URSZULIN PRZEWODNIK TURYSTYCZNY

URSZULIN 2012 OPRACOWANIE PRZEWODNIKA Adam Panasiuk (legendy i opisy historyczne) Andrzej Różycki (opisy przyrodnicze)

REDAKCJA / KOREKTA Tomasz Antoniuk, Sara Grabowska, Magdalena Kępa, Adam Panasiuk

WYDANO NA ZLECENIE , ul. Kwiatowa 35, 22-234 Urszulin tel. (82)5713024, fax (82)5713001 e-mail: [email protected] www.ug.urszulin.eu

PUBLIKACJA WYDANA W RAMACH PROJEKTU: „Urszulin – po pracy, Polesie” promocja marki lokalnej jako części marki regionu.

ZDJĘCIA

Archiwum Stowarzyszenia LGD Polesie Adam Panasiuk Agata Panasiuk Andrzej Różycki Zbigniew Niziński Zbigniew Giemza Zbiory historia.urszulina.net Zbiory Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej w Chełmie Archiwum Diecezji Prawosławnej w Lublinie STOCK.XCHNG / Fotolia Wikipedia Zbiory Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie oddział w Chełmie

OPRACOWANIE GRAFICZNE / SKŁAD DTP Maciej Pelc

WYKONANIE MAP Wydawnictwo Kartograiczne DAUNPOL Sp. z o.o. www.daunpol-pilot.com.pl

URSZULIN 2012, ISBN 978-83-7475-774-4

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane kopiowanie w całości lub fragmentów bez zgody wydawcy jest zabronione.

Autorzy i wydawcy publikacji starali się aby jej tekst był rzetelny jednakże nie mogą wziąść odpowiedzialności za ewentulane zmiany powstałe po terminie opracowania materiałów do wydawnictwa.

Nakład 2000 szt. Egzemplarz bezpłatny TRASY NORDIC WALKING 46 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak Wytycki” NORDIC WALKING w długim marszu. buty, godne, które lekkie niebędąprzeszkodą pasowane dopogody. Pamiętaj, wy by nałożyć TURYSTODROGI . . Urszulin, pamiętajo: Wybierając sięnawyprawę poterenie Gminy gotowaniu dowędrówek. przy które Ci w lepszym wskazówki, pozwolą również nas Przeczytaj przez przygotowane wodniku tras. chadzkę według Prze wytyczonych wnaszym niepożałuje,dyckiego sięnaprze jeśliskusi Zapewniamy, że żadenentuzjasta spaceru nor specjalniedlaCiebie! sąstworzone sze 4szlaki Gminy Urszulin, tohistorię oraz poniż przyrodę spędzaćczasijednocześnie poznawać tywnie nordic Jeślilubiszspacerować, walkingu. ak amianowicie –trasywodnika, douprawiania Przedstawiamy Ci kolejnączęść naszego Prze king z kijami trekkingowymi, zkijami king miętać, to by niemylić doNordic kijków Wal pa trzeba Najważniejsze oczym sportowym. sąmożliwekingu donabycia sklepie wkażdym

szych terenach jeziora),szych (szczególnie wokolicy waż one bywają naprawdę uciążliwe na na ponie stworzenia, te kąśliwe odstraszający dy, m.in.komary. środek Warto dobry zakupić uciążliwe owa bywają pleksy leśneniezwykle szarach obitych wtereny ikom podmokłe się, kiedy nieopodalniema żadnegosklepu, się, kiedy więc wziąśćze sobąprowiant, by mócposilić nawet niedługa,może być męcząca. Warto . . . części naszegow pierwszej Przewodnika: podanych zapominajowskazówkach Nie odpowiednim sprzęcie wygodnym ubiorze

apteczce zapasie wody ijedzenia zabezpieczeniu insektami przed PRZEWODNIK RADZI – to jedyny ratunek, gdy zdarzy się się –to jedyny gdyzdarzy ratunek, – wybieraj ubrania do –wybieraj – kije donordic wal –kije – każda wyprawa, wyprawa, –każda – na ob ------Urszulin. Przewodnikiem poGminie z naszym -wraz te rzeczy zmieściwszystkie rym wktó plecak, oraz nieprzemakalny ty sobą telefon komórkowy, dokumen powinien także mieć ze turysta Każdy lał namnakontynuowanie wyprawy. lowe, wrazie gdyby bólniepozwa sięrównieżPrzydadzą przeciwbó środki utleniona to podstawowe elementy). (bandaże, zestaw plastrowy, woda czy Powinna być wyposażona dobrze nam nieszczęśliwy wypadek. - - - -

jeziora. się liniibrzegowej wschodnim, trzymając otaczający jezioro. otaczający Przed nami2,7km. » »

ości ośmio, nawet czy dziesięciozębne. Zęby, zgwoździ wykonane lubdrutu, wbijanebyły odspoduwlistwę grzbietową. odjeziora iodchodzących Popularne rowach. nadochodzących połowie były ryb też Najczęściej przy ości,zwłaszcza były to węgorze wjeziorzecjonalnej gospodarki rybnej zanikały, iwęgornie doichpołowu. awraz znimisznury czy „kłomle”. Jeszcze przez lat kilkanaście powojnie używano „sznury” i „węgornie” dopołowu węgorzy, alewobec niera czego mówiono, że nawędkę, to jestproszona ryba. byłyW najpowszechniejszym jednaksiecirybackie, użytku „weresze”, ki pełniłaplecionalubkręcona „włosianka”. Jednakże wędka, jako była przedmiotem narzędzie rybackie, wzgardy, wobec wędekJeszcze zkija brzozowego używali wlatach pięćdziesiątych miejscowi lubleszczynowego, rybacy gdziefunkcję żył głównie przez dzieciitraktowaneByło to narzędzie wykorzystywane raczej rybackiej. jako forma rozrywki jąnajejtułowiu.mocowana zaciskając naokoło iszybko podrywał, dwumetrowym kiju. Łowiący nakładałpętlęnarybę „sidło”, też zwane „wnykiem”, „strykiem” lub „oczkiem”. Sidło, to się, pętlazaciskająca zwłosiakońskiego lubztrawy, przy dziesięcioleciachpowojnie bardzoW pierwszych powszechnym w Wytycznie narzędziem rybaków-kłusowników było Tradycyjne rybołówstwo najeziorze Wytyckim poIIwojnie światowej Po 700mdroga gruntowa wchodzi nawał NORDIC WALKING Długość Ruszamy drogą gruntową w kierunku Ruszamy drogą gruntową wkierunku 1 km 14 : Start: - „Szlak Wytycki” - „Szlak przystań przy jeziorze przy przystań Obszar:

akwenu. akwenu. podziwiaćuroki Mamy doskonałąokazję uujścia ży zpółnocnejczęściWłodawki jeziora. Wałem obchodzimy jezioro, docierając dopla - - - - 47 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak Wytycki” NORDIC WALKING 48 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak Wytycki” NORDIC WALKING drogi asfaltowej 90m). (tylko idziemy wzdłuż do kanału celu zplaży W tym KOP-umnika Ochrony (Korpusu Pogranicza). wej stronie ujrzymy Pomnikwej stronie ujrzymy KOP-u. Idziemy jedynie 500m. W pobliżudrogi popra » »

madziła kilka tysięcy widzów. tysięcy madziła kilka tradycji KOP. W siedemdziesiątą rocznicę w2009roku podkopcem inscenizacja bitwy, odbyła która siępierwsza zgro 1991rokuOd głównym organizatorem kopcu jestnowopowstała wytyckim obchodów przy Straż Graniczna, sukcesor nią setki kombatantów. ludności,harcerzy Władysław Jędruszuk nauroczystej mszy. uroczystość wtej intencji Pierwsza odbyła sięjużrok wcześniej, na aprzybyło wspierał znany działaczspołeczny ikatolicki Wojciech Ziembiński. W dniu1października 1989roku poświęciłgobiskup już rok wcześniej zgodę ufundowałna umieszczenie pamiątkowej i uzyskał tablicy KOP kościele. w wytyckim Inicjatywę pograniczników. Najwięcej apowojnie starań żołnierz AK, dołożył major Wojska Polskiego, Edward Romanowski, który publicznego mówieniapomimo zakazu przezo tymże wydarzeniu półwiecze, całe niezapomnielio bohaterskiej walce usypano Kopiec Chwały Żołnierskiej KOP, Postawienie krzyż. które duży kopca zwieńcza było zasługąwieluludzi,którzy, jednakże pokilkuinformacyjną, zostały miesiącach zniszczone. (tj.W rocznicę w1989roku) pięćdziesięciolecia bitwy Niemców,a jeżeli już,to wskazywano jako agresora. Dopiero w1981roku zustawiono itablicę nadawnej mogilekrzyż Tylko oraz miejscowa ludnośćznałaprawdę. bitwy uczestnicy 1989roku Do mówiło się niewiele, oicjalnieobitwie Prawdę pod obitwie Wytycznem iskutecznie przez fałszowano. kilkadziesiąt wtajemnicy lat starano sięutrzymywać Historia upamiętnieniabitwy Na drodze skręcamy wlewo. Po krótkim odpoczynku zapraszamy dopo Po odpoczynku krótkim - - KÓW, KATYŃ. WYTYCZNO, KOZIELSK, STAROBIELSK, OSTASZ koronie, oraz masztlagowy tablicaznapisem w zorłem krzyż z ziemiznajdujesięmetalowy Na ponad dwumetrowym kopcu usypanym w Wytycznie 1. Pomnik Korpusu Ochrony Pogranicza – pomnik bitwy pod –pomnikbitwy Wytycznem. -

