Studium Uwarunkowań I Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Kołobrzeg Oraz Zaistniałe Okoliczności Jej Zainicjowania

PREZYDENT MIASTA KOŁOBRZEG

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA KOŁOBRZEG

-CZ ĘŚĆ OPISOWA-

ZAŁ ĄCZNIK NR ...... DO UCHWAŁY NR ...... RADY MIASTA KOŁOBRZEG z dnia ......

URZ ĄD MIASTA KOŁOBRZEG WYDZIAŁ URBANISTYKI I ARCHITEKTURY © wrzesie ń 2009r.- maj 2012r.

ZESPÓŁ AUTORSKI:

„Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg”. Zagadnienia Opracowano przez: Nr uprawnie ń Polityka przestrzenna mgr gosp. przestrzennej członek ZOIU Z- 373 Anna Siekierska Zagadnienia przestrzenne Środowisko przyrodnicze Koordynacja i nadzór nad cało ści ą opracowania Infrastruktura techniczna mgr in ż. UAN/U/7342/205/94; El żbieta Gutral–Koronkiewicz UAN/N/7210/609/87; A/PB/8300/263/83 Dane wyj ściowe do opracowania zagadnie ń mgr Karolina Bilska - środowiska kulturowego Zagadnienia dot. turystyki Stan opracowa ń planistycznych Komunikacja autobusowa i kolejowa mgr in ż. arch. - oraz kierunki rozwoju ście żek rowerowych Tomasz Kokoszy ński Opracowanie graficzne.

Zagadnienia dotycz ące demografii mgr Beata Goł ąbek do dnia - 01 listopada 2010r. Zagadnienia dotycz ące w uwarunkowaniach pkt.2.6 pt. „gleby i u żytki rolne”. Weryfikacja terenów zamkni ętych. Zagadnienia dotycz ące w uwarunkowaniach pkt.6.4 pt. „Pomoc społeczna” i pkt. 6.5 „Bezrobocie” Kierunki rozwoju rolnictwa Zagadnienia dot. rozwoju działalno ści gospodarczej – dane wyj ściowe Opracowanie graficzne. Opracowanie pozostałych zagadnie ń mgr gosp. przestrzennej członek ZOIU Z- 373 Anna Siekierska

I. WPROWADZENIE ...... 7 1. PODSTAWA PRAWNA ZADANIA I CEL OPRACOWANIA...... 7 2 UCHWAŁA INICJUJĄCA PRZYSTĄPIENIE DO SPORZĄDZENIA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA KOŁOBRZEG ORAZ ZAISTNIAŁE OKOLICZNOŚCI JEJ ZAINICJOWANIA...... 9 3 ZAGADNIENIA ZAWARTE W STUDIUM, FORMA OPRACOWANIA...... 10 4. PODSTAWOWE DANE O GMINIE MIASTO KOŁOBRZEG...... 10 II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ...... 12 1. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE ROZWOJU GMINY W REGIONIE...... 12 1.1 KOŁOBRZEG W DOKUMENTACH I OPRACOWANIACH ZEWNĘTRZNYCH I GMINNYCH ...... 12 1.2 POŁOŻENIE MIASTA, JEGO POWIĄZANIA I POZYCJA W REGIONIE...... 20 2 UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE ZE STANU ŚRODOWISKA ...... 22 2.1 REGIONALIZACJA FIZYCZNO – GEOGRAFICZNA I GEOMORFOLOGICZNA...... 22 2.2 WARUNKI GEOLOGICZNOGRUNTOWE...... 26 2.3 WODY POWIERZCHNIOWE...... 28 2.4 WODY PODZIEMNE I WYSTĘPUJĄCE W MIEŚCIE KOŁOBRZEG SUROWCE MINERALNE. ... 30 2.5 WARUNKI GRUNTOWOWODNE OCENA PRZYDATNOŚCI GRUNTÓW POD ZABUDOWĘ .. 34 2.6 GLEBY I UŻYTKI ROLNE ...... 35 2.7 WARUNKI KLIMATYCZNE ...... 37 2.8 TOPOKLIMAT ...... 38 2.9 SZATA ROŚLINNA...... 40 2.9.1 ROŚLINNOŚĆ POTENCJALNA...... 41 2.9.2 ROŚLINNOŚĆ HALOFILNA ...... 42 2.9.3 ROŚLINNOŚĆ INICJALNA I MURAWOWA KLIFÓW I WYDM ...... 44 2.9.4 ROŚLINNOŚĆ ŁĄKOWA I SZUWAROWA TORFOWISK NISKICH ...... 45 2.9.5 ROŚLINNOŚĆ WODNA I NADBRZEŻNA ...... 46 2.9.6 ROŚLINNOŚĆ SEGETALNA RUDERALNA I WYDEPCZYSKOWA ...... 47 2.9.7 POSUMOWANIE I WNIOSKI ...... 48 2.10 FAUNA ...... 49 2.11 LASY ...... 51 2.10.1 SIEDLISKA W LASACH NADLEŚNICTWA GOŚCINO WYSTĘPUJĄCE W GRANICACH MIASTA...... 53 3. OBIEKTY I OBSZARY PODLEGAJĄCE OCHRONIE NA MOCY PRZEPISÓW ODRĘBNYCH ...... 54 3.1 KOPALINY PODSTAWOWE PODLEGAJĄCE OCHRONIE ...... 54 3.1.1 WODY LECZNICZE ...... 54 3.1.2 BOROWINY ...... 56 3.2 OCHRONA PRAWNA KOPALIN LECZNICZYCH PODSTAWOWYCH...... 56 3.3 OBIEKTY I OBSZARY PRZYRODNICZE PRAWNIE CHRONIONE ...... 57 3.3.1 OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU „K OSZALIŃSKI PAS NADMORSKI ”...... 58 3.3.2 OBSZARY NATURA 2000...... 59 3.3.2.1 TRZEBIATOWSKO KOŁOBRZESKI PAS NADMORSKI ...... 60 3.3.2.2 DORZECZE PARSĘTY ...... 61 3.3.2.3 ZATOKA POMORSKA ...... 63 3.3.3 POMNIKI PRZYRODY ...... 64 3.3.4 UŻYTEK EKOLOGICZNY „E KOPARK WSCHODNI ”...... 65 3.3.5 STREFY OCHRONY UZDROWISKOWEJ ...... 68 4. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I DÓBR KULTURY ...... 73 4.1 WPROWADZENIE...... 73 4.2 RYS HISTORYCZNY DOTYCZĄCY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO MIASTA ORAZ JEGO ZASOBÓW...... 74 4.3 KALENDARIUM – CHRONOLOGIA POWSTANIA WARTOŚCI KULTUROWYCH MIASTA...... 81 4.4 OBIEKTY I OBSZARY CHRONIONE...... 86 4.4.1 WYKAZ OBIEKTÓW I OBSZARÓW WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH ...... 86 4.4.2 WYKAZ ZABYTKÓW NIE UJĘTYCH W REJESTRZE ZABYTKÓW, LECZ PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE NA PODSTAWIE OBOWIĄZUJĄCYCH MIEJSCOWYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 88 4.4.3 WYKAZ OBIEKTÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW NA TERENIE MIASTA KOŁOBRZEG WEDŁUG STANU NA DZIEŃ 03 GRUDNIA 2010 R. Z WYŁĄCZENIEM OBIEKTÓW WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW...... 96 4.4.4 ZAŁOŻENIA ZIELENI KOMPONOWANEJ ZNAJDUJĄCE SIĘ W EWIDENCJI KONSERWATORSKIEJ ...... 107 4.4.5 WYKAZ ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW ...... 107 4.4.6 ZASOBY ARCHEOLOGICZNE ZESTAWIENIE STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH ...... 107 4.5 WNIOSKI ...... 109 5. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z ANALIZY STANU ISTNIEJĄCEGO ZAGOSPODAROWANIA I ZAINWESTOWANIA MIASTA ...... 109 5.1 STRUKTURA UŻYTKOWANIA TERENU...... 109 5.2 STRUKTURA WŁASNOŚCI GRUNTÓW ...... 112 5.3 STAN ZAGOSPODAROWANIA I UŻYTKOWANIA TERENU ...... 114 5.4 STRUKTURA PRZESTRZENNA MIASTA – KOMPOZYCJA PRZESTRZENNA ...... 116

3 6. WARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW ...... 117 6.1 LUDNOŚĆ ...... 117 6.2 ZASOBY MIESZKANIOWE ...... 124 6.3 POLITYKA MIESZKANIOWA I WARUNKI LOKALOWE ...... 126 6.4 POMOC SPOŁECZNA...... 129 6.5 BEZROBOCIE ...... 134 6.6 EDUKACJA I WYCHOWANIE ...... 138 6.7 KULTURA I SPORT ...... 144 7. CMENTARNICTWO ...... 149 8. BEZPIECZEŃSTWO LUDNOŚCI I MIENIA...... 150 8.1 BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE W MIEŚCIE ...... 150 8.2 TERENY ZAGROŻONE POWODZIĄ ...... 152 8.3 TERENY ZAMKNIĘTE ...... 154 9. ROZWÓJ MIASTA FUNKCJE MIASTOTWÓRCZE...... 155 9.1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PORT U I JEGO FUNKCJ I ...... 155 9.1.1 POŁOŻENIE I CHARAKTERYSTYKA PORTU ...... 157 9.1.2 GOSPODARKA MORSKA – RYBOŁÓWSTWO , TRANSPORT MORSKI , PRZEMYSŁ STOCZNIOWY ...... 160 9.1.3 TURYSTYKA – ŻEGLUGA PRZYBRZEŻNA I MIĘDZYNARODOWA ...... 162 9.1.4 PORT WOJENNY ...... 164 9.1.5 WNIOSKI ...... 165 9.2 UZDROWISKO ...... 165 9.2.1 ROZWÓJ FUNKCJI UZDROWISKOWEJ – RYS HISTORYCZNY ...... 165 9.2.2 SUROWCE LECZNICZE I PROFILE LECZNICZE ...... 166 9.3 TURYSTYKA ...... 170 9.4 UWARUNKOWANIA ROZWOJU TURYSTYKI...... 171 9.4.1 WALORY I ATRAKCJE TURYSTYCZNE MIASTA ...... 171 9.4.2 UWARUNKOWANIA ZWIĄZANE Z ROZWOJEM TURYSTYKI I REKREACJI ...... 171 9.4.3 STAN BAZY TURYSTYCZNEJ...... 172 9.4.4 WNIOSKI DOTYCZĄCE ORGANIZACJI FUNKCJI TURYSTYCZNEJ ...... 173 10 UWARUNKOWANIA KOMUNIKACYJNE ...... 175 10.1 PROBLEMATYKA KOMUNIKACYJNA KOŁOBRZEGU W OBOWIĄZUJĄCYCH DOKUMENTACH. .175 10.2 POŁOŻENIE MIASTA I JEGO CHARAKTERYSTYKA POD WZGLĘDEM KOMUNIKACYJNYM...... 176 10.2.1 SIEĆ DROGOWA ...... 178 10.2.2 KOMUNIKACJA ZBIOROWA AUTOBUSOWA (MIEJSKA I POZA MIEJSKA )...... 181 10.2.3 KOMUNIKACJA KOLEJOWA – PRZEWOZY REGIONALNE I PONADREGIONALNE (KRAJOWE )...... 181 10.2.4 KOMUNIKACJA MORSKA ...... 182 10.2.5 WNIOSKI IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW KOMUNIKACYJNYCH ...... 182 11 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ...... 183 11.1 ZAOPATRZENIE W WODĘ...... 183 11.2 OCZYSZCZANIE ODPROWADZANIE I ŚCIEKÓW ...... 185 11.3 GOSPODARKA ODPADAMI...... 188 11.4 ZAOPATRZENIE W GAZ...... 189 11.5 ZAOPATRZENIE W CIEPŁO ...... 189 11.6 ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ...... 191 11.7 TELEKOMUNIKACJA...... 191 III. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 192 1. GENERALNA KONCEPCJA ROZWOJU MIASTA ...... 192 1.1 GŁÓWNE FUNKCJE ROZWOJU MIASTA ...... 192 1.2 STRATEGICZNE CELE I KIERUNKI ROZWOJU...... 195 2. KIERUNKI OCHRONY WARTOŚCI I ZASOBÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO MIASTA...... 198 2.1 KSZTAŁTOWANIE SYSTEMU EKOLOGICZNEGO MIASTA...... 198 2.2 ZALECENIA GOSPODARCZE DLA ISTNIEJĄCYCH OBSZARÓW I OBIEKTÓW CHRONIONYCH...... 203 2.2.1 OBSZAR GÓRNICZY KOŁOBRZEG II – WÓD LECZNICZYCH ...... 203 2.2.2 OBSZAR GÓRNICZY ZŁOŻA BOROWINY „M IROCICE ”...... 203 2.2.3 OBSZARY STREF OCHRONY UZDROWISKOWEJ NA TERENIE MIASTA KOŁOBRZEG ...... 203 2.2.4 OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU ...... 204 2.2.5 OBSZAR NATURA 2000...... 205 2.2.6 OBSZAR PASA TECHNICZNEGO OCHRONY WYBRZEŻA ...... 206 2.2.7 OBSZAR PASA OCHRONNEGO OCHRONY WYBRZEŻA ...... 206 2.2.8 UŻYTEK EKOLOGICZNY „E KOPARK WSCHODNI ”...... 206 2.2.9 TERENY PARKÓW MIEJSKICH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW...... 207 2.2.10 POMNIKI PRZYRODY ...... 208 2.3 NOWE OBSZARY I OBIEKTY PRZEWIDZIANE DO OCHRONY...... 208 2.3.1. REZERWATY PRZYRODY ...... 209 2.3.2. UŻYTKI EKOLOGICZNE ...... 209 2.3.3. POMNIKI PRZYRODY ...... 211 2.3.4. INNE CENNE OBSZARY I OBIEKTY ...... 211 2.4 ZASADY OCHRONY POPULACJI, SIEDLISK I STANOWISK GATUNKÓW ROŚLIN CHRONIONYCH ORAZ ZAGROŻONYCH I RZADKICH ...... 212

4 2.5 STANOWISKA ROZRODU I STAŁEGO PRZEBYWANIA ZWIERZĄT GATUNKÓW CHRONIONYCH ...... 214 2.6 OCHRONA WÓD POWIERZCHNIOWYCH ...... 215 2.7 OCHRONA KOPALIN I WÓD PODZIEMNYCH ...... 216 2.8 KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA TERENÓW PO ZAKOŃCZENIU EKSPLOATACJI ZŁOŻA...... 218 2.9 OCHRONA PRZED HAŁASEM...... 218 2.9.1. WYMAGANIA ODNOŚNIE POZIOMU HAŁASU W ŚRODOWISKU ZEWNĘTRZNYM ...... 218 2.9.2. DOPUSZCZALNE WARTOŚCI POZIOMU HAŁASU W ŚRODOWISKU ZEWNĘTRZNYM DLA TERENU MIASTA KOŁOBRZEG ...... 223 2.9.3. IDENTYFIKACJA GŁÓWNYCH ŹRÓDEŁ HAŁASU ISTNIEJĄCYCH I POTENCJALNYCH NA TERENIE MIASTA – PO REALIZACJI KIERUNKÓW STUDIUM ...... 224 2.9.4. ZASIĘG ODDZIAŁYWANIA ŹRÓDEŁ HAŁASÓW KOMUNIKACYJNYCH ...... 225 2.9.5. OCENA KLIMATU AKUSTYCZNEGO DLA POTRZEB KIERUNKÓW ROZWOJU MIASTA KOŁOBRZEG W ŚWIETLE OBOWIĄZUJĄCYCH PRZEPISÓW PRAWNYCH ...... 227 3. KIERUNKI OCHRONY WARTOŚCI I ZASOBÓW ŚRODOWISKA KULTUROWEGO...... 229 3.1. ZASADY OCHRONY OBSZARÓW I OBIEKTÓW WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW...... 231 3.2 ZASADY OCHRONY OBSZARÓW I OBIEKTÓW WPISANYCH DO GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW ORAZ PLANU WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO...... 231 3.3 ZASADY OCHRONY WALORÓW KULTUROWYCH UKŁADÓW PRZESTRZENNYCH I ZABUDOWY JEDNOSTEK OSADNICZYCH...... 232 3.4. ZASADY OCHRONY STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH...... 235 3.5. ZASADY OCHRONY PRZESTRZENNYCH WALORÓW KULTUROWYCH KRAJOBRAZU...... 236 3.6. WSKAZANE DO REALIZACJI REGIONALNE CECHY ZABUDOWY I ZAGOSPODAROWANIA .....236 3.7 WNIOSKI...... 237 4. ROZWÓJ DEMOGRAFICZNY MIASTA...... 239 5. KIERUNKI ROZWOJU MIESZKALNICTWA I USŁUG...... 242 5.1. KIERUNKI ROZWOJU MIESZKALNICTWA: ...... 242 5.2. KIERUNKI ROZWOJU USŁUG ORAZ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI...... 244 6. KIERUNKI ROZWOJU ROLNICTWA, LEŚNICTWA I DZIAŁALNOŚCI PRODUKCYJNEJ...... 247 6.1 KIERUNKI ROZWOJU ROLNICTWA I LEŚNICTWA...... 247 6.2 KIERUNKI I ZASADY ROZWOJU DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ...... 250 7. KSZTAŁTOWANIE ROZWOJU TURYSTYKI, WYPOCZYNKU I REKREACJI...... 256 8. KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI...... 258 8.1 KIERUNKI ROZWOJU I ZASADY FUNKCJONOWANIA UKŁADU DROGOWEGO...... 258 8.1.1 SIEĆ ULICZNA ...... 258 8.1.2 RUCH WEWNĘTRZNY , ZEWNĘTRZNY I TRANZYTOWY ...... 261 8.1.3 WNIOSKI Z FUNKCJONOWANIA SYSTEMU KOMUNIKACYJNEGO ORAZ KIERUNKI JEGO ROZWOJU ...... 262 8.1.4 PLANOWANA OBWODNICA TZW. DROGA DOJAZDU DO PORTU ...... 263 8.1.5 NOWY UKŁAD PODSTAWOWY ...... 263 8.1.6 ZMIANA ORGANIZACJI RUCHU – OBSZAR STAREGO MIASTA ...... 263 8.1.7 POLITYKA PARKINGOWA ...... 263 8.2 KOMUNIKACJA AUTOBUSOWA MIEJSKA...... 264 8.3 KSZTAŁTOWANIE SYSTEMU ŚCIEŻEK ROWEROWYCH...... 265 8.3.1 ZADANIA SYSTEMU KOMUNIKACJI ROWEROWEJ ...... 265 8.3.2 CECHY DRÓG ROWEROWYCH ...... 265 8.3.3 CELE UKŁADU KOMUNIKACJI ROWEROWEJ :...... 266 8.3.4 POWIĄZANIE KOMUNIKACJI ROWEROWEJ Z KOMUNIKACJĄ ZBIOROWĄ ...... 266 8.4 KOMUNIKACJA KOLEJOWA...... 266 8.4.1 FUNKCJONOWANIE UKŁADU ...... 266 8.4.2 POPRAWA OFERTY PRZEWOZOWEJ ...... 267 8.4.3 KIERUNKI ROZWOJU : ...... 267 8.5 TRANSPORT MORSKI, KOMUNIKACJA MORSKA...... 267 9. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ ...... 268 9.1 ZASADY ROZWOJU SYSTEMÓW ZAOPATRZENIA W WODĘ DLA MIASTA KOŁOBRZEG. ....268 9.2 ZASADY ROZWOJU SYSTEMÓW UTYLIZACJI ŚCIEKÓW...... 268 9.2.1 SIEĆ KANALIZACJI SANITARNEJ DLA MIASTA KOŁOBRZEG ...... 268 9.2.2 OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW...... 269 9.3 ZASADY ROZWOJU SYSTEMÓW KANALIZACJI DESZCZOWEJ...... 269 9.4 ZASADY ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW...... 270 9.5 KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW ZAOPATRZENIA W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ...... 271 9.6 KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMU ZAOPATRZENIA W GAZ ZIEMNY...... 271 9.7 KIERUNKI ROZWOJU ZAOPATRZENIA MIASTA W CIEPŁO...... 272 9.8 KIERUNKI ROZWOJU TELEKOMUNIKACJI...... 272 10. KIERUNKI ROZWOJU CMENTARNICTWA ...... 273 11. KSZTAŁTOWANIE PRZESTRZENI MIASTA KOŁOBRZEG...... 273 IV. POLITYKA PRZESTRZENNA ...... 275 1. PROGRAMY DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ POLITYKI PRZESTRZENNEJ...... 276 2. ZASADY ORGANIZOWANIA I KOORDYNOWANIA INWESTYCJI ORAZ GOSPODAROWANIA TERENAMI...... 278

5 3. ZASADY GOSPODAROWANIA NIERUCHOMOŚCIAMI MIEJSKIMI (TWORZENIE ZASOBU NIERUCHOMOŚCI GMINY MIEJSKIEJ)...... 278 4. MONITOROWANIE POLITYKI PRZESTRZENNEJ...... 278 5. ZADANIA WŁASNE GMINY MIEJSKIEJ I LOKALNE INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO WYNIKAJĄCE ZE STUDIUM...... 279 6. ZADANIA I INWESTYCJE SŁUŻĄCE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH………………………...... 279 7. STAN OPRACOWAŃ PLANISTYCZNYCH DLA TERENÓW MIASTA...... 280 7.1 OPRACOWANIA PLANISTYCZNE OBOWIĄZUJĄCE...... 280 7.2 OBSZARY, DLA KTÓRYCH SPORZĄDZENIE MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO JEST OBOWIĄZKOWE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH: ..283 7.3 OBSZARY, DLA KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZĄDZIĆ MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO...... 283 8 TERENY ROZWOJOWE I OBSZARY STRATEGICZNE. KIERUNKI ZMIAN W PRZEZNACZENIU TERENU...... 284 9 WSKAŹNIKI I STANDARDY WYKORZYSTANIA PRZESTRZENI I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO...... 323 10 WSKAŹNIKI I WYTYCZNE DO PRZYSZŁYCH OPRACOWAŃ STRATEGICZNYCH SPORZĄDZONYCH NA POTRZEBY MIASTA KOŁOBRZEG...... 324 11. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW...... 326 12. BIBLIOGRAFIA...... 327

6 I. WPROWADZENIE 1. PODSTAWA PRAWNA ZADANIA I CEL OPRACOWANIA. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest dokumentem wprowadzonym ustaw ą z dnia 7 lipca 1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1999 r. Nr 15, poz.139, z pó źn. zmianami) i utrwalonym w ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz.717, z pó źn. zmianami). Przedmiotowe opracowanie planistyczne znajduje równie ż swe umocowanie prawne w ustawie z dnia 8 marca 1990r. o samorz ądzie gminnym (Dz.U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 z pó źn. zm.), a w szczególno ści w art. 18 ust 2, pkt. 5 który mówi, że „do wył ącznej wła ściwo ści rady gminy nale ży uchwalanie studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego”. Zakres studium natomiast odnosi si ę do przepisu szczegółowego, jakim jest rozporz ądzenie z dnia 28 kwietnia 2004 r. sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. z dnia 26 maja 2004 r., Nr 118, poz.1233). Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz.717, z pó źn. zmianami) studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy słu ży gminie do okre ślenia kierunków jej polityki przestrzennej, co oznacza, że jest aktem kierownictwa wewn ętrznego. St ąd, zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy, jego postanowienia wyznaczaj ą z zasady ogólne kierunki działalno ści i wska źniki dla wydzielonych obszarów. Studium ponadto zawiera diagnoz ę zagospodarowania przestrzennego i okre śla polityk ę gminy w zakresie zagospodarowania przestrzennego, zwykle w dłu ższym okresie czasu. Postanowienia studium s ą dla organu sporz ądzaj ącego plan wi ążą ce (art. 9 ust. 4 ustawy), co oznacza, że zapisy planu nie mog ą narusza ć ustale ń studium. Zgodnie z wydanym wyrokiem Naczelnego S ądu Administracyjnego w Warszawie Nr II OSK 614/07 z dnia 3 sierpnia 2007 r. „Postanowienia studium s ą kierowane do organów gminy i wi ążą je przy sporz ądzaniu planów miejscowych, nie s ą natomiast adresowane ani te ż bezpo średnio nie kształtuj ą sytuacji prawnej podmiotów spoza systemu administracji publicznej.... Studium jako akt planowania, wi ążą cy organy gminy w tym zakresie, mo że zatem jedynie po średnio wpływa ć na prawa i obowi ązki podmiotów spoza systemu organów administracji publicznej, przez co jednak nie dochodzi do bezpo średniego naruszenia indywidualnych interesów prawnych lub uprawnie ń tych podmiotów ”. Natomiast „Stopie ń zwi ązania miejscowego planu ustaleniami studium jest uzale żniony od szczegółowo ści zapisów studium, co oznacza, że zwi ązanie to mo że by ć silniejsze lub słabsze. Stopie ń szczegółowo ści studium zale ży od woli organu, który mo że okre śli ć przeznaczenie poszczególnych obszarów” (Wyrok NSA w Warszawie Nr II OSK 1077/11 z dnia 10 sierpnia 2011 r. (LEX nr 1068948)). Opracowanie planistyczne, jakim jest studium, nale ży traktowa ć, jako pewnego rodzaju plan-program, czyli opracowanie, które powinno by ć wyrazem perspektywicznej polityki przestrzennej, odnosz ącym si ę do całego obszaru gminy. Mo żna by uzna ć studium za swego rodzaju aksjologiczn ą podstaw ę wszelkich działa ń podejmowanych na terenie gminy w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego. Z art.9, ust. 1 mo żna wyczyta ć, że z tre ści studium powinny wynika ć lokalne zasady zagospodarowania przestrzennego.

7 W zwi ązku z powy ższym przy sporz ądzaniu studium wójt (burmistrz, prezydent miasta) jest zobowi ązany, zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o p.z.p., uwzgl ędni ć: zasady okre ślone w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, ustalenia strategii rozwoju i planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz strategii rozwoju gminy. Zabieg "uwzgl ędniania" tre ści wymienionych wy żej aktów ma charakter bezwzgl ędny. Oznacza to, że sporz ądzane studium musi by ć z nimi merytorycznie spójne w takim stopniu, aby rozwi ązania przyj ęte w koncepcjach, planach i strategiach mogły by ć zrealizowane. Urz ądzenia prawne planowania i zagospodarowania przestrzennego przewidziane w obowi ązuj ącej ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym składaj ą si ę na swego rodzaju system. Studium stanowi akt o wy ższym stopniu ogólno ści, który jest opracowany dla całego obszaru gminy. Opracowanie to jest aktem stanowi ącym wytyczne dla poszczególnych opracowa ń planistycznych, jakim s ą miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Omawiane opracowanie planistyczne ma na celu wskazanie kierunków (mo żliwo ści) przeznaczenia poszczególnych terenów oraz ich sposobów zagospodarowania i zabudowy. Nadmienia si ę równie ż, że ustawodawca wyra źnie postanowił, i ż ustalenia studium s ą wi ążą ce wył ącznie dla organów gminy przy sporz ądzaniu planów miejscowych. Dlatego te ż, mimo braku bezpo średniego przeło żenia regulacji studium na prawn ą sytuacj ę obywateli, nie mo żna kwestionowa ć braku jego jakiegokolwiek oddziaływania na sfer ę uprawnie ń i obowi ązków jednostki. Na tym tle cz ęsto powstaj ą pytania o powszechny dost ęp do informacji o tre ści studium oraz o środki ochrony prawnej przysługuj ące zainteresowanym wobec ustale ń studium wkraczaj ących po średnio w sfer ę uprawnie ń podmiotów spoza systemu administracji publicznej. Prawo obywatela do zapoznania si ę z tre ści ą studium gminnego mo żna wywie ść z przepisów ustawy z dnia 6 wrze śnia 2001 r. o dost ępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1198 z pó źn.zm.), a zwłaszcza art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. c i pkt 4 lit. a. Uwzgl ędniaj ąc, zatem przepisy powołanej wy żej ustawy, nale żałoby uzna ć, i ż studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy powinno si ę znale źć w Biuletynie Informacji Publicznej, prowadzonym na zasadach przewidzianych w przepisach tej ustawy, oraz wydanego na jej podstawie rozporz ądzenia Ministra Spraw Wewn ętrznych i Administracji z dnia 18 stycznia 2007 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 10, poz. 68). Podsumowuj ąc wcze śniejsze rozwa żania Studium nale ży traktowa ć jako opracowanie o charakterze strategicznym (generalnym), które stanowi pewnego rodzaju „o ś” systemu planowania przestrzennego na poziomie gminy. Podstawowymi zadaniami opracowywanego studium jest: Rozpoznanie aktualnej sytuacji gminy, istniej ących uwarunkowa ń oraz problemów zwi ązanych z jej rozwojem; Okre ślenie kierunków rozwoju i zagospodarowania przestrzennego gminy, a tak że podstawowych zasad polityki przestrzennej i zasad ochrony interesu publicznego; Stworzenie podstaw do koordynacji sporz ądzania planów miejscowych i wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wydawanych bez planów miejscowych; Promocja miasta i gminy. Na proces sporz ądzania studium składaj ą si ę nast ępuj ące prace (etapy): • rozpoznanie uwarunkowa ń rozwoju gminy;

8 • okre ślenie kierunków zagospodarowania przestrzennego; • sformułowanie polityki przestrzennej.

Pierwszy etap, czyli rozpoznanie uwarunkowa ń, wskazuje na mo żliwo ść rozwoju gminy i tworzony jest na podstawie istniej ących opracowa ń i ró żnego typu analiz oraz w razie potrzeby przeprowadzonych dodatkowo bada ń, które najcz ęś ciej wynikaj ą z potrzeb władz i ró żnych grup interesu oraz aspiracji społecze ństwa. Wła ściwe opracowanie pierwszego etapu opracowania studium, tj. uwarunkowa ń rozwoju gminy wskazuje na podstawowe problemy funkcjonowania gminy, jego zasoby oraz procesy i zjawiska maj ące wpływ na stan przestrzeni. Rozpoznanie zasobów gminy obejmuje zapoznanie si ę ze stanem środowiska przyrodniczego, stanem i funkcjonowaniem środowiska kulturowego, aktualn ą struktur ą własno ściow ą gruntów, potencjałem demograficznym, intelektualnym, ekonomicznym i gospodarczym gminy oraz wyposa żeniem gminy w infrastruktur ę techniczn ą i transportow ą, a tak że sytuacji na rynku pracy i problemów bezrobocia. Cz ęść prac analitycznych nad studium tworzy rzeteln ą baz ę informacyjn ą na temat stanu zagospodarowania i funkcjonowania gminy, co w przyszło ści mo że pomóc władzom gminy na wła ściwe przygotowanie i opracowanie koncepcji rozwoju gminy, oraz okre ślenia kolejności opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

2 UCHWAŁA INICJUJĄCA PRZYSTĄPIENIE DO SPORZĄDZENIA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA KOŁOBRZEG ORAZ ZAISTNIAŁE OKOLICZNOŚCI JEJ ZAINICJOWANIA. W celu okre ślenia polityki przestrzennej gminy miasta Kołobrzeg, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego, Rada Miejska w Kołobrzegu podj ęła Uchwał ę Nr XXVI/343/04 z dnia 8 wrze śnia 2004r. w sprawie aktualno ści studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg oraz przyst ąpienia do sporz ądzenia nowego studium. Uznaj ąc dotychczas obowi ązuj ące studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg uchwalone Uchwał ą Nr XLV/470/01 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 4 grudnia 2001r. za nieaktualne. Decyzja o podj ęciu uchwały o przyst ąpieniu do sporządzenia „nowego” studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg nast ąpiła w 2004r., w wyniku dokonania „analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym miasta Kołobrzeg”, oceny aktualno ści studium, planów miejscowych i pozostałych dokumentów planistycznych oraz programów sporz ądzania materiałów i opracowa ń planistycznych Przeprowadzona analiza wykazała, że dotychczas obowi ązuj ące studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg jest nieaktualne i nale ży dostosowa ć je do „aktualnych wymaga ń przepisów i szeroko poj ętego interesu gminy miejskiej Kołobrzeg”. Wykazano, że ze wzgl ędu na: • wej ście w życie nowej Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym - okre ślaj ącej zakres merytoryczny studium; • wej ście w życie nowych ustaw i przepisów odr ębnych zwi ązanych z planowaniem; • konieczno ść uwzgl ędnienia wniosków z opracowanego w 2004r. opracowania ekofizjograficznego; • potrzeb ę dokładnego przeanalizowania niektórych ustale ń studium;

9 nale ży przyst ąpi ć do zmiany studium lub rozwa żyć opracowanie tego dokumentu na nowo. W dniu 18.08.2004r. Miejska Komisja Urbanistyczno – Architektoniczna po zapoznaniu si ę z przeprowadzon ą analiz ą oraz wyja śnieniami autorów przedmiotowej analizy zaopiniowała przedstawione opracowanie pozytywnie z wnioskiem o opracowanie nowego studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla miasta Kołobrzegu, które b ędzie stanowiło „pełnowarto ściowy dokument do dalszych prac planistycznych w zakresie sporz ądzania planów miejscowych”.

3 ZAGADNIENIA ZAWARTE W STUDIUM, FORMA OPRACOWANIA. Na zawarto ść merytoryczn ą studium składaj ą si ę trzy główne elementy: - diagnoza stanu istniej ącego i funkcjonowania gminy miasto Kołobrzeg - uwarunkowania; - kierunki zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg; - polityka przestrzenna gminy miasta Kołobrzeg. 1) Elaborat opracowania Studium składa si ę z nast ępuj ących cz ęś ci stanowi ących zał ączniki do Uchwały Rady Miasta: a) cz ęść opisowa - Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg ”, stanowi ący zał ącznik Nr 1 do Uchwały; b) zał ącznik graficzny, w skali 1:10000, zatytułowany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg – UWARUNKOWANIA ROZWOJU ”, stanowi ący zał ącznik Nr 2 do Uchwały; c) zał ącznik graficzny, w skali 1:10000, zatytułowany „ Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg ”, stanowi ący zał ącznik Nr 3 do Uchwały – tzw. KIERUNKI ROZWOJU MIASTA . 2) Mapy szczegółowe poszczególnych zagadnie ń tematycznych - wyszczególniono dokładnie w rozdziale pt. „Spis zał ączników”. 3) Dokumentacji formalno-prawnej Studium, teczki zawieraj ącej dokumenty zwi ązane z procedur ą opracowania Studium.

4. PODSTAWOWE DANE O GMINIE MIASTO KOŁOBRZEG. Kołobrzeg (łac. Colberga , niem. Kolberg ) – to miasto o współrz ędnych geograficznych 54° 10 ′ 40 ″ N, 15° 34 ′ 37 ″ E i powierzchni 2567 ha, czyli niespełna 26km 2. Poło żone w północno-zachodniej Polsce, w północnej cz ęś ci województwa zachodniopomorskiego, w powiecie Kołobrzeg, na Pomorzu Zachodnim, u uj ścia rzeki Pars ęty, nad Zatok ą Pomorsk ą, przy drodze krajowej Nr 11. Kołobrzeg pod wzgl ędem liczby ludno ści jest: • najwi ększym uzdrowiskiem w Polsce, • czwartym o środkiem miejskim województwa zachodniopomorskiego, • du żym k ąpieliskiem morskim. Kołobrzeg przy uj ściu rzeki Pars ęty posiada Port Morski z funkcjami: handlow ą, pasa żersk ą, ryback ą i jachtow ą. W mie ście i okolicach wyst ępuj ą solanki, źródła wody mineralnej oraz zlokalizowane we wschodniej cz ęś ci pokłady borowiny. W Kołobrzegu leczone s ą głównie choroby górnych dróg oddechowych, choroby kr ąż enia i choroby stawów. Kołobrzeg jest równie ż regionalnym o środkiem kulturalnym. W

10 okresie letnim odbywaj ą si ę na jego terenie liczne koncerty. Miasto jest jedn ą ze stolic diecezji koszali ńsko – kołobrzeskiej (konkatedra) Ko ścioła katolickiego Liczba ludno ści w gminie miasto Kołobrzeg wg stanu na dzie ń 31 grudnia 2007r. wynosiła 45176 osób, co stanowiło 2,67% województwa zachodniopomorskiego oraz 0,12% populacji całego kraju. Średnia liczba populacji Kołobrzegu wynosiła w 2007r. 45118 osób (średnia sumy populacji z pocz ątku i ko ńca roku). Dla porównania według danych z 30 czerwca 2010 r. liczba mieszka ńców miasta wynosiła 44980 osób, tj. o 196 osób mniej ni ż w przedstawionym wy żej 2007 r., natomiast według danych GUS na dzie ń 31.XII.2011 r. liczba ludno ści miasta wynosiła ogółem 43799 osób, tj. o 1377 osób mniej ni ż w 2007 r. Średni wska źnik g ęsto ści zaludnienia, w 2007r. wynosił 1737,5 os./ km 2, ponadto według danych GUS miasto zamieszkuje 113 kobiet na 100 m ęż czyzn. Według danych GUS-u przyrost naturalny miasta Kołobrzeg wyra żony w liczbie osób stanowi ilo ść 66 osób. Natomiast wyra żaj ąc tą ilo ść wg wska źnika na 1000 mieszka ńców, przyrost naturalny wynosi 1,5 osoby. Według danych z 2007r. na terenie miasta zameldowa ń ogółem było 845, natomiast wymeldowa ń 761. Na terenie miasta ponadto funkcjonuje(-ą): • 19 placówek zakładów opieki zdrowotnej, z czego jedna publiczna; • 25 aptek i punktów aptecznych; • 3 placówki pomocy społecznej; • 1 dom pomocy społecznej • 1 żłobek; • 11 przedszkoli w tym jedno społeczne i dwa prywatne; • 7 szkół podstawowych – w tym jedna społeczna; • 4 gimnazja; • 1 szkoła zawodowa; • 2 licea profilowane • 5 ponadginazjalnych techników dla młodzie ży, • 1 technikum uzupełniaj ące; • 3 licea ogólnokształc ące; • 3 licea ogólnokształc ące dla dorosłych; • 1 szkoła policealna; • 53 obiekty zbiorowego zakwaterowania, z czego całorocznych jest 46 obiektów w tym: 5 hoteli ***, 1hotel **, 2 pensjonaty ** i jeden pensjonat *. • 1 kamping i pole biwakowe.

11 II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU 1. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE ROZWOJU GMINY W REGIONIE. 1.1 KOŁOBRZEG W DOKUMENTACH I OPRACOWANIACH ZEWNĘTRZNYCH I GMINNYCH Zgodnie z art. 9 ust. 2 Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy powinno uwzgl ędnia ć zasady zagospodarowania przestrzennego okre ślone w: koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju i planie zagospodarowania przestrzennego województwa, strategii rozwoju gminy. Aktualnie obowi ązuj ącym najwa żniejszym krajowym dokumentem strategicznym dotycz ącym zagospodarowania przestrzennego kraju jest „Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030” (KPZK 2030) przyj ęta Uchwał ą Nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r. (Monitor Polski z 2012 r., poz. 252). Koncepcja ta została opracowana zgodnie z wymogami obowi ązuj ącej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym okre ślaj ąc tym samym niezb ędne ustalenia i zalecenia do przyszłych planów zagospodarowania przestrzennego poszczególnych województw. Obowi ązuj ąca od dnia 27 kwietnia 2012 r. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju stanowi now ą wizj ę zagospodarowania przestrzennego kraju, w której to odchodzi si ę od dotychczasowej dychotomii planowania przestrzennego i społeczno-gospodarczego na poziomie krajowym, wojewódzkim i lokalnym w odniesieniu do obszarów funkcjonalnych, na rzecz współzale żno ści celów polityki przestrzennej z celami polityki regionalnej, przy jednoczesnym powi ązaniu planowania strategicznego „z programowaniem działa ń w ramach programów rozwoju i programów operacyjnych współfinansowanych ze środków UE” (cyt. Uchwała Nr 239 RM z 2011r.). Oznacza to, że przyj ęta wizja rozwoju zagospodarowania przestrzennego Kraju odchodzi od dotychczasowej idei rozwoju w pasmach, „opartej na tezie zwornikowego poło żenia Polski w Europie na rzecz wizji rozwoju sieci powi ąza ń funkcjonalnych krajowych o środków wzrostu poł ączonych z europejsk ą (głównie zachodnioeuropejsk ą) sieci ą metropolii” (cyt. Uchwała Nr 239 RM z 2011r.). Przyj ęta Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 okre śla w perspektywie kolejnych dwudziestu lat działania pa ństwa w sferze legislacyjnej i instytucjonalnej, maj ące na celu wzmocnienie efektywno ści systemu planowania przestrzennego i działa ń rozwojowych (w tym inwestycyjnych) ukierunkowanych terytorialnie. Rozszerza ona równie ż zakres przyj ętej wizji o stref ę nadmorsk ą nieobecn ą dotychczas w strategicznych dokumentach poziomu krajowego, rozszerzaj ąc tym samym zakres interakcji transgranicznych w układzie l ądowym i morskim. Przyj ęta w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju wizja jego rozwoju powinna by ć traktowana jako ramowy opis po żą danego stanu zagospodarowania przestrzennego kraju umo żliwiaj ący realizacj ę poszczególnych ogólnorozwojowych celów strategicznych polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, które stanowi ą: „Cel 1. Podwy ższenie konkurencyjno ści głównych o środków miejskich Polski w przestrzeni europejskiej poprzez ich integracj ę funkcjonaln ą przy zachowaniu policentrycznej struktury systemu osadniczego sprzyjaj ącej spójno ści.

12 Cel 2. Poprawa spójno ści wewn ętrznej i terytorialne równowa żenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania si ę czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewn ętrznego wszystkich terytoriów. Cel 3. Poprawa dost ępno ści terytorialnej kraju w ró żnych skalach przestrzennych poprzez rozwijanie infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej. Cel 4. Kształtowanie struktur przestrzennych wspieraj ących osi ągni ęcie i utrzymanie wysokiej jako ści środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski. Cel 5. Zwi ększenie odporno ści struktury przestrzennej kraju na zagro żenia naturalne i utraty bezpiecze ństwa energetycznego oraz kształtowanie struktur przestrzennych wspieraj ących zdolno ści obronne pa ństwa. Cel 6. Przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego ”. Wskazane w KPZK 2030 ww. ogólnorozwojowe cele zawieraj ą jedynie podstawow ą diagnoz ę w postaci "Opisu problemu" obrazuj ącą najwa żniejsze wyzwania przestrzenne w danym obszarze tematycznym w zało żonym horyzoncie czasowym. Podsumowuj ąc przyj ętą koncepcj ę, nale ży stwierdzi ć, że Polska w 2030 roku b ędzie stanowi ć kraj dobrze zagospodarowany o trwałym i zrównowa żonym rozwoju, jednocze śnie sprawnie zarz ądzany i bezpieczny. Zgodnie z przyj ętą wizj ą integracja polskiej przestrzeni nast ąpi dzi ęki kilku równoległym procesom na ró żnych poziomach zarz ądzania w ró żnych wymiarach przestrzennych, tj. na poziomie w: • skali lokalnej – dotycz ącej przede wszystkim integracji centrów miast i ich obszarów funkcjonalnych oraz integracji obszarów wiejskich dokonuj ącej si ę w oparciu o sie ć miast powiatowych, • skali regionalnej – dotycz ącej przede wszystkim integracji pomi ędzy najwi ększymi miastami, a ich bezpo średnim zapleczem, czyli miastami regionalnymi nie będącymi stolicami województw oraz miastami subregionalnymi i otaczaj ącymi je obszarami wiejskimi, • w skali krajowej – dotycz ącej przede wszystkim integracji funkcjonalnej w ramach sieci współpracy miast oraz integracji z obszarami problemowymi polityki regionalnej o znaczeniu krajowym, • w skali mi ędzynarodowej – dotycz ącej przede wszystkim integracji funkcjonalnej najwi ększych miast przede wszystkim z o środków poło żonych w centrum aktywno ści europejskiej oraz integracji poszczególnych miast i obszarów aktywno ści społeczno- gospodarczej wzdłu ż stosunkowo w ąskiego pasa nadgranicznego; w szerszym wymiarze obejmuj ących tak że zanikanie barier i tworzenie warunków dla funkcjonowania polskiej przestrzeni jako elementu systemu europejskiego w odniesieniu do gospodarki, kultury, środowiska, sieci ekologicznych itp. Miasto Kołobrzeg w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030) bezpo średnio zostało wyró żnione tylko raz na poziomie przyj ętego Celu 6., tj. „Przywrócenia i utrwalenia ładu przestrzennego” wskazuj ąc na mo żliwo ść wyznaczenia przez samorz ąd wojewódzki obszaru funkcjonalnego ośrodka subregionalnego. Miasto to według omawianej KPZK 2030 mo że wej ść do grupy obszarów funkcjonalnych o środków subregionalnych ze wzgl ędu na swe znaczenie gospodarcze, społeczne, jak i stanowi ące miejsce dostarczania, usług publicznych istotnych z perspektywy jego mieszka ńców w uzupełnieniu oferty miasta wojewódzkiego i innych miast regionalnych, jak równie ż mieszka ńców otaczaj ących go obszarów wiejskich. Obecnie obowi ązuj ący Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Zachodniopomorskiego przyj ęty Uchwał ą Nr XLV/530/10 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 19 pa ździernika 2010 r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 136, poz. 2708) uwzgl ędnia kierunki i „wizje” nieobowi ązuj ącej ju ż obecnie Koncepcji

13 Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPZK) przyj ętej w dniu 26 lipca 2001 r. (Monitor Polski z 2001 r. pod Nr 26, poz. 432). Obowi ązuj ąca w tym czasie Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPZK) miała na celu okre śla ć podstawowe cele strategiczne i kierunki polityki zagospodarowania przestrzennego kraju w 25 letnim horyzoncie czasowym. Faktycznie jednak przedstawiła wył ącznie stan planowania na 1999 rok cho ć publikacja nast ąpiła w roku 2001 – projekt nie był na bie żą co aktualizowany. Skutkowało to tym, że przyj ęta w 2001 r Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju nie uwzgl ędniała wielu uwarunkowa ń zaistniałych po roku 1999, tj. np. okresu utworzenia nowych wi ększych województw oraz uzyskania przez Polsk ę członkostwa w Unii Europejskiej. Wracaj ąc do tematyki Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Zachodniopomorskiego nale ży podkre śli ć, że podstawowym zadaniem w trakcie jego sporz ądzania było odniesienie si ę organów wojewódzkich do zagadnie ń przestrzennych zawartych w „Koncepcji Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju”, „Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2015” oraz „Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2020”. Ustalenia przyj ętego w dniu 19 pa ździernika 2010 r. Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Zachodniopomorskiego zawieraj ą wszystkie zadania rz ądowe i samorz ądu województwa, które maj ą słu żyć realizacji ponadlokalnych celów publicznych. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa zachodniopomorskiego jest planem o charakterze regionalnym, który stanowi element szeroko poj ętego planowania strategicznego. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa zachodniopomorskiego w swych kierunkach zakłada szereg działa ń słu żą cych realizacji zało żonych celów poprzez ustalenia, zalecenia, rekomendacje i projekty. Przy czym forma ustale ń nale ży do działa ń lub zasad, które powinny zosta ć wprowadzane do dokumentów planowania przestrzennego, powstaj ących na obszarze województwa, w tym mi ędzy innymi do studiów uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz do dokumentów krajowych i mi ędzynarodowych odnosz ących si ę do przestrzeni województwa. Forma zalece ń, rekomendacji i projektów jest form ą nieostr ą i daje samorz ądom lokalnym mo żliwo ść decyzyjno ści i wyboru spo śród wskazanych celów i kierunków, które to jednak powinny by ć brane pod uwag ę przy sporz ądzaniu dokumentów dotycz ących planowania przestrzennego, powstaj ących na obszarze województwa. „Zalecenia wskazuj ą na sposoby realizacji celów i kierunków zagospodarowania przestrzennego, zapewniaj ących spójno ść regionalnego systemu planowania przestrzennego. Uwzgl ędnienie zalece ń w dokumentach planistycznych jest weryfikowane w trakcie opiniowania tych dokumentów” natomiast rekomendacje i projekty s ą wył ącznie propozycjami realizacji zało żonych celów. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa zachodniopomorskiego zakłada, że Kołobrzeg b ędzie nadal silnym o środkiem uzdrowiskowym i turystycznym o randze krajowej, a tak że ośrodkiem gospodarki morskiej (posiada port handlowy dla małych i średnich statków). W swych celach dotycz ących całego województwa jak i kierunkach wskazuj ących wprost lub po średnio na miasto Kołobrzeg wskazuje na nast ępuj ące ustalenia, tj.: 1) zachowanie odmienno ści typów krajobrazów wybrze ży Bałtyku poprzez ograniczenie inwestowania z zakazem zabudowy w strefie zagro żenia erozj ą brzegu oraz w strefie zagro żenia powodzi ą sztormow ą; 2) przeciwdziałanie zjawiskom mog ącym mie ć niekorzystny wpływ na zało żenia przestrzenne uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej, a tak że cech ich klimatu; 3) ścisłe przestrzeganie warunków zabudowy w strefach ochronnych „A”, „B”, „C” obszarów uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej;

14 4) obowi ązek uwzgl ędniania przy sporz ądzaniu planów miejscowych obiektów i zało żeń zabytkowych oraz stanowisk archeologicznych wraz z ich otoczeniem; 5) uwzgl ędnienie wytycznych wojewódzkiego programu opieki nad zabytkami w polityce przestrzennej jednostek samorz ądu terytorialnego; 6) ustanowienie i ochron ę dóbr kultury współczesnej Pomnika Za ślubin Polski z Morzem, Alej ę Nadmorsk ą poprzez wprowadzenie ich do studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg, a tak że odpowiednio do właściwego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz do innych aktów prawa miejscowego; 7) rozwój centrów kompetencyjnych skupiaj ących specjalistów z danej dziedziny (IT, finanse); 8) rozbudow ę potencjału gospodarki morskiej w oparciu o port poprzez mi ędzy innymi budow ę pasa żerskiego dworca morskiego; 9) wykorzystanie potencjału turystycznego jako czynnika rozwoju gospodarczego poprzez: a) rozwój funkcji turystycznych w porcie morskim i rybackim, b) modernizacj ę mariny, c) zapewnienia publicznego dost ępu do brzegów rzeki poprzez ograniczenie jej zabudowy, 10) wzmocnienie i kształtowanie systemów ponadregionalnych i transgranicznych powi ąza ń drogowych województwa poprzez przebudow ę drogi S-6 i S-11, a tak że budow ę obwodnicy miasta Kołobrzeg z dostosowaniem ich do parametrów drogi ekspresowej (poza odcinkiem Kołobrzeg – Port – węzeł Kołobrzeg Wschód, dla którego zakłada si ę parametry drogi klasy GP lub G); 11) usprawnienie systemu dróg wojewódzkich spójnego przestrzennie z systemem dróg krajowych poprzez ich modernizacj ę i przebudow ę; 12) rozbudow ę infrastruktury technicznej i rozwój usług elektronicznych; 13) ograniczenie zu życia paliw w ęglowych oraz wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii; 14) rozwój sieci internetowych szerokopasmowych i systemów telekomunikacyjnych; 15) racjonalne wykorzystanie wód powierzchniowych do celów komunikacyjnych, gospodarczych i przyrodniczych poprzez wła ściwe jej utrzymanie; 16) kontynuacj ę zada ń wynikaj ących z programu ochrony brzegów morskich; 17) uwzgl ędnienie pozostałych terenów zamkni ętych oraz ich stref ochronnych w dokumentach strategicznych i planistycznych samorz ądów gminnych. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa zachodniopomorskiego zakłada równie ż mo żliwo ść realizacji zało żonych celów poprzez nast ępuj ące zalecenia, rekomendacje i projekty, tj.: 1) w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego plan wyró żnia nast ępuj ące zalecenia: a) tworzenia warunków sprzyjaj ących funkcjonowaniu korytarzy ekologicznych; b) dostosowania rozwoju przestrzennego na obszarach rekreacyjno- wypoczynkowych strefy brzegowej Bałtyku poprzez: - rozdzielenie przestrzeni mi ędzy jednostkami osadniczymi przez wprowadzenie terenów zielonych, - niedopuszczenie do nadmiernej koncentracji struktur osadniczych, - prowadzenie monitoringu chłonno ści turystycznej, - rezerwacj ę terenów na systemy parkingów strategicznych, c) zapewnienia nienaruszalno ści lasów ochronnych znajduj ących si ę w granicach pasa technicznego brzegu morskiego;

