Les Manuscrits Français De La Bibliothèque Jagellonne De Cracovie, Des Origines Jusqu’Au Xviiie Siècle

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Les Manuscrits Français De La Bibliothèque Jagellonne De Cracovie, Des Origines Jusqu’Au Xviiie Siècle Les manuscrits français de la Bibliothèque Jagellonne de Cracovie, des origines jusqu’au xviiie siècle .x. Collectio Fibulae General Editors: Piotr Tylus and Roman Sosnowski Scientific Board: Craig Baker (Bruxelles) Corrado Bologna (Pisa) Olivier Collet (Gèneve) Bernard Guidot (Nancy) Philippe Ménard (Paris) Carlo Pulsoni (Perugia) Jerzy Strzelczyk (Poznań) Martine Thiry-Stassin (Liège) Les manuscrits français de la Bibliothèque Jagellonne de Cracovie, des origines jusqu’au xviiie siècle Piotr Tylus .x. Jagiellonian University Press cracoviæ .mmxix. Seria Fibula .x. Recenzent Prof. dr hab. Bohdan Krzysztof Bogacki Projekt okładki Marcin Klag Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2014–2019 nr 0093/NPRH3/H11/82/2014. © Copyright by Piotr Tylus & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie I, Kraków 2019 All rights reserved Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy. ISBN 978-83-233-4753-8 Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków tel. 12-663-23-80, tel./fax 12-663-23-83 Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98 tel. kom. 506-006-674, e-mail: [email protected] Konto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325 TABLE DES MATIÈRES LA CULTURE FRANÇAISE EN POLOGNE, JUSQU’À LA FIN DU XVIIIe SIÈCLE . 7 DESCRIPTIONS DES MANUSCRITS . 17 INDEX DES NOMS PROPRES . 269 LISTE DES SIGLES UTILISÉS . 299 BIBLIOGRAPHIE . 301 LA CULTURE FRANÇAISE EN POLOGNE, JUSQU’À LA FIN DU XVIIIe SIÈCLE La culture française en Pologne, jusqu’à la fin du XVIIIe siècle, d’après la col- lection des manuscrits français conservés à la Bibliothèque Jagellonne de Cra- covie… À quels résultats est-on parvenu au bout de ce projet de recherche ? La majorité des manuscrits français dans le fonds de la Bibliothèque Jagellonne, exécutés jusqu’à la fin du XVIIIe siècle (une centaine), provient exactement du XVIIIe, les autres ne forment qu’une partie minime et insigni- fiante – voici le premier résultat de nos recherches. À la base de cette collec- tion on peut parler de la culture française en Pologne, mais de celle du XVIIIe principalement. On y distingue quelques groupes de manuscrits. Alors, ceux qui ont été exécutés en France ou ailleurs et importés en Pologne – un groupe bien mince. Ensuite, les témoins contenant des copies de textes littéraires, mais accom- plies dans notre pays, et qu’il faut plutôt considérer comme exercices de style. Enfin, des documents, souvent des originaux (lettres, mémoires, jour- naux, manifestes, relations, instructions, discours, etc.) exécutés en Pologne, par des Polonais ou bien par des étrangers, pas forcément par des Français. Ce dernier groupe est le plus largement représenté ici et il témoigne de la culture de la langue française, en tant que moyen d’expression et de com- mmunication, en Pologne, certes, mais non seulement : aussi en Europe au sens large, partout… Il paraît le plus important et le plus révélateur. Donc, les manuscrits en français dans cette collection sont rarement des manuscrits français. Commençons cette présentation par les journaux, … et les voyages, d’abord. Nous en trouvons des exemples intéressants. Le ms. 6793 est un manuscrit original des Journaux de voyages par M. le comte Michel Mniszech. Il a été rédigé en français, mais on y trouve aussi quelques morceaux en polonais, concernant des questions de Polonais en Italie, et en italien (un seul texte s’étendant sur trois pages, à peine). Il s’agit d’un voyage de Mi- chał Mniszech, au cours des années 1767-1768. Le manuscrit se compose 7 de trois volumes reliés ensemble. Le premier concerne Rome et l’Italie, le second – le retour de Mniszech via Loreto, Padoue, Venise et Vienne, et le dernier – son retour à Wiśniowiec à travers la Silésie et la Pologne. C’est en même temps un journal de voyage et un guide touristique, et bien plus que l’un et l’autre. Michał Mniszech (1742-1806), grand adepte des idées des Lumières, aristocrate polonais qui jouissait du titre autrichien de comte, marié en secondes noces avec la nièce du roi de Pologne, Stanisław August Poniatowski ; engagé dans les plus grands événements politiques de son temps. Au cours des années 1765-1768, il a voyagé à travers l’Allemagne, les