-

ścieżki rowerowej,ścieżki która prowadzi dokolejnego ścieżkę należy zakupić biletwstępu. zakupić ścieżkę należy wa PPN „Mietiułka”, dlatego wejściem przed na rowero pomniku. Jestto także ścieżka się przy Bagnie. Idziemy prosto polnądrogą, znajdującą go. sławny, ruiny anaprzeciwko młynamotorowe » » » »

rzewskiego, którą wspierali nielicznimieszkańcy Wytyczna. ła młodzież zLiceum im.Andrzeja Ogólnokształcącego Frycza-Mod „Cmentarze pogranicza”. Po 3latach prace porządkowe kontynuowa wramach ibiałoruską, międzynarodowegoniemiecką projektu Został odnowiony w2008roku przez młodzież ukraińską, polską, cze w latach pięćdziesiątych dokonano nanimostatniego pochówku. opuszczeniu wsiprzez prawosławnych niszczał, cmentarz choćjesz Piotra Kapustiańskiego i Pojego ks.poprzednika Somika. Michała szego dniazachowało nagrobków, siękilka ostatniego popa wtym Cmentarz prawosławny założono podkoniec dzisiej XIXstulecia.Do Cmentarz prawosławnyCmentarz wŁowiszowie Po lewej stronie natraisz naszlaban. Obok pomnika znajduje się cmentarz prawo znajdujesięcmentarz Obok pomnika Ruszamy do wieży widokowej przy Durnym Durnym widokowejRuszamy przy do wieży Omijając szlaban wejdziesz na zieloną trasę Omijając szlabanwejdziesz nazielonątrasę - - - Idealne miejsce na dłuższy postój Idealne miejsce nadłuższy wełnianki. tj. kwitnienia wokresie -czerwiec, Szczególnie uroczo jesttutajwmiesiącachmaj wcałymPPN. niejszych rozciąga sięwidoknarezerwat, jedenznajpięk 2. Wieża widokowa naDurnym Bagnie malowane nadrzewach. punktu postojowego. Oznaczenia trasy sąna - - - - - z niej -zniej - - - 49 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak Wytycki” NORDIC WALKING 50 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak Wytycki” NORDIC WALKING widokowej. » » »

niemieckimi. Cerkiew wojskami spłonęła wsierpniu1915roku sięprzed nacierającymi wycofywali –podpalilijąRosjanie, którzy unickich cerkwi. bardziej wierni unici, aby wziąćślub, jechali aż doKrakowa, do Rozwadowa, zezwalali czy gdzieAustriacy naistnienie pilnowali i dyscypliny porządku strażnicy.drzwiach Wszelkie nieuszanowanie obowiązującej religii karali biciem.Naj do łacińskiego obowiązku. Znabożeństwasymbolem przywiązania niemożna było wcześniej wychodzić, gdyżprzy Ze zabrano świątyni organy, które były nawetktórzy do30lat niebyli chrzczeni. oporu, nie nosząc Nie dzieci do chrztu. do cerkwi. Stosowano formę biernego niechciałachodzić wytycka Społeczność prawosławną.mieniono ją naświątynię paraii wAndrzejowie. W 1875roku prze paraialnej, samym odłączając się tym od 1794roku statusOd świątyni uzyskała funduję. tamże będącey odległey, Cerkiew Filialną nazwaney, Andrzejowa wsi ileod yCerkwi we Witwiczno stwa moieydziedziczney wsi Chwały izbawienia duszpoddań Boskiey darów,nie tych pragnąc usilniePomnożenia udzielonych,mnie łaskliwie nazawdzięcze Wszechmocnegood wszech dla rzeczy Boga Dziedzic, maiąc niezliczonych dobrodziejstw aWojewództwiemskiey leżących Ruskim Wsi Andrzejowa Cheł wZiemi yWitwiczna Podsędek Boniecki Chełmskiey Dóbr Ziemi 1769 roku czytamy: W akcie erekcyjnym zdnia24września 1766 –1769roku. Bonieckiego, abudowana była wlatach ufundowana przez Antoniego Ludwika ilialna Cerkiew p.w. Świętego Krzyża, Następna wzmiankowana to świątynia, kiew p.w. Świętego. Podwyższenia Krzyża pochodzi z1531roku –miałaniąbyć Cer o cerkwi wzmianka w Pierwsza Wytycznie Zatrzymaj się przy kościele - 2, 61 km od wieży odwieży kościele-2,61km sięprzy Zatrzymaj Obiekty sakralneObiekty w Wytycznie Wyjdź nadrogę asfaltową sięwlewo. ikieruj Wróć KOP-u. dopomnika Antoni Ludwik zBończy ------dom sióstrNazaretanek. lu zakopiańskiego. znajdujesię W sąsiedztwie piękny, drewniany kościół, dosty nawiązujący 3. Kościół p.w. w Andrzeja Boboli Wytycznie - – - przed światem.przed dawno zostały one zbadaneinanowo odkryte nie wiedzielijuż, do czego służyły. Dopiero nie mieszkańcy Wytyczna, choć dynie niektórzy Pamiętali onichje wszystkich. mniane przez zarośnięte kępy przez krzaków, zostały zapo Skrzętnie gdyś rosyjskich. schrony dlażołnierzy 5. Blindarze zIwojny5. Blindarze światowej miedzą. z Iwojny światowej. dojśćdonich Należy Tam umiejscowione sąbetonowe schrony w odległości100moddrogi. stronie będzieznajdować siękępakrzaków poprawej 170mod skrzyżowania, się przez w tym samym kierunku drogą samym szutrową.w tym kierunku niej,naprzeciwko wędrówkę lecz kontynuuj zdrogą –nieskręcaj krajową) skrzyżowania we ogródki. „szczytowym”, ozdabiają przydomo tradycyjne drewniane chaty, budowane często w ułożeniu drewnianej Polesia.chitektury Przedwojenne dawnej ar storii, zzachowanymi przykładami Wieś jestnapiętnowana licznymi śladamihi jakihistorycznym. dem przyrodniczym, nie wieśwokolicy, bogata zarówno podwzglę 4. Wytyczno Wytyczno. kościoła) iidźdrogą asfaltową wieś przez » » » » »

Wieś -obraz Wytyczno autorstwa Józefa Klaudy Po wlewo 200mskręć wdrogę gruntową. Powróć dodrogi asfaltowej. Idź prosto do pierwszej kapliczki (220 m od (220mod Idź prosto kapliczki dopierwszej Przejdź drogę przez (100mod krajową Mijając ostatnie zabudowania, Mijając które ciągną – najbardziej turystycz atrakcyjna – były to nie ------

jeden jestjednakzasypany. znich- dniadzisiejszegoDo zachowały siętrzy połączone kilometrów były okopami. kilku Blindarze, położone naprzestrzeni tyleryjskim. ar moglisięschowaćrosyjscy ostrzałem przed schronów,6 blindarzy, czyli żołnierze wktórych polnegoicementu budowano zkamienia Przed Iwoj. wybuchem św. w Wytycznie wy iŻydzi. Niemcy oprócz Polaków iRusinów licznieosadzilisię Powstawały karczmy idomy modlitwy, gdyż stelamochowie, kołodzieje. czy –kowale,się tutajrzemieślnicy szewcy, tkacze, dzano duże ilościbydła. Stąd liczniebudowali z Kijowem przepę iLublin którym zŁuckiem, znajdowało łączącym sięnaszlaku Warszawę wieku. oosadziepochodzizXV ka Wytyczno lat. udokumentowana Pierwsza sięcy wzmian w ty osadnictwa Historia Wytycznie sięga kilka - - - - -

51 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak Wytycki” NORDIC WALKING

iste dopełnieniesielankowego krajobrazu. staniestanowią swowione wbardzo dobrym Do niegorównieżDo najlepiejjestdojśćmiedzą. od drogi), awniejkolejny blindarz. (wodległości200m znajduje siękępakrzaków znr46,poprawej słupa elektrycznego stronie –tam,nawysokości mi będziedużaprzerwa 6. Majątek Czerników szlaku. naszym żwirowej idojdzieszdokolejnegopunktuna nie PPN gatunków zwierząt iroślin. nie PPNgatunków zwierząt wiele chronionychMożna tam spotkać na tere Polesie Zachodnie. na terenie Biosfery Natura Rezerwatu 2000, leży Bagna –jestto włączone torfowisko dosieci Po prawej stronie rozciągają Krowiego sięłąki drówkę całyczasprosto. krajową. » » » » » » »

Gdy wrócimyGdy na drogę ,to kontynuujemy wę Wróć dodrogi zbetonowych płyt. Powróć dodrogi gruntowej. Idź prosto przez osiedle Kochanowskie (część Idź prosto (część osiedleKochanowskie przez Po przejściu 200 m pomiędzy zabudowaniaPo 200mpomiędzy przejściu Przed drogą w lewo skręć krajową z drogi Wróć dodrogi żwirowej drogę iprzetnij i roślinami motylkowymi. W ramach melioracji odwodniono ułożono 3.770hałąk, drogi gatunkami zpłytbetonowych, traw łąki zasianonowymi zamarzają inieraz konie siętopiły. wartościowego siana.Większość rolników zwozi samemu sianozimą,ciągnąc wodzie po wóz lubsanie, topiele bo rzadko unoszą kaczek. się stada dzikich Łąki są bagniste, jednokośne, nieodwodnione, o niskolichej jakości i małej wydajności mieszkaniec: Warunki gospodarowania nabagiennych relacji opisałw jednej zdziennikarskiej łąkach „Sztandaru Ludu” anonimowy obecnie ciekwodny –nazwany „Więziennym Rowem”. tego przyrodniczego kompleksu podejmowano jużwcześniej, bowiem w1936roku więźniowie największy wykopali miałonaturalnyBagno charakter, alew1975roku przeprowadzono jegocałkowitą meliorację. Próby „ujarzmienia” Melioracja Krowiego Bagna Każdej wiosny iwmokre nasze sązalane łąki lata jeziora, wodą siędowielkiego iupodabniają nadktórym – zabudowania pozosta - - - - -

turystów imalowniczejturystów okolicy. z powodu dużej ilości miejscnoclegowych dla Wytyczna), miejsce idealnedlawczasowiczów, my ciekawe ślady historii. my śladyhistorii. ciekawe go Kochanowskie. W nichrównież odnajdzie świat Lasów Obwoduprzyrodniczo Ochronne awejdziemy winteresujący ikapliczki, krzyża prosto jeszcze 700mprzejść Wystarczy ok. od lasów.dlu Kochanowski zapraszamy osie do spaceru po otaczających (0,5 km). Tą droga powrócisz dopomostunadjeziorem bie) będziedroga odbijającawprawo. sie sięnaprzeciwko (znajdujących i kapliczką » »

Jeżeli chcesz przedłużyć piesząwędrówkę,Jeżeli chcesz przedłużyć Po 1,72 km od drogi krajowej za krzyżem Po oddrogi krajowej 1,72km zakrzyżem - - - - -

53 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak Wytycki” NORDIC WALKING