15 d) rekultywacj ę i rewaloryzacj ę obszarów poeksploatacyjnych; 2) zalecenie zapewnienia rozwi ąza ń akustycznych dostosowanych do warunków otoczenia; 3) zalecenie ograniczenia emisji zanieczyszcze ń pochodz ących ze spalania w ęgla; 4) zalecenie wspierania rozwoju subregionalnych centrów innowacyjno ści, inkubatorów przedsi ębiorczo ści; 5) zalecenie wzrostu atrakcyjno ści miast przez rewitalizacj ę i tworzenie atrakcyjnych przestrzeni publicznych; 6) zalecenie rewitalizacji zabytkowych układów przestrzennych, urbanistycznych; 7) zalecenie wprowadzenia programów rewitalizacji zabytków opuszczonych i niszczej ących z wykorzystaniem ró żnych środków finansowych w tym z UE; 8) zalecenie opracowania i upowszechniania regionalnych katalogów historycznych zabudowy i zagospodarowania terenu oraz wdro żenie ich do stosowania poprzez odpowiednie zapisy w prawie miejscowym; 9) zalecenie rewitalizacji wielofunkcyjnej zabudowy śródmiejskiej; 10) zalecenie rewitalizacji zdegradowanych obszarów miejskich w tym powojskowych; 11) zalecenie, na ile to mo żliwe ograniczenia lokalizacji terenów pod parkingi naziemne w przestrzeniach publicznych na rzecz parkingów podziemnych; 12) zalecenie wprowadzenia nowych lokalizacji sklepów wielkopowierzchniowych poza centrami miast; 13) zalecenie ochrony sylwety miasta ze szczególnym uwzgl ędnieniem ekspozycji od strony jego wjazdów; 14) projekt stworzenia narz ędzi monitoringu i zaanga żowania mieszka ńców w kontrol ę i utrzymanie ładu przestrzennego; 15) zalecenie wydłu żenia sezonu turystycznego na drodze rozwoju wybranych form turystyki; 16) zalecenie wprowadzenia w dokumentach planistycznych regulacji dotycz ących zasad lokalizacji, gabarytów, wygl ądu oraz zag ęszczenia reklam; 17) zalecenie wykonania studiów krajobrazowych dla planowanych inwestycji wielkogabarytowych i wielkopowierzchniowych oraz urz ądze ń infrastruktury technicznej, w tym wie ż anten telekomunikacyjnych w celu okre ślenia ich wpływu na krajobraz kulturowy i przyrodniczy; 18) zalecenie mo żliwo ści utworzenia w porcie morskim infrastruktury na potrzeby eksploatacji geologicznych zasobów morza; 19) rekomendacje wzmocnienia powi ąza ń portu morskiego z jego l ądowym zapleczem przez budow ę i modernizacj ę poł ącze ń komunikacyjnych; 20) rekomendacje dotycz ące wypromowania p ętli żeglarskiej Świnouj ście – Kołobrzeg – Bornholm – Sassnitz (Rugia) - Świnouj ście; 21) zalecenie dotycz ące poprawy dost ępno ści portów przez modernizacj ę poł ącze ń kolejowych i drogowych; 22) projekt rozwoju transportu lotniczego poprzez koncepcj ę wykorzystania nieczynnych bądź niewykorzystanych lotnisk i l ądowisk; 23) zalecenie rozwoju transportu intermodalnego; 24) zalecenie wzmocnienia powi ąza ń Koszalina z Kołobrzegiem w celu zwi ększenia potencjału rozwojowego i uzyskania efektu synergii, poprzez: a) wykreowanie pasma rozwoju Koszalin – Kołobrzeg wzdłu ż krajowych (projektowanych) S-6 i S-11, b) uelastycznienie rynku pracy w aglomeracji przez wzrost powi ąza ń funkcjonalnych i administracyjnych,

16 c) wydłu żenie sezonu turystycznego w oparciu o usługi Koszalina, d) wykorzystanie potencjału akademickiego Koszalina dla zwi ększenia potencjału Koszali ńsko – Kołobrzeskiego obszaru funkcjonalnego, e) wypracowanie wspólnych ofert turystycznych miast Koszalina i Kołobrzegu (np. w dziedzinie turystyki medycznej), f) wykorzystanie i wzmocnienie powi ąza ń w tym portowych Kołobrzegu z Poznaniem, g) rozwój funkcji logistycznych w oparciu o infrastruktur ę transportow ą w układzie Koszalin – Kołobrzeg – Białogard – Zegrze Pomorskie, h) zapobieganie rozlewania si ę miast Koszalina i Kołobrzegu oraz powstania suburbiów; 25) projekt planu zagospodarowania przestrzennego Koszali ńsko – Kołobrzeskiego obszaru funkcjonalnego. Miasto Kołobrzeg posiada obecnie opracowan ą now ą „Strategi ę Rozwoju Kołobrzegu do roku 2020” stanowi ącą zał ącznik do uchwały Nr XXIII/313/08 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 16 lipca 2008r., która jest aktualizacj ą Strategii Rozwoju Miasta Kołobrzeg do 2015 roku, przyj ętą Uchwał ą Rady Miejskiej Kołobrzeg nr XV/200/03 z dnia 5 grudnia 2003 r. Opracowanie nowej aktualizacji Strategii wynika głównie z dynamiki procesów społecznych i gospodarczych, zachodz ących w Polsce jak i w Europie w ostatnich czasach, tj. mi ędzy innymi z wej ścia Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku, nowych uregulowa ń prawnych, nowych źródeł finansowania, a tak że licznych dokumentów programowych, zwłaszcza Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego, Narodowego Plan Rozwoju i Strategii Lizbo ńskiej. Opracowane dokumenty stawiaj ą liczne, nowe wyzwania przed mieszka ńcami i samorz ądem w zwi ązku z powy ższym wła ściwym jest dostosowanie do ich potrzeb zapisów zawartych w dokumentach programowych miasta. Strategia jako dokument wewn ętrzny przede wszystkim ma na celu okre ślenie pewnego rodzaju planu strategicznego rozwoju miasta - wytyczenie kierunków, w których miasto ma si ę rozwija ć, przy danych ograniczeniach oraz w ramach przyj ętego horyzontu czasowego, czyli w tym przypadku do roku 2020. Potrzeba wykreowania strategii ma dla miasta przede wszystkim wymiar praktyczny – dzi ęki jej kompleksowo ści działa ń realizowanych przez samorz ąd, efektywnemu administrowaniu środkami oraz zasobami, a tak że zapewnieniu spójnego powi ązania celów strategicznych z programami operacyjnymi, a tym samym wykorzystaniu w optymalny sposób potencjału oraz walorów miasta. Nowo opracowana Strategia rozwija i uzupełnia zapisy Strategii z 2003 roku. Zmiany dotycz ą przede wszystkim sformułowania zasadniczych celów i wizji, ich konkretyzacji oraz wyra źnego oddzielenia planowania strategicznego od operacyjnego, przy nieznacznych zmianach merytorycznych. Strategia Rozwoju Kołobrzegu do roku 2020 wskazuje na optymalne kierunki jego rozwoju, za ś programy operacyjne maj ą za zadanie pokazanie sposobów realizacji zakładanych celów. Strategia ta stawia ambitne i dalekosi ęż ne cele, a tak że okre śla narz ędzia do ich realizacji, wskazuje przedsi ęwzi ęcia, dzi ęki którym Kołobrzeg stanie si ę Perł ą uzdrowisk i jednocze śnie Miastem Kultury oraz społecze ństwem wykształconych i przedsi ębiorczych ludzi korzystaj ących z dobrodziejstwa zasobów naturalnych i efektów ekonomicznych czerpanych ze zrównowa żonego i efektywnego rozwoju Kołobrzegu. Przyj ęto jako wizj ę miasta „ KOŁOBRZEG – UZDROWISKO NADMORSKIE – MIASTO KULTURY – Atrakcyjny kurort, wykorzystuj ący swoje walory naturalne i kulturowe, rozwijaj ący si ę w oparciu o potencjał intelektualny i gospodarczy swoich mieszka ńców” .

17 Główne kierunki przemian miasta zostały przedstawione w trzech zasadniczych dla jego rozwoju kategoriach, obejmuj ących szeroko rozumian ą: społeczno ść , przedsi ębiorczo ść i turystyk ę. Urzeczywistnieniu wizji oraz celów strategicznych ma słu żyć dziewi ęć programów operacyjnych, gdzie ka żdy z nich realizuje jednocze śnie kilka celów strategicznych. Przyjmuje si ę, że Strategia i programy j ą wdra żaj ące s ą elementami wspieraj ącymi i koordynuj ącymi ró żnorodne inicjatywy lokalne, słu żą ce lepszemu rozwojowi miasta. Podsumowuj ąc wła ściwa realizacja strategii wpłynie na rozwój i promocj ę miasta oraz popraw ę struktury przestrzennej miasta, a tak że jego estetyki i bezpiecze ństwa. Kolejnym dokumentem wewn ętrznym maj ącym wpływ na miasto a jednocze śnie na opracowanie przedmiotowego dokumentu jest Wieloletni Plan Inwestycyjny m. Kołobrzeg na lata 2010-2013, który jest ści śle powi ązany z Strategi ą miasta Kołobrzeg jak i po średnio z planem zagospodarowania przestrzennego województwa zachodniopomorskiego. Wieloletni Plan Inwestycyjny realizuje nast ępuj ące zadania, do których zalicza si ę: Popraw ę dost ępno ści do Portu Kołobrzeg od strony l ądu (droga i kolej) – zako ńczenie realizacji I, II i III etapu planowane jest do końca 2013 roku. Budow ę ście żki rowerowej Ustronie Morskie – Kołobrzeg – Dźwirzyno oraz Miasto Barth w ramach Mi ędzynarodowej Nadmorskiej Trasy Rowerowej nr 10 - zako ńczenie realizacji zadania planowane jest do ko ńca 2011 roku. Modernizacj ę i rozbudow ę Portu Jachtowego w Kołobrzegu – zako ńczenie realizacji zadania planowane jest do ko ńca 2011roku. Zabezpieczenie przeciwpowodziowe dzielnicy zachodniej wraz z budow ą odpływu do morza w km 336+150 – zako ńczenie realizacji zadania planowane jest do ko ńca 2013 roku. Budow ę, rozbudow ę i przebudow ę wyznaczonych w WPI dróg miejskich – zako ńczenie realizacji wyznaczonych zada ń planowane jest do ko ńca 2013 roku. Przebudow ę, odbudow ę i modernizacj ę kanalizacji deszczowej na ró żnych odcinkach miasta zgodnie z planem WPI - zako ńczenie realizacji wyznaczonych zada ń planowane jest do ko ńca 2013 roku. Renowacj ę budynku Ratusza - zako ńczenie realizacji zadania planowane jest do ko ńca 2013 roku. Rewitalizacj ę parków miejskich w tym Parku Nadmorskiego i Parku Jedno ści Narodowej - zako ńczenie realizacji wyznaczonych zada ń planowane jest do ko ńca 2013 roku. Kolejnym dokumentem wewn ętrznym (lokalnym) maj ącym wpływ na zawarto ść opracowania Studium jest Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata 2009 – 2012, którego głównym celem jest „poprawa stanu zachowania miejskiego środowiska kulturowego oraz u świadamianie potrzeb i zasad ochrony tego ż środowiska w śród społecze ństwa miasta. Środkiem realizacji tych zało żeń jest ustalenie w programie uwarunkowa ń, dotycz ących zasad finansowania i organizacji działa ń ochronnych w stosunku do środowiska kulturowego oraz działa ń edukacyjnych i wychowawczych wobec społeczno ści miejskiej, czyli: a) uwzgl ędnianie uwarunkowa ń ochrony zabytków przy sporz ądzaniu i zmianie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, b) wspieranie działa ń zmierzaj ących do pozyskania środków finansowych na opiek ę nad zabytkami, c) podejmowanie i okre ślanie warunków współpracy z wła ścicielami obiektów zabytkowych,

18 d) inicjowanie i wspieranie działa ń edukacyjnych, informacyjnych, turystycznych i innych maj ących na celu propagowanie znajomo ści zabytków i opieki nad zabytkami”. Pozostałe istotne opracowania-dokumenty, maj ące wpływ na kształtowanie si ę zagospodarowania i rozwój miasta, to: • Uchwalony w 2005 r. Plan Rozwoju Lokalnego, w którym sformułowane zostały cele rozwoju, ich struktura i zale żno ści oraz wskazane jednostki odpowiedzialne za ich realizacj ę; jest to dokument pozwalaj ący „...wykaza ć zasadno ść i celowo ść aplikowania o źródła finansowania z funduszy Unii Europejskiej”. • Lokalny Plan Rewitalizacji Obszarów Miejskich i Powojskowych Miasta Kołobrzeg na lata 2005-2006 z przedłu żonym okresem planowania do roku 2013, ma umo żliwi ć: tworzenie warunków lokalowych i infrastrukturalnych do rozwoju małej i średniej przedsi ębiorczo ści, działalno ści kulturalnej i edukacyjnej społecze ństwa; popraw ę estetyki przestrzeni miejskiej; porz ądkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez odpowiednie zabudowanie; renowacj ę zabudowy, w tym: - obiektów infrastruktury społecznej, - zabudowy warto ściowej architektonicznie i historycznie - poprzez jej adaptacj ę na cele gospodarcze, społeczne i kulturalne; popraw ę funkcjonalno ści struktury ruchu miejskiego i estetyki przestrzeni publicznych; przebudow ę i remonty infrastruktury publicznej, warunkuj ącej rozwój funkcji turystycznej, kulturalnej i sportowej. W Lokalnym Planie Rewitalizacji wskazano do rewitalizacji nast ępuj ące obszary (patrz zał ącznik poni żej) : Obszar nr 1 – historyczne i zabytkowe centrum Miasta Kołobrzeg, w obr ębie ulic: Szpitalna (wraz z nadbrze żem rzeki Pars ęty), Kamienna, Unii Lubelskiej, Dworcowa, Łopuskiego; Obszar nr 2 – obszar powojskowy obejmuj ący kompleks nieruchomo ści mi ędzy ulicami Jedno ści Narodowej, Mazowieck ą i Żurawi ą; Obszar nr 3 – obszar powojskowy i poradziecki w dzielnicy Podczele, pomi ędzy brzegiem morza, granic ą gminy i ulicami: Tarnopolsk ą, Ostrobramsk ą, Brzesk ą; Obszar nr 4 – obszar dzielnicy nadmorskiej, zawieraj ący si ę pomi ędzy ulicami: Bulwar Szyma ńskiego, Mickiewicza, Spacerowa (do Latarni Morskiej); „obszary konwergentne” nr 5 – obszary znajduj ące si ę w granicach miasta, ze sob ą powi ązane problemowo (m.in. poprzez: wysokie bezrobocie, wska źnik pauperyzacji oraz dewaloryzacji estetycznej przestrzeni architektonicznej, etc.). Na „obszarach konwergentnych”, poddanych rewitalizacji jedyn ą grup ą beneficjentów stanowi ą wspólnoty mieszkaniowe oraz spółdzielnie mieszkaniowe.

• Uchwalony w 2010 r. Lokalny program rewitalizacji obszarów powojskowych w Kołobrzegu na lata 2010-2015, ma za zadanie okre śli ć i rozwi ąza ć problemy wyst ępuj ące na wybranych terenach powojskowych. W tym celu został opracowany projekt, który stanowi grup ę wzajemnie powi ązanych i uzupełniaj ących si ę podprojektów infrastrukturalnych (podprojekty realizowane zostan ą w sferze przestrzennej) i nieinfrastrukturalnych (podprojekty realizowane zostan ą w sferze społecznej oraz gospodarczej) realizowanych przez Miasto Kołobrzeg i innych partnerów procesu rewitalizacji.

1.2 POŁOŻENIE MIASTA, JEGO POWIĄZANIA I POZYCJA W REGIONIE Miasto Kołobrzeg poło żone jest na współrz ędnych geograficznych 54°11'N 15°34'E, w północno zachodniej cz ęś ci Polski, na Pomorzu Zachodnim, w północnej cz ęś ci województwa zachodniopomorskiego, w powiecie kołobrzeskim, oraz w strefie brze żnej Morza Bałtyckiego (u uj ścia Pars ęty), w miejscu, z którego wychodz ą szlaki dro żne i kolejowe do Koszalina, Kamienia Pomorskiego, Nowogardu i dalej do centrum kraju. Kołobrzeg jest miastem poło żonym przy drodze krajowej nr 11, ponadto jest to miasto zlokalizowane w brze żnej cz ęś ci Wybrze ża Trzebiatowskiego (do uj ścia Pars ęty), dalej na wschód na obszarze Równiny Białogardzkiej i Wybrze ża Słowi ńskiego. Długo ść linii brzegowej miasta wynosi ok. 11 km, a walory krajoznawcze i zdrowotne okolic sprawiły, i ż głównymi funkcjami miastotwórczymi Kołobrzegu s ą funkcje uzdrowiskowa i turystyczna. Na terenie miasta wyst ępuj ą źródła wody mineralnej, solanki oraz pokłady borowiny. W Kołobrzegu leczy si ę głównie choroby dróg oddechowych, kr ąż enia i choroby

20 stawów. Miasto to równie ż pełni rol ę regionalnego o środka kulturalnego, zwłaszcza w okresie letnim (lokalizowane s ą ró żnego typu koncerty), a tak że jest diecezj ą koszali ńsko – kołobrzesk ą z konkatedr ą Ko ścioła Katolickiego. Kołobrzeg jest miastem, które rozwija si ę w oparciu o funkcje administracyjno – usługow ą i portowo - produkcyjn ą. W uj ściu rzeki Pars ęty znajduje si ę Port handlowy, pasa żerski, rybacki i jachtowy, który jest czwartym co do wielko ści Polskim Portem Morskim. Poło żenie Kołobrzegu jego różnorodno ść i bogactwo zasobów u żytkowych środowiska oraz walory przyrodniczo – krajobrazowe regionu, stanowiły i stanowi ć b ędą o rozwoju wielu funkcji gospodarczych uwarunkowanych środowiskowo (gospodarka morska, turystyka i rekreacja, lecznictwo uzdrowiskowe, eksploatacja kopalin), przy konieczno ści zachowania, w mo żliwie najmniej zmienionej postaci, niektórych elementów środowiska i obszarów o unikatowych warto ściach przyrodniczych – zwłaszcza tych w skali kraju i Europy. Wybrze że południowego Bałtyku, dolina rzeki Odry oraz strefa pojezierzy s ą elementami środowiska najbardziej wyró żniaj ącymi obszar województwa na tle kraju. Te struktury geomorfologiczno-hydrograficzne s ą cz ęś ci ą wa żnych korytarzy ekologicznych o europejskim zasi ęgu, a ich skrzy żowanie w przebiegu równole żnikowym (Morze Bałtyckie- Morze Północne, Pojezierze Pomorskie - Mecklemburgische See) i południkowym (dolina Odry z obszarem estuarium - Zatoka Pomorska) na obszarze województwa zachodniopomorskiego stanowi wa żne ogniwo w sieci strategicznych w ęzłów ekologicznych Europy. Obszar północno - zachodniej cz ęść Polski jest wa żnym ogniwem integruj ącym przestrze ń przyrodnicz ą w tej cz ęś ci Europy. Korzystne poło żenie geograficzne miasta z dost ępem do morza, bezpo średnim dowi ązaniem do dróg krajowej i wojewódzkich, z dojazdem, lini ą kolejow ą o znaczeniu pa ństwowym, sprawia, i ż generalnie jest jednostk ą osadnicz ą w miar ę dobrze dost ępn ą. Znaczenie tego miasta było i jest bardzo du że zarówno w regionie jak i w Polsce. Pocz ątki osiedli kołobrzeskich si ęgaj ą VII/VIII w. W tym okresie na Wyspie Solnej powstały najstarsze warzelnie soli, a w Budzistowie gród obronny otoczony od północy i wschodu bagnami. Gród obwarowany był wałami drewniano-ziemnymi ochraniał port na Pars ęcie, dwa podgrodzia, osad ę targową, oraz osady przygrodowe rybackie, poło żone na lewym brzegu Pars ęty, które to w najstarszym okresie posiadały charakter rzemie ślniczo-handlowy. Podstaw ą rozwoju ówczesnego Kołobrzegu było warzelnictwo soli oraz połowy śledzi na pobliskich łowiskach Bałtyku. Niezale żnie od tego, od X-XI w. rozwijały si ę te ż inne rzemiosła: rogownictwo, bursztyniarstwo, garncarstwo, kowalstwo, obróbka br ązu, hutnictwo, złotnictwo, ciesielstwo, tkactwo. O o żywionych stosunkach handlowych Kołobrzegu z ró żnymi krajami (Polska, Niemcy, Czechy, W ęgry, Ru ś, Dania) świadcz ą monety tych krajów odnajdywane przez archeologów. Przez Kołobrzeg przebiegał równie ż wa żny szlak handlowy ł ącz ący go z jednej strony z Nowogrodem na Rusi oraz Szczecinem (i dalej na zachód) oraz Wielkopolsk ą (i dalej na południe). Kołobrzeg był równie ż jedn ą z najstarszych polskich warowni nadmorskich. Za panowania Mieszka i Bolesława Chrobrego był to gród z podgrodziem nad Pars ętą. W 1000 roku zało żenie przez Chrobrego biskupstwa, pierwszego na Pomorzu Zachodnim. Podstaw ą rozwoju miasta były saliny - warzelnie soli. Miasto to prawa miejskie uzyskało w 1255 r. i przeniesione zostało bli żej morza i salin. Od 1653 r. Kołobrzeg znajdował si ę pod panowaniem Branderburgii. Podsumowuj ąc Kołobrzeg swoje znaczenie i rozgłos zawdzi ęcza przede wszystkim swojemu poło żeniu, blisko ści morza i poł ączeniu z nim uj ściowego odcinka rzeki Pars ęty oraz w równym stopniu samowypływowych źródeł słonej wody, odkrytych na wyspie rzecznej

21 utworzonej w widłach tej rzeki. Wyspa ta stosownie do jej unikatowych cech nosi nazw ę Wyspy Solnej. Posiadaj ący od ponad 750 lat (a dokładnie 754 lata) prawa miejskie Kołobrzeg jest jednym z najstarszych miast Pomorza, znanym poza granicami kraju nadmorskim uzdrowiskiem i wa żnym portem regionalnym. Licz ące obecnie ok. 45 tys. mieszka ńców miasto jest wa żnym o środkiem regionalnego równowa żenia rozwoju oraz silnym o środkiem turystycznym o znaczeniu krajowym, którego liczba turystów z roku na rok ro śnie i tak według cz ąstkowych danych zebranych przez Urz ąd Miasta od cz ęś ci podmiotów świadcz ących tylko usługi uzdrowiskowe 2007 roku wynosiła 235774 osób – dla porównania w roku 2006 - 225345 osoby, czyli o 10429 mniej. Obecnie jedynie dwa miasta województwa (gminy miejsko - wiejskie) w podregionie szczeci ńskim, tj. Gryfino – 2211 os/km 2 i Goleniów – 1905 os./km 2, posiadaj ą wi ększ ą gęsto ść zaludnienia ni ż miasto Kołobrzeg, który w tej klasyfikacji w śród gmin wył ącznie miejskich plasuje si ę na pierwszym miejscu ze średni ą 1749 os/km2 (wg danych GUS z 2008r.). Spo śród o śmiu gmin miejskich województwa, Kołobrzeg znajduje si ę na drugim miejscu (za Stargardem Szczeci ńskim). Obszarowo pod wzgl ędem liczby mieszka ńców, zajmuje on 4 lokat ę – podobnie jak Białogard, który to ma prawie o połow ę mniejsz ą liczb ę ludno ści oraz o ponad 50% mniejszy wska źnik g ęsto ści zaludnienia.

2 UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE ZE STANU ŚRODOWISKA 2.1 REGIONALIZACJA FIZYCZNO – GEOGRAFICZNA I GEOMORFOLOGICZNA. Miasto Kołobrzeg zgodnie z trójstopniowym podziałem fizycznogeograficznym poło żone jest w obr ębie prowincji Ni żu Środkowoeuropejskiego (31), podprowincji Pobrze że Południowobałtyckie (313) oraz makroregionu Pobrze że Koszali ńskie (Geografia Fizyczna Polski: J. Kondracki 1988). Podprowincj ę Pobrze że Południowobałtyckie „tworzy pas o szeroko ści od kilku do kilkudziesi ęciu kilometrów wzdłu ż południowych wybrze ży Bałtyku od Zatoki Kilia ńskiej po Zalew Wi ślany wł ącznie i oprócz krajobrazów nadmorskich z uj ściami rzek obejmuj ą przeci ęte sieci ą pradolin równiny morenowe poło żone poni żej 100m n.p.m, z nielicznymi wzgórzami przekraczaj ącymi t ę wysoko ść ” (Geografia Fizyczna Polski - Środowisko Przyrodnicze: L. Starkel). Makroregion Pobrze że Koszali ńskie wyró żnia si ę słabo rozwini ętym, wyrównanym wybrze żem z kilkunastoma płytkimi jeziorami nadmorskimi, któremu towarzyszy od strony lądu niezbyt szeroki pas wysoczyzn morenowych, rozci ęty dolinami rzek bezpo średniego zlewiska Bałtyku mi ędzy innymi Pars ęty oraz cz ęś ciowo martwymi odcinkami ł ącz ących je pradolin utworzonych podczas recesji fazy pomorskiej nale żą cych do ostatniego zlodowacenia. Dolinie Pars ęty towarzyszy rozszerzenie pasa nizinnego w kierunku południowo wschodnim. Wysoczyzny morenowe podzielono na cztery człony: Równin ę Białogardzk ą, Równin ę Sławi ńsk ą, Wysoczyzn ę Damnick ą i Wysoczyzn ę Żarnowieck ą. Według dalszego podziału na mezoregiony fizyczno-geograficzne miasto Kołobrzeg poło żone jest w obr ębie Wybrze ża Słowi ńskiego (313.41, Kondracki 1994). Wybrze że to stanowi w ąski pas l ądu od uj ścia Pars ęty po K ępę Swarzewsk ą wzdłu ż brzegu Bałtyku o długo ści 200 km i powierzchni około 1120 km 2. Na jego krajobraz składaj ą si ę: pla ża, nadmorskie wydmy, nadbrze żne jeziora i bagna oraz elementy rze źby polodowcowej, do których nale ży przede wszystkim wznosz ący si ę łuk morenowy nad jeziorem Gardno, który

22 osi ąga sw ą kulminacj ę w Rowokołu (115 m n.p.m.). Charakteryzuje si ę on równie ż podci ętą falez ą koło Podd ębia (na wschód od Ustki). Linia brzegowa jest wyrównana przez działalno ść fal, abraduj ących wysoczyzny morenowe i buduj ących wały brzegowe, przekształcane przez wiatr w wydmy, które odcinaj ą od morza płytkie jeziora. Ł ącznie zajmuj ą one powierzchni ę 172,6 km 2, tj. około 1/6 regionu. Znacz ącymi obiektami bagiennymi s ą Bielawskie Błota koło Karwi na wschodnim kra ńcu regionu i bagna na południu od jeziora Łebsko. Wi ększe jeziora s ą zasilane przez rzeki: Łebsko przez Łeb ę, Gardno przez Łupaw ę, Bukowo przez Grabow ą, Jamno przez mniejsze cieki (Dzier żę cinka, Unie ść ). Inne rzeki bezpo średniego zlewiska Bałtyku: Pars ęta, Wieprza i Słupia uchodz ą bezpo średnio do morza. Strefa nadmorska, któr ą jest Wybrze że Słowi ńskie, przedstawia swoisty geosystem przyrodniczy, w którym na środowisko l ądu nakłada si ę oddziaływanie morza (i odwrotnie), przy czym du żą rol ę odgrywaj ą procesy zachodz ące w atmosferze. Zró żnicowanie termiczne powierzchni wody i powierzchni l ądu wpływa nie tylko na klimat lokalny wybrze ża, lecz równie ż na mezoklimat szerszego pobrze ża. Falowanie, b ędące efektem działalno ści wiatru, powoduje szybko zachodz ące zmiany linii brzegowej, abrazj ę, transport rumowiska i akumulacj ę. Wiatr kształtuje te ż wydmy. Na te czynniki naturalne nakłada si ę działalno ść ludzka: umacnianie brzegów i wydm, budowa urz ądze ń portowych, miast i osiedli rekreacyjnych, niszczenie szaty ro ślinnej, zanieczyszczenie wód przez ścieki komunalne i rolnictwo. Teren miasta Kołobrzeg poło żony jest cz ęś ciowo w obr ębie strefy wzniesie ń morenowych, koszali ńskiej strefy marginalnej, tzn. od strony południowej teren miasta przechodzi poprzez płask ą moren ę denn ą w moren ę pagórkowat ą koszali ńskiej strefy marginalnej. Składaj ą si ę na ni ą wyniesienia oraz ró żne pagórki poprzecinane zagł ębieniami terenowymi wypełnione torfami i namułami. Zachodnia cz ęść miasta poło żona jest w obr ębie płaskiej niziny aluwialnej Grzybowa zaj ętej przez akumulacj ę biogeniczn ą. Cz ęść obszaru wchodzi w zakres równiny jeziernej rozci ągaj ącej si ę od Kołobrzegu w kierunku D źwirzyna, która jest pozostało ści ą litorynowego jeziora przybrze żnego rozwini ętego w obr ębie rozległej pó źnoglacjalnej niecki wytopiskowej. Powierzchnia równiny wznosi si ę maksymalnie do wysoko ści ok. 5 m n.p.m., gdzie w jej przegł ębieniu wyst ępuj ą osady bagienne i torfy powstałe na etapie zarastania jeziora oraz zasypywania go przez osady eoliczne stale przemieszczaj ącej si ę w kierunku południowym akumulacji wydmowej. Tereny równiny pojeziernej obecnie odwadniane są przez rów grzybowski i sie ć rowów melioracyjnych. Jezierno – bagienn ą depresj ę Grzybowa oddziela od morza w ąski wał wydmowy o wysoko ści 1-7m n.p.m. Zaplecze wału cechuje płytkie zwierciadło wód gruntowych o do ść du żej amplitudzie rocznych waha ń, bo a ż do 1,5m. Główn ą osi ą morfologiczn ą miasta jest dolina rzeki Pars ęty wraz z du żym i małym Kanałem Drzewnym oraz Wysp ą Soln ą, która osi ąga szeroko ść od 300 do 1200m. Cz ęść doliny jest u żytkowana jako ogrody działkowe, cz ęść stanowi u żytki zielone na gruntach torfowych lub namułach. W cz ęś ci miejskiej natomiast rzeka Pars ęta oraz Kanał Drzewny s ą obudowane i znacznie si ę zw ęż aj ą, za ś dolina jest całkowicie zabudowana. Rzeka Pars ęta jest jedyn ą rzek ą przymorza sypi ącą delt ę, której sto żek sypany jest w morzu. Terasy zalewowe ci ągn ą si ę od uj ścia do Budzistowa i osi ągaj ą wysoko ść 2m. W Budzistowie teras zalewowy, zbudowany z madów, torfów i piasków rzecznych, jest ograniczany kraw ędzi ą wysoczyznow ą. Samo koryto rzeki posiada szeroko ść od 60-100m i gł ęboko ść 5 – 8m. Dolina rzeki Pars ęty jest form ą erozyjno – akumulacyjn ą, której dno wy ścielaj ą utwory holoce ńskie o niskim zaleganiu wód gruntowych ca 1,0m ppt, tj. torfy namuły organiczne,

23 muły i piaski próchnicze itp. Wysoko ści hipsometryczne terenu doliny wynosz ą od 1,0 do 2,5 m n.p.m., poza miejscami nasypów powodziowych, gdzie ich wysoko ść si ęga od 3 do 3,5 m n.p.m. Na wschód od doliny Pars ęty płaski obszar miasta zajmuj ą sztuczne nasypy, które stanowi ą rozległe strefy intensywnej działalno ści człowieka w cz ęś ci miasta zniszczonej w okresie II Wojny Światowej. Mi ąż szo ść nasypów mineralnych wynosi od 0,1 do 4,5m. Wzdłu ż brzegu morza na całej jego długo ści rozci ąga si ę pasmo wydm w formie kilku piaszczystych wałów o wysoko ści do 1,7 m.n.p.m. Miejscami wyst ępuje zagro żenie ich przerwania, zwi ązane z wysokimi poziomami wód morskich oraz przesi ąkaniem wody opadowej gromadz ącej si ę za wałem wydmowym. Podstawa wału wydmowego odsłania wychodnie torfów, za ś na podbrze żu i na pla ży mo żna spotka ć tocze ńce torfowe. Szeroko ść pasa wydmowego wzrasta od zachodniej granicy miasta w kierunku portu wojennego – gdzie osi ąga szeroko ść ok. 250m, natomiast wysoko ść wynosi 8÷10 m.n.p.m. Po drugiej stronie portu szeroko ść wału wydmowego zmniejsza si ę, a wydmy osi ągaj ą wysoko ść 3÷6 m n.p.m. Bagna i rozlewiska wschodniej cz ęś ci miasta (mi ędzy zabudow ą uzdrowiskow ą a terenami Podczela) powi ązane s ą z morzem poprzez sztuczne przebicia wału wydmowego w osi cieków wodnych. Dno doliny nadmorskiej jest wypełnione torfowiskami, które na terenie zainwestowanym miasta przysypane s ą sztucznymi nasypami pochodzenia antropogenicznego. Południow ą granic ę doliny nadmorskiej stanowi wysoczyzna morenowa wschodniej cz ęś ci miasta bez wyra źnej granicy w formie kraw ędzi lub zbocza. Na wschód od uj ścia Pars ęty obszar brzegu jest umocniony na całej długo ści masywn ą opask ą ochronn ą stanowi ącą ochron ę nadmorskiej Promenady ( ścianka Larsena z betonowym cokołem) z narzutem gwiazdobloków do 1m. Na wysoko ści O.W. “Arka” betonowe schody przechodz ą w pirs wchodz ący około 30 m w morze. Osłon ę stanowi tak że zespół drewnianych ostróg, falochrony portowe oraz ci ęż ka konstrukcja mola. Pla ża i podbrze że na wschód od falochronu portowego jest sztucznie zasilana urobkiem z pogł ębiania toru podej ściowego do portu. Uj ście Pars ęty natomiast zabudowane jest obiektami Portu towarowego, rybackiego i wojennego. Wzdłu ż kanału portowego zaobserwowa ć mo żna stref ę terenu przemysłowo – składowego z nadbrze żami i lini ą kolejow ą. Wysoczyzna morenowa wschodniej częś ci miasta poło żona jest na wysoko ści 7-8 m. n.p.m. i przechodzi bez wyra źnych kraw ędzi w przymorsk ą dolin ę wód roztopowych. Dno doliny zaj ęte jest przez torfowiska zlokalizowane na wysoko ści od 1,1 m n.p.m. w cz ęś ci zachodniej do 2,5 m n.p.m. pomi ędzy Podczelem a Bagiczem. Nachylenie dna doliny wskazuje na odpływ wód ekstraglacjalnych ku dolinie Pars ęty. W rejonie Podczela w obr ębie doliny znajduje si ę niecka słonych torfowisk Solnego Bagna. Uroczysko to oddziela od nadbałtyckiej pla ży bardzo w ąski i niski wał wydmowy o wysoko ści 2-5m n.p.m. pla ży gro żą cy przerwaniem nie tylko przy wysokich stanach morza, lecz równie ż przy podtapianiu przez podniesienie zwierciadła na torfowisku. Kępa wysoczyznowa Bagicza to obszar wysoczyzny moreny dennej wznosz ącej si ę na wysoko ść 6-9m n.p.m. ko ńcz ący si ę klifem od strony morza. Nadmienia si ę, że pas brzegowy zlokalizowany na wysoko ści byłego lotniska jest silnie zniszczony. Obszar Miasta poza dolin ą Pars ęty obejmuje teren o rz ędnych od 1,7 m n.p.m. w cz ęś ci PN do 33 m n.p.m. w cz ęś ci Pd. Na przewa żaj ącym obszarze wyst ępuj ą jednak wysoko ści o rz ędnych 2,5 m n.p.m. do 4,5 m n.p.m. Tereny b ędące w zasi ęgu inwestorskim są obecnie wyczerpane i zabudowa miejska zaczyna wkracza ć na obszary niekorzystne dla intensywnej, kubaturowej zabudowy. Mo żna tu wymieni ć obszary podmokłe i bagienne,

24 niekorzystne ze wzgl ędu na trudno ści odwodnienia, istnienie zagro żenia powodziowego a tak że wysokich kosztów realizacji zabudowy i infrastruktury in żynierskiej. Na terenie tym znajduj ą si ę równie ż lokalne zagł ębienia z jednoczesnym istnieniem terenów podmokłych, które to charakteryzuj ą si ę ro ślinno ści ą trawiast ą i zaro ślami trzcinowymi. Tereny te z powodu wysokiego poziomu wód gruntowych s ą obszarami trudnymi do zainwestowania wymagaj ące du żych nakładów na stabilizacj ę warunków gruntowo-wodnych. Od strony południowej tereny przechodz ą poprzez płask ą moren ę denn ą w moren ę pagórkowat ą koszali ńskiej strefy marginalnej. Mamy tu wyniesienia, pagórki poprzecinane zagł ębieniami terenowymi wypełnionymi torfami i namułami, niewielkie dolinki erozyjno- denudacyjne przecinaj ące kraw ędź wysoczyzny (np. dolinka rz. Stramniczki). To wła śnie te wzniesienia, w ok. Budzistowa i Zieleniewa dochodz ące do 33,0 m n.p.m., pełniły historyczn ą rol ę w powstawaniu osadnictwa na ziemi kołobrzeskiej. Południowa cz ęść miasta to strefa wzniesie ń morenowych, koszali ńskiej strefy marginalnej. Teren ten nale ży do mezoregionu Równina Białogardzka. W obszarze miasta długo ść linii brzegowej morza Bałtyckiego wynosi około 11 km (11,25 km). Zdecydowanie krótsza jest odległo ść skrajnych punktów obszaru miasta z północy na południe i wynosi 5,65 km. Podsumowuj ąc i jednocze śnie uszczegóławiaj ąc wy żej opisane zagadnienie - ze wzgl ędu na istnienie pasmowo ukształtowanych stref terenu i ich charakterystyczne cechy mo żna wyró żni ć: 1) Strefa wybrze ża – dzieli si ę na dwie cz ęś ci oddzielaj ące Bałtyk od miasta, a stanowi j ą wał wydmowy (pas osadów akumulacji eolicznej) – po stronie zachodniej wyniesiony (od 0 m n.p.m. do 10m n.p.m.) z kumulacj ą w formie dwóch wzniesie ń wydmy szarej (obok Zespołu Szkół Morskich oraz na terenie portu wojennego). Średnio pasmo wydm osi ąga po tej stronie miasta 4÷5 m n.p.m. Po stronie wschodniej wysoko ści wału osi ągaj ą rz ędne 2,5 m ÷ 3 m, a miejscami w parku nadmorskim teren wynosi si ę do 5 m ÷ 5,5 m n.p.m. Wschodnia cz ęść strefy wybrze ża obni ża si ę średnio do 2,5m n.p.m., a miejscami nawet 1,5 n.p.m. – jest to wła ściwie jedna w ąska wydma, strefa wydmy szarej, ustabilizowanej. Teren, o du żym zagro żeniu powodziowym głownie podczas wezbra ń sztormowych, podlega miejscami silnej abrazji morskiej w strefie brzegowej. 2) Uj ście rzeki Pars ęty – strefa wyst ępowania piasków drobnoziarnistych przewarstwionych madami, strefa genetycznie zwi ązana z działalno ści ą akumulacyjn ą rzeki Pars ęty oraz antropogeniczn ą działalno ści ą człowieka (teren portu). Stanowi podwójny sto żek usypiskowy, wyniesiony i zrównany do wysoko ści 1,5÷2 m n.p.m. Fragmenty terenu s ą nara żone na podtapianie lub zalanie głównie podczas cofki sztormowej. 3) Dolina Pars ęty – zbudowana z piasków oraz madów, obejmuje dolinę rzeki wraz z Wysp ą Soln ą – osady naniesione przez rzek ę Pars ętę s ąsiaduj ą z osadami torfowymi. Teren poło żony bezpo średnio nad ciekami wodnymi jest wyniesiony średnio do 2÷2,5 m n.p.m. tylko miejscami osi ąga 3,5m n.p.m. Dolina Pars ęty wraz z terenem przyległym stanowi rozci ągni ętą wzdłu ż rzeki w ąsk ą stref ę o szeroko ści w granicach 300m÷1,2km. 4) Dolina nadmorska (pradolina) – zalegaj ą w niej torfy zwi ązane z akumulacj ą holo-ce ńsk ą, a pod nimi rozmieszczone s ą piaski i żwiry wodnolodowcowe oraz gliny zwało-we okresu plejstoce ńskiego. W przewa żaj ącej cz ęś ci rz ędna terenu wynosi 2÷2,5 m n.p.m, fragmentami dolina wypełniona jest sztucznymi nasypami. Najni żej poło żone obszary (w cz ęś ci zabudowanej miasta) osi ągaj ą zaledwie 1,25÷2 m n.p.m (miejsca podmokłe). We wschodniej cz ęś ci miasta na terenie „Ekoparku Wschodniego” znaczna cz ęść obszaru

25 nie osi ąga rz ędnej 1,25 m n.p.m. – są to tereny Solnego Bagna we wschodniej cz ęś ci miasta. 5) Równina jeziorna (zach. cz ęść miasta) - fragment tzw. „Kołobrzeskich Błot” (w tym cz ęść dawnego Jeziora Czarnego z ko ńcu XIX wieku), wyst ępuj ą tu piaski z domieszk ą humusu, pod ścielone seri ą mułkowo-ilast ą z cienkimi wkładami namułów organicznych. Teren wyniesiony do wysoko ści 2,5÷3 m n.p.m. Miejscami kumulacje osi ągaj ą do 5m, jednak przewa żaj ą tereny o ni ższej rz ędnej, z jednoczesnym istnieniem terenów podmokłych, zabagnionych. O wysokim poziomie wód gruntowych świadczy ć mo że ro ślinno ść trawiasta i zaro śla trzcinowe. S ą to jednocześnie obszary trudne do inwestowania, wymagaj ące du żych nakładów na stabilizacj ę warunków gruntowo- wodnych. 6) Wyniesienia osadów plejstoce ńskich – są to rozmieszczone na terenie miasta niewielkie wyniesienia terenu, słu żą ce osadnictwu ju ż we wczesnym średniowieczu. Mo żna do tej strefy zaliczy ć płaskie wysoczyzny morenowe oraz niewielkie wyniesienia wschodniej cz ęś ci miasta – wyniesienia poligonów wojskowych w s ąsiedztwie złó ż borowin i zachodniej cz ęś ci „Ekoparku Wschodniego” (5÷10 m n.p.m) oraz wyniesienie osiedla „Podczele” (max. 8,5m), za ś wzdłu ż południowych granic miasta – wyniesienie „Zieleniowa” (20,5m). Na południu granica geomorfologiczna przebiega wzdłu ż Wielkiego Rowu (na terenie gminy Kołobrzeg), a najni ższe rz ędne osi ągaj ą tu zaledwie 1,25m n.p.m. 7) Pagóry morenowe koszali ńskiej strefy marginalnej – zbudowane są z glin zwałowych oraz piasków, żwirów i mułków wodnolodowcowych, poło żone we wschodniej i południowo - wschodniej cz ęś ci miasta, tereny zbudowane z glin zwałowych oraz piasków, żwirów i mułków wodnolodowcowych Mo żna tu wyró żni ć wznosz ące si ę gwałtownie od poziomu 4 ÷ 5 m do 10 m n.p.m. skarpy lub strome zbocza. Pozostały teren to wyniesienia morenowe i rozmieszczone nieregularnie pagórki, osi ągaj ące wysoko ść do 32,5 m n.p.m. Wzgl ędna ró żnica wysoko ści dla tej cz ęś ci miasta osi ąga 25 m, a spadki terenu s ą znaczne. 8) Sztuczne nasypy – stanowi ą rozległe strefy intensywnej działalno ści człowieka, głównie w strefie starego miasta i cz ęś ci miasta zniszczonej w okresie II Wojny Światowej. Mi ąż szo ść tych nasypów mineralnych wynosi 0,1 do 4,5 m. Tereny te osi ągaj ą wysoko ść do 7,5 m n.p.m. Średnie wysoko ści zawieraj ą si ę w granicach 3 ÷ 5 m n.p.m. Tereny b ędące w zasi ęgu inwestorskim s ą ju ż wyczerpane i zabudowa miejska zaczyna wkracza ć na obszary niekorzystne dla intensywnej, kubaturowej zabudowy. Mo żna tu wymieni ć obszary podmokłe i bagienne, niekorzystne ze wzgl ędu na trudno ści odwodnienia, istnienie zagro żenia powodziowego a tak że wysokich kosztów realizacji zabudowy i infrastruktury in żynierskiej.

2.2 WARUNKI GEOLOGICZNOGRUNTOWE. Analizuj ąc dzieje geologiczne Polski mo żna zauwa żyć, że podstaw ę podło ża geologicznego miasta Kołobrzeg tworzy antyklinorium środkowopolskie. Podło że geologicznogruntowe zbudowane jest głównie z utworów krystalicznych i zmetamorfizowanych o strukturach fałdowych i uskokowych. Skały te ju ż w prekambrze, czyli najstarszym cyklu krajobrazowym uległy konsolidacji. W er ę paleozoiczn ą weszły do tego stopnia sztywne, i ż jako cało ść oparły si ę dynamicznemu działaniu pó źniejszych orogenez. Miasto Kołobrzeg poza tym znajduje si ę na wschodnim skłonie antykliny Kołobrzegu, wysoko wypi ętrzonej struktury permo-mezozoicznej poci ętej sieci ą uskoków. Struktura ta kontynuuje si ę pod dnem Bałtyku. W j ądrze antykliny odsłaniaj ą si ę na powierzchni

26 podczwartorz ędowej utwory jury dolnej (domer, toars) i środkowej (aalen-bajos) na gł ęboko ści 25-50 m p.p.m. S ą to piaski i piaskowce z wkładkami mułowców, iłów, syderytów i w ęgli. We wschodniej cz ęś ci antykliny zaobserwowa ć mo żna wyst ępowanie morskich osadów jury środkowej, które to wykształcone zostały jako: piaskowce chlorytowe, mułowce, iłowce z syderytami oraz zlepie ńce. W rejonie Podczela i Bagicza odsłaniaj ą si ę w podło żu czwartorz ędowe osady wapienno-margliste jury górnej (oksford, kimeryd). Dla miasta Kołobrzeg charakterystyczne jest równie ż to, że utwory starsze od czwartorz ędowych zalegaj ą bardzo blisko powierzchni ziemi. Cały obszar poci ęty jest uskokami, gdzie wzdłu ż nich ma miejsce ascencja wód słonych z poziomu triasu i cechsztynu, co powoduje odnow ę reliktowych wód mezozoicznych. Wody mezozoiczne, posiadaj ą bardzo utrudnion ą infiltracj ę, co ma niebagatelne znaczenie dla wód leczniczych. W profilu osadów czwartorz ędowych (holoce ńskich i plioce ńskich) o mi ąż szo ści 40-50 m (wg. niektórych źródeł 30-40m, gdzie w obni żeniach powierzchni podczwartorz ędowej wzrasta do 50m) zaobserwowa ć mo żna trzy poziomy glacjalne reprezentuj ące zlodowacenia północnopolskiego fazy pomorskiej (zlodowacenie Wisły) i środkowopolskiego (stadiału Warty i Odry), które tworz ą kompleksy glin zwałowych, osadów zastoiskowych i wodnolodowcowych. Najmłodsze gliny zwałowe zlodowacenia Wisły buduj ą wysoczyzn ę morenow ą. W stropie glin zwałowych zaobserwowa ć mo żna wyst ępowanie lodowcowych piasków gliniastych oraz utworów piaszczysto-mułkowych, a tak że osadów jeziornych i organicznych (torfy, namuły) wypełniaj ących ró żnej wielko ści zagł ębienia wytopiskowe po martwym lodzie. W obr ębie doliny przymorskiej (dolina marginalna wód roztopowych) fragmentarycznie na powierzchni terenu, a przewa żnie pod pokryw ą torfów wyst ępuj ą piaski i żwiry wodnolodowcowe (bfg), których geneza wi ąż e si ę z pó źnoglacjalnym odpływem wód roztopowych i inicjalnym etapem tworzenia si ę sieci rzecznej. W obr ębie równiny jeziornej na zachód od Kołobrzegu wyst ępuj ą piaski z domieszk ą humusu pod ścielone seri ą mułkowo-ilast ą z cienkimi wkładkami namułów organicznych. We wschodniej cz ęś ci miasta osady jeziorne wyst ępuj ą pod warstw ą nasypów mineralnych na gł ęboko ści od 4,0 do 14,0 m. Wzdłu ż wybrze ża uformował si ę w ąski pas osadów akumulacji eolicznej buduj ących nadmorski wał wydmowy oraz pokrywy piasków eolicznych stopniowo przemieszczaj ące si ę ku południowi i zasypuj ące płytkie torfowiska. Terasy zalewowe zbudowane s ą z piasków drobnoziarnistych przewarstwionych madami, reprezentuj ącymi typ facji powodziowej. Mi ąż szo ść osadów facji powodziowej dochodzi do 2 m. Teren Wyspy Solnej poło żonej na tarasie Pars ęty, reprezentowany jest przez sedymentacj ę holoce ńsk ą, czyli mady rzeczne powstałe w wyniku rozmycia pierwotnego podło ża i wtórnego osadzenia przez wody Pars ęty. Przymorsk ą dolin ę wód roztopowych wypełniaj ą torfy. Osady te wyst ępuj ą równie ż w obr ębie zagł ębie ń i niecek wytopiskowych na wysoczy źnie, na równinie jeziornej i terasie zalewowym w dolinie Pars ęty. Eksploatacja torfów niskich na cele balneologiczne (torf borowinowy) odbywa si ę na zło żu „Mirocice”. W zwi ązku z powy ższym ze wzgl ędu na istnienie pasmowo ukształtowanych stref terenu i ich charakterystycznych cech w budowie geologicznej mo żna wyró żni ć nast ępuj ące strefy: 1) Stref ę wybrze ża, która zbudowana jest z w ąskiego pasa osadów akumulacji eolicznej, tworz ących jednocze śnie wał wydmowy oddzielaj ący Morze Bałtyckie od doliny nadmorskiej. W strefie wybrze ża piaski posiadaj ą mi ąż szo ść od 3m do 10m. Strefa ta podlega w niektórych miejscach silnej abrazji morskiej w strefie brzegowej.