Pays-Bas, l’Angleterre, la France, l’Italie et l’Autriche.1 Et il a décidé de s’exprimer en français, mais ceci n’étonne pas, étant donné que c’était un homme « mondial ». L’autre cas est différent, bien plus modeste, mais c’est aussi un cas « français », celui d’Augustyn Karol Boromeusz Lipiński, né à une date inconnue et mort en 1814, chanoine des cathédrales de Płock et de Cracovie, juge ecclésiastique et archidiacre de Cracovie, qui a fait un voyage en Italie et à travers la France. Son journal porte le titre de notes : Notaty z podróży po Włoszech i po Francyi odbytej w r. 1780 przez Augusty- na Lipińskiego, Kanonika płockiego [Notes de voyage à travers l’Italie et la France, accompli en 1780 par Augustyn Lipiński, chanoine de Płock]. Lui aussi, il a choisi d’écrire ses notes de voyage en français (et en italien), et non pas en polonais, tout en étant Polonais, ni en latin, tout en étant un homme d’Église, un ecclésiastique d’antan. Quand nous parlons de journaux, on ne peut pas oublier le ms. 6118 qui contient le Journal du Théâtre de Varsovie. Ce document commence le 14 jan- vier et prend fin le 31 décembre 1781. Et il a été rédigé en français. Le Théâtre de Varsovie avait une dimension européenne. Le choix du français en tant qu’une langue internationale, européenne et celle des artistes, n’avait rien de surprenant, c’était une solution naturelle. Mais les journaux présents dans cette collection sont aussi autres. Le ms. 6438 comprend un journal (incomplet) de La Diète de Repnine (en polo- nais : Sejm Repninowski) qui s’est tenue à Varsovie entre le 5 octobre 1767 et le 8 mars 1768. Le fait que l’on a rédigé ce journal en français paraît une chose significative : un document à valeur internationale. On possède un autre ma- nuscrit français (lui aussi incomplet, comme le précédent) contenant le jour- nal de la même diète, celle de Repnine : le ms. 6579. En fait, on dispose ici de la première mise en page de ce document, contemporaine de l’événement en question – un témoin bien précieux. 1 Sur ce personnage cf. Polski Słownik Biograficzny, t. XXI/1, Wrocław-Warszawa- Kraków-Gdańsk 1976, p. 480-484. 8 Notre collection manuscrite embrasse également des textes littéraires écrits en français mais par des auteurs polonais. Il faut penser en premier lieu au ms. 6287 où l’on trouve des œuvres d’Antoni Sebastian Dembowski (1682- 1763 ; évêque de Płock et de Cujavie, homme d’État et homme de lettres) – un auteur polonais qui a choisi d’écrire en français, entre autres. Le recueil en question contient les manuscrits autographes de ce personnage. Le ms. 7042 est doublement intéressant. D’abord, il contient deux poèmes concernant Wojciech Suchodolski, composés en Pologne, en français. Ensuite, on y repère les copies de quelques pièces révolutionnaires, ce qui témoigne de l’attachement d’une partie des élites polonaises aux idées de la Révolution française. Un autre exemple de poèmes composés en français par un auteur polonais – cette fois-ci, il s’agit d’une Polonaise – se trouve dans le ms. Przyb. 99/51. Et comme dans le cas précédent, on peut y lire en même temps des co- pies de textes français. Le choix fait par l’auteur de cette compilation prouve que c’était une personne séduite par les Lumières, et par la Révolution fran- çaise. Je renvoie aux notices détaillées de ces témoins, présentes dans ce livre, avec lesquels on aborde un autre aspect de la culture française en Pologne, à cette période-là. En fait, il n’y est pas question de la culture française à proprement parler, mais des idées nouvelles, pas forcément françaises (quoique principalement françaises), cependant exprimées en français et à la française. Ainsi, on trouve dans le ms. 2939 une copie de l’Éthocratie de Paul-Henri Thiry baron d’Hol- bach. Ce témoin constitue l’un des exemples du rayonnement des Lumières en Pologne. Et non seulement les Lumières en tant que telles importent dans une partie de nos manuscrits, mais avant tout leur fruit : la Révolution fran- çaise. Les élites polonaises se montrent favorables au souffle révolutionnaire. Et on trouve quelques exemples de cette attitude dans la collection en ques- tion, excepté les cas évoqués ci-dessus. Que l’on pense, entre autres, au ms. 6386 qui transmet une copie d’une chanson de la Révolution française : Le salut de la France, dont les paroles ont été composées par Adrien-Simon Boy, au cours des derniers mois de l’année 1791. On peut penser aussi au ms. 7242 contenant Zabawki (les Jeux) de Stanisław Wodzicki (1764-1843), aristocrate polonais, poète et traducteur. On y repère deux traductions en polonais ac- complies par celui-ci, celle de La Marseillaise (Hymne des Marselois – Hymn Marsylijczyków Polski) et celle d’un catéchisme républicain. Mais on trouve bien plus de pièces révolutionnaires dans un autre manuscrit de Wodzicki (le ms. 7243), copié par lui : il a fait dans celui-ci un choix de textes divers en français, y compris l’Hymne à l’Être suprême ou bien la Chanson des Anar- chistes , ou encore L’inutilité des Prêtres (un vaudeville), etc.