Poleskiego Parku Narodowego iinnych miejscnaszej Gminy. Życzymy wspaniałych chwil wkontakcie przyrodą zprzepiękną jarząbek, który podobniejakinnekuraki również odbywa który jarząbek, interesujące toki. dzików. W lasachtego obwodu też występuje dośćlicznieleśny gatunek kuraka, czyli lonii Kochanowskie natkniemy wwielumiejscach sięnabuchtowiska, śladyżerowania czyli w postacitzw. atakże (powalone zgryzów wierzb), nawydry. pniedrzew ipościnanekrzewy Spacerując drogą zKo doprowadzalnikuW pobliskim kanele ichdziałalności naefekty natknąć możemy lubprzynajmniej sięnabobry To właśniewgrądach możemy isośninachspotkać jeleni,ajesieniąposłuchaćrykowiska. niewielkie stadka Z innych roślin ciekawych spotkamy tutajchronioną lilięzłotogłów, leśne. parzydło czy naparstnicę zwyczajną, położonych kwitniezawilec wilgotniejszych miejscach żółty, groszek wiosenny izdrojówka rutewkowata. pojawiająkwiaty się jeszczerych przed rozwojem te liści. Obie rośliny są gatunkami pod ścisłą ochroną prawną. W niżej jowego wielkokwiatowej. igwiazdnicy Najwcześniej wilczełyko, pospolitaiwawrzynek zakwitajątuprzylaszczka któ wiosną runem, z łanami Mniejszezawilca ga powierzchnie kwitnącym zajmują grądy z charakterystycznie wysokie, łupemdlainnych zwierząt. twym młode żółwie błotne. W początkowym okresie swojego życia mająmiękki, nieskostniały imogąstaćsięła pancerz rzątko kraju jestjedynym ssakiem. jadowitym wnaszym W porośniętych przez rzęsę wodach olsuznajdująkryjówkę Jest ondoskonałym awwodach pływakiem. olsupolujenażaby, duże owady iinnebezkręgowce. To zwie żarłoczne Pomiędzy korzeniami znajduje schronienie przedstawiciel największy ryjówkowatych –drapieżny rzęsorek rzeczek. możeOls być miejscem gniazdowania brodźca samotnegoisłonki. Pośród kęp olchzakładagniazda krzyżówka. kaczka olszowąspokrewnioną zieloną rynnicę zrodziny stonkowatych. idorosłe owady olchowca, hurmaka Na jejliściachżerują lśniącego larwy ioletowo-niebieskiego chrząszcza oraz znim a kępy i2-3mśrednicy. olsachmogąmiećdo1mwysokości wieluowadów. wstarych jestrośliną Olcha żywicielską Rośnie na siedlisku bardzo z wodą stojącą często mokrym, na powierzchni. lasu ma strukturę Dno kępowo-dolinkową, słodkogórz. ipsianka liany –chmielzwyczajny Ten lasjestniezmiernie interesujący podwzględemprzyrodniczym. irodzime jaskier długokłosowa, wielki, kuklik kaczyniec, zwisły,w niej:turzyca zwyczajna knieć błotna,czyli pokrzywa szare,i wierzby pospolitą oraz koralową. kruszynę kalinę Warstwa runa jest bardzo bujna i zróżnicowana. Występują Inny lasbagienny, to ols. Charakterystycznym można drzewem tupojedyncze jesttuolszaczarna.Spotykać brzozy olsów. Zbiorowisko to jestkolejnym przejściowych, austępuje zespołom miejsca torfowiskach stadiumsukcesji pootwartych tunikowa.tojeść pospolitaiturzyca Warstwa to głównie mszysta, mchy wilgociolubne, torfowce idrabik drzewkowaty. dlatego zespołu jestzachylnik błotny paproć.najliczniejszy –charakterystyczna Ponadto rośnie tu:trzcina pospolita, brodawkowatej brzozy domieszką czarnej. iolszy Podszyt gatunki tworzą zdrzewostanu oraz łoza ikruszyna. W runie przejściowe. torfy wszystkim Luźny drzewostan brzoza tego omszona oraz lasutworzy zudziałemsosny zwyczajnej sosnowo-brzozowym zzachylnikiem jegłównie błotnym. wuroczysku Spotykamy Las Tale. Porastają oneprzede są tulasybagienne. Największe powierzchnie zajmująborealne brzeziny bagienne, także zwane bagiennym lasem Większość tego obwodu ochronnego zajmująubogielasysosnowe, posadzone nagruntach porolnych. Najciekawsze docelów powydobywanym wyrobiska opalowych torie. Ochronny Kochanowskie. wdrobne zalaneprzez Jestto zbiorniczki wodę czyli wodne obszarobitujący –torianki, Na zachódodkolonii Kochanowskie ijeziora Wytyckiego rozciągają sięlasyPoleskiego Parku Narodowego –Obwód ObwoduLasy Ochronnego Kochanowskie - - - - -

55 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak Wytycki” NORDIC WALKING 56 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak pamięci” NORDIC WALKING ( wanych Żydów. wmaju1942roku urszulińskich Urszulinaiokolicoraz zamordomieszkańców zamordowanych mniki: 1944roku wkwietniu drodze krajowej nr82(70modUG). przy niku Włodawy. północ . ście doul. Kwiatowej 140m). (tylko zabudowaniami znajdujesięprzej pomiędzy » » » » » » pkt.1

zamordowano większągrupę Żydów, sięwpobliskich zabudowaniach. Nieustalono, ukrywali którzy pochodzili. skąd znajdował sięposterunek policji,dlatego rozstrzeliwania Żydów dokońca wojny. trwały Za zabudowaniami majątku no ichwkilku zbiorowych mogiłach. W Urszulinie kańców Urszulinaiokolic Zakopa tego wyznania. maja 1942roku. Zginęłowtedy około 20miesz Żydów wUrszuliniewymordowano wdniu28 w nieznanych okolicznościach. stamtądku. jużniewrócili Niektórzy –umierając aresztowano doobozu naMajdan iwywieziono budowania rabując cenniejsze rzeczy. Wiele osób za przeszukali Niemcom Ukraińcy dzieci. Służący Zamordowano uciekali. którzy 23osoby, w tym ostrzeżenia ogień,ścigającwszystkich, otworzyli rała ziemniaki zkopców kontyngentowych. Bez jakmiejscowauważyli, iokoliczna ludnośćwybie ukraińskiego kuriera. ZbliżającsiędoUrszulinaza sprawcóww Urszulinie zatrzymania napadu na dwoma samochodamiciężarowymi, by dokonać roku. Z żołnierze niemieccy Włodawy przyjechali Zabrodzia, miała miejsce w dniu 25 kwietnia 1944 Pacyikacja ludności Urszulina, a także częściowo Idź prosto w kierunku północnym, Idź prosto tj. wkierunku wstronę Hitlerowskie zbrodnie wUrszulinie Po 400 m przy chodniku znajdująsiędwa chodniku po Po 400mprzy Naprzeciwko pomnika, zdrugiej strony pomnika, Naprzeciwko szosy, Kieruj sięnazachód, byKieruj znaleźć sięnachod NORDIC WALKING Skręć w lewo i kieruj sięul. wlewo KwiatowąSkręć ikieruj na Po skręcamy wpra 400mzakanałem Długość ) : 6,9 km 6,9 : Start: - „Szlak pamięci” Urszulin (sprzed budynku Urzędu Gminy) ------

2. ewangelicki. 50 mdalejznajdujesięcmentarz wo, wlewo. lipie)skręcić by po50m(przy młodzieży wporządkowaniu obiektu. młodzieży wefa Tokarska, uznaniazapracę jakowyraz pamięci dokonała Wojewoda Geno Lubelski wręczeniaUroczystego patronatu miejsca Pożarniczadzieżowa Drużyna z Urszulina. Patronat nad cmentarzem sprawuje Mło niemieccy, polegliw1915i1944roku. wojną sięprzed oraz Michałów) żołnierze zywał (takna Michelsdorfu na nimludnośćcywilna wów, Pochowana napograniczu lasuiłąk. jest lowniczo umiejscowione wśród ikrze drzew Nagrobki na cmentarzu ewangelickim sąma ewangelickim nacmentarzu Nagrobki Obszar: Urszulin, Michałów, Andrzejów Michałów, Urszulin, - - - - -

kanału, ażdochodzimykanału, dodrogi asfaltowej. w lewo. Idziemy 480mdrogą gruntową wzdłuż z białym i żółtym tynkiem. z białymiżółtym z1906roku, wymurowana zcegły,czynnej dzięk dochodzimy kapliczki doprzydrożnej Andrzejów. waniami. waniami. płotem izabudo Droga polnawiedziemiędzy nego, znajdującego siępoprawej stronie ulicy. » » » »

powstania styczniowego doUrszulinaprzeniesiono zsąsiedniejKozubaty pocztowy. urząd funkcjonującej sięwnieprzerwanie przezjeżdżający karczmie Urszulinzatrzymywali zprawem Po dowyszynku. upadku cy, stolarze, mydlarze, kowale, murarze, kuśnierze oraz wdużej ilościtkacze –przeważnie polskiej narodowości. Prze cza przebieg trasy -Łęczna-Włodawa, pozwalało narozwój handlu, rzemiosła iusług. tutajszewcy, Mieszkali kraw Choć Urszulinprzez długiczasbył miejscowością liczbąmieszkańców, zniewielką to jednakskrzyżowanie szlaków, zwłasz wójtowii wypłacania corocznej pensji. w 1820roku, gdyżwładze Królestwa Polskiego w1818roku wmiastachmagistratu obowiązek nałożyły utrzymywania zarządzeniaprzez władz,zbierał wykonywał podatki wójta, kancelarią. Prawa izarządzał który miejskie Urszulinutracił 10 domów i54mieszkańców, a2lata później jużtylko 25mieszkańców. Tej wielkości miasteczka były administrowane opracowanie statystyczne pt. Królestwa Polskiego„Jeograia i Wolnego Krakowa” Miasta z1816roku, zaledwie gdyżliczył o posiadaniuprzez osadępraw miasteczkiem miejskich. Urszulinbył Podlaskiej, wGuberni najmniejszym co potwierdza znanym dokumentem, informował który Wiedeński spisz 1803 roku był pierwszym lasów iprodukcją smołyoraz węgla drzewnego. zajmowaliktórzy siękarczowaniem okolicznych byli leśni–smolarze pracownicy ipopielarze, najprawdopodobniej osadnikami Pierwszymi roku znajdowało się w niej tylko 8 zagród. –Urszulin.Zgodniezenazwa spisemz1786 z Bonieckiej Wereszczyńskich, stąddzisiejsza Ludwika Bonieckiego, podsędkowej Urszuli wieku. być OsadaMiała darem dladrugiej żony ściciel dóbr Andrzejewskich, w połowie XVIII ziemi chełmskiej Antoni Ludwik wła Boniecki, bardzo ciekawej historii. Założył ją podsędek Urszulin jest miejscowością o ponad200letniej Wracamy dolipy, pominięciuktórej skręcamy Jak ikiedy powstał Urszulin Na drodze skręcamy wlewo ipo820metrach Idź dalej prosto 340 m, aż do zabudowań wsi Skręć w lewo naprzeciwko krzyża drewnia wlewoSkręć krzyża naprzeciwko -

