Polonia Sacra Wydawnictwo Naukowe Towarzy* Stwa Im
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
POLONIA SACRA WYDAWNICTWO NAUKOWE TOWARZY* STWA IM. PAPIEŻA BENEDYKTA XWGO POD REDAKCYĄ X. JANA FIJAŁKA PROF. UNIW. JAGIELL. „REGNO PATRIAEQUE NOSTRAE PRIMA CHARITAS DEBETUR« Biskupi polscy wraz z llozyuszem do Rzymu IS37- Nr. 3. L X. JanCiemniewski: Nauka szkolna w zastoso waniu do psychiki i kultury polskiej. II. Witold Rubczyński: Urzeczywistnianie idea łów. Warunki i współczynniki. III. Władysław Abraham: Reforma na soborze w Pizie 1400 r. i udział w niej przedstawicieli Ko ścioła Polskiego. IV. X. J a n Fijałek: Przekłady pism św. Grzegorza z Nazyanzu w Polsce. Studynm o patrystyee naszej. (Cześć u). ________________ W KRAKOWIE.I9I9. SKŁAD GŁÓWNY W r S1ĘGARNI G. GEBETHNERA I SP. W KRAKOWIE, GE ł ETHNERA i WOLFFA W WARSZAWIE-LUBLINIE. POLONIA SACRA WYDAWNICTWO NAUKOWE TOW ARZY STW A IM. PAPIEŻA BENEDYKTA XV-GO POD REDAKCYĄ X. JANA FIJAŁKA PROF. UNIW. JAGIELL. „REGNO PATRIAEQUE IsOSTRAE PRIMA CHARITAS DEBETER'1 Biskupi polscy wraz z Ilozyttszent do Rzymu^i^jy. Nr. 3 I. X. J a n Ciemniewski: Nauka szkolna w zastoso waniu do psychiki i kultury polskiej. II. Witold Rubczyński: Urzeczywistnianie idea łów. Warunki i współczynniki III. Władysław Abraham: Reforma na soborze w Pizie 1409 r. i udział w niej przedstawicieli Ko ścioła Polskiego. IV. X. J a n Fijałek: Przekłady pism św. Grzegorza z Nazyanzu w Polsce. Studyum o patrystyce naszej. (Cześ: II). W KRAKOWIE I9I9. SKŁAD GŁÓWNY W S1ĘGAFM G. GFBETFiNERA I SP. W KRAKOWIE, GE ETHNFRA I WOIFFA W' WAFSZAWTF.-LUBLINIE. 1*1 *7 ptw V W \ * 6*1 ' * /? Członkowie Towarzystwa im. Papieża Benedykta XV-go mogą na- bywać to wydawnictwo po cenie zniżonej w biurze Towarzystwa w Kra kowie przy ul. Wolskiej 23 I p Rękopisy, książki i wszelką korespondencyę uprasza się nadsyłać pod adresem Redakcyi w Krakowie przy ul Wygoda 11. Wydawnictwa „Polonia Sacra“ nie daje się na zamianę. )) / Hf Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego pod zarządem Józefa Filipowskiego. „POLONIA SACRA“. Z okazyi ogłoszenia nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego przez Ojca św. Benedykta XV-go d. 28 czerwca 1917 roku powstało w Krakowie Towarzystwo imienia tegoż papieża, które ma na celu uprawę i szerzenie nauki prawa kanoni cznego, jako też badanie i omawianie w sposób przedmiotowy i umiejętny stosunków kościelnych, prawnych, społecznych oświatowych i cywilizacyjnych w Polsce dzisiejszej, tudzież w jej przeszłości. Aby zjednoczyć duchownych z świeckimi na polu prawdy naukowej, która z natury swojej nie jest sprze czną z prawdą religijną, przez roztrząsanie i wyłuszczanie zasadniczych i żywotnych spraw i zagadnień w dziedzinie życia duchowego naszego narodu, podjęło ono w roku prze szłym wydawanie organu ściśle naukowego pod tytułem po wyższym ożywione tą nadzieją, iż szczególniejszego dozna poparcia ze strony Wielebnego Duchowieństwa na wszystkich ziemiach wolnej już i jednoczącej się państwowo Polski. W prze konaniu tem utwierdza je protektorat Episkopatu Polskiego, pod jakim w myśl swego statutu pozostaje. Mimo niezmiernych dzisiaj trudności wydawniczych uka zały się w lutym b. r. już dwa pierwsze poszyty tejże publi- kacyi, w formacie w. 8-ki