Istanbul Ormanlarinin Sorunlari Ve Çözüm Önerileri Türkiye Ormancilar Derneği
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
TOD MARMARA ŞUBESİ Caferağa Mah. Albay Faik Sözdener Sok. Benson İş Merkezi No: 21 K.5 D.6 KADıKÖY - İSTANBUL Tel-Faks: 0 216 338 93 18 Mail: [email protected] İSTANBUL ORMANLARININ SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ TÜRKİYE ORMANCILAR DERNEĞİ Türkiye Ormancılar Derneği, 26 Aralık 1924 Ormancılıkla ilgili en eski örgüt olan ve çatısı tarihinde, Orman Yüksek Mühendisi ve Ga- altında tüm ormancı teknik elemanları topla- zeteci Abdulkadir SORGUN, Orman Yüksek yan Türkiye Ormancılar Derneği, ormancılık Mühendisi Dr. Tevfik Ali ÇıNAR ve Orman tarihinin oluşumunda katkıları olmuş, or- Yüksek Mühendisi Asaf ıRMAK tarafından mancılık tarihiyle içice gelişmiştir. Ormancı- “Orman Mekteb-i Alisi Mezunları Cemiyeti” lığımızla ilgili her olayda, her oluşumda onun adıyla İstanbul’da kurulmuştur. sesi duyulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki en eski ikinci Bugün “ODTÜ ORMANı” olarak anılan, sivil toplum örgütü olup, Türkiye Mimar ve Ankara’nın akciğeri “ATATÜRK ORMANı” nı Mühendis Odaları Birliği TMMOB’nin kurul- 1957-1958 yıllarında kurulma kararı alınmış, masında öncülük etmiş köklü kurumlardan Türkiye Ormancılar Deneği bu ormanın ku- birisidir. Türkiye Ormancılar Derneği Ba- rulmasında teknik olarak önemli katkılarda kanlar Kurulu kararıyla 1951 yılında, kamu bulunmuştur. yararına çalışan dernek statüsünü almıştır. Türkiye Ormancılar Derneği 1924 yılından bu yana yaptıkları ile ülkede orman, doğa ve çevre sevgisinin yayılmasını, kökleşmesini, kamuoyunun bilinçlendirilmesini, ormancılık bilim ve tekniğinin ilerlemesini sağlamayı, ormancılık sorunlarının yurt, ulus gereksi- nimleri ve kamu yararı gözetilerek bilimsel ilkelere göre çözümünü amaçlamaktadır. İSTANBUL ORMANLARININ SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ İstanbul Ormanlarının Sorunları ve Çözüm Önerileri 1 © 2014 Türkiye Ormancılar Derneği Marmara Şubesi Yayınları No: 03 Tüm hakları saklıdır. Bu kitabın hiçbir bölümü, yayıncının yazılı izni olmadan, fotokopi dâhil elektronik veya mekanik yöntemlerle kopyalanamaz, çoğaltılamaz veya kaydedilemez. Bilgi ve resimler kaynak göstermek koşuluyla kullanılabilir. Editör Prof. Dr. Ünal Akkemik İ.Ü.Orman Fakültesi Orman Botaniği Anabilim Dalı [email protected] Tasarım Onur Bilgin Baskı ………………….. I.Basım Mayıs 2014, İstanbul ISBN …………………. Türkiye Ormancılar Derneği Marmara Şubesi Caferağa Mah. Albay Faik Sözdener Sok. Benson İş Merkezi, No: 21/K5, KADIKÖY [email protected] 2 İstanbul Ormanlarının Sorunları ve Çözüm Önerileri 3 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ…………………………………………………………………………………………………………9 İSTANBUL ORMANLARININ TARİHİ VE BİTKİ ÇEŞİTLİLİĞİ ……………………………11 Osmanlı’dan Günümüze İstanbul’un Ormanları: Belgrad Ormanı Örneği (Araş.Gör. Simay Kırca, Prof.Dr. Alper H. Çolak, Dr. Seyit Ali Kahraman, Prof.Dr. Nurhan Atasoy) …………………………………………………………………………………….13 1970’den Günümüze İstanbul İlinde Arazi Kullanımı, Değişimi ve Ormanlar (Orm. Yük. Müh. Abbas Şahin) ……………………………………………………………………………51 Kentsel Biyoçeşitlilik Açısından İstanbul (Prof. Dr. Meral Avcı) ……………………………………………………………………………………………87 İSTANBUL’DA KENTLEŞME VE EKOLOJİK SORUNLAR…………………………………127 İstanbul’da Planlanan Büyük Projeler, Kentsel Dönüşüm ve Ormanlar Üzerine Etkileri: Başka Çözümler Mümkün mü? (Arş. Gör. Senem KOZAMAN, Arş. Gör. Çağdaş Kuşçu ŞİMŞEK, Prof. Dr. Betül ŞENGEZER) .....