Sleutelen Aan De Democratie 2
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
de Helliπ∆nr. lente €, SLEUTELEN AAN DE DEMOCRATIE 2 Robert Oosterbroek fotografeerde in Utrecht de storm van 23 februari 3 dejrg nr. lente Helliπ∆€, 8 Lot van Hooijdonk: Het referendum is fastfood, deliberatie slow politics – Socrates Schouten 13 Democratisch onderhoud – Bram Eidhof 20 Zihni Özdil: Laten we daden aanpakken, in plaats van woorden – Erica Meijers 25 IN BEELD: Zuid-Afrika en Nederland – tentoonstelling Goede Hoop 34 Groenen in de regering: een balanceeract – Luc Barbé 38 Reset: wie drukt het eerst op de knop: Nederland of Turkije? – Joost Lagendijk 42 Op de helling: vrijheid van onderwijs – Ruard Ganzevoort en Rutger Groot Wassink 49 IN BEELD: Ontheemd – inclusief theater van Paul Röttger 57 Oud en der dagen zat Kanttekeningen bij voltooid leven – Els van Wijngaarden 62 Van proletariaat naar precariaat – Boekbespreking door Pieter Pekelharing 66 De zachte krachten van Mohamed Rabbae – Ewoud Butter 73 IN BEELD: Frieda en het ongedierte – Leo Erken www – lees op bureaudehelling.nl: Bas en Olivier de Gaay Fortman: “Laat de grondwet herleven” – Linde Jansen (intro: p. 24) Meer ruimte voor leerlingen en leraren – Lisa Westerveld (intro: p. 48) Woede – Column van Thomas Mertens 24 Verder lezen & kijken 65 Bureau de Helling 70 Over de auteurs 72 4 Storm Wat is de overeenkomst houden, de wind onder de vleugels? tussen een voorjaarsstorm en onze democra- Hoe dan ook: de komende regeerpe- tie? Is het de chaos waarbij iedereen over riode wordt cruciaal voor ons land, Europa elkaar heenvalt en in elkaar verstrikt raakt, en de internationale verhoudingen. Voor de of de keuzemogelijkheid om ofwel elkaar redactie van de Helling is dit reden het roer overeind te helpen, of scheldend en duwend om te gooien. In onze dertigste jaargang — je eigen weg te banen? Is het het gevoel van let op de jubileumviering op 7 oktober! — wil- vrijheid dat de wind je kan geven? Of juist len we wendbaarder worden, scherper aan REDACTIONEEL de onmacht, omdat je steeds moet opboksen de wind varen en tegelijk voldoende afstand tegen machten die sterker zijn dan wijzelf? bewaren om het zicht op de context niet te Storm is een fijne metafoor. Hij is voor verliezen. Daarom stappen we af van de the- van alles en nog wat inzetbaar. Zo maakt manummers, al zullen er wel klusters rond een hij een flirt mogelijk met de obsessie met het onderwerp blijven. Dit keer is dat de discussie thema identiteit in het politieke debat — kan rond onze democratie en de betrokkenheid het hollandser dan stoere fietsers in weer van burgers. Het partijcongres van Groen- en wind? — terwijl toch ook het échte grote Links schafte (weer eens) het referendum af vraagstuk van de klimaatverandering mee- en gaf ruimte voor experimenten rond delibe- klinkt. Ook voor partijpolitiek is de storm een ratieve democratie. bruikbaar beeld. Bijvoorbeeld zo: GroenLinks Wie democratie en burgerschap zegt, heeft de wind mee, maar verder worstelt links zegt onderwijs. Daarom daarvoor in dit num- in heel Europa met aanzwellende tegenwind mer ook aandacht. Bram Eidhof hamert op van rechts en onvoorspelbare rukwinden. het belang van onderwijs als deel van het Reageren we op het ruwe weer door hogere noodzakelijk onderhoud van de democra- dijken te bouwen, brullen we zo hard moge- tie. Wat dat betreft vallen er vraagtekens lijk tegen de storm in, of houden we