Mieszkańcy Urszulina przy odbiorze poczty - lata 30-te XX w. 30-te -lata XX odbiorze poczty Urszulinaprzy Mieszkańcy - - -

- - -

57 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak pamięci” NORDIC WALKING 58 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak pamięci” NORDIC WALKING wał sięmłyn wodny. W minionych miejscuznajdo stuleciachwtym ptactwa. dzikiego Warto iposłuchać. zobaczyć zalewają jewody ścigającdużąilość Włodawki pasłąkKaczanowo.się szeroki wiosny Każdej rzekę dżasz przez Włodawkę. znajduje Za rzeką dują się kapliczka i krzyż (1,63 km od grodziska). odgrodziska). (1,63km ikrzyż dują siękapliczka Andrzejów. Stary wmajątku zespole parkowym siępozostałościnie wyłaniają popodworskim krzyżem. ustawiona obok ścieżki ( ustawiona obokścieżki dniowiecznego namtablica ułatwi grodziska roślin,cych jednak znalezieniedrogi dośre może być niewidoczne zpowodu narastają (50moddrogi).rów kępękrzaków Wejście » » » » » » » »

Znajdując sięnadrewnianym moście, przejeż szynków słoniny, 3, połeć dziesięć kwart sadła, masła składało się: również gwarancjęOtrzymał rocznego naktóre zaopatrzenia wpożywienie, cokolwiekstem wszystkim ikołami domłynaporządnego dwiemaztym miar zbożowych. musowego mieleniazboża iuiszczania opłat ztego wpostaci tytułu młyn. błotaażpod po i łąki plac napostawienie chałupy półtora ipola, korca nakażdy łęczyńskiego rok jowskiego ustalononastępująco: stuleciauposażenie andrzeW umowie młynarza XVII jeszcze połowy zpierwszej również zapewnionoimswobodne nadziałyziemi,zktórych korzystanie. z prowadzonej przez siebiedziałalności,ale–podobniejakchłopiposiadali wAndrzejowieO młynie młynarza młynarza Wojciecha Kozyrę, w1661roku zktórym zawarł kontrakt. młyna Zgodniezumową nawyposażanie lasem, zwanych przez najstarszych „Młyniska”. chełmski Stanisław Skarbnik Andrzejowski sprowadził doAndrzejowa odbudowano go. Nieznana być jestjegodokładnalokalizacja, może azastawskim rzeką znajdował między sięnałąkach dopodobniej podczasnajazdu kozackiego zpaździernika-listopada 1648roku został zniszczony. Po potopie szwedzkim Andrzejowski młynwodny narzece Włodawka księgiparaialne z Wereszczyna stuleciu. Najpraw jużXVI wymieniały do uięcia wodydo uięcia idopalów ubicia. pracownikówty i najmować sam doosabiać prac powinien, za wyjątkiem Idź prosto. Wróć asfaltowej. doulicy Idź polnądrogą podgórę 500m. Po prawej pokaźnych rozmia stronie ujrzysz Na skrzyżowaniu dróg po lewej stronie znaj Na skrzyżowaniu Po po prawej niecałego1km przejściu stro Przejedź przez ulicę i skieruj się na drogę za Przejedź sięnadrogę za ulicę przez iskieruj zło pols 30, żyta korcy 30, żyta zło pols korzec, 3, jęczmienia piwa beczkę, soli Wszystkich włościanzobowiązano doprzy pkt.3 Ze młynamiarkę trzecią miećbędzie, ogrody, ). Młynarze nietylko czerpali dochody . Jednakże ------Administracyjny ( duje się siedziba PPN - Ośrodek Dydaktyczno wania dróg asfaltowych. Po lewej stronie znaj kingu przed UGwUrszulinie. przed kingu drogi wprawo. Zostało 500mdopar jużtylko idziemy ul. Kwiatową, która od naszej skręca niany krzyż. ( niany krzyż. jużdrewjego żołnierzy. Zastąpiłaona skruszały poległego w1920roku por. ikilku Hrynkiewicza betonowa mogiła z2000roku, upamiętniająca Obok niej znajduje się na żeliwnym krzyżem. cyjnego. Jest wymurowana zcegły, zwieńczo wiary, cara przez po wydaniu Ukazu Toleran roku, do by zamanifestować przywiązanie postawiono w 1905 dziękczynną Kapliczkę » » » »

Po dochodzimy doskrzyżo 1,36km przejściu Drogą asfaltową wracamy doUrszulina. wprawo. skręć Za kapliczką do robo Aby dojśćdopoczątkowego punktutrasy, młynarz dostałwszelkie młynarz potrzebne uposażenie. - -

pkt.4 - pkt.5 ). ). z upu ------Wytycznem. i 3mogiłyziemne–być może poległych żołnierzy pod dwóch poległych żołnierzy w1920roku,upamiętniający Za rowem grodzisko okalającym stoi drewniany krzyż, pliczki nagrodzisku nagrobków. znajdujesiękilkanaście ła siędodniadzisiejszego, choćulegaruinie. Oprócz ka grodziska drewnianą wybudowano kapliczkę –zachowa podczas większych świąt. W 1903roku wcentralnej części wosławny, popz naktórym Wytyczna odprawiał msze Funkcjonował natomiast unicki, cmentarz apóźniej pra Kilkakrotnie jązrabowano, aostatecznie rozebrano. ię zlikwidowano, aw1845roku zamknięto cerkiew. wiernych naremonty para ibarku świątyni pieniędzy południe odniego. Zpowodu zmniejszającej sięliczby greckokatolicką kilkadziesiąt wybudowano metrów na grodzisku lubwbliskim jejsąsiedztwie. Ostatnią cerkiew z 1510roku. Najprawdopodobniej znajdowała sięna cerkwi wAndrzejowieInformacja opierwszej pochodzi w Andrzejowie Historia obiektów sakralnych obok niejbrowar.obok Ponadto znajdowały się wielką stajnią,oborą, awgumniestodołą iszopą. dział posiadałsławny Mikołaj Rej. informacje omajątku Pierwsze pochodząz1604roku: z 1429roku. podziałów rodzinnychW wyniku dobra szybko ulegałyrozdrobnieniu. Napoczątku stulecianajwiększy XVI właścicielachAndrzejowa –IwaszceO pierwszych iFedorze, dowiadujemy sięzzapisków ziemskich sąduchełmskiego niu podczasIwojny światowej, ate które przetrwały, uległyruinie pozakończeniu IIwojny światowej. dwór, którego ruiny zachowały siędodniadzisiejszego, oborę, gorzelnię, browar. Większość budynków uległozniszcze murowanePierwsze budynki pojawiły się, gdymajątek w1865roku kupił Aleksander Karpiński. Wybudowano nowy na drzewem, zboku tej kuchni izdebka zdrzewa, pułaptakże, piecwnimmurowany. wielka (…)Sień zdrzewa olchowego. pułap naizbieztarcic sosnowych. Ztej izby lewej wychodząc po ręce komin murowany. wielki Zniejkuchnia zgliny oblepio boku. niecałe, Okno okiennica na zawiasach żelaznych. Z tej komórka komnaty na zawiasach żelaznych, (…), w niej drzwi blachą żelazną murowany. troje Drzwi stolarskiej roboty, na zawiasach żelaznych. Podłoga z tarcic. Ztej izby komnata z ramy oprawne, dębowe, trzech. szyb Stół dębowy, dwie, ławy długie. Piec zielony stary, fundamentmurowany, komin z Dzieje majątku wAndrzejowie Inwentarz standworu: dokładnieopisywał dwa ogrody ogrodzone płotem, użytkowane jako warzywno-owocowe, za sadzawka, którymi a - - - -

Izba po lewej po Izba stronie wchodząc 4w dosieni,wniejokien spichlerz zpiwnicąspichlerz drewnianą, - - 59 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak pamięci” NORDIC WALKING 60 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak pamięci” NORDIC WALKING bocze. W okresie jestcodziennie od1kwietniado30września czynny od7 Ośrodek Dydaktyczno-Administracyjny (OD-A) PoleskiegoOśrodek Dydaktyczno-Administracyjny Parku Narodowego wUrszulinie. Ośrodek Dydaktyczno-Administracyjny Poleskiego Parku odgodziny Narodowego 7 jestotwarty rzeźby przedstawicieli niektórych fauny PPN,np. rodzinę łosi. światowidów-układanek. w postaci tablic,także czy można urządzenia edukacyjne Spotkać tu naturalnej wielkości kwietna zszeregiem różnych pospolitych gatunków roślin, zarówno polnych, jakiłąkowych. W ogrodzie znajdująsię iwełnianka wąskolistna.błotna, modrzewnica zwyczajna Za rejonem zszuwarami rozciąga sięwielogatunkowa łąka Rosnątudwatorfowiskowymi. relikty polodowcowe rokita, oraz –brzozalapońska, wierzba iwierzba żurawina niska kosaćcemwatym, pospolitą,czy krwawnicą żółtym. roślinamiW ogrodzie miejsce zniektórymi znajdujęsięwydzielone stem jestobsadzone roślinami szuwarowymi, szerokolistną, trzciną pospolitą,pałką łączeniem turzycami, baldaszko pływacze iinnerośliny wodne, natomiast wokół rośną oczka kosaćce oczko Drugie syberyjskie. zdrewnianym pomo mianami drzew oraz krzewów. Tutaj znajdziemy również wodne. oczka W jednym znichmożna znaleźć mięsożerne Cały teren wokół dyrekcji, oprócz dwóch parkingów, zajmuje ogród dydaktyczny obsadzony różnymi gatunkami iod icznej iplastycznej. W budynku mieścisięrównież zaplecze warsztatowe igaraże. ilmy poświęcone przyrodzie. W saliwystawienniczej organizowane czasowe, głównie sąwystawy otematyce fotogra W drugim budynku znajdują siędwiesaleedukacyjne. W saliprojekcyjnej grupy odwiedzające Park mogąobejrzeć gadżety. przewodniki mapy, pościeżkach przyrodniczych, owalorach oraz innewydawnictwa różnego przyrodniczych rodzaju Parku. iedukacyjną turystyczną z ofertą W holudyrekcji zlokalizowany jestpunktsprzedaży, można nabyć wktórym z elementów prowadzonej wParku ochrony czynnej tego gada.Zespół ds. iudostępniania edukacji PPNzapozna Żółwia Błotnego, gdziewokresie odwrześnia dokońca małeżółwie majaprzebywają błotne. Ośrodek jestjednym projektor, nagłośnienie, laptop itp.) 70osóbipokoi naok. gościnnych. W budynku mieścisięrównież Ośrodek Ochrony możnaskorzystać z podręcznego księgozbioru, sali projekcyjnej czytelni, z pełnym (odtwarzacz DVD, wyposażeniem itechnicznymbudynek zzapleczem edukacyjnym oraz ogród dydaktyczny. W budynku administracyjno-biurowym Jest to mieścisiędyrekcja obiekt, wktórym PPN. W obrębie Ośrodka zbiurami, znajdujęsiębudynekadministracyjny i wniedzielęodgodziny 8 00 do20 00 . Zapraszamy doOśrodka. 00 do20 00 w dnipowszednie, a wsobotę 00 do15 00 wdniro - - - - -