27 2) Stref ę ujścia rzeki Pars ęty tworz ą piaski drobnoziarniste przewarstwione madami o mi ąż szo ści ok.2,0m - strefa genetycznie zwi ązana z działalno ści ą akumulacyjn ą rzeki Pars ęty oraz antropogeniczn ą działalno ści ą człowieka (teren portu). 3) Stref ę doliny Pars ęty, która charakteryzuje si ę wyst ępowaniem mad oraz wydłu żonych pagórków zbudowanych z piasków drobnoziarnistych i ró żnoziarnistych wyst ępuj ących w postaci nasypów powodziowych, które to osi ągaj ą ok. 2,0 m mi ąższo ści. Osady naniesione przez rzek ę jak i torfy wyst ępuj ą równie ż na równinie pojeziernej zachodniej cz ęś ci miasta oraz terasach zalewowych rzeki Pars ęty. 4) Stref ę doliny nadmorskiej (pradoliny), któr ą tworz ą torfy o mi ąż szo ści od 2,0 do 8,0m zwi ązane z akumulacj ą holoce ńsk ą, a pod nimi rozmieszczone s ą piaski i żwiry wodnolodowcowe oraz gliny zwałowe okresu plejstoce ńskiego. Na gł ęboko ści kilkudziesi ęciu metrów zaobserwowa ć mo żna dopiero osady pochodz ące z okresu jury górnej. 5) Stref ę równiny jeziornej obejmuj ącą zachodni ą cz ęść miasta, która tworzy fragment tzw. „Kołobrzeskich Błot” (w tym cz ęść dawnego Jeziora Czarnego z ko ńcu XIX wieku). Na terenie tej strefy wyst ępuj ą piaski z domieszk ą humusu, pod ścielone seri ą mułkowo-ilast ą z cienkimi wkładami namułów organicznych. 6) Stref ę wyniesienia osadów plejstoce ńskich, które tworz ą niewielkie wyniesienia tzw. wyspy osadów o stropie od 1,0m do 2,0m n.p.m., do których zaliczy ć mo żna wyniesienie osiedla „Podczele” (max. 8,5m), wyniesienie „Zieleniewa” (20,5m), wyniesienia w okolicach portu, wyniesienia w okolicach Starego Miasta. 7) Stref ę Pagórów morenowych koszali ńskiej strefy marginalnej, które wyst ępuj głównie we wschodniej i południowo wschodniej cz ęś ci miasta - zbudowane są z glin zwałowych oraz piasków, żwirów i mułków wodnolodowcowych. 8) Stref ę sztucznych nasypów, które stanowi ą rozległe strefy intensywnej działalno ści człowieka w zniszczonej cz ęś ci miasta, w czasie II Wojny Światowej. Mi ąż szo ść nasypów mineralnych wynosi od 0,1 do 4,5m. Stanowi ą one sztuczne przewarstwienia mineralne w formie resztek fundamentów, starej zabudowy oraz gruzu w formie silnie zaburzonej i przemieszanej.

2.3 WODY POWIERZCHNIOWE. Według podziału hydrograficznego Polski (2000r.), obszar zachodniej cz ęś ci miasta, poło żony jest w obr ębie zlewni pierwszego rz ędu o powierzchni 3151 km 2, to jest rzeki Pars ęty, której długo ść wynosi 139,0 km, a pr ędko ść pr ądu średnio 0,5 m/s (podczas wielkiej wody osi ąga do 2,0 m/s). W obr ębie wschodniej granicy miasta natomiast jego teren znajduje si ę w obr ębie zlewni Przymorza i charakteryzuje si ę wyst ępowaniem niewielkich cieków, które bezpo średnio płyn ą do morza. Rzeka Pars ęta przepływa przez miasto z kierunku Południowego na Północ i dzieli je na cz ęść zachodni ą i wschodni ą. Średni spadek dla biegu dolnego Pars ęty wynosi do 0,30‰, natomiast w odcinku uj ściowym 0,27‰. Szeroko ść rzeki zwi ększa si ę w miar ę zbli żania do Kołobrzegu. Na wysoko ści Wyspy Solnej wynosi około 40m, przy uj ściu Kanału Drzewnego około 60m. Gł ęboko ść koryta waha si ę natomiast w granicach od 1,2÷2,5m. Średni roczny przepływ Pars ęty mierzony przy uj ściu do morza wynosi 26,1m 3/sekund ę, natomiast przepływ średni niski wynosi odpowiednio około 14,7m 3/sekund ę. W centralnej cz ęś ci miasta rzeka Pars ęta przepływa dwoma uregulowanymi ramionami wschodnim tzw. Kanałem Drzewnym i zachodnim Pars ętą zwan ą Pło śnic ą, po mi ędzy nimi

28 poło żona jest Wyspa Solna. Jedna i druga odnoga rzeki łączy si ę ze sob ą w rejonie portu oraz w południowej cz ęś ci miasta w rejonie ogrodów działkowych. Zaznaczy ć nale ży równie ż, że rzeka Pars ęta na swoim odcinku uj ściowym jest pod wpływem re żimu morskiego i charakteryzuje si ę wyst ępowaniem silnych powodzi sztormowych. Do Pars ęty odprowadzana jest równie ż woda z licznych kanałów melioracyjnych odwadniaj ących tzw. Błota Kołobrzeskie będące pozostało ści ą XIX wiecznego jeziora Czarnego oraz Solnego Bagna, a tak że bagna ze zło żami borowiny zlokalizowane w cz ęś ci wschodniej miasta. Przeprowadzone w 2009r. badania wód rzeki Pars ęty pod wzgl ędem jej czysto ści wykazały, że wody te mieszcz ą się w II i III klasie czysto ści wód. Cz ęść wschodnia miasta nale żą ca do zlewni przymorza obejmuje teren cz ęś ci nadmorskiej doliny margialnej w rejonie Bagicza oraz obszar wysoczyzny. W południowej cz ęś ci miasta wyst ępuj ą równie ż nieliczne podmokło ści głównie w lokalnych zatorfionych i obni żeniach terenu. Zaobserwowa ć mo żna równie ż wyst ępowanie nielicznych lokalnych małych oczek wodnych. Podsumowuj ąc sie ć wód powierzchniowych Kołobrzegu tworz ą (wraz z Pars ętą): rzeka Stramniczka, Kanał Drzewny Du ży, Kanał Drzewny Mały, Młynówka, Kanał Ulgi. Wracaj ąc do rzeki Pars ęty, która przepływaj ąc na odcinku przez centraln ą cz ęść miasta i dalej do samego uj ścia w morze ubezpieczona jest murami oporowymi i ściankami szczelnymi z obrze żem betonowym. Obecnie stan tych nabrzeży jest bardzo zły i wymaga gruntowej rewitalizacji, czyli podj ęcia natychmiastowych działa ń remontowych i zabezpieczaj ących. Ruchy poziomu wody w uj ściowym odcinku rzeki Pars ęty zwi ązane s ą zarówno z intensywno ści ą dopływu wód rzecznych, jak i stanem Bałtyku – sztormowe wiatry północne blokuj ą odpływ tych wód i spi ętrzaj ą je. Powodzie sztormowe zagra żaj ące miastu wyst ępuj ą w okresie od pa ździernika do lutego. Oprócz nich wyst ępuj ą powodzie spowodowane wodami roztopowymi w marcu i kwietniu, a w miesi ącach letnich - powodzie typu opadowego. Powodzie roztopowe maj ą miejsce wówczas, gdy zlodzenie Pars ęty wyst ępuje przy wysokich stanach wód. Nagromadzone w dorzeczu masy śniegu i przemarzni ęcie gleby do około 70 cm powoduj ą, przy nagłym ociepleniu, silny spływ wody do koryta. Poziomy morza osi ągaj ą w Kołobrzegu wy ższe maksima i ni ższe minima ni ż w innych portach. Ich swoisty charakter (dynamiki wód) w porównaniu z innymi partiami jest zwi ązany z poło żeniem miasta Kołobrzeg nad otwartym morzem, a tak że w bliskim s ąsiedztwie Gł ębi Bornholmskiej mi ędzy Ławic ą Odrza ńsk ą i Słupsk ą. Nie bez znaczenia jest przebieg linii brzegowej z WSW na ENE i wystawienie na silniejsze i cz ęstsze wiatry z NE oraz konfiguracja dna morskiego. Poznanie stanów wód i zjawisk falowania ma ogromne znaczenie dla budowli portowych i ochrony ró żnych obiektów na wybrze żu. W Kołobrzegu hydrotechnicy musz ą si ę liczy ć z mo żliwo ści ą skrajnego poziomu wód, tj. 340 cm i średniego spi ętrzenia, tj. 130 cm ponad stan średni. Uszkodzenia przednich wydm powstaj ą ju ż wtedy, gdy poziom wody podnosi si ę o 0,96 m ponad poziom średni. Wyst ępuj ą 3 rodzaje zniszcze ń sztormowych: powodziowe, erozyjne, krusz ące. Wody powierzchniowe na terenie miasta stanowi ą równie ż zbiorniki wód stoj ących, do których nale żą : Staw w Parku im. gen. Jana Henryka D ąbrowskiego, oczko wodne w Parku

29 im. Fredry za amfiteatrem, oczka śródle śne i oczka śródpolne na terenie „Ekoparku Wschodniego”. Oczka wodne maj ą charakter zbiorników astatycznych – wypełnionych wod ą przez wi ększ ą cz ęść roku.

2.4 WODY PODZIEMNE I WYSTĘPUJĄCE W MIEŚCIE KOŁOBRZEG SUROWCE MINERALNE. Teren miasta nie posiada u żytkowego pi ętra wodono śnego wód słodkich poziomu czwartorz ędowego (patrz zał ącznik nr 1). Warstw ę wodono śną stanowi ą fluwioglacjalne osady piaszczysto-żwirowe, wyst ępuj ące średnio na gł ęboko ści 5÷10 m p.p.m, prowadz ące wody zasolone. Miasto Kołobrzeg korzysta z uj ęć komunalnych poło żonych na obszarze dolinnym, kieruj ąc si ę na południe (Rozci ęcino, Pustary) oraz z wód uj ęcia w Bagiczu. Wody podziemne w rejonie Kołobrzegu wyst ępuj ą w utworach poziomu dolno i środkowo jurajskiego oraz nadległego czwartorz ędowego. Poziom czwartorz ędowy zwi ązany jest z osadami piaszczystymi pochodz ącymi z okresu zlodowacenia Wisły i lokalnie wyst ępuj ącego w sp ągu piaskami integracjału emskiego. Wody tego poziomu s ą zasolone poprzez ascezyjny dopływ wód z poziomu jurajskiego. Dlatego nie s ą to wody pitne, lecz mineralne typu Cl-HCO (chlorkowo wodorow ęglanowe - wody słone) eksploatowane do celów leczniczych. Skład chemiczny wód jest zró żnicowany w zale żno ści od gł ęboko ści ich wyst ępowania. W rejonie Kołobrzegu solanki wyst ępuj ą w gł ębszych otworach balneologicznych, ujmuj ących poziom jurajski i w źródłach na terenie miasta. Wody słone ujmowane s ą w nadległych utworach czwartorz ędowych, gdzie docieraj ą i rozcie ńczaj ą solanki słodkie wody opadowe. W obr ębie miasta wyró żniono nast ępuj ące jednostki hydrogeologiczne: 1ab QI, 2ab QII, 3 Q/b J III. Charakterystyka jednostek hydrogeologicznych wyst ępuj ących w obr ębie miasta: Jednostka 1ab QI — wyst ępuje na kra ńcu zachodniej cz ęś ci miasta i charakteryzuje si ę współwyst ępowaniem słonawych wód w utworach czwartorz ędowych oraz wód słonych i solanek w le żą cych poni żej utworach jurajskich. Gł ęboko ść wyst ępowania czwartorz ędowego poziomu wodono śnego wynosi od 5m do15m, a jego mi ąż szo ść od 10m do 20 m. Wydajno ści potencjalne studni oszacowano na poni żej 10m³/h ze wzgl ędu na silne zagro żenie ascensyjnym dopływem solanek. Izolacja poziomu wodono śnego utworami słabo przepuszczalnymi jest niewielka lub nie wyst ępuje ona w ogóle. Jednostka ta równie ż charakteryzuje si ę współwyst ępowaniem wód zwykłych w utworach czwartorz ędowych, silnie zanieczyszczonych geogenicznie i antropogenicznie, oraz mineralnych w utworach jurajskich. Poziom wód zmineralizowanych wyst ępuje na gł ęboko ści około 40 m. Jednostka 2ab QII — obejmuje centralny fragment antykliny Kołobrzegu, a dokładnie, je żeli chodzi o miasto – rejon „Ekoparku” cz ęś ciowo Podczela oraz kopalni Borowiny i dalej terenów ci ągn ących si ę na południe (do granicy administracyjnej miasta za kopalni ą Borowiny). Jednostka ta charakteryzuje si ę wyst ępowaniem słodkich wód w utworach czwartorz ędowych i solanek w le żą cych poni żej utworach jurajskich. Gł ęboko ść wyst ępowania czwartorz ędowego poziomu wodono śnego jest zmienna (zale żna od powierzchni terenu – jego zró żnicowania) i wynosi od 10m do 50 m. Wydajno ści potencjalne studni oszacowano na 10-30 m³/h. Izolacja poziomu wodono śnego utworami słabo przepuszczalnymi jest niewielka lub nie wyst ępuje ona w ogóle.

30 Użytkownikami wód podziemnych nale żą cych do tej jednostki s ą: wodoci ągi wiejskie, ogródki działkowe i obiekty uzdrowiskowe. Najwi ększe uj ęcie zlokalizowane jest w Podczelu w O środku „Górnik”. Wody mineralne w tej jednostce hydrogeologicznej wyst ępuj ą na zró żnicowanej gł ębokości od 40m do 110 m i ujmowane s ą w otworze 14 w Podczelu. Jednostka 3 Q/b J III — wyst ępuje na wschodnim skłonie antykliny kołobrzeskiej, a dokładnie patrz ąc na granice administracyjne miasta – w jego wschodniej cz ęś ci obejmuj ącej znaczn ą cze ść Podczela. Główny poziom wodono śny opisywanej jednostki hydrogeologicznej stanowi poziom górnojurajski zwi ązany w zachodniej cz ęś ci jednostki, a jednocze śnie w granicach obejmuj ących t ę cz ęść miasta z piaskowcami. Podrz ędnie wyst ępuje na tym terenie płytszy czwartorz ędowy poziom wodono śny o mi ąż szo ści do 5 m (patrz zał ącznik nr 2 – przekrój hydrogeologiczny).

OBJA ŚNIENIA SYMBOLU JEDNOSTKI HYDROGEOLOGICZNEJ typu: 1ab QI, 3 Q/b J III 3 – nr jednostki, Q – symbol stratygraficzny u żytkowego pi ętra wodono śnego (Q – czwartorz ęd); J – symbol dotycz ący głównego pi ętra/poziomu wodono śnego (J – jura) Stopie ń izolacji; a – brak izolacji b – izolacja słaba I – zasoby dyspozycyjne, jednostkowe < 100 m³/ 24 h.km² II - zasoby dyspozycyjne, jednostkowe 100 – 200 m³ / 24 h.km² III - zasoby dyspozycyjne, jednostkowe 200 – 300 m³ / 24 h.km² W obr ębie miasta wody lecznicze posiadaj ą zmienny przestrzennie skład chemiczny (patrz zał ącznik nr 3): Pierwszy poziom wodono śny posiadaj ący od 3000 do 30000mg/l. wody zawarto ści chlorków, do których nale żą miedzy innymi tereny: • portu oraz uzdrowiska po stronie wschodniej rzeki Pars ęty - obszar do wysoko ści ulicy Artura Grottgera oraz mniej wi ęcej połowy wysoko ści ulic Źródlanej i Dworcowej, aż do ulicy Solnej; • nieregularnym, cz ęś ciowo eliptycznym kształcie, rozci ągaj ące si ę na obszarze zachodniej cz ęś ci doliny Pars ęty od wysoko ści ul. Basztowej przechodz ąc łagodnym łukiem do mniej wi ęcej połowy ogrodów działkowych, a nast ępnie kieruj ące si ę z powrotem na PN do wysoko ści ul. Radomskiej; • zajmuj ące znaczny obszar w okolicach cieku Stramniczka; • o kształcie elipsy poło żone w cz ęś ci Pd miasta na obszarze pomi ędzy lini ą kolejow ą Kołobrzeg – Trzebiatów oraz osiedlem Radzikowo i Radzikowo IV. Na terenie miasta znajduj ą si ę równie ż obszary o średniej zawarto ści chlorków w wodach I poziomu rz ędu 1000 - 3000mg/l wody, które zostały zlokalizowane na terenie Wyspy Solnej, w rejonie portu przeładunkowego, na znacznym obszarze w rejonie osiedla Radzikowo III, po wschodniej stronie solnisk na Owczym Bagnie, a tak że w rejonie doliny Stramniczki i Ma ćkowych Ł ąk oraz na obszarze ograniczonym od strony N - E Kanałem Drzewnym, a od strony S-E wysoko ści ą ul. J. Śliwi ńskiego i ul. Radomskiej. Tereny, te wyst ępuj ą równie ż w niewielkim obszarze na ogrodach działkowych w pobli żu ul. Trzebiatowskiej, jak równie ż na obszarze od wysoko ści ul. Wesołej prawie do wysoko ści ul. Cisowej oraz na połowie terenu mi ędzy torami kolejowymi, a ul. Grzybowsk ą, ul. Toru ńsk ą i Jasn ą. Obszar o wyst ępowaniu chlorków w I poziomu wodono śnego o zawartości 300-1000mg/1 litr wody rozci ąga si ę głównie w centralnej i południowej cz ęś ci miasta w okolicach śródmie ścia oraz od południowej strony ulicy Bałtyckiej w rejonie Portu

31 nierównomiernym kształtem do ul. Grzybowskiej, a dalej do ul. Mazowieckiej, ul. 6 Dywizji Piechoty do ogrodów działkowych nad Pars ętą (na wysoko ści Budzistowa). Przykładowy skład chemiczny solanek kołobrzeskich przedstawia si ę nast ępuj ąco (źródło na Wyspie Solnej – analiza wykonana dla MhP z dnia 11 maja 1999r.): N- N- Mineralizacja Cl SO 4 HCO 3 Ca Mg Na K Sr J Br NO 3 NH 4 [mg/dm 3] 54000 33000 300 240 9 6 1570 560 17250 220 78 0,65 65 Na terenie Wyspy Solnej wyst ępuj ą trzy samowypływy ( źródła) uj ęte kr ęgami betonowymi do gł ęboko ści 2,5 – 7,0m p.p.t., o st ęż eniu NaCl 5,5% do nich nale żą : źr.18; źr.35; źr.31, oraz jeden otwór balneologiczny otw. 16A (z 1965r.i z 1.09.1989r.) - +4,3/-41,7 , zawieraj ący wody mineralne eksploatowane z utworów czwartorzędowych. Wody ujmowane uj ęciem 16A „Perła” maj ą charakter słonawy chlorkowo- wodorow ęglanowo – sodowy o mineralizacji nie przekraczaj ącej 0,2% st ęż enia NaCl. Dla powy ższego uj ęcia zostały przeprowadzone badania okre ślaj ące zawarto ść pierwiastków chemicznych podanych w mg/dm 3 w 1965 i 1989 roku. Wynik bada ń przedstawia nast ępuj ąca tabela: Rok N- wyk. Mineralizacja CL SO 4 HCO 3 Ca Mg Na K Sr J Br NH 4 analizy

(mg/dm 3)

1965 2205,5 1046,0 29,6 345,0 0,5 86,6 25,3 660,0 8,5 - 0,11 2,9

1989 1469,0 620,0 17,5 311,0 0,0 52,6 16,9 425,0 8,3 0,9 0,11 1,67

Baz ą drena żu dla poziomu wodono śnego w utworach czwartorz ędowych jest rzeka Pars ęta, natomiast zwierciadło wody w tym poziomie wodono śnym generalnie ma charakter napi ęty, układaj ący si ę współkształtnie do morfologii terenu. Dla wód poziomu jurajskiego baz ą drena żu jest rzeka Pars ęta i Morze Bałtyckie. Nadmienia si ę równie ż, że solanka kołobrzeska stanowi podstawowe tworzywo wykorzystywane do zabiegów leczniczych, przede wszystkim do k ąpieli solankowych w basenach leczniczych istniej ących na terenie uzdrowiska, k ąpieli solankowych w wannie oraz do leczenia wziewnego. Podsumowuj ąc nale ży stwierdzi ć, że podstawowymi surowcami leczniczymi Kołobrzegu s ą wy żej opisane mineralne wody lecznicze oraz obfite złoża borowiny, które wyst ępuj ą po wschodniej stronie miasta, tzw. zło ża „Mirocice” (patrz zał ącznik nr 4). Borowina jest drug ą niezwykle wa żną kopalin ą podstawow ą o wysokiej jako ści, wydobywan ą po S-E cz ęś ci miasta. Borowina ta została uznana za peloid leczniczy decyzj ą Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 24.07.1974 r., a jej wydobywanie podlega prawu górniczemu, zgodnie z rozporz ądzeniem Rady Ministrów z dnia 07.07.1971 r. w sprawie

32 kopalin, których wydobywanie podlega prawu górniczemu. Opisywane zło że borowiny zostało udokumentowane a jego zasoby bilansowe zostały zatwierdzone decyzj ą Głównego Geologa Kraju z dnia 29.10.1986 r. Zasoby bilansowe borowiny w udokumentowanym zło żu zlokalizowanym po południowej stronie ul. Koszali ńskiej wynosz ą 1508 tys. m³ i posiadaj ą powierzchni ę 52 ha. Przeprowadzone obliczenia natomiast wykazały, że zabezpiecza to mo żliwo ść eksploatacji borowiny na około 150 lat. Cz ęść północna zło ża o pow. 48 ha została pozostawiona jako rezerwa perspektywiczna na dalsze lata. Poziom wody gruntowej na zło żu jest zale żny w du żej mierze od warunków atmosferycznych i ulega wahaniom od 0,0-0,5 m p.p.t. Zło że „Mirocice” w cz ęś ci południowej jest ogrodzone i przeznaczone jedynie do eksploatacji borowiny dla uzdrowiska Kołobrzeg i innych uzdrowisk w całym kraju. Charakterystyczne dane dokumentacyjne zło ża: powierzchnia w granicach zerowych – 92,12 ha powierzchnia eksploatacyjna – 69,19 ha mi ąż szo ść średnia zło ża – 4,12 m mi ąż szo ść najwi ększa – 6,5 m zasoby ogólne torfu – 3.795 tys. m³ zasoby bilansowe borowiny – 2.490 tys. m³ Zło że borowiny „Mirocice” niemal że w połowie przecina droga krajowa 11, gdzie po obu jej stronach wyznaczono pas ochronny o szeroko ści 50 m. Charakterystyka borowiny pochodz ącej ze zło ża „Mirocice”: typ torfu – niski przewa żaj ący gatunek torfu – turzycowo-mszysty stopie ń rozkładu – średni (38-53%) zawarto ść cz ęś ci nieorganicznych – średnia (12-20%) zawarto ść wody – (83-90%) chłonno ść wody – 9-14 g wody (1gxsxm) obj ęto ść sedymentacyjna – 13-25 ml (1gxsxm) odczyn pH – 6,1-7,4 Skład borowiny kwalifikuje je jako dobry surowiec paleoterapeutyczny. Jest to kopalina o du żym rozkładzie, bogatym składzie botanicznym i niedużym zanieczyszczeniu zwi ązkami nieorganicznymi. Wody przepływaj ące przez zło że odpływaj ą na zewn ątrz zgodnie z grawitacj ą terenu, w kierunku N i SW. W przypadku silnych sztormów wyst ępuje zjawisko tzw. „cofki” powoduj ąc przepływ odwrotny, tj. dopływ wody z N i SW. Z kierunku W, E i SE wody dopływaj ą do zło ża. Dla zapewnienia wła ściwej eksploatacji źródeł oraz scharakteryzowanego zło ża borowiny powołano w roku 1964 Uzdrowiskowy Zakład Górniczy. W roku 1991 decyzj ą Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej dla zło ża leczniczych wód mineralnych utworzono obszar górniczy „Kołobrzeg II” oraz obszar górniczy „Mirocice” utworzony Decyzj ą Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 lipca 1977r., wpisany do rejestru obszarów górniczych Wy ższego Urz ędu Górniczego.

33 2.5 WARUNKI GRUNTOWOWODNE OCENA PRZYDATNOŚCI GRUNTÓW POD ZABUDOWĘ Rozpoznanie warunków geologicznych strefy przypowierzchniowej oraz budowy geomorfologicznej obszarów miejskich, pozwoliło na ustalenie przydatno ści poszczególnych terenów pod zabudow ę ze wzgl ędu na posiadane warunki gruntowo – wodne oraz ukształtowanie terenu i stopie ń nasłonecznienia obszaru. Wydzielono trzy typy terenów pod wzgl ędem ich przydatno ści do zabudowy (patrz zał ącznik nr 5) Są to: • tereny o korzystnych warunkach gruntowo-wodnych A • tereny o średnio korzystnych warunkach gruntowo-wodnych B • tereny o niekorzystnych warunkach gruntowo-wodnych C

A — Tereny o korzystnych warunkach gruntowo-wodnych – tereny korzystne pod zabudow ę charakteryzuj ą si ę wyst ępowaniem gruntów lodowcowych (gliny zwałowe, piaski gliniaste i piaski) o niskim stopniu plastyczno ści (IL=0,20-0,30) wi ększo ści w strefie gł ębokiego poło żenia zwierciadła wód gruntowych, o spadkach terenu poni żej 2% oraz od 2% do 5 % i miejscami od 5% do 12%. Gliny zwałowe reprezentowane s ą przez gliny piaszczyste (a tak że gliny, gliny zwi ęzłe, rzadziej pyły, iły, gliny pylaste) twardoplastyczne o u średnionych warto ściach stopnia plastyczno ści IL=0,12-0,21 oraz gł ębiej półzwarte o stopniu plastyczno ści IL=0,0. W obr ębie glin wyst ępuj ą soczewki piasków drobnych i średnich niekiedy plastycznych oraz żwirów. Prowadz ą one wody zawieszone, co w konsekwencji powoduje strefowy wzrost uplastycznienia glin. Zalegaj ące wody s ą zasolone, o słabym stopniu agresywno ści – odczyn pH i agresywno ści w ęglanowej. Poddane analizie wody prowadz ą te ż niekiedy wody nieagresywne, które zawieraj ą du żą ilo ść chlorków (12.000-54.000 mg/l Cl). Piaski i żwiry gliniaste pochodzenia lodowcowego wyst ępuj ą głównie w obr ębie wysoczyzny w formie pokryw na glinach zwałowych (pokrywy ablacyjne, eluwia glin), a tak że jako przewarstwienia i soczewy śródglinowe. S ą to przewa żnie piaski drobne i średnie z du żą domieszk ą żwirów i otoczaków z udziałem frakcji pylastej i ilastej od 20 do 40 %. Na terenach o korzystnych warunkach gruntowo-wodnych mo żliwa jest lokalizacja zabudowy ka żdego typu, w tym wielkopowierzchniowej i wielokondygnacyjnej. Rejon ten obejmuje południow ą i wschodni ą cz ęść miasta oraz k ępę wysoczyznow ą Bagicza i Podczela. B — Tereny o średnio korzystnych warunkach gruntowo-wodnych zajmuj ą stosunkowo najwi ększ ą cz ęść dokumentowanego terenu i posiadaj ą spadki terenu głównie poni żej 2% i miejscami od 2% do 5%. Podzieli ć je mo żna na dwie grupy: 1) tereny średnio korzystne zurbanizowane „Ba”, 2) tereny średnio korzystne zurbanizowane tereny niezabudowane „Bb”.

Do terenów w grupie „Ba” zalicza si ę: • Strefa wybrze ża – grunty niespoiste (sypkie) z płytkim zaleganiem wód gruntowych. • Uj ście rzeki Pars ęty – z zalegaj ącymi piaskami rzecznymi i madami; teren przekształcony w wyniku prac hydrotechnicznych.

34 • Grunty wodnolodowcowe reprezentuj ą ró żnoziarniste piaski przewarstwione ze żwirami, piaskami pylastymi i ilastymi. W przewadze s ą to grunty średniozag ęszczone i zag ęszczone (ID=0,4-0,7). Wyst ępuj ą na powierzchni terenu w formie niewielkich równin sandrowych na powierzchni moreny dennej lub tarasów rozwini ętych w brze żnej cz ęś ci pradoliny przymorskiej. • Taras nadzalewowy rzeki Pars ęty na pd. od Budzistowa zaliczany do grupy gruntów no śnych sypkich. • Sztuczne nasypy – grunty nasypowe o zró żnicowanym podło żu, zalegaj ące na obszarze zabudowanej strefy miasta; wyniesienie terenu od 2,5 m n.p.m. do 5,5m n.p.m. Poza t ą strefą le żą nasypy lat 80-tych i 90-tych południowej cz ęś ci miasta.

Do terenów w grupie „Bb” zalicza si ę: • Grunty lodowcowe (gliny zwałowe i piaski gliniaste) w strefie kraw ędziowej wysoczyzny pomi ędzy Mirocicami, a K ądzielnem. Charakteryzuj ą obszar o znacznych deniwelacjach, porozcinany dolinkami o dużych spadkach terenu, miejscami zabagniony. W obr ębie glin odznacza si ę du ża cz ęstotliwo ść wyst ępowania wód zawieszonych zwi ększaj ących stopie ń plastyczno ści. Znaczna cz ęść tego rejonu poło żona jest w obr ębie obszaru górniczego złó ż borowiny “Mirocice”. • Rejon Korzystna – niespoiste grunty piaszczyste pochodzenia jeziornego i rzecznego, pod ścielone gruntami spoistymi no śnymi (gliny zwałowe, piaski gliniaste) z płytkim poziomem wód gruntowych, • Strefa kraw ędziowa wysoczyzny morenowej Budzistowa. Jest to obszar potencjalnych ruchów masowych (spadki terenu powy żej 8%).

Tereny te umo żliwiaj ą realizacj ę zró żnicowanej zabudowy miejskiej, nale ży jednak przewidzie ć, że fundamentowanie w tym rejonie wymaga stosowania znacznie mniejszych obci ąż eń. Miejscami konieczna jest poprawa warunków geotechnicznych poprzez odwodnienie i zag ęszczenie gruntów (poza obszarem górniczym „Mirocice”). Zakładana zabudowa powinna by ć głównie niska i rozproszona. C — Tereny o niekorzystnych warunkach gruntowo-wodnych charakteryzuj ą si ę wyst ępowaniem słabono śnych gruntów mineralnych i organicznych o mi ąż szo ści powy żej 2 m i płytkim zwierciadłem wód gruntowych z siln ą agresywno ści ą dla stali i betonu. S ą to tereny doliny Pars ęty, pradoliny przymorskiej i jezioro-bagiennej depresji Grzybowa. W przypadku gruntów mineralnych (sypkie, lu źne) nale ży unika ć posadowienia obiektów z obci ąż eniem dynamicznym, za ś w strefach wyst ępowania gruntów organicznych posadowienia obiektów in żynierskich (np. przepompownie melioracyjne w obr ębie doliny przymorskiej, zabudowa portowa i magazynowo-składowa) powinny odbywa ć si ę metodami po średnimi, z antykorozyjnym zabezpieczeniami pali i studni. Generalnie jest to rejon niewskazany do zabudowy, a zagospodarowanie terenu stanowi ą przewa żnie u żytki zielone, nieu żytki, ogródki działkowe (tereny zalewowe). Tereny wymagaj ą kosztownych prac hydrotechnicznych i geologiczno-in żynierskich — dotyczy to w szczególno ści doliny Pars ęty i równiny jeziornej.

2.6 GLEBY I UŻYTKI ROLNE W powiecie Kołobrzeg dominuj ą gleby, które wykształciły si ę z powierzchniowych utworów czwartorz ędowych, a zostały wytworzone w konsekwencji ostatniego zlodowacenia.

35 Typy gleb tworz ą si ę jako produkt ró żnorodnych zwi ązków mi ędzy podło żem, klimatem, warunkami hydrograficznymi, morfologicznymi, światem ro ślinnym i zwierz ęcym. Obszar miasta w znacznej mierze jest zabudowany i zurbanizowany. Zgodnie z §68 ust.1 Rozporz ądzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków u żytki rolne dziel ą si ę na (Dz.U.01.38.454 z pó źn. zm.): • grunty orne • sady • łąki trwałe • pastwiska trwałe • grunty rolne zabudowane • grunty pod stawami • rowy. Według geodety powiatowego u żytki rolne (na dzie ń 01.01.2009) na terenie Gminy Miasto Kołobrzeg zajmuj ą powierzchni ę 628 ha, w tym: • grunty orne – 216 • sady - 4 • łąki trwałe - 134 • pastwiska trwałe - 253 • grunty rolne zabudowane - 5 • grunty pod stawami – 1 • rowy – 15 Warto zaznaczy ć, że przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz. U. 04.121.1266 z pó źn. zm.) nie stosuje si ę do gruntów stanowi ących użytki rolne poło żone w granicach administracyjnych miast (art. 5b ww. ustawy). Gruntami rolnymi w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy s ą m. in. grunty okre ślone w ewidencji gruntów i budynków jako u żytki rolne. Bior ąc pod uwag ę rok 2004 mo żna dostrzec tylko niewielkie ró żnice w powierzchniach zajmowanych przez poszczególne składowe u żytków rolnych. Grunty orne wynosiły, bowiem 226 ha, ł ąki trwałe - 128 ha, pastwiska trwałe - 252 ha, grunty rolne zabudowane – 4 ha. Nie uległy zmianie wielko ści sadów oraz gruntów pod stawami i rowami. Na przełomie 4 lat w ogólnej liczbie u żytki rolne zmniejszyły si ę tylko o 2 ha. Rzadko spotykane s ą wi ększe powierzchnie gleb jednego okre ślonego gatunku. Du ży wpływ na kształtowanie si ę zarówno morfologii gleb, jak i ich żyzno ści wywieraj ą rze źba terenu, wła ściwo ści skały macierzystej oraz stosunki hydrologiczne. Na obszarze opracowania Studium wyst ępuj ą gleby o nast ępuj ących wła ściwo ściach bonitacyjnych R IIIa, R IIIb, R IVa, R IVb, R V, R VI, Ps III, Ps IV, Ps V, Ł III, Ł IV, Ł V, Ł VI, Ls II, Ls III, Ls IV. Najwi ększe powierzchnie na omawianym terenie zajmuj ą czarne ziemie wła ściwe, gleby brunatne wła ściwe, brunatne wyługowane i kwa śne. Mniejszy obszar zajmuj ą gleby bielicowe i pseudobielicowe, torfowe, murszowo-torfowe, mułowo-torfowe, murszowo mineralne i murszowate, mady oraz gleby glejowe. Czarne ziemie nale żą do gleb o dobrze rozwini ętym poziomie próchniczym wytworzonym przy udziale nadmiernego uwilgotnienia. Na wysoczy źnie wyst ępuj ą głównie na obni żeniach terenu podlegających okresowemu nadmiernemu uwilgotnieniu oraz w dolinie rzeki i cieków. Gleby te zaliczane s ą do klas bonitacyjnych IIIa, IIIb i IVa, IVb i V. Czarne ziemie zdegradowane i szare wyst ępuj ą rzadziej ni ż czarne ziemie wła ściwe i stanowi ą gleby klas IV, V i VI.

36 Gleby brunatne wła ściwe wykształciły si ę głównie z glin lekkich spiaszczonych i piasków gliniastych pod ścielonych o odczynie lekko kwa śnym lub oboj ętnym. Wyst ępuj ące gleby brunatne kwa śne odznaczaj ą si ę silnym zakwaszeniem skały macierzystej, które z reguły ro śnie w gł ębszych poziomach. Klasa bonitacyjna gleb wyst ępuj ących na terenie miasta waha si ę od kl IIIb do kl VI. Gleby pseudobielice s ą to gleby stadium przej ściowego pomi ędzy typem gleb brunatnych a typem gleb bielicowych wła ściwych. Powstaj ą przede wszystkim na skutek działalno ści człowieka, procesów przemywania i okresowego oglejenia. Najcz ęś ciej gleby te wyst ępuj ą w klasach bonitacyjnych IVa – IIIb. Gleby torfowe i murszowo-torfowe wykształciły si ę w środowisku silnie uwilgotnionym. Warto ść bonitacyjna zale ży od jako ści i ilo ści namułu, stopnia rozkładu resztek ro ślinnych i stosunków wodnych - są to gleby klasy VI. Gleby mułowo-torfowe zaliczane s ą do klas VI, V, IV. Na obrze żach gleb torfowych powstaj ą przewa żnie gleby murszowo-mineralne. Gleby murszowate s ą silnie zakwaszone, szczególnie w górnych poziomach profilu glebowego. Powstaj ą z płytkich zatorfie ń na podło żu piaszczystym pod wpływem uprawy mechanicznej. Mady głównie wystepuj ą w dolinie rzeki Pars ęty. Cech ą charakterystyczn ą tych gleb jest warstwowanie. Mady s ą zazwyczaj zasobne w składniki pokarmowe i mog ą zawiera ć znaczny procent próchnicy w całym profilu. Jako ść bonitacyjna mad waha si ę od IV do V klasy. Na analizowanym obszarze wyst ępuj ą tak że gleby glejowe, które wykształciły si ę z piasków gliniastych naglinowych i pyłów. Poziom glejowy jest ich cech ą charakterystyczn ą, zaznaczaj ący si ę tu ż nad poziomem próchniczym. Wymienione gleby nale żą do klas bonitacyjnych IV i V. Użytki zielone obecnie nie s ą wykorzystywane w sposób intensywny. Zajmuj ą najcz ęś ciej obszary torfowisk niskich, poci ętych sieci ą rowów i kanałów, które nieu żytkowane zarastaj ą i powoduj ą, i ż ł ąki i pastwiska ulegaj ą samorzutnej sukcesji ziołoro śli i łozowisk. Prowadzi to do unifikacji ro ślinno ści i zanikanie półkulturowych zespołów ro ślinnych (gatunków cennych i unikatowych).

2.7 WARUNKI KLIMATYCZNE Według Prawdzica klimat miasta Kołobrzeg kształtowany jest pod wpływem Morza Bałtyckiego i zalicza si ę do Krainy Pierwszej Nadmorskiej, która to charakteryzuje si ę 55% ilo ścią wiatrów (w skali rocznej) wiej ących od morza lub wzdłu ż morza. W okresie zimowym zaznacza si ę du ży udział wiatrów z kierunków SW i S, natomiast w okresie letnim z kierunków W. Wiatry wiej ące od morza, w tak du żym procencie powoduj ą zmniejszenie amplitud termicznych, du ży napływ czystego powietrza oraz zwi ększenie ilo ści ozonu i wyst ępowania aerozolu morskiego. Specyficzn ą cech ą tego rodzaju klimatu jest poło żenie geograficzne na styku l ądu i morza, co kształtuje bardzo specyficzny ostry i kapry śny klimat oraz du żą zmienno ść pogody. Według podziału regionów klimatycznych R. Gumi ńskiego, miasto Kołobrzeg poło żone jest w obr ębie dzielnicy Zachodnio-Bałtyckiej w pa śmie Zachodniopomorskim, a jego klimat kształtowany jest pod wpływem morza.

37 2.8 TOPOKLIMAT Miasto Kołobrzeg porównuj ąc do innych miejscowo ści nadbałtyckich charakteryzuje si ę znacznie wi ększ ą ilo ści ą dni słonecznych w ci ągu roku. Jako charakterystyczne dla tego miasta jest to, że posiada w ci ągu roku mał ą ilo ść opadów, krótki okres wyst ępowania zimy krótki okres wegetacyjny, mał ą ilo ść dni gor ących, du żą wilgotno ść powietrza i bod źcowe oddziaływanie na ludzi. Przeprowadzone badania w latach 1971-1990 przez Instytut Morski w Gdyni dowiodły, że średnia wieloletnia suma usłonecznienia wynosiła 1540 godz./rok i była znacznie wi ększa ni ż wymagana norma 1500godz./rok. Udowodniono, że miasto to pod wzgl ędem nasłonecznienia dorównuje jedynie Sopotowi i Ustce. Na obszarze tym najwi ęcej dni słonecznych odnotowano w miesi ącu maju (251 godz.), sierpniu (230 godz.), lipcu (229 godz). i czerwcu (220 godz.). Średnie dzienne usłonecznienie dla tego terenu wynosi od 7,5 do 8,1 godzin. Najmniejsz ą ilo ści ą dni słonecznych odznaczaj ą si ę miesi ące grudnia i stycznia. Pod wzgl ędem zachmurzenia miasto to nie wyró żnia si ę spo śród uzdrowisk nadmorskich takich jak Ustka i Świnouj ście. Odnotowano 60-67 % procentowy roczny przebieg zachmurzenia uprzywilejowanego w godzinach około południowych. W pozostałych miesi ącach natomiast 69% (kwiecie ń) i 82% ( grudzie ń). Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 8,1 oC, natomiast średnie roczne temperatury w godz. około południowych s ą nieco wy ższe i wynosz ą od 0,4 oC w miesi ącu styczniu do 19,5 oC w miesi ącu sierpniu. Roczna średnia dobowa temperatura w godzinach około południowych wynosi 9,9 oC i jest nieco ni ższa ni ż w miejscowo ści Świnouj ście, gdzie wynosi 10,1 oC. W Kołobrzegu odnotowano 75 dni letnich w ci ągu roku z temperatur ą 15 oC, natomiast nieco wi ęcej dni letnich odnotowano tylko w Świnouj ściu (78dni) i Sopocie (80dni). Przeprowadzone badania wykazały równie ż, że dni gor ących jest około 13, dni parnych 6, natomiast dni mro źnych jest równie ż średnio 6. Średnia roczna wzgl ędnej wilgotno ści powietrza o godz. 12GMT wynosi 83% i nie odbiega od notowanej na południowym wybrze żu Bałtyku. Miasto Kołobrzeg charakteryzuje si ę, ponadto do ść du żą zmienno ści ą opadów i zjawisk atmosferycznych w poszczególnych latach b ędących przedmiotem bada ń przy średniej wieloletniej rocznej sumie opadów, która wynosi 665 mm (437mm w 1975 i 880mm w 1981r.). Z dominacją przewag ą opadów w półroczu ciepłym, o najwi ększej ilo ści w miesi ącach listopada i grudnia, a najmniejsz ą w miesi ącu maju. Obszar ten charakteryzuje si ę średni ą roczn ą liczb ą dni z opadem, która wynosi 181 przy dopuszczalnej normie 183 dni w ci ągu roku. Do lat najbardziej suchych zlicza si ę rok 1982 i 1989. Dni burzowych w latach przeprowadzonych bada ń odnotowano średnio 18. Teren ten odznacza si ę równie ż du żą ilo ści ą mgieł, które wyst ępuj ą nieco cz ęś ciej ni ż w innych miejscowo ściach nadmorskich. Przypada na nie ponad 50dni w ciągu roku, przy ich kumulacji w okresie od listopada do kwietnia. Liczba dni z pokryw ą śnie żną natomiast wacha si ę od 15 do 35 dni w ci ągu roku. Na obszarze tym przewa żaj ą wiatry umiarkowane i silne, przy średniej pr ędko ści we wszystkich miesi ącach, badanych o godz. 12 GMT i wynosz ą od 3,4 do 4,2 m/sek. W ci ągu roku wyst ępuje ponadto średnio około 15 przypadków wiatrów o pr ędko ści wi ększej ni ż 8m/sek. O ich rozkładzie decyduj ą w mie ście czynniki ogólnocyrkulacyjne. Najcz ęś ciej s ą to wiatry z kierunków: W – 18,5%, SW – 17,9%, N – 5,8%, przy niewielkiej liczbie cisz atmosferycznych 3,4% w ogólnej liczbie wiatrów.

38 Wypadkowa wiatrów w regionie ma kierunek bardzo zbli żony do linii brzegowej, z któr ą tworzy niewielki k ąt. Nachylenie wypadkowej wskazuje, że falowanie wiatrowe najcz ęś ciej posiada kierunek zachodni, co mo że powodowa ć wyst ępowanie wzdłu ż brze żnego ruchu rumowiska przybrze żnego – ma to istotne znaczenie dla portu. Wiatry sztormowe utrudniaj ą, a czasami wr ęcz uniemo żliwiaj ą wej ście do portu w Kołobrzegu. Wiatry takie najcz ęś ciej notuje si ę w styczniu, najrzadziej w czerwcu, lipcu i sierpniu. W pasie wybrze ża o szeroko ści do ok. 10 km. w gł ąb l ądu, zaznacza si ę równie ż wpływ bryzy morskiej, która wyst ępuje głównie w okresie du żego nasłonecznienia. W strefie brzegowej podczas wyst ępowania bryzy morskiej w czasie słonecznej pogody wyst ępuje zjawisko powstania aerosolu morskiego. W powietrzu zawarte s ą wówczas du że ilo ści cz ąstek chlorków sodu, jodu, i bromu o bardzo cennych warto ściach leczniczych. Patrz ąc na cyrkulacj ę powietrza w omawianym mie ście mo żna zauwa żyć, że wyra źnie daj ą si ę wyró żni ć dwa okresy: jesienno-zimowy od wrze śnia do lutego, z przewag ą wiatrów odl ądowych i wiosenno-letni, w którym dominuj ą wiatry odmorskie. Wiatry wiej ące od morza s ą szczególnie korzystne dla terapii, bowiem powoduj ą one zmniejszenie amplitud termicznych, wzrost i wyrównanie przebiegu wilgotno ści powietrza, wzrost pr ędko ści wiatru, napływ czystego bezalergenowego powietrza, zwi ększenie ilo ści ozonu, który w meteorologii jest uwa żany za wska źnik czysto ści powietrza i wyst ępowanie aerosolu morskiego. Aerosol morski w mie ście Kołobrzeg ma szczególn ą warto ść , poniewa ż wzbogacaj ą go, bowiem w/w cz ąsteczki chlorków, bromu, jodu i innych pierwiastków o walorach leczniczych pochodz ące z ró żnych źródeł i wysi ęków solankowych. W mie ście tym mo żna, wi ęc mówi ć o aerosolu morskim i solankowym. Przyjmuj ąc, że w czasie wyst ępowania bryzy morskiej (przy 3 stopniu B.) na pla ży wyst ępuje 100% aerosolu, to w odległo ści 500m od pla ży zmniejsza si ę jego zawarto ść w powietrzu do 50%, natomiast w odległo ści 1000m od pla ży jego warto ść zupełnie zanika. Zasi ęg wyst ępowania aerosolu w powietrzu uzale żniony jest od siły wiatru oraz odkrycia lub zasłoni ęcia terenu. Do ró żnych form klimatoterapii w ci ągu roku korzystnych jest 67,2% dni w ci ągu roku, natomiast 21,7% mało korzystnych i 11,1% niekorzystnych. Na terenie miasta mo żna wyodr ębni ć kilka mikroregionów klimatycznych w zale żno ści od poło żenia do nich nale żą : 1) klimat pla ży, 2) klimat parku i lasu na wydmach na zachód od parku, 3) klimat terenów zabudowanych (centrum miasta i uzdrowisko), 4) klimat terenów dolin i obni żeń na południe od miasta, 5) klimat obszarów wysoczyznowych. W południowej cz ęś ci miasta wyst ępuj ą warunki termiczne bardzo korzystne, nara żone okresowo na silne nawietrzenie, a tak że nie podlegaj ące inwersjom termicznym. W środkowej (centralnej) cz ęś ci miasta dominuj ą warunki topoklimatyczne o dobrym nasłonecznieniu, okresowo silnie nawietrzone oraz silniej nawilgocone ze wzgl ędu na płytkie zwierciadło wód gruntowych. Na terenie doliny i miejscowych obni żeń wyst ępuje najwi ększy stopie ń wychłodzenia w okresie inwersji, niekorzystne warunki termiczno-wilgotno ściowe o du żych wahaniach pomi ędzy dniem i noc ą. Na obszarze tym zaobserwowa ć mo żna cz ęste mgły i zamglenia nawet w okresie letnim.

39 Zasi ęg aerosolu morskiego dociera na odległo ść do 1 km od brzegu morza, wi ęc równie ż w znikomych ilo ściach na tereny wyspy solnej (odległo ść ok. 900m od morza). Najbardziej korzystn ą stref ę mikroklimatyczn ą posiada obszar Parku Zdrojowego i zalesionych wydm, strefa o niekorzystnych warunkach bioklimatycznych obejmuje natomiast tereny zabagnionej pradoliny nadmorskiej i doliny Pars ęty oraz zurbanizowanej cz ęś ci miasta o wysokiej intensywno ści zabudowy. Podsumowuj ąc nale ży stwierdzi ć, że na wi ększo ści terenów miejskich poza śródmie ściem zaobserwowa ć mo żna warunki topoklimatyczne korzystne, które charakteryzuj ą si ę dobrym przewietrzaniem i nasłonecznianiem terenu.

2.9 SZATA ROŚLINNA. Zgodnie z regionalizacj ą geobotaniczn ą Polski Kołobrzeg zlokalizowany jest w dziale Pomorskim, w krainie Brzegu Bałtyku, w okr ęgu zachodnim (Matuszkiewicz J.M.1993r.). Szat ę ro ślinn ą na terenie miasta tworzy wyst ępuj ąca flora oraz ro ślinno ść zwi ązana z okre ślonymi biotypami zespołów ro ślinnych, uzale żniona od morfologii terenu. Szat ę ro ślinn ą terenów zurbanizowanych tworz ą aleje, drzewa pomnikowe i inne cenne zadrzewienia, ziele ń przyko ścielna i cmentarze oraz ro ślinno ść , segetalna, ruderalna i wydepczyskowa, któr ą zaobserwowa ć mo żna mi ędzy terenami ogrodów działkowych a Zieleniewem, wzdłu ż zachodniego brzegu Pars ęty. W wyniku inwentaryzacji przyrodniczej, na podstawie obowi ązuj ących przepisów prawa na terenie miasta, wyró żniono równie ż siedliska przyrodnicze podlegaj ące ochronie, które mieszcz ą si ę: na terenie „Ekoparku Wschodniego”, na obszarach przewidzianych pod u żytki ekologiczne UE.1 i UE.2 oraz na wybrze żu, a tak że w Pars ęcie i Kanale Drzewnym. Do wyró żnionych siedlisk przyrodniczych nale żą : − nadmorskie wydmy białe – wybrze że podnó że klifu, − nadmorskie wydmy z zaro ślami rokitnika i wierzby piaskowej – na wschód od grobli ł ącz ącej Podczele z pla żą , − kidzina na brzegu morskim – pla ża w zachodniej cz ęś ci miasta, − zespół lilii wodnych – w rzece Pars ęcie i Kanale Drzewnym, − słonawa – solniska na terenie miasta, − zbiorowisko z jarnikiem solankowym – teren tzw.„Owczego Bagna”, − murawy na piaskach wydmowych – teren „Ekoparku Wschodniego”, − murawy na stromych zboczach wybrze ża – piaszczyste fragmenty klifów, − kwa śne młaki niskoturzycowe – w zachodniej cz ęś ci miasta, − ols porzeczkowy – w obni żeniach na terenie „Ekoparku Wschodniego”, − łozowisko z przewag ą wierzby szarej i pi ęciopr ęcikowej - na terenie „Ekoparku Wschodniego”, − łęg jesionowo olszowy - na terenie „Ekoparku Wschodniego”,, − gr ąd subatlantycki - - zachodnia cz ęść „Ekoparku Wschodniego”, − pomorski las brzozowo-dębowy – NW cz ęsć Kołobrzegu. Zgodnie z przeprowadzon ą Waloryzacj ą przyrodnicz ą na terenie miasta wyró żniono równie ż biotypy nara żone na zniszczenia lub zmiany, znajduj ące si ę na czerwonej li ście biotypów, do których nale żą : − pla że piaszczyste, − wydmy nadmorskie przednie, − wydmy nadmorskie szare, − wydmy nadmorskie białe, − wydmy nadmorskie brunatne poro śni ęte naturalnymi lasami li ściastymi,

40 − klify morenowe z nisk ą ro ślinno ści ą, − klify morenowe opanowane przez drzewa lub krzewy, − wilgotne ł ąki halofilne, − świe że ł ąki halofilne, − halofilne i subhalofilne szuwary, − kwa śne młaki niskoturzycowe, − torfowiska niskie z naturaln ą/półnaturaln ą ro ślinno ści ą zieln ą, − torfowiska niskie z naturalnymi lasami i zaro ślami. Podsumowuj ąc mo żna stwierdzi ć, że w mie ście Kołobrzeg przewa żaj ą taksony bardzo rzadkie i rzadkie. W grupie tej koncentruj ą si ę szczególnie interesuj ące gatunki rodzimego pochodzenia. Na obszarze miasta wyst ępuje wiele gatunków prawnie chronionych w Polsce, tj. 38 gatunków, w tym 28 podlegaj ących ochronie całkowitej i 10 ochronie cz ęś ciowej. Stwierdzono równie ż 116 gatunków ro ślin uznanych za rzadkie i bardzo rzadkie, b ądź zagro żone w swoim istnieniu. Wa żniejsze gatunki ro ślin zagro żonych wymarciem równie ż prawnie chronionych, to: − centuria pospolita, − jarz ąb szwedzki, − kruszczyk rdzawoczerwony, − kukułka krwista, − kukułka szerokolistna, − mlecznik nadmorski, − orlik pospolity, − pierwiosnek lekarski, − podkolan biały, − śnie życa wiosenna, − śnie życzka przebi śnieg, − wiciokrzew pomorski, − soliród zielny. Gatunki chronione oraz zagro żone mieszcz ą si ę przede wszystkim na obszarze Ekoparku Wschodniego, na wilgotnych ł ąkach w parkach, ziele ńcach i zadrzewieniach na terenie miasta (w szczególno ści przy ul. Wschodniej i na terenie pomi ędzy Stramnniczk ą, a drog ą na Budzistowo oraz w Parku Żeromskiego i kompleksie parkowym przy Regionalnym Centrum Kultury), na obszarach przewidzianych na u żytki ekologiczne UE.1 i UE.2 oraz w okolicach rzeki Pars ęty.