a objętości każdy około 10 arkuszy na pięknym papierze (str. VII-[-158 i 145-f-l k. alb); i typo graficznie, jako odbite w drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego, przedstawiają się okazale. Na treść ich składają się prace profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i Lwowskiego, zarówno świeckich jak i ducho wnych. W szczególności zeszyt pierwszy (Polonia Sacra Nr. 1) obejmuje najpierw część wstępną, mianowicie: a) pismo kardy nała sekretarza stanu Piotra Gasparri’ego do księcia biskupa krakowskiego, X. Adama Sapiehy, jako głównego protektora Towarzystwa, z życzeniami i błogosławieństwem Ojca św., dat. w Watykanie d. 20 Czerwca 1918, i b) słowo od Redakcyi p. t. »Nasz program«. Następnie mieszczą się w nim cztery rozprawy. I. Prof. Dr. Wład. Abraham ze Lwowa, najzna mienitszy dzisiaj kanonista polski, daje swój odczyt inaugura cyjny o »Nowym Kodeksie Prawa Kanonicznego«, jaki miał na I. zebraniu uroczygtem Towarzystwa im. pap. Benedykta XV-go w auli Collegii Novi Uniw. Jagiell. w Krakowie d. 17 maja 1918 r. Dopiero z wspaniałego tego odczytu, głęboko, wszechstronnie a przytem nadzwyczaj jasno przedstawiającego historyę, treść i znaczenie nowej kodyfikacyi prawa kanoni cznego, dowiadujemy się o niezmiernej jej doniosłości wczasach obecnych i na przyszłość, w szeregu przepięknych uwag i wskazań, które chciałoby się tutaj przytoczyć całemi ustępami. Wystarczy powiedzieć: Tolle,lege, mediłare, scrutare. L Prof. Dr. Tadeusz S i n k o z Krakowa, jeden z wydawców dzieł św. Grze gorza z Nazyanzu w edycyi przygotowywanej od lat przez naszą Akademię Umiejętności, wprowadza nas w złotą epokę litera tury patrystycznej w odczycie o »Liryce św. Grzegorza z Na- zyanzu«, jaki miał na I. zebraniu uroczystem Towarzystwa im. pap. Benedykta XV-go; charakterystykę liryki Grzegorza poprzedził samoistnym zarysem jego życia i nadto, pierwszy od czasów Hołowińskiego, dał szereg własnych przekładów poezyj św. Grzegorza. — III. X. Prof. Dr. Jan Fijałek w Kra kowie, nawiązując do uwagi prof. Sinki o studyach grego- ryańskich w Polsce, odsłania je nam w całej pełni w swojem studyum o patrystyce naszej, z którego daje część pierwszą p. t. »Przekłady pism św. Grzegorza z Nazyanzu w Polsce. Wiadomość bibliograficzna i patrystyczna«. Nietknięte to było u nas pole badań, które opiera o tło rozwoju literatury patrysty cznej na Zachodzie w wieku XV-ym i XVI-ym. Znajdujemy tutaj charakterystykę największych naszych teologów wieku XV-go: Hozyusza, Frycza z Modrzewia i Marcina Kromera, a przytem uwydatnienie niezaznaczonej jeszcze należycie w na uce zagranicznej zasługi patrystycznej Erazma z Roterdamu. Wreszcie IV. artykuł innego pióra »Odbudowa moralna kraju« porusza i wyłuszcza w myśl programu zadań Towarzystwa jedną z najpilniejszych potrzeb naszych w położeniu naszem dzisiejszem; mowa jest w niem o konieczności i rodzaju pracy u podstaw', pracy nad duszą polską, sumieniem, obowiązko wością jednostki i społeczeństwa całego. Artykuł ten progra mowy i zasadniczy o odrodzeniu moralnem, które się łączy najściślej z dobrobytem i oświatą, winien dojść do każdej pa rafii, gdyż podstawą moralnej odbudowy kraju może być tylko akcya, wdrożona od dołu, od parafii i gmin a popierana od góry, przez Sejm