Recommended publications
  • Stanislaw Brzozowski and the Migration of Ideas
    Jens Herlth, Edward M. Świderski (eds.) Stanisław Brzozowski and the Migration of Ideas Lettre Jens Herlth, Edward M. Świderski (eds.) with assistance by Dorota Kozicka Stanisław Brzozowski and the Migration of Ideas Transnational Perspectives on the Intellectual Field in Twentieth-Century Poland and Beyond This volume is one of the outcomes of the research project »Standing in the Light of His Thought: Stanisław Brzozowski and Polish Intellectual Life in the 20th and 21st Centuries« funded by the Swiss National Science Foundation (project no. 146687). The publication of this book was made possible thanks to the generous support of the »Institut Littéraire Kultura«. Bibliographic information published by the Deutsche Nationalbibliothek The Deutsche Nationalbibliothek lists this publication in the Deutsche Na- tionalbibliografie; detailed bibliographic data are available in the Internet at http://dnb.d-nb.de This work is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommer- cial-NoDerivatives 4.0 (BY-NC-ND) which means that the text may be used for non-commercial purposes, provided credit is given to the author. For details go to http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ To create an adaptation, translation, or derivative of the original work and for com- mercial use, further permission is required and can be obtained by contacting [email protected] Creative Commons license terms for re-use do not apply to any content (such as graphs, figures, photos, excerpts, etc.) not original to the Open Access publication and further permission may be required from the rights holder. The obligation to research and clear permission lies solely with the party re-using the material.
    [Show full text]
  • The Istanbul Memories in Salomea Pilsztynowa's Diary
    Memoria. Fontes minores ad Historiam Imperii Ottomanici pertinentes Volume 2 Paulina D. Dominik (Ed.) The Istanbul Memories in Salomea Pilsztynowa’s Diary »Echo of the Journey and Adventures of My Life« (1760) With an introduction by Stanisław Roszak Memoria. Fontes minores ad Historiam Imperii Ottomanici pertinentes Edited by Richard Wittmann Memoria. Fontes Minores ad Historiam Imperii Ottomanici Pertinentes Volume 2 Paulina D. Dominik (Ed.): The Istanbul Memories in Salomea Pilsztynowa’s Diary »Echo of the Journey and Adventures of My Life« (1760) With an introduction by Stanisław Roszak © Max Weber Stiftung – Deutsche Geisteswissenschaftliche Institute im Ausland, Bonn 2017 Redaktion: Orient-Institut Istanbul Reihenherausgeber: Richard Wittmann Typeset & Layout: Ioni Laibarös, Berlin Memoria (Print): ISSN 2364-5989 Memoria (Internet): ISSN 2364-5997 Photos on the title page and in the volume are from Regina Salomea Pilsztynowa’s memoir »Echo of the Journey and Adventures of My Life« (Echo na świat podane procederu podróży i życia mego awantur), compiled in 1760, © Czartoryski Library, Krakow. Editor’s Preface From the Polish-Lithuanian Commonwealth to Istanbul: A female doctor in the eighteenth-century Ottoman capital Diplomatic relations between the Ottoman Empire and the Polish-Lithuanian Com- monwealth go back to the first quarter of the fifteenth century. While the mutual con- tacts were characterized by exchange and cooperation interrupted by periods of war, particularly in the seventeenth century, the Treaty of Karlowitz (1699) marked a new stage in the history of Ottoman-Polish relations. In the light of the common Russian danger Poland made efforts to gain Ottoman political support to secure its integrity. The leading Polish Orientalist Jan Reychman (1910-1975) in his seminal work The Pol- ish Life in Istanbul in the Eighteenth Century (»Życie polskie w Stambule w XVIII wieku«, 1959) argues that the eighteenth century brought to life a Polish community in the Ottoman capital.
