nik aj proble m oj e blas k ialo: provi ank aŭ du re k tajn adre s ojn de la e ls e ndofluo: Kiam iu pre te ndas, k e TTT-e jo ĉe sis funk cii pro atak o, se d ne donas pliajn m m s ://itv.inte rrogacaodigital.ne t/itv inform ojn, tio ofte signifas, k e m alk om - w w w .inte rrogacaodigital.com /s tre am /itv pe te nta adm inistristo volas forpuŝi la k ulpon de si m e m . La pre te ndo e stas Gxangalo e s tas re ts e rvo gvidata spe ciale suspe k tinda, k iam m algraŭ la ank aŭ de F. Re be llo: m ank o de de taloj oni pre te ndas scii, k ia h om o atak is, k aj k iajn m otivojn tiu gxangalo.com h om o h avis.

Bole tín 373 21 Inte rlingvis tik aj Studoj altiras pli k aj pli da s tude ntoj Inter la 26-30a de septem bro ok azis la unua sesio por la novaj studentoj de la postdiplom aj Interlingvistik aj Studoj de UAM (Universitato Adam M ick ie- w icz), en Poznan. zik o en la instruado. Ark ones atendis la diligentajn gestu- dentojn per m ulte da elstara m uzik o (Jo- M o, Jacq ues Le Puil, Georgo H andzlik , Suzanna Kornick a, Jacq ues LePuil, Pau- lo M oĵajev, Natalia Stiĵnjova,Yas Kaw a- m ura, M oliere Ngangu, Robert von dem ILO NA K O UTNY Borne, la bandoj Dolĉam ar' k aj Krio de 27 k andidatoj el 13 landoj aliĝis al la tri- l' m orto) k aj per aliaj k ulturaj eventoj: jara ek stera studado, k iu postulas surlo- de diverstem aj prelegoj tra oratora k on- k an partoprenon nur dum unu intensa k urso ĝis tecerem onio. sem ajno ĉiusem estre, k aj tion sek vas h ej- m a laboro k aj reta k onsultado. La m ultna- cia partoprenantaro ebligis interesajn interk ulturajn k om parojn. La unua sem estro k onsistis el la k ur- soj pri k om unik ado (Ilona Koutny), en- k onduk o en esperantan k ulturon (Z bigniew Galor), esperanta literaturo de la unua periodo (Lidia Ligêza k aj To- m asz Ch m ielik ) k aj interlingvistik o 1 (Vera Barandovsk á-Frank k aj Detlev Blank e). La k urson pri k ulturo k om pleti- gis la prelegoj pri e-a teatro (Z ofia Ba- net-Fornalow a), pri e-a m uzik o (Floréal M artorell) k aj pri e-aj film oj (Rom an Sur la foto videblas de m aldek stre Ilo- Dobrzyñsk i) ok azintaj jam enk adre de la na Koutni (H ungario-Pollando), gvidan- sem ajnfina k ultura renk ontiĝo Ark ones. to de la Interlingvistik aj studoj, Robin Dum la sam a sem ajno tri finstudintoj Bateau (Francio) unu el la prem iitoj en faris suk cesan finek zam enon defendante la oratora k onk urso, Teresa Libersk a sian diplom laboraĵon pri m etodik o gvida- (Pollando) partoprenato en la k urso, Au- tan de Katalin Kovats: Alain Delm otte gusto Casq uero (H ispanio), pofesoro en (Belgio): Analizo de vortprovizo en ISTK de Bydgoszcz. M alantaŭe vide- k var lernolibroj; Iw ona Kociêba (polino blas Peter Ch rdle (Ĉ eĥio) k aj irana par- el Belgio): Instruado de ak uzativo; M óni- toprenanto en la k ursoj. k a M olnár (h ungarino el Svislando): M u-

22 Bole tín 373 Forpas is Bak in, granda ĉina be le tris to k aj e s pe rantis to En la aĝo de presk aŭ 101 jaroj, la 17-an de ok tobro en Ŝanh ajo, forpasis la granda esperantisto Bak in, unu el la plej k onataj ĉinaj verk istoj de la pasinta jarcento, h onora prezidanto de Ĉ ina Esperanto-Ligo, m em bro de la h onora patrona k om itato de UEA. Pli frue Bak in estis interalie prezidanto de Ĉ ina Esperanto-Ligo.