2.9.1 Roślinność potencjalna. Ro ślinno ść potencjalna (naturalna) miasta Kołobrzeg tworzy 9 typów zbiorowisk: Nadmorski bór ba żynowy; Pomorski las brzozowo – bębowy; Łęg wi ązowo – jesionowy; Subatlantycki las gr ądowy; Łęg jesionowo – olszowy; Kontynentalny bór mieszany; Bagienny las olszowy; Żyzna buczyna ni żowa;

41 Halofile zwi ązane ze stref ą pla ży, na której odkładana jest kidzina oraz ro ślinno ść halofilna zwi ązana z siedliskami znajduj ącymi si ę pod wpływem wód słonych pochodzenia morskiego lub solankowego.

2.9.2 Roślinność halofilna. Solniska na terenie miasta Kołobrzeg, pozbawione s ą kontaktu z wod ą morsk ą. Ich wyst ępowanie uwarunkowane jest wypływami słonych źródeł. Tereny solnisk porasta ro ślinno ść halofilna odporna na wysokie st ęż enia chlorków. Najcz ęś ciej spotykanym zbiorowiskiem na solniskach w Kołobrzegu jest słonawa, która jest najbardziej charakterystycznym zespołem solankowym na polskim wybrze żu Bałtyku o wył ącznie nadmorskim charakterze. Ro ślinno ść halofilna wyst ępuje głównie w południowo - wschodniej cz ęś ci Kołobrzegu, w kompleksie szuwarów trzcinowych i ł ąk trz ęś licowych, gdzie zlokalizowano płat słonawy w podzespole z komonic ą w ąskolistn ą (Dolina Stramniczki). Cz ęść tego cennego obszaru obejmuje równie ż granice gminy Kołobrzeg (Słonawa w Budzistowie). W zachodniej cz ęś ci miasta w obr ębie szuwarów trzcinowych, pomi ędzy ul. Wylotow ą i ul. Zachodni ą w Grzybowie, znajduje si ę kilka płatów ro ślinno ści halofilnej (Owcze Bagno). Najbardziej interesuj ącym przyrodniczo zbiorowiskiem jest tu halofilny półszuwar z jarnikiem solankowym, wyst ępuj ący tylko na jednym stanowisku. Stanowiska ro ślin słonolubnych wyst ępuj ą równie ż na obszarze Solnego Bagna - zasadniczej cz ęś ci Ekoparku Wschodniego. W miejscach tych wyst ępuj ą równie ż rzadkie i chronione gatunki ro ślin: ostrzew rudy, ostrzew spłaszczony, mlecznik nadmorski, babka nadmorska, sit Gerarda, sitowiec nadmorski, koniczyna rozd ęta, ponikło jednoprzysadkowe, babka Wintera, świbka morska, łoboda oszczepowata solniskowa, turzyca odległokłosa, starzec błotny, wełnianka wąskolistna, jarnik solankowy, zagorzałek nadbrze żny i inne słonoro śla. Po stronie zachodniej od ulicy Krzywoustego, pomi ędzy Stramnniczk ą, a drog ą na Budzistowo (ul. Kołobrzesk ą w Budzistowie) w ostatnim czasie odkryto równie ż wyst ępowanie astra solnego, muchotrzewia solniskowego oraz soliroda zielnego (fot.), który jest unikalnym gatunkiem na skal ę światow ą. W s ąsiedztwie zlokalizowano równie ż licznie wyst ępuj ącą papro ć nasi ęź rzału pospolitego. Na obszarze tym zanotowano równie ż wyst ępowanie kilku unikalnych gatunków chrz ąszczy bytuj ących wył ącznie w zasolonym środowisku m.in.: Enochrus bicolor i Paracymus aeneus (jedyne stanowisko w Polsce) z rodziny kału żnicowate oraz Acupalpus elegans i Dicheirotrichus sp. z rodziny biegaczowate oraz kilka gatunków z rodziny ró żnoro żkowate (Heteroceridae). Na terenie tym nie wyklucza si ę równie ż znalezienia w tych miejscach halofitów wymieraj ących tj. babki pierzastej i obioni szypułkowej. Błotniste solnska z solirodem zielnym zwi ązane s ą z glebami ekstremalnie zasolonymi i znajduj ą si ę w obr ębie około 50 hektarowego kompleksu trzcinowisk i wilgotnych ł ąk na stanowiskach A, B, D, E (patrz mapa poni żej).

(fot.) Soliród zielny. Mapa - Rozmieszczenie solnisk na wschodnim brzegu Pars ęty.

1 – tereny zabudowane, 2 – ogrody działkowe, 3 – zasypane gruzem solnisko, 4 – wody powierzchniowe, 5 – płaty z Salicornia europaea , 6 – płaty Juncetum gerardi, 7 – granice miasta Kołobrzeg, 8 – drogi, 9 – granice trzcinowiska, 10 – rowy melioracyjne.

43 Podsumowuj ąc mo żna stwierdzi ć, że warto ść florystyczn ą kołobrzeskim solniskom nadaj ą gatunki ro ślin prawnie chronionych, czyli gatunki ro ślin zaliczanych do rzadkich i gatunki gin ące lub wr ęcz unikatowe. Ze wzgl ędu na charakter miejski obszaru wyst ępowanie solnisk w granicach miasta zagro żone jest urbanizacj ą tego terenu, powoduj ącą osuszanie.

2.9.3 Roślinność inicjalna i murawowa klifów i wydm. Linia brzegowa w granicach miasta Kołobrzeg, posiada dwa typy brzegu morskiego, tj.: Wydmowy – w zachodniej cz ęś ci miasta Klifowy – na odcinku 2 km na wschód od uj ścia Pars ęty. W zale żno ści od rodzaju podło ża glebowego oraz intensywno ści abrazji na terenie tym wykształciły si ę ró żne gatunki ro ślin, tj.. 1) U podnó ża wydm ro ślinno ść honkenii piaskowej. Ro ślina ta jest doskonale przystosowana do pla żowych warunków, tzn. jej nieograniczony wzrost i silna budowa uodparniaj ą j ą na przysypywanie i uderzenia niesionych wiatrem ziarenek piasku. Poza tym mo żna równie ż wyró żni ć inne przykłady ro ślin pla żowych, do których nale żą : rukwiel nadmorski i solanka kolczysta, zaro śla rokitnika i wierzby. 2) Na wydmach , porastaj ą trawy, tj. piaskownica zwyczajna i wydmuchrzyca piaskowa oraz lepi ęż nik kutnerowaty o du żych, srebrzystych i trójk ątnych li ściach oraz srebrzystolistna, nadmorska bylica polna. Po zachodniej stronie Pars ęty na wydmach porasta obok zadrzewie ń le śnych naturalnych i antropogenicznych zubo żony skład gatunkowy zespołu kocanek i jasie ńca piaskowego wraz z fiołkiem trójbarwnym, który nie wyst ępuje w cz ęś ci wschodniej miasta, a tak że kokoruyczka wonna. 3) Na gliniastych fragmentach zboczy - wykształciła si ę ro ślinno ść zbiorowisk Cirsium arvense – Tussilago , tj. przewodnie gatunki podbiału pospolitego, ostro żenia polnego oraz szereg gatunków ro ślinno ści pospolicie rosn ących na łąkach typu stokłosa mi ękka, krwawnik pospolity itd. 4) Na piaszczystych fragmentach klifów – fragmentarycznie mo żna zaobserwowa ć wyst ępowanie zbiorowisk przelotu zwyczajnego wraz z ro ślinno ści ą s ąsiaduj ących zbiorowisk pochodz ących z terenów wtórnie usypanych wydm. Na szczycie klifu w „Ekoparku Wschodnim” mi ędzy zaro ślami rokitnika spotka ć mo żna równie ż płaty z nawianym piaskiem, na których porasta typowa dla wydm szarych murawa Helichryso-Jasionetum litoralis . Charakteryzuje si ę ona bogatszym składem florystycznym od wymienionej w pkt. 2) piaskownicy i wydmuchrzycy. Buduje ją gęstok ępowa trawa szczotlicha siwa, kostrzewa czerwona, kocanki piaskowe, jesieniec piaskowy, jastrz ębiec baldaszkowy, turzyca piaskowa, bylica polna i bardzo rzadko spotykany kruszczyk rdzawoczerwony (fot.1 i fot.2)

Fotografia 1. Fotografia 2

Warstw ę przyziemn ą porastaj ą ró żne gatunki mchów i porostów uczestnicz ących równie ż w fitocenozach zaro ślowych klifu.

2.9.4 Roślinność łąkowa i szuwarowa torfowisk niskich. We wschodniej cz ęś ci miasta roślinno ść na torfach niskich tworzy szereg zbiorowisk o charakterze półkulturowym, przyjmuj ących bardziej naturalne cechy w zale żno ści od warunków siedliskowych. Zbiorowiska szuwarowe i wielkoturzycowe tworz ą mozaikowy układ, jednocze śnie przenikaj ąc si ę, co powoduje z kolei zubo żenie ich składu florystycznego. Wśród agregacji traw i turzyc wyj ątkowy element stanowi ą barwne wielogatunkowe zbiorowiska ziołoro śli, które najpi ękniej wyst ępuj ą we wschodnim kra ńcu „Ekoparku Wschodniego” - na SW od dawnego lotniska wojskowego. Na fizjonomii zespołu charakterystyczne pi ętno wywiera równie ż masowa wegetacja wysokich ziół, tj. wi ązówki błotnej, toje ści pospolitej, krwawnicy pospolitej, starca błotnego, wierzbownicy kosmatej, bodziszka błotnego, żywokostu lekarskiego, ostro żenia błotnego i warzywnego, kozłka lekarskiego. Spo śród traw cz ęsto zaobserwowa ć mo żna trzcinnika lancetowego. Na omawianym terenie równie ż bardzo obficie wyst ępuje rutewka orlikolistna oraz rozproszone okazy dzi ęgiela litwora nadbrze żnego. W SW cz ęś ci „Ekoparku Wschodniego” w pobli żu drogi wyst ępuje przetacznik długolistny. W zbiorowiskach ziołoro śli na omawianym terenie wyst ępuj ą równie ż ró żnego rodzaju gatunki hydrofilne powstałe na skutek licznego wyst ępowania okolicznych szuwarów i łozowisk. Na terenie „Ekoparku Wschodniego” najszerzej rozprzestrzeniony jest szuwar trzcinowy, gdzie dominuje trzcina pospolita, której towarzyszy niekiedy w najsuchszych miejscach pokrzywa zwyczajna, kielisznik zaro ślowy oraz przytulia czepna, rdest ziemnowodny, a w niektórych miejscach równie ż dwuli ścienne byliny. Podobny skład

45 posiada rzadziej spotykany równie ż szuwar mozgowy, gdzie spotka ć mo żna niekiedy manne mielec w miejscach okresowo zalewanych. Szuwar wielkoturzycowy zajmuje drugi, co do wielko ści obszar i porastaj ą go oprócz gatunków spotykanych w poprzednich zbiorowiskach równie ż turzyca błotna, przytulia błotna, skrzyp bagienny, psianki słodkogórz, groszek polny, karbieniec pospolity, sit rozpiechrzły, narecznica błotna oraz rzadziej spotykany dziurawiec czteroboczny i skrzydełkowy, siedmiopalecznik błotny, knie ć błotna, firletka poszarpana oraz tarczyca pospolita. Stagnuj ąca woda na terenie „Ekoparku Wschodniego” sprzyja wyst ępowaniu szczawiu lancetowego, p ępawy błotnej oraz ko ść ca żółtego. Zbiorowiska ł ąkowe wraz z szuwarami trzcinowymi wyst ępuj ą równie ż na terenie kopalni borowiny oraz na tzw. „Owczym Bagnie” w zachodniej cz ęś ci miasta. Bogatsze gatunkowo ł ąki trz ęś licowe wyst ępuj ą na torfach niskich wschodniego brzegu Pars ęty, ci ągn ąc si ę od Budzistowa i tworz ąc mozaikowy układ z ro ślinno ści ą solniskow ą i szuwarow ą. Najcenniejszymi gatunkami ł ąkowymi tego obszaru jest nasi ęź rzał pospolity, rutewka żółta, kukła szerokolistna, niekiedy spotka ć mo żna równie ż czarcik ęs ł ąkowy, krwawnik kichawiec, firletk ę poszarpan ą jastrz ębca baldaszkowatego oraz du że k ępy szczwału plamiastego (zwłaszcza wzdłu ż rzeki Pars ęty), a tak że mlecz polny.

2.9.5 Roślinność wodna i nadbrzeżna. Na terenie miasta Kołobrzeg ro ślinno ść wodn ą i nadbrze żną napotka ć mo żna głównie w Pars ęcie i Kanale Drzewnym na odcinkach przepływaj ących przez centrum miasta, zaobserwowano wyst ępowanie zbiorowiska makrohydrofitów zakorzenionych, o li ściach pływaj ących po powierzchni. W rejonie tym zanotowano równie ż facjalnie rozwini ęte płaty z gr ąż elem żółtym. Na omawianym odcinku rzeki wi ększe skupienia tego gatunku obserwowane s ą od kilku lat w pobli żu jej brzegu i od kilkudziesi ęciu lat w Kanale Drzewnym, gdzie stanowi ą stały element cały czas powi ększaj ący swój zasi ęg. W najbardziej wypłyconej cz ęś ci kanału (okolice ul. Łopuskiego), w śród gr ąż eli nielicznie wyst ępuje rogatek sztywny i moczarka kanadyjska, która tworzy swoje własne zbiorowisko pospolite, spotykane w postaci du żych jednogatunkowych agregacji wyst ępuj ących poza obszarem zabudowanym. Dno płytkich odcinków Pars ęty i Kanału Drzewnego porasta je żogłówka pojedyncza. Po obu stronach ul. Mły ńskiej na obszarze rzeki wyst ępuj ą równie ż liczne płaty wykształcone przez Ranunculetum fluitantis. Zaobserwowano równie ż wyst ępowanie wło śniczka rzecznego, któremu towarzyszy rdestniczka g ęsta, rz ęś l długoszyjkowa i rdestnica k ędzierzawa. Na brzegach Pars ęty i Kanału Drzewnego licznie wyst ępuje równie ż ł ącze ń baldaszkowaty oraz wysokie do 2m okazy dzi ęgiela litwora nadbrze żnego, rosn ące w szuwarach Phragmitetum communis, Typhetum latifoliae, Phalaridetum arundinaceae i glycerietum maximae. Nad Kanałem porastaj ą równie ż niewielkie płaty Sparganietum erecti, gdzie je żogłówce gał ęziastej towarzysz ą pojedyncze osobniki strzałki wodnej oraz liczniejsze sitowie le śne, mozga trzcinowata i manna mielec. Ro ślinno ść wodna wyst ępuje równie ż w rowach melioracyjnych na Owczym Bagnie w zachodniej cz ęś ci Kołobrzegu. Na terenie tym w płytkiej wodzie zaobserwowa ć mo żna plechy zielenicy preferuj ącej lekkie zasolenie, ponadto bardzo licznie ro śnie równie ż rdestnica k ędzierzawa, rz ęś l długoszyjkowa, rz ęsa drobna i spirodela wielokorzeniowa. Na podło żu miejscowo odkrytym lub cz ęś ciowo zanurzonym w wodzie zaobserwowa ć mo żna

46 równie ż potocznika w ąskolistnego, żabie ńca babki wodnej, rdestu ziemnowodnego oraz jaskra jadowitego. Oczka wodne na terenie miasta posiadaj ą charakter zbiorników astatycznych – wypełnionych wod ą przez wi ększ ą cz ęść roku. Na ich wodach niekiedy mo żna zaobserwowa ć zbiorowiska rdestnicy pływaj ącej z rz ęsą drobn ą i spiradel ę wielkokorzeniow ą. Brzegi najcz ęś ciej zarastane s ą przez roślinno ść szuwarow ą. Oczka wodne śródle śne s ą równie ż miejscem gdzie zaobserwowano wyst ępowanie torfowców. Na terenie „Ekoparku Wschodniego” w miejscach gdzie najdłu żej stagnuje woda, a jej nagromadzenie nie ma charakteru oczka wodnego zaobserwowa ć mo żna równie ż płaty zbiorowiska Lemno-Spirodeletum polyrrhizae z niekiedy towarzysz ącymi gatunkami pływaczy (zachodniego i zwyczajnego) oraz rz ęś li długoszyjkowej. Na terenie wielkich rozlewisk w „Ekoparku Wschodnim” zbiorowiska ro ślinne posiadaj ą charakter dynamiczny, przy niewielkiej ilo ści hydrofitów z du żą ilo ści ą ro ślinno ści bagiennej. W miejscach du żych waha ń poziomu wód na granicy szuwarów wła ściwych wyst ępuj ą niewielkie płaty szuwaru skrzypowego wraz z towarzysz ącymi gatunkami przechodz ącymi ze zbiorowisk wielkoturzycowych, czasami niekiedy ł ąkowych. Do stosunkowo rzadkich gatunków na terenie Ekoparku zaliczaj ą si ę równie ż zbiorowiska zwi ązane z podło żem mulistym, odsłanianych w miar ę wysychania zbiorników astetycznych.

2.9.6 Roślinność segetalna ruderalna i wydepczyskowa. Ro ślinno ść segetalna na terenie miasta wyst ępuje bardzo rzadko, jedynie w okolicach Stramnicy i po zachodniej stronie Pars ęty, a tak że w okolicach Zieleniewa. W rejonie Stramnicy w śród nielicznych upraw zbo żowych zlokalizowano wyst ępowanie zbiorowiska Aperetalia oraz czerwca rocznego, a także sporka polnego, chabra bławatka, kurzy ślada polnego, przetacznika ożankowego, wilczomlecza obrotnego, fiołka polnego, jasnoty purpurowej i maruny bezwonnej. Na obrze żach pól licznie porastaj ą poziewnik pstry i szorstki. Mi ędzy terenami ogrodów działkowych a Zieleniewem wzdłu ż zachodniego brzegu Pars ęty, uprawiane s ą na niewielkich obszarach ro śliny okopowe, a poza tymi terenami dominuj ą ugory. Na terenach upraw polowych spotka ć mo żna równie ż nieliczne gatunki zespołu Veronico-Fumarietum officinalis, dymic ę pospolit ą, której niekiedy towarzyszy farbownik polny, jasnota ró żowa, wilczomlecz obrotny i maruna bezwonna. Na ugorach natomiast wyst ępuje: zawci ąg pospolity, przytulia wła ściwa i pospolita, starzec Jakubek, krwawnik kichawiec, dziurawiec pospolity, mietlica pospolita. W rozproszeniu wyst ępuj ą równie ż chwasty upraw okopowych i zbo żowych: gorczyca polna, maruna bezwonna, chaber bławatek, rdestówka powojowata. Zbiorowiskom ruderalnym tworz ą zespoły Sisimbrietum sophiae, rozwijaj ące si ę głównie na przypłociach, do których zaliczono gatunki stulichy psiej, stuliszy Loesela oraz Hordeo Brometum – najcz ęś ciej wyst ępuj ącego na terenie osiedli mieszkaniowych w postaci agregacji j ęczmienia płonnego z udziałem stokłosy płonnej i mi ękkiej. Na peryferiach zachodniej cz ęś ci miasta na podwórkach starych domów zaobserwowano równie ż wyst ępowanie fitocenozy Urtico - Malvetum neglectae z dużym udziałem kunezy kanadyjskiej, ślazu zaniedbanego, stulisza lekarskiego i pokrzywy żegawki.

47 Przy drodze wylotowej na Białogard obok pospolitych ro ślin ruderalnych zaobserwowano równie ż rzadziej spotykane: rezeda żółtawa, popłoch okazały, lulek czarny, lnicznik siewny, sałata kompasowa, komosa czerwonawa i strzałkowata. W miejscach silnie wydeptywanych – na ście żkach przydro żnych i poboczach wyst ępuj ą zbiorowiska budowane przez niskie byliny i ro śliny jednoroczne, charakterystyczne dla zbiorowisk dywanowych m.in. rumianek bezpromieniowy, wiechlina roczna, babka zwyczajna.

2.9.7 Posumowanie i wnioski. Generalnie mo żna rozró żni ć w granicach miasta trzy grupy zieleni, tj. ziele ń pasa nadmorskiego, porastaj ąca wydmy i zbocza klifowe, w wi ększo ści podlegaj ąca ochronie, cz ęsto unikatowe. Typowym zbiorowiskiem ro ślinnym rozwijaj ącym si ę na wydmach przednich (białych) jest zespół wydmuchrzycy piaskowej i piaskownicy zwyczajnej. Zbiorowisko to pełni bardzo wa żną funkcj ę w utrwalaniu linii brzegowej. Na wydmach “szarych” utrzymuje si ę charakterystyczna ro ślinno ść zielna i krzewiasta oraz flora porostów. Wydmy poro śni ęte s ą przez zaro śla wierzbowe (wierzba pło żą ca piaskowa), trawy, kobierce porostów, bór nadmorski zwany ba żynowym (krzew ba żyna czarna). Drug ą charakterystyczn ą dla okolicy grup ą zieleni jest ro ślinno ść zatorfionych dolin przymorskich z torfowiskami wrzosowiskowymi. Na terenie miasta, w miejscach o niskim poziomie wody i stosunkowo małym st ęż eniu soli, wyst ępuje kilka enklaw z rzadkimi zbiorowiskami halofilnymi, tworz ącymi zwarte fitocenozy typu wilgotnych „słonych ł ąk”. Z torfowiskami niskimi, w przeszło ści u żytkowanymi rolniczo, zwi ązana jest ro ślinno ść szuwarowa z klasy Phragmitetea i ziołoro ślowa z klasy Molinio - Arrhenatheretea, zaro śla wierzbowe oraz lasy olsowe. Ro ślinno ść ta reprezentuje kolejne etapy sukcesji zachodz ącej na porzuconych, nieu żytkowanych obecnie ł ąkach (patrz równie ż „Gleby i u żytki zielone”). Trzeci ą grup ę zieleni tworzy natomiast ziele ń urz ądzona, komponowana, obejmuj ąca ziele ń parków, skwerów miejskich, cmentarzy i osiedli, ogrodów przydomowych, szkolnych oraz działkowych, jak równie ż aleje przydro żne i ziele ń izolacyjn ą. Kołobrzeska ziele ń parkowa generalnie doczekała si ę kompleksowego opracowania inwentaryzuj ącego, waloryzuj ącego i porz ądkuj ącego zagospodarowanie w ramach sporz ądzonego w 2005 r. projektu „Rewitalizacja Parku Nadmorskiego oraz parków miejskich w Kołobrzegu”. Projekt, obejmuj ący ł ącznie pow. ponad 63 ha terenów zieleni miejskiej komponowanej, zawiera: • inwentaryzacj ę drzew i krzewów z ocen ą ich stanu zdrowotnego; • okre ślenie zakresu prac konserwatorsko-leczniczych oraz ci ęć sanitarno- formuj ących; • projekt zagospodarowania terenu (w tym wskazanie nasadze ń uzupełniaj ących)

Programem rewitalizacji obj ęto nast ępuj ące tereny zieleni parkowej: Powierzchnia L.p. Tereny Numery działek terenu 1. Park im. Stefana Żeromskiego oraz Park przy Pomniku Za ślubin z 2 5/8, 46, 66/3 obr.4;2/6, 7 obr.5 251 802 m Morzem(obecnie równie ż parki im. Stefana Żeromskiego).

2. mi ędzy ul. Obro ńców Westerplatte 2 38 obr.4 3 992 m a ul.Towarow ą

48 3. mi ędzy ul. Towarow ą a ul. 2 40/1, 40/2, 40/3 obr. 4 6 376 m Spacerow ą 4. skweru „za Kalmarem” 116 obr. 4 41 075 m 2 5. Parku im. Jedno ści Narodowej 4/5, 7/2 obr. 2 69 383 m 2 6. Parku im. 3 Dywizji Piechoty 253/6 obr.13 14 216 m 2 7. Skweru im. Pana Tadeusza 4/82 obr.8 26 657 m 2 8. Parku im. Aleksandra Fredry 94/3, 118 obr.5 21,3 ha Inwentaryzacje dla Parku im. Stefana Żeromskiego oraz Parku J. Narodowej zostały wykonane w latach 2006-2007, natomiast ich aktualizacja b ędzie wymagana najwcze śniej w roku 2012, po zako ńczonych wycinkach drzew (zadanie w trakcie realizacji). Park im. A. Fredry nie posiada inwentaryzacji dendrologicznej, jednak jej wykonanie będzie mo żliwie najwcze śniej w roku 2011, po zakończeniu karczowania samosiewów. Ziele ń wyst ępuj ącą w mie ście ponadto tworz ą równie ż lasy ochronne Nadle śnictwa Go ścino – w tym ekosystemu „Ekoparku Wschodniego”.

2.10 FAUNA Na terenie miasta Kołobrzeg jak i całego Pomorza Zachodniego fauna jest do ść słabo rozpoznana. Przeprowadzone badania wykazały, że miasto Kołobrzeg posiada do ść bogate środowisko faunistyczne, które jednocze śnie jest środowiskiem silnie zagro żonym ze wzgl ędu na du żą antropopresj ę i ci ągły rozwój aglomeracji miejskiej. W zwi ązku z powy ższym szczególn ą uwag ę nale ży zwróci ć na obszary ze stanowiskami rozrodu i stałego przebywania zwierząt gatunków chronionych, poniewa ż do tej pory niektóre z nich nie posiadają jeszcze żadnej formy ochronnej. Na terenie miasta Kołobrzeg w wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej stwierdzono wyst ępowanie: 1) 8 gatunków bezkr ęgowców obj ętych ochroną prawn ą, tj: − pazia żeglarza, − biegacza fioletowego, − ślimaka winniczka, − trzmiela ziemnego, − trzmiela kamiennika, − trzmiela rudego, − trzmiela gajowego, − trzmiela wrzosowiskowego. Wymienione powy żej gatunki bezkr ęgowców wyst ępuj ą w kilku miejscach na obszarze miasta, a w szczególno ści: na obszarze wydm, w strefie przybrze żnej, w lasach i zadrzewieniach (równie ż wydmowych) i ich pobli żu oraz w okolicach brzegów Pars ęty. 2) wielu gatunków minogów i ryb chronionych, tj. między innymi: − ciosy, − iglicznia, − kozy, − minoga rzecznego, − minoga strumieniowego, − paproszy, − slizu, − strzelby potokowej − lina,

49 − łososia, − pstr ąga potokowego, − sandaczasieji. Wymienione gatunki wyst ępuj ą głównie w Morzu Bałtyckim oraz w rzecze Pars ęcie. 3) 7 gatunków płazów (wszystkie wykazane gatunki znajduj ą si ę pod prawn ą ochron ą gatunkow ą, w tym 2 gatunki cz ęś ciow ą ochron ą gatunkow ą), tj.: − grzebiuszki ziemnej, − ropuchy szarej, − traszki zwyczajnej, − żaby moczarowej, − żaby śmieszki, − żaby trawnej, − żaby wodnej. Wymienione gatunki wyst ępuj ą: na terenie Ekoparku Wschodniego i jego okolicach, na obszarach przewidzianych na u żytki ekologiczne UE.1 i UE.2, w lesie Koszali ńskiego Pasa Nadmorskiego, w Lesie Kołobrzeskim, w parkach na terenie miasta (m.in. w Parku A. Fredry, 3 Dywizji Piechoty), na terenach podmokłych przy ul. Wschodniej, w dolinie Pars ęty, w Kanale Drzewnym oraz w stawach: Stokrotka, a tak że przy torach kolejowych do Białogardu oraz przy Arce. W dolinie Pars ęty oraz Kanale Drzewnym mo żna spotka ć równie ż nast ępuj ące gatunki płazów, do których nale żą : ropucha szara, żaba śmieszka, żaba trawna, oraz gatunki gadów, tj .zaskro ńca zwyczajnego i żmij ę zygzakowat ą (bardzo rzadki gatunek). 4) 6 gatunków gadów (wszystkie znajduj ą si ę pod prawn ą ochron ą gatunkow ą), tj.: − padalca zwyczajnego, − jaszczurki zwinka, − jaszczurki żyworodnej, − zaskronica zwyczajnego, − żmija zygzakowata, − żółwia błotnego (odnaleziono szcz ątki w pobli żu starorzecza Pars ęty). Wymienione gatunki s ą notowane: na terenie Ekoparku Wschodniego, na obszarach przewidzianych na u żytki ekologiczne UE.1, UE.2, OC-3, w Lesie Kołobrzeskim, w dolinie Pars ęty i Stramniczki. 5) 174 gatunków awifauny obj ętych ochron ą prawn ą. Poni żej przedstawiono list ę najcenniejszych (l ęgowych, obj ętych ochron ą gatunkow ą oraz dodatkowo umieszczonych na Polskiej czerwonej ksi ędze zwierz ąt lub na czerwonej li ście zwierz ąt, uznanych za zagro żone w skali mi ędzynarodowej): − batalion, − biegusa zmiennego, − brod źca krwawodziobego,, − błotniaka zbo żowego, − bociana czarnego, − dziwonia, − kulika wielkiego, − łęczaka, − mewy czarnogłowej, − mewy małej, − mewy pospolitej, − mewy żółtonogiej, − nura czarnoszyjego, − perkozka,

50 − przepiórki, − ostrygojada, − ro żnieca, − rybitwy czubatej, − rybołowa, − siewki złotej − sieweczki obro żnej, − świstuna, − tracza długodziobego, − wąsatki, − zausznika. Chronione gatunki s ą obserwowane przede wszystkim: na terenach Ekoparku Wschodniego, a tak że niektóre z nich mo żna spotka ć na obszarach przewidzianych na u żytki ekologiczne UE.1 i UE.2, w dolinie Stramniczki i okolicach Pars ęty, w strefie przybrze żnej Bałtyku, na kołobrzeskich mokradłach, w Lesie Kołobrzeskim, w parkach i zadrzewieniach na terenie miasta oraz na wydmach i pla ży. Na terenie miasta Kołobrzeg stwierdzono wyst ępowanie 190 gatunków ptaków, z czego do l ęgowych zalicza si ę 130 gatunków. 6) 14 gatunków ssaków, znajduj ących si ę pod prawn ą ochron ą gatunkow ą: − borowica wielkiego, − gacka brunatnego, − gronostaja, − je ża wschodniego, − karlika malutkiego, − kreta, − łasicy, − mor świna, − mroczka pó źnego, − nocka rudego, − ryjówki aksamitnej, − ryjówki malutkiej, − rz ęsorka rzeczego, − wiewiórki. Gatunki ssaków prawnie chronionych lub zagro żonych znajduj ą si ę głównie w Ekoparku Wschodnim, na obszarach przewidzianych na Użytki Ekologiczne, w dolinie Pars ęty i Stramniczki, przy ul. Wschodniej (na byłym poligonie, ł ąkach), na skwerach i w parkach na terenie miasta, w lasach miejskich, na torfowiskach i mokradłach wokół miasta, w schronach i fortach miasta, w podziemiach amfiteatru, koło Radzikowa III, na lotnisku koło Bagicza, na wydmach oraz w Morzu Bałtyckim (mor świn). W rejonie Radzikowa zaobserwowa ć mo żna równie ż przenikanie zwierzyny, tj. saren i dzików w pobli że osiedli ludzkich w celu poszukiwania pokarmów w okresie zimowym. Jak również Gronostaja (koło Radzikowa III), karlika malutkiego, kreta (na terenie całego miasta) oraz łasic ę, nocka rudego, ryjówk ę aksamitn ą, ryjówk ę malutk ą (rejon doliny Pars ęty), a tak że zaj ąca szaraka, który był zaobserwowany w wielu rejonach miasta.

2.11 LASY Lasy na terenie miasta Kołobrzeg, poło żone s ą w Bałtyckiej krainie przyrodniczole śnej, dzielnicy Pasa Nadmorskiego. Zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami za lasy szczególnie chronione, zwane "lasami ochronnymi", na terenie miasta Kołobrzeg uznano lasy: 1) poło żone w granicach pasa technicznego ochrony brzegu morskiego;

51 2) poło żone w granicach „Ekoparku Wschodniego” stanowi ące własno ść Skarbu Pa ństwa, b ędące w zarz ądzie Pa ństwowego Gospodarstwa Le śnego; 3) ochronne „Uzdrowiskowe” poło żone we wschodniej cz ęś ci miasta.

Lasy poło żone w granicach pasa technicznego ochrony brzegu morskiego uzyskały status lasów ochronnych na podstawie Zarz ądzenia Nr 54 Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 10 sierpnia 1999r.

W granicach miasta wi ększe kompleksy le śne poło żone s ą na północ od drogi krajowej nr 11 (wschodnia cz ęść miasta), w obr ębie u żytku ekologicznego „Ekoparku Wschodniego”. W ewidencji gruntów miasta w/w lasy wyst ępuj ą jako: Użytek ekologiczny na lesie o pow. 106,26 ha Użytek ekologiczny na nieu żytku o pow. 2,42 ha Jest to niewielki północny fragment du żego kompleksu le śnego w rejonie Podczela zwanego Kołobrzeskim Lasem. Lasy te nale żą do obr ębu Dygowo - miastu Kołobrzeg nadano nr 169. Bilans powierzchni le śnej jest nast ępuj ący: • Grunty le śne zalesione i niezalesione – 102,89 ha • Grunty zwi ązane z gospodark ą le śną – 3,37 ha • Grunty niele śne – 2,42 ha Razem 108,68 ha Podstaw ą prawn ą uznania tych lasów za ochronne jest zarz ądzenie nr 143 Ministra Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 11 wrze śnia 1996 r. w sprawie uznania za ochronne lasów stanowi ących własno ść Skarbu Państwa, b ędących w zarz ądzie Pa ństwowego Gospodarstwa Le śnego, Lasy Pa ństwowe Nadle śnictwa Go ścino.

Na podstawie zarz ądzenia nr 143 Nadle śnictwo Go ścino uznało za lasy ochronne nast ępuj ące oddziały le śne: • lasy poło żone w strefach ochronnych wokół sanatoriów i uzdrowisk w oddziałach 1, 2a-h, 3a-g, 4a-g, 4a-h, 5a-m, 6, 7Ac-f, 8a-d, 9a,b; • lasy uzdrowiskowe w strefie A i B w oddziałach 3h, 4j-l, 5n,o i 7Ab; • lasy uzdrowiskowe w strefie C lub wokół sanatoriów w oddziałach 2i,j, 3i-k, 4m-p, 7Ah-n, 8f-k, 9c-g, na terenie miasta oraz 10-16, 23-32, 39-44, 45a-h, 46, 47, 54-61, 192-198, 201k-m, 213a-d, 214, 215 poza granicami miasta Kołobrzeg, na terenach gmin Kołobrzeg, Dygowo i Ustronie Morskie.

Lasy poło żone we wschodniej cz ęś ci miasta posiadaj ą statut lasów ochronnych „Uzdrowiskowych”, które w oddziałach od 1-23 zajmują ł ączn ą powierzchni ę około 28,51 ha. Są to głównie lasy li ściaste o zró żnicowanym składzie gatunkowym drzew, gdzie dominuj ą siedliska lasu świe żego i olsu jesionowego. Lasy te przede wszystkim dla miasta maj ą du że znaczenie uzdrowiskowe i krajobrazowe. Na obszarze Nadle śnictwa Go ścino istnieje 18 obwodów łowieckich i 9 kół łowieckich. W obr ębie u żytku ekologicznego „Ekopark Wschodni” porastaj ą głównie lasy bagienne, łęgowe, zaro śli łozowych, gr ądów i lasów bukowych. Bezpo średnio w strefie nadmorskiej – na klifach i wtórnie usypanych wydmach odnotowano wyst ępowanie zaro śla rokitnika, niskopiennych lasków oraz fragmentów zaburzonych fitocenoz le śnych nawi ązuj ących do łęgów.

52 Lasy w rejonie Podczela, zgodnie z now ą numeracj ą Wojewódzkiego Zwi ązku Łowieckiego, nale żą do obwodu łowieckiego nr 7, gdzie gospodarka łowiecka opiera si ę głównie na zwierzynie le śnej, tj. saren, jeleni i dzików. Inwentaryzacja stanu lasu na okres 01.01.2001r. – 31.12.2010r. wykazała, że stan zdrowotny i sanitarny lasu zalicza si ę do dobrego. Nadmierne przerzedzenie drzewostanów spowodowane jest nieregularnymi stosunkami wodnymi oraz jednostkowym obumieraniem drzew. Wykazano równie ż, że w lasach miejskich przewa żaj ą nast ępuj ące siedliskowe typy lasu, które reprezentowane s ą przez nast ępuj ące gospodarcze typy drzewostanu: • Bmśw (bór mieszany świe ży na siedlisku olsowym) – gatunek główny So (sosna) gatunek domieszka - Bk (buk), Db (d ąb) • Lmw (las mieszany wilgotny) – gatunek główny Db (d ąb) gatunek domieszka - So (sosna), Sw ( świerk) • Lśw (las świe ży) – gatunek główny Bk (buk) gatunek domieszka - Db (d ąb), Md (modrzew) • Lw (las świe ży) – gatunek główny Db (d ąb) gatunek domieszka - Js (jesion), Ol (olsza czarna) • Ol (olsy) – gatunek główny Ol (ols) gatunek domieszka - Js (jesion), Brz (brzoza)

Nadmienia si ę równie ż, że nadzór nad gospodark ą le śną po wschodniej stronie miasta sprawuje Nadle śnictwo Go ścino na zlecenie Starostwa Powiatowego w Kołobrzegu. W zachodniej cz ęś ci miasta, natomiast w ąski pas wydm porasta antropogenicznie przekształcony acidofilny las dębowo – brzozowy, z du żym udziałem nasadzonej sosny pospolitej. Las ten posiada mieszany drzewostan o zró żnicowanym udziale d ębu szypułkowatego, brzozy brodawkowej, brzozy omszonej, jarz ębiny i osiki. Na zachód od uj ścia Pars ęty w aluwialnej cz ęś ci brzegu morskiego abrazja spowodowała doj ście do samego brzegu fitocenoz le śnych. Odznacza si ę to tym, że drzewa stoj ą przy samej pla ży. Natomiast tam gdzie ich nie ma wprowadzono na wydmy szare nasadzenia sosny hakowatej, sosny górskiej, sosny czarnej, ró ży pomarszczonej, wierzby wawrzynkowej, a tu ż przy północno-zachodniej granicy Kołobrzegu zasadzono kilkadziesi ąt okazów świerka białego, który rosn ąc na wydmie szarej w karłowatej formie obficie sam si ę rozsiewa. 2.10.1 Siedliska w lasach nadleśnictwa gościno występujące w granicach miasta. • Siedlisko Lasu Świe żego – wykształciło si ę na żyznych glebach gliniasto piaszczystych, oraz gł ęboko zalegaj ącej wodzie gruntowej, poni żej 1,5 m. W śród drzewostanu dominuj ą: d ąb, buk i grab, uzupełniaj ą ekosystem le śny: sosna, olcha, jawor, brzoza i świerk. Ró żnorodny jest podszyt le śny. Tworz ą go mniejsze formy drzew oraz leszczyna, jarz ębina, bez czarny oraz je żyna. Wyra źna jest sukcesja traw i chwastów. • Siedlisko Lasu Wilgotnego - powstało na glebach gliniastych, oglejonych z płytko zalegaj ącą wod ą gruntową, niekiedy nawet na powierzchni. Drzewostan tworzy głównie jesion i d ąb, sporadycznie wyst ępuje olcha. W podszycie ro śnie: leszczyna, trzmielina, jesion, jawor, głóg, porzeczka, grab, buk a odsłoni ętą gleb ę zazielenia pokrzywa, kokorycznik i gwiazdnica.

53 • Siedlisko Olsu – charakteryzuje si ę glebami nadmiernie uwilgotnionymi mułowo- murszowymi gł ębokimi na glinie. Podstawowy drzewostan tworz ą olcha i jesion, jedynie sporadycznie wyst ępuje d ąb i jawor, natomiast gesty podszyt to leszczyna, trzmielina i bez czarny. Gleb ę pokrywa i tworzy runo le śne silnie zadarniona pokrzywa, malina, je żyna, chmiel, narecznica, gwiazdnica, szczawik, gajowiec i inne byliny.

3. OBIEKTY I OBSZARY PODLEGAJĄCE OCHRONIE NA MOCY PRZEPISÓW ODRĘBNYCH 3.1 KOPALINY PODSTAWOWE PODLEGAJĄCE OCHRONIE Zgodnie z rozporz ądzeniem Rady Ministrów z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie złó ż wód podziemnych zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złó ż innych kopalin leczniczych, a tak że zaliczenia kopalin pospolitych z okre ślonych złó ż lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych (Dz. U. z 2006r. Nr 32,poz. 220, Nr 246, poz. 1790, z 2008r. Nr 66, poz.404) zalicza si ę zgodnie z § 2 rozporz ądzenia wody lecznicze, tj. wody podziemne niezanieczyszczone pod wzgl ędem chemicznym i mikrobiologicznym, o naturalnej zmienno ści cech fizycznych i chemicznych, spełniaj ące co najmniej jeden z nast ępuj ących warunków: 1) zawarto ść rozpuszczonych składników mineralnych stałych - nie mniej ni ż 1.000 mg/dm 3; 2) zawarto ść jonu żelazawego - nie mniej ni ż 10 mg/dm 3 (wody żelaziste); 3) zawarto ść jonu fluorkowego - nie mniej ni ż 2,0 mg/dm 3 (wody fluorkowe); 4) zawarto ść jonu jodkowego - nie mniej ni ż 1 mg/dm 3 (wody jodkowe); 5) zawarto ść siarki dwuwarto ściowej - nie mniej ni ż 1 mg/dm 3 (wody siarczkowe); 6) zawarto ść kwasu metakrzemowego - nie mniej ni ż 70 mg/dm 3 (wody krzemowe); 7) zawarto ść radonu - nie mniej ni ż 74 Bq (wody radonowe); W mie ście Kołobrzeg wyst ępuj ą dwie kopaliny, zaliczone do kopalin podstawowych – leczniczych: • wody lecznicze mineralne (solanki), • torfy borowinowe – peloidy o znacznych zasobach liczonych na 150 lat eksploatacji zło ża.

3.1.1 Wody lecznicze. W obszarze miasta wyst ępuj ą nast ępuj ące rodzaje artezyjskich wód leczniczych: • o st ęż eniu NaCl do 5,5% - płytkie, naturalne źródła solankowe uj ęte na gł ęboko ściach 2,5÷7,0 m p.p.t. (głównie na Wyspie Solnej i we wschodniej cz ęś ci miasta), eksploatowane ze źródeł: −−− nr 18 i 35 przy ul. Solnej w bezpo średnim s ąsiedztwie obiektu „Warzelni Soli”, −−− nr 31 przy ul. Łopuskiego (w piwnicy budynku szpitala z odprowadzeniem solanki do Kanału Drzewnego), −−− nr 40 „Bolesław Krzywousty” przy ul. Źródlanej, −−− nr 11, 11/I, 11/II od Al. Wojska Polskiego w linii prostopadłej do koryta rzeki Pars ęty; • wody mineralne, które są eksploatowane z utworów czwartorz ędowych, uj ęciami wierconymi (otworami hydrogeologicznymi):

54 1) otwory 16A i 16B oraz 39 ujmuj ące wody mineralne z utworów czwartorz ędowych – są to wody słonawe, chlorkowo-wodorow ęglanowo- sodowe o mineralizacji nie przekraczaj ącej 0,2% st ęż enia NaCl: - Uj ęcie (otwór) 16A „Perła” (z 1965 r.) poło żony przy skrzy żowaniu ul. Jedno ści Narodowej z ul. Soln ą (woda mineralna „Perła Bałtyku”) – woda obecnie nie eksploatowana. - Uj ęcie (otwór) 16B (z 1970 r.) poło żony przy ul. Sienkiewicza na terenie Zakładu Produkcji Wody Mineralnej – woda obecnie nie eksploatowana. - Uj ęcie (otwór) 39 „Jantar” zlokalizowany przy ul. Żurawiej (o mniejszej mineralizacji – poni żej 1g/l. wody) – woda „Jantar” butelkowana do spo życia. Na pobór wód z tego uj ęcia Starosta Kołobrzeski w dniu 20 wrze śnia 2006r. wydał Decyzj ę – pozwolenie wodnoprawne Spółce z o.o. „SAXOFFON (znak: O Ś.I.6223-72/2006)” wa żną do 20 wrze śnia 2026r. na szczególne korzystanie z wód – pobór wód podziemnych w ilo ści: Qśrd = 24,00 m³/d, Qmaxh = 1,5m³/h, ustanawiaj ąc jednocze śnie stref ę ochrony bezpo średniej dla tego uj ęcia w promieniu 10,00m od studni (cz ęść działki 175/6 i 175/7, obr ęb 11). 2) z utworów jury środkowej (doggeru), z których wydobywana jest solanka o st ęż eniu ca 5,5% dla celów leczniczych (balneologicznych) odwiertami: - Uj ęcie Nr 2 „Parkowe” przy ul. Rodziewiczówny (obok sanatorium Bałtyk) słu ży jako piezometr do obserwacji poziomu hydrostatycznego warstwy wodono śnej doggeru – nie eksploatowany, - Uj ęcie Nr 6 „Emilia” przy ul. Portowej – teren sanatorium M.S.W i A. – posiada Świadectwo potwierdzaj ące wła ściwo ści lecznicze wody 5,39% chlorkowo-sodowej (solanki) jodkowej (Nr HU-62/WL-3/AN/08) z dnia 15 lipca 2008r. – wykonano odwiert o gł ęboko ści 65,8 m i wydajno ści Q=3,97 m 3/h. - Uj ęcie Nr 7 „Warcisław” przy skrzy żowaniu ul. Portowej i Solnej – posiada Świadectwo potwierdzaj ące wła ściwo ści lecznicze wody 5,63% chlorkowo-sodowej (solanki) jodkowej (Nr HU-62/WL-4/AN/08) z dnia 15 lipca 2008r. – wykonano odwiert o gł ęboko ści 40,5 m i wydajno ści Q=31,15 m 3/h. - Uj ęcie Nr B-1 „Barnim” przy ul. Słowackiego na terenie OSW Chemik (aktualnie wy-łączony z eksploatacji) - posiada Świadectwo potwierdzaj ące wła ściwo ści lecznicze wody 5,85% chlorkowo-sodowej (solanki), jodkowej (Nr HU-2/WL/2010) z dnia 16 marca 2010r. – wykonano odwiert o gł ęboko ści 100 m p.p.t. i wydajno ści Q=3,6 m 3/h. 3) odwierty wody mineralnej z utworów jury dolnej o mineralizacji do 6,5%: - Podczele-1 „Anastazja” na terenie P.U. Holtur - posiada Świadectwo potwierdzaj ące wła ściwo ści lecznicze wody 6,06% chlorkowo-sodowej (solanki) jodkowej (Nr HU-62/WL-1/AN/08) z dnia 15 lipca 2008r. – wykonano odwiert o gł ęboko ści 333,6 m i wydajno ści Q=17,0 m 3/h. - Uj ęcie Nr B-2 „Bogusław” przy ul. Ko ściuszki, obok OWL W ęgiel Brunatny - posiada Świadectwo potwierdzaj ące wła ściwo ści lecznicze wody 5,97% chlorkowo-sodowej (solanki) jodkowej, żelazistej (Nr HU- 62/WL-2/AN/08) z dnia 15 lipca 2008r. – wykonano odwiert o gł ęboko ści 203,5 m i wydajno ści Q=7,6 m 3/h.

55 Jurajskie wody mineralne s ą to lecznicze wody chlorkowo-sodowo, bromkowe, jodowe, borowe i żelaziste. Dla zapewnienia wła ściwej eksploatacji źródeł powołano w roku 1964 uzdrowiskowy zakład górniczy. W roku 1991 decyzj ą z dnia 29.03.1991 r. Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej dla zło ża leczniczych wód mineralnych utworzono obszar górniczy “Kołobrzeg II” oraz teren górniczy „Kołobrzeg” (wspólny dla solanek i borowiny), wpisany do rejestru obszarów górniczych Wy ższego Urz ędu Górniczego.

3.1.2 Borowiny. Le żą ce w granicach miasta zło że borowiny stanowi fragment torfowisk, ci ągn ących si ę w pasie obni żonych, zatorfionych nizin nadmorskich, otoczonych terenami równiny moreny dennej z pojedynczymi wzgórzami moren czołowych. Zło że składa si ę dwóch pól: Kołobrzeg I i II. Eksploatacja prowadzona jest na zło żu południowym, którego powierzchnia (przeznaczona pod eksploatacj ę) wynosi 50 ha, a zasoby bilansowe wynosz ą 1,364 tys.m 3. Średnia miąż szo ść zło ża bilansowego borowiny wynosi tu 3,61 m. Pole Kołobrzeg II (północne) posiada zasoby bilansowe 1,508 tys. m 3. Oba pola rozdziela droga krajowa nr 11, dla której wyznaczono filar ochronny – po obu stronach drogi pasy wył ączone z zainwestowania o szeroko ści 50 m. Borowina kołobrzeska pochodzi ze zło ża torfu typu niskiego, o du żym rozkładzie i charakteryzuje si ę bogatym składem botanicznym oraz niedu żym zanieczyszczeniem zwi ązkami nieorganicznymi. Zło że to jest udokumentowane w kategorii B w ilo ści 3552651 m 3 i średniej mi ąż szo ści 3,61 m (posiada Świadectwo potwierdzaj ące wła ściwo ści lecznicze peloidu (borowiny) Nr HU-62/BL-1/2008z dnia 15 lipca 2008r.) – wykonano odwiert o gł ęboko ści 203,5 m i wydajno ści Q=7,6 m3/h. Borowina kołobrzeska posiada zatwierdzone zasoby geologiczne decyzj ą Głównego Geologa Kraju w Ministerstwie Środowiska z dnia 29 pa ździernika 1986r. Dla zło ża ustanowiony został równie ż obszar górniczy „Mirocice”. Rozpoznanie wyst ępowania torfów przeprowadzono równie ż na obszarze doliny przymorskiej Podczele-Bagicz-Ustronie Morskie. Występuj ą tu torfy niskie drzewno-trzcinowe i drzewne o mi ąż szno ściach w granicach od 1,1 do 4,9 m o do ść niskiej popielno ści (14% - 18,7%) i 40 % stopniu rozkładu. Kopalin ą towarzysz ącą jest gytia ilasta. Torfowisko to pozostaje w zasi ęgu wyst ępowania zasolonych wód gruntowych i nie stanowi odpowiedniego dla celów balneologicznych surowca. Obszar torfowiska w cz ęś ci zachodniej zajmuj ą nieu żytki (Solne Bagno), a w cz ęś ci środkowej i wschodniej stanowi podło że żyznego kompleksu u żytków zielonych.