    [Show full text]
  • Konfederacja Sejmowa Z 1776 Roku : Narzędzie Dworskiego Zamachu Stanu
    ACTA UNIVERSITATIS NICOLAI COPEKNICI HISTORIA XXVIII — NAUKI HUMANISTYCZNO-SPOŁECZNE — ZESZYT 259 — 1993 WOJCIECH STANEK KONFEDERACJA SEJMOWA Z 1776 ROKU — NARZĘDZIE DWORSKIEGO ZAMACHU STANU Zarys treści. Sejmy skonfederowane w drugiej połowie XVIII w. Działania stronnictwa królewskiego i opozycji przed sejmem 1776 r. Zawiązanie konfederacji sejmowej. Organizacja wewnętrzna konfederacji. Działania konfederacji skierowane przeciw opozycji sejmowej. Walka ze stronnictwem hetmańskim. Konfederacja a przebieg sejmu i procedura ustawodawcza. Nieudane próby powtórzenia konfe- derackiego zamachu stanu. Niezwykle charakterystyczną cechą parlamentaryzmu szlacheckiego epoki stanisławowskiej było zjawisko konfederowania sejmów. Sejmy skonfederowane występowały wprawdzie już wcześniej, dopiero jednak po roku 1764 osiągnęły w pełni rozwiniętą formę. Na czternaście sejmów odbytych za panowania Stanisława Augusta aż dziewięć obradowało pod węzłem. Imponujący był również ich dorobek ustawodawczy — zdecydo- wana większość konstytucji z tego okresu, z Ustawą Rządową na czele, została uchwalona na sejmach konfederackich. Badając owe zgromadze- nia jako specyficzną formę ustrojową wyłonioną z syntezy sejmu i kon- federacji postawiłem tezę, iż istotą konfederowania sejmu było wprowa- dzenie do niego mechanizmów funkcjonowania specyficznych dla za- przysiężonego związku, co pozwalało na zniesienie iuris vetandi i zasto- sowanie zasady większości głosów. Z politycznego zaś punktu widzenia objęcie sejmu węzłem konfederacji ułatwiało siłom tworzącym zaprzy- siężony
    [Show full text]
  • The Demise of the World of the Gutnajers: the Warsaw Art Market in World War II
    The Demise of the World of the Gutnajers: The Warsaw Art Market in World War II Nawojka Ciesli´ nska-Lobkowicz´ Downloaded from https://academic.oup.com/hgs/article-abstract/33/3/333/5702591 by University of Cambridge user on 11 February 2020 Warsaw/Starnberg A substantial number of Jewish art and antiques dealers operated in pre-World War II Warsaw. Particularly respected were the salons of the brothers Bernard and Abe Gutnajer. Virtually everyone in their milieu perished in the Warsaw ghetto or Treblinka. Taking their place were new “Aryan” dealers and a clientele of “new” money. The Warsaw art market under the German occupation experienced a particular growth between the start of the Jewish ghetto’s liquidation in mid-1942 and the outbreak of the Warsaw Uprising in August 1944, as “abandoned” property flooded the market. After decades of subsequent turbulent history, researchers can hardly hope to document the provenance of more than a fraction of tens of thousands of surviving works of art and valuable antiques. We are looking at a group portrait of three men1 whose poses suggest that they are family, probably brothers. Elegantly dressed, they face the camera with composure. The man on the left, balding slightly, sports an impressive moustache and the bi-colored sash of a professional association along with a large pearl tie pin. He is the eldest. The middle brother stands on the right, a badge in his lapel, his left hand holding a roll or a thin tube that extends beyond the frame. The youngest brother doi:10.1093/hgs/dcz041 Holocaust and Genocide Studies 33, no.