bezkręgowe. Jednązatrakcji działujestterra aleteż owady jakiptaki, iinnezwierzęta ssaki, tutaj w możnaPPN. Zobaczyć zarówno spotkać można jakie nio wypreparowane zwierzęta, prezentujących lorę ifaunęPPN–odpowied cze. Zgromadzono wnimszereg eksponatów sia. Ostatni dział prezentuje przyrodni walory codziennym Polew życiu mieszkańców przez niegdyś materialnej, używane kultury mioty zgromadzono iizbiemieszkalnej morze przed W dzialeetnograicznym w zaaranżowanej ko nie, ażdoczasów IIwoj. św. rejo się w tym rozgrywały jakie ne wydarzenia, z terenu oraz historycz PPNinajbliższej okolicy prezentuje archeologiczne ruchomezabytki w wodach PPN.Następny działhistoryczny można spotkać jakie rybami, styczny zżywymi ich otoczeniem. Obok znajduje się dział akwary siećwodnąwstawania ijeziora wraz torfowisk, z budowę geologiczną terenu, gleby, genezę po dział geograiczny położenie omawiający PPN, tycznych Pierwszy, ze stałymiekspozycjami. to działów tema W muzeum kilka wydzielono dynek główny zmuzeum iwiata ekspozycyjna. elementów.kilka Część bu muzealną tworzą się Jest to składa obiektedukacyjny, naktóry PPN. 1. Ośrodek Dydaktyczno Muzealny (ODM) NORDIC WALKING Długość Start: Start: Ośrodek Dydaktyczno Załuczu Muzealny PPNwStarym : 12,5km

Obszar: - „Szlak jezior” Stare Załucze iZawadówka ------

szej części naszej wędrówki. dydaktyczną „Spławy”, którą odwiedzimy wdal biletwstępu zakupić ośrodku naścieżkę warto ternetowej PPN- Więcej informacji znajdujesięnastronie in telefonicznym uzgodnieniu(tel. 825713071). ośrodek powcześniejszym można zwiedzać W pozostałym (odlistopada domarca) okresie ośrodek jest czynny wgodzinachod9 ośrodek jestczynny dzinach od8 codziennie, dopiątku, odponiedziałku wgo do 30 października, od 1 kwietnia w okresie Ośrodek jestczynny Dydaktyczno-Muzealny na rowery. Dla rowerzystów również przewidziano stojak dlasamochodów.na grill iognisko oraz parking zmiejscem w postacizadaszenia turystycznego Całośćrząt. uzupełniainfrastruktura techniczna znajdujesięOśrodek Zwie Rehabilitacji ścieżki nicza „Żółwik” Nakońcu zplacem edukacyjnym. czej. Głównym przyrod elementem jestścieżka przyrodni służąceją siętakże edukacji obiekty Naterenie znajdu ośrodka imaciarski. kowalski iczne, a więc wozy, oraz warsztat sanie, bryczki nego) zgromadzono duże etnogra eksponaty głów (obokbudynku W wiacieekspozycyjnej petofauny, płazamiigadami. czyli przedstawicielami parkowej her zżywymi rium 00 do16 www.poleskipn.pl 00 . W soboty i niedzielę . iniedzielę W soboty . Będąc w w . Będąc 00 do17 00 ------. 61 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak jezior” NORDIC WALKING 62 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak jezior” NORDIC WALKING Grób niemieckiego oicera „Żółwik” Ścieżka jedynie płyta. cza. Podczas IIwojny światowej Po jako grobowiec kryjówka. partyzantom wojnie służył został rozebrany –pozostała Grobowiec jegorodzina, wybudowała która pokilku latach poszukiwania śmierci miejsca doStarego dotarła Zału Zawadówką w1915roku. Za ścieżką dydaktyczną „Żółwik” znajdujesiępłytanagrobna Fresseniusa Otto -niemieckiego oicera, poległegopod dlassakówNieopodal znajdujesięwybieg iwoliera dlaptaków, będące częścią Ośrodka RehabilitacjiZwierząt PPN. lub uszkodzonymi, najczęściej chorymi okazami naokres traiającymi tutaj zobaczyć, rekonwalescencji. sązwykle Głównym elementem ścieżki jestoczko wodne, gdziemożna obejrzeć dorosłe żółwie błotne. Osobniki, które można nasze lasy. zamieszkującymi zwierzętami niektórymi ścieżka zaznajamianajmłodszych zbiologiążółwia błotnego, budową ibudową lasu, mieszkańcami mrowiska oraz cymbały, 4leśnełamigłowki –światowidy prezentujące oraz tablice edukacyjne, różne PPN.Sama przyrody elementy madzono szereg różnych siętamskocznia urządzeń Znajdują edukacyjnych. zwierząt, piramida, koło wodne, leśne gdziezgroPrzeznaczona sięplacem PPN.Rozpoczyna edukacyjnym, odwiedzających jestdlanajmłodszychturystów - -

rzyszy . rzyszy danta AKObwód Włodawa ijegodwóch towa ps. morderstwo Józefa Millerta „Sęp” -komen drodze upamiętniający znajdujesiępomnik, 3. z 1905roku. cegły,wana zczerwonej dziękczynna kapliczka drewnianej, dawnej kaplicy ewangelickiej. ewangelickiej. drewnianej, dawnej kaplicy wymurowana namiejscuwcześniejszej licka, rzymsko-kato Obok dębuznajduje siękaplica dębem szypułkowy. 4. ny budynku). (prowadziewangelicki zlewej tamdróżka stro –zaniąumiejscowionysię kaplica jestcmentarz rośnie dąb, rozłożysty nieopodalzaśznajduje prosto. 2. » » »

Po przejściu 1,22 km po prawej stronie przy Po poprawej 1,22km przejściu stronie przy Dąb „Wieszatiel” jest okołoczterystuletnim Naprzeciwko ODMznajdujesięduża,muro Naprzeciwko Morderstwo ps. Józefa Milerta „Sęp” -komendanta AKObwodu Włodawa Po odpoczynku przy pomniku idź wciąż idźwciąż pomniku przy Po odpoczynku Wyjdź zODMiidźwlewo. Po przejściu 680 m od pomnika przy drodze drodze Po przy 680modpomnika przejściu - - - - -

( dydaktycznejpoczątek PPN ścieżki „Spławy” wskazująca znajduje siędroga polnaitabliczka ków rozebrano poIIwojnie światowej. grobowca.ści jednegotylko Większość nagrob Po śladów cmentarzu pozostało niewiele –czę drzewostanem. starym pokryty rozciągaZa kaplicą ewangelicki, sięcmentarz » » pkt.5

Po przejściu 1,41 km od dębu po lewej stronie Po oddębupolewej stronie 1,41km przejściu Zawróć się i idź w kierunku ODM. Zawróć sięiidź wkierunku ) na cmentarzu w Woli cmentarzu Wereszczyńskiej.na Zamordowanych pokilku dniachpochowano zastrzelono. wań Górków, trzech anastępnie wszystkich zaprowadzonoi jegotowarzyszy dozabudo „Wołodii”. Po furmanki, zatrzymaniu „Sępa” zgrupya sprawcami partyzanci byli sowieccy zbrodniDo doszłowdniu23lutego 1944roku, -

- - 63 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak jezior” NORDIC WALKING 64 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak jezior” NORDIC WALKING siejszej gminy. Głównym była źródłem uprawa utrzymania roli ihodowla bydła, sięteż aledużo osóbutrzymywało Pod koniec XIXwieku Stare Załucze prawie mieszkańców liczyło –była tysiąc najludniejsząwsiąnaobszarze dzi wsi osiadałysięteż licznie rodziny polskie, co spowodowało asymilacjęczęści rodzin niemieckich. dorodnego lasuistworzenie osadrolniczych. W dośćkrótkim kaplicę kantoralną czasiewybudowano oraz szkołę. We Godowski sprowadził ipopielarzy, mielizazadania wykarczowanie 15rodzin smolarzy którzy niemieckich –drwali, Załucze, podobniejakDębowiec, powstało podkoniec wieku, jako XVIII osadaleśna. W 1803roku właścicielKarol Historia osadnictwa w Starym Załuczu wStarym Historia osadnictwa Choć serca jesteś bo jużniemasz, jużpusty. Zadbali dębienajgrubszy, oCiebie ty jużniepamiętnych.O czasach I szepczesz swoimi liśćmi stronyNa wszystkie rozpięte tePiękne konary twoje Strzegąc swej ziemiojczystej. Wciąż stoisz drodze dumnieprzy Walki, niewole izgliszcza. Były jużwojny, zwycięstwa, pamięćniesięga. Niczyja miejscu Ile tustoisz wtym Nikt Cię niepamięta. Wyrosłeś drodze, sobieprzy „O dębie” Budynek nieistniejącejBudynek jużkirchy ewangelickiej Alicja Janiuk Alicja kąpieliska przy jeziorze Rotcze przy kilometrów.kąpieliska jestkilka letniskowych rolnych, jestwięcej niżgospodarstw choćdonajbliższego Dziś zabudowań przyrodnicze przede zauważają wszystkim turyści. lory Po IIwojnie światowej się, aleodkilkunastu lat wieś wyludniała jejwa można zobaczyć wODMPPN. mat dachów. ikrycia Wiele eksponatów iwarsztat również tkacki rybackich Jezioro dostarczało dowyrobu ponadto trzcinę, którą wykorzystywano połowachznalazło zatrudnienie zjeziora itransporcie przy Łukiego. ryb wielu rzemieślników przekwaliikowało rowerów. się na wyrób Dużo osób Stare Załucze tętniło życiem także poIwojnie światowej. bryczek Zwyrobu znajdowała siękarczma oraz szkoła, nauczyciele. wktórej niemieccy uczyli Zachowane powozy można PPN. obejrzeć wskansenie W pobliżukaplicy licznie zamawianych bryczek, z wyrobu przez osoby w kraju i z zagranicy. śle, stolarze, kuśnierze, mularze, stelmachowie. Załucze zasłynęło wtedy cze w latach osiemdziesiątych XX wieku stały dwa wiatraki), tkacze, cie z rzemiosła –głównie kowalstwa. Byli też liczniszewce, młynarze (jesz - - - -

