Transformacja, Integracja I Kryzysy W Europie Środkowej I Wschodniej
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Rok Rocznik Rocznik Instytutu Europy 14 (2016) Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej Środkowo-Wschodniej Rok 14 (2016) Rok 14 (2016) Zeszyt 5 Zeszyt 5 Europy Środkowo-Wschodniej Europy Instytutu Rocznik Bartosz Jóźwik Transformacja i rozwój gospodarczy w państwach Europy Środkowej i Wschodniej Przemiany w państwach Europy Środkowej i Wschodniej, zainicjowane na przełomie lat 80. i 90. XX w., należą do jednych z najbardziej spektakularnych przemian politycznych, społecznych i gospodarczych zarówno w Europie, jak i poza kontynentem europejskim. W artykule została dokonana ocena tych przemian w obszarze gospodarczym, czyli procesu transformacji oraz jego wpływu na wzrost i rozwój gospodarczy państw regionu. W analizie uwzględniono 21 państw Europy Środkowej i Wschodniej (CEE21). 5 Tomasz Białowąs Zmiany strukturalne a wzrost gospodarczy krajów Europy Środkowej Jedną z najważniejszych tendencji zachodzących w gospodarkach krajów Unii Europejskiej w ostatnich trzech de- Transformacja, integracja i kryzysy w Europie Środkowej i Wschodniej Środkowej w Europie i kryzysy integracja Transformacja, kadach jest spadek udziału sektora przemysłowego, a zwłaszcza przemysłu przetwórczego, w tworzeniu wartości dodanej i zatrudnieniu, przy jednoczesnym wzroście udziału usług. Udział przemysłu przetwórczego w PKB Unii Eu- Transformacja, integracja ropejskiej spadł w latach 2000-2014 z 18,8% do 15,3%. Tego rodzaju zmiany nie są obojętne dla konkurencyjności, a tym samym dla pozycji UE w gospodarce światowej i handlu międzynarodowym. i kryzysy w Europie Środkowej Tomasz Stępniewski i Wschodniej NATO, ukraiński kryzys i szara strefa bezpieczeństwa Europy Wschodniej Kryzys Ukrainy, a de facto toczący się od 2014 r. konflikt zbrojny Rosji z Ukrainą, spowodował, że uległo zmianie myślenie o bezpieczeństwie Europy Wschodniej i szerzej – całej Europy. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że konflikt na Ukrainie jest symbolicznym końcem porządku międzynarodowego ustalonego po zimnej wojnie. Po- rządku, który zakładał pokojowe współistnienie państw, nienaruszalność granic państwowych oraz prawnomiędzy- narodowych zasad funkcjonowania państw. Transformacja i rozwój gospodarczy w państwach Europy Środkowej i Wschodniej Koncepcja rozwoju inkluzywnego i jej realizacja w Europie Środkowo-Wschodniej Zmiany strukturalne a wzrost gospodarczy krajów Europy Środkowej NATO, ukraiński kryzys i szara strefa bezpieczeństwa Europy Wschodniej INSTYTUT EUROPY INSTYTUT EUROPY S´RODKOWO-WSCHODNIEJ S´RODKOWO-WSCHODNIEJ INSTITUTE INSTITUTE OF EAST-CENTRAL EUROPE OF EAST-CENTRAL EUROPE Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej Rok 14 (2016) Zeszyt 5 Rada Naukowa „Rocznika Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” Natalia Yakovenko (Kijów), Adolf Juzwenko (Wrocław), Jūratė Kiaupienė (Wilno), Rūstis Kamuntavičius (Kowno), Andreas Lawaty (Lüneburg), Alexei Miller (Moskwa), Antony Polonsky (Boston), Adam Daniel Rotfeld (Warszawa), Henryk Samsonowicz (Warszawa), Aleksander Smolar (Warszawa), Oleksiy Tolochko (Kijów), Piotr S. Wandycz (New Haven), Jerzy Wyrozumski (Kraków) Komitet Redakcyjny „Rocznika Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” Mirosław Filipowicz (przewodniczący), Paweł Jarosz (sekretarz redakcji), Anna Paprocka (sekretarz wydawnictwa), Andrzej Gil, Jerzy Kłoczowski, Hubert Łaszkiewicz, Marek Radziwon, Tomasz Stępniewski, Agata Stolarz, Anna Visvizi Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej Rok 14 (2016) Zeszyt 5 Transformacja, integracja i kryzysy w Europie Środkowej i Wschodniej REDAKCJA Bartosz Jóźwik Tomasz Stępniewski Lublin 2016 Czasopismo recenzowane Redaktor językowy Anna Paprocka Projekt okładki i skład Amadeusz Targoński www.targonski.pl Fotografia na okładce i stronach tytułowych © Seita | shutterstock Publikacja wydana we współpracy z Fundacją Konrada Adenauera w Polsce © Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2016 ISSN 1732-1395 Redakcja i Wydawca Instytut Europy Środkowo-Wschodniej ul. Niecała 5, 20-080 Lublin www.iesw.lublin.pl sekretarz redakcji: Paweł Jarosz, tel. (+48) 81 532 29 07 e-mail: [email protected] sekretarz wydawnictwa: Anna Paprocka, tel. (+48) 81 534 63 95 e-mail: [email protected] Druk Perfekta info www.perfekta.info.pl Spis treści ARTYKUŁY Bartosz Jóźwik, Tomasz Stępniewski Transformacja, integracja i kryzysy w Europie Środkowej i Wschodniej 11 Transformation, Integration and Crises in Central and Eastern Europe Piotr Kozarzewski Przekształcenia własnościowe w państwach postsocjalistycznych: cele, strategie, wyniki 23 Ownership Transformation in the Post-Communist Countries: Goals, Strategies, Effects Bartosz Jóźwik Transformacja i rozwój gospodarczy w państwach Europy Środkowej i Wschodniej 49 Economic Transformation