    [Show full text]
  • Crossroads-From-Rusto.Pdf
    TRANSCLUSION LIBRARY Series editor: prof. Aleksander Mikołajczak CROSSROADS FROM RUS’ TO… Polish Historical Society Branch in Czestochowa Institute of History of Jan Dlugosz University in Czestochowa General History Chair of Pavlo Tychyna Uman State Pedagogical University History and Architectural Reserve "Stara Uman" Laboratory of Interdisciplinary Humanities Studies at Adam Mickiewicz Univeristy CROSSROADS FROM RUS’ TO… Edited by: Rafał Dymczyk, Igor Krywoszeja, Norbert Morawiec TRANSCLUSION LIBRARY Series editor: prof. Aleksander Mikołajczak Częstochowa-Humań-Poznań 2015 TRANSCLUSION LIBRARY Series editor: prof. Aleksander Mikołajczak Tytuł serii/Title of series: Rozdroża/Crossroads Tom 2/Volume 2 From Rus’ to… Redakcja/Edited by Rafał Dymczyk, Igor Krywoszeja, Norbert Morawiec Recenzje wydawnicze/Editorial reviewers: prof. Aleksander Trygub prof. Tadeusz Srogosz Korekta językowa/Proofreading Ludmila Zagoruyko Ph.D. Projekt okładki i skład tekstu/Cover design and typesetting: Kamil Kacperak W projekcie okładki wykorzystano obraz "Mocarze" (oryg. ros. Богатыри) Wiktora Wasniecowa © Copyright by Polish Historical Society Branch in Czestochowa Institute of History of Jan Dlugosz University in Czestochowa General History Chair of Pavlo Tychyna Uman State Pedagogical University History and Architectural Reserve "Stara Uman" Laboratory of Interdisciplinary Humanities Studies at Adam Mickiewicz University The original (reference) version of this publication is electronic edition ISBN: 978-83-931115-9-6 TablE of CoNTENTS Introduction .........................................................................................................
    [Show full text]
  • Krakowski Rocznik Archiwalny"
    ARCHIWUMNARODOWE W KRAKOWIE ,,KRAKOWSKI ROCZNIK ARCHIWALNY" Podejmując decyzję publikowania własnego rocznika pragniemy nawiązać do świetnych tradycji wydawniczych archiwów krakowskich, sięgających Krakowski schyłku XIX w. Szczególnie środowisko naukowe skupione wokół Archiwum Akt Dawnych m. Krakowa, w okresie przed I wojną światową i w dwudziestoleciu międzywojennym, może poszczycić się imponującym Rocznik dorobkiem w zakresie publikacji: pomocy archiwalnych, źródeł, monografii i artykułów opartych o bezcenny zasób przechowywany w budynku przy ul. Siennej 16. Tu powstało Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, wydające „Rocznik Krakowski" i „Bibliotekę Archiwalny Krakowską". Składając hold licznym wybitnym poprzednikom, pragniemy kontynuować ich zamysł uczynienia z Archiwum poważnego ośrodka badań naukowych. [Ze wstępu do pierwszego tomu rocznika, SławomirRadoń] XXI Adres redakcji: Archiwum Narodowe w Krakowie 30-960 Kraków, ul. Sienna 16 Tel. +48 12 422-40-94 wew. 13 lub 21 e-mail: [email protected] N o...... www.kra.ank.gov.pl Vl ISSN 1233-2135 KRAKÓW2015 Krakowski Rocznik Archiwalny XXI THE NATIONAL ARCHIVE IN KRAKOW Krakow Archives Annual XXI KRAKOW 2015 ARCHIWUM NARODOWE W KRAKOWIE Krakowski Rocznik Archiwalny XXI KRAKÓW 2015 Rada Naukowa Iwona Drąg-Korga, Marek Ďurčanský, Krystyna Jelonek-Litewka, Maria Kocójowa, Bożena Lesiak-Przybył, Grażyna Lichończak-Nurek, Rita Majkowska, Krzysztof Ożóg, Zenon Piech, Janina Stoksik Redaktor Naczelny Kamila Follprecht Sekretarz Naukowy Aldona Warzecha Recenzenci Zbigniew Noga Urszula Perkowska Bożena Popiołek Łukasz Sroka Marcin Starzyński Janina Stoksik Bernadeta Wilk Copyright by Archiwum Narodowe w Krakowie Wydawnictwo zostało dofinansowane przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych Wydanie I, Kraków 2015 (druk 2016) Wersją pierwotną czasopisma jest wersja papierowa Adres redakcji Archiwum Narodowe w Krakowie 30-960 Kraków, ul. Sienna 16 Tel.