jazdy rowerem. na jeziorze napontonach Łukie. 50mwgłąbjeziora. pomostwychodzi Po Pływający obowiązuje kładkach zakaz siękolejnyznajduje sięduże azanimzaczyna zadaszenie fragment naodpoczynek, kładki, prowadzący dopomostu dlaturystów,jest specjalnakładka umożliwiająca bezpieczne przejście przez tereny bagienne. Nakońcu kładki mokłych iniebezpiecznych położona przystanków 3do8)naterenach pod Następnie 2km naodcinku (od ok. odpocząć oraz zjeśćwłasny posiłek. przed deszczem lubsłońcem ichwilę daszeniem, gdziemożna schronić się rozpoczynaŚcieżka sięniewielkim za krótkocych fauny elementy ilory. omawiająw 10tablicpoglądowych, roślinnymi. jest wyposażona Ścieżka troiczne jezioro Łukie zjegostrefami (trzęsawisko), śródleśny staw i eu tzw. naple, czyli wykształcone spleję bagienną) oraz torfowisko przejściowe isubborealną brzezinęwo-dolinkowy dwa lasów typy bagiennych (ols kępo torfowisko turzycowiska, niskie typu na nichróżne zarośla łąk, typy łozowe, przyrodnicze parku. Opisano walory najciekawszejących inajważniejsze 9przystanków omawiawyznaczono Natrasiestrukturę ścieżki turystyczną. wana wterenie izaopatrzona winfra długości 4km, odpowiednio oznako Jest to ścieżka dydaktyczna ołącznej Ścieżka przyrodnicza „Spławy” przyrodnicza Ścieżka ------

w Starym Załuczu, bądź w Starym do nabycia wODMPPN oglądać. Przewodnik jest rodnicze, jakie można tu przy jejwalory wszystkie bardzowiający dokładnie daktyczny pościeżce, oma przewodnikgółowy dy bogato ilustrowany, szcze tował dlazwiedzających Park dodatkowo przygo w ODA PPNwUrszulinie. - - - - -

65 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak jezior” NORDIC WALKING 66 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak jezior” NORDIC WALKING stu przy jeziorze Łukim jeziorze stu przy Zawadówka. Po wprawo. jejminięciuskręć –ostatniąstrzechą wtej części Polesia. zostałością pobogatej historii wsi ( Choćchyliwiatrak. upadkowi, sięku to jestpo 6. » » » » »

wszystkim torfem. wszystkim go dostępu zimąchałupy ogrzewano dopokładów torfowych przede –głównie rolnicy,cy aleteż kowale, stolarze, młynarze. Zracji łatwe powróciło donormalności.Zawadówkę zamieszkiwali Polacy iUkraiń doRosji. Poszości spłonęła,aludnośćwysiedlono jejzakończeniu życie przeniósł siędo Warszawy. Podczas Iwojny światowej wieśwwięk walcząc w oddziale Karolawym, Krysińskiego. Po upadku powstania wpowstaniu uczestniczył dworek. stycznio tutaj wybudował Czynnie stulecia właścicielemdóbrZawadówka został JanRostworowski, który Zawadówkę założono podkoniec wieku. XVIII W połowie kolejnego Po 400mpolewej przejściu stronie zobaczysz Zawadówka Po przejściu 3,04 km zobaczysz chatę pokrytą chatęPo pokrytą zobaczysz 3,04km przejściu Idź całyczasprosto. sięnadrogę leśną. skieruj Z wiaty Ścieżka dydaktyczna prowadziŚcieżka nasdopomo Wychodząc z lasu znajdziesz się we wsi (2 samice i6samców) i100kg drobnych leszczy. wyginęła. i prawie silna przyducha ryba W 1922 rokucała wynikła zostały zapuszczone 2 komplety terlaków leszcza miętuz. Leszcza przed rokiem 1920 nie było. 1920-21roku Zimą leszcz,słonecznica, zapuszczony, karp szczupak wwiększej ilości, szany, przeważa okoń często i płotka dużych rozmiarów, lin, karaś, bardzo łagodny. Jezioro faunailora żyzne, obita. Rybostanmie u brzegów piaszczyste, szeroki, pasprzybrzeżny spadekku głębi przekracza 2m,część południowa równe, głębsza.Dno szlamiaste, maksymumnie północnapłytka, 6m.Część na przez naswynosi lewa nałąki naznacznejprzestrzeni. Największagłębokość zbada wody znaczniesiępodnosi izpowodu niskich brzegów jeziora wy porośnięte wyniszczonym rzadkim, lasem.Nawiosnępoziom śnych”: Powierzchnia 163,3ha.Brzegi niskie, bagniste, częściowo Dokładny opis jeziora zamieścił „Rocznik Nauk Rolniczych i Le Jezioro Łukie w1929roku pkt .7 ) - -

polną. polną. podróż drogą w ODMPPN. znajdziesz się ściu 2,84km, i lasy, poprzej » »

Mijając pola pola Mijając Kontynuuj Kontynuuj ------

- lata 30-te XX w. 30-te- lata XX jeziorze Łukie przy naryby Skrzynie torfu - lata 30-te -lata torfu XX ZawadówkiMieszkańcy prac podczas kopaniu przy -

reszczynem w 1915 roku. w1915roku. reszczynem poległych pod rosyjskich wbitwie żołnierzy We nagrobek. Prawdopodobnie chowano na nim snych czasów nie zachował się na nim ani jeden znajduje siękolejny współcze Do cmentarz. widoki –popółnocnej stronie wieś widoki , właśnie tądrogą. Zniejmożna doskonałe ujrzeć towa. Naszą pieszą wędrówkę kontynuujemy nimdroga a przed grun się drewniany krzyż, P stiuchowie, Demczukowie, czy Wołosiukowie. prawosławnychwojną takich rodzin, jakKo obecnościw świadectwem Wereszczynie przed czasu. te Nagrobki są śladyupływu pozostają z1913roku), choćinanichwidoczne (najstarszy 6nagrobków do dniadzisiejszego przetrwało 1. Cmentarz prawosławny w Wereszczynie prawosławny. pisko roślin –wśrodku znajdujesięcmentarz w stronę Wereszczyna. w » » » »

o prawej drodze sięsku ukaże stronie przy Po 140mpoprawej przejściu stronie znajduje Ruszamy z parkingu przy skrzyżowaniu dróg. dróg. skrzyżowaniu przy Ruszamy zparkingu NORDIC WALKING 260 m za cmentarzem, idąc drogą polną, 260 mzacmentarzem, idącdrogą polną, Wróć dodrogi asfaltowej wlewo, iskręć Długość Start: Wereszczyn : 7,2km (z przejściem do wieży widokowej(z przejściem dowieży Bubnów naBagno –11,4km) (parking przy skrzyżowaniu(parking przy dróg) - „Szlak Wereszczyński” - „Szlak Obszar: ------

się miejscowość Wielkopole.się znajduje ipola,zaktórymi a popołudniowej łąki my kapliczkę św.my kapliczkę Nepomucena. wschodnim. Pow kierunku 250 m marszumija skręcamy wlewo.katolickim 2. Pomnik zamordowanych Żydów zamordowanychmnik upamiętniający Żydów. nie opuszczone zabudowania. Za nimi stoi po faltową, wprawo. skręcając go roku odwiedzają Wereszczyn. z Pareds niemalże każde którzy Hana z Izraela, zmłodzieżą Pomnikiem sięfundatorka opiekuje Żydów. 100wereszczyńskich ok. Upamiętnia zagładę Raz-Zunszajn. ła Miriam wany w1988roku pomnikufundowała ocala Wereszczyn iZastawie » » » »

Po 80m minieszznajdujące siępoprawej stro Po 200mwychodzimy przejściu nadrogę as Po 830mzacmentarzem rzymsko przejściu Podróż kontynuujemy drogą asfaltową

-wybudo ------

67 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak Wereszczyński” NORDIC WALKING 68 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak Wereszczyński” NORDIC WALKING lewo stacjiwodociągowej). (naprzeciwko szego. do dnia dzisiej po lewej) przetrwał (pierwszy –budynek jednegoznich zespoły dworskie miejscuznajdowały wtym sięjużtrzy wieku dworu familii Wereszczyńskich. Pod koniec XIX założona stulecia.Prowadziła okołoXVIII do ciągnie sięalejalipowa, igurki Naprzeciwko kościołaparaialnego.skiego w latach osiemdziesiątych XX dopobli wieku przeniesiono wieku.mucena Oryginał zXVIII kopia barokowej Jana Nepo rzeźbionej igurki św.3. Kapliczka Jana Napomucena rzamy. doZastawia Dochodząc polewej stronie widok najezioro Zastawskie, doktórego zmie Na początku, poprawej, stronie rozesłania się »