LIBER A FO LIO - w w w .liberafolio.org ank aŭ Esperanton, k aj legis ĉiujn trove- En Esperanto aperis pluraj verk oj de Ba- blajn librojn en Esperanto. Poste, en k in, inter tiuj la granda rom ano La Fam i- 19 28, li studis en Parizo, k aj tie k ona- lio k aj la rom aneto Aŭtuno e n tiĝis k un alia granda veterano de la ĉina printe m po, k ies titolo estis inspirita de Esperanto-m ovado, H ujucz. la rom ano Printe m po e n aŭtuno de Ju- La plum nom on "Bak in" Li Feigan lio Bagh y. Tiun originale esperantling- elek tis laŭ du silaboj el la ĉinaj nom oj van rom anon Bak in traduk is al la ĉina de siaj du k orifeoj, la rusaj anark iistoj jam en 19 32. Bak unin k aj Kropotk in. Li adm iris ra- La nom o Ba- dik alajn rusajn verk istojn k aj sopiris iĝi k in (foje transsk ri- profesia revoluciulo en la k am paro. bata k iel Ba Jin, Sian grandan rom anon La Fam ilio li fin- Pa Jin aŭ Pa verk is en Ŝanh ajo en 19 33. Ch in) efek tive es- Dum la m ilito k ontraŭ la japana ok u- tis pseŭdonim o. pacio en 19 37-19 45, Bak in m igris de lo- La vera nom o de k o al lok o sed neniam ĉesis verk i. Li Bak in estis Li Fei- h elpe de esperantaj traduk oj traduk is li- gan. Li nask iĝis teraturon al la ĉina, k aj li ank aŭ planis Bak in e n 19 38 la 25-an de novem - e o.w ik ipe dio.org traduk i al Esperanto sian rom anon La bro 19 04 en Fam ilio, sed tiun intencon li neniam rea- Ch engdu en centra Ĉ inio en ligis. bonstata fam ilio, k aj ricevis Li adm iris radik a- Jam dum la m ilito alia bonan eduk on, studante in- lajn rus ajn ve rk is tojn k onata ĉina esperantisto teralie la anglan. k aj s opiris iĝi profe s ia Ch en Yuan k om encis tra- Jam en 19 21 li verk is ar- re voluciulo e n la k am - duk i la rom anon. En artik o- tik olon k un la titolo Karak - paro. lo pri Bak in li sk ribas: te rizaĵoj de Espe ranto. Em ociita k aj e difita de "Fa- Tiam li k onis nur la elem en- m ilio", m i traduk is k e lk de k tojn de Esperanto, sed jam k lopodis dis- paĝojn dum m ilita pe riodo. S-ro Ĵe le zo vastigi ĝin, ĉar al li plaĉis la idealoj de k uraĝigis m in tion daŭrigi k aj prom e sis, Z am enh of. En 19 23 li translok iĝis k e li h e lpos publik igi la traduk on. Se d unue al Ŝanh ajo k aj poste al Nank ino, bom boj de japanaj invadintoj de truis k ie li daŭrigis siajn studojn, bone lernis m ian h e jm on k aj ank aŭ m ian traduk on.