3.2 OCHRONA PRAWNA KOPALIN LECZNICZYCH PODSTAWOWYCH. Dla zapewnienia prawidłowej eksploatacji oraz zapewnienia ochrony kopalin leczniczych przed dewastacj ą, degradacj ą i zanieczyszczeniem, utworzone zostały dwa obszary górnicze: • Dla leczniczych wód mineralnych – obszar górniczy „Kołobrzeg II” o pow. 71.396.750 m² • Dla torfu leczniczego (borowiny) – obszar górniczy „Mirocice” o pow. 2.147.750 m² Obszar górniczy „Kołobrzeg II” obejmuje on swym zasi ęgiem płytko wyst ępuj ące zło że, oraz cz ęś ciowo najbli żej poło żony obszar alimentacyjny. Obszar ten został wyznaczony przy uwzgl ędnieniu istotnych dla specyfiki zło ża warunków i jednocze śnie okre ślenia wielko ści

56 strefy ochronnej dla podziemnego złoża wód mineralnych oraz przestrzeni w granicach, której Uzdrowisko Kołobrzeg S.A. uprawnione jest do wydobywania kopaliny. Opisane w pkt. 3.1.1 lecznicze wody mineralne tworzące zło że „Kołobrzeg” s ą wodami chlorkowo - sodowymi, bromkowymi, jodkowymi, borowymi i żelazistymi o st ęż eniu do 6% są one zwi ązane genetycznie z zalegaj ącą w gł ębszym podło żu cechszty ńsk ą seri ą soln ą oraz chlorkowo – wodorow ęglanowo – sodowe o st ęż eniu około 0,1% do 0,2% w utworach czwartorz ędowych. Wyst ępowanie w rejonie Kołobrzegu wód mineralnych zwi ązane jest ści śle z budow ą geologiczn ą tego obszaru, z jego tektonik ą i stratygrafi ą. Zło że „Kołobrzeg” le ży w obr ębie du żej jednostki geologicznej okre ślanej jako paraantyklinorium pomorskie; północny odcinek tej struktury dzieli si ę na dwie elewacje: zachodni ą - antyklin ę Kamienia Pomorskiego i wschodni ą - antyklin ę Kołobrzegu, rozdzielone synklin ą Trzebiatowa. Warstwy wodono śne wód mineralnych wyst ępuj ą zarówno w utworach jury jak i czwartorz ędu /w obr ębie zło ża rozpoznano otworami wiertniczymi utwory: holoce ńskie, plejstoce ńskie i jurajskie/. Dla unikni ęcia zagro żeń wynikaj ących z powierzchniowych ingerencji w zło że Uzdrowiskowy Zakład Górniczy stosuje działania profilaktyczne w oparciu o Ustaw ę z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze - które stawia wymóg ka żdorazowego udzielenia zezwolenia Okr ęgowego Urz ędu Górniczego na wzniesienie lub przebudow ę trwałych urz ądze ń w granicach terenu górniczego. W stosowanej praktyce, ka żde uzgodnienie musi by ć poprzedzone opini ą zakładu górniczego, zawieraj ącą niezb ędne warunki, zapewniaj ące bezpiecze ństwo zło ża. Zasi ęg ewentualnych wpływów eksploatacji górniczej kopalin na środowisko wyznacza granica terenu górniczego (jeden wspólny dla obu kopalin został utworzony decyzj ą Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 29.03.1991r.). Nadmienia si ę równie ż, że obecnie nadzór nad terenem górniczym kopalin, wód leczniczych i borowin sprawuje Kierownik Ruchu Uzdrowiskowego Zakładu Górniczego w Kołobrzegu. Na eksploatacj ę wód mineralnych i borowiny w granicach dwóch obszarów górniczych koncesje wydane przez Ministra OSZNiL z dnia 27.10.1992 r. wa żne do 2012 r. posiada Uzdrowisko Kołobrzeg S.A. Koncesja nr 45/92 na eksploatacj ę wód leczniczych. Koncesja nr 46/92 na eksploatacj ę torfu leczniczego.

3.3 OBIEKTY I OBSZARY PRZYRODNICZE PRAWNIE CHRONIONE Zgodnie z art. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009r. Nr 151, poz.1220 z pó źn. zm.) formami ochrony przyrody, wprowadzonymi i obowi ązuj ącymi na terenie miasta, s ą: 3.3.1 Obszar Chronionego krajobrazu „Koszali ński Pas Nadmorski”. 3.3.2 Obszary Natura 2000. 3.3.3 Pomniki Przyrody. 3.3.4 Użytek ekologiczny „Ekopark Wschodni”;

57 3.3.1 Obszar Chronionego Krajobrazu „Koszaliński Pas Nadmorski”. Obszar Chronionego Krajobrazu jest to wielkopowierzchniowa forma ochrony, wprowadzana w miejscach o wysokich walorach krajobrazowych i zachowanych ró żnorodnych ekosystemach. Ustanowienie obszaru chronionego krajobrazu nie wyklucza działalno ści człowieka na obszarze chronionym, jednak musi by ć ona podporz ądkowana potrzebom przyrody. Nale ży stwierdzi ć, że jest to rozwi ązanie bardzo korzystne, poniewa ż umo żliwia ono zachowanie walorów krajobrazowych i środowiskowych chronionego terenu, jednocze śnie stanowi ąc o jego ci ągłej atrakcyjno ści. Celem Obszaru Chronionego Krajobrazu jest: • zatrzymanie procesu degradacji środowiska i zachowanie równowagi ekologicznej, • utrzymanie dotychczasowych warto ści krajobrazu naturalnego i kulturowego, • tworzenie osłony dla obszarów o surowszych rygorach ochrony, • wypracowanie racjonalnych zasad turystycznego wykorzystania obszaru. Obszar Chronionego Krajobrazu (OCHK) na terenie miasta Kołobrzeg, został powołany na podstawie Uchwały Nr X/46/75 WRN w Koszalinie z dnia 17.11.1975 r. w sprawie stref chronionego krajobrazu (DZ. U. WRN w Koszalinie z dnia 2.12.1975r., Nr 9, poz.49-50). Zmieniony rozporz ądzeniem Nr 19/2003 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 29 sierpnia 2003r. oraz Rozporz ądzeniem Nr 1/2004 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 12 stycznia 2004r, a tak że Rozporz ądzeniem Nr 4/2005 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 22 marca 2005 r. (D. Zacho. z 2005r. Nr 25, poz.497 z pó źn. zm.) Rozporz ądzenie Nr 4/2005 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 22 marca 2005 r. zostało uchylone na mocy zmiany ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004r. (Dz. U. Z 2009r. Nr 151, poz. 1220), która to zgodnie z art. 23 ust. 2 wprowadziła wyznaczenie Obszaru Chronionego Krajobrazu w drodze uchwały Sejmiku Województwa. W zwi ązku z powy ższym podj ęto Uchwał ę Nr XXXII/375/09 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 15 wrze śnia 2009r.w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Uchwała Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego (Dz. Urz. Woj. Zach. Nr 66, poz. 1804 z pó źn. zm.). Zgodnie z obowi ązuj ącym systemem prawnym Uchwała Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego okre śla nazw ę, poło żenie, obszar, sprawuj ącego nadzór oraz ustalenia dotycz ące czynnej ochrony ekosystemów, a tak że ustala zakazy wła ściwe dla Obszaru Chronionego Krajobrazu o nazwie „Koszali ński Pas Nadmorski” wchodz ący w zakres gminy miasta Kołobrzeg. Ustalenia dotycz ące czynnej ochrony ekosystemów oraz zakazy wła ściwe dla danego obszaru chronionego krajobrazu zgodnie z obowi ązuj ącą ustaw ą zostały wybrane spo śród zakazów wymienionych w art. 24 ust. 1 ww. ustawy , a tak że wynikają z potrzeb ochrony tego obszaru. Obecnie Obszar Chronionego Krajobrazu „Koszali ński Pas Nadmorski” obejmuje wi ększ ą cz ęść miasta Kołobrzeg, a dokładnie teren, który od strony N graniczy z wybrze żem Bałtyku, od strony W z ul. Zachodni ą od S z ul. Grzybowsk ą, Obozow ą, Mazowieck ą, Wolno ści, Mły ńsk ą dalej Kamienn ą i ul. Koszali ńsk ą do wschodnich granic miasta. Obszar Chronionego Krajobrazu (OCHK) wchodz ący w zakres miasta Kołobrzeg obejmuje tereny chronione ze wzgl ędu na wyró żniaj ący si ę krajobraz o zró żnicowanych ekosystemach, warto ściowych ze wzgl ędu na mo żliwo ść zaspokojenia potrzeb zwi ązanych z turystyk ą i wypoczynkiem oraz pełnion ą funkcj ą korytarzy ekologicznych. Powierzchnia całego wyznaczonego OCHK wynosi 36 229 ha, z czego w granicach miasta jest około 1710 ha - co stanowi 4,7 % całkowitej powierzchni wyznaczonego OCHK o

58 nazwie „Koszali ński Pas Nadmorski”. Nadmienia si ę równie ż, że omawiany teren zajmuje około 66,6 % powierzchni miasta Kołobrzeg. Cały obszar OCHK charakteryzuje si ę unikalnym leczniczym mikroklimatem, a tak że wysokimi walorami krajobrazowymi. Do istotnych zagro żeń tego obszaru mo żna zaliczy ć: nadmiern ą penetracj ę turystyczn ą, siln ą antropopresj ę, ekspansj ę, trzciny, dzikie wysypiska śmieci, osuszanie terenu.

3.3.2 Obszary Natura 2000. Europejska Sie ć Ekologiczna Natura 2000 to sie ć obszarów chronionych na terenie pa ństw członkowskich Unii Europejskiej. Celem ich wyznaczania jest ochrona, cennych pod wzgl ędem przyrodniczym i zagro żonych, składników ró żnorodno ści biologicznej. W zwi ązku z powy ższym Obszar Natura 2000 jest to: • obszar specjalnej ochrony (OSO) – wyznaczony na podstawie Dyrektywy Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków – tzw. „ptasiej”; • lub specjalne obszary ochrony (SOO) – wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory – tzw. „siedliskowa” lub „habitatowa” dla siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków zwierz ąt i roślin; • lub te ż obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty, utworzony w celu ochrony populacji dziko wyst ępuj ących ptaków lub siedlisk przyrodniczych lub gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty. Obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty jest to natomiast projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk, zatwierdzony przez Komisj ę Europejsk ą w drodze decyzji, który w danym regionie biogeograficznym, w znacz ący sposób przyczynia si ę do zachowania lub odtworzenia stanu wła ściwej ochrony siedliska przyrodniczego lub gatunku b ędącego przedmiotem zainteresowania Wspólnoty. Obszar taki mo że równie ż znacz ąco przyczyni ć si ę do spójno ści sieci obszarów Natura 2000 i zachowania ró żnorodno ści biologicznej w obr ębie danego regionu biogeograficznego np. w przypadku gatunków zwierz ąt wyst ępuj ących na terenach maj ących znaczenie dla Wspólnoty - w obr ębie naturalnego zasi ęgu gatunków, które charakteryzuj ą si ę fizycznymi lub biologicznymi czynnikami istotnymi dla ich życia lub ich rozmna żania. Na terenie miasta Kołobrzeg zostały wyznaczone trzy obszary sieci natura 2000 (patrz zał ączniki nr 6, 7 i 8), tj.

3.3.2.1 TRZEBIATOWSKOKOŁOBRZESKI PAS NADMORSKI (SOO) PLH 320017 Ogólna pow. obszaru: 18017,7 ha Region biogeograficzny: kontynentalny Dyrektywa siedliskowa SOO, cz ęś ciowo przecinaj ący si ę z OSO

3.3.2.2 DORZECZE PARSĘTY (SOO) PLH 320007 Ogólna pow. obszaru 28010,8 ha Region biogeograficzny: kontynentalny Dyrektywa siedliskowa SOO, cz ęś ciowo przecinaj ący si ę z OSO

3.3.2.3 ZATOKA POMORSKA (OSO) PLB 990003 (szeroki pas morza si ęga od Zalewu Szczeci ńskiego do Zatoki Koszali ńskiej)

59 Obszar OSO, całkowicie zawieraj ący w sobie obszar SOO. Podsumowuj ąc mo żna stwierdzi ć, że Natura 2000 to najbardziej kompleksowa i najbardziej legislacyjnie i politycznie przygotowana europejska sie ć ekologiczna maj ąca na celu zapewnienie trwałej egzystencji ekosystemom, oraz ochrony ró żnorodno ści biologicznej naszego kontynentu.

3.3.2.1 TrzebiatowskoKołobrzeski Pas Nadmorski . Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski PLH320017 zajmuje teren o całkowitej powierzchni wynosz ącej 17468,79 ha. Ostoja ta obejmuje najlepiej zachowany fragment zró żnicowanego geomorfologicznie wybrze ża Bałtyku brzegi klifowe (aktywne - eroduj ące i ustabilizowane z zaro ślami), wydmowe, mierzeje odcinaj ące lagunowe jeziora przymorskie, płytkie uj ścia rzek. Typowo wykształcony układ pasowy biotopów obejmuje równie ż pas wód przybrze żnych, pla żę z ugrupowaniami organizmów psammofilnych oraz pasami kidziny, inicjalne stadia wydm białych, wydmy szare z ro ślinno ści ą nisk ą (ugrupowania porostów, psammofilne zbiorowiska trawiaste z okazami mikołajka nadmorskiego, zakrzewienia, stadia inicjalne boru ba żynowego), a tak że wydmy ustabilizowane poro śni ęte borami ba żynowymi i zagł ębienia mi ędzywydmowe z mokradłami (w tym stadia inicjalne mszarów). W mezotroficznych lasach mieszanych na podło żu piaszczystym (Betulo-Quercetum) zaobserwowano równie ż wyst ępowanie charakterystycznego wiciokrzewu pomorskiego. Na zapleczu pasa wydmowego kompleksy lasów bagiennych i ł ęgowych wyst ępuj ące cz ęś ciowo na podło żu torfowym: wokół jeziora Liwia Łu ża, mi ędzy Włodark ą a Mrze żynem, na południowy zachód od D źwi żyna i SW od Kołobrzegu. Wyniesienia moreny dennej, w pasie brzegowym pokryte s ą głównie lasami mieszanymi z wiciokrzewem pomorskim. Charakterystycznym elementem pasa brzegowego są jeziora lagunowe, oddzielone od morza w ąskim pasem mierzei: Resko Przymorskie i Liwia Łu ża pełni ą w tych miejscach wa żną rol ę jako ostoje ptaków oraz obfituj ą równie ż w ró żne cenne gatunki flory. Od południa obszar Ostoi zamkni ęty jest rozległym, pasmowym obni żeniem Pradoliny Bałtyckiej, w du żym stopniu wypełnionej pokładami torfów niskich, w wi ększo ści odwodnionych w przeszło ści i wykorzystywanych jako u żytki zielone. Obszar pradoliny przeci ęty jest sieci ą kanałów oraz mniej lub bardziej naturalnych cieków (m. in. Rega, Stara Rega, Pars ęta, Czarwonka). W ich korytach, starorzeczach oraz na brzegach rozwijaj ą si ę zbiorowiska ro ślin wodnych z udziałem halofitów. Duży procent powierzchni pradoliny obecnie nie jest u żytkowany rolniczo i na jej obrze żach mo żna zaobserwowa ć rozwój zaro śli z udziałem woskownicy europejskiej. W wyniku degradacji urz ądze ń hydrotechnicznych wyst ępuje tu równie ż miejscowe zabagnienie terenu i okresowe zalewanie, w tym wodami słonawymi. Ostoja wchodz ąca w zakres Trzebiatowsko-Kołobrzeskiego Pasa Nadmorskiego odznacza si ę wysokim stopniem reprezentatywno ści siedlisk, typowych dla południowego wybrze ża Morza Bałtyckiego. Głównym walorem obszaru jest bardzo dobry stan zachowania typowych biotopów tworz ących pas nadmorski, w szczególno ści kompleksu wybrze ża akumulacyjnego z borami ba żynowymi. W obr ębie ostoi wyst ępuje szereg skupie ń ro ślinno ści halofilnej. Obszar słonoro śli na zapleczu pasa wydmowego na północ od Włodarki nale ży do najbardziej rozległych ekosystemów tego typu w Polsce. Du że populacje tworz ą tu: sit Gerarda, aster solny, świbka morska, babka nadmorska, mlecznik nadmorski. Liczne mniejsze skupienia, zwi ązane z wysi ękami solanki, wyst ępuj ą m.in. koło Kołobrzegu.

60 Rozległe mszarne torfowiska typu bałtyckiego rozwinęły si ę w pasie nadmorskim ze wzgl ędu na korzystne warunki klimatyczne. W przeszło ści cz ęś ciowo odwodnione, obecnie reprezentuj ą mozaik ę zbiorowisk naturalnych i stadiów regeneracyjnych. Na powierzchni rozległego torfowiska "Roby" wyst ępuje m.in. rzadki mszarnik wrzo ścowy, zbiorowiska mszarów i borów bagiennych z bogatymi populacjami cennych ro ślin torfowiskowych. Łącznie stwierdzono tu 22 rodzajów siedlisk z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Bogata lista gatunków ro ślin naczyniowych (ponad 1000 gatunków) zawiera du żą liczb ę taksonów ro ślin chronionych, zagro żonych i rzadkich (136 gatunków) w tym 42 gatunki chronione, 3 uwzgl ędnione w Czerwonej Ksi ędze Ro ślin Polski, 57 gatunków zagro żonych na Pomorzu i w Wielkopolsce. Stwierdzono tu tak że 16 gatunków zwierz ąt z Zał ącznika II Dyrektywy. Nast ępnych kilka gatunków zwierz ąt z tego zał ącznika mo że tu wyst ępowa ć. Do najwi ększych zagro żeń maj ących wpływ na omawiany obszar NATURA 2000 nale ży niszczenie siedlisk po przez rozwój zabudowy, niszczenie i wydeptywanie siedlisk przez turystów, zanieczyszczanie i za śmiecanie przedmiotowego terenu zanieczyszczenie wód, czy zmiana stosunków wodnych - głównie poprzez osuszanie oraz odci ęcie od dopływu słonych wód. Zmiany w siedliskach zwi ązane z pracami zabezpieczaj ącymi wybrze że (np. czyszczenie pla ż, zabezpieczanie klifu). Wyniki prac prowadzonych na etapie sporz ądzania planu ochrony pokazały, że najwa żniejsze zagro żenia wyst ępuj ące w obr ębie ostoi s ą związane z: kwestiami zagospodarowania przestrzennego, a w szczególno ści planami rozwoju miejscowo ści nadmorskich, w tym rozbudowy infrastruktury wczasowo - turystycznej, planowanej na obszarze ostoi przyrodniczych (głównie lasów i borów nadmorskich, wydmy szarej i białej, wrzosowisk, jezior przymorskich), niszczeniem siedlisk wydmy białej i szarej oraz boru ba żynowego przez turystów, nieprawidłow ą gospodarsk ą wodn ą i wodno - ściekow ą, obejmuj ącą negatywne oddziaływanie zanieczyszcze ń wód ściekami komunalnymi wód jezior przymorskich i Regi, tamowaniem dopływu wód morskich do toni Jeziora Liwia Łu ża b ędącego jeziorem przymorskim, osuszaniem siedlisk przyrodniczych z ro ślinno ści ą halofiln ą wyst ępuj ącą w obr ębie ł ąk i pastwisk zlokalizowanych w Pradolinie Pomorskiej, gospodark ą le śną, tj. zniekształceniem le śnych siedlisk przyrodniczych, nieprawidłowo ściami w gospodarce rybackiej prowadzonej w obr ębie jezior przymorskich, działalno ści ą niszcz ącą morza na siedliska przyrodnicze, tj. klify, wydmy biał ą i szar ą, metodami zabezpieczenia brzegu morskiego wynikaj ącymi ze stosowania metod, które powoduj ą przekształcenie i ubo żenie przyrodniczych siedlisk nadmorskich, np. z aktywnego klifu w martwy klif, z nadmorskich wydm białych i szarych w zaro śla obcych gatunków, utrat ą siedlisk bytowania zwierz ąt gatunków uj ętych w zał ączniku II Dyrektywy.

3.3.2.2 Dorzecze Parsęty. Obszar Natura 2000 o nazwie Dorzecze Pars ęty PLH320007 obejmuje swym zasi ęgiem dolin ę rzeki Pars ęty, od źródeł koło Pars ęcka a ż po stref ę uj ściow ą w Kołobrzegu. Obszar ten obejmuje szereg wa żnych siedlisk z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG - łącznie zidentyfikowano ich 25, tworz ących mozaik ę i pokrywaj ących ponad 50% powierzchni obszaru. Cz ęsto s ą to siedliska bardzo rzadkie b ądź unikatowe w skali kraju i

61 Europy. Wiele z nich jest wa żnym biotopem dla cennej fauny, która podlega ochronie na podstawie konwencji mi ędzynarodowych. Stwierdzono tu wyst ępowanie równie ż 13 gatunków z Zał ącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Na szczególn ą uwag ę i podkre ślenie zasługuje: • rzeka i jej liczne dopływy, które posiadaj ą najlepsze w Polsce, a mo że nawet i w Europie, warunki dla tarła łososi, co zapewnia utrzymanie naturalnej populacji tego gatunku w naszym kraju. Naturalny charakter rzeki i jej dopływów zapewnia tarło dla innych ryb łososiowatych: troci w ędrownej, pstr ąga potokowego i lipienia (zachowanie takiego stanu wymaga zakazu budowania nowych przegród na rzece, natomiast istniej ące, je śli nie zostan ą rozebrane, musz ą by ć wyposa żone w bardzo dobrze działaj ące przepławki); • obecno ść w rzece innych gatunków ryb (poza łososiowatymi) cennych przyrodniczo i gospodarczo: licznej populacji strzebli potokowej, certy - gatunku w ędrownego i węgorza pochodzenia naturalnego, który dociera do Pars ęty z odległych atlantyckich miejsc rozrodu; • obszar jako cenny teren dla rozrodu wydry; • połacie ró żnego typu lasów ł ęgowych w obr ębie dolin rzecznych i na obszarze zagł ębie ń dennomorenowych; • jedna z najwi ększych koncentracji zjawisk źródliskowych na Pomorzu, a tak że du że zró żnicowanie wielu innych typów mokradeł, zwłaszcza torfowisk; • malowniczy krajobrazowo przełomowy odcinek rzeki Pars ęty pomi ędzy Starym Dębnem, Osówkiem i Byszynem oraz gł ębokie w ąwozy i strome jary rzeki Perznicy, Trzebiegoszczy i Łozicy; • obszar jako wa żny dla zachowania w Polsce naturalnej populacji złoci pochwowatej Gagea spathacea i kokoryczy drobnej Corydalis pumila, czy gr ąż ela drobnego Nuphar pumila; • jedyne na Pomorzu stanowisko śledziennicy naprzeciwlistnej Chrysosplenium oppositifolium w dolinie D ębnicy; • liczne i bardzo dobrze zachowane biotopy dla ptaków drapie żnych: orlika krzykliwego, błotniaka stawowego, kani rudej, bielika, puchacza, czy sowy błotnej oraz dla ptaków zwi ązanych z obszarami wodno-błotnymi: bociana białego, bociana czarnego, zimorodka, sieweczki rzecznej, kulika wielkiego, czy żurawia; rzeka Pars ęta jest równie ż wa żnym obszarem dla zimowania ptaków wodno-błotnych na Pomorzu; • Program restytucji łososia, troci, certy i jesiotra, który wł ącza rzek ę Pars ętę do potencjalnych rzek łososiowych (Salmon River Inventory) w ramach mi ędzynarodowego programu: Salmon action plan 1997- 2010 prowadzonego przez Mi ędzynarodow ą Komisj ę Rybołówstwa Morza Bałtyckiego (International Baltic Sea Fisheries Commission) i HELCOM; oraz mi ędzynarodowy program "Zintegrowany system zarz ądzania i ochrony terenów podmokłych i zalewowych w dorzeczu Pars ęty", którego głównym celem jest wypracowanie systemu zarz ądzania przyrzecznymi terenami podmokłymi dla ochrony bioróżnorodno ści w krajobrazie wiejskim, • odtworzenie terenów podmokłych dla zwi ększenia bioró żnorodno ści, zmniejszenia ryzyka powodzi w dolnej cz ęś ci dorzecza oraz ochrony przed zanieczyszczaniem biogenami pochodzenia rolniczego; • Dolina Radwi i jej dopływy to równie ż interesuj ący obszar pod wzgl ędem krajobrazowym,

62 • geomorfologicznym i kulturowym, w szczególno ści na ochron ę zasługuj ą: wyj ątkowo dobrze zachowane podmokłe ł ąki eutroficzne i kalcyfilne; • wąwozy i jary oraz liczne źródliska niewapienne; • torfowiska źródliskowe w dolinie Chocieli - "zawieszone" na zboczach wzniesie ń kemowych i • zasilane wodami podziemnymi nale żą do najwi ększych tego typu obiektów na Pomorzu, ich pokłady martwicy wapiennej (tufu źródliskowego) przekraczaj ą mi ąż szo ść 7 m, a utwory te mo żna obserwowa ć na powierzchni w postaci scementowanych "bloków skalnych"; • miejsca bytowania, rozrodu i w ędrówek ryb łososiowatych oraz wielu innych grup kr ęgowców i bezkr ęgowców; • malowniczy krajobraz jeziora Kwiecko i Pradoliny Pomorskiej z licznymi dolinkami denudacyjnymi oraz krajobraz zbiorników zaporowych - Rosnowo i Hajka; • liczne obiekty kulturowe, jak: grodziska słowia ńskie, kamienno-ceglane mosty łukowe, stare młyny, dawne systemy hydrotechniczne (tarany hydrauliczne), kapliczki i inne; Obszar Natura 2000 o nazwie Dorzecze Pars ęty tworzy naturalny korytarz ekologiczny o znaczeniu lokalnym i regionalnym, a tak że wa żne miejsce wypoczynku i rekreacji. Do istotnych zagro żeń w Dorzeczu Pars ęty nale ży: • zmiana stosunków wodnych, która powoduje odwadnianie mokradeł; • zaniechanie wypasu oraz zarzucenie koszenia ł ąk świe żych i ł ąk podmokłych oraz torfowisk mechowiskowych; • kłusownictwo ryb łososiowatych; • zalesianie torfowisk i podmokłych ł ąk; intensyfikacja u żytkowania ł ąk lub zamiana ich w grunty orne; • zalewanie ł ąk i torfowisk – zbiorniki retencyjne; • hodowla ryb; • nieuporz ądkowana gospodarka wodno-ściekowa oraz gospodarka odpadami - "dzikie wysypiska" śmieci. Obszar podlega działaniom z zakresu ochrony przeciwpowodziowej. Istniej ące obiekty i urz ądzenia zwi ązane z ochron ą przeciwpowodziow ą oraz koryto rzeczne wymagaj ą utrzymywania ich w sprawno ści technicznej. Na obszarze powinny by ć prowadzone działania zapewniaj ące swobodny spływ wód i kry. Przy wykonywaniu powy ższych zada ń zachowana zostanie dbało ść o utrzymanie dobrego stanu ekologicznego doliny. Wykonywanie tych prac obejmuje ró żne fragmenty doliny rzecznej i nie ma istotnego wpływu na cało ść obszaru Natura 2000.

3.3.2.3 Zatoka Pomorska. Obszar Natura 2000 o nazwie Zatoka Pomorska (OSO) PLB 990003 jest to obszar o powierzchni 309154,91 ha, charakteryzuj ący si ę powi ązaniami z wieloma innymi obszarami – mi ędzy innymi z obszarem zlokalizowanym mi ędzy innymi na terenie miasta Kołobrzeg, tj. Trzebiatowsko-Kołobrzeskim Pasem Nadmorskim (PLH320017). Zatoka Pomorska to akwen o du żym zró żnicowaniu dna morskiego od piaszczystych ławic, po rozległe żwirowiska i głazowiska. Centraln ą cz ęść Zatoki Pomorskiej zajmuje du że wypłycenie zwane Ławic ą Odrza ńsk ą.

63 Teren tego obszaru wyró żnia wyst ępowanie, co najmniej trzech gatunków ptaków z Zał ącznika I Dyrektywy Ptasiej. Nadmienia si ę równie ż, że przeprowadzone badania ptaków w okresie ich wędrówek i w okresie zimy dowodz ą, że wyró żnia si ę, co najmniej 1% populacji szlaku w ędrówkowego (C2 i C3) nast ępuj ących gatunków ptaków: perkoz dwuczuby, perkoz rdzawoszyi, perkoz rogaty, bielaczek, lodówka, markaczka, nurnik, tracz długodzioby i uhla; w stosunkowo wysokich liczebno ściach (C7) oraz wyst ępowanie równie ż nura czarnoszyjego i nura rdzawoszyjnego. Na terenie przedmiotowego Obszaru Natura 2000 ptaki wodno-błotne wyst ępuj ą głównie w koncentracjach powy żej 20000 osobników (C4) natomiast zim ą powy żej 100000 osobników. W przypadku zagro żeń natomiast podstawowym zagro żeniem dla analizowanych ostoi jest przede wszystkim ewentualna lokalizacja tzw. farm elektrowni wiatrowych oraz pewnego rodzaju form rybołówstwa, tj. sieci stawnych i sznurów hakowych.

3.3.3 Pomniki przyrody. Zgodnie z art. 40 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009r. Nr 151, poz.1220 z pó źn. zm.) „pomnikami przyrody s ą pojedyncze twory przyrody żywej i nieo żywionej lub ich skupiska o szczególnej warto ści przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczaj ące si ę indywidualnymi cechami, wyró żniaj ącymi je w śród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie ”. Na terenach niezabudowanych, natomiast pomniki przyrody podlegaj ą ochronie a ż do ich samoistnego, całkowitego rozpadu, je żeli jednak nie stanowi ą zagro żenia dla ludzi lub ich mienia. Na terenie miasta Kołobrzeg ochronie prawnej podlegaj ą pomniki przyrody wymienione w nast ępuj ących rozporz ądzeniach Wojewody Koszali ńskiego: • Rozporz ądzenie Wojewody Koszali ńskiego Nr 7/92 z 8 wrze śnia 1992 r. w sprawie uznania za pomnik przyrody (Dz.Urz. Woj. Koszali ńskiego Nr 15, poz. 109), • Rozporz ądzenie Nr 2/99 z dnia 30 marca 1999 r. Dz.U. Nr 7 poz. 71 z dnia 30 marca 1999 r. oraz • w Uchwale Nr XVI/211/03 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 29 grudnia 2003 r. uznającej za pomnik przyrody Binda ż Grabowy im. Prof. Ryszarda Siweckiego.

Rozporz ądzeniem Nr 15/2002 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 5 sierpnia 2003 r. w sprawie skre ślenia z ewidencji pomników przyrody — 2 pomniki przyrody (wskazane Rozporz ądzeniem z 1995 r.) zostały skre ślone z ewidencji, co uwzgl ędniono w zestawieniu tabelarycznym: Tabela - Ewidencja zabytków przyrody i pomników przyrody (wg oprac. ekofizjograficznego).

Opis przedmiotu Określenie Nr orzeczenia Podstawa Lp. Uwagi poddanego ochronie położenia prawnego prawna 1 2 3 4 5 6 1. Buk strz ępolisty Plac 18 Marca Orzeczenie nr 117 Dz. U. Woj. Fagus silvatica var.laciniata 08.09.1992 r. Koszali ńskiego Nr 15 obwód 231 cm. poz.109 z dn. 30 wrze śnia 1992 r. 2. Korkowiec amurski Jeden egzemplarz – Orzeczenie nr 118 j.w. Phellodendron amurensis teren cerkwi przy ul. 08.09.1992 r. obwód 240 cm Szpitalnej

64 Opis przedmiotu Określenie Nr orzeczenia Podstawa Lp. Uwagi poddanego ochronie położenia prawnego prawna 1 2 3 4 5 6 3. Buk zwyczajny Plac 18 Marca, przy Orzeczenie nr 109 j.w. Fagus silwatica zbiegu ulic Plac 18 08.09.1992 ok.200 lat, obw. 434 cm, wys. 25 m, Marca i Dworcowej średnica korony 25 m, wysoko ść osadzenia korony 6,8 m 4. Jodła kalifornijska Park Miejski im. A. Orzeczenienr 110 j.w Obecnie nie Abies conecolor Fredry przy 08.09.1992 r. wyst ępuje na ul. Aleksandra Fredry wskazanym terenie. 5. Cyprysik błotny Park im. A, Fredry przy Orzeczenie nr 111 j.w. Taxodium distichum ul. Aleksandra Fredry 08.09.1992 r 2 sztuki; obw. 252 cm i 178 cm, wys. 20m i 14 m, średn. korony 6 i 5 m, wysoko ść osadzenia koron na wysoko ści 4 m. 6 Lipa drobnolistna Bulwar Marynarzy Orzeczenie nr 112 j.w. Tilia cordata 2 szt.; Okr ętów Pogranicza 08.09.1992r. obw. 539 cm i 346 cm (obok Biblioteki wys. ok. 25 m, Miejskiej) średn. korony 6 i 5 m, wysoko śc osadzenia koron na wysoko ści 4 m 7. Plantan klonolistny rosn ące w dwóch a Orzeczenie nr 113 j.w Platanus acerifolia cz ęś ciowo w trzech 08.09.1992r Aleja:73 sztuki rz ędach przy ul. obw. 150-350 cm. Łopuskiego 8. Buk zwyczajny Park im. gen. Jana Orzeczenie nr 114 j.w. Fagus sylvatica Henryka D ąbrowskiego 08.09.1992. Grupa 7 drzew Obwód:386 cm, 432 cm, 547 cm, 354 cm, 387 cm, 405cm, 398 cm 9. Cyprysik błotny Park im. Stefana Orzeczenienr 115 j.w Taxodium distichum – obwód 227 cm Żeromskiego przy 08.09.1992 2 Kamiennym Sza ńcu 10. Kasztanowiec czerwony przy Placu 18 Marca Orzeczenienr 116 j.w Aesculus carnea, obwód pnia 08.09.1992 394 cm.

11. Topola czarna ul. Śliwi ńskiego Poz. 109 Dz. U. Woj. Skre ślona z Populus nigra (Miejski Zespół Koszali ńskiego Nr 2 ewidencji obw. 404 cm, wys. 17 m Obiektów Sportowych) poz. 7 zgodnie z obr. 11 nr działki 51/1 z dnia 12 stycznia rozporz ądzen 1996r. iem Nr 15/2002 z dnia 5 sierpnia 2003r. 12. Topola czarna ul. Solnanr ew. działki Poz. Nr 110 j.w. Skre ślona z Populus nigra 29/1 ewidencji obw 1065 cm, wys. 30 m zgodnie z rozporz ądzen iem Nr 15/2002 z dnia 5 sierpnia 2003r. 13. Binda ż Grabowy Skwer pomi ędzy ul. Uchwała Nr im. Profesora Ryszarda Siweckiego Spacerow ą i XVI/211/03 Rady ul.Towarow ą Miejskiej w nr ew. 40/1 obr ęb 4 Kołobrzegu z dnia 29 grudnia 2003 r. 3.3.4 Użytek Ekologiczny „Ekopark Wschodni”. Użytkami ekologicznymi s ą, zasługuj ące na ochron ę pozostało ści ekosystemów maj ące znaczenie dla zachowania ró żnorodno ści biologicznej t.j.: • naturalne zbiorniki wodne, • śródpolne i śródle śne oczka wodne, • kępy drzew i krzewów,

65 • bagna, • torfowiska, • wydmy, • płaty nieu żytkowanej ro ślinno ści, • starorzecza, • wychodnie skalne, • skarpy, • kamie ńce, • siedliska przyrodnicze, • stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów, ich ostoje* oraz miejsca rozmna żania lub miejsca sezonowego przebywania.

Rada Miasta w Kołobrzegu Uchwał ą nr LVI/350/93 z dnia 26.04.1993 r. uznała wschodnie tereny miasta, za wymagaj ące ochrony ze wzgl ędu na bogactwo i ró żnorodno ść flory i fauny bagienno-le śnej, co skutkowało utworzeniem formy ochronnej w postaci użytku ekologicznego. W 1996 roku Rada Miejska w Kołobrzegu Uchwał ą nr XXIX/278/96 z dnia 25 marca 1996 r. w sprawie uznania za u żytek ekologiczny „Ekopark Wschodni” ustaliła granice i zakazy dla terenu o pow. całkowitej 286 ha, poło żonego we wschodniej cz ęś ci miasta.

Forma ochrony Użytek ekologiczny „Ekopark Wschodni" i nazwa Postawa Uchwała Rady Miasta Kołobrzeg nr XXIX/278.96 z dnia 25.03.1996 r. zmieniona prawna Uchwał ą Nr XXXIX/278/96 z dnia 25 marca1996r. Poło żenie Jest to obszar Solnego Bagna poło żony w północno-wschodniej cz ęś ci mia sta, granic ą od północy jest wybrze że Bałtyku na odcinku ul. Brzeska w Podczelu II (lotnisko w Bagiczu) do ogródków działkowych na zachodzie w okolicach „Arki" a od strony południowej granic ę stanowi ul. Koszali ńska na odcinku wschodnia granica miasta do kopalni borowiny „Mirocice" (patrz zał ącznik nr 2 do uchwały Rady Miasta). Powierzchnia u żytku wynosi 286 ha. Przedmiot i cel Zachowanie zespołu biocenoz składaj ących si ę z wału wydmowego, torfowisk niskich o ochrony charakterze halofilnym, oraz fragmentów lasów li ściastych d ębowo-bukowych na płatach moreny dennej.

66 Charakterysty - Zasadniczym elementem u żytku jest niecka słonawych torfowisk „Solne Bagno” ka poło żona w obr ębie przymorskiej doliny odpływu wód lodowcowych. Poziom terenu w przyrodnicza obr ębie torfowiska wynosi 1 - 2,5 m. z poziomem zwierciadła wód od 0,7 do 1,2 m n.p.m. obiektu Od strony morza torfowisko ogranicza w ąski wał wydmowy o wys. do 5 m, cz ęś ciowo infiltrowany przez wody torfowiska. W granicach u żytku wyst ępuj ą równie ż fragmenty lasów li ściastych ze starodrzewem bukowo-dębowym rosn ącym na k ępach i osta ńcach moreny dennej. W skład u żytku wchodz ą: fragment pradoliny kołobrzesko-kamie ńskiej, wypełnionej torfowiskiem niskim i pokrytej typow ą ro ślinno ści ą, fragment lasu li ściastego na płatach moreny dennej (buczyna ni żowa Melico-Fagetum, gr ąd Stellario-Carpinetum), klif i wał wydmy nadmorskiej z charakterystyczn ą ro ślinno ści ą (m.in.: zaro śla rokitnika i wierzby piaskowej, murawy). Za wałem wydmowym rozciągaj ą si ę fitocenozy szuwarowe, ł ęgowe i olsowe, wykształcone na torfach niskich. W płatach zbiorowisk le śnych dostrzegalne s ą zniszczenia spowodowane kumulacj ą skutków podtapiania i silnych wiatrów sztormowych. Stagnuj ąca przez wi ększo ść roku woda powoduje osłabienie systemów korzeniowych drzew w zwi ązku, z czym s ą one bardziej podatne na przewracanie. Do cenniejszych gatunków flory nale żą : orlik pospolity, krwawnik kichawiec, rze żucha ł ąkowa, kruszczyk rdzawoczerwony, wierzbownica błotna, sit Gerarda, szel ęż nik wi ększy, rutewka orlikolistna, pływacz zachodni, podkolan biały. Teren „Ekoparku Wschodniego” jest wa żnym żerowiskiem na trasie w ędrówek ptaków brodz ących blaszkodziobych i siewkowych chronionych przez Uni ę Europejsk ą. Solne Bagno jest miejscem rozrodu 117 gatunków ptaków. W łagodne zim y teren ten stanowi zimowisko dla łab ędzi niemych, łab ędzi krzykliwych i innych kaczkowatych. „Ekopark Wschodni” stanowi ostoj ę dla płazów bezogonowych. Do cenniejszych gatunków fauny nale żą : traszka zwyczajna, ropucha szara, grzebiuszka ziemna, żaba trawn a, żaba moczarowa, jaszczurka zwinka, zaskroniec zwyczajny, padalec zwyczajny, perkozek, perkoz rdzawoszyi, zausznik, słonka, brodziec piskliwy, czajka, błotniak stawowy, g ągoł, myszołów zwyczajny. Obiekt niezwykle cenny pod względem krajobrazowym, geomorf ologicznym, faunistycznym i flory styczny m. U żytek znajduje si ę w wykazie „ostoi ptaków" CORINE oraz w spisie „Ostoi ptaków w Polsce".

Zagro żenia • nadmierna penetracja turystyczna, • silna antropopresja, • zagro żenie rozmyciem wału wydmowego w wyniku działalno ści, a co za tym idzie rozmyciem torfowisk przez wody morskie, • dzikie wysypiska śmieci, • zanieczyszczanie ściekami, • osuszanie terenu.

Wskazania • usuni ęcie istniej ących dzikich wysypisk śmieci oraz zakaz tworzenia nast ępnych, konserwator- • zakaz osuszania terenu, skie i • zakaz wywo żenia ścieków do rowów melioracyjnych i oczek śródle śnych, planistyczne • przemy ślana lokalizacja pomostów i wie ź widokowych.

Rada Miejska w Kołobrzegu dnia 8 czerwca 1998r. podj ęła równie ż Uchwał ę Nr LIX/560/98 zmieniaj ącą Uchwał ę Nr XXXIX/278/96 z dnia 25 marca1996r. w sprawie uznania za u żytek ekologiczny „Ekopark Wschodni” terenów le żą cych we wschodniej cz ęś ci Kołobrzegu, która doprecyzowała dwa pierwsze zakazy obj ęte wcze śniejsz ą uchwał ą. Wykonanie uchwały powierzono Zarz ądowi Miasta Kołobrzeg w porozumieniu z Nadle śnictwem Go ścino i Słu żbami Ochrony Przyrody. W zwi ązku z podj ętymi Uchwałami na terenie poddanego charakterystyce użytku ekologicznego obowi ązuj ą obecnie nast ępuj ące zakazy, tj.: • Chwytania, płoszenia i zabijania dziko żyj ących zwierz ąt, niszczenia nor i l ęgowisk zwierz ęcych, gniazd ptasich oraz wybierania jaj.

67 • Pozyskiwania, niszczenia lub uszkadzania drzew i innych ro ślin. Zakaz pozyskiwania nie dotyczy prac prowadzonych w ramach gospodarki le śnej na podstawie zatwierdzonego przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa planu urz ądzenia lasu, uwzgl ędniaj ącego tereny ochronne strefy chronionego krajobrazu Koszali ńskiego Pasa Nadmorskiego. • Wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów i innych nieczysto ści, a tak że innego zanieczyszczenia wód i gleby oraz powietrza. • Wydobywania torfu. • Niszczenia gleby oraz zmiany sposobu jej u żytkowania, szczególnie przez jej pozyskiwanie. • Palenia ognisk poza miejscami do tego wyznaczonymi. • Wypalania traw. • Ruchu pojazdów z wyj ątkiem uprzywilejowanych i uprawnionych po wyznaczonych trasach. • Prowadzenia działalno ści przemysłowej, rolniczej, usługowej, hodowlanej poza wyznaczonymi miejscami. • Zakłócania ciszy. Na obj ętym ochron ą obszarem dopuszcza si ę jednocze śnie: • Zmian ę stosunków wodnych, w ograniczonym, ści śle okre ślonym zakresie i czasie (niedopuszczalne jest to jednak w okresie l ęgowym). • Gospodark ę le śną w ograniczonym zakresie.

3.3.5 Strefy Ochrony Uzdrowiskowej. W Uzdrowisku Kołobrzeg dla celów zwi ązanych z ochroną walorów uzdrowiskowych zostały wydzielone (zgodnie z art. 38 ustawy z dnia 25 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych) trzy strefy ochrony uzdrowiskowej: „A”, „B” i „C” (parz zał ącznik nr 9), które z uwagi na szczególn ą topografi ę miasta stanowi ą w wi ększo ści naturalny efekt równoległego do brzegu morskiego rozkładu funkcji uzdrowiskowych i ogólnomiejskich. Naturalny równole żnikowy rozkład stref uzdrowiskowych „A” i „B” przecina strefa uzdrowiskowa „C”, w której zawiera si ę istniej ący port morski Kołobrzeg. 1. Strefa ochronna „A”. Ze wzgl ędu na specyfik ę i urbanizacj ę niektórych obszarów miasta Kołobrzeg, stref ę „A” Uzdrowiska podzielono na dwie strefy: - wschodni ą, oznaczon ą symbolem „Aw”, - zachodni ą, oznaczon ą symbolem „Az”. Graficzne poło żenie stref zostało przedstawione na mapach stanowi ących zał ącznik Nr 9 Powierzchnia obszaru ochrony uzdrowiskowej „A” odpowiednio wynosi: - „Aw” – 543,75 ha, - „Az” – 83,30 ha. Razem powierzchnia strefy ochronnej „A” wynosi – 627,05 ha. Na podstawie art. 38 pkt. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (t.j. D.U z 2012r. poz. 651 z pó źn. zm.) w strefie „A” ochrony uzdrowiskowej procentowy udział terenów zielonych nie mo że wynie ść mniej ni ż 65%. W zwi ązku z

68 powy ższym dla potrzeb Statutu Uzdrowiska Kołobrzeg uchwalonego Uchwał ą Nr L/673/10 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 29 wrze śnia 2010r. (Dz. Urz. Nr 113, poz.2081 z dnia 12 listopada 2010r.) procentowy udział terenów zieleni został obliczony na podstawie stosunku powierzchni wszystkich terenów zieleni wyst ępuj ących w strefie „A” do całkowitej powierzchni tej strefy. Tak zastosowana metoda oblicze ń procentowego udziału wska źnika zieleni pozwala na jego stałe zachowanie bez wzgl ędu na stan zaawansowania procesów inwestycyjnych w strefie ochronnej „A” uzdrowiska. W zwi ązku z powy ższym według tak przeprowadzonych oblicze ń wykazano, że procentowy udział terenów zieleni na terenach stref „Aw” i „Az” jest wy ższy ni ż minimalnie ustawowo wymagany i wynosi 76%. 1.1 Charakterystyka obszaru ochrony uzdrowiskowej „Aw”. Obszar ochrony uzdrowiskowej „Aw” zlokalizowany został zgodnie z uchwał ą Nr Rady Miasta Kołobrzeg w sprawie uchwalenia Statutu Uzdrowiska Kołobrzeg z dnia 29 wrze śnia 2010r. we wschodniej cz ęś ci miasta i graniczy od północy z morzem Bałtyckim, od zachodu granica strefy przechodzi przy Parku im. S. Żeromskiego (pozostawiaj ąc go w strefie „Aw”), nast ępnie poprzez ulic ę Obro ńców Westerplatte i Spacerow ą przechodzi w ulic ę Portow ą do południowej granicy strefy, po czym wraca do ulicy Spacerowej by dalej ni ą przej ść do ulicy Solnej i nast ępnie Reymonta, ł ącz ąc si ę z ulic ą Zdrojow ą i dalej doj ść do skrzy żowania ulic Kasprowicza i Fredry. Z tego punktu granica okala Amfiteatr i powraca do ulicy Fredry sk ąd kieruje si ę na południe, skr ęca na wschód pozostawiaj ąc pole namiotowe poza stref ą, id ąc dalej ulic ą 4 Dywizji Wojska Polskiego do ulicy Wschodniej, gdzie kieruje się na wschód granicami działek do skrzy żowania z ulic ą Koszali ńsk ą, któr ą dalej przebiega do skrzy żowania z ulic ą Kresow ą. Dalej do ko ńca tej ulicy, a nast ępnie na północny zachód obrze żem terenów zabudowanych a ż do ul. Brzeskiej wł ączaj ąc w granice strefy Sanatorium „Mona Lisa”. Nast ępnie ul. Brzesk ą biegnie do północnej granicy administracyjnej miasta Kołobrzeg i dalej t ą granic ą na zachód do punktu wyj ściowego. Cała strefa „Aw” poło żona jest na terenie górniczym dla wód leczniczych i borowin oraz w obszarze górniczym „KOŁOBRZEG II” wyznaczonym dla wód leczniczych oraz cz ęś ciowo na terenie obszarów NATURA 2000 o nazwie Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski oznaczony symbolem PLH 320007. Na 70% tego obszaru obowi ązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg – Uzdrowisko Wschód przyj ęty Uchwał ą Nr XVIII/242/08 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 18 lutego 2008 roku, w którym zgodnie z przepisami szczególnymi okre ślone zostały warunki zagospodarowania terenu wraz z wszystkimi granicami stref ochronnych, do których nale żą równie ż strefy: ochrony krajobrazu kulturowego, ochrony konserwatorskiej, ochrony stanowisk archeologicznych czy strefy ochrony pasa nadbrze żnego. Tereny zabudowane na terenie strefy „Aw” s ą uzbrojone we wszystkie sieci infrastruktury technicznej. Na terenie przedmiotowego obszaru zlokalizowane s ą równie ż dwa najwi ększe parki miasta Kołobrzeg: S. Żeromskiego i A. Fredry, które poł ączone z bulwarem im. Jana Szyma ńskiego, Alej ą Nadmorsk ą, ulicami M. Rodziewiczówny, gen. W. Sikorskiego i A. Sułkowskiego nadaj ą specyficzny, uzdrowiskowo-wypoczynkowy charakter tej cz ęś ci miasta. W granice obszaru ochrony uzdrowiskowej „Aw” wchodzi równie ż du ży, ponad 280 ha teren u żytku ekologicznego „Ekopark Wschodni” miejsce bytowania i rozrodu 95 gatunków ptaków „Ekopark Wschodni” stanowi równie ż ostoj ę awifauny. Obszar ochrony uzdrowiskowej „Aw” jest to obszar, w którym poło żone s ą w wi ększo ści obiekty sanatoryjne, wczasowe, sanatoryjno-uzdrowiskowe, szpitale i zakłady przyrodolecznicze, czyli tereny usług lecznictwa uzdrowiskowego. W granicach tego obszaru wyst ępuj ą równie ż ró żnego rodzaju usługi komercyjne, sportowe i mieszkalne. Strefa ochronna „Aw” pokryta jest ponadto zieleni ą urz ądzon ą w postaci parków i skwerów, zieleni ą nieurz ądzon ą, lasami ochronnymi oraz terenami bagiennymi.

69 1.2 Charakterystyka obszaru ochrony uzdrowiskowej „Az”. Obszar ochrony uzdrowiskowej „Az” zlokalizowany został w zachodniej cz ęś ci miasta i graniczy od północy z morzem Bałtyckim, od południa z ulic ą Klonow ą. Obszar jest zabudowany jedynie w ok. 10 % i cz ęś ciowo uzbrojony. Uzbrojenie dotyczy wszystkich sieci infrastruktury technicznej zlokalizowanej w bezpo średnim sąsiedztwie istniej ącej zabudowy. Pozostała cz ęść obszaru pozostaje wolna niezabudowana i pokryta lasami ochronnymi oraz terenami ł ąk i bagien. Usytuowany w granicach tej strefy Park Jedno ści Narodowej stanowi teren zieleni urz ądzonej. Na przedmiotowym obszarze ochrony uzdrowiskowej „Az” zlokalizowany jest równie ż obszar ochronny siedlisk Natura 2000. Cała strefa „Az” poło żona jest równie ż na terenie górniczym dla wód leczniczych i borowin oraz w obszarze górniczym „KOŁOBRZEG II” dla wód leczniczych.