Idź cały czas prosto aż do kapliczki w Zastawiu. wZastawiu. Idź całyczasprosto ażdokapliczki najazdów nawłościan Andrzeja Hańskiego. siadem. Nieraz zdarzało się, że organizował najazdy nasąsiadów. opisy W aktachchełmskich zachowały siębarwne sądowe pieniaczem,Rej zapisałsięnietylko niemalże był jako spory atoczył największym zkażdym są obżartuch, niewiem, jeśligdzieindziejwpomiernem życiu siękochał, wielejadałipijał. alewziemichełmskiej tego, wszystko, izgospodarzem z gośćmi ażwypił to acz było anawięcej gościom, panu gospodarzowi brzydko. tego Acz to onopiwsko znowu przed iprzed wychwalał gośćmi gospodarzem nigdyzdomu iażdoniebawynosił, iniewyjechał utarł, a przedsię wolał, aby mu inąnalano, pełną iinszych aby upominał też nieprzepominano, panagospodarza spełnili; a też nieraz mu siętraiało, że to piwko smaczne jako wrzód zgardła słodki sięmu nazad dobywało, ajeszcze sobieustnie dobre, jenogorzkie, kwaśne, naostatek imętne, agdytraił dokogo nałotrowskie piwsko, to piłażmu wkarku trzeszczało, gdybych otem pisałszeroko, byłoby niejednemu śmieszne, jako bo rad jadałpotrawy trefne, także też rzadko pijałpiwo robił, małojużożabki dbał. włoskie Potem, gdydougaszenia pragnienia przyszło, wezbrawszy, półmiskom wzmiąwszy, kilkom czupryny kapuście kwaśnej potem do z kopę, gniłek spazszy, tryfusa a pół do tego sztukę raczej mięsa albo świeżego cztery dy dzień na czczo to zawżdy zjadał. A potem garniec z chlebem mleka zjadłszy, jabłek ogórkówki, surowych nieckółki, wielkie grochu wstrączkach magierki, nakaż cztery jednoprzyjechał,dy kiedy pudłośliwjako korzec krakowski, praśnego miodu rącz pół u podsędka ojca chełmskiego myślistwa bywał. mojegodlaużywania Abowiem zawż teżchoć sam rad dobrze piłijadł, był bo Fegoa prawy, tegom jadobrze znał, często bo niepomiernikówz tych się w pisaniu swem Rej natrząsa stary, poeta i on polski który ta tego, doprawdziwego obaczenia azbytków pohamowania”, swych pisał: pewny„Gościniec świa wydmikulom niepomiernym aobmierzłym moczygębom co opisałurodzony tutajJózef Wereszczyński –biskup kijowski. W broszurze siadał także wAndrzejowie. grunty Rejbył częstym bywalcem w Wereszczynie, Mikołajowiz 1564roku Rejowi działprzypadał po zNagłowic, największy który Wereszczyn wieku ulegał licznym wXVI podziałom. Według spisu podatkowego Mikołaj Rej »

Przechodząc kolejne 150 m skręć w Przechodząc w kolejne150mskręć - jest to -jestto - - - -

warto zobaczyć ten piękny krajobraz. ten krajobraz. piękny zobaczyć warto rośnie sadowocowy, – wmajuzakwita który na przeciwko niej skręć wprawo. niejskręć na przeciwko »

Po 900 m marszu dojdziesz do kapliczki, Po 900mmarszudojdzieszdokapliczki, (...) ------

-

ne miejsce na dłuższy wypoczynek, z pomostu zpomostu wypoczynek, ne miejsce nadłuższy 4. Pomost nad jeziorem Zastawskim nad jeziorem Zastawskim. wzdłuż rzeki dojdziesz dopomostu Włodawka również skręć wprawo.za którym Idąc350m »

Od kapliczki zostało już tylko 100 m do mostu, 100mdomostu, zostało jużtylko kapliczki Od głębokości 2,60m.Pojemność jeziora oszacowano na136tys. m Powierzchnia jeziora to 5,2ha,długość276m,szerokość średniej maks. 244 m. Głębokość 5,20 m, przy maks. wynosi Jezioro Wereszczyńskie piżmaka. Ze ssaków wwodach jeziora możemy wydrę jużdzisiaj(zpowodu spotkać irzadkiego presji norki amerykańskiej) idziwonię.ptasiego wirtuoza napotkamy łozówkę, Nałąkach pokląskwę, skowronka, pliszkę czy żółtą lubpotrzeszcza. brzęczkę trzciniaka, ka, ipotrzosa też zwanego wróblem awłozinach trzcinowym, słowika szarego, największego krzyżówki głowienka. iłyski, Natomiast aleczasemrównież czy wpobliskich trzcinnicz trzcinach usłyszymy cyranka, Ze powierzchnię względunaniewielką lustra wody jezioro zamieszkuje niewieleptaków lęgowych. Lęgną siętutaj kę zwyczajną. żaba wodna. Natomiast wiosnąspotkamy napłyciznach wszuwarach żaby trawne imoczarowe, ropuchę szarą itrasz słonecznicy, wzdręgi iszczupaka, aledominujątukaraś srebrzysty, płoćisumikkarłowaty. Spośród płazów dominuje wanie wnim14gatunków karasia srebrzystego, ryb, wtym: lina,okonia, karpia, karłowatego, płoci,sumika ukleji, Jezioro linowo-szczupakowym, Stwierdzono pomiędzy prezentuje akarasiowym. przejściowy występo rybacki typ głównie pięciopręcikowej, iwierzby łozy wierzby także zwanej laurolistną. i wełnianką wąskolistną.wym strony Od zachodniej do łąk i szuwarów niewielki pas zarośli wierzbowych, przylega czarcikęsem czy lekarskim, łąko poszarpaną,krwiściągiem (kaczeńcem), irletką jaskrem kuklikiem zwisłym, ostrym, z trawami łąkowym, kupkówką łąkową, wyczyńcem pastwiskowymi, pospolitąitymotką alerównież zkniecią błotną Jezioro wokół Głównie sąto pasłąk. lubwęższy otaczaszerszy wielokwiatowe, (od północy) ziołoroślowe łąki świeże kędzierzawej.rdestnicy imzespół ipojedyncze pływającej rdestnicy roślinyrzyszy osoki aloesowatej. Pod wodą widocznesąnatomiast okazy W wodzie tużzaszuwarami północnych znajdująsięzespoły grzybieni igrążela żółtego. towa miejscach W niektórych głównie szuwaru trzcinowego ipałki szerokolistnej. W szuwarach jaskra można pojedyncze wielkiego. spotkać okazy eutroiczne.żyzne, Liniabrzegowa odługości819mjest niezbyt dostępna, ponieważ jezioro otaczapasszuwarów, Pod pochodzenia względemgenezy jestto jezioro krasowe, izasobnościwbiogeny –jezioro apodwzględemżyzności –ideal - wodnego. roślinjeziora oraz występuje bogactwo ptactwa ten wodny). zbiornik miejscowi nazywają Wokół rozciąga sięwidokna malowniczy „Bąbelek” (tak 3 . - - - - - 69 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak Wereszczyński” NORDIC WALKING 70 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak Wereszczyński” NORDIC WALKING camy dlamiłośników ornitologii ( z bardzo Szczególnie pole dużą ilością ptactwa. stu. Wysiłek zrekompensują wspaniałe widoki odmo Wieża znajdujesięwodległości2,11km w lewo całeZastawie. przez iprzejść mościeskręcić przy Aby doniejdojśćnależy żę naBagno Bubnów. widokową zwidokiem my powrót do Wereszczyna. wrócić do Należy » » »

desek ibali,co by były wskazywało, iżjakieś wnimzatopione. budynki drewniane rzeczywiście dzi, poruszanych przez dusze zmarłych. Legendę uprawdopodobnia zjeziora iwyławiania starych faktodnajdywania Ponadto świętamizgłębijeziora przed największymi dochodziodgłosdzwonów zatopionego kościoła, zdaniem lu wieża krzyżem sięzwieńczona kościelna.z ponadtalijeziora ukazywała – Zastawskim, ajeszcze inniodidealnieokrągłego kształtu–Bąbelkiem. Według legendyiopowiadań najstarszych dniadzisiejszego sięspóronazewnictwo jeziora.Do toczy Wereszczyniacy go nazywają Wereszczyńskim, Zastawiacy Legendy ojeziorze Zastawskim. Wróć dodrogi. Dla bardziej wytrwalszych proponujemy wie Dla bardziej wytrwalszych Dla osóbzmęczonych wędrówką proponuje pkt.5 ). - - - -

Przed Tobą wędrówki. 1,6 km jużtylko kościołem. w lewo na drogę gruntową. wprawo.ce skręcić widokami natutejsze polaisady.widokami tą samądrogą lub nieco dłuższą-alezpięknymi (100 m). Możemy iść do kapliczki Wereszczyna » » »

Wybierając wariant drugi należy przy kaplicz przy Wybierając wariant drugi należy Tą drogą dojdziemy przed prosto na parking Po przejściu 650 m za rowkiem skręcamy Po 650mzarowkiem skręcamy przejściu -

-

- wybudowana w 1783 roku świątynia jest w1783roku- wybudowana jest świątynia Poczęcia Najświętszej w Marii Wereszczynie 6. Kościół paraialny p.w. Niepokalanego szych senatorówszych nanowego nasejmieelekcyjnym, który króla Zygmunta wybrał III Wazę. bezkrólewia pośmierci Stefana Batorego, dojednościizgody. wszystkich zachęcając Był jednym znajaktywniej Krzyżaków Maltańskich naZadnieprzu”). Niejednokrotnie dałdowód swojej troski wokresie zwłaszcza oojczyznę, o założeniu szkoły naUkrainie rycerskiej (wdziele: „Publika strony fundowania szkoły naUkrainie, rycerskiej jako też projektów obrony przed Turkami i Tatarami (np. „Exeytarz dopodniesieniawojny przeciwko Turkom i Tatarom”) oraz uznawał propagowanie kolonizacji Ukrainy, atakże walkę mahometańskim, dlatego kilka zbarbarzyństwem wydał więcej wody niżeli piwa pijąc. skromnie, Niesiecki wspominałKacper wwydanym herbarzu: oczym śmierci”, nadzieńZaduszny,„Kazanie dowodzi, wktórym że jestczyściec” też czy omałżeństwie”.„Kazanie Żył Znany był jako polityczny. ipisarz kaznodzieja takie dzieła,jak: jegopióra Spod wyszły „Wizerunek owzgardzie swoich ostatnich dni. mianował gobiskupem kijowskim. Napowierzonym Nowy założył biskupstwie Wereszczyn, ipisałdo żył wktórym ności kapłańskie. Został opatem sieciechowskim, awroku 1589król Zygmunt III Waza, zapoparcie podczaselekcji, chełmskiego (w 1578 roku), kanonika tytuł coskał „dało mukrzesło” senatorskie god wyższe ipozwoliło uzyskać funkcję oicjała władyki chełmskiego, a następnie przeszedł łaciński. Po na obrządek na księdza uzy wyświęceniu Wykształcenie wszkole duchownej uzyskał wKrasnymstawie iszybko został Początkowo jejwykładowcą. pełnił ność informacji oroku jegonarodzin. 13 lat, aojciecAndrzej, jako dwudziestolatek, brał obertyńskiej. udziałwwyprawie Te podważają wiarygod fakty podają,że urodziłEncyklopedie sięw1531roku, czasiejegomatka Anna Jaroska alewtym miałazaledwie Józef Wereszczyński -biskup kijowski z Wereszczyna Hojnie wspomagał ubogich, których zwał swoimi przyjaciółmi. Za główny swoimi zwał Hojnie wspomagałubogich,których przyjaciółmi. cel życia

czyńscy. Ufundowali ją bracia Józef i Seweryn Weresz obiektem wpisanym dorejestru zabytków. (…) samwstrzemięźliwe życie prowadził, - - - -