Bole tín 373 23 Dum la Kultura Revolucio (19 66- 19 76) Bak in estis persek utata k aj sendi- Eĥo de lia m orto ta al "reeduk ado per laboro" laŭ la ordo- noj de M aŭ Z edong. Dum tiu periodo, M . PANCO R BO K T. DEL BAR R IO k iun li pasigis en la Kadra lernejo de la La m orto de Bak in forte tondris en 7-a de m ajo, alinom e "la bovinejo", li am asm edioj, ne nur ĉinaj, sed el ĉiu h azarde trovis la Dian Kom e dion de parto de la m ondo. Lia enverguro k iel Dante. Nok te en "la bovinejo" li sek rete beletristo k aj portanto de la ĉina k ultu- k opiadis la tek ston m ane, k aj tage, labo- ro, tion ebligis k un la k rom efik o k e la rante en la k am poj aŭ ricevante k olek ti- vorto esperanto tam buris en ok uloj k aj van k ritik on, li silente recitis al si la oreloj de am aso da h om oj. poem ojn de Dante. En 19 82, k iam jam pasis la teruroj de la Kultura Revolucio, k aj en Ĉ inio povis aperi liaj verk oj en esperanta traduk o, li diris: Pasis pli ol 40 jaroj, dum k iuj m i travivis la ok -jaran Kontraŭjapanan Re - zistm iliton k aj la de k -jaran Kulturan Re - volucion, tam e n m i ne niam pe rdis am on al Espe ranto. Jam pli frue, en 19 80, Bak in flugis al Stok h olm o por unuafoje partopreni Uni- versalan Kongreson. Tiam li diris: An- Ank aŭ en h ispanlingvujo la reago tau m ia vojaĝo m iaj am ik oj adm onis estis am asa. Jen eltiraĵo de la inform o m in, k e e n tie l granda aĝo m i ne parto- aperinta en m ultaj gazetoj k aj ĵurnaloj: pre nu tian k ongre son. Ili ne sciis, k e e n Ba Jin parolis Espe ranton (Ĉ inujo la pasintaj jaroj m i ne niam pe rdis inte - e stas unu e l la landoj k ie tiu ĉi uni- re son pri la inte rnacia lingvo. Kaj post ve rsala lingvo e stas pli disvastiga- la k ongre so m i h avas pli grandan fidon ta) k aj e stis vicpre zidanto de la al Espe ranto. Espe ranto ce rte fariĝos Ĉ ina Ligo de tiu lingvo e n la ok de - k om una lingvo de la h om aro. k aj jaroj. Li ank aŭ e stis pre zidan- Laŭ la ĉina k utim o oni festis la centja- to de la Asocio de Ĉ inaj Ve rk istoj. ran jubileon de Bak in jam en novem bro Notu, k e la redak tinto tiujn liniojn 2003, k iam k om enciĝis la centa vivoja- k onsideras Ĉ inujon lando k ie "esperan- ro de Bak in. Tiam en Ŝanh ajo estis pre- to estas pli disvastigata". zentitaj k var diversaj scenaj versioj de lia rom ano La Fam ilio: k iel tri diverssti- Jen ek zem ploj de reagoj: laj k lasik aj ĉinaj operoj, k aj k iel m o- dernstila teatraĵo. En la nask iĝlok o de h ttp://actualidad.te rra.e s /cultura/articulo/m ue Bak in, Ch engdu, jam en 19 87 estis k ons- re _ ba_ jin_ 546145.h tm truita tuta ĝardeno k un la nom o H ui- h ttp://e s tadis .e lunive rs al.com .m x/notas /3107 yuan. La ĝardeno prezentas la scenojn 41.h tm l de la k onata rom ano de Bak in.

24 Bole tín 373 UK e n Flore nco Inter la 29 a de julio k aj la 5a de aŭgusto de 2006, ok azos la 9 1-a Universala Kongreso de Esperanto en Florenco, Italujo. Antonio Vergara, jovergaola@ surnet.cl. La trak tadon de la tem o partoprenos la em inenta lingvopolitik a fak ulo François Grin, profesoro pri ek onom ik o en la Universitato de Ĝ enevo, k iu festpa- rolos en la k ongresa inaŭguro. La tem reĝisoro s-ro Vergara volonte ak ceptas proponojn pri aliaj k ontribuoj UEA k aj ideojn pri la tem trak tado. La tem o de la 9 1-a Universala Kongreso Eblas aniĝi per reto: de Esperanto estas Lingvoj, k ulturoj k aj e duk ado al daŭrige bla e voluo. Pri la te- m o decidis la Estraro de UEA, k iu invi- w w w .uk flore nco2006.it tis k iel reĝisoron de ĝia trak tado en la UK la ĉilian k om itatanon de UEA José Saraje vo invitas ! La 62-a IJK ok azos inter la 6-a k aj la 13-a de aŭgusto 2006 en Sarajevo, Bos- nio-H ercegovino. La Lok a Kongresa Kom itato elk ore invitas junajn h ispanajn esperantistojn partopreni tiun ĉi eventon. Espereble m ultaj m em broj de la h ispana etnoj, Sarajevo ŝajne estas la plej bona m ovado, ne nur junuloj, rek onos la ŝan- lok o por disk uto pri la nuntem peco, la con viziti Sarajevon k aj sam tem pe parto- tutm ondiĝo k aj la k onservado de tradi- preni IJK-n. Jen nova ebleco cioj, m ultk ultureco k aj tolere- ĝui ek sterordinaran k ongre- m o. san etoson k aj profundigi bo- Grandaj olim piaj m ontaroj, najn rilatojn inter niaj fonto de la rivero Bosno, neo- m ovadoj. litik a trovejo Butm ir, riĉa nok - La k unvivado de diversaj ta, k ultura k aj arta vivo, popoloj, religioj k aj k ulturoj bonega gastronom ia oferto – h avas jam plurjarcentan tradicion en Sa- ĉio troveblas nur duonh oron for de la rajevo. Nek teruraj ok azaĵoj dum lastaj k ongresejo. dek jaroj m alh arm oniigis la urbon. En la Por ak urataj inform oj pri la aliĝregu- nuntem pa m alferm iĝo k aj ak ceptado de loj la k ongrespreparoj, bonvolu viziti tutm ondaj norm oj, pro suk cesa k onserva- nian retpaĝaron: do de siaj k utim oj k aj la tradicia k unviva- h ttp://w w w .e s pe ranto.ba/ijk / do de m alsam aj religioj, k ulturoj k aj VILDANA DELALIĆ , EL LKK