……......………………………………………………………………..129 İnsan Doğa İlişkisinde Egemenlik mi/Bütünleşme mi? İstanbul’daki Kentsel Gelişme/Yeşil Alan Çelişkisi (Arş. Gör. Çağdaş Kuşçu ŞİMŞEK, Arş. Gör. Senem KOZAMAN, Prof. Dr. Betül ŞENGEZER) ………….………………………………………………………………………157 Kentleşme ve Havzaların Sigortası Ormanlar Çevre Mühendisliği Açısından Bir Yaklaşım (Çev. Müh. Menekşe KIZILDERE) ………………………………………………………………………181 Kentleşme ve Su Havzalarına Etkileri: Avrupa Yakasından Örnekler (Prof. Dr. Kamil ŞENGÖNÜL, Prof. Dr. Yusuf SERENGİL) ……………………………….189 İstanbul’da Nüfus Artışı ve Genişlemenin Yaban Hayatı Üzerine Etkileri ve Çözüm Önerileri (Doç. Dr. Zeynel Arslangündoğdu) ……………………………………………………………………197 4 İstanbul Ormanlarının Sorunları ve Çözüm Önerileri 5 İstanbul Ormanlarının Tipolojik Problemleri ve Temel Çözüm Önerileri (Doç. Dr. Sinan DESTAN) …………………………………………………………………………………..211 İstanbul Ormanlarından Rekreasyonel Problemleri ve Temel Çözüm Önerileri (Belgrad Ormanı Örneği) (Doç. Dr. Sinan DESTAN) ………..…………………………………………………………………………229 İstanbul’un Önemli Doğa Alanları ve Yatırım Projelerinin Etkileri (Süreyya İSFENDİYAROĞLU, Derya ENGİN, Can YENİYURT, Maria PEREZ) ……243 Yeşil Doku ve Ormanların Korunmasında Sivil Toplum Örgütlerinin Yeri ve Toplumsal Duyarlılık (Handan Dedehayır, Burcu Yazlar, Emel Saıgül) ………………………………………………257 MEVZUAT DEĞİŞİKLİKLERİ VE ORMANLAR ÜZERİNE ETKİLERİ……………………271 Milli Parklar Yasası ve Tabiat Parkı Uygulamaları, Etkileri ve Çözüm Önerileri (Orm. Yük. Müh. Hüsrev ÖZKARA) …………………………….………………………………………273 Korunan Alan Kavramı ve “Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanunu Tasarısı” ile İlgili Bir Değerlendirme (Prof. Dr. Yalçın KUVAN)……….……………………………………………………………………………283 İstanbul’un 2/B Alanlarının Miktarını Etkileyen Etkenler ve Sorunun Çözümüne Katkılar (Doç. Dr. Orhan SEVGİ) ……………….……………………………………………………………………297 Mekânsal Planlama, Mekâna Müdahale ve Sonuçları Açısından 2B Alanları: Beykoz İlçesi Örneği (Prof. Dr. Sedat AVCI) ...........................................................................................313 İstanbul Orman Ekosistemi, Son Büyük Projeler Ve Hukuk (Av. Ömer AYKUL) ………………………………………………………………………………………………343 SONUÇ RAPORU………………………………………………………………………………………379 6 İstanbul Ormanlarının Sorunları ve Çözüm Önerileri 7 ÖNSÖZ İstanbul, 8500 yıllık tarihinin en Kitap bu bağlamda, İstanbul kalabalık, doğasına ve kültürüne Ormanlarının sorunlarını ve bilimsel en ağır baskıların yapıldığı, suyunu, temele dayalı çözüm önerilerini toprağını, hatta kimliğini kaybetme içermeyi ve başta İstanbul halkı olmak noktasına geldiği bir dönemden üzere toplumun tüm kesimlerini geçmektedir. Merkezi hükümet bilgilendirmeyi hedeflemiştir. İstanbul’un oksijen deposu ve içme suyu kaynağı olan kuzey ormanlarını Bilimsel görüşlerini sunan ve kitap adeta bir şantiye alanına çevirmiş, içerisinde bilimsel metinleri yer alan İstanbul Büyükşehir Belediyesi tüm öğretim elemanları ve uzmanlara, tarafından hazırlanan planlarda dahi yaptıkları katkılardan dolayı teşekkür yer almayan 3.Boğaz Köprüsü ve eder, kitabın ilgililere yararlı