2. Strefa ochronna „B” . Strefa ochronna „B” została wydzielona w Uzdrowisku Kołobrzeg z uwzgl ędnieniem specyfiki zagospodarowania terenu, a w szczególności jego zurbanizowania. Uwzgl ędnia ona tak że poło żenie strefy ochronnej „A” („Aw”, „Az”). Jej graficzn ą lokalizacj ę obrazuje mapa stanowi ąca zał ącznik Nr 9. Strefa ochronna „B” dzieli si ę na dwie strefy: - wschodni ą, oznaczon ą symbolem „Bw”, - zachodni ą, oznaczon ą symbolem „ Bz”. Powierzchnia obszaru ochrony uzdrowiskowej „B” odpowiednio wynosi: - wschodnia „Bw”- 1022,73 ha, - zachodnia „ Bz” - 254,10 ha. Razem powierzchnia strefy ochronnej „B” wynosi – 1276,85 ha. Na podstawie art. 38 pkt. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (t.j. D.U z 2012r. poz. 651 z pó źn. zm.) w strefie ochrony uzdrowiskowej „B” procentowy udział terenów zieleni nie mo że by ć mniejszy ni ż 50%. Przy przeprowadzonych dokładnych analizach i obliczeniach dla potrzeb Statutu Uzdrowiska miasta Kołobrzeg w strefie ochronnej „B” tj.: „Bw” i „Bz” , wykazano, że procentowy udział terenów zielonych zostaje w mie ście Kołobrzeg zachowany. Przy opracowaniu Uchwały Nr L/673/10 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 29 wrze śnia 2010r. w sprawie uchwalenia statutu miasta Kołobrzeg (Dz. Urz. Nr 113, poz.2081 z dnia 12 listopada 2010r.) w strefie ochronnej „B” dokonano oblicze ń procentowego udziału terenów zieleni na podstawie stosunku powierzchni wszystkich istniej ących terenów wył ącznie zielonych (w 100%) wyst ępuj ących w strefie „B” do całkowitej powierzchni tej strefy. Z uwagi jednak na fakt, że cz ęść terenów obecnie zielonych wyst ępuj ących w strefie ochronnej „B” zakwalifikowanych do oblicze ń jako tereny wył ącznie zielone (w 100%) mo że zosta ć w kierunkach studium wskazane do przyszłego zainwestowania pod ró żnego rodzaju funkcje (inwestycje) to przy wyznaczaniu nowych kierunków studium na wybranych nowych niezainwestowanych terenach wskazane jest ponowne przeliczenie wska źnika procentowego udziału terenów zieleni w strefie „B” ochrony uzdrowiskowej w odniesieniu do dokonanych zmian jakie b ędą miały wpływ na t ę stref ę. W tym przypadku rekompensat ę zieleni przeznaczonej pod ró żnego rodzaju inwestycje stanowi ć b ędzie równie ż ziele ń towarzysz ąca i powszechnie wyst ępuj ąca w ró żnego typu zabudowie zlokalizowanej obecnie i przyszło ściowo w strefie ochronnej „B”, dotychczas niebrana pod uwag ę przy rozliczaniu wska źnika tej strefy. Monitorowanie wska źnika procentowego udziału terenów zieleni powinno odbywa ć si ę nie rzadziej ni ż raz na cztery lata oraz ka żdorazowo w przypadku podj ęcia działa ń zmierzaj ących do przeznaczania terenów obecnie zielonych pod potencjaln ą zabudow ę.

70 2.1 Charakterystyka obszaru ochrony uzdrowiskowej „Bw”. Strefa „Bw”, okala stref ę ochrony uzdrowiskowej „Aw”. Jej granica z obszarem strefy uzdrowiskowej „C” przebiega od granicy administracyjnej miasta Kołobrzeg zlokalizowanej przy porcie i przechodzi na południe ulicami Towarow ą, Portow ą i Szkoln ą, ł ączy si ę ze wschodnim brzegiem rzeki Pars ęty, dochodzi do ulicy Solnej, a nast ępnie biegnie prawym brzegiem Kanału Drzewnego okalaj ąc Wysp ę Soln ą, a ż do południowej granicy osiedla domów jednorodzinnych poło żonych przy ul. Basztowej, dalej do lewego brzegu rzeki Pars ęty. Nast ępnie przechodzi przez rzek ę Pars ętę na jej prawy brzeg przechodz ąc dalej po południowej granicy administracyjnej miasta Kołobrzeg w kierunku wschodnim do punktu wyj ściowego. Niemal cała strefa poło żona jest na terenie górniczym dla wód leczniczych i borowin oraz w obszarze górniczym „KOŁOBRZEG II” dla wód leczniczych. W południowo - wschodniej cz ęś ci terenu strefy „Bw” wyst ępuje równie ż obszar NATURA 2000 o nazwie Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski oznaczony symbolem PLH 320007. Na terenie znajduj ącym si ę w zakresie strefy ochrony uzdrowiskowej „Bw”, po jej północno-zachodniej stronie zlokalizowana została zabudowa centrotwórcza miasta, tj. zabudowa śródmiejska skupiaj ąca wszystkie presti żowe usługi ogólnomiejskie i ponadlokalne zwi ązane z regionaln ą funkcj ą Kołobrzegu. Istniej ąca w tej strefie zabudowa jest bardzo zró żnicowana - w przewa żaj ącej cz ęś ci terenu wyst ępuje wielofunkcyjna zabudowa mieszkaniowa, jak równie ż tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej skupiaj ące si ę na południowo-wschodnich obrze żach terenów śródmiejskich miasta. Obecnie w przewa żaj ącej cz ęś ci stref ę „Bw”, tworz ą wył ącznie tereny zielone, tj. nieu żytki, lasy, zadrzewienia, u żytki zielone (w tym grunty bagienne), tereny rolne oraz ogrody działkowe, które w pewnym zakresie stanowi ą rezerw ę terenow ą dla przyszłych inwestycji budowlanych miasta. Przy granicy ze stref ą ochrony uzdrowiskowej „Aw” zlokalizowane zostały równie ż tereny kolejowe. 2.2 Charakterystyka obszaru ochrony uzdrowiskowej „Bz” Strefa „Bz” w my śl wy żej cytowanej ustawy okala stref ę ochrony uzdrowiskowej „Az”. Jej granica z obszarem „C” przechodzi od granicy administracyjnej miasta Kołobrzeg zlokalizowanej przy porcie kieruj ąc si ę dalej na południe przez ulic ę Stoczniow ą do skrzy żowania ulic Wiosennej i Bałtyckiej. Nast ępnie skr ęca w kierunku zachodnim ulic ą Wylotow ą i granicami torowiska biegnie ok. 165 m. Nast ępnie idzie na południowy zachód granicami działek do ulicy Jedno ści Narodowej, dalej zachodni ą stron ą ulicy Spokojnej oraz wschodni ą granic ą terenów otwartych przecinaj ąc ulic ę Jasn ą, a ż do ulicy Bursztynowej, gdzie skr ęca na zachód i granicami działek ł ączy si ę z zachodni ą granic ą administracyjn ą miasta. Cała strefa poło żona jest na terenie górniczym dla wód leczniczych i borowin oraz w obszarze górniczym „KOŁOBRZEG II” dla wód leczniczych. Na cz ęś ci terenu strefy „Bz” wyst ępuje równie ż obszar NATURA 2000 o nazwie Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski oznaczony symbolem PLH 320007. Teren strefy ochrony uzdrowiskowej „Bz” w przewa żaj ącej cz ęś ci jest terenem zieleni otwartej, tj. lasów, zadrzewie ń, u żytków zielonych wraz z miejscowymi podmokło ściami. W północno-wschodniej cz ęś ci opisywanej strefy ochronnej zlokalizowane zostały tereny zamkni ęte, natomiast w cz ęś ci wschodniej strefy tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej wraz z towarzysz ącą funkcj ą uzupełniaj ącą, tj. funkcj ą usług turystyki (usług pensjonatowych i działalno ści gospodarczej (wynajmu)).

71 Podsumowuj ąc nale ży stwierdzi ć, że wschodnia cz ęść strefy „Bz” jest w pełni zainwestowana, natomiast jej cz ęść centralna i południowa stanowi rezerw ę terenow ą dla potencjalnych (przyszłych) inwestycji budowlanych miasta.

3 Strefa ochronna „C”. Strefa ochronna „C” wydzielona została w Uzdrowisku Kołobrzeg z uwzgl ędnieniem specyfiki zagospodarowania terenu, jego zurbanizowania oraz poło żenia stref ochronnych „A” i „B”. Jej graficzne poło żenie obrazuje mapa stanowi ąca zał ącznik nr 9. Powierzchnia obszaru ochrony uzdrowiskowej „C” wynosi – 663,10 ha. Zgodnie z art. 38 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (t.j. D.U. z 2012r. poz. 651 z pó źn. zm.) strefa „C” ochrony uzdrowiskowej jest strefą przyległ ą do strefy ochrony uzdrowiskowej „B” i stanowi jej otoczenie oraz obszar maj ący wpływ na zachowanie walorów krajobrazowych, klimatycznych oraz ochron ę złó ż naturalnych surowców leczniczych. Procentowy udział terenów biologicznie czynnych w tej strefie zgodnie z wytycznymi ww. ustawy powinien wynosi ć nie mniej ni ż 45% obszaru wyznaczonego obszaru. Na terenie wyznaczonej strefy „C” ochrony uzdrowiskowej przewa żają tereny zabudowy mieszkaniowej, usługowej oraz magazynowo - składowej. Oprócz terenów inwestycyjnych, zachowane zostały równie ż rezerwy terenowe dla przyszłych inwestycji budowlanych, zarówno mieszkaniowych, usługowych jak i przemysłowych nieuci ąż liwych dla środowiska oraz tereny zieleni zarówno urz ądzonej jak i nieurz ądzonej tj. tereny zieleni otwartej, tereny ogrodów działkowych oraz tereny rolne. W pasie przybrze żnym rzeki Pars ęty na terenie strefy ochronnej „C” zlokalizowano równie ż tereny zalewowe. Przy samym porcie, natomiast ustalone zostały tereny zagro żone powodzi ą oraz tereny zabudowy portowej w wyznaczonej strefie portu. Niemal cała strefa poło żona jest na terenie górniczym dla wód leczniczych i borowin, w obszarze górniczym „KOŁOBRZEG II” dla wód leczniczych. Podsumowuj ąc nale ży stwierdzi ć, że obszar analizowanej strefy ma wpływ na zachowanie walorów krajobrazowych, klimatycznych oraz ochron ę złó ż naturalnych surowców leczniczych. Tabela - Formy zagospodarowania terenu miasta Kołobrzeg.

Forma zabudowy Udział %

Zabudowa mieszkalna, handlowa, usługowa 24.5

Zabudowa sanatoryjno-uzdrowiskowa 3.1

Zabudowa portowa, przemysłowa 1.7

Parki i ziele ńce 3.9

Tereny zalesione, zakrzewione, u żytki zielone 52.7 i rolne

Pla że, wydmy 1.4

Wody powierzchniowe 1.4

Inne 11.3

Źródło: Opracowanie własne SGU RP.

72 4. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I DÓBR KULTURY 4.1 WPROWADZENIE. Podstaw ą prawn ą ochrony zabytków oraz opieki nad zabytkami jest Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003r. Nr 162, poz. 1568 z pó źn. zm.). Ustawa ta okre śla „przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków oraz opieki nad nimi, zasady tworzenia krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach, a tak że organizacj ę organów ochrony zabytków ”. W zwi ązku z powy ższym ochrona zabytków polega głównie, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działa ń maj ących na celu: 1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umo żliwiaj ących trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; 2) zapobieganie zagro żeniom mog ącym spowodowa ć uszczerbek dla warto ści zabytków; 3) udaremnianie niszczenia i niewła ściwego korzystania z zabytków; 4) przeciwdziałanie kradzie ży, zagini ęciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granic ę; 5) kontrol ę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; 6) uwzgl ędnianie zada ń ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wyznacza cztery ró żne formy ochrony zabytków, tj.: 1) wpis do rejestru zabytków; 2) uznanie za pomnik historii; 3) utworzenie parku kulturowego; 4) ustalenia ochrony wskazane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizacj ę inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizacj ę inwestycji w zakresie lotniska u żytku publicznego. Zgodnie z art.36 w/w ustawy natomiast pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wymaga ka żde(-a): − prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru oraz wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku; − prowadzenie bada ń konserwatorskich i architektonicznych zabytku wpisanego do rejestru; − prowadzenie bada ń archeologicznych; − przemieszczanie lub trwałe przeniesienie zabytku ruchomego wpisanego do rejestru, z naruszeniem ustalonego tradycj ą wystroju wn ętrza, w którym zabytek ten si ę znajduje; − dokonywanie podziału zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru; − zmiana przeznaczenia zabytku wpisanego do rejestru lub sposobu korzystania z tego zabytku;

73 − umieszczanie na zabytku wpisanym do rejestru zabytków urz ądze ń technicznych, tablic, reklam czy napisów, za wyj ątkiem porozumienia Starosty z wojewódzkim konserwatorem zabytków o mo żliwo ści umieszczenia znaku informacyjnego, że zabytek ten podlega ochronie; − podejmowanie innych działa ń, które mogłyby prowadzi ć do naruszenia substancji lub zmiany wygl ądu zabytku wpisanego do rejestru;

− poszukiwanie ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków archeologicznych, przy u życiu wszelkiego rodzaju urz ądze ń elektronicznych i technicznych oraz sprz ętu do nurkowania .

4.2 RYS HISTORYCZNY DOTYCZĄCY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO MIASTA ORAZ JEGO ZASOBÓW. Miasto Kołobrzeg jest jednym z najstarszych miast Pomorza Środkowego, obecnie zajmuj ącym oba brzegi Pars ęty. Port istniał ju ż w VII-VIII w. natomiast dawny gród znajdował si ę około 3 km na południe, na prawym brzegu Pars ęty, w okolicach dzisiejszego Budzistowa. Pierwotna lokalizacja Kołobrzegu znajdowała si ę na terenie obecnego Budzistowa, w miejscu osady datowanej na przełom VIII/IX w. W połowie IX w. na miejscu osady powstał umocniony wałem ziemno-drewnianym gród, który osi ągn ął swój najwi ększy rozkwit pod koniec XI wieku. Przy grodzie znajdował si ę port oraz rozwin ęły si ę dwa podgrodzia, z których południowe miało swoje własne obwałowania, natomiast północne prawdopodobnie nie posiadało własnych umocnie ń. Kołobrzeg pojawił si ę w dokumentach w XI w., po zało żeniu tu przez Bolesława Chrobrego biskupstwa. Badania historyczne dowodz ą, że gród stał si ę celem trzech wypraw wojennych Bolesława Krzywoustego, z których pierwsza nie osi ągn ęła zamierzonego celu i doprowadziła tylko do zdobycia Białogardu w 1102r., natomiast druga wyprawa w 1103r. doprowadziła do zdobycia podgrodzia południowego. Na przełomie 1107r. - 1108r. Bolesław Krzywousty przeprowadził trzeci ą i jednocze śnie ostatni ą wypraw ę, która doprowadziła do osi ągni ęcia przez niego zamierzonego celu, jakim było zdobycie całego ówczesnego grodu. Kołobrzeg jako jeden z najwa żniejszych o środków Pomorza stał si ę te ż celem zorganizowanej przez Bolesława Krzywoustego akcji chrystianizacyjnej. Jej główny wykonawca biskup Otton z Bambergu przebywał na przełomie 1124/1125 roku w Kołobrzegu i podczas swojego pobytu po świ ęcił ko ściół Mariacki wzniesiony na podgrodziu północnym. Przed rokiem 1219 ko ściół ten stał si ę kolegiat ą. Oprócz kolegiaty w tym czasie na terenie osady znajdowała si ę równie ż kaplica p.w. św. Piotra w samym grodzie i ko ściół św. Jana na podgrodziu północnym, przekazany w 1222 roku przez ksi ęż nę Mirosław ę benedyktynom z Mogilna. W 1255 r. lokowano miasto na prawie lubeckim, w miejscu obecnego centrum. Prawdopodobnie w XIV w. granice miasta przesuni ęto w kierunku południowo- zachodnim, do samego koryta Pars ęty. Od XIV w. Kołobrzeg był członkiem Hanzy. W tym okresie powstała obecna bazylika kontrkatedralna – Ko ściół N.M.P. (XIV-XV w.) oraz Ratusz (wybudowany w 1380 r.), a tak że miejskie obwarowania oraz bramy i wie że, świadcz ące o sile militarnej tego miasta. Obecn ą Bazylik ę kontrkatedraln ą – Ko ściół N.M.P. zacz ęto budowa ć jako Gotyck ą Kolegiat ę w około 1300 roku. W XIV wieku wzniesiono trzynawow ą hal ę, prezbiterium oraz wie żę od strony rzeki. Kolegiata ta ostateczny kształt otrzymała dopiero w XV. W tym czasie

74 powstała druga wie ża, która została poł ączona w jedn ą cało ść z wie żą ju ż wcze śniej istniej ącą. Nowo powstał ą wie żę przykryto trzema hełmami i pokryto jak i cały dach miedzian ą blach ą. Całkowita wysoko ść wie ży w najwy ższym punkcie wynosiła w tym okresie 74 m. W XV w dobudowano równie ż troch ę ni ższe od trzech naw środkowych nawy skrajne, tj. czwart ą i pi ątą. W tym okresie wybudowane zostało równie ż lektorium oddzielaj ące prezbiterium od nawy środkowej. Okres najwi ększej świetno ści miasta przypada na XV w i pierwsz ą połow ę XVI w. Po wprowadzeniu protestantyzmu i przej ęciu dóbr biskupich przez ksi ążą t miasto zacz ęło traci ć samodzielno ść . Powstanie w Kołobrzegu po wojnie trzydziestoletniej twierdzy spowodowało zamkni ęcie obszaru Starego Miasta fortyfikacjami nowo żytnymi, które przez dwa stulecia stanowiły zapor ę dla naturalnej ekspansji miasta. Najstarszym przekazem ikonograficznym dotycz ącym Kołobrzegu był obraz pochodz ący z roku 1614, namalowany przez nieznanego malarza. Przedstawia on miasto otoczone pier ścieniem murów obronnych z bramami i basztami, zabudowane szczytowymi kamienicami mieszcza ńskimi, nad którymi dominuje bryła ko ścioła Naj świ ętszej Marii Panny (bazyliki kontrkatedralnej). Zdecydowanie mniejsze dominanty stanowi ą wie ża ko ścioła pw. Św. Ducha i budynek Ratusza. Pierwsze nowo żytne dzieła fortyfikacyjne zacz ęły powstawa ć podczas okupacji Kołobrzegu przez oddział armii cesarza Ferdynanda II dowodzonej przez Wallensteina. W tym czasie zacz ęto wznosi ć nowe fortyfikacje na zewn ątrz pier ścienia murów średniowiecznych, które jeszcze przez pewien okres spełniały swoj ą rol ę. Kształt tych fortyfikacji posiadał rozwi ązania typowe dla szkół fortyfikacyjnych niderlandzkiej i włoskiej – układ ten jest czytelny na planie wykonanym w 1631roku przez Ornehuvuda. Prace przy wznoszeniu fortyfikacji kontynuowane były równie ż przez okupacyjne wojska szwedzkie, które kontynuowały koncepcj ę rozpocz ętego wieloboku bastionowego przebudowuj ąc i rozbudowuj ąc istniej ące dzieła, tworz ąc równie ż i nowe. Sztych Meriana z 1652roku z widokiem Kołobrzegu pokazuje, że jeszcze w tym czasie oprócz nowo wzniesionych fortyfikacji nowo żytnych istniały prawie kompletnie zachowane fortyfikacje średniowieczne, które przestały istnie ć dopiero wówczas, gdy fortyfikatorzy brandenburscy ko ńcz ąc rozpocz ęte przez Szwedów prace, przebudowuj ąc i buduj ąc nowe dzieła zamkn ęli je na pocz ątku XVIII wieku w regularny wielobok bastionowy szkoły niderlandzkiej. Obecnie w południowej cz ęś ci miasta zachował si ę zespół najstarszych fortyfikacji nowo żytnych miasta, w wi ększo ści poro śni ętych zieleni ą tworz ącą park im. gen. Jana Henryka D ąbrowskiego. Nale żą do nich: fragment rowu fortecznego z mał ą wysepk ą - reliktem dziewi ętnastowiecznej lunety Lauenburg. Po południowej stronie rowu przebiega zygzakami, osłoni ęta stokiem ście żka – droga ukryta. bastion Pommern, o cz ęś ciowo zamazanym przez wybranie ziemi kształcie. bastion Magdeburg zlokalizowany mi ędzy rzek ą, a bastionem Pommern, usypany na kamienno-ceglanej podmurówce. Batardeau – było unikalnym na terenie Polski przykładem nowo żytnego budownictwa fortyfikacyjnego. Oprócz funkcji bezpo średnich obronnych – prowadzenie ognia wzdłu ż rzeki, znajdowały si ę tutaj równie ż stawidła, których opuszczenie powodowało spi ętrzenie wody w rzece i zalanie terenów wokół twierdzy. Było ono posadowione na dwóch filarach (ich relikty

75 widoczne s ą jeszcze w rzece), na nich oraz na ich przyczółkach wspierały si ę trzy łukowe, ceglane prz ęsła. Na tej konstrukcji wznosił si ę ceglany mur nakryty daszkiem z dachówki, w którym wykonane były otwory strzelnicze, nad filarami dla armat, a nad prz ęsłami po trzy dla broni ręcznej. Budowla ta została rozebrana po uszkodzeniach, jakie odniosła podczas kruszenia zatorów lodowych przez saperów w ko ńcu lat osiemdziesi ątych XX w. i mimo pierwotnych zamierze ń nie zostało odbudowane. Brama Radzikowska – wybudowana w roku 1708, zlokalizowana została mi ędzy dwoma bastionami Geldern i Geldern II. stanowiła ona wjazd do twierdzy od strony zachodniej. W trakcie przebudowy w ko ńcu XVIII w. nadano jej form ę klasycystyczn ą. Obecnie jest to pi ętrowy budynek ze sklepionym przejazdem w przyziemiu i cz ęś ci ą mieszkaln ą na pi ętrze. W miejscu usypanego przez kpt. in ż. Frauendorffa w 1709 roku sza ńca wzniesiono w latach 1770-1774 nowy fort bastionowy “Uj ście”. Od strony l ądu chroniły go dwa niewielkie bastiony, a jego główn ą cz ęść stanowiła trzykondygnacyjna, okr ągła budowla, murowana z cegły i przykryta ziemi ą. Jej wn ętrza s ą jednoprzestrzenne i przesklepione z niszami zaopatrzonymi w otwory strzelnicze. Najwy ższe z nich przeznaczone były dla artylerii, ni ższe dla piechoty, a piwnica pełniła rol ę magazynu. W budowli tej zlokalizowana była równie ż studnia. Od strony morza fort osłaniał kamienny mur. W latach 1832-1836 fort został zmodernizowany. Po likwidacji twierdzy zlikwidowano bastiony, które zast ąpiono kamiennym murem, analogicznie jak od strony morza, pozostawiaj ąc tylko główn ą budowl ę. Po wojnie, w 1945 roku wzniesiono na niej latarni ę morsk ą, co zniekształciło nie tylko pierwotn ą brył ę budowli, lecz tak że wn ętrza ostatniej kondygnacji, której nisze wypełniły prawie w cało ści filary, na których posadowiono latarni ę. Reduta Morast została wzniesiona w tym samym czasie, co fort Uj ście. Zlokalizowano ją na północnym cyplu Wyspy Solnej. Wzniesiona została na planie pi ęciok ąta. Z tego okresu zachowały si ę do naszych czasów, niestety bez rozebranego w roku 1986 batardeau, nast ępuj ące obiekty: fortyfikacje na terenie parku im. gen. Jana Henryka D ąbrowskiego (strefa K-6); Brama Radzikowska (Wyspa Solna); Szereg funkcji miejskich przej ęły istniej ące poza obr ębem wałów przedmie ścia, jednak wła śnie one były szczególnie nara żone na działania obl ęż nicze, nie tylko przez niszczenie ich przez oblegaj ących, ale tak że przez obleganych w celu uniemo żliwienia wykorzystania ich jako schronienia dla atakuj ących wojsk. Sytuacji miasta nie poprawił tak że kryzys gospodarczy, który zapanował na terenie Pomorza po wojnie trzydziestoletniej. Skutki kryzysu udało si ę przezwyci ęż yć dopiero po wojnach napoleo ńskich w XIX w. Istnienie twierdzy wymogło tak że lokalizacji nowych inwestycji, których przes ądzenia maj ą do chwili obecnej wpływ na funkcjonowanie miasta, w tym czasie powstała (jeszcze w okresie istnienia twierdzy) linia kolejowa, która jest do dnia dzisiejszego lini ą rozgraniczaj ącą wła ściwe miasto od jego cz ęś ci portowej i uzdrowiskowej. Berghaus w swoim opisaniu Kołobrzegu z 1867roku, a wi ęc kilka lat przed zniesieniem twierdzy wymienia nast ępuj ące dzielnice miasta zlokalizowane poza obr ębem wałów: 1) Geldervorstadt – obecne Przedmie ście Radzikowskie – poło żone po lewej stronie Kanału Drzewnego, wzdłu ż drogi do Trzebiatowa z ko ściołem i szpitalem św. Gertrudy. 2) Lauenburger Vorstadt – obecne Przedmie ście L ęborskie - zlokalizowane przed Bram ą Kamienn ą, prawdopodobnie posiadaj ące własne obwałowania, ze zlokalizowanym na jego terenie ko ściołem p.w. św. Jerzego.

76 3) Stubbenhagen – zespół zwartej zabudowy zlokalizowanej w rejonie skrzy żowania ul. Kniewskiego i ul. Unii Lubelskiej 4) Pfannenschmieden – Panewniki (za H.Kroczy ńskim) 5) Hafenvorstadt Kolbergermünde Odr ębn ą cz ęś ci ą miasta była wówczas Wyspa Solna. Na wschód od rowu Drzewnego i Pars ęty oprócz Przedmie ścia Radzikowskiego, na terenach zwanego Siederland rozpocz ęła rozwija ć si ę nowa cz ęść miasta. Nowe mo żliwo ści rozwoju Kołobrzeg uzyskał po zniesieniu statusu twierdzy w roku 1872. Wspomniane przedmie ścia s ą jeszcze dokładnie widoczne na mapie w skali 1:25000 z roku 1890, przedstawiaj ącej wygl ąd miasta w okresie tu ż po likwidacji twierdzy, gdzie obszar Starego Miasta w wi ększo ści nadal obj ęty był pasem fortyfikacji, jedynie oprócz obszaru mi ędzy ulicami Dworcow ą, która została wytyczona w cało ści i ulic ą Armii Krajowej, gdzie fortyfikacji ju ż nie ma i pojawiła si ę ju ż nowa zabudowa. Okres likwidacji twierdzy dla uzdrowiska miał ogromne znaczenie - od tego momentu pojawił si ę nowy czynnik miastotwórczy, który opanował wszystkie dziedziny życia miejskiego. W XIX w. zmienił si ę charakter miasta, które zacz ęło wykorzystywa ć walory leczniczo- wypoczynkowe. W okresie nad morzem zało żono pas lasu i zieleni o długo ści około 4,0 km i szeroko ści od 100 m do 300 m, który do dzisiaj w pewien sposób łagodzi ostre wiatry od morza i oczyszcza powietrze. Zacz ęły si ę równie ż pojawia ć pierwsze t ęż nie, pensjonaty, hotele, sanatoria, zakłady przyrodolecznicze oraz wybudowany na przełomie 1898 r. i 1899r. „Pałac Nadbrze żny”. W latach trzydziestych XIX w. zacz ęto, równie ż poszerza ć ilo ść wykonywanych zabiegów leczniczych, gdzie przodował zakład k ąpielowy Dra Berhrenda. W tym okresie wprowadzono k ąpiele w podgrzanej wodzie morskiej, k ąpiele parowe oraz kąpiele solankowe, które stały si ę główn ą specjalno ści ą Kołobrzegu. Wspomniany wy żej zakład w tym okresie jako pierwszy rozpocz ął wykorzystywanie solanki do kuracji pitnej, a w 1882 r. uruchomił równie ż w swym zakładzie k ąpiele borowinowe. Nieco pó źniej wprowadzono do Kołobrzeskich sanatorów fizykoterapię, inhalatoria do kuracji wziewnej oraz leczenie wod ą morsk ą podawan ą doustnie. Likwidacja umocnie ń po zniesieniu twierdzy umo żliwiła mo żliwo ść rozwoju miasta szczególnie na terenach wokół Starego Miasta. Pozwoliło to na scalenie całego miasta składaj ącego si ę do tego czasu z oddzielnych cz ęś ci w jedn ą cało ść . W tym okresie na miejscu splantowanych fortyfikacji wytyczono nowe ulice i zało żono tereny zielone. W 1873r. powstały dzisiejsze ulice Walki Młodych i E. Łopuskiego, a w 1880 r. obecny Plac 18 Marca. W 1868r. na terenie miasta Kołobrzeg otwarto teatr letni – obecny Klamar, gdzie wystawiano sztuki teatralne opery i operetki. W 1859r. wybudowano dla ówczesnych potrzeb gimnazjum, które było zlokalizowane przy obecnej ul. Ratuszowej 13 (budynek obecnego Urz ędu Miejskiego). Obiekt ten został przystosowany do celów biurowych dopiero w 1939 r. W 1832r. odbudowano budynek Ratusza w stylu neogotyckim według projektu architekta Karola Fryderyka Schinkla i jego ucznia Zwrnera. Bryła budowli miała nawi ązywa ć do charakteru miasta – twierdzy. Kolegiat ę natomiast odbudowano w latach 1874 r.- 1876 r. – do tego czasu powstałe podczas wcze śniejszych wojen ubytki w sklepieniach zabezpieczone były drewnem. W okresie XIX w. najbardziej monumentalna zabudowa została zlokalizowana na terenach pofortyfikacyjnych – na obrze żu Placu 18-go Marca, wzdłu ż ulicy Walki Młodych oraz dochodz ących do nich ulic tj. obecnej ulicy Granicznej, Armii Krajowej, Dworcowej i Łopuskiego. W tym czasie charakterystyczne dla tej cz ęś ci miasta były dwu trzykondygnacyjne kamienice – głównie eklektyczne. Na wspomnianym obszarze powstało równie ż szereg budynków u żyteczno ści publicznej tj. budynek Poczty (z 1884r.), obecny

77 budynek Komendy Policji (z 1913 r.), budynek Starostwa. W 1899 r. wybudowano pierwsz ą latarni ę morsk ą, która w tym okresie była bardzo charakterystyczn ą budowl ą posadowion ą w Porcie – miała 14 m wysoko ści i zasi ęg 8 m. W 1909 r. w tym samym miejscu wybudowano nowy budynek latarni z cegły, gdzie na o śmiok ątnej wie ży umieszczono światło gazowe. Latarnia ta posiadała 25 m wysoko ści n.p.m. i zasi ęg światła do 12 m. W rejonie obecnej ulicy Jedno ści Narodowej oraz ulicy Mazowieckiej powstały du że kompleksy koszarowe. Z budowli sakralnych, które swymi wie żami zawsze dominowały nad miastem tylko kolegiata utrzymała swoj ą tradycyjn ą brył ę. W XIX w. Kołobrzeg uzyskał równie ż poł ączenia kolejowe przez Białogard z lini ą Szczecin – Gda ńsk (1859r.), z Poznaniem (1870r.), z Szczecinem (1881 r.), Koszalinem (1899r.) oraz lin ą w ąskotorow ą z Reskiem przez Go ścino (1895r.). U schyłku XIX w. i pocz ątkach XX w. dawny układ fortyfikacji został zasymilowany przez organizm miejski. Przedmie ścia zostały poł ączone nowo wytyczonymi ulicami z układem Starego Miasta. Miejsca przedpola fortyfikacji i starych cmentarzy zaj ęła ziele ń parkowa. Na terenie uzdrowiska powstało równie ż drewniane molo spacerowe, muszla koncertowa, ci ągi pergoli, zielone szpalery, dywany kwiatów oraz rozaria. Na pla ży zlokalizowane zostały równie ż trzy ekskluzywne k ąpieliska (dla pa ń, panów i rodzinne). We wschodniej cz ęś ci uzdrowiska powstały korty tenisowe oraz tor wy ścigów konnych. W drugiej połowie XIX w. ozdob ą miasta były równie ż parki, a tak że nieistniej ąca ju ż palmiarnia, któr ą zlokalizowano pomi ędzy obecnymi ulicami Łopuskiego, Lotnicz ą, i Radomsk ą. Pierwsza wojna światowa spowodowała zahamowanie rozwoju miasta – zawieszono w tym czasie charakter uzdrowiskowy miasta, a na czas wojny Kołobrzeg stał si ę szpitalem wojskowym. Po zako ńczeniu I wojny światowej Kołobrzeg przez krótki okres czasu był równie ż siedzib ą naczelnych władz wojskowych pa ństwa niemieckiego. Okres mi ędzywojenny był kolejnym okresem rozwoju miasta, jednak znacznie wolniejszym. W tym czasie powstała zabudowa przy wszystkich skrajnych ulicach lewobrze żnej cz ęś ci miasta oraz zabudowa wzdłu ż obecnej ul. Zygmuntowskiej. W tym okresie powstał równie ż nowy kompleks koszar przy obecnej ulicy Koszali ńskiej (1934r.) oraz lotnisko w Bagiczu. W 1932 r. wybudowano ko ściół zlokalizowany przy ul. Jedno ści Narodowej - istniej ący do dzisiaj oraz gimnazjum – obecnie liceum ogólnokształc ące przy ul. Śliwi ńskiego. Obecna Biblioteka Miejska powstała w 1927r. (patrz. zał ącznik nr 10 - mapa Kołobrzegu z 1938r.). Miasto podczas II wojny światowej uznane za twierdz ę było miejscem zaci ętych walk, w wyniku, których zniszczeniu w ró żnym stopniu uległo wi ększo ść zabudowy. Kołobrzeg zdobyto 18 marca 1945 r. Tego samego dnia uroczy ście odnowiono Za ślubiny Polski z morzem, zapowied ź odzyskania przez Polsk ę Pomorza. Po ustaniu działa ń wojennych w gruzach było około 75-90 % budynków. Stopie ń zniszczenia miasta po II Wojnie Światowej, był ró żny dla poszczególnych dzielnic Kołobrzegu. Najbardziej ucierpiała centralna cz ęść miasta, gdzie zniszczenia si ęgały prawie 100 %. W centrum zachowały si ę pojedyncze zabudowania, z których wi ększo ść była powa żnie uszkodzona. Wśród budynków ocalałych wymienia si ę mi ędzy innymi: • Ratusz – uszkodzony w lewym skrzydle dach i attyka, • Obecny budynek Urz ędu Miasta, • Szkoła przy ul. Łopuskiego, • Obecny Hotel Centrum,

78 • Budynek dworca – wymagał remontu, • Domy przy placu 18 Marca, • Domy przy ul. Unii Lubelskiej. Cz ęść uzdrowiskowa miasta została równie ż powa żnie zniszczona, bo w około 85 %. Wśród budynków ocalonych wymienia si ę m.in.: sanatorium dzieci ęce prowincji Brandenburg oraz budynek przy obecnej ul. Piotra Ściegiennego. Spo śród ko ściołów w najgorszym stanie po II wojnie światowej była katedra (obecna Bazylika Mniejsza pw. Wniebowzi ęcia NMP), w znacznym stopniu spalona. Ko ścioły św. Jerzego, św. Marcina i św. Mikołaja były uszkodzone, rozebrano je w roku 1956. W najlepszym stanie II Wojn ę Światow ą przetrwały obrze ża dawnego Kołobrzegu (dzielnice willowe), m.in. budynki przy ul. Jedno ści Narodowej. W okresie powojennym miasto utrzymało status siedziby władz powiatowych. Szybko rozpocz ęto odbudow ę latem 1945r. uruchomiono elektrownie, wodoci ąg, szpital i Szkoł ę Podstawow ą Nr 1. Pierwsz ą odbudowan ą budowl ą była latarnia morska, która została uruchomiona 1 listopada 1945r. Władze miasta zaraz po wojnie były głównie ukierunkowane na jego odgruzowanie, a pozyskan ą cegł ę wywo żono do centralnej Polski – głównie do Warszawy. W tym okresie rozbierano równie ż budynki, które były nawet w niewielkim stopniu zniszczone. Odbudow ę miasta rozpocz ęto od rejonu dworca kolejowego, a pierwsze mieszkania oddano mieszka ńcom do u żytku w 1952r. od tego czasu powstało budownictwo z tzw. czasów PRLu, czyli wielka płyta. W latach 60. XX w. Decyzj ą Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów przyst ąpiono do przywrócenia miastu funkcji uzdrowiska i o środka turystyczno – wypoczynkowego jako funkcji głównej. Pozostałymi funkcjami miasta była baza rybołówstwa morskiego i przetwórstwa rybnego, małego portu, usług i przemysłu niekoliduj ącego z funkcj ą uzdrowiskowo – wczasow ą. W tym okresie poszczególnym cz ęś ciom miasta przypisano odpowiednie funkcje, tj: centrum – zlokalizowane pomi ędzy rzek ą Pars ętą a torami kolejowymi o charakterze mieszkalno – usługowym, dzielnica wypoczynkowo – uzdrowiskowa pomi ędzy torami kolejowymi a morzem; dzielnica przemysłowo – składowa zlokalizowana po lewej stronie Pars ęty – pomi ędzy torami kolejowymi a morzem; obiekty słu żby zdrowia i wypoczynkowo – sportowe, zlokalizowane po lewej stronie Kanału Drzewnego - na południe od torów kolejowych. osiedla domków jednorodzinnych zlokalizowane na zachodnim skraju miasta. W tym okresie nowo powstaj ące obiekty zabudowy były projektowane i budowane w zupełnym oderwaniu od starej przedwojennej zabudowy. W latach 70-tych ogłoszono ogólnopolski konkurs na zabudow ę śródmie ścia Kołobrzegu, który wygrała praca, zakładaj ąca realizacj ę 11-pietrowych bloków wokół Starego Miasta oraz niskich obiektów usługowych w bezpo średnim sąsiedztwie Ratusza i Katedry (ko ścioła N.M.P. - bazyliki konkatedralnej). Projekt ten w żaden sposób nie respektował historycznych układów dawnego Starego Miasta. Do ko ńca lat 70-tych zrealizowano budynki mieszkalne wielorodzinne, natomiast tereny przeznaczone pod usługi pozostały niezabudowane. Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna była całkowicie niezgodna z historyczn ą struktur ą Starego Miasta, przesłoniła sylwet ę Ko ścioła NMP, który w tym okresie nie posiadał odbudowanych hełmów wie żowych i stracił znaczenie dominanty.

79 W tym okresie zrealizowano równie ż płytowe wielokondygnacyjne budownictwo mieszkaniowe - w obr ębie ul. Złotej i na Wyspie Solnej, co doprowadziło do zupełnej dezintegracji przestrzeni miejskiej. Na terenach niedoszłych usług, w połowie lat 80-tych podj ęto prób ę realizacji zabudowy mieszkalno-usługowej nawi ązuj ącej form ą do zabudowy średniowiecznej. Spotkało si ę to z ogóln ą aprobat ą społeczn ą i do połowy lat 90-tych zrealizowano zespół kamienic wypełniaj ących przestrze ń miedzy 11-pietrowymi blokami a budynkami Katedry i Ratusza. W tym samym czasie bryła Katedry wzbogaciła si ę o zrekonstruowany hełm, co sprawiło, że z punktów wjazdów do miasta stała si ę ona widoczna ponad dachami okalaj ących je bloków. Powstał wiec problem, jak sprawi ć, by Katedra (ko ściół N.M.P. - bazylika konkatedralna) znów górowała nad miastem, tak jak w przeszło ści. Natomiast nowa zabudowa inspirowana zabudow ą historyczn ą, mimo przeskalowania, stała si ę wystarczaj ąco atrakcyjna, aby przywróci ć tej cz ęś ci miasta funkcj ę centrum. Katedra w Kołobrzegu od wieków była najwa żniejszym i najbardziej dominuj ącym obiektem w mie ście, był i jest to centralny element krystalizuj ący przestrze ń, który pozwala na wła ściw ą orientacj ę ka żdemu tury ście, w którym miejscu poło żone jest centrum miasta. Na przestrzeni lat, w miar ę rozwoju miasta, sylweta Katedry (ko ścioła N.M.P. - bazyliki konkatedralnej) stawała si ę coraz mniejsza, a to, dlatego, że tereny otwarte, z których była ona najlepiej widoczna oddalały si ę od miasta. Do 1945 roku budynek Katedry stał w otoczeniu zabudowy o średniowiecznym rodowodzie, o wysoko ści nieprzekraczaj ącej 15 metrów. W wyniku działa ń wojennych, gdzie zniszczeniu uległo prawie całe miasto, które w pó źniejszym czasie było stopniowo odbudowywane do lat 70-tych nie niszczyło jednak bezpo średniego otoczenia Katedry – ten obszar pozostawał niezabudowany, a ż do czasu wy żej wspomnianego konkursu. W zwi ązku z powy ższym obecnie nale ży d ąż yć do wyeksponowania osi widokowych z obszarów podmiejskich oraz na kierunkach wjazdowych do miasta. Z kierunków wjazdowych do miasta widoczny jest obecnie hełm Katedry wystaj ący ponad bryły 11-pietrowych bloków. Na terenie miasta wyst ępuj ą równie ż niewielkie przestrzenie pomi ędzy blokami, które pozwalaj ą na wgl ąd do wn ętrza struktury staromiejskiej z bli ższych odległo ści. W takich wła śnie miejscach nale ży dąż yć do zachowania istniej ących obecnie osi widokowych, które zamyka dominanta budynku Katedry (ko ścioła N.M.P. - bazyliki konkatedralnej). Najwi ęcej takich osi obecnie mo żna wyznaczy ć w południowo - zachodniej cz ęś ci Kołobrzegu, bowiem obszar ten do niedawna zajmowały obiekty wojskowe. Tereny te, w przewa żaj ącej cz ęś ci są niezabudowane i stwarzaj ą mo żliwo ści realizacji nowej jako ści przestrzeni, która podporz ądkowana byłaby góruj ącej nad miastem Katedrze. Wracaj ąc do lat osiemdziesi ątych, to w ich połowie - w strefie uzdrowiskowej rozpocz ęto budow ę nowoczesnych dominuj ących nad otoczeniem hoteli oraz domów w niczym nie przypominaj ących historycznej zabudowy kurortu, która negatywnie wpłyn ęła na indywidualno ść krajobrazu dzielnicy. W tym okresie degradacji zacz ęła ulega ć równie ż ziele ń parku zdrojowego. Na przedmie ściu wschodnim równie ż w latach 80-tych powstało nowe Osiedle Ogrody, był to ostatni etap budownictwa wielkopłytowego. Brak realizacji cz ęś ci usługowej spowodował, że przez długi okres było to osiedle, nie mog ące pełni ć roli samodzielnej jednostki osiedlowej. Niezagospodarowane tereny w centralnej cz ęś ci osiedla, wysoka zabudowa w peryferyjnej cz ęś ci miasta nie nawi ązuj ąca w niczym do s ąsiedniej niskiej zabudowy jednorodzinnej i terenów zielonych przes ądziła o niskiej atrakcyjno ści i dezintegracyjnym charakterze osiedla.

80 W 1995 r. miasto wzbogaciło si ę o nowa dzielnic ę mieszkaniow ą Podczele, utworzon ą z terenów i obiektów po byłej lotniczej bazie wojsk radzieckich oraz terenu byłego lotniska w Bagiczu. 4.3 KALENDARIUM – CHRONOLOGIA POWSTANIA WARTOŚCI KULTUROWYCH MIASTA. 23.05.1255r. - dokument lokacyjny wydany przez ksi ęcia Warcisława III i biskupa kamie ńskiego Herman’a von Gleichen II poł. XVI w. -regres gospodarczy miasta 30.11.1627 - 02.03.1631r. - okupacja Kołobrzegu przez wojska cesarskie 1629r. - spalenie kaplicy św. Jakuba przed Bram ą Kamienn ą 11.11.1630r. - po żar miasta - spłon ęło 182 domy w rejonie ulic Landesbandów, Tumskiej i Piekarskiej, klasztor wraz z ko ściołem (rejon ulic Brzozowej, Katedralnej, Rzecznej i Narutowicza 07.1630r. - 02.03.1631r. - obl ęż enie Kołobrzegu przez wojska szwedzkie, w trakcie którego spalono przedmie ścia z ko ściołami św. Mikołaja na przedmie ściu Uj ście, św. Jerzego na przedmie ściu L ęborskim i św. Gertrudy na Przedmie ściu Radzikowskim 1655r. - zało żenie Akademii Rycerskiej przez komendanta twierdzy, pułkownika Bogusława von Schwerin 03.05.1657r. - wybuch prochu w Baszcie Prochowej nad Pars ętą, w wyniku którego zniszczonych zostało wiele domów. pocz. XVIII w .- budowa Akademii Rycerskiej 1708r. - budowa Bramy Radzikowskiej 1710r. - spaliła si ę jedna strona przedmie ścia (Vor/ tadt) przed Mü nderthore. (Brü ggemann, 491) 1720r. - całkowicie spalił si ę du ży młyn. (Brü ggemann, 491) 03.10.1758r. - wojska ro syjskie pod dowództwem gen. Palmenbacha zdobywaj ą przedmie ście Uj ście i rozpoczynaj ą st ąd bombardowanie miasta. 10.10.1758r. - wojska rosyjskie po nadej ściu posiłków rozpoczynaj ą regularne obl ęż enie miasta. 29.10.1758r. - po przyj ściu gen. von Platen miastu z odsiecz ą wojska rosyjskie wycofuj ą si ę. 26.08.1760r. - nared ę portu kołobrzeskiego wpływa flotarosyjska pod dowództwem adm. Miszukowa składaj ąca si ę z 21 okr ętów liniowych, 3 fregat, kanonierek i transportowców z 5-cio tysi ęcznym korpusem obl ęż niczym i sprz ętem 30.08.1760r. - do pomocy flocierosyjskiej przypływaj ą okr ęty szwedzkie w składzie: 6 okr ętów liniowych, 2 fregat i kilku mniejszych jednostek

81 08.09.1760r. - atak na szaniec Uj ście z morza i l ądu, po którego zdobyciu rozpocz ęto obl ęż enie miasta 18.09.1760r. - po przyj ściu miastu z odsiecz ą gen. Johanna Paula von Werner adm. Miszukow przerywa obl ęż enie twierdzy i wycofuje si ę 24.08.1761r. -rozpocz ęcie bombardowania twierdzy z morza, przez armi ę rosyjsk ą dowodzon ą przez gen. Piotra A. Rumiancewa 17.12.1761r. - wojska rosyjskie weszły do twierdzy 09.08.1762r. - koniec okupacji rosyjskiej miasta lata 70-te XVIII w. - budowa fortu Uj ście na miejscu wzniesionego w 1709roku przez kpt. in ż. Frauendorffa sza ńca ireduty Morast, przeznaczonych do obrony portu 1830r. - uruchomienie pierwszego kołobrzeskiego zakładu k ąpieli solankowych w domu Gotlieba Keutela 1832r. - powstanie Towarzystwa Upi ększania – organizacja ta zbudowała drog ę z lewej strony Pars ęty od t ęż ni do lasku Zał ęż e, gdzie zacz ęło koncentrowa ć si ę życie k ąpieliskowe

- budowa ko ścioła ob. p.w. Niepokalanego Pocz ęcia NMP 1839r. - w latach 1839 - 1840 arcybiskup gnie źnie ńsko-pozna ński Marcin Dunin-Slgustowski, skazany przez Prusaków za niezłomn ą postaw ę wierno ści zasadom chrze ścija ńskiej etyki odbywał w Kołobrzegu kar ę twierdzy 1841r. - powstanie sanatorium dr Behrend’a 1845r. - Towarzystwo Upi ększania przekształciło si ę w spółk ę akcyjn ą Towarzystwo K ąpielowe 1851r. -restaurator Boness buduje nad morzem budynek przy którym było molo (w 1863r. zniszczone przez sztorm) 25.05.1851r. - decyzja o zamkni ęciu warzelni soli, które po dwóch latach rozebrano 1853 –1885r. -rozpocz ęcie przebudowy wej ścia do portu; pogł ębienie kanału do 4m, przedłu żenie mola 1859r. - budowa budynku ob. Urz ędu Miasta dla gimnazjum (w 1939roku przerobiony na biurowiec) 1865r. - zbudowanie bocznicy kolejowej do portu 13.08.1868r. - przedstawienie inauguruj ące działalno ść teatru; od 1935 roku stały teatr. 1870r. - poł ączenie Kołobrzegu lini ą kolejow ą z Poznaniem 1872r. - na rozkaz króla zniesiony zostaje status twierdzy

82 1873r. - burzenie urz ądze ń twierdzy

- powstanie ulic Walki Młodych i Łopuskiego 1880r. - powstanie placu 18-go Marca 1881r. - poł ączenie Kołobrzegu lini ą kolejow ą ze Szczecinem 19.09.1877r. - po święcenie ko ścioła p.w. św. Mikołaja (wybud. wg projektu prof. Lucas’a z Berlina) – 5-ty w tym miejscu 1882r. - dr Behrend uruchamia k ąpiele borowinowe 1883, 1905, 1915-1916r. - budowa wodoci ągów 1884r. - budowa poczty 1888-1889r. - budowa rze źni 1892r. - budowa przez Poloni ę szkoły katolickiej przy ko ściele św. Marcina (ul. Zwyci ęzców 12) 1893r. - budowa gazowni 1894r. - na zachodnim brzegu Pars ęty wybudowano basen rybacki na 30 kutrów pełnomorskich i70 łodzi otwartych 1895-1896r. - budowa budynków szkół przy ul. Piastowskiej

- budowa linii kolei w ąskotorowej z Kołobrzegu do Go ścina i Reska 1899r. - budowa latarni morskiej

- budowa linii kolejowej z Kołobrzegu do Koszalina 1898-1899r. - budowa pałacu zdrojowego pocz ątek XX w. - kupiec Gustav Zeck wykupuje 8 kamienic przy rynku i ul. Giełdowej i buduje dom towarowy 1903r. - budowa internatu przy ul. Walki Młodych i Katedralnej

- budowa “le śnej lecznicy” w Podczelu 1905-1906r. - budowa ła źni miejskiej 1909r. - budowa nowej latarni morskiej 14.06.1909r. - po świ ęcenie ko ścioła p.w. św. Jerzego na L ęborskim Przedmie ściu (wybudowany wg projektu arch. Sprott’a). 1909-1910r. - budowa elektrowni (ob. “Marona”) 1911r. - odbył si ę V Mi ędzynarodowy Kongres do spraw lecznictwa, Kołobrzeg otrzymał rang ę uzdrowiska I klasy

83 1912-1913r. - budowa szkoły podst. nr 1

- budowa budynków szkół przy ul. Łopuskiego 1913r. - budowa budynku s ądu (ob. Policja) 1925r. - otwarcie muzeum kołobrzeskiego

- otwarcie teatru letniego na 2000 miejsc 1926r. - budowa gmachu biblioteki miejskiej z magazynem na 14 tys. tomów, wypo życzalni ą i dwoma salami czytelniczymi 1928r. - liczba go ści wyniosła 23 303 osób tyle co w 1914roku 08.05.1932r. - po świ ęcenie ko ścioła Zbawiciela przy ul. Jedno ści Narodowej 03.11.1932r. - otwarcie budynku gimnazjum przy ul. Śliwi ńskiego 1934r. - budowa koszar przy ul. Koszali ńskiej 1935-36r. - utworzenie stałej orkiestry symfonicznej 1938r. - otwarcie muzeum Nettelbecka w rokokowej kamienicy przy ulicy Budowlanej.