Bole tín 373 25 Recenzo Valora k aj k uraĝa h is toriografia ve rk o H istorio de Esperanto, de A. Korĵenk ov, estas destinita por esperantistoj, k iuj volas pli detale ek k oni la h istorion de Esperanto. O ni tuj sentas, k e ne tem as pri propagandilo, verk ita per patosa stilo k aj prezentanta nur pozitivajn fak - tojn el la h istorio por im presi la ek sterulojn per idilia bildo pri nia m ovado. M IR O SLAV M ALO VEC tis absolute rifuzata de ĉiuj k aj opiniata M ale, la aŭtoro ne pri- nur senbezona strangula obstak lo m al- silentas negativajn h elpanta disvolviĝon de la lingvo. Pris- trajtojn de la esperan- k ribataj estas ank aŭ liaj k lopodoj en la tistaro k aj senm iti- juda m ovado por restarigi patrujon de la gas eĉ la M ajstron tutm onda judaro. Z am enh of ne k redis, m em , k iu ne ĉiam k e la ideo estas realigebla en Palestino pravis, ne ĉiam k on- inter araboj k aj proponis aĉeti iun dezer- dutis m odele, ne tan lok on en Am erik o. ĉiam estis respek tata, adorata k aj obeata. Ank aŭ la startigo de Esperanto ne M alm ulte li enspezis, ĉar li estis m albo- ok azis laŭ liaj im agoj. Kiam li eldonis la na k uracisto, k iu devis k ontentiĝi per Unuan Libron, li k redis, k e li povas re- m alriĉaj pacientoj, lia ĉefa enspezo estis zigni ne nur pri la aŭtoraj rajtoj, sed tute h onorarioj de H ach ette. Plurfoje li volis retiriĝi flank en, k aj la m ovado jam iros reform i Esperanton, plurfoje k abei el la per si m em , sed la realo lin ĉiam revok is m ovado. La lingvo estis sk uata de am bi- k aj devigis denove engaĝiĝi. La im po- cioj, rivalecoj, ĵaluzoj k aj eĉ m alam ik e- nan Bulonjan Kongreson antaŭis k vere- coj de la m ovadaj gvidantoj, k ies loj inter la organizantoj, ili cenzuris la reciprok aj k vereloj plurfoje presk aŭ pe- paroladon de Z am enh of k aj ne perm esis reigis ĝin, sed ĝi ĉiam denove fenik se re- nask iĝis al plua vivado. Tam en la drasta Live n De k k aj Cam a- vero ne estas m alpli im pona ol indulgaj m ensogoj. Kuraĝigas scii, k e eĉ la m isaj ch o baldaŭ e n Se zonoj agoj de la h om oj donis rezultojn, dank ' al k iuj la lingvo vivas ank aŭ post cent ja- DAR ÍO R O DR ÍGUEZ roj. Laŭ inform o de Alek sander Korĵen- k ov, lia eldonejo Se zonoj tuj lanĉos no- Plej detale estas prisk ribitaj la k om en- van libron, Satiroj k aj h um uraĵoj pri coj de la m ovado. Z am enh of rigardis Es- Espe ranto k aj e spe rantistoj. peranton parto de sia h om aranism o, la tutm onda h arm onia religio, k iu tam en es- Krom rak ontoj de m alnovaj E-h u- m uristoj k iel Raym ond Sch w artz k .a., Ale k s ande r Korĵe nk ov, H is torio la libro enh avos am uzajn rak ontojn de Es pe ranto. Se rio Scio, Volum o verk itajn fare de Liven Dek , Jorge Ca- 5, Kaliningrado, e ldone jo Se z onoj m ach o k aj Gonçalo Neves, fam aj m em - 2005, 128 pĝ., pre z o 12 € broj de la Ibera Sk olo.