and Development in Central and Eastern European Countries Wojciech Kosiedowski Koncepcja rozwoju inkluzywnego i jej realizacja w Europie Środkowo-Wschodniej 67 Concept of Inclusive Development and Its Implementation in Central-Eastern Europe Andrzej Cieślik, Łukasz Goczek Korupcja, jakość rządzenia a wzrost gospodarczy w krajach transformacji 91 Corruption, Institutional Quality and Economic Growth in Transition Countries Tomasz Białowąs Zmiany strukturalne a wzrost gospodarczy krajów Europy Środkowej 121 Structural Change and Economic Growth in Central European Countries Paweł Pasierbiak Integracja z Unią Europejską a zmiany na rynkach pracy krajów Europy Środkowo-Wschodniej 141 Integration with the European Union and Changes on the Labour Markets of Central and Eastern European Countries 6 Spis treści Mariusz Próchniak, Katarzyna Wasiak Zależność między rozwojem i stabilnością sektora finansowego a tempem wzrostu gospodarczego w krajach Unii Europejskiej ze szczególnym uwzględnieniem państw Europy Środkowo-Wschodniej 163 The Relationship Between the Development and Stability of the Financial Sector and Economic Growth in the European Union Countries with a Special Focus on Central and Eastern European Countries Tomasz Stępniewski NATO, ukraiński kryzys i szara strefa bezpieczeństwa Europy Wschodniej 183 NATO, Ukrainian Crisis and Eastern Europe’s Grey Zone of Security Monika Banaś Bezpieczeństwo państw bałtyckich z perspektywy nordyckiej 201 Security of Baltic Countries from the Nordic Perspective Andrzej Szabaciuk Wpływ kryzysu ukraińskiego na procesy migracyjne na obszarze posowieckim 219 The Impact of the Ukrainian Crisis on the Migration Processes in the Post-Soviet Area Jarosław Kuśpit Wpływ sytuacji polityczno-ekonomicznej na Ukrainie na stosunki gospodarcze z Polską 245 The Impact of the Political and Economic Situation in Ukraine on Economic Relations with Poland Artur Adamczyk Kryzys w kryzysie – społeczne i polityczne następstwa napływu migrantów do Grecji 265 The Crisis in the Crisis – Social and Political Consequences of the Influx of Migrants to Greece Aleksandra Kuczyńska-Zonik Dyskurs narodowościowy na Litwie w kontekście współczesnych wyzwań 281 Discourse of Nationality in Lithuania in the Context of Contemporary Challenges Adrian Chojan Polityka wschodnia Polski w myśli politycznej partii Prawo i Sprawiedliwość (lata 2005-2007) 301 Eastern Policy of Poland in Political Thought of Law and Justice Party (2005-2007) Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej • Rok 14 (2016) • Zeszyt 5 Spis treści 7 VARIA Marek Wierzbicki The Alternative Society Movement (RSA) against a Background of Other Youth Formations of Political Opposition in the Polish People’s Republic (PRL) in the 1980s 317 Tomasz Stępniewski The European Union and Eastern Partnership: Crises and Strategic Assessment 337 Paweł Kowal Papież, czyli zagrożenie dla komunizmu. „Polityka wschodnia” Stolicy Apostolskiej w latach 1978-1985 w dokumentach służb specjalnych PRL 345 The Pope as a Threat to Communism. “Eastern Policy” of the Holy See in the Years 1978-1985 in the Documents of Special Services of the Polish People’s Republic Lech Jańczuk Samorząd terytorialny w stanach nadzwyczajnych. Ujęcie ustrojowe 363 Self Government Units under Emergency Law. View of the Political System RECENZJE Grzegorz Tutak Recenzowana książka: Andrzej Zapałowski, Ukraina i Europa Wschodnia – geopolityczne wyzwania dla Polski i Rosji, Instytut Geopolityki, Częstochowa 2014, ss. 334 377 Agnieszka Stec Recenzowana książka: Konrad Świder, Rosyjska świadomość geopolityczna a Ukraina i Białoruś (po rozpadzie Związku Radzieckiego), Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2015, ss. 382 381 O Autorach 385 Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej • Rok 14 (2016) • Zeszyt 5 Artykuły Bartosz Jóźwik, Tomasz Stępniewski Transformacja, integracja i kryzysy w Europie Środkowej i Wschodniej Transformation, Integration and Crises in Central and Eastern Europe Abstract: The paper focuses on the selected issues of transformation and in- tegration processes and crisis in the Central and Eastern European countries. It should be emphasized that economic transformation, as well as European integration, taking place in this region during the eighties and nineties, are among the most spectacular processes not only in Europe but also in the world. From today’s perspective, there are some new questions about the future shape of European integration, taking into account, among others, “Brexit” and crises (of migration, identity etc.) faced by the European Union. Undoubt- edly the impact of the crises on the EU and its policies will have far-reaching effects. For this reason, there are questions such as: what will the EU be as an international organization, what will be its foreign policy. Problems men- tioned in the article are the introduction to the volume