onze blik te plaatsen bij het recente onderzoek van gericht op de meeuwen daarboven, die koers de Nederlandse orde van advocaten, die 5 alle politieke partijen langs de meetlat van de Helling de rechtsstaat legden. Alleen de CU stond Tijdschrift voor politiek & cultuur geheel in het groen, terwijl de PVV volledig Jaargang · nr · lente rood uitsloeg. Los € ,, jaarabonnement € ,, GroenLinks, D66 en de PvdA kwamen Jongeren -abonnement (t/m ): € , er beter uit dan CDA en VVD, maar kregen Banknummer: toch deels geel, omdat ze sleutelen aan de t.n.v. Stichting Wetenschappelijk Bureau GroenLinks, organisatie van onze democratie. Volgens de met vermelding van de Helling. orde van advocaten levert dat in onzekere tij - den risico op voor de rechtstaat. Maar je kunt ook stellen: onderhoud is juist bij zwaar weer Erica Meijers extra belangrijk. Natasja van den Berg, Rutger Groot-Wassink, Wat betreft onderwijs is er zeker het Mei Ling Liem, Herman Meijer, Socrates Schouten, Bart nodige te vertimmeren. In de nieuwe rubriek Stuart, Farid Tabarki, Rens van Tilburg, Alderik Visser. ‘op de helling’ staat een besluit van het de Ruimte ontwerpers/Mark Schalken GroenLinkscongres ter discussie: de aan Drukkerij Raddraaier (papier % recycled) passing van artikel 23. Ruard Ganzevoort Stichting Wetenschappelijk Bureau GroenLinks trapt af met zeven stellingen, Rutger Groot Wassink reageert. Hopelijk dragen zij bij aan Postbus , Utrecht het uitgangspunt van deze rubriek: een debat [email protected] is geen doel op zichzelf, maar een zoektocht tel , abonneezaken: naar een verandering ten goede. Het moet www.bureaudehelling.nl (> ‘tijdschrift’) gericht zijn op het lostrekken van wat is vast gelopen, het bieden van een nieuw perspec Onder: studenten van de HKU maakten na het recente tief en/of het vinden van een leefbare prak overlijden van Dick Bruna nieuwe interpretaties van tijk. Bij weer of geen weer. / Erica Meijers zijn figuren: PVV stemmers door Sterre Meijerink, schippers door Jimmy Geers, krakers door Olivier Grootars en drag queens door Naomi van Kuijk. 6 7 Het energieplan van Utrecht, opgesteld ism burgers, zie p. 9 ev Resink illustratie: Rolf Portret: topvrouwatwork.nl Lot van Hooijdonk — Ik ben van mezelf helemaal 9 niet zo’n radicale democraat. / Op voorstel van de Utrechtse “Het is nog niet helemaal uitgekris- GroenLinks is van oudsher een partij wethouder Lot van Hooijdonk talliseerd in mijn hoofd”, bekent van ‘radicale democratisering’. Sinds Lot van Hooijdonk als we in een het Fortuynjaar 2002 is de houding (GroenLinks) wees het laatste lunchcafé in haar stad Utrecht neer- van de partij echter op zijn minst partijcongres van GroenLinks het strijken. De wethouder duurzaam- ambivalent. Wil jij de radicale ambitie correctieve referendum af en koos heid veroorzaakte zowel in haar in ere herstellen? voor experimenten met deliberatieve gemeente als in het landelijke ver- “Ik ben van mezelf helemaal kiezingsprogramma van GroenLinks niet zo’n radicale democraat. Ik democratie. Wat zijn haar eigen een draai richting ‘deliberatieve ben een groot aanhanger van de ervaringen met de overlegdemocratie? democratie’: volksraadpleging door vertegenwoordigende democratie, middel van dialoog. Twee klinkende en dus ook van partijdemocratie. Door Socrates Schouten successen dus, maar het is voor Politieke dossiers doorgronden en Van Hooijdonk niet alleen maar afwegingen maken is niet makkelijk, rozengeur