26 Bole tín 373 al li diri ĉion, k ion li deziris. La Bulonja Kom pare k un aliaj h istorioj de Espe- Dek laracio k aj Fundam ento de Esperan- ranto, k iujn m i legis, ĉi tiu libro prisk ri- to estis rezultoj de k om prom isoj. La sank - bas precipe la unuajn jardek ojn de la taĵoj de la m ovado ne estis tiel sank taj, m ovado ĝis la unua m ondm ilito tre deta- k iel ni prezentas ilin k utim e antaŭ la pu- le k aj sen m itologia vualo, per k iu ni k u- blik o. tim e k lopodas k aŝi, k e eĉ la uzado de La -k rizo ne estas prezentata laŭ k om una lingvo vek as m alpacojn inter tradicia scenaro pri perfiduloj, sed k iel h om oj, k iuj per ĝi volas pacigi la tutan k lopodo de h om oj h elpi al la ideo per fo- m ondon. Estas utile, de tem po al tem po rigo de obstak loj, k iuj ŝajnis brem si la rigardi en spegulon. avancon de la lingvo. Precipe la supersig- Tiu ĉi re ce nzo unue ape ris e n noj k aj la finaĵoj -ojn, -ajn estis tiel rigar- Libera Folio, w w w .liberafolio.org dataj. Z am enh of m em proponis plurajn reform ojn, sed ŝajnas, k e li intence troi- PMEG pape ros gis, por atingi negativan voĉdonadon. Z am enh of plurfoje provis starigi tut- M ANUEL PANCO R BO m ondan organizon de esperantistoj, ta- Unu el la fostoj de m en suk cesa estis nur H ector H odler nia lingvo — aldo- post m ultaj m alfacilaĵoj. La aŭtoro di- ne al Fundam ento, ras: En 19 11 UEA h avis ... 7804 indivi- PIV, k tp— , la duajn m e m brojn, pli m ulte ol nun, grandega verk o pre sk aŭ 100 jarojn poste ." Kaj en alia lo- Ple na M anlibro de k o: Estas pre sk aŭ ne k re de ble , k e ne ce sis Espe ranta Gram a- dude k o da jaroj, por k e pe r la fondo de tik o (PM EG), sk ri- UEA k onk re tiĝu la ide o, k e oni le rnas la bata k aj prizorgata de la ak adem iano lingvon por uzi ĝin, ne por ĝin re form i, Bertilo W ennergren, baldaŭ aperos en ne por e n ĝi disk uti pri ĝi m e m , ne por libra vestaĵo. Ĝ is nun, PM EG estis (k aj disvastigi ĝin. plu estos) libere alirebla k iel H TM L- Speciala ĉapitro estas dediĉita al SAT paĝo k aj PDF-dok um ento (vd. sube). k aj problem oj de neŭtraleco de UEA, Jen eltiraĵoj de vortoj el Bertilo: Ĉ i- k iu devus esti ne cedo k aj flato al k rue- som e re , k iam m i e stis e n Usono, m i ri- laj totalism aj reĝim oj. Eble m i riproĉus, ce vis novan ofe rton pri e ldonado. Tiu k e ek loĝon de Esperanto en la interreto ofe rto ve nis de ELNA (Espe ranto-Ligo li nur m encias en la lasta frazo, k van- por Norda Am e rik o), pe re de Tim W e s- k am ĉi tiu fenom eno m eritus propran pre- tove r, k iu e stas la m otoro de tiu inicia- legon, ĉar tie ok azas nun la ĉefa batalo to. M irinde glate k aj se nproble m e iris pri la ideo. M i bonvenigus ank aŭ ĉapi- la inte rtrak tado. tron pri la originala literaturo en Esperan- to, ĉar la publik o estim as nur lingvojn, La efek tiva presado estos finita la k iuj posedas propran k ulturon. Pri Espe- 28an de Decem bro k aj la disvendado ranto oni k redas, k e ĝi ne ek zistas, ĉar an- k om enciĝos en januaro 2006. k aŭ esperantistoj m em ĝin ne k onas. w w w .be rtilow .com /pm e g