- budowa koszar przy ulicy Koszali ńskiej i lotniska w Bagiczu 1939r. - miasto liczyło 39 997, k ąpielisko liczyło 45 601 go ści, udzielono 823 177 noclegów

- 1 wrze śnia z lotniska w Bagiczu startowały samoloty do ataku na Polsk ę 18.03.1945r. - po krwawych walkach została zdobyta twierdza Kołobrzeg, odbyły si ę za ślubiny z morzem; 90% zabudowy miasta zostało zniszczone 1.06.1945r. -Rosjanie przekazuj ą władz ę w mie ście Polakom 1960r. -rozebranie pałacu zdrojowego

- otwarcie portu handlowego

- budowa osiedli Milenium i Wojska Polskiego 1963r. - likwidacja cmentarza wojennego przy latarni morskiej lipiec 1967r. - obchody 1000 lecia Chrztu Polski 1968r. - II Festiwal Piosenki Żołnierskiej 1969r. - uruchomienie odremontowanej gazowni 1970r. - I Nagroda dla Miasto projektu w konkursie na centrum Kołobrzegu. 1971r. - otwarcie mola spacerowego

84 1973r. - wyburzenie zabytkowych kamienic przy pl. Przybylskiego i przy ul. Grochowskiej 1974r. - kolegiat ę przekazano wiernym, mieszcz ące si ę w niej Muzeum Or ęż a Polskiego przeniesiono jako wystaw ę plenerow ą obok budynków muzeum przy ul. Gierczak.

- uruchomienie pierwszej “fabryki domów” na licencji RFN; powstaje pierwszy blok z wielkiej płyty przy ul. Gierczak 1975r. - projekt obiektów sportowych przy ul. Łopuskigo

- usuni ęcie izbic na Pars ęcie chroni ących most na ul. Mły ńskiej przed kr ą 17 sierpie ń 1975r. - obchody 975-lecia biskupstwa w Kołobrzegu; mszy koncelebracyjnej przewodniczył kardynał Karol Wojtyła, homili ę wygłosił prymas kardynał Stefan Wyszy ński 1977r. - budowa nowego ronda przy ul. Koszali ńskiej

-rozebranie zabytkowej kamienicy przy ul. Armii Krajowej 2 listopad 1978r. -rusza dyli żans poczty konnej do Świnouj ścia upami ętniaj ący powstanie linii promowej do Wielkiej Brytanii 1980r. -rozebranie zabytkowej kładki pieszej nad torami kolejow ymi przy ul. Okopowej.

-rozpocz ęcie budowy obiektu hali widowiskowej przy ul. Łopuskiego. 1982r. -1984r. - przekrycie nowym dachem nawy katedry 1983r. - oddanie do u żytku nowego budynku szpitala 1985r. - Kołobrzeg uzyskuje status miasta prezydenckiego

-rozpocz ęcie budowy Nowej Starówki 1986r. - rozebranie zabytkowej budowli obronnej Batardeau , zagra żaj ącej bezpiecze ństwu. 28 maj 1992r. - po żegnanie wojsk Armii radzieckiej w Podczelu-Bagiczu 1996r. - otwarcie cerkwi obrz ądku bizantyjsko-ukrai ńskiego p rzy ul. Szpitalnej i ko ścioła garnizonowego przy ul. Mazowieckiej. 2000r. - otwarcie lapidarium niemieckiego przy ul. Arciszewskiego i żydowskiego przy ul. Zdrojowej. 2000r. - otwarcie hali “Milenium” przy ul. Łopuskiego. maj 2005r. - obchody 750-lecia lokacji miasta Kołobrzeg. czerwiec 2007r. - odsłoni ęcie pomnika komandora Stanisława Mieszkowskiego.

85 4.4 OBIEKTY I OBSZARY CHRONIONE. 4.4.1 Wykaz obiektów i obszarów wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych. z uwzgl ędnieniem parków i cmentarzy oraz obiektów wykre ślonych, z aktualizacj ą danych adresowych i powierzchni (w przypadku zało żeń parkowych): 1) Nr rej. 7 z dn.19.06.1953 r. magazyn zwany "Katowni ą" - obecnie obiekt usługowy, ul. Ratuszowa 1. 2) Nr rej. 10 z dn. 21.07.1953 r. Śródmie ście miasta Kołobrzeg.

3) Nr rej. 19 z dn.08.11.1954 r. Dom przy ulicy A. Gierczak tzw. dom Schliffenów w Kołobrzegu – obecna siedziba Muzeum Or ęż a Polskiego, ul. E.Gierczak 28.

4) Nr rej. 97 z dn.10.08.1956 r. Baszta zwana prochow ą (ul. Duboisa 20) oraz resztka murów obronnych (Baszta Wi ęzienna) w Kołobrzegu (ul. W ąska).

5) Nr rej. 98 z dn.10.08.1956 r. Ko ściół N.M.P. w Kołobrzegu - Bazylika Konkatedralna.

6) Nr rej. 373 z dn.09.04.1964 r. Ratusz w Kołobrzegu.

7) Nr rej. 374 z dn.09.04.1964 r. Budynek tzw. Akademii Rycerskiej usytuowany u zbiegu ulic W ąskiej i Mariackiej w Kołobrzegu.

8) Nr rej. 375 z dn.10.04.1964 r. Dom przy ulicy Armii Krajowej Nr 13 (d.Lenina 10) w Kołobrzegu - tzw. pałac Brunszwickich - obecnie siedziba Muzeum.

9) Nr rej. 376 z dn.10.04.1964 r. Pozostało ść umocnie ń twierdzy kołobrzeskiej: • przyczółek poło żony w pobli żu Rowu Drzewnego – tzw. „Reduta Solna”, • przyczółek poło żony na Wyspie Solnej w widłach rzeki Pars ęty i Rowu Drzewnego tzw. "Reduta Bagienna", • przyczółek przy wej ściu do portu – fort i Latarnia Morska, ul. Morska 10 w Kołobrzegu.

10) Nr rej. 618 z dn.02.08.1967 r. Uj ęcie źródła solanki (wielobok z belek – obecnie pod ziemią) przy ul. Kniewskiego 2A-B w Kołobrzegu odkryte przy kopaniu fundamentów pod dom mieszkalny Spółdzielni Mieszkaniowej „Dobrobyt”.

11) Nr rej. 619 z dn.02.08.1967 r.

86 Dwa forty na wschodnich rubie żach miasta w parku przymorskim w pobli żu pla ży miejskiej zwane "Kamienny Szaniec " i obecny amfiteatr "Wilczy Szaniec" przy ul. A. Fredry 18 w Kołobrzegu.

12) Nr rej. 927 z dn.14.12.1976 r. Parki na terenie miasta Kołobrzeg: • Park im. A. Fredry o pow. 21,3 ha, dawniej Park Przyja źni Polsko-Radzieckiej, ul. A. Fredry, 4 Dywizji Wojska Polskiego, Sułkowskiego, • Nadmorski Park Zdrojowy, obecnie Park im. Stefana Żeromskiego, o pow. 19,3 ha, ul. Sikorskiego, Rodziewiczówny, Aleja Nadmorska, • Park przy Pomniku Za ślubin z Morzem, obecnie wł ączony do Parku im. St. Żeromskiego o pow. 5,9 ha, ul. Mickiewicza, Obr. Westerplatte, Aleja Nadmorska, • Park Zachodni (teren ten był pierwotnie centralnym cmentarzem miasta), ob. im. Jedno ści Narodowej, o pow. 6,5 ha, ul. Arciszewskiego, Wiosenna, wydmy wybrze że Wszystkie parki posiadaj ą aktualn ą inwentaryzacj ę i projekty zagospodarowania sporz ądzone w ramach programu ich rewitalizacji (patrz rozdział „Szata ro ślinna”).

13) Nr rej. 1215 z dn.27.01.1998 r. zespół budynków dawnego ewangelickiego klasztoru diakonis w Kołobrzegu, w skład którego wchodz ą: a) Ko ściół parafialny p.w.Niepokalanego Pocz ęcia NMP, ul. Katedralna 35, b) Dom Parafii p.w. św. Marcina, ul. Katedralna 33-34, c) Dom Ksi ęż y Emerytów, ul. Rzeczna 7-9.

14) Nr rej. 1240 z dn.22.09.1993 r. Elewacje secesyjnej kamienicy przy ulicy Granicznej 4 w Kołobrzegu - w granicach elewacja od ulicy Granicznej 4 oraz elewacja od podwórza budynku stojącego na działce nr 187/16.

15) Nr rej. A-85 z dn. 29.11.2001 r. Skwer miejski – plac płk Anatola Przybylskiego w granicach dz.198 obr.12 o pow.0,6974 ha.

16) Nr rej. A-157 z dn.12.01.2004 r. Zespół dwóch portowych elewatorów zbo żowych wraz z wyposa żeniem przy ul. Portowej nr 41, w granicach dz. nr 111/2obr.4 o pow. 0,3974 ha.

17) Nr rej. A-275 , z dnia 14.09.2006 r. Zespół budynków dawnej elektrowni miejskiej wraz z otoczeniem, ul. Łopuskiego 26-28.

Wykaz obiektów uj ętych w rejestrze zabytków oraz w gminnej ewidencji zabytków jest wykazem otwartym i mo że ulec zmianie w przypadku pojawienia si ę nowych okoliczno ści.

87 4.4.2 Wykaz zabytków nie ujętych w rejestrze zabytków, lecz podlegających ochronie na podstawie obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. 1. Obiekty podlegaj ące ochronie na podstawie obowi ązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg „5-Trzebiatowska”, które mog ą ulec zmianie w przypadku pojawienia si ę nowych okoliczno ści przy sporz ądzaniu nowych opracowa ń planistycznych.

l.p. Obiekt Adres Materiał Datowanie

I ul. Radomska

1. dom mieszkalny nr 1-2 mur. l. 20-te XX w.

2. dom mieszkalny nr 3-4 mur. l. 20-te XX w

3. dom mieszkalny nr 7-8 Mur. l. 20-te XX w

4. dom mieszkalny nr 9-10 Mur. l. 20-te XX w

5 dom mieszkalny Nr 19-20 Mur. l. 20-te XX w

6 dom mieszkalny Nr 21-22 Mur. l. 20-te XX w

Willa 7 Nr 13-14 Mur. l. 20-te XX w dwurodzinna

8 willa Nr 15 mur l. 20-te XX w

Budynek 9 Nr 16 Mur. l. 20-te XX w mieszkalny

Budynek 10 Nr 17-18 Mur. l. 20-te XX w dwurodzinny

II u l. Lotnicza

Budynek 1. Nr 6-7 Mur. l. 20-te XX w. dwurodzinny

Budynek 2 Nr 8-9 Mur. l. 20-te XX w. dwurodzinny

Budynek 3 Nr 12-13 Mur. l. 20-te XX w. dwurodzinny

Budynek 4 Nr 14-15 Mur. l. 20-te XX w. dwurodzinny

III ul. Basztowa

Budynek dawny 1. magazyn- Nr 1 mur Koniec XIX w kotłownia

Budynek dawny 2. Nr 1 A mur Koniec XIX w magazyn

88 III ul. Wolno ści

1. kamienica Nr 7 Mur. Pocz. XX w

2. kamienica Nr 8 Mur. l. 20-te XX w.

Budynek wyburzony 3 Nr 9 Mur. l. 20-te XX w. dawniej kamienica

4. Kamienica Nr 12 a Mur. k. XIX w.

5 kamienica Nr 14 Mur. Pocz. XX w.

6 kamienica Nr 15 Mur. l. 20-te XX w.

7 Dom bli źniak Nr 18-19 Mur l. 20-te XX w

Budynek 8 Nr 26 Mur. Pocz. XX w. mieszkalny

IV ul. Obozowa

Willa 1. Nr 15 Mur. Ok. 1928 r. dwurodzinna

V ul. Jasna

1. willa Nr 26 Mur. Ok. 1928 r.

2 willa Nr 28 Mur. Ok. 1928 r.

3 willa Nr 29 Mur. Ok. 1928 r.

4 willa Nr 31 Mur. Ok. 1928 r.

5 willa Nr 32 Mur. Ok. 1928 r.

6 willa nr 33 Mur. Ok. 1928 r.

VI ul. Szpitalna

Budynek 1. mieszkalny Nr 2 a-c mur 1899 dawniej szpital

Budynek 2 Nr 4 Mur. Pocz. XX w dawniej areszt

Brama Radzikowska 3 obecnie Nr 3 Mur. 1708 r. budynek mieszkalny

Dawna kaplica 4 Nr 1 Mur. XIX/XX w szpitalna

Kawiarnia Działka nr 58 5. Mur. Koniec XIX w. dawniej ku źnia obr. 11

VII ul. Mły ńska

89 Budynek 1. Nr 10 Mur. Pocz. XX w. mieszkalny

2 kamienica Nr 11 Mur. Pocz. XX w.

3 kamienica Nr 12 Mur. 1906 r.

VIII ul. 1 Maja

Budynek 1 Nr 2 Mur. l. 20-te XX w. mieszkalny

Budynek 2 Nr 3 Mur. l. 20-te XX w. mieszkalny

Budynek 3 Nr 9-15 Mur. l. 20-te XX w. mieszkalny

Budynek 4 Nr 49 Mur. l. 20-te XX w. mieszkalny

IX. ul. Jedno ści Narodowej

Nr 13 działka Magazyn 1 nr 144/7 obr. Mur. l. 90-te XIX w dawniej Ku źnia 11

Kamienica 2 Nr 78 Mur. Pocz. XX w. naro żna

3 kamienica Nr 79 Mur. 4 ćw. XIX w.

Budynek mieszkalny 4 Nr 83 Mur. Pocz. XX w. dawniej blok koszarowy

Szkoła dawniej 5 Nr 86 Mur. Pocz. XX w. sztab

Dawniej 6 budynek Nr 84 Mur. Pocz. XX w. sztabowy

Budynek mieszkalny 7 Nr 85 Mur. Pocz. XX w. dawniej blok koszarowy

X. ul. Żurawia

1 Dom mieszkalny Nr 18 Mur. k. XIX w.

2 kamienica Nr 19 Mur. k. XIX.w

3 kamienica Nr 20 Mur. k. XIX w.

4 kamienica Nr 21 Mur. k. XIX w.

5 kamienica Nr 22 Mur. XIX/XX w

6 kamienica Nr 24 Mur. 1905 r.

90 XI. ul. Mazowiecka

1 Blok mieszkalny Nr 2 Mur. l. 20-te XX w.

Budynek 2 Nr 35 Mur. Ok. 1930 mieszkalny

Budynek 3 Nr 36 Mur. Ok. 1930 mieszkalny

Budynek 4 Nr 37 Mur. Ok. 1930 mieszkalny

5 Kamienica Nr 39 Mur. l. 20-te XX w.

6 Kamienica nr 40 Mur. 1929r.

7 Dawniej sztab Nr 33 mur Pocz. XX w.

Budynek mieszkalny 8 Nr 34 Mur. Pocz. XX w. dawniej blok koszarowy

Budynek 9 Nr 16 Mur. Pocz. XX w. dawniej lazaret

Budynek Działka nr 10 dawniej mur Pocz. XX w 11/65 ob. 18 wartownia

Budynek Nr 12 (działka 11 dawniej Mur. Pocz. XX w. 11/40 obr. 18) magazyn

12 Kamienica Nr 41 Mur. 1929 r.

XII ul. 6 Dywizji Piechoty

Budynek 1 Nr 72 Mur Lata 20/30-te XX w. mieszkalny

Budynek 2 Nr 73 Mur. Lata 20/30-te XX w. mieszkalny

Budynek 3 Nr 74 Mur. Lata 20/30-te XX w. mieszkalny

4 willa Nr 90 Mur. Lata 30-te XX w.

5 willa Nr 91 Mur. Lata 30-te XX w.

6 willa Nr 92 Mur. Lata 30-te XX w.

7 Kamienica Nr 93 Mur. 4 ćw. XIX w.

8 Kamienica Nr 94 Mur. 4 ćw. XIX w.

9 Kamienica Nr 95 Mur. 4 ćw. XIX w.

Magazyn i biura 10 dawniej Nr 96 b Mur. Pocz. XX w. mleczarnia

91 XIII ul. Łopuskiego

1 Szkoła średnia Nr 42-44 Mur. 1935-1938 r.

Budynek 2 dawniej blok Nr 50 Mur. Pocz. XX w. koszarowy

Budynek 3 dawniej blok Nr 54 a-b Mur. Pocz. XX w. koszarowy

Budynek 4 Nr 3 mur Pocz. XX w. dawniej kantyna

Budynek Działka 225/8 5 dawniej Mur. Pocz. XX w. obr.11 magazyn

Budynek Działka 6 dawniej blok 175/31 obr. Mur. Pocz. XX w. koszarowy 11

XIV ul. Zygmuntowska

1 kamienica Nr 3-14 Mur. Pocz. XX w.

2 kamienica Nr 30-37 Mur. Pocz. XX w.

3 kamienica Nr 41-45 Mur. Pocz. XX w.

XV ul. Artyleryjska

Budynek mieszkalny 1 dawniej Nr 1 Mur. Pocz. XX w. budynek sztabowy

2. Obiekty podlegaj ące ochronie na podstawie obowi ązuj ącego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg Uzdrowisko Wschód”, które mog ą ulec zmianie w przypadku pojawienia si ę nowych okoliczno ści przy sporz ądzaniu nowych opracowa ń planistycznych.

l.p. Obiekt Adres Materiał Datowanie

I ul. Borzymowskiego

Ośrodek sanatoryjny 1 1 Mur. XIX/XX w dawniej pensjonat

Ośrodek sanatoryjny 2 3 Mur. XIX/XX w dawniej pensjonat

92 Budynek 6 nale żą cy do 3 Ośrodka Gryf, Mur. XIX/XX w dawniej Prawdopodobnie pensjonat Waszyngtona 1

Przedszkole 4 dawniej 8 Mur. l. 90-te XIX w pensjonat

II ul. Chopina

Budynek 1 1-2 Mur. l. 20-te XX w. mieszkalny

Budynek 2 6-7 Mur. l. 30-te XX w. mieszkalny

Budynek 3 8-9 Mur. l. 30-te XX w. mieszkalny

4 willa 10 Mur. l. 30-te XX w.

Budynek 5 12-13 Mur. l. 30-te XX w. mieszkalny

Budynek 6 14-15 Mur. l. 30-te XX w. mieszkalny

Budynek 7 16 Mur. l. 30-te XX w. mieszkalny

8 willa 16 a Mur. l. 20-te/30-te XX w.

III ul. Cicha

1 kamienica 8 Mur. Połowa XIX w.

2 kamienica 9 Mur. Połowa XIX w.

3 kamienica 10 Mur. Połowa XIX w.

IV ul. Grottgera

1 szkoła 12 Mur. l. 30/40-te XX w.

V ul. Kasprowicza

Willa 1 7 Mur. l. 30-te XX w. murowana

Budynek 2 9-11 Mur. Pocz. XX w. mieszkalny

Szkoła dawniej 3 10 Mur. Pocz. XX w. budynek fabryczny

VI. ul. J.C. Korzeniowskiego

Dom 1 mieszkalny 2 Mur. Ok. 1910-1915 r. dawniej

93 kamienica

Ośrodek sanatoryjny 2 6 Mur. l. 90-te XIX w. dawniej pensjonat

Ośrodek sanatoryjny 3 7 Mur. Ok. 1901 r. dawniej pensjonat

VII. ul. Konopnickiej

Ośrodek sanatoryjny 1 3-4 Mur. k. XIX w. dawniej pensjonat

VIII ul. Kopernika

Dom 1 1-2 Mur. l. 20-te XX w dwurodzinny

Dom 2 5-6 Mur. l. 20-te XX w dwurodzinny

Dom 3 7-8 Mur. l. 20-te XX w dwurodzinny

XIX ul. Ko ściuszki

Ośrodek wypoczynkowy 1 1 Mur. l. 30-te XX w. dawniej dom mieszkalny

Dom 2 4 Mur. l. 30-te XX w. mieszkalny

Dom 3 6 Mur. l. 30-te XX w. mieszkalny

Willa 4 7 Mur. Pocz. XX w. wielorodzinna

Willa 5 8 Mur. l. 20/30-te XX w. wielorodzinna

X ul. Obro ńców Westerplatte

1 kamienica 28 Mur. Poł. XIX w.

2 kamienica 29 Mur. k. XIX w.

3 kamienica 32 Mur. Poł. XIX w.

4 kamienica 36 Mur. Poł. XIX w.

XI ul. Rafi ńskiego

Budynek 1 dawniej 3 mur Pocz. XX w. pensjonat

94 Budynek 2 dawniej 5 Mur. 1907 r. pensjonat

Budynek 3 dawniej 6 Mur. l. 90-te XIX w. pensjonat

Budynek 4 dawniej 7 Mur. XIX/XX w. pensjonat

Budynek 5 dawniej 8 Mur. XIX/XX w. pensjonat

Budynek 6 dawniej 10 Mur. l. 90-te XIX w. pensjonat

Budynek 7 dawniej 12-14 Mur. XIX/XX w. pensjonat

XII ul. Rodziewiczówny

Budynek 1 dawniej 20 Mur. XIX/XX w. pensjonat

Budynek 2 dawniej 22 Mur. l. 90-te XIX w. pensjonat

XIII ul. Sikorskiego

Dom 1 4-5 Mur. l. 20-te XX w. dwurodzinny

XIV ul. Spacerowa

1 kamienica 1a-1b Mur. Pocz. XX w.

2 kamienica 39 Mur. Poł. XIX w.

XV ul. Ks. P. Ściegiennego

Budynek 1 dawniej 2 Mur. Pocz. XX w pensjonat

Budynek 2 dawniej 3 Mur. 1901 r. pensjonat

Budynek 3 dawniej 5-6 Mur. Pocz. XX w. pensjonat

XVI ul. Towarowa

1 kamienica 3 Mur. k. XIX w.

95 2 kamienica 4 Mur. Poł. XIX w.

3 kamienica 13 Mur. Poł. XIX w.

4 kamienica 14 Mur. Poł. XIX w.

XVII ul. Morska

Budynek 1 użyteczno ści 2 Mur. Pocz. XX w publicznej

4.4.3 Wykaz obiektów znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków na terenie miasta Kołobrzeg według stanu na dzień 03 grudnia 2010r. z wyłączeniem obiektów wpisanych do rejestru zabytków. 1. Armii Krajowej 1 budynek Poczty Polskiej około 1870 r. 2. Armii Krajowej 2 kamienica około 1880 r. 3. Armii Krajowej 8 kamienica 1 ćw. XX w. 4. Armii Wojska Polskiego 6 kamienica 1 ćw. XX w. 5. Armii Wojska Polskiego 7 kamienica 1906 r. 6. Armii Wojska Polskiego 8 kamienica koniec XIX w. 7. Artyleryjska 1 budynek sztabowy pocz ątek XX w. 8. Artyleryjska 26-35 budynek mieszkalny około 1920 r. 9. Bałtycka 24 willa lata 30-te XX w. 10. Bałtycka 28 willa lata 30-te XX w. 11. Basztowa 1a magazyn koniec XIX w. 12. Basztowa 1a magazyn - kotłownia lata 20-te XX w. 13. Bociania 12-15 12-15 kamienica lata 30-te XX w. 14. Borzymowskiego 1 pensjonat XIX/XX w. 15. Borzymowskiego 3 pensjonat XIX/XX w. 16. Borzymowskiego 8 pensjonat lata 90-te XIX w. 17. Brzozowa 24 budynek jednorodzinny pocz ątek XX w. 18. Budowlana 1-5 kamienica lata 20-te XX w. 19. Budowlana 6 wie ża ci śnie ń koniec XIX w. budynek przemysłowy - 20. Budowlana 20 XIX/XX w. magazyn 21. Budowlana 22-24a kamienica 1912 r. budynek gospodarczy - 22. Budowlana 22-24b koniec XIX w. magazyn budynek gospodarczy - 23. Budowlana 22-24c koniec XIX w. młyn 24. Budowlana 22-24d kamienica koniec XIX w. 25. Budowlana 22-24e oficyna koniec XIX w. 26. Budowlana 22-24f działka nr 302/6 obr. 12 magazyn zbo żowy koniec XIX w. 27. Budowlana 27 kamienica XIX/XX w.

96 28. Budowlana 29 kamienica XIX/XX w. 29. Budowlana 31/33 kamienica XIX/XX w. 30. Budowlana 35 budynek mieszkalny XIX/XX w. 31. Budowlana 35a budynek mieszkalny XIX/XX w. 32. Budowlana 41 kamienica lata 20-te XX w. 33. Cicha 5 budynek mieszkalny 4 ćw. XIX w 34. Cicha 8 kamienica połowa XIX w. 35. Cicha 9 kamienica połowa XIX w. 36. Cicha 10 kamienica połowa XIX w. 37. Chopina Fryderyka 1-2 budynek mieszkalny lata 20-te XX w. 38. Chopina Fryderyka 6-7 budynek mieszkalny lata 30-te XX w. 39. Chopina Fryderyka 8-9 budynek mieszkalny lata 30-te XX w. 40. Chopina Fryderyka 10 willa lata 30-te XX w. 41. Chopina Fryderyka 12-13 budynek mieszkalny lata 30-te XX w. 42. Chopina Fryderyka 14-15 budynek mieszkalny lata 30-te XX w. 43. Chopina Fryderyka 16 budynek mieszkalny lata 30-te XX w. 44. Chopina Fryderyka 16a willa wielorodzinna lata 20/30-te XX w. 45. Drzymały 8 kamienica lata 20-te XX w. 46. Drzymały 9 kamienica XIX/XX w. 47. Drzymały 10 kamienica XIX/XX w. 48. Dubois 22 kamienica pocz ątek XX w. druga połowa XIX w. 49. Dubois 23 kamienica przebudowana połowa XX w 50. Dubois 27 kamienica około 1920 r 51. Dubois 32 kamienica pocz ątek XX w. 52. Dworcowa 1 pawilon handlowy budynek u żyteczno ści 53. Dworcowa 12 lata 40-te XX w. publicznej 54. Dworcowa 16 kamienica 1898 r. 55. 6 Dywizji Piechoty 69 budynek mieszkalny lata 30-te XX w. 56. 6 Dywizji Piechoty 70 budynek mieszkalny lata 30-te XX w. 57. 6 Dywizji Piechoty 71 budynek mieszkalny lata 30-te XX w. 58. 6 Dywizji Piechoty 72 budynek mieszkalny lata 20/30-te XX w. 59. 6 Dywizji Piechoty 73 budynek mieszkalny lata 20/30-te XX w. 60. 6 Dywizji Piechoty 74 budynek mieszkalny lata 20/30-te XX w. 61. 6 Dywizji Piechoty 75 budynek mieszkalny lata 20/30-te XX w. 62. 6 Dywizji Piechoty 76 budynek mieszkalny lata 20/30-te XX w. 63. 6 Dywizji Piechoty 77 willa lata 30-te XX w. 64. 6 Dywizji Piechoty 90 willa lata 30-te XX w. 65. 6 Dywizji Piechoty 91 willa lata 30-te XX w. 66. 6 Dywizji Piechoty 92 willa lata 30-te XX w. 67. 6 Dywizji Piechoty 93 kamienica 4 ćw. XIX w

97 68. 6 Dywizji Piechoty 94 kamienica 4 ćw. XIX w 69. 6 Dywizji Piechoty 95 kamienica 4 ćw. XIX w 70. 6 Dywizji Piechoty 96b mleczarnia pocz ątek XX w. 71. Frankowskiego 1 ła źnia miejska pocz ątek XX w. 72. Frankowskiego 3 biblioteka 1926 r. budynek mieszkalny i 73. Frankowskiego 7 pocz ątek XX w. techniczny 74. Gierczak 33 kamienica XIX/XX w. 75. Gierczak 41 kamienica koniec XIX w. 76. Gierczak 42 kamienica XIX/XX w. 77. Graniczna 2 kamienica pocz ątek XX w. 78. Graniczna 3 kamienica pocz ątek XX w. 79. Graniczna 6 kamienica lata 20-te XX w. 80. Graniczna 7 kamienica 1 ćw. XX w. 81. Grodzie ńska 3 dom mieszkalny lata 20/30-te XX w. 82. Grodzie ńska 5 dom mieszkalny lata 20/30-te XX w. 83. Grodzie ńska 7 kasyno oficerskie lata 30-te XX w. 84. Grottgera Artura 12 szkoła lata 30/40-te XX w. 85. Podczele lotnisko hangary lata 30-te XX w. 86. Jasna 26 willa około 1928 r. 87. Jasna 28 willa około 1928 r. 88. Jasna 29 willa około 1928 r. 89. Jasna 31 willa około 1928 r. 90. Jasna 32 willa około 1928 r. 91. Jasna 33 willa około 1928 r. 92. Jedno ści Narodowej 1-2 budynek dwurodzinny lata 20-te XX w. 93. Jedno ści Narodowej 3-4 budynek mieszkalny lata 20-te XX w. 94. Jedno ści Narodowej 5-6 budynek mieszkalny lata 20-te XX w. 95. Jedno ści Narodowej 7-8 budynek mieszkalny lata 20-te XX w. budynek pomocniczy, 96. Jedno ści Narodowej działka 144/3 obr.11 XIX/XX w. kotłownia 97. Jedno ści Narodowej działka 144/9 obr. 11 szpital lata 30-te XX w. 98. Jedno ści Narodowej działka 144/7 obr. 11 magazyn lata 90-te XIX w. 99. Jedno ści Narodowej działka 144/7 obr. 11 ku źnia lata 90-te XIX w. 100. Jedno ści Narodowej 13 dom jednorodzinny 4 ćw. XIX w 101. Jedno ści Narodowej 15 dom mieszkalny lata 20-te XX w. 102. Jedno ści Narodowej 27 budynek mieszkalny lata 20-te XX w. 103. Jedno ści Narodowej 29 budynek mieszkalny lata 20-te XX w. 104. Jedno ści Narodowej 33 budynek mieszkalny około 1935 r. 105. Jedno ści Narodowej 36-37 budynek dwurodzinny lata 20-te XX w. 106. Jedno ści Narodowej 38-39 budynek dwurodzinny lata 20-te XX w. 107. Jedno ści Narodowej 40-41 budynek dwurodzinny lata 20-te XX w. 108. Jedno ści Narodowej 42 willa lata 30/40-te XX w.

98 109. Jedno ści Narodowej 43 willa lata 20-te XX w. 110. Jedno ści Narodowej 45 willa lata 20-te XX w. 111. Jedno ści Narodowej 58 budynek mieszkalny koniec XIX w. 112. Jedno ści Narodowej 59 budynek mieszkalny koniec XIX w. 113. Jedno ści Narodowej 60 budynek mieszkalny 1902 r. 114. Jedno ści Narodowej 61 budynek mieszkalny koniec XIX w. budynek u żyteczno ści 115. Jedno ści Narodowej 62 około 1910 r. publicznej 116. Jedno ści Narodowej 68 ko ściół pocz ątek XX w. 117. Jedno ści Narodowej 72 kamienica pocz ątek XX w. 118. Jedno ści Narodowej 74 kamienica XIX/XX w. 119. Jedno ści Narodowej 75 kamienica XIX/XX w. 120. Jedno ści Narodowej 76 kamienica XIX/XX w. 121. Jedno ści Narodowej 77 kamienica XIX/XX w. 122. Jedno ści Narodowej 78 kamienica naro żna pocz ątek XX w. 123. Jedno ści Narodowej 79 kamienica 4 ćw. XIX w 124. Jedno ści Narodowej 86 sztab pocz ątek XX w. 125. Jedno ści Narodowej 85 blok koszarowy pocz ątek XX w. 126. Jedno ści Narodowej 83 blok koszarowy pocz ątek XX w. 127. Jedno ści Narodowej 84 budynek sztabowy pocz ątek XX w. 128. Jedno ści Narodowej 88 blok koszarowy pocz ątek XX w. 129. Jedno ści Narodowej 89 blok koszarowy pocz ątek XX w. 130. Jedno ści Narodowej 90 blok koszarowy pocz ątek XX w. 131. Jerzego 13 kamienica koniec XIX w. budynek wspomagaj ący 132. Kamienna 1 pocz ątek XX w. hydroforni ę 133. Kamienna 3 kamienica XIX/XX w. 134. Kasprowicza 7 willa lata 30-te XX w. 135. Kasprowicza 9-11 dom mieszkalny około 1940 r. 136. Kasprowicza 10 budynek przemysłowy lata 20/30-te XX w. 137. Kaszubska 1 willa lata 30-te XX w. 138. Kaszubska 1a willa lata 30-te XX w. 139. Kaszubska 3 willa lata 30-te XX w. 140. Kaszubska 28 willa lata 30-te XX w. 141. Katedralna 4 kamienica 1 ćw. XX w. budynek u żyteczno ści 142. Katedralna 12-14 i Walki Młodych 6 publicznej – dawne 4 ćw. XIX w. starostwo budynek u żyteczno ści 143. Kili ńskiego 1 połowa XIX w. publicznej 144. Kniewskiego 1 kamienica II połowa XIX w. 145. Kniewskiego 2 kamienica II połowa XIX w.

budynek u żyteczno ści 4 ćw. XIX w. przebudowa 146. Kolejowa 3 publicznej – dworzec i lata 30-te XX w. zespół budynków

99 gospodarczych 147. Kolejowa 8 spichlerz koniec XIX w. dom mieszkalny i 148. Kolejowa 9a koniec XIX w. magazyn 149. Konopnickiej 3-4 pensjonat lata 90-te XIX w. 150. Kopernika 1-2 dom dwurodzinny lata 20-te XX w. 151. Kopernika 5-6 dom dwurodzinny lata 20-te XX w. 152. Kopernika 7-8 dom dwurodzinny lata 20-te XX w. 153. Korzeniowskiego 2 kamienica około 1910-1915 r. 154. Korzeniowskiego 6 pensjonat lata 90-te XIX w. 155. Korzeniowskiego 7 pensjonat około 1901 r. 156. Koszali ńska 25 kamienica koniec XIX w. 157. Koszali ńska 26 kamienica XIX/XX w. 158. Koszali ńska 27 kamienica XIX/XX w. 159. Koszali ńska 28 kamienica lata 20-te XX w. 160. Koszali ńska 50 willa 1 ćw. XX w. 161. Koszali ńska 59 willa lata 30-te XX w. 162. Koszali ńska (Podczele) 70-72 działka 6/16 obr. 8 kasyno oficerskie lata 20/30-te XX w. 163. Kosciuszki 4 dom mieszkalny lata 30-te XX w. 164. Kosciuszki 6 dom mieszkalny lata 30-te XX w. 165. Kosciuszki 7 willa wielorodzinna lata 20/30-te XX w. 166. Kosciuszki 8 willa wielorodzinna lata 20/30-te XX w. 167. Krzemienicka 3 dom mieszkalny lata 20/30-te XX w. 168. Krzemienicka 4 dom mieszkalny lata 20/30-te XX w. magazyn z jednostki 169. Kujawska 6 pocz ątek XX w. Mazowiecka 170. Lipowa 1 kamienica mieszkalna pocz ątek XX w. 171. Lotnicza 6-7 budynek dwurodzinny lata 20-te XX w. 172. Lotnicza 8-9 budynek dwurodzinny lata 20-te XX w. 173. Lotnicza 12-13 budynek dwurodzinny lata 20-te XX w. 174. Lotnicza 14-15 budynek dwurodzinny lata 20-te XX w. 175. Lwowska 1 budynek oficerski lata 30-te XX w. 176. Łopuskiego most 1900 r. kantyna (była jednostka 177. Łopuskiego 3 działka 175/27 obr. 11 pocz ątek XX w. wojskowa 3) 178. Łopuskiego działka 225/8 obr. 11 magazyn pocz ątek XX w. budynek u żyteczno ści 179. Łopuskiego 6 lata 30-te XX w. publicznej 180. Łopuskiego 13-15 szkoła lata 20-te XX w. 181. Łopuskiego 23 hotel 2 ćw. XX w. 182. Łopuskiego 24 sala kinowa pocz ątek XX w. 183. Łopuskiego 42-44 szkoła 1935-1938 r. 184. Łopuskiego 2 działka 144/13 obr 11 kasyno XIX/XX w. 185. Łopuskiego działka 144/14 obr. 11 budynek żandarmerii XIX/XX w.

100 186. Łopuskiego 50 blok koszarowy pocz ątek XX w. 187. Łopuskiego 54 blok koszarowy pocz ątek XX w. 188. Łopuskiego działka 175/31 obr. 11 blok koszarowy pocz ątek XX w. 189. Św. Macieja 3 kasyno XIX/XX w. 190. 1-go Maja 2 kamienica lata 20-te XX w. 191. 1-go Maja 4 działka 262/1 obr.11 kamienica lata 20-te XX w. 192. 1-go Maja 9-15 kamienica lata 20-te XX w. 193. 1-go Maja 30-33 kamienica lata 30/40-te XX w. 194. 1-go Maja 35 a-b kamienica lata 30/40-te XX w. 195. 1-go Maja 49 kamienica lata 20-te XX w. 196. Mariacka 6 kamienica pocz ątek XX w. 197. Matejki 4 dom jednorodzinny pocz ątek XX w. 198. Matejki 22 dom mieszkalny XIX/XX w. 199. Mazowiecka 2 blok mieszkalny lata 20-te XX w. 200. Mazowiecka 34 blok koszarowy pocz ątek XX w. 201. Mazowiecka 35-37 dom mieszkalny około 1930 r. 202. Mazowiecka 39 kamienica lata 20-te XX w. 203. Mazowiecka 40-41 kamienica 1929 r. 204. Mazowiecka działka 11/65 obr. 18 wartownia pocz ątek XX w. 205. Mazowiecka działka 11/37 obr. 18 gara ż pocz ątek XX w. 206. Mazowiecka działka 11/57 obr.18 magazyn stajnia pocz ątek XX w. 207. Mazowiecka działka 11/40 obr. 18 magazyn pocz ątek XX w. 208. Mazowiecka 30 magazyn pocz ątek XX w. 209. Mazowiecka 16 działka 11/34 obr.18 lazaret pocz ątek XX w. 210. Mazowiecka 33 działka 11/35 obr.18 sztab pocz ątek XX w. 211. Mazowiecka 29 działka 11/31 obr.18 blok koszarowy lata 30-te XX w. 4 ćw. XIX w. przebudowa 212. Mły ńska most lata 30-te XX w. 213. Mły ńska 10 budynek mieszkalny 1 ćw. XX w. 214. Mły ńska 11 kamienica 1 ćw. XX w. 215. Mły ńska 12 kamienica 1906 r. budynek u żyteczno ści 216. Morska 2 pocz ątek XX w. publicznej 217. My śliwska 1 kamienica 2 połowa XIX w. 218. My śliwska 1a willa koniec XIX w. 219. My śliwska 2-3 kamienica 2 połowa XIX w. 2 połowa XIX w., 220. Nabrze że rzeki Pars ęty nabrze że przebudowa po 1945 r. 221. Na Grobli działka 6/18 obr. 8 domy mieszkalne lata 20/30-te XX w. 222. Na Grobli działka 6/10 obr. 8 wartownia lata 20/30-te XX w. 223. Narutowicza 10 kamienica lata 20-te XX w. 224. Narutowicza 12 kamienica 2 połowa XIX w. 225. Obozowa 15 willa dwurodzinna 1928 r.

101 226. Obro ńców Westerplatte 28 kamienica połowa XIX w. 227. Obro ńców Westerplatte 29 dom jednorodzinny 4 ćw. XIX w. 228. Obro ńców Westerplatte 30 dom jednorodzinny 4 ćw. XIX w. 229. Obro ńców Westerplatte 32 kamienica połowa XIX w. 230. Obro ńców Westerplatte 36 kamienica połowa XIX w. 231. Obro ńców Westerplatte 37 kamienica XIX/XX w. 232. Ogrodowa 3 willa lata 30-te XX w. 233. Ogrodowa 4 willa lata 30-te XX w. 234. Ogrodowa 5 willa lata 30-te XX w. 235. Ogrodowa 10 willa lata 30-te XX w. 236. Ogrodowa 11 willa lata 30-te XX w. 237. Ogrodowa 25 willa lata 30-te XX w. 238. Ogrodowa 23 willa lata 30-te XX w. 239. Okopowa 3 kamienica mieszkalna 240. Okopowa 20 kamienica mieszkalna lata 20-te XX w. 241. Okopowa 21 kamienica mieszkalna lata 20-te XX w. 242. Ostrobramska 1 budynek oficerski lata 30-te XX w. 243. Ostrobramska 3 budynek koszarowy lata 20/30-te XX w. 244. Ostrobramska 5 budynek koszarowy lata 20/30-te XX w. 245. Ostrobramska 7 budynek koszarowy lata 20/30-te XX w. 246. Orla 3 willa lata 30-te XX w. 247. Orla 6 willa lata 30-te XX w. 248. Orla 7 willa lata 30-te XX w. budynek użyteczno ści 249. Piastowska 5 publicznej - szkoła wraz 1911 r. z sal ą gimnastyczn ą 250. Piastowska 9 kamienica pocz ątek XX w. 251. Plac 18-go Marca 4-5 kamienica 1880-1890 r. 252. Pomorska 2 kamienica połowa XIX w. 253. Pomorska 3 kamienica połowa XIX w. 254. Pomorska 4 kamienica połowa XIX w. 255. Pomorska 5 kamienica połowa XIX w. 256. Pomorska 6 kamienica 2 połowa XIX w. 257. Pomorska 7 kamienica 4 ćw. XIX w. budynek u żyteczno ści 258. Portowa 37 1 ćw. XX w. publicznej - szkoła 259. Pró żna 3 willa lata 30-te XX w. 260. Pró żna 7 willa lata 30-te XX w. 261. Pró żna 8 willa lata 30-te XX w. 262. Pró żna 9 willa lata 30-te XX w. 263. Pró żna 10 willa lata 30-te XX w. 264. Pró żna 11-12 budynek dwurodzinny lata 20-te XX w. 265. Pró żna 13-14 budynek dwurodzinny lata 20-te XX w.

102 266. Radomska 1-2 budynek dwurodzinny lata 20-te XX w. 267. Radomska 3-4 budynek dwurodzinny lata 20-te XX w. 268. Radomska 7-8 budynek dwurodzinny lata 20-te XX w. 269. Radomska 9-10 budynek dwurodzinny lata 20-te XX w. 270. Radomska 13-14 willa dwurodzinna lata 20-te XX w. 271. Radomska 15 willa lata 20-te XX w. 272. Radomska 16 dom mieszkalny lata 20-te XX w. 273. Radomska 17-18 dom mieszkalny lata 20-te XX w. 274. Radomska 19-20 dom dwurodzinny lata 20-te XX w. 275. Radomska 21-22 dom dwurodzinny lata 20-te XX w. 276. Rafi ńskiego 5 pensjonat 1907 r. 277. Rafi ńskiego 6 pensjonat lata 90-te XIX w. 278. Rafi ńskiego 7 pensjonat XIX/XX w. 279. Rafi ńskiego 8 pensjonat XIX/XX w. 280. Rafi ńskiego 10 pensjonat lata 90-te XIX w. 281. Rafi ńskiego 12-14 pensjonat XIX/XX w. budynek użyteczno ści 282. Ratuszowa 13 koniec XIX w. publicznej - gimnazjum hala sportowa 283. Ratuszowa 13a koniec XIX w. gimnazjum 284. Rodziewiczówny 20 pensjonat lata 90-te XIX w. 285. Rodziewiczówny 22 pensjonat lata 90-te XIX w. 286. Rybacka 1 kamienica 4 ćw. XIX w. 287. Rybacka 2 kamienica 4 ćw. XIX w. 288. Rybacka 3 kamienica 4 ćw. XIX w. 289. Rybacka 4 kamienica 4 ćw. XIX w. 290. Rybacka 5 kamienica 4 ćw. XIX w. 291. Rybacka 8 kamienica 4 ćw. XIX w. 292. Rybacka 9 kamienica 4 ćw. XIX w. 293. Rybacka 11 kamienica 4 ćw. XIX w. 294. Rzeczna 21 spichlerz koniec XIX w. 295. Rzeczna 20 hydrofornia około 1910 r. 296. Sienkiewicza 6 dom jednorodzinny 1920 r. 297. Sienkiewicza 7 dom jednorodzinny lata 20-te XX w. 298. Sienkiewicza 8 dom jednorodzinny lata 20-te XX w. 299. Sienkiewicza 31 dom jednorodzinny pocz ątek XX w. 300. Sienkiewicza 32 dom jednorodzinny pocz ątek XX w. 301. Sikorskiego 4-5 dom dwurodzinny lata 20-te XX w. 302. Sikorskiego 6 willa lata 20-te XX w. 303. Słowi ńców 1 kamienica lata 20-te XX w. 304. Słowi ńców 4 kamienica lata 20-te XX w. 305. Słowi ńców 8 kamienica 1920 r. 306. Słowi ńców 11 kamienica pocz ątek XX w.

103 307. Sobieskiego 5 willa lata 30-te XX w. 308. Sobieskiego 6 willa lata 30-te XX w. 309. Sobieskiego 7 willa lata 30-te XX w. 310. Sobieskiego 8 willa lata 30-te XX w. 311. Sobieskiego 9 willa lata 30-te XX w. 312. Sobieskiego 10 willa lata 30-te XX w. 313. Sobieskiego 11 willa lata 30-te XX w. 314. Sobieskiego 12 willa lata 30-te XX w. 315. Sobieskiego 13 willa lata 30-te XX w. 316. Sobieskiego 15 willa lata 30-te XX w. 317. Sobieskiego 16 willa lata 30-te XX w. 318. Sobieskiego 17 willa lata 30-te XX w. 319. Solna działka 140 obr. 11 magazyn pocz ątek XX w. 320. Spacerowa 1 kamienica pocz ątek XX w. 321. Spacerowa 1a-1b kamienica pocz ątek XX w. 322. Spacerowa 39 kamienica połowa XIX w. 323. Strzelecka 2 kamienica 1 ćw. XX w. 324. Strzelecka 3 kamienica XIX/XX w. XIX/XX w., przebudowany 325. Szpitalna 1 kaplica szpitalna lata 90-te XX w. budynek u żyteczno ści 326. Szpitalna 2a-c 1899 r. publicznej - szpital 327. Szpitalna 3 Brama Radzikowska 1708 r. budynek u żyteczno ści 328. Szpitalna 4 publicznej - areszt 1 ćw. XX w. śledczy 329. Szpitalna działka 59/2 obr. 11 ku źnia koniec XIX w. 330. Ściegiennego 2 pensjonat pocz ątek XX w. 331. Ściegiennego 3 pensjonat 1901 r. 332. Ściegiennego 5-6 pensjonat pocz ątek XX w. 333. Tarnopolska 1 (Nowogródzka 4 i Wile ńska 1 i 3) budynek sztabowy lata 20/30-te XX w. 334. Toru ńska 19 dom jednorodzinny lata 20-te XX w. 335. Towarowa 3 kamienica koniec XIX w. 336. Towarowa 4 kamienica połowa XIX w. 337. Towarowa 6 dom jednorodzinny 4 ćw. XIX w. 338. Towarowa 12 dom mieszkalny 4 ćw. XIX w. 339. Towarowa 13 kamienica połowa XIX w. 340. Towarowa 14 kamienica połowa XIX w. 341. Trzebiatowska 32 kamienica 4 ćw. XIX w. 342. Unii Lubelskiej 1 kamienica pocz ątek XX w. 343. Unii Lubelskiej 3 kamienica koniec XIX w. 344. Unii Lubelskiej 5 kamienica pocz ątek XX w. 345. Unii Lubelskiej 9 kamienica pocz ątek XX w.

104 346. Unii Lubelskiej 11 kamienica pocz ątek XX w. 347. Unii Lubelskiej 15 kamienica pocz ątek XX w. 348. Unii Lubelskiej 18 kamienica koniec XIX w. 349. Unii Lubelskiej 20 kamienica koniec XIX w. 350. Unii Lubelskiej 22 kamienica koniec XIX w. 351. Unii Lubelskiej 32 kamienica pocz ątek XX w. 352. Unii Lubelskiej 43 kamienica 1910 r. 353. Unii Lubelskiej 45 kamienica pocz ątek XX w. 354. Unii Lubelskiej 52 kamienica pocz ątek XX w. 355. Walki Młodych 7 kamienica XIX/XX w. 356. Walki Młodych 18 kamienica około 1920 r. 357. Walki Młodych 19 kamienica około 1920 r. 358. Walki Młodych 20 kamienica około 1920 r. 359. Walki Młodych 25 kamienica około 1920 r. 360. Walki Młodych 25a kamienica pocz ątek XX w. 361. Walki Młodych 26 kamienica około 1920 r. 362. Walki Młodych 28 kamienica około 1920 r. 363. Wary ńskiego 5 kamienica 1904 r. 364. Wary ńskiego 6 kamienica 1870-1880 r. 365. Wary ńskiego 9 kamienica pocz ątek XX w. 366. Wielkopolska 1 blok koszarowy pocz ątek XX w. 367. Wile ńska 5 blok koszarowy lata 20/30-te XX w. 368. Wile ńska 7 blok koszarowy lata 20/30-te XX w. 369. Wile ńska 9 kasyno lata 30-te XX w. 370. Wiosenna 3 willa lata 30-te XX w. 371. Wiosenna 8 dom jednorodzinny lata 30-te XX w. 372. Wiosenna 10 willa lata 30-te XX w. 373. Wiosenna 11 willa lata 30-te XX w. 374. Wiosenna 12 dom jednorodzinny lata 30-te XX w. 375. Wiosenna 13 willa lata 30-te XX w. 376. Wiosenna 14 willa lata 30-te XX w. 377. Wiosenna 15 willa lata 30-te XX w. 378. Wiosenna 16 willa lata 30-te XX w. 379. Wiosenna 18 willa lata 30-te XX w. 380. Wolno ści 7 kamienica pocz ątek XX w. 381. Wolno ści 8 kamienica lata 20-te XX w. 382. Wolno ści 12a kamienica koniec XIX w. 383. Wolno ści 14 kamienica pocz ątek XX w. 384. Wolno ści 15 kamienica lata 20-te XX w. 385. Wolno ści 17a kamienica lata 20-te XX w. 386. Wolno ści 18-19 dom dwurodzinny lata 20-te XX w. 387. Wolno ści 26 budynek mieszkalny pocz ątek XX w.

105 388. Wylotowa 9-10 dom dwurodzinny lata 20-te XX w. 389. Wylotowa 11-12 dom dwurodzinny lata 20-te XX w. 390. Zwyci ęzców 11 kamienica 2 połowa XIX w. 391. Zwyci ęzców 12-12a kamienica XIX/XX w. 392. Zwyci ęzców 13 kamienica 4 ćw. XIX w. 393. Zwyci ęzców 14 kamienica 4 ćw. XIX w. 394. Zygmuntowska 3 kamienica 1 ćw. XX w. 395. Zygmuntowska 4 kamienica 1 ćw. XX w. 396. Zygmuntowska 5 kamienica 1 ćw. XX w. 397. Zygmuntowska 6 kamienica 1 ćw. XX w. 398. Zygmuntowska 7 kamienica 1 ćw. XX w. 399. Zygmuntowska 8 kamienica 1 ćw. XX w. 400. Zygmuntowska 9 kamienica 1 ćw. XX w. 401. Zygmuntowska 10 kamienica 1 ćw. XX w. 402. Zygmuntowska 11 kamienica 1 ćw. XX w. 403. Zygmuntowska 12 kamienica 1 ćw. XX w. 404. Zygmuntowska 13 kamienica 1 ćw. XX w. 405. Zygmuntowska 14 kamienica 1 ćw. XX w. 406. Zygmuntowska 30 kamienica 1 ćw. XX w. 407. Zygmuntowska 31 kamienica 1 ćw. XX w. 408. Zygmuntowska 32 kamienica 1 ćw. XX w. 409. Zygmuntowska 33 kamienica 1 ćw. XX w. 410. Zygmuntowska 34 kamienica 1 ćw. XX w. 411. Zygmuntowska 35 kamienica 1 ćw. XX w. 412. Zygmuntowska 36 kamienica 1 ćw. XX w. 413. Zygmuntowska 37 kamienica 1 ćw. XX w. 414. Zygmuntowska 41 kamienica 1 ćw. XX w. 415. Zygmuntowska 42 kamienica 1 ćw. XX w. 416. Zygmuntowska 43 kamienica 1 ćw. XX w. 417. Zygmuntowska 44 kamienica 1 ćw. XX w. 418. Zygmuntowska 45 kamienica 1 ćw. XX w. 419. Zygmuntowska 46 kamienica lata 30-te XX w. 420. Źródlana 1 kamienica 4 ćw. XIX w. 421. Żurawia 18 dom mieszkalny 4 ćw. XIX w. 422. Żurawia 19 kamienica 4 ćw. XIX w. 423. Żurawia 20-21 kamienica 4 ćw. XIX w. 424. Żurawia 22 kamienica XIX/XX w 425. Żurawia 24 kamienica 1905 r.