en maneschijn. Bezorgd- en burgers zien graag politiek lei- heid en realisme overheersen als derschap. Dat is mijn vertrekpunt. ze de mogelijkheden van loting, Maar het internet behelst een fun- internet en burgerdialoog met me damentele verandering waar we bespreekt. ons toe moeten verhouden. Het kan zowel een splijtzwam worden als een democratisch middel. In het Trump- tijdperk is de neiging tot zwartkijken groot, maar inter- net biedt ook veel kansen. Kortom, het kan twee kanten op. Wat voor klankkast wordt het internet? Dat is Lot van Hooijdonk — Het referendum is volgens mij de grote vraag.” In Tegen verkiezingen (2013) noemt David van Reybrouck verkiezingen ‘de fastfood; deliberatie fossiele brandstof van de politiek’. Hij bepleit een geleidelijke vervanging van gekozen vertegenwoordigers door bur- is slow politics gerlotingen. Mee eens? “Ik ben wat terughoudender, maar deel absoluut Van Reybroucks oordeel dat de permanente cam- pagnestand van het politieke bestel schade aanricht. Hij stelt terecht dat de electorale democratie onder een effectiviteits- en legitimiteitspro- bleem zucht. Onze politieke kwes- Oosterbroek ties worden steeds complexer en houden zich niet aan grenzen. Men- Robert sen zijn ook niet goed toegerust voor grote vraagstukken: verande- ringen zijn moeilijk, rekening hou- Stormfoto’s: Ambtenaren die op hun vrije 10 zaterdag langs kwamen, vonden het life changing. \ den met de toekomst is moeilijk, Had je vertrouwen dat mensen met je tot 165 deelnemers. Ze kregen een korte-termijn-beloftes zijn verlei- ambitieuze programma mee wilden beloning van zeshonderd euro in de delijk… zo zitten wij psychologisch doen? vorm van een tegoed voor energie- in elkaar. De politiek volgt hierin “Ik volg het dossier al vrij lang, besparingsmaatregelen, of de helft steeds vaker de wegen van de mar- en uit verreweg de meeste onder- aan VVV-bonnen. Daarmee wilden keting, wat tot brokken leidt. Het zoeken en enquêtes blijkt dat een we tonen dat we hun bijdrage op goede nieuws is dat het oerbrein ruime meerderheid van de bur- waarde schatten en voorkomen ook haakjes biedt voor empathie gers de energietransitie steunt. dat alleen de usual suspects zouden en solidariteit. Als je mensen in de Wel zeventig tot tachtig procent is komen opdagen. juiste positie brengt, zijn ze in staat voorstander van schone energie, We hebben de mensen zo veel tot wijsheid. We moeten dus beter windmolens incluis. Alleen als er mogelijk zelf laten werken, in worden in het organiseren van de besloten moet worden waar, hoe groepjes zonder tafelvoorzitters digitaliserende samenleving.” en hoeveel, dan ontstaat onenig- vanuit de gemeente. Na de eer- heid, en gaan bepaalde individuen ste brainstormdag volgde een dag Laten we eerst kijken naar je ervarin- of groepjes overheersen. Er is een waarop keuzes werden gemaakt aan gen op lokaal niveau. In Utrecht orga- mismatch tussen wat je als politicus de hand van haalbaarheidsscena- niseerde je een ‘Stadsgesprek Energie’ hoort en wat er feitelijk speelt. Is dit rio’s van onderzoeksbureau Ecofys. om het vastgelopen energiedossier nou het gevoel van de hele straat, Op de derde dag werd alles afge- vooruit te brengen. Hoe kwam dat of van die vijf die om het hardst rond: het Energieplan was klaar.” idee tot stand? roepen? De tragiek is dat de grote “In het voorjaar van 2015 ont- groep mensen die windmolens ‘wel ‘Slechts’ 165 mensen deden mee.