Bole tín 373 27 Literaturo Es e o pri Don Quijote Fine de la k iĥota jubilea jaro, ni prezentas tiun ĉi eseon pri la aventuro de la legado de Donk iĥoto, verk itan de nia sam ideano Luis Serrano. Jen ferm o de la ak tivaĵoj per k iuj, k adre de la projek to Kiĥoto-2005, H EF k ontribuis al la oficiala om aĝo al tiu grandioza rom ano. La h ispana registaro decidis celebri la k varcent-jaran datreve- non de la donk iĥoto-eldono. La m ajstra verk o de la h ispana literaturo k aj eble de la m ondo. Ĝ i estas om aĝo al ĝia verk is- to M iguel de Cervantes. M i pensas, k e la h ispanoj h avas tiun ŝuldon, rek oni la valoron k aj enh avon de tiu m esaĝo sendita al la m ondo de ĝia genia aŭtoro, bedaŭrinde ne ĉiam k om - prenata, eĉ de fak uloj en la literatura k am po. Donk iĥoto estas la plej granda dram a verk o neniam an- taŭ verk ita, sed k iel dirite ne bone k om prenata. Estas iuj personoj, k iuj legas Donk iĥoton por persona am uziĝo. M i legis tiun verk on tri fojojn, unu en la k astilia lingvo k aj du en la Esperanta versio. M i devas k onfesi, k e je la unua fo- jo, m i serĉis avide tiujn rak ontaĵojn, k iuj esplodigas la ri- don, k aj m i m ulte am uziĝis. Sed k iam m i legis ĝin la duan k aj trian fojon, m ia opinio tute ŝanĝiĝis. M i k onstatis, k e tiu verk o estas la dram o plej grava k aj interesa ĝis nun pre- zentita al la publik o. Kiam oni legas Donk iĥoton, nepre oni devas ĝin legi trank vile m alrapide, k vazaŭ ĝi estus m anĝaĵo bongusta per k iu nia palato donas al ni vivĝuon. Krom e en Donk iĥoto vi devas legi tion, k io ne estas sk ribita, ĉar la tuta verk o estas k vazaŭ m ask o, k iu k aŝas la veron. O f- te Cervantes sk ribis la m alon de tio, k ion li deziris rak onti. La verk o, en tiu unik a stilo estas am plek sa ek spono de la h o- m aj travivaĵoj tiutem paj, m ultaj el ili bedaŭrinde aplik eblaj al nia nuntem pa vivm aniero. Neniu devas ignori, k e ĝi estis verk ita en la obsk ura epok o de la fifam a Ink vizio, k iam la k atolik k a ek lezio starigis leĝojn k aj norm ojn, k ies m alobeo en m ultaj ok azoj signifis torturadon, bruligadon, m ortpunon. Kara am ik o, legu sub ĉi tiu vidpunk to Donk iĥoton k aj sendube vi h avos aliajn k rite- riojn pri la verk o. Neniu el la epizodioj aŭ se vi preferas de la travivaĵoj restas for de la m izero de la ĉiutaga vivo. Jes, sed alitipe sk ribite! Cervantes inteligente m ok is la tiutem pan

28 Bole tín 373 severan cenzuron. Li uzis elegantan sti- Pri Donk iĥoto oni povas diri, k e li re- lon k aj esprim o-form on de rak ontado tu- prezentas la altrangulojn de la socio, te nova ank oraŭ ne superita. Li k aŝe k aj ĉiam k apricem ajn k aj m ok e prisk ribis m on- pretajn fari siajn frene- don de frenezuloj, k iuj zaĵojn. Vi jam povas deziras iri tra la m ondo k onstati, k e Donk iĥoto por restarigi justecon ne volas eliri al la m on- k aj pacon, k iuj sendube do sen servisto, ŝildisto. m ank is tiutem pe, sed, Task o ak ceptita de la vi- ĉu vi povas diri al m i, laĝano Sanch o Panza k io ok azas h odiaŭ? Ĉ u post m ultaj interk onsen- en nia tem po ne estas toj. Tie Cervantes bone realaj tiuj ek sponoj de rim ark igas la sociajn Donk iĥoto pri tiuj k iuj k lasojn ek zistantajn tiu- volas altrudi pacon k aj tem pe. Sanch o nur serĉi ĝustecon pere de arm i- vivrim edojn por subteni loj? Jes, Donk iĥoto h avis k iel forton sian fam ilion. Jen la k onstanta dram o de sian brak on k aj sian lancon, h odiaŭ tiuj tiu k aj nia nuna socia sistem o. La dra- m odernaj donk iĥotoj h avas plej rafini- m on m anĝi ĉiutage tre bone k larigas tie tajn arm ilojn. Cervantes. Sed Sanch o ank aŭ k om pre- Donk iĥoto reprezentis la sociordon, nis, k e li devas vivi h arm onie k un sia Donk iĥoto estas la k arik aturo, k iun inven- senjoro k aj la ek lezio. La figuro k aj rolo tis Cervantes pri socio freneza, aŭtorita- de Sanch o Panza estas la k erno de la ver- ta — k ia estis Donk iĥoto— , m ilitem a k aj k o. Priridi la diraĵojn de Sanch o estas avarem a, ĉar ĉion li volis, eĉ se poste li k vazaŭ priridi la popolon. Sanch o repre- estis preta al donacoj k aj eĉ m ok em a pri zentis la popolon, k aj ĝiajn saĝecon k aj h om oj, k iuj k ritik as lin. Donk iĥoto estas m izeron sed k un h onesta k oro. Ĉ iuj ru- la spegulo de la vivsistem o zaĵoj faritaj de Sanch o es- tiutem pa, ĉiam k atenita al Donk iĥoto e s tas la k a- tis k aj estas ank aŭ unu el la ideoj k aj pensoj de ab- rik aturo, k iun inve ntis la m ultaj rim edoj, k iun de- surda religia sistem o, k iu Ce rvante s pri s ocio fre - vas uzi la popolo por vivi ne h ezits puni tiun, k iu de- ne z a, aŭtoritata, m ilite - ĉiutage. Estas terura la dra- ziris, intencis eliri de sia m a k aj avare m a. m o de Sanch o Panza: je orbito. M i povas prezenti unu flank o estas la m astro ĉi tie centojn da ek zem ploj troveblaj en Donk iĥoto, k un siaj frenezaĵoj k aj k apri- la verk o, sed ne estas tiu m ia intenco k la- coj, je la alia sia edzino k aj la h ejm o, la rigi tion, k ion jam estas sk ribita, estas vi filino, k aj eĉ la azeno. Estas m om entoj k ara sam ideano, k iu devas k om preni la en la travivaĵoj de Sanch o plenaj je em o- lingvaĵon k aj stilon de Cervantes unik aj cio, k iuj la sentem an h om on portas pres- en la m ondo k aj k iujn li ŝprucigis pere k aŭ al plorado. de la k om ik a figuro de Donk iĥoto. Ne La dialogoj inter Donk iĥoto k aj San- forgesu aldoni la altrangajn k avalirojn ch o enh avas literaturan riĉecon neniam pretajn k onk eradi ion ajn. antaŭe antaŭe atingita. Donk iĥoto repre-

