Master Thesis
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Universitetet i Bergen Institutt for litterære, lingvistiske og estetiske studiar NOLISP350 Mastergradsoppgåve i nordisk språk Vår 2018 Kor budde Brytteva? - Ei geografisk undersøking av personnamnbruken i Voss kommune 1866–2016 Torbjørg Afdal Føreord Å arbeide med denne masteroppgåva har for meg vore ei stor utfordring og ei stor glede. Eg har heilt sidan eg var liten vore oppteken av namn, og historia til namna har alltid interessert meg. Eg har brukt mangfaldige timar med å søkje opp tydinga til ulike namn, og med å finne kurvar over utbreiinga. I dag er eg mest oppteken av kor mange Torbjørg som forsvinn kvart år. Det er om lag 100. Mine foreldre var opptekne av oppkalling då dei gav namn til storesystera mi og meg. Ho heiter Ingrid, og er kalla opp etter mormora vår som heiter Ingeborg. Eg er oppkalla etter morfaren min, Torstein og bestemora mi Bjørg. Så kom vetlesystera mi. Ho fekk namnet Åshild, og då var nok idébanken tom, for ho er ikkje kalla opp etter nokon som helst. Eg fekk på denne måte namneinteressa inn med morsmjølka, og må med det takke mine foreldre fordi dei var både spenstige og tradisjonelle då dei gav meg namnet mitt. Med denne oppgåva har eg fått eit djupt og grundig innblikk i kva namn folk i Voss kommune har gitt ungane sine i 151 år. Utviklinga har vore stor og det har vore interessant å sjå korleis den generelle samfunnsutviklinga har påverka namnebruken. I starten av perioden eg undersøkjer var namnebruken i stor grad prega av ei lita gruppe med svært mykje brukte namn. Voss har i dag blitt eit moderne samfunn der namnebruken speglar kontakten ein no har med omverda. Ein ser likevel at nokre få av dei gamle mykje bruke namna framleis er i bruk. Eg set umåteleg stor pris på at Universitetet i Bergen lét folk som meg få halde på med det me tykkjer er aller mest interessant. For meg har dette vore å fordjupe meg i namnehistoria til heimkommunen min, Voss. Eg vil gjerne takke medvossing og rettleiar Gunnstein Akselberg for all hjelp og inspirasjon undervegs i arbeidet. Det har vore til stor hjelp. Eg vil òg takke «svigerfar» Dag Orseth for korrekturlesing både av masteroppgåva og ved tidlegare høve. Hausten 2013 møtte eg opp til fadderveke og studiestart. Der møtte eg ei fantastisk gruppe med menneske som i løpet av fem år har blitt ein klasse. Sjølv om vi er blitt færre, har samhaldet i klassen ført oss dit vi er i dag. Eg set pris på kvar og ein av dykk. #Lektorlove. Og spesielt takk til Lars, Tor og Kristin, mine beste vener og medsamansvorne på universitetet, men mest utanfor. Eg er òg så heldig at eg har hatt verdas beste kjæraste og sambuar med meg gjennom masterprosessen. Det har vore både lange dagar og kveldar, sure miner og oppmuntrande ord. Matias, vi kom i mål. Side | 2 Innhald Føreord ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2 1. Innleiing -------------------------------------------------------------------------------------------------------- 6 2. Voss kommune ------------------------------------------------------------------------------------------------ 9 2.1 «Typiske vossanamn» -------------------------------------------------------------------------------------------- 11 3. Teori ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 13 3.1 Oppkalling ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 13 3.2 Den nordiske namnerenessansen ----------------------------------------------------------------------------- 15 4. Metode ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 17 4.1 Kjelder ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 17 4.1.1 Primærkjelder ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 17 4.1.2 Sekundærkjelder ------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 17 4.2 Dei ulike kjeldene -------------------------------------------------------------------------------------------------- 17 4.2.1 Kyrkjebøker ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 18 4.2.2 Fødselsregister --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 19 4.2.3 Kyrkjelydsbladet ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 20 4.3 Arbeidet med materialet ---------------------------------------------------------------------------------------- 20 4.3.1 Transkripsjonen og arbeidet i Excel ------------------------------------------------------------------------------------ 20 4.3.2 Åttungsinndelinga ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 21 4.3.3 Ulike former av same namn ---------------------------------------------------------------------------------------------- 23 4.4 Feilkjelder og manglar i metoden ----------------------------------------------------------------------------- 24 4.4.1 Skrifta --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 24 4.4.2 Ulike typar kjelder ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 25 4.4.3 Feilkjelder i åttungsinndelinga ------------------------------------------------------------------------------------------- 27 5. Resultat ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 29 5.1 Resultat frå Voss kommune 1866–2016 -------------------------------------------------------------------- 30 5.1.1 Oppsummering for kommunen 1866–2016-------------------------------------------------------------------------- 34 5.2 Resultat frå Voss kommune 1866–1886 i tidsbolkar ----------------------------------------------------- 34 5.2.1 Voss kommune 1866–1886 ----------------------------------------------------------------------------------------------- 34 5.2.2 Voss kommune 1887–1906 ----------------------------------------------------------------------------------------------- 36 5.2.4 Voss kommune 1907–1926 ----------------------------------------------------------------------------------------------- 38 5.2.5 Voss kommune 1927–1946 ----------------------------------------------------------------------------------------------- 39 5.2.6 Voss kommune 1947–1966 ----------------------------------------------------------------------------------------------- 40 5.2.7 Voss kommune 1967–1986 ----------------------------------------------------------------------------------------------- 42 5.2.9 Oppsummering for Voss kommune i tidsbolkar -------------------------------------------------------------------- 44 5.3 Resultat frå dei ulike sokna 1866–2016 --------------------------------------------------------------------- 45 5.3.1 Vangen sokn 1866–2016 -------------------------------------------------------------------------------------------------- 45 5.3.2 Vinje sokn 1866–2016------------------------------------------------------------------------------------------------------ 46 5.3.3 Oppheim sokn 1866–2016 ------------------------------------------------------------------------------------------------ 48 5.3.4 Evanger sokn 1866–2016-------------------------------------------------------------------------------------------------- 49 5.3.5 Oppsummering for dei ulike sokna 1866–2016 --------------------------------------------------------------------- 50 Side | 3 5.4 Resultat frå Vangen sokn i tidsbolkar ------------------------------------------------------------------------ 51 5.4.1 Vangen sokn 1866–1886 -------------------------------------------------------------------------------------------------- 51 5.4.2 Vangen sokn 1887–1906 -------------------------------------------------------------------------------------------------- 52 5.4.3 Vangen sokn 1907–1926 -------------------------------------------------------------------------------------------------- 53 5.4.4 Vangen sokn 1927–1946 -------------------------------------------------------------------------------------------------- 55 5.4.5 Vangen sokn 1947–1966 -------------------------------------------------------------------------------------------------- 56 5.4.6 Vangen sokn 1967–1986 -------------------------------------------------------------------------------------------------- 57 5.4.7 Vangen sokn 1987–2016 -------------------------------------------------------------------------------------------------- 59 5.4.8 Oppsummering for Vangen sokn i tidsbolkar ------------------------------------------------------------------------ 60 5.5 Resultat frå Vinje sokn 1866–2016 i tidsbolkar ------------------------------------------------------------ 60 5.5.1 Vinje sokn 1866–1886------------------------------------------------------------------------------------------------------ 60 5.5.2 Vinje sokn 1887–1906------------------------------------------------------------------------------------------------------ 62 5.5.3 Vinje sokn 1907–1926------------------------------------------------------------------------------------------------------ 63 5.5.4 Vinje sokn 1927–1946------------------------------------------------------------------------------------------------------