Bierkultur in Belgien La Culture De La Bière En Belgique Biercultuur in België
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Ministerium der Deutschsprachigen Gemeinschaft Belgiens BIERKULTUR IN BELGIEN LA CULTURE DE LA BIÈRE EN BELGIQUE BIERCULTUUR IN BELGIË BERICHT 2018-2019 – RAPPORT 2018-2019 – BERICHT 2018-2019 INHALT BIER UND DER BIERSEKTOR | BIERE ET SON SECTEUR | BIER EN DE SECTOR 6 AANTAL NIEUWE BROUWERIJEN 7 BELGISCHE CRAFT BEER-SCENE NIET VERGELIJKEN MET HET BUITENLAND 9 BIER EN GASTRONOMIE 11 DUURZAAMHEID EN ECOLOGIE 14 DAG VAN DE BIERCONSUMENT 17 BRASSEURS BELGES ET CHEVALIERS DU FOURQUET 18 DIE ERSCHLIESSUNG EINES ERBES 20 FILIÈRE ORGE ET HOUBLON 22 DIALOGUE DIRECTE 25 FACHWISSEN | SAVOIR-FAIRE | VAARDIGHEID 26 ONDERZOEK: WERELDWIJD PIONIEREN MET GIST, MOUT EN KRUIDEN 27 BIERSYMPOSIA EN CONFERENTIES 29 L‘OBSERVATOIRE S’INSTALLE 30 ERFGOED IN HEDENDAAGSE CONTEXT 31 MESURES DE TRANSMISSION ET SAUVEGARDE DU PATRIMOINE 32 INTERNATIONALE BIERWETTBEWERBE 35 DIVERSITÄT | DIVERSITE | DIVERSITEIT 37 EXPLOSIE AAN SMAKEN EN GEBRUIK VAN INGREDIËNTEN 38 BIER IN HET VERENIGINGSLEVEN 39 EXPLOSIE VAN HET GAMMA IN DE GROOTDISTRIBUTIE 40 GOÛTS À L’INFINI ET BIÈRES À 0,0% 42 BRASSÉE EN BELGIQUE 43 SOZIALE ROLLE | ASPECT SOCIAL | SOCIAAL ASPECT 44 DES CONCEPTS À LA BASE DE LA BIÈRE 45 BIER VERENIGT DE BELGEN 46 EVENEMENTEN EN FESTIVALS 47 BIÈRES D’ABBAYE: UNE TRADITION EN MOUVEMENT 48 BELGISCHE BIERE LEIDEN UNTER ‘BELGIAN STYLE’ - IMITATIONEN 49 BARS À BIÈRES SPÉCIALES 50 2 VORWORT Bier und die Bierkultur sind im gesellschaftlichen Leben Belgiens fest verankert. Es wird nicht nur täglich an verschiedenen Orten und zu verschiedenen Gelegenheiten getrunken, sondern ist auch ein wichtiges Bindeglied, das die belgische Identität und unser kulturelles Leben stets beeinflusst hat. Im Jahr 2016 wurde die Bierkultur in Belgien in die Repräsentative Liste des immateriellen Kulturer- bes der Menschheit aufgenommen. Besonderes Augenmerk legte die UNESCO dabei auf die Tat- sache, dass die Bierkultur handwerkliches Können und Tradition mit Praktiken des sozialen Lebens verbindet. Im ganzen Land sind viele tausend Menschen, Organisationen, Männer und Frauen, Pro- fis und Amateure an der Weiterentwicklung der Bierkultur beteiligt und zwar unabhängig davon, ob sie Bier brauen oder verkosten, oder die Bierkultur fördern. Das Observatorium der belgischen Bierkultur hat daher bewusst entschieden, diese Dynamik und die stetige Weiterentwicklung des Kulturerbes bei der Ausarbeitung des ersten Berichts zum Aus- druck zu bringen. Anhand von vier Hauptthemen - Bier +, Handwerkskunst, Vielfalt und die soziale Rolle- werden alle Akteure angesprochen. Der vorliegende Bericht möchte sich zunächst ganz bewusst darauf beschränken, ein allgemeines Bild der Bierkultur in Belgien zu skizzieren. Viel Spaß beim Lesen und … Prost! 3 AVANT-PROPOS La bière et la culture de la bière sont fermement ancrées dans la société belge. En plus d’être con- sommée quotidiennement à différents endroits et à différentes occasions, la bière constitue aussi un lien important qui a toujours influencé l‘identité belge et notre vie culturelle. En 2016, la culture de la bière en Belgique a été inscrite sur la liste représentative du patrimoine culturel immatériel de l‘humanité. À cette occasion, l‘UNESCO a accordé une attention particulière au fait que la culture brassicole allie artisanat et tradition aux pratiques de la vie sociale. À travers tout le pays, des milliers