Bole tín 373 29 zentis la forton k aj la avarajn dezirojn bere k larigi la vivk ondiĉojn de sia so- ĉion atingi, starigi leĝojn. La tiutem paj cio? Absolute ne. Li devis uzi ruzecon vilaĝaj altranguloj, la barbiro k aj aliaj vi- k aj lerti m ask i la veron. La resto estas laĝanoj pretas h altigi Donk iĥoton, k iu nia afero, estas la task o de la leganto. sin sentis k iel forton de la racio, k iun la Sed nia socio, laŭ m iaj k onversacioj k un aventuristoj tiutem paj ne volis rezigni m ultaj personoj, ank oraŭ ne sciis trovi k aj, k ara, vi povas tion aplik i al niaj m o- la valoron de la verk o. Eĉ iuj diras, k e dernaj tem poj. Kiam el la buŝo de San- estas tro da literoj por ĝin legi. Al tio m i ch o k om encas eliri k onsiloj, diraĵoj por povas aldoni, k e se vi ank oraŭ ne legis forigi la frenezaĵon de sia m astro, k un la Donk iĥoton, estas k vazaŭ vi vivus en replik oj k aj filozofiaj ek sponoj de Don- plena analfabeteco. k iĥoto estas k iam oni ĝuas la veran m e- LUIS SER R ANO saĝon de la verk o. Ĉ iuj k onversacioj inter Donk iĥoto k aj lia ŝildisto celas ordi- gi la m ondon, k iun ruze scias prezenti Cervantes pere de tiuj du k om ik aj h om aj Poe m oj figuroj. Kiom da saĝeco en la proverboj de Sanch o, m i bezonis tre ofte reiri m a- lantaŭen, relegi paragrafojn de tiuj k on- versacioj, ĉar m ia k om preno-k apablo ne Evoluism o povis digesti ĉion tuj, rapide. Kiel dirite antaŭe, m i legis tiun verk on tri fojojn Se m i k oleras k aj m i ĉiam trovis ion novan. La k onsi- aŭ, pli k utim e, lacas, loj de Sanch o al lia m astro aŭ la opinioj m i povas dorni pri m oraleco de Donk iĥoto enh avas la (ne pensu k e m i, tam en, saĝecon de la popolo k aj la rezonadon h istrik as, erinacas). de k ulta h om o, k iu estis Donk iĥoto. Ĉ iu JO R GE CAM ACH O epizodo, ĉiu k onversacio, ĉiu disk utado Vigo, 2005-09 -14 k aj eĉ la filozofado inter la du plej gra- vaj rolantoj de la verk o, estas k lara k aj ne disk utebla situacio en k iu troviĝis tiu- Nature tem pe la socio. Kiam aperas antaŭ vi tiuj paĝoj en k iuj ne estas apartaj Arvik olinon alineoj, tiam oni devas legi m alrapide k ortezas arvik ol'. k aj se necese, k iel m i jam diris, iri m alan- En la tom bejo taŭen. En tiu eleganta prozo estas la tuta cipresa sem o ĝerm as valoro de la verk o de Cervantes. Don- sub om bro de pirol'. k iĥoto ne estas rak onto pri iu ajn travi- JO R GE CAM ACH O vaĵo. Donk iĥoto estas la pura filozofio aplik ata al ĉiutaga vivo. Donk iĥoto estas Vigo-M adrido, 2005-09 -14 la dram o de la h om aro k un siaj m izeraj deziroj k aj k un sia m aljusta funk ciado. Ĉ u vi pensas, k e Cervantes povis plenli-