i administracyę państwa. Poszyt drugi (Polonia Sacra Nr. 2) poświęcony jest wy łącznie prawu kanonicznemu, i to o małżeństwie, a jako taki nieodzowmy jest każdemu z konfratrów w duszpasterstwie. Zaznajamia go bowiem jak najszczegółowiej i w sposób wy czerpujący, n przytem naukowy po raz pierwszy u nas, z prze pisami nowego kodeksu o małżeństwie. Czyni to I. X. Prof. Dr. Tadeusz Gromnicki z Krakowa w rozprawie »Nowy Kodeks Prawa Kanonicznego o Małżeństwie"w zestawieniu z prawem dotychczasowemu komentując rnore Romano, t. j. wzorem kanonistów rzymskich wszystkie po sobie następujące kanony nowego kodeksu o prawie małżeńskiem, te zwłaszcza, których osnowa odchyla się od postanowień prawa dotychcza sowego. Czcigodny autor uwzględnił też wyjaśnienia autenty czne kilku kanonów, jakie dała komisya, ustanowiona przez Ojca św. już po ogłoszeniu kodeksu, celem interpretacyi auten tycznej wątpliwości, które mogą powstać w rozumieniu i pra- ktycznem zastosowaniu kanonów poszczególnych. Do tego II. X. Prof. Dr. Jan Fi jałek dołączył »Tekst, kanonów o małżeń stwie w naszym kodeksie prawa kanonicznego w przekładzie polskim«. Jeden i drugi poszyt zamyka dokładny »Spis rzeczy«. Obydwa są do nabycia w handlu księgarskim (Skład głó wny w księgarni G. Gebethnera i Sp. w Krakowie oraz Ge bethnera i Wolffa w Warszawie—Lublinie) po cenie 22 koron, 15 marek i 20 koron, 14 marek. Po cenie zaś zniżonej mogą je nabywać członkowie Towarzystwa w biurze tegoż w7 Kra-: kowie przy ul. Wolskiej 23. I. p. W Krakowie, d. 1 marca 1919. L Nauka szkolna w zastosowaniu do psychiki i kultury polskiej. Napis*! X. Dr. Jan Ciemniewski, Prof. gimn. we Lwowie. Skończył się wielki dramat dziejowy. Przez Europę przeszedł huragan wojny światowej i zmienił z gruntu jej postać: zburzył trony, poznosił państwa, poobalał rządy dotychczasowe, pozmieniał granice narodów. Dla ludów Europy środkowej nastała nowa era, era wolności i sprawie dliwości powszechnej. Ten straszliwy, nieubłagany sąd boży nad mocarzami i władcami Europy środkowej zakończył się jej przebudową i przywróceniem Polski, jako widomego znaku sprawiedliwości i miłosierdzia bożego. W oczach naszych dźwiga się zwolna gmach państwa polskiego, krystalizuje się forma jego rządu, tworzą się polskie instytucye społeczne i polityczne. Budowa ta musi powstawać jednocześnie z zewnątrz i od wewnątrz. Obok polskiego rządu, wojska, skarbu i administracyi muszą powstać ludzie, którzyby podtrzymywali ten gmach polskiej państwowości i tchnęli weń ducha narodowego. Tego dokonać może jedynie dom i szkoła polska. I oto przed szkołą naszą otwiera się nowe, wielkie zadanie: ma ona wyhodować nowy typ człowieka wolnego, samodzielnego, energicznego a przytem myślącego i czującego po polsku. Ma ona rozbudzić w narodzie instynkt samozachowawczy, przygłuszony długą Polonia Sacra S. 1 2 X. DR. JAN CJEMNIEWSKl niewolą, i nauczyć go żyć ma wolności i stanowić o sobie- w nowych, zmienionych warunkach bytu politycznego. Od stu> lat niemal wychowanie nasze było w rękach obcych, zatru wając dusze nasze obcymi wzorami i naginając je do celów nam obcych. Czas zerwać z temi metodami i stanąć na wła snym, rodzimym gruncie, czas stworzyć nowe zasady naucza nia i zbudować swoją, polską szkołę. Do tego trzeba przede-