    [Show full text]
  • © in This Web Service Cambridge University
    Cambridge University Press 978-0-521-36429-4 - A History of Polish Christianity Jerzy Kloczowski Index More information Index Main subject entries are arranged in alphabetical order. Subheadings beneath the main subject headings are arranged in chronological order to reflect the development of themes. The designa- tion ‘King’ or ‘Queen’ after the name of an individual indicates that they were King or Queen of Poland. Aachen rule 17 Armenians 91, 132 abortion 341 August III, King 130, 134 Academy of Catholic Theology (Akademia Augustine, St, Rule of 18, 24 Teologee Katolickiej, ATK) 313, 320 Augustinian Canons 61 Action Franc¸aise, Pius XI condems 263 Augustinian Friars or Hermits: thirteenth Adalbert, Bishop (representative of Holy century 33, 41; seventeenth and Roman Emperor Otto III at Kievan eighteenth centuries 143 court) 10 Austria: policy towards Poland, eighteenth Adalbert, St see Wojciech, St century 130–1; Maria Theresa, Empress Adamski, Stanislaw, Bishop 299 of Austria 192; Joseph II, Emperor of Adventists 275, 301, 313 Austria 170, 172, 192; policies affecting Albertines xxxv, 245 the churches after Austrian Partition Alexander (Bishop of Plock) 25 190–2, 198; diplomatic relations with the Alexander I, Tsar (1801–25) 191, 193–4 Vatican, nineteenth century 206; see also Anabaptists 86, 94, 98, 104 Partitions ancestor worship 9 Austria-Hungary, views of nationalism 214 Andrew Swierad, St 14 Angela Merici, St xxxvi Bamberg, bishop of (St Otto) 11, 16 Anglican Church and Anglicanism 209, 262 baptism 11–12, 23, 47 Anna (wife of Henryk
    [Show full text]
  • Dwór Kobiecy W Rzeczypospolitej XVII I XVIII Wieku - - - E ­ N Ze Wstępu
    Dwór kobiecy Dwór kobiecy Ukazanie specyfiki szlacheckiego dworu kobiecego stanowi kolejny, ważny krok w bada- niach nad działalnością magnaterii i szlachty w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku. Dwór kobiecy Rola kobiet w organizowaniu struktury dworskiej stanowi bowiem tematykę nadal bardzo słabo rozpoznaną. Tymczasem zachowany materiał źródłowy, w tym przede w Rzeczypospolitej wszystkim korespondencja, akta gospodarcze, dokumenty prawne, teksty literackie czy gazety rękopiśmienne, pozwala na ujęcie tego zagadnienia w sposób dużo szerszy niż do- XVII i XVIII wieku tychczas. Analiza nieznanych, a nierzadko także niedocenianych wcześniej materiałów źródłowych ukazuje kobiety jako doskonałe organizatorki, świadomie kreujące własn e w Rzeczypospolitej otoczenie i z rozmysłem dbające o ekonomiczne podstawy funkcjonowania dworu. pod redakcją Ze Wstępu Bożeny Popiołek, Anny Penkały-Jastrzębskiej i Konrada Pyzla Artykuły dotyczą stanu szlacheckiego, a w zasadzie jego