30 Bole tín 373 Jarabonoj k aj k otizoj por 2006

H EF Boletín de H EF (ek sterlandaj abonantoj, enlandaj vd. paĝon 32an)...... 30 € RET-INFO (12 m onatoj)...... 19 € Peranto: H EF Unive rs ala Es pe ranto As ocio Individua M em bro k un Gvidlibro M G...... 9 € Individua M em bro k un Jarlibro M J(-T)...... 22 € Individua M em bro plus abono al E-o M A(-T)...... 56 € Sim pla abono al Esperanto, sen m em breco (SA)...... 36 € Sim pla abono al Kontak to, sen m em breco (Kto)...... 22 € Societo Z am enh of, sen m em breco en UEA (SZ )...... 112 € Rim : La k ategorio (M G) ne rajtigas rabaton en la UK. La k ategorioj M J k aj M A ink luzivas por la junuloj (ĝis 29 j.) m em brecon en TEJO k aj ricevon de Kontak to. Peranto: Pedro A. Garrrote, h isperantouea@ terra.es; Apartado 119 Esperanto; 47080 Valladolid; Banco Español de Crédito (BANESTO ), Konto: 0030 6002 74 00009 01271. H EF Libros e rvo H eroldo de Esperanto...... 32 € Fem ina...... 20 € Literatura Foiro...... 30 € Internaciisto...... 15 € La O ndo de Esperanto (12 num eroj jare)...... 27 € Peranto: Luis Serrano, luis_ serrano@ m ixm ail.com ; C/ Font Nova, 32; 08202 Sabadell; Tel. 9 37 275 021; Banco Sabadell n-ro: 0081 09 00 8200 0671 2480. (Por bank -ĉek o aldonu 1,5 €) KAE KAE-inform ilo...... ? € Peranto: Santiago Torné; C/ Roca 22, 3º-1ª; 08208 Sabadell. La Gazeto...... 20 € Peranto: Barcelona E-Centro; Bassegoda 40, 3ª-1º; 08028 Barcelono SATe H Sennaciulo (k otizo al SAT + abono + Sennacieca Revuo)...... 40 € Peranto: Pedro Sanz; pm ariass1@ auna.com ; Uno-e de BBVA, k onto: 0227 0001 87 02005269 29 . SATeH k otizo...... 6 € Peranto: Pedro Sanz; pm ariass1@ auna.com ; Cajam adrid, k onto: 2038 1787 43 6000182731

Bole tín 373 31 Aniĝilo por 2006

(Foto)k opiu k aj poŝtu aŭ fak su al H EF-oficejo (9 14 468 079 ). Bv. sk ribi k lare

Pe rs onaj datum oj Kom pleta nom o:...... Annum ero:...... Adreso:...... Poŝtk odo k aj urbo:...... Tel.:...... Nask iĝdato:...... Retadreso:...... Aniĝo □ O M ordinara m em bro...... 31 € □ k un junulk arto...... 28 € □ PM patrona m em bro...... 62 € □ KM k olek tiva m em bro...... 62 € □ EM (nur por jam aj EM -anoj 19 9 5e)...... 25 € Ĉ iu ano ricevas Boletín; infanoj ĝis 12 jaroj, Juna Am ik o; junuloj inter 13 k aj 30 jaroj, Kontak - to. Kaj ĉiuj, ĝenerale, 10% rabaton en la ak tivaĵoj organizotaj de H ispana Esperanto-Federacio Pagm anie ro □ Bank ordone (plenigu la m alsupran form ularon) □ Enspezo en k onton 0182-1252-31-02040119 61 de BBVA (k unsendu spezilon). □ Ĉ ek o por "Federación Española de Esperanto" (aldonu 3 €). □ Enspezo en la k onton h efb-m de UEA (k unsendu ĝirilk opion).

Subsk ribo: Dato:

DOMICILIACIÓN BANCARIA

Banco o caja: Dirección: Código postal y localidad: C.C.C.:_ _ _ _ /_ _ _ _ /_ _ /______

Les ruego atiendan con cargo a la cuenta arriba indicada, y h asta nueva orden, los recibos q ue les sean presentados por la Federación Española de Esperanto, en con- cepto de cuota anual. Fech a: Nom bre y firm a del titular:

Bole tín 373 32