de personnes, d‘organisations, d‘hommes et de femmes, de professionnels et d‘amateurs s’impliquent pour faire perdurer cette culture de la bière, que ce soit en la brassant, en la goûtant ou en la promouvant. Lors de l‘élaboration de son premier rapport, l‘Observatoire de la culture brassicole en Belgique a donc délibérément décidé d‘exprimer ce dynamisme et ce développement constant du patrimoine culturel. Tous les acteurs seront abordés au travers de quatre thèmes principaux : bière +, artisa- nat, diversité et rôle social. Le présent rapport se limite délibérément à dresser un tableau général de la culture brassicole en Belgique. Bonne lecture et … santé ! 4 VOORWOORD Bier en de biercultuur zijn een vaste waarde in het maatschappelijk leven in België. Het wordt niet alleen dagelijks op verschillende plaatsen en bij verschillende gelegenheden gedronken, maar is ook een belangrijke schakel die de Belgische identiteit en ons culturele leven voortdurend heeft beïnvloed. In 2016 werd de Belgische biercultuur opgenomen in de representatieve lijst van het immaterie- el cultureel erfgoed van de mensheid. Hierbij legde UNESCO vooral de nadruk op het feit dat de biercultuur vakmanschap en traditie in verbinding brengt met sociale gebruiken. In het hele land dragen duizenden mensen, organisaties, mannen en vrouwen, professionelen en amateurs hun steentje bij aan de verdere ontwikkeling van de biercultuur; of ze nu bier brouwen of proeven, of de biercultuur steunen. Het Observatorium voor de Belgische biercultuur heeft daarom bewust besloten om deze dyna- miek en de voortdurende ontwikkeling van het cultureel erfgoed op te nemen in de opstelling van het eerste verslag. Alle actoren komen aan bod aan de hand van vier hoofdthema’s: bier+, vak- manschap, diversiteit en de sociale rol. Het doel van dit verslag is in eerste instantie heel bewust beperkt tot het schetsen van een algemeen beeld van de biercultuur in België. Veel leesplezier en … proost! 5 BIER UND DER BIERSEKTOR BIERE ET SON SECTEUR BIER EN DE SECTOR 6 AANTAL NIEUWE BROUWERIJEN EVOLUTIE PRODUCENTEN In weinig landen ter wereld laait de discussie over het onderscheid tussen brouwerijen en bierfir- ma’s zo hoog op als in België. Ter zake ontbreekt het aan een duidelijke omkadering, communiceren bierfirma’s niet altijd openlijk over het niet zelf brouwen en misleiden zij consumenten veelal met een bedrijfsnaam waarin de term brouwerij voorkomt. Omschrijvingen zoals een ‘warme’ en een ‘koude’ brouwerij, naar het voorbeeld van de warme en de koude bakker, streven naar meer duidelijkheid maar geraken niet echt ingeburgerd. Goed uitgebouwde brouwerijen met eeuwen ervaring en traditie zijn de perfecte ‘incubator’ voor jonge ondernemers die zich in het bierlandschap willen begeven. Soms zijn bierfirma’s inderdaad een puur marketingverhaal en hebben ze ook geen ambitie om zelf te brouwen. Niet zelden is het een manier om het risico van de opstart te beperken. Men begint als bierfirma en groeit dan door naar een eigen brouwerij. Dit brengt frisse ideeën binnen in bestaande brouwerijen terwijl de nieuw- komers genieten van de kennis en ervaring die aanwezig is. Investeringen worden vergemakkelijkt omdat ze reeds afzet hebben kunnen opbouwen met een productie in brouwerijen als Anders, De Proefbrouwerij of De Graal die zich zijn gaan specialiseren in het brouwen van bier voor derden Daar tegenover staat dat een brouwerij zoals du Bocq de productie voor derden nagenoeg