górnej warstwy, odgrywającego znaczącą rolę w wielokulturowym państwie. Łączy je nić przewodnia osnuta wokół nowożytnego dworu kobiecego. To spoiwo przesądza o zwartości problematyki tak pod względem rzeczowym, jak i chronologicznym […]. Książka jest bogata i rzetel- wieku i XVIII XVII na w warstwie informacyjnej, co decyduje o jej wartości naukowej oraz edukacyjnej i popularyzatorskiej. Z recenzji prof. dr. hab. Franciszka Leśniaka Książka stanowi niewątpliwie publikację poszerzającą naszą wiedzę o mniej znanych dotąd aspektach działalności magnatek i bogatych szlachcianek w
    [Show full text]
  • Stanıslaw August Ponıatowskı'nın Sıyasal Sıstem Reformu Projesı
    Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı STANĠSLAW AUGUST PONĠATOWSKĠ’NĠN SĠYASAL SĠSTEM REFORMU PROJESĠ Özlem AKAY DĠNÇ Doktora Tezi Ankara, 2015 STANĠSLAW AUGUST PONĠATOWSKĠ‘NĠN SĠYASAL SĠSTEM REFORMU PROJESĠ Özlem AKAY DĠNÇ Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Doktora Tezi Ankara, 2015 iii ĠTHAF Tılsımlı kıza... iv TEġEKKÜR Bu çalıĢma Aydınlanma Çağı‘nın Aydınlıkçı –ve lakin mutlak ol/a/mayan- bir kralına duyulan ilgi ve merak neticesinde ortaya çıkmıĢtır. Aydınlanma Çağı felsefesine koĢut olarak çalıĢmada, bir savı kanıtlamak ya da yargıya varmaktan ziyade sürece odaklanılmıĢ ve reform süreci çok boyutlu bir perspektifle ele alınarak yorumlanmıĢtır. Bu yaklaĢımın doğal sonucu olarak çalıĢma, doktorantın bilgi, algı, yorum, kurgu ve ifade sınırları dahilinde, elde bulunan literatür ve kaynakların analiz ve sentezinden ibarettir. ÇalıĢma süreci içinde birçok kez zorunlu sebeplerden dolayı danıĢman değiĢikliği olmuĢtur. Ġlk danıĢmanım ve aynı zamanda Yüksek Lisans aĢamasında da tez danıĢmanım olan Doç. Dr. Gümeç Karamuk emekliye ayrıldığından dolayı danıĢmanlığımı bırakmak zorunda kalmıĢtır. Gümeç Hocam, her ne kadar resmiyette danıĢmanım olamasa da tez sürecim boyunca, son ana kadar fiilen katkıda bulunmuĢ, ihtiyaç duyduğum her an, iĢ temposunun yoğunluğuna rağmen yardımını esirgememiĢtir. Ancak bunun da ötesinde, Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora düzeyinde verdiği Avrupa tarihi dersleri, hem Avrupa tarihine dair temel bilgileri edinmek hem de tarihin nasıl multidisipliner bir yaklaĢımla ele alınacağını uygulamalı olarak göstermesi anlamında bana çok katkısı olmuĢtur. Sadece ilmiyle değil, nezaket ve zarafetiyle kendime örnek aldığım Hocama sonsuz minnet ve Ģükran borçluyum. Bu borcu hiçbir zaman ödeyemeyecek olmanın bilinciyle, bu çalıĢma ve sonrasında yapacağım çalıĢmalarla Hocamın emeğinin hakkını vermeyi umuyorum. Kıymetli Hocamın emekliye ayrılmasından sonra, kendi alanı olmaması rağmen danıĢmanım olmayı kabul eden ve 2014 yılına kadar danıĢmanlığımı yürüten Prof.