olmasını Kuzey Marmara Otoyolu, 3.Havaalanı dileriz. ve çok sayıda kitlesel göçe neden olacak yerleşim alanlarının inşaatına olanak sağlamış ve ne yazık ki bu olumsuz gelişmeler, her türlü hukuksal mücadeleye rağmen hızla İsmail Başoğlu devam etmektedir. TOD Marmara Şubesi Başkanı 1924 yılında kurulmuş ve Cumhuriyetle yaşıt olan Türkiye Ormancılar Derneği’nin Marmara Şubesi, bu olumsuzlukları toplumun bilgisine sunmak ve çözüm önerileri geliştirmek üzere 05-06 Aralık 2013 tarihlerinde “İstanbul Ormanlarının Sorunları ve Çözüm Önerileri” adlı bir sempozyum gerçekleştirmiş ve değişik meslek örgütleri ve bilim insanlarının görüşlerinin ve tartışmalarının topluma ulaştırılması hedeflenmiştir. 8 İstanbul Ormanlarının Sorunları ve Çözüm Önerileri 9 İSTANBUL ORMANLARININ TARİHİ VE BİTKİ ÇEŞİTLİLİĞİ 10 İstanbul Ormanlarının Sorunları ve Çözüm Önerileri 11 OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE Araş.Gör. Simay Kırca, İSTANBUL’UN İ.Ü.Orman Fakültesi Prof.Dr. Alper H. Çolak, İ.Ü.Orman Fakültesi ORMANLARI: Dr. Seyit Ali Kahraman, Belgrad Ormanı Örneği Prof.Dr. Nurhan Atasoy ÖZET 5524 hektarlık bir alanı kaplıyorsa da, tarihsel süreç içerisinde ormanın Tarih öncesi dönemlerden günümüze kuzeyde Karadeniz kıyısına, güney- kadar pek çok uygarlığa ev sahipliği de Ayazağa’ya, batıda Göktürk’e ve doğuda Sarıyer üzerindeki Kabataş yapmış ve doğu ile batının birleştiği Tepesi’ne uzandığı ve yaklaşık 13000 noktada olması nedeniyle de büyük bir hektar alan kapladığı bilinmektedir. coğrafi, kültürel ve ekonomik öneme Ancak bu ormanın tarihsel önemi, sahip olan İstanbul’da ormanlar da bu yalnızca İstanbul’u kuzeyden kuşatan bütünlüğün vazgeçilmez bir parçası bir “ağaç denizi”ni andırmasından olarak görülmüştür. Roma İmpa- değil, İstanbul’un ana su kaynakların- ratorluğu Dönemi’nden itibaren bir dan biri olmasından ileri gelmektedir. dünya başkenti özelliği kazanmış olan Bu kapsamda Bizans İmparatorluğu bu kentteki yaşam kalitesinin sür- Dönemi’nde su kemerleri ile Belgrad dürülebilmesinin, ancak ormanların Ormanı’ndan Suriçi”ne ulaştırılan su, korunması ve doğru şekilde işletil- Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde mesi ile gerçekleştirilebileceği daha şehirdeki yaşamın vazgeçilmez bir o dönemlerde anlaşılmış ve yüzyıllar parçası olarak kabul edilmiş ve Mimar boyunca Bizans ve Osmanlı İmpara- Sinan’ın en büyük eseri olarak kabul torlukları Dönemi’nde de bu yöndeki edilen Kırkçeşme Su Yolu inşa edil- politikalar büyük oranda kesintisiz bir miştir. Daha sonra her biri su mima- şekilde uygulanmıştır. Nitekim, bugün risinin birer başyapıtı olarak görülen Kuzey Ormanları olarak tanımlanan bendlerin inşa edilmesi ve bu sisteme ve İstanbul’un kuzeyinde şehre adeta Taksim Su Yolu’nun da katılmasıyla can veren bu ormanların önemli bir Belgrad Ormanı, Osmanlı Sultanları- parçası olan Belgrad Ormanı’nın nın adeta üzerine titredikleri bir or- geçmişten günümüze tarihsel gelişi- man halini almıştır. Bunun en önemli mi, bu ormanların tamamına ilişkin göstergesi ise, bu dönemde orma- önemli ipuçları vermektedir. Belgrad nın ve su yollarının korunması için Ormanı’nı günümüzde her ne kadar kurulan teşkilat yapısı ve bu yapının 12 İstanbul Ormanlarının Sorunları ve Çözüm Önerileri 13 bir öneme sahip olmuştur. Bunda ve Ağaçlı’nın güneyindeki