- 71 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak Wereszczyński” NORDIC WALKING 72 Urszulin - Przewodnik turystyczny „Szlak Wereszczyński” NORDIC WALKING 4 dzwony ze stojącej dzwonnicy, którą następnie zburzyli. część kościoła wieży rzymskokatolickiego, uszczerbku doznały również innebudynki paraialne. Rosjaniezabrali cerkiewSpalono prawosławną oraz znacznączęść poludnościukraińskiej. gospodarstwa wsi,zwłaszcza Rozebrano gicznym. Były niminiewątpliwie cerkwie ikościoły, ze względunawieże, które służyły, jako obserwacyjne. punkty sięze wsi,postanowili Rosjaniewycofywali Gdy niszcząc spowolnić oznaczeniu obiekty strate marsznieprzyjaciela w stopniu setki Ginęły niższych stopniem podporucznika. były żołnierzy. również Oiary duże postronie niemieckiej. Straty poniesione w rosyjskich szeregach były duże. Na wereszczyńskich polach pozostały ciała kilku oicerów je we wspomnianym Zastawiu iJózeinie. dopieroPrzez po odparciu dzień niemieckiego5 sierpnia nie były niemal cały ataku wykorzystywane, umieszczono działa lekkie natyły, wycofano wobec czego rosyjską piechotę pozbawiono skutecznego wsparcia artyleryjskiego. nacierającej do ostrzału piechoty,duże działa najczęściej zamiast dalekich pozycji. wykorzystywano czasie W tym lecz nalicznebłędytaktyczne Rosjan.Dysponowali dużąliczbąlekkiej iciężkiej artylerii, wskazywano pobitwie Już stawia iJózeina. piechota cofnęła sięnalinię Wereszczyn-. przeniesiono doZa czasierosyjskieW tym baterie artyleryjskie zaatakowałaz Borysika rosyjskie pozycje w Wereszczynie. pozwoliła naodparcie tego Artyleria ataku, aniemiecka efektem było zadanieniemieckiej piechociewZabrodziu ogromnych strat, piechota czasieniemiecka alewtym Po utracie większej części Wereszczyna Jej obrona artyleryjskim. Rosjanskupiła sięnaintensywnym ostrzale tylko wmałych grupach. że grobla idrogaterii do artyleryjskiej, Wytyczna sąpodtakim silnym wroga, ostrzałem iżmożna jebędzieprzebyć (obecnie Michałów) dowódcy IIoddziałuba informacjado dowództwa odstacjonującego wMichelsdorie przyszła stałejłącznościiprzeniesienie ciężkich bateriiutrzymanie w okolicę rzymskokatolickiego cmentarza. czasie W tym -zachodniej części wsi,ajedenzpułków wstronę podążył Andrzejowa iZabrodzia. Wszechobecny dymuniemożliwił budynki w pierwsze Wereszczynie. Po dwóch siędopółnocno zmusiłRosjandowycofania godzinachatak piechoty z Wereszczynaartyleryjski napór. powstrzymał płonęły Ogodzinie8następnego dniaodognianiemieckiej artylerii około przeprowadziliWykorzystując godziny osłonęnocy 22Niemcy atak napozycje w Wielkopolu, jednakostrzał baterie ze Świerszczowa, awieśspalono, by opóźnić atak wroga. niemieckich pozycji.ostrzał Wobec zkorpusu naporu niemieckiej piechoty beskidzkiego około godziny 16wycofano i Zabrodziem skraju oraz wsiŚwierszczów. napołudniowym świerszczowskieW dniu4sierpniaarmaty rozpoczęły Wereszczyn. osłony Dla Wereszczyna umieszczono Andrzejowem również baterie Starym pomiędzy artyleryjskie wem i Wereszczynem, jakrównież jeziorem nabagnachpomiędzy Zastawskim, Zastawiem, Józeinem iKolonią z niemieckimi wojskami sięwdniachod5do6sierpnia,naobszarze pomiędzy toczyło Wielkopolem, Świerszczo skiego kościoła rzymskokatolickiego icerkwi prawosławnej umieszczono Starcie dowódcze obserwacyjne. punkty znajdowały siębetonowe umocnienia,pozwalające nautworzenie mocniejszej liniioporu. Nawieżach wereszczyń oddziały rosyjskiej piechoty, co miałoimzapewnićspokojne przejście przez groblę zAndrzejowa do Wytyczna. Tam Umieszczona Zastawiem pomiędzy a duża ilośćartylerii. Wereszczynem osłaniaławycofujące lekka się artyleria 1915 roku. W Wereszczynie stacjonowały wtenczas wojska rosyjskie, awłaściwieżołnierze pułku inlandzkiego oraz Choć I woj. św. w 1914 roku działaniazbrojne wybuchła mieszkańcy Wereszczyna obserwowali dopiero w sierpniu Bój w WereszczynieBój ------

Jez. Janówko Zbójno 82 Skomielno P. P. K . 189 Nowy-

Stary 23°05’ 23°10’ Wielki 23°15’ 819 23°20’ Orzechów Łan Staw Rybitwa Poleski Park Jez. Nowiny Staw Trociany Kan. Cycowe Stawy Kołacze POLESKI PARK M Komarówka i Bruskie Jez. etiu Wieprz-Krzna Zienkowskie Łąki Pociągi łka Staw Staw Krajobr. Zienki Perkoz Strujło Gmina 169 171 820 Piwonia Dln. Mietułka Kol. Kołacze

Gmina Lipniak a Bobrówka Jez. k 819 Moszne w a Szelobudy NARODOWY d o Rez. Jez. ł Jez. W Rez. Jez Kol. Wola Rez. Poleski Park Moszne Długie Długie 2 Stary Brus Sosnowica Wereszczyńska Durne Bagno 82 Dominiczyn 177 Łowszów Krajobrazowy 1 180 Lejno P 1812 i w Kol. Łomnica Kol. Dominiczyn o 3

n Łomnica Wola Wólka Wytycka Lubowierz i

a Wytyczno

G Wereszczyńska 4 r P. P. K . 1939

n

.

” Jez. Wytyckie i Rez. Jez. k 5 1863 Zamłyniec c 170 Babsk ty y 5 Karane Jez. 1944 W ak Jez. Krasne S „Szl 1915 Zagłębocze POLESKI PARK Zawadówka 51°25’ 6 Kochanowskie 173 P. P. K . Więzienny Rów 7 Zagłębocze Michałowska Grobelka Jelino 1915

„ P. P. K . NARODOWY S Gmina 51°25’ z Park l Jez. a

Jagodno 6 k Krowie Bagno

175 Łukie j a e Gmina z Jez.

n i l o Michałów r Płotycze o 5 ” Rozpłucie II D 82 Gmina a Nowe- Wiązowiec Nowy i 2 n Andrzejów Krajobrazowy o 190 iw P Stare- 2 175 1863 1 3 Łysocha 4 Piaseczno Ludwin 1944 1 Urszulin Granie Stara 173 Or. Dydakt.- 3 Andrzejów S Wie Muzealny PPN Dębowiec k ” -Załucze a i l c 1243

Pojezierze Łęczyńskie z ię

S Hańsk

m

„

Siedziba 5 a

185

GMINA URSZULIN p

Rez. Jez. 172 Poleskiego Parku Kulczyn skala 1 : 85 000 Czarny Las Narodowego Brzeziczno 4 Granica gminy; pozostałe granice Grabniak ” 5 Jez. Urszulin 1920 ski Pikuławka yń 82 819Piaseczno cz Drogi krajowe; drogi wojewódzkie Zabrodzie Zastawie sz Jez. re Jez. We Drogi inne Bikcze Jez. Sumin zlak POLESKI Rotcze „S Jez. 187 Granice parków narodowych, krajobrazowych 4 Bagno Uciwierz Jez. 172 Wereszczyńskie Lasy Sumin 174 Włodawka 6 Kol. Wereszczyn Szlaki nordic walking Borysik Wereszczyn 3 S Bubnów Gatyska 5 Punkty na szlakach Sęków Kaniwola Garbatówka 2 Gatyska Muzea; pałace i dwory; inne zabytki PARK 1 1915 Klasztory; kocioły; kapliczki; pomniki; grodziska Kobyłki Jez. Ostrówek Zagórze NARODOWY 1944 Miejsca pamięciNarybie narodowej; cmentarze Gmina Wielkopole Podyski Karczunek Leniczówki; wiatraki; stadniny Wólka 175 Nadrybska Kol. Szczupak Świerszczów-Kol. Hotele; schroniska młodzieowe; agroturystyka; Kalinówka Nadrybie-Wie 192 Aleksandrówka zajazdy; zadaszenia Marcinowa Gmina Garbatówka-Kol. Cyców Świerszczów Niwa Punkty gastronomiczne; poczty; parkingiZaróbka 21°20’ 177 Gliny Kompieliska; łowiska; kempingi; pola biwakowe Szczupak Kol. Szczecin Nadrybie-Dwór 82 Przymiarki Wierzbica Rez. Serniawy Punkty widokowe; wiee widokowe; Tarnów pomniki przyrody 23°05’ 23°10’ 190 23°15’ 23°20’ Puchaczów-Kol. Brzeziny K Kopina Rez. Jez. Podbłocie Małków