    [Show full text]
  • Acta Nuntiaturae Polonae
    ACTA NUNTIATURAE POLONAE ACADEMIA SCIENTIARUM ET LITTERARUM POLONA SUMPTIBUS FUNDATIONIS LANCKOROŃSKI ACTA NUNTIATURAE POLONAE TOMUS LII ANGELUS MARIA DURINI (1767–1772) * Volumen 2 (23 IV 1768–15 II 1769) edidit ADALBERTUS KĘDER CRACOVIAE 2017 CONSILIUM EORUM, QUI EDITORIBUS ACTORUM NUNTIATURAE POLONAE SUADENT: Marco Jačov, Ioannes Kopiec, Vanda Lohman, Marius Markiewicz, Anna Michalewicz (secretarius), Christophorus Ożóg, Stanislaus Wilk, Georgius Wyrozumski (praeses) Volumen hoc edendum curavit: Vanda Lohman Summaria, studia et fontes auxiliarii in linguam Anglorum verit: Andreas Branny Indicem confecit Barbara Turnau Textum ad imprimendum composuit MKBB © Copyright by Polska Akademia Umiejętności Kraków 2017 ISBN 978–83–7676–288–3 LIST OF CONTENTS Sources of Angelo Maria Durini’s Nunciature ......................... VII Works which contain Angelo Maria Durini’s letters and documents ................................................ IX Primary and secondary sources ................................. IX Index of notas ...................................................... XII TEXT ............................................................. 1 Addendum ....................................................... 239 Index of names and places .......................................... 305 VII SOURCES OF ANGELO MARIA DURINI’S NUNCIATURE Archivio Segreto Vaticano (AV) Segreteria di Stato, Polonia vol. 238, ff. 201v; 202r-202v; 202v;203r; 203v-204v; 204r-204v; 204v-205r; 205v-206r; 206r; 206v; 206v-207r; 207r-207v; 207v-208r; 208v; 208v-209v;
    [Show full text]
  • Rok 2012 Zeszyt 2 Kobietawkulturzepolit Y
    przegląd zachodniopomorski TOM xxVII (lVi) rok 2012 zeszyt 2 k obieta w kulturze politycznej świata artur kaźmierczak Archiwum Sądu Okręgowego w Szczecinie Kobiety z rodzin SzlachecKich w życiu i działaniach politycznych mężczyzn w świetle pamiętniKów i literatury oKreSu Staropolskiego Do poniższych rozważań wykorzystałem wybrane pamiętniki mężczyzn opisują- cych swoje życie i wydarzenia, w których brali udział. są to wspomnienia m.in. Marcina Matuszewicza, albrychta stanisława radziwiłła, Jana chryzostoma Paska. wymienieni autorzy, jak również inni, traktują kobiety jako tło służą- ce podkreślaniu własnej pozycji czy umiejętności prowadzenia gry politycznej. Dla skonstruowania dokładniejszego obrazu wykorzystuję literaturę odzwier- ciedlającą panujące wówczas obyczaje i mentalność – m.in. komedie obnażające słabości społeczeństwa i jego podejście do spraw życia codziennego. wykorzy- stałem również wspomnienia, które w formie trenu przekazała anna stanisław- ska – co daje możliwość poznania kobiecej perspektywy. kobieta okresu staropolskiego miała przypisane sobie miejsce w społeczno- ści szlacheckiej, związane głównie z rolami żony i matki1. to ona odpowiadała za rozwój religijny dzieci. Miała być ostoją dla mężczyzny, który zajmował się spra- wami gospodarczymi i ekonomicznymi dotyczącymi wspólnego majątku, polity- ką lokalną – bywając na sejmikach, rzadziej sprawami państwa przez uczestni- czenie w sejmach rzeczypospolitej. w omawianym okresie kobiety wywodzące się ze szlachty nie brały czynnego udziału w życiu państwowym, ponieważ
    [Show full text]
  • The Starzenski Family of the "Lis” (Fox) Crest
    The Starzenski Family of the "Lis” (Fox) Crest Extract from Ziota Ksi$ga Szlachty Polskiej Published in Poznan in 1885, Publication No. VII by Teodor Zychliriski Translated by Wanda Kemp-Welch, Oxford, England Contents Early Days to Mid 18th C entury................................................................................ 1 Castellan of Gniezno Succession............................................................................ 17 Starost of Brarisk Succession.................................................................................. 19 Podlasie Branch of the Starost Succession ....................................................... 26 Pietkowo Line of the Podlasie Branch (28) Strabla Line of Podlasie Branch (31) Mogielnice Branch (Galicia) of the Starost Succession.................................... 36 Olejow Branch of the Starost Succession ..........................................................40 Krystynopol Branch of the Starost Succession.................................................42 Deputy-hetman (Piotr) Succession....................................................................... 45 D^browka Branch of the Deputy Hetman Succession...................................... 47 Grabownica Branch of the Deputy Hetman Sucession.................................... 52 To the Reader: In 1885, Teodor Zychlihski published his monumental account of the lives and achievements of the noble families of Poland, ZXota Ksi$ga Szlachty Polskiej (The Golden Book of Polish Gentry). More than a century later, Wanda Kemp-Welch
    [Show full text]