volledig heeft stopgezet en zich is gaan focussen op de eigen merken. Brouwerijen zoals Brasserie de la Senne, de Antwerpse Brouw Compagnie en brouwerij De Ranke volgden het traject van bierfirma naar een eigen brouwerij. Recenter bouwden ook Het Nest en The Musketeers een eigen plek om volledig op eigen voeten te kunnen staan en nam Corsendonk-brou- werij Keersmaekers de brouwerij du Bocq uit Purnode over waarmee zij al jarenlang samenwerken. GROEIENDE BELANGSTELLING De laatste jaren is er een vernieuwd en groeiend interesse om zich op bier toe te leggen. Bierfirma’s tasten de markt af. Opvallend is dat steeds meer bierfirma’s investeren om met een eigen brouwerij verder te kunnen. De wil om verder te b(r)ouwen aan de Belgische biercultuur is in ieder geval groot. Het vertrouwen is groot, maar de vraag is of allen zich kunnen handhaven in een beperkte, lokale, Belgische markt. Meermaals rijzen er ook vragen omtrent de kwaliteit van de bieren die worden aangeboden. BRON VAN DIVERSITEIT Hoewel veel nieuwkomers zich binnen bestaande bierstijlen bewegen en er een eigen twist aan geven, zijn er even goed uitzonderingen die doelbewust kiezen voor traditionele bierstijlen zoals lambiek en roodbruin. Bestaande lambiekbrouwerijen breiden uit (vb.: 3 Fonteinen met Lambic O droom, Brouwerij Boon met nieuwe brouwezaal en extra opslagruimte) en er zijn nieuwe spelers op de markt (vb.: Brouwerij Den Herberg die een lambiek lanceert, Lambiek Fabriek die in samenwerking met Belgoo lambiekbieren aanbiedt). De revival is er dus zeker niet enkel om mee te surfen op een wereldwijde bierhype, maar ook vanuit het besef dat we een cultuur en eigenheid hebben die het investeren waard is. 7 BROUWERIJEN BIERFIRMA‘S TOTAAL Omschrijvingen zoals een 2014 168 99 267 ‘warme’ en een ‘koude’ brouwerij, naar het voor- 2015 191 112 303 beeld van de warme en de koude bakker, streven naar 2016 224 138 362 meer duidelijkheid maar geraken niet echt ingebur- 2017 258 172 430 gerd. 20181 292 213 508 www.zythos.be www.belgianbrewers.be 2019 315 232 547 ANTAAL PRODUCENTEN 23 OKTOBER 2018 brouwerijen 547 bierfirma‘s Totaal 315 232 2019 ¹ Aantallen tot en met oktober 2018 8 BELGISCHE CRAFT BEER-SCENE NIET VERGELIJKEN MET HET BUITENLAND “Je kan de Belgische craft beer-scène niet vergelijken met datgene wat zich in het buitenland af- speelt. In België kan de consument terugvallen op een basis die er elders niet is. Craft beer-brouwers moeten dan ook concurreren met gevestigde brouwerijen die innoveren en die beschikken over aangepaste structuren en distributiekanalen”, zegt Charles Leclef, die in opdracht van de Belgische Brouwers meer dan honderd jonge en kleine brouwerijen bezocht. De voorbije jaren is het aantal brouwerijen in België meer dan verdubbeld door de opmars van nano-, pico- en micro-brouwerijen. De nieuwkomers kan je opdelen in drie groepen. De eerste groep zijn doorgaans heel enthousiaste hobbybrouwers die tussen zo’n 50 en 250 hl per jaar brouwen. Hun activiteit is sterk individueel gebonden. Er zit niet meteen een verdienmodel en een structuur ach- ter. Zij ervaren dat brouwen (en reinigen) veel meer tijd vergt dan gedacht en houden het bewust kleinschalig. Lijnrecht daar tegenover staat de tweede groep die geïnvesteerd heeft in een moderne en een grote installatie waarmee zij vlot 10.000 hl of meer kunnen brouwen. Omdat het hen vaak ontbreekt aan een commercieel model om hun eigen merken te positioneren, brouwen zij hoofdzake- lijk voor derden.