Wykaz obiektów uj ętych w rejestrze zabytków oraz w gminnej ewidencji zabytków jest wykazem otwartym i mo że ulec zmianie w przypadku pojawienia si ę nowych okoliczno ści.

106 4.4.4 Założenia zieleni komponowanej znajdujące się w ewidencji konserwatorskiej. W ewidencji konserwatorskiej znajduj ą si ę: • Park gen. Jana Henryka D ąbrowskiego; • Plac Zwyci ęstwa; • Skwer u zbiegu ulic; ul. Pomorskiej i ul. Zwyci ęzców; • Skwer na Placu 18 Marca; • Zał ęż e; • Kołobrzeg Podczele – Park Podczele.

Spo śród 12 cmentarzy znajduj ących si ę w dokumentacji słu żb konserwatorskich czynny po- został jeden – cmentarz komunalny (zało żony na pocz. XX w. jako ewangelicki) przy ul. Św. Wojciecha.

4.4.5 Wykaz zabytków archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków 1) Nr rej. 284 z dn.19.04.1960 r. Wczesno średniowieczne warzelnie soli znajduj ące si ę w północnej cz ęś ci Wyspy Solnej mi ędzy Pars ętą a Wi ęcmink ą (Rowem Drzewnym) w Kołobrzegu, po obu stronach toru kolejowego biegn ącego z Kołobrzegu do Trzebiatowa. Obszar ca 2,5 ha.

2) Nr rej. 751 z dn.25.07.1969 r. osada otwarta w Kołobrzegu stan. 1, poło żone na lewym brzegu rzeki Pars ęty w odległo ści 2,2 km na południe od centrum miasta. Odkryto tu warstw ę kulturow ą z materiałem archeologicznym datowanym na okres wczesnośredniowieczny oraz ślady przystani rybackiej.

4.4.6 Zasoby archeologiczne zestawienie stanowisk archeologicznych. Obszar Starego Miasta wraz z s ąsiaduj ącym Budzistowem jest niezwykle cenny pod wzgl ędem zasobów archeologii. Znaleziska archeologiczne z tych obszarów świadcz ą o wielu wydarzeniach historii miasta jak równie ż o kontaktach handlowych miasta mi ędzy innymi z Poznaniem. Z Poznania do Kołobrzegu prowadził niegdy ś „szlak solny”, w jego pobli żu przebiegał równie ż szlak handlowy ze Szczecina do Gda ńska i dalej do Flandrii. Zestawienie zewidencjonowanych stanowisk archeologicznych i wpisanych do rejestru zabytków wraz z wła ściwym symbolem strefy ochronnej.

Nr Wpisu Symbol Numer Nr obszaru L.P. Miejscowo ść do Rejestr strefy Stanowiska AZP Zabytków ochronnej 1. Kołobrzeg 5 14-15/1 - W III 2. Kołobrzeg 19 14-15/16 - W III 3. Kołobrzeg 20 14-15/17 - W III 4. Kołobrzeg 21 14-15/18 - W III

107 5. Kołobrzeg 22 14-15/19 - W III 6. Kołobrzeg 23 14-15/20 - W III Nr 284 7. Kołobrzeg 2 15-15/3 W II z dnia 19.04.1960r. 8. Kołobrzeg 3 15-15/4 - W III 9. Kołobrzeg 35 15-15/6 - W III 10. Kołobrzeg 48 15-15/19 - W II 11. Kołobrzeg 49 15-15/20 - W II 12. Kołobrzeg 50 15-15/21 - W II 13. Kołobrzeg 51 15-15/22 - W II 14. Kołobrzeg 52 15-15/23 - W II 15. Kołobrzeg 53 15-15/24 - W II 16. Kołobrzeg 54 15-15/25 - W II 17. Kołobrzeg 55 15-15/26 - W II 18. Kołobrzeg 56 15-15/27 - W II 19. Kołobrzeg 57 15-15/28 - W II 20. Kołobrzeg 58 15-15/29 - W II 21. Kołobrzeg 59 15-15/30 - W II 22. Kołobrzeg 60 15-15/31 - W II 23. Kołobrzeg 61 15-15/32 - W II 24. Kołobrzeg 64 15-15/35 - W III 25. Kołobrzeg 65 15-15/36 - W III 26. Kołobrzeg 66 15-15/37 - W III Nr 751 27. Kołobrzeg 1 15-15/38 W I z dnia 25.07.1969r. 28. Kołobrzeg 67 15-15/39 - W III 29. Kołobrzeg 68 15-15/40 - W III 30. Kołobrzeg 69 15-15/41 - W III 31. Kołobrzeg 42 15-15/42 - W III 32. Kołobrzeg 71 15-15/43 - W III 33. Kołobrzeg 72 15-16/44 - W III 34. Kołobrzeg 73 15-15/45 - W III 35. Kołobrzeg 28 14-16/1 - W III 36. Kołobrzeg 29 14-16/2 - W III 37. Kołobrzeg 30 14-16/3 - W III 38. Kołobrzeg 31 14-16/4 - W III 39. Kołobrzeg 32 14-16/5 - W III 40. Kołobrzeg 74 15-16/39 - W III 41. Kołobrzeg 75 15-16/40 - W III

108 42. Kołobrzeg 76 15-16/41 - W III 43. Kołobrzeg 77 15-16/42 - W III 44. Kołobrzeg 78 15-16/43 - W III 45. Stramnica 1 15-16/83 - W III 46. Stramnica 2 15-16/84 - W III 47. Stramnica 4 15-16/86 - W III

4.5 WNIOSKI Porównuj ąc Kołobrzeg z okresu przedwojennego, co umo żliwia bogaty materiał fotograficzny, ze stanem dzisiejszym, mo żna stwierdzi ć, że stan obecny miasta, jego krajobraz kulturowy w olbrzymim stopniu uległ zdegradowaniu. Za bezpo średni ą przyczyn ę tego stanu rzeczy nale ży uzna ć zniszczenia, jakie poniósł Kołobrzeg w wyniku ostatniej wojny. Nale ży jednak przy tym stwierdzi ć, że działania podejmowane na terenie miasta w okresie powojennym, spowodowały dalsze negatywne skutki, przynajmniej je żeli chodzi o problematyk ę ochrony dóbr kultury. Wydaje si ę przy tym, cho ć mo że by ć to stwierdzenie mocno krytykowane, że szczególnie analiza problematyki ochrony zabytków w stosunku do Kołobrzegu, w jej najszerszym spektrum, jakim jest krajobraz kulturowy, pozwala obiektywnie zweryfikowa ć jego obecny stan, tym bardziej, że analizie podlegaj ą tutaj nie tylko istniej ące dobra kultury materialnej, lecz tak że przejawy działalno ści człowieka zatracone w przeci ągu ostatniego półwiecza, czy te ż cała sfera, któr ą by ć mo że emfatycznie mo żna by było nazwa ć “filozofi ą miasta”, ze wszystkimi przejawami my śli ludzkiej (tak że i jej braku), która wykreowała Kołobrzeg, jaki obecnie znamy.

5. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z ANALIZY STANU ISTNIEJĄCEGO ZAGOSPODAROWANIA I ZAINWESTOWANIA MIASTA 5.1 STRUKTURA UŻYTKOWANIA TERENU. Powierzchnia miasta Kołobrzegu wynosi 2567 ha, czyli niespełna 26km 2. W strukturze u żytkowania ziemi na terenie miasta dominuj ą grunty zabudowane i zurbanizowane stanowi ące 41,5% ogólnej powierzchni miasta. Do gruntów tych zalicza si ę tereny komunikacyjne, mieszkaniowe i inne zabudowane oraz tereny rekreacyjno – wypoczynkowe. Drug ą grup ą pod wzgl ędem zajmowanej powierzchni s ą u żytki rolne stanowi ące 24,53% ogólnej powierzchni miasta, wśród których przewa żaj ą pastwiska trwałe, grunty orne i łąki trwałe. Użytki ekologiczne stanowi ą trzeci ą grup ę i zajmuj ą 15 % ogólnej powierzchni miasta. Grunty le śne natomiast 8%, nieu żytki 5,84%, tereny ró żne 3,73% a grunty pod wodami (ł ącznie) 1,4% ogólnej powierzchni miasta.

Powierzchnia Udział w pow. L.p. Wyszczególnienie ha miasta % 1 Grunty zabudowane i zurbanizowane 1065 41,5 w tym: tereny komunikacyjne drogi 219 8,6

109 tereny kolejowe 31 1,2 inne· 28 1,1 użytki kopalne· 0 0 tereny mieszkaniowe 217 8,4 inne tereny zabudowane 239 9,3 tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 144 5,6 tereny przemysłowe· 100 3,9 zurbanizowane tereny niezabudowane 87 3,4 2 Użytki rolne 628 24,53 w tym: pastwiska trwałe 253 9,9 grunty orne 216 8,4 łąki trwałe 134 5,2 rowy 15 0,6 grunty ró żne zabudowane 5 0,19 sady 4 0,2 grunty pod stawami 1 0,04 3 Użytki ekologiczne 386 15 4 Grunty le śne 206 8 w tym: grunty zadrzewione i zakrzewione 146 5,7 lasy 60 2,3 5 Tereny ró żne 96 3,73 6 Nieu żytki 150 5,84 7 Grunty pod wodami 36 1,4 w tym: płyn ącymi 17 0,66 stoj ącymi 1 0,04

Według stanu na dzie ń 31 sierpnia 2008r. zasób gruntów komunalnych uległ zmniejszeniu o 8.0877 ha na skutek: - sprzeda ż gruntu na własno ść , w przetargach - 4.5724 ha - sprzeda ż bezprzetargowa - 1.7999 ha - aport - 1.4848 ha - przekazanie w u żytkowanie wieczyste - 0.2306 ha ------łącznie 8.0877 ha Przyrost powierzchni gruntów Gminy Miejskiej – 21.0436 ha. Dla porównania powierzchnia zasobu gruntów gminnych, w granicach administracyjnych miasta, na dzie ń 31.08.2008r. wynosi 997 ha, natomiast powierzchnia gruntów przekazanych w u żytkowanie wieczyste według stanu na 31.08.2008r.wynosi 127 ha. Na dzie ń 31 sierpnia 2008r. Gmina Miasto Kołobrzeg była właścicielem 1187 ha gruntów poło żonych w granicach administracyjnych Miasta Kołobrzeg oraz 73 ha poło żonych poza obr ębem Miasta Kołobrzeg (obr ęb Korzystno, Niekanin i Zieleniewo) ł ącznie 1.260 ha.

110 Sposób zagospodarowania gruntów – wg ewidencji nieruchomo ści prowadzonej przez Starostwo Powiatowe: 1. W skład gruntów stanowi ących gminny zasób nieruchomo ści, tj. 997 ha wchodz ą: 1) użytki rolne, rowy, grunty pod wodami 227 ha 2) użytki le śne 66 ha, w tym: - lasy - 26 ha, - grunty zadrzewione - 40 ha, 3) grunty zabudowane i zurbanizowane 391 ha, w tym: - tereny mieszkalne - 31 ha, - inne tereny zabudowane - 58 ha, - wypoczynkowe - 110 ha, - drogi - 130 ha, - inne tereny komunikacyjne - 24 ha, - tereny niezabudowane - 30 ha, - tereny przemysłowe -8 ha, 4) użytki ekologiczne, nieu żytki i tereny ró żne 313 ha 2. Grunty w zarz ądzie i u żytkowaniu 57 ha 3. Grunty w u żytkowaniu wieczystym 133 ha 4. Grunty poło żone poza granicami administracyjnymi Miasta Kołobrzeg 73 ha ------OGÓŁEM: 1.260 ha

111 4%

6% 15% 24%

42% Użytki rolne Grunty le śne Grunty zurbanizowane Grunty pod wodami Nieu żytki Tereny ró żne Grunty u żytków ekologicznych

Rycina: Procentowe u żytkowanie gruntów komunalnych według przeznaczenia w mie ście Kołobrzeg na dzie ń 01 stycznia 2009r.

5.2 STRUKTURA WŁASNOŚCI GRUNTÓW Miasto Kołobrzeg posiada własno ści gruntów nale żą ce do nast ępuj ących podmiotów wymienionych w tabeli poni żej. STRUKTURA WŁASNO ŚCIOWA GRUNTÓW MIEJSKICH W LATACH 2007r. - 2008r.

2007r. 2008r. grupa rejestrowa Ogólna Ogólna powierzchnia powierzchnia Struktura (ha) (ha) w (%) Grunty komunalne z wył ączeniem gruntów przekazanych w 1041 1051 40,94 użytkowanie wieczyste. Grunty komunalne grunty przekazane w u żytkowanie 129 125 4,87 wieczyste. Grunty b ędące własno ści ą samorz ądowych osób prawnych 1 1 0,04 oraz gr., których wł. s ą nieznani. Grunty Spółdzielni. 24 21 0,82 Grunty Skarbu Pa ństwa z wył ączeniem gruntów przekazanych 526 522 20,34 w u żytkowanie wieczyste. Grunty Skarbu Pa ństwa przekazane w u żytkowanie wieczyste. 206 204 7,95 Grunty spółek Skarbu Pa ństwa przedsi ębiorstw pa ństwowych i 1 1 0,04 innych pa ństwowych osób prawnych.

112 Grunty we władaniu osób fizycznych. 491 487 18,97 Grunty ko ściołów i zwi ązków wyznaniowe. 4 4 0,16 Grunty powiatów z wył ączeniem gruntów przekazanych w 52 53 2,06 użytkowanie wieczyste. Grunty województw z wył ączeniem gruntów przekazanych w 4 4 0,16 użytkowanie. Grunty spółek prawa handlowego. 84 88 3,43 Inne. 4 5 0,19 Σ 2567 2567 ~100 Źródło: Wydział Gospodarki Nieruchomo ściami Urz ędu Miasta Kołobrzeg

W strukturze gruntów według danych z dnia 1 stycznia 2009r. pod wzgl ędem własno ści dominuj ą grunty komunalne z wył ączeniem gruntów przekazanych w u żytkowanie wieczyste, które stanowi ą 40,94% terenów miasta. Znacz ący udział w gruntach posiadaj ą równie ż grunty Skarbu Pa ństwa – 20,34% oraz grunty będące we władaniu osób fizycznych – 18,97%. Z po śród pozostałych zasobów gruntów niewielki procent, bo 7,95% stanowi ą grunty Skarbu Pa ństwa przekazane w u żytkowanie wieczyste, 4,87% grunty komunalne przekazane w u żytkowanie wieczyste oraz 3,43% grunty spółek prawa handlowego i 2,06% grunty powiatów z wył ączeniem gruntów przekazanych w u żytkowanie. Pozostałe grunty stanowi ą bardzo niewielki dziesi ętny procent terenów miejskich. Porównuj ąc dane z dwóch lat zauwa ża si ę, że niewiele wzrosła powierzchnia gruntów komunalnych z wył ączeniem gruntów przekazanych w u żytkowanie wieczyste, tj. o 10ha oraz powierzchnia gruntów nale żą cych do spółek prawa handlowego - o 4ha. Nadmienia si ę równie ż, że pozostałe wielko ści gruntów nale żą ce do innych podmiotów zmalały lub pozostały na tym samym poziomie (patrz tabela zał ączona powy żej). Wykres. Struktury własno ści Gruntów według danych na dzie ń 01.01.2009r.

113 0.16% 2.06% 0.16% 18.97% 0.19%

18.97% 40.94% 0.04%

7.95%

20.34% 4.87%

0.82%

0.04%

Grunty Komunalne w wył ączeniem gruntów przekazanych w u żytkowanie wieczyste Grunty Komunalne przekazane w u żytkowanie wieczyste Grunty b ędące własno ści ą samorz ądowych osób prawnych oraz gr. których wła ściciele s ą nieznani Grunty Spółdzielni Grunty Skarbu Pa ństwa z wył ączeniem gruntów przekazanych w u żytkowanie wieczyste Grunty Skarbu Pa ństwa przekazane w u żytkowanie wieczyste Grunty spółek Skarbu Pa ństwa przedsi ębiorstw pa ństwowych osób prawnych Grunty we władaniu osób fizycznych Grunty Ko ściołów i zwi ązków wyznaniowych Grunty Powiatów z wył ączeniem gruntów przekazanych w u żytkowanie wieczyste Grunty Województw z wył ączeniem gruntów przekazanych w u żytkowanie wieczyste Grunty spółek prawa handlowego Grunty inne Źródło: Wydział Gospodarki Nieruchomo ściami Urz ędu Miasta Kołobrzeg

5.3 STAN ZAGOSPODAROWANIA I UŻYTKOWANIA TERENU Kołobrzeg zaliczany jest do najwi ększych uzdrowisk na polskim wybrze żu. Ma swój styl i urok, który przyci ąga rzesze turystów i kuracjuszy. Intensywny plan zabudowy śródmie ścia zrealizowany w latach 70-tych pot ęż nymi 10- cio pi ętrowymi, betonowymi blokami z “fabryki domów” pozbawił Kołobrzeg urokliwego wdzi ęku, jakim powinno charakteryzowa ć si ę nadmorskie, wczasowe i turystyczne miasto. Pod koniec lat 70-tych rozpocz ęto projektowanie nieco innych budynkow, w niewielkim stopniu przypominaj ących styl przedwojenny. W połowie lat 80-tych rozpocz ęto budow ę nowej “starówki”. W ostatnich dwóch dziesi ęcioleciach rozwin ęło si ę głównie budownictwo tzw. apartamentowe (mieszkaniowe wielorodzinne) oraz budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne, na terenach podmiejskich. W 1995 roku Kołobrzeg wzbogacił si ę o now ą dzielnic ę mieszkaniow ą - Podczele. S ą to tereny i obiekty mieszkalne po byłej lotniczej bazie wojsk radzieckich. W przyszło ści, ze wzgl ędu na blisko ść morza, ma ona szans ę sta ć si ę bardzo atrakcyjn ą cz ęś ci ą miasta. W cz ęś ci północnej, pomi ędzy prawym brzegiem Pars ęty a najbardziej wysuni ętym na wschód o środkiem wczasowym “Arka” poło żona jest w pasie nadmorskim, po śród zdrojowego parku dzielnica uzdrowiskowa. Znajduj ą si ę tu prawie wszystkie o środki wczasowo - lecznicze, zakłady przyrodolecznicze, pensjonaty, hotele i sanatoria Uzdrowisko

114 Kołobrzeg S.A., w tym nowoczesny Zakład Przyrodoleczniczy nr 2. Nowoczesny kompleks hotelowo-sanatoryjny “Arka” znajduje si ę w odległo ści 120 m od mocno abradowanej linii brzegowej. Na wschód od “Arki” w stron ę zatorfionej doliny przymorskiej rozci ąga si ę kompleks nieu żytków łącz ących si ę terenami „Ekoparku Wschodniego”. Wzdłu ż całego wybrze ża, rozdzielony portem na dwie cz ęś ci rozci ąga si ę park nadmorski: w cz ęś ci zachodniej znajduje si ę stary poniemiecki cmentarz, w cz ęś ci wschodniej park uzdrowiskowy zało żony w XIX w. przechodz ący ku wschodowi w las. Na terenie tym rosn ą głównie jodły, dęby, buki oraz bardzo licznie wyst ępuj ący bluszcz. Obie cz ęś ci parku to pełni ą dla miasta rol ę ochronn ą przed silnymi sztormowymi wiatrami. Nadmienia si ę równie ż, że tereny zwarte zabudowy miasta posiadaj ą wiele enklaw zieleni parkowej (parki śródmie ścia). Obszar niziny Grzybowa to rozległe powierzchnie u żytków zielonych, a tak że du ży udział nieu żytków (tereny okresowo podmokłe). Na terenach tych rozwin ęła si ę głównie zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, a obecnie na terenach zlokalizowanych na północ od ul. Wylotowej powstaj ą liczne budynki pensjonatowo - hotelowe. Sąsiaduj ące po zachodniej stronie Grzybowo pełni równie ż rol ę miejscowo ści głównie mieszkaniowo – wypoczynkowej. W pasie nadmorskim ci ągnie si ę w ąski pas boru sosnowego z enklawami lasu mieszanego wilgotnego i k ępami olsu. S ą to lasy ochronne. W strefie wybrze ża przyległej do zachodu do terenów portowych znajduje si ę pas terenów specjalnych (rejon dawnego fortu wschodniego - Szaniec Kleista). Wzdłu ż kanału portowego rozci ąga si ę strefa terenu przemysłowo - składowego z nabrze żami i lini ą kolejow ą. W rejonie Kanału Drzewnego oraz na Wyspie Solnej znajduj ą si ę ruiny dawnych pruskich fortyfikacji (reduta Morast i reduta Solna) oraz stanowiska archeologiczne z wczesnego średniowiecza zwi ązane z funkcjonowaniem żup solnych. Chronionym zabytkiem architektonicznym jest fortyfikacja dawnego portu Uj ście z latarnią morsk ą zbudowan ą w 1907 roku, która posiada obecnie wysoko ść 26 m i zasi ęg światła 16 mil morskich. Rejon Podczela to du ży kompleks sanatoryjny poło żony w obr ębie lasów mieszanych ze starodrzewem d ębów, jesionów, grabów i buków. Na południe od toru kolejowego rozci ąga si ę obszar torfowiska Mirocice z udokumentowanymi zło żami torfów borowinowych, z których zło że południowe eksploatowane jest dla potrzeb Uzdrowiska. Dla złó ż tych ustalony jest obszar i teren górniczy. Teren dawnego lotniska w Bagiczu jest obecnie adaptowany dla ró żnych funkcji. Wyremontowano osiedle mieszkaniowe, cz ęść obiektów zostało adaptowanych dla potrzeb składowo-magazynowych. Brak jest nadal jednoznacznej koncepcji zagospodarowania obiektów lotniczych (pasy startowe, hangary itp.). Obszar ten mo że by ć w dwojaki sposób w przyszło ści wykorzystany, tj. dla celów rekreacyjno - sportowych (lotnisko sportowo-turystyczne z rozbudowan ą infrastruktur ą) lub te ż mo że sta ć si ę swoistym centrum rekreacyjno - wypoczynkowym z wyposa żeniem w usługi wy ższego rz ędu.

115 Prawie cały teren miasta znajduje si ę w obszarze górniczym Kołobrzeg II utworzonym dla zło ża wód mineralnych i leczniczych oraz cz ęś ciowo w strefie chronionego krajobrazu “Koszali ński Pas Nadmorski”. Miasto Kołobrzeg posiada równie ż port, a wła ściwie zespół portowy o funkcji handlowej, pasa żerskiej, obronnej oraz sportowo - turystycznej. Nale ży podkre śli ć, że Port mimo swoistej uci ąż liwo ści dla bezpo średnio s ąsiaduj ącej funkcji mieszkalnej i wypoczynkowej jest du żą atrakcj ą miasta i nadaje mu odpowiedni ą znaczn ą rang ę. Pod wzgl ędem komunikacyjnym Kołobrzeg w skali regionu jest ośrodkiem, poło żonym z dala od głównych szlaków transportowych. Poł ączenie kolejowe miasta obsługuje głównie sezonowy ruch turystyczny. Charakterystycznym dla miasta równie ż jest to, ze tereny kolejowe oddzielaj ą dawn ą i obecn ą dzielnic ę uzdrowiskow ą od śródmie ścia i reszty miasta.

5.4 STRUKTURA PRZESTRZENNA MIASTA – KOMPOZYCJA PRZESTRZENNA Na przestrzeni wieków miasto to zmieniało si ę zarówno pod wzgl ędem jego charakteru, kolorytu, detalów budynków, przy stosunkowo niezmiennym charakterze ich gabarytów, linii zabudowy, czy linii rozgraniczaj ących dróg i podziałów na parcele. Struktura centrum miasta opiera si ę o średniowieczny układ urbanistyczny skupiony wokół Ratusza i Bazyliki Kontrkatedralnej. Obszar centralnej cz ęś ci miasta obj ęty jest stref ą ochrony konserwatorskiej. Wi ększo ść historycznej zabudowy z obszaru obj ętego stref ą ochrony konserwatorskiej pochodzi z XIX i pocz ątku XX w. W rejonie centrum miasta zlokalizowana jest głównie wi ększo ść usług ponadpodstawowych z siedzib ą władz miasta na czele. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zlokalizowana jest w peryferyjnych częś ciach miasta, głównie południowych. W zachodniej cz ęś ci miasta dominuje zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna z towarzysz ącymi usługami turystyki (pokoje na wynajem). We wschodniej cz ęś ci miasta, w pobli żu morza zlokalizowano zabudow ę głównie o charakterze uzdrowiska, oraz du że osiedle zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej tzw. „Ogrody”. Reasumuj ąc układ urbanistyczny Kołobrzegu jest wynikiem nawarstwie ń historycznych. Do dzi ś miasto średniowieczne stanowi centrum układu, cho ć zaznacza si ę tendencja alokacji centrum w stron ę dzielnicy portowej. Zabudowa współczesna, zwłaszcza wielkopłytowa, powstaj ąca do roku 1985 zniszczyła historyczn ą kompozycj ę centrum: cz ęś ciowo zatarła siatk ę urbanistyczn ą, a tak że wprowadziła skal ę wn ętrz urbanistycznych niemieszcz ących si ę w siatce ulic i zagłuszyła główn ą dominant ę cało ści układu, któr ą przez stulecia była bryła Kolegiaty Konkatedralnej (ko ścioła N.M.P.). Jest to obszar o najwi ększej dysharmonii elementów zabudowy w skali cało ści układu zurbanizowanego. Dzielnica uzdrowiskowa rozwija si ę liniowo głównie w kierunku wschodnim, zgodnie z historyczn ą wytyczn ą kompozycyjn ą. Nowa zabudowa uzdrowiskowa za Parkiem im. Aleksandra Fredry nie tworzy czytelnej siatki urbanistycznej na wzór “starego” kurortu, przez co kompozycja przestrzenna jest nieczytelna. Tereny kolejowe oddzielaj ą uzdrowisko od miasta, stanowi ąc barier ę przestrzenn ą w rozwoju układu miejskiego. Przed wojn ą pomimo istnienia portu Meikuhle – park zdrojowy poło żony na lewym brzegu Pars ęty miał w sezonie stałe poł ączenie z cz ęś ci ą prawobrze żną kurortu – tereny uzdrowiskowe rozci ągały si ę po obydwu brzegach rzeki. Dzi ś obecno ść portu wojennego (nale żałoby mo że mówi ć o porcie wojskowym) izoluje cał ą cz ęść zachodni ą dawnego kurortu.

116 Dawny układ fortyfikacji został wchłoni ęty przez miasto XIX wieczne, nieliczne ślady fortyfikacji widoczne do dzi ś s ą atrakcyjnym elementem kompozycji przestrzennej. Nale ży zauwa żyć, że tradycja twierdzy - miasta obronnego utrwalona została w jego strukturze przestrzennej jeszcze do niedawna poprzez istniej ące tereny koszarów i poligonów. Obecnie obszary te s ą w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego adoptowane pod ró żne funkcje, tak, aby tworzyły z istniej ącym centrum pewn ą spójn ą sie ć kompozycyjn ą podkre ślaj ąc równie ż walory dawnej sylwety miasta Kołobrzeg oraz widoku na główny element krystalizuj ący przestrze ń, którym jest budynek „Katedry” – Kolegiaty Konkatedralnej (Ko ścioła N.M.P.). W zwi ązku z powy ższym nale ży stwierdzi ć, że ewolucja struktury przestrzennej miasta od otwartej osady po dzisiejsze ukształtowanie, była wynikiem zło żonego procesu historycznego i szczególnych uwarunkowa ń fizjograficznych. Dawne granice miasta o wyra źnie owalnym kształcie, s ą bardzo czytelne do dnia dzisiejszego, zachowały si ę fragmenty foryfikacji, a tak że skarp wzmacnianych murami oporowymi. Przekaz informacji Miasto tworzy własny krajobraz według uznanych powszechnie kanonów. Wizualny przekaz informacji zakodowany w krajobrazie miejskim musi by ć czytelny i zrozumiały, żeby odbiorca – mieszkaniec lub przyjezdny mógł sprawnie w nim funkcjonowa ć, identyfikowa ć si ę z nim. Na przekaz informacji maj ą wpływ: czytelno ść kompozycji urbanistycznej, ekspozycja kompozycji w krajobrazie, zgodno ść form architektonicznych z funkcj ą, ci ągło ść przestrzeni publicznych, nasycenie informacj ą wizualn ą. Fragmenty miasta, które s ą odbierane pozytywnie pod wzgl ędem przekazu informacji nie tworz ą jakiego ś okre ślonego systemu. S ą to raczej wyspy s ąsiaduj ące z miejscami dezinformacji lub te ż odbioru negatywnego. Granice miasta s ą jednoznacznie odbierane równie ż tylko we fragmentach. Jest to wynikiem zlewania si ę zabudowy przedmie ść z zabudow ą s ąsiednich wsi (wzdłu ż drogi do Zieleniewa i Korzystna) lub ekstensywnego zagospodarowania terenu.

6. WARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW 6.1 LUDNOŚĆ W mie ście zauwa ża si ę znaczny spadek liczby ludno ści od roku 2001 z 47804 do 44737 w roku 2006. Od roku 2000 odnotowuje si ę spadek liczby m ęż czyzn w 2000 r.- 23046 do 21044 w 2006 r., natomiast wzrost liczby kobiet po roku 2002 z 23609 do 23806 w 2007 r. (patrz tab.1). Nale ży prowadzi ć działania prowadz ące do zwi ększenia napływu ludno ści spoza miasta, a tym samym tak że zwi ększenia dynamiki wzrostu liczby mieszka ńców. Zwi ększenie atrakcyjno ści miasta jako miejsca zamieszkania i rozwoju jest niezb ędnym elementem polityki samorz ądu w celu zatrzymania odpływu ludno ści. Wyodr ębnia si ę czynnik krytyczny maj ący wpływ na zale żno ść populacja - wzrost gospodarczy, a mianowicie struktur ę wiekow ą populacji. Widoczne s ą niekorzystne zmiany demograficzne – starzenie si ę społecze ństwa, przy jednoczesnym odpływie osób młodych i wykształconych. Struktura wiekowa ma ogromny wpływ na rozwój ekonomiczny, chocia żby

117 ze wzgl ędu na fakt, że ludzie w ró żnym stadium wiekowym wykazuj ą inne potrzeby i wykazuj ą si ę zró żnicowanym zachowaniem ekonomicznym.

50000 45000 40000

CI 35000 Ś 30000 25000 20000 15000 LICZBALUDNO 10000 5000 0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ROK

ludno ść ogółem kobiety męż czy źni ludno ść na 1/km2

Rysunek 1. Ludno ść miasta Kołobrzegu w latach 1998-2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

118 Tabela 1. Ludno ść miasta Kołobrzegu w latach 1998-2007

ROK 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

LUDNO ŚĆ 48082 47838 47916 47804 44803 44834 44932 44887 44737 44889 OGÓŁEM

KOBIETY 24888 24825 24870 24806 23609 23648 23757 23757 23693 23806

MĘŻ CZY ŹNI 23194 23013 23046 22998 21194 21186 21175 21130 21044 21083

LUDNO ŚĆ NA 1 1849 1864 1867 1862 1723 1724 1728 1726 1743 1749 KM ²

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Tabela 2. Ruch naturalny ludno ści miasta Kołobrzeg w latach 1995-2007

ROK 1995 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

URODZENIA ŻYWE 504 450 419 443 377 366 356 372 380 370 406

ZGONY 329 335 320 310 298 320 329 356 343 340 340

PRZYROST 175 115 99 133 79 46 27 16 37 30 66 NATURALNY *3,7 *2,4 *2,1 *2,8 *1,6 *1,0 *0,6 *0,4 *0,8 *0,7 *1,5 *przyrost naturalny na 1000 ludno ści Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

119

450

400

350

CI 300 Ś

250

200

150 LICZBALUDNO

100

0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ROK

URODZENIAŻ YW E ZGONY PRZYROST NATURALNY

Rysunek 2. Ruch naturalny miasta Kołobrzeg w latach 1998-2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Tempo przyrostu naturalnego warunkowane jest przez prawidłowo ści wynikaj ące z mechanizmów rz ądz ących rodzicielstwem, śmiertelno ści ą, dzietno ści ą itd. Matematyczny model przyrostu naturalnego to krzywa geometryczna, że im wi ęcej jest ludzi na Ziemi, tym szybciej ich liczba wzrasta. W Kołobrzegu widoczny jest malej ący przyrost naturalny od roku 2000 ze 133 do 16 w 2004 roku (tab. 2), po czym odnotowuje si ę stopniowy wzrost, który głównie zaznacza si ę w roku 2007 r. - 66.

120 W mie ście Kołobrzeg obserwuje si ę ogólny wzrost odpływu ludno ści, czego skutkiem jest ujemne saldo migracji. Rok 2004 i 2006 był najbardziej niekorzystny w ostatnim dziesi ęcioleciu, poniewa ż saldo migracji wynosiło -199 i -220. Widoczny jest wzrost odpływu do miast i na wie ś od roku 2001, jednak wi ększo ść wybiera wie ś na miejsce swojego stałego pobytu. Odnotowano najwy ższy napływ z miast i najwi ększy odpływ na wie ś w roku 2002 (tabela 3). Zmiany migracji w poszczególnych latach mo żna prze śledzi ć na rysunku 3.

Tabela 3. Migracje ludno ści miasta Kołobrzeg w latach 1995-2007

ROK 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

NAPŁYW 636 615 698 615 584 567 542 586 584 575 650 621 845 OGÓŁEM

Z MIAST 366 330 386 352 292 304 255 321 323 295 311 315 440

ZE WSI 270 285 312 263 290 263 285 262 261 270 324 301 394

Z 0 0 0 0 2 0 2 3 0 10 15 5 11 ZAGRANICY

ODPŁYW 459 525 522 654 702 656 634 737 733 774 837 841 761 OGÓŁEM

DO MIAST 254 280 242 354 339 321 282 349 362 309 316 362 331

NA WIE Ś 205 245 280 300 363 317 352 388 371 458 474 479 430

ZA GRANIC Ę 0 0 0 0 0 18 0 0 0 7 45 0 0

SALDO 177 90 176 -39 -118 -89 -92 -151 -149 -199 -187 -220 84 MIGRACJI Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

121 1000

800

600 CI Ś 400

200 LICZBA LUDNO LICZBA 0

-200

-400 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

ROK Napływ ogółem z miast ze wsi z zagranicy Odpływ ogółem do miast na wie ś za granic ę saldo migracji

Rysunek 3. Migracje ludno ści miasta Kołobrzeg w latach 1995-2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

122 Bior ąc pod uwag ę powiat kołobrzeski (tab. 4 i rys. 4) zaobserwowa ć mo żna dodatnie saldo migracji, które osi ągn ęło szczyt w roku 2007 – 252 (znacznie si ę zwi ększyło po roku 2006 z 22 do 252). Napływ ludno ści do miast był wy ższy ni ż ich odpływ w roku 2004 i 2007. Porównuj ąc napływ na wie ś i napływ do miast widoczna jest nieznaczna ró żnica w liczbie wyboru miasta na stały pobyt w roku 2007. Dane z poprzednich lat pokazuj ą, że społecze ństwo ch ętniej osiedlało si ę na wsi. Zdecydowanie wi ęcej ludno ści opuszczało miasta ani żeli wie ś. W roku 2005 wie ś opu ściło 449, a miasto 792, natomiast w roku 2007 ró żnica ta była znacznie mniejsza i wynosiła 761osób (odpływ ludno ści z miast), 626 osoby (odpływ ludno ści ze wsi). Z tabeli nr 3 wynika, że dynamika napływu do miast jest mniejsza ni ż dynamika napływu na wie ś. Tabela 4. Migracje wewn ętrzne ludno ści w powiecie kołobrzeskim w latach 2004-2007

ROK 2004 2005 2006 2007

NAPŁYW OGÓŁEM 1304 1275 1368 1639

DO MIAST 864 635 616 834

NA WIE Ś 15 640 752 805

ODPŁYW OGÓŁEM 1238 1241 1346 1387

Z MIAST 613 792 841 761

ZE WSI 7 449 505 626

SALDO MIGRACJI 66 34 22 252 OGÓŁEM Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

1800

1600

1400 CI

Ś 1200

1000

800

600 LICZBALUDNO 400

200

0 2004 2005 2006 2007

ROK Napływ ogółem do miast na wie ś Odpływ ogółem z miast ze wsi saldo migracji ogółem

Rysunek 4. Migracje wewn ętrzne ludno ści w powiecie kołobrzeskim w latach 2004-2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Przebieg zmian stanu i dynamiki ludno ści na obszarach miejskich i wiejskich wynika w du żej mierze ze zró żnicowania zachowa ń demograficznych mieszka ńców miast i wsi. Obserwowano od kilku lat przemieszczenia ludno ści z miast na obszary podmiejskie. 6.2 ZASOBY MIESZKANIOWE Na terenie miasta w ci ągu ostatnich lat dynamicznie rozwin ęło si ę budownictwo mieszkaniowe. W ostatnich latach du ża atrakcyjno ść inwestycyjna Kołobrzegu stała si ę przyczyn ą rozwoju zwłaszcza budownictwa apartamentowo - hotelowego i hotelowo - sanatoryjnego głównie w strefie nadmorskiej miasta. W mie ście Kołobrzeg, w chwili obecnej, znajduje si ę 9 osiedli mieszkaniowych posiadaj ących statut osiedla (zgodnie z Uchwał ą Nr XXX/388/04 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 15. 12. 2004 roku): - Osiedle Nr 1 „Solne Zdroje”, - Osiedla Nr 2 „ Śródmiejskie”, - Osiedle Nr 3, - Osiedle Nr 4, - Osiedle Nr 5 „L ęborskie”, - Osiedle Nr 6, - Osiedle Nr 7 „Ogrody”, - Osiedle Nr 8 „Rzemie ślnicze”, - Osiedle Nr 9 „Podczele”. W 2006 roku wielko ść zasobów mieszkaniowych miasta zwi ększyła si ę o 27,51% w stosunku do roku 1999, oraz o 5,48% w stosunku do roku 2005. W 2006 roku na terenie miasta znajdowało si ę 19034 mieszka ń z liczb ą 66616 izb o ł ącznej powierzchni 1205703 m². Najwi ększy odsetek stanowiły zasoby osób fizycznych – 38,74% oraz spółdzielcze zasoby mieszkaniowe – 34,64%. Zasoby komunalne w 2006 roku stanowiły 14,36% ogółu mieszka ń, mieszkania zakładów pracy 4,02%, Towarzystwa Budownictwa Społecznego 3,13%, pozostałe zasoby 5,06%. Najwy ższa dynamika przyrostu zasobów mieszkaniowych wg formy własno ści w 2006 roku w stosunku do roku 2002 wyst ąpiła w przypadku budownictwa osób fizycznych – wzrost o 452,70%, TBS-u – 194,17% oraz pozostałych podmiotów – 350,00%. Najwi ększy ubytek mieszka ń w omawianym okresie wyst ąpił w zakładach pracy – spadek o 42,58%, zasobach komunalnych – spadek o 12,12% oraz spółdzielniach – spadek o 1,93%. O du żym rozwoju inwestycyjnym miasta świadczy m.in. ilo ść wydanych pozwole ń na budow ę oraz przyj ętych zgłosze ń o zako ńczeniu budowy. Najwi ększa liczba pozwole ń oraz przyj ętych zgłosze ń o zako ńczeniu budowy dotyczy budownictwa mieszkaniowego. W 2007 roku liczba wydanych pozwole ń na budow ę budynków mieszkalnych jednorodzinnych wzrosła ponad dwuipółkrotnie w stosunku do roku poprzedniego oraz czterokrotnie w stosunku do roku 2003. Równie wysoka dynamika wzrostu (ponad dwukrotna w stosunku do roku poprzedniego oraz ponad jedenastokrotny w stosunku do roku 2003) wyst ąpiła w zakresie ilo ści wydanych pozwole ń na budow ę dla potrzeb zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej.

Tabela: obrazuj ąca liczb ę wydanych pozwole ń na budow ę w latach 2003 – 2007. LICZBA WYDANYCH POZWOLE Ń NA BUDOW Ę W LATACH 2003-2007 2003 2004 2005 2006 2007 budynki mieszkalne jednorodzinne liczba pozwole ń na budow ę 10 16 17 15 40 łączna powierzchnia u żytkowania w m2 2165 4382 4028 2722 9019

124 budynki mieszkalne wielorodzinne liczba pozwole ń na budow ę 2 8 11 11 23 łączna powierzchnia u żytkowania w m2 7587 29152 32863 34933 80690 liczba mieszka ń 114 578 614 714 1008 W 2007 roku Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego przyj ął 17 zgłosze ń o zako ńczeniu budowy budynków jednorodzinnych – mniej o 32% w stosunku do roku 2006 oraz 10 zgłosze ń o zako ńczeniu budowy budynków wielorodzinnych – spadek o 41,1% w stosunku do roku 2006. Przyczyn ą spadku przyj ętych zgłosze ń o zako ńczeniu budowy mo że by ć m.in. sytuacja na rynku usług budowlanych. Rok 2007 cechowała bardzo wysoka dynamika wzrostu cen materiałów budowlanych. W mie ście, wg danych Powiatowego Urz ędu Pracy wyst ępuje równie ż wi ększy popyt ni ż poda ż pracowników ze sfery budowlanej – niedobory te s ą obserwowane przez cały rok. Tabela – obrazuj ąca liczb ę zgłosze ń o zako ńczeniu budowy w latach 2004-2007. LICZBA PRZYJ ĘTYCH ZGŁOSZE Ń O ZAKO ŃCZENIU BUDOWY W LATACH 2004-2007 2004 2005 2006 2007 budynki mieszkalne jednorodzinne liczba przyj ętych zgłosze ń o zako ńczeniu budowy 25 22 25 17 łączna powierzchnia u żytkowania w m2 4.691 4.490 6.340 3.919 budynki mieszkalne wielorodzinne 17 10 liczba przyj ętych zgłosze ń o zako ńczeniu budowy 5 budynków 7 budynków budynków budynków łączna powierzchnia u żytkowania w m2 13.209 26.673 53.228 30.527 liczba mieszka ń 246 346 973 448 Źródło: Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego Liczba nowych budynków oddanych do u żytkowania na przestrzeni 1999-2006 roku oscylowała w granicach pomi ędzy 40-67, z tego wi ększo ść stanowiły budynki mieszkalne w budownictwie indywidualnym – w 2006 roku stanowiły one 51,02% wszystkich oddanych mieszka ń, kubatura budynków w tego typu budownictwie stanowiła 11,64% ogółu powierzchni budynków oddanych do u żytkowania. Budownictwo indywidualne w 2007 roku stanowiło 69,38% wszystkich oddanych do u żytkowania inwestycji budowlanych, kubatura budynków w tego typu budownictwie stanowiła 13,72% ogółu powierzchni budynków oddanych do u żytkowania. Tabela – Obrazuj ąca ilo ść nowych budynków oddanych do u żytkowania w mie ście Kołobrzeg w latach 1999 – 2006.

NOWE BUDYNKI ODDANE DO U ŻYTKOWANIA W LATACH 1999-2006 W MIE ŚCIE KOŁOBRZEG wyszczególnienie 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ogółem 53 67 63 43 64 40 54 49 mieszkalne 49 48 55 41 48 30 27 36 kubatura nowych budynków ogółem w 77 078 110 899 126 010 87 806 217 758 147 010 190 521 230 441 m3 kubatura nowych budynków 76 714 47 277 103 288 87 595 118 671 75 342 91 314 196 716 mieszkalnych m 3

125 budownictwo indywidualne ogółem 51 67 61 42 59 38 47 34 mieszkalne 47 48 54 40 45 29 25 25 kubatura nowych budynków ogółem m3 43 066 110 899 97 879 70 502 148 338 129 461 83 425 31 630 kubatura nowych budynków 42 702 47 277 84 589 70 291 58 204 62 358 65 953 26 834 mieszkalnych m 3 Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny W 2006 roku oddano do u żytku budynki z 1000 mieszka ń oraz 2173 izbami o ł ącznej powierzchni 59568 m² - prawie sze ściokrotnie wi ęcej ni ż w roku 1999 - oraz blisko trzykrotnie wi ęcej ni ż w roku 2005. Liczba izb mieszkaniowych wzrosła w 2006 roku ponad dwukrotnie w stosunku do roku 2005 oraz ponad trzykrotnie w stosunku do roku 1999. W śród mieszka ń oddanych do u żytkowania dominowały lokale przeznaczone na sprzedaż lub wynajem – 58,4%, społeczne mieszkania czynszowe stanowiły 39,1%, natomiast mieszkania indywidualne 2,5%. Ł ączna powierzchnia lokali przeznaczonych na sprzeda ż lub wynajem wynosiła 35900 m², społecznych lokali czynszowych 17328 m², natomiast mieszka ń indywidualnych 6340 m². Tabela – Mieszkania oddane do u żytkowania w mie ście Kołobrzeg w latach 1999 – 2006. MIESZKANIA ODDANE DO U ŻYTKOWANIA W MIE ŚCIE KOŁOBRZEG W LATACH 1999-2006 rodzaj mieszkania 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

mieszkania 146 145 298 238 270 271 368 1 000

izby 641 626 962 719 957 776 997 2 173

powierzchnia u żytkowa m² 13 897 16 083 24 143 16 952 18 608 17 900 29 142 59 568 Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny Przewiduje si ę, że rozwój budownictwa mieszkaniowego na terenie miasta w perspektywie najbli ższych kilku lat nadal b ędzie si ę rozwijał, jednak znacznie bardziej mniej pr ęż nie jak w ostatnich kilku latach. Spowodowane to jest ogóln ą sytuacj ą gospodarcz ą w Polsce oraz zmniejszaj ącą si ę ilo ści ą potencjalnych terenów inwestycyjnych w obr ębie miasta. Prognozuje si ę, że potencjalne inwestycje w najbli ższej przyszło ści b ędą zwi ązane głównie z zabudow ą mieszkaniow ą jednorodzinna oraz tak jak dotychczas z budow ą apartamentów mieszkalnych, sanatoryjnych oraz pokoi hotelowo-sanatoryjnych. 6.3 POLITYKA MIESZKANIOWA I WARUNKI LOKALOWE Jednym z zada ń własnych władz samorz ądowych gminy jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych jej mieszka ńców mi ędzy innymi gminnego budownictwa mieszkaniowego. O kształcie lokalnej polityki mieszkaniowej decydują przede wszystkim działania i plany przedsi ęwzi ęć , słu żą ce zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych członków wspólnoty samorz ądowej. Przy ich konstruowaniu nale ży uwzgl ędni ć szereg lokalnych uwarunkowa ń społeczno-gospodarczych, tj.: finansowych, demograficznych, przestrzennych, infrastrukturalnych, techniczno-organizacyjnych. Gminnym zasobem mieszkaniowym zarz ądza Towarzystwo Budownictwa Społecznego (zarz ądca wyłoniony w drodze przetargu nieograniczonego). Do 14.09.2004 r. funkcjonował równie ż Zarz ąd Gospodarki Mieszkaniowej, którego przedmiotem działalno ści było głównie zarz ądzanie nieruchomo ściami stanowi ącymi mieszkaniowy zasób Gminy Miejskiej Kołobrzeg.

126 Na terenie miasta gospodarowanie lokalami mieszkalnymi odbywa si ę w oparciu o Wieloletni Program Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem Gminy Miasto Kołobrzeg na lata 2004-2010 oraz Polityk ę mieszkaniow ą Miasta Kołobrzeg. Zasoby lokalowe Gminy Miejskiej Kołobrzeg wg. stanu na 2007r. to 2225 mieszka ń o łącznej powierzchni 104278 m 2, z czego: • 1390 lokali o powierzchni 66403 m 2 stanowiło lokale w budynkach b ędących własno ści ą gminy. • 64 lokale o ł ącznej powierzchni 2141 m 2 miały charakter socjalny. • 101 lokali o ł ącznej powierzchni 3060 m 2 niezamieszkanych w budynkach wysiedlonych przeznaczonych do rozbiórki. Miasto Kołobrzeg ponadto przej ęło w 2007 roku 35 mieszka ń o ł ącznej powierzchni 1748 m 2 Komunalne zasoby mieszkaniowe w 2006 roku w porównaniu z innymi typami mieszka ń stanowiły 14,36% ogółu zasobów mieszkaniowych miasta. Tabela stanu zasobów mieszkaniowych miasta Kołobrzeg od 2004r. do 2006r. ZASÓB MIESZKANIOWY STANOWI ĄCY WŁASNO ŚĆ LUB WSPÓŁWŁASNO ŚĆ GMINY W LATACH 2004-2006 wyszczególnienie 2004 2005 2006 liczba budynków ogółem 421 423 384 w tym : stanowi ących własno ść gminy (nie obj ęte 123 135 133 wspólnotami mieszkaniowymi) stanowi ących współwłasno ść gminy (w 286 290 261 których wyst ępuj ą wspólnoty mieszkaniowe) liczba lokali mieszkalnych ogółem 2655 2492 2411 w tym w stanowi ących własno ść gminy 1004 989 953 budynkach: stanowi ących własno ść wspólnot 1651 1503 1458 mieszkaniowych liczba budynków mieszk. z zarz ądem sprawowanym przez : - - - gmin ę 421 423 384 inne jednostki liczba budynków mieszk. z jednostki gminy - - - administracj ą sprawowan ą przez: osoby fizyczne - - -

inne jednostki 421 423 384 Źródło: Wydział Komunalny Urz ędu Miasta Kołobrzeg Poza wymienionymi w tabeli zasobami gmina miasto Kołobrzeg wykorzystuje równie ż 84 lokale socjalne w budynku będącym własno ści ą KTBS oraz 148 lokali mieszkalnych będących własno ści ą KTBS w dyspozycji Gminy na takich zasadach, że najemców wskazuje gmina. Nadmienia si ę równie ż, że według wykazu sporz ądzonego na dzie ń 30 kwietnia 2009r. dotycz ącego „budynków, lokali mieszkalnych, u żytkowych i gara ży b ędących własno ści ą gminy miasta Kołobrzeg” gmina miejska posiada 600 lokali o ł ącznej powierzchni 27040,92m2, natomiast według wykazu „lokali mieszkalnych w budynkach b ędących wył ączn ą własno ści ą gminy miasta” gmina miejska posiada łącznie 139 lokali o łącznej powierzchni 10277,93m2.

127 Lokale socjalne zlokalizowane s ą w barakach przy ulicach: Artyleryjskiej 23, 24, 25, 1 Maja1, 1a, 16, 17, 18, 19, Rybackiej 7 – łącznie 98 mieszka ń. Powi ększanie puli lokali socjalnych odbywa si ę drog ą pozyskiwania mieszka ń komunalnych o obni żonym standardzie, z których lokatorzy przenosz ą si ę do budynków realizowanych w ramach budownictwa komunalnego. Równie ż w ramach programu rewitalizacji kompleksu powojskowego przy ul. Jedno ści Narodowej budynki koszarowe zostały zaadaptowane na mieszkania komunalne. W wyniku adaptacji trzech z nich, powstało 148 mieszka ń. Nadmienia si ę równie ż, że gmina miasto Kołobrzeg zrealizowała równie ż w ostatnich latach 80 mieszka ń komunalnych przy ul. Bema 3 oraz 84 lokale socjalne przy ul Koszali ńskiej 62-66b. Realizacja ww. mieszka ń na dzie ń dzisiejszy jednak nie rozwi ązała problemu niedoboru mieszka ń komunalnych, nadal w tym zakresie utrzymuje si ę wi ększy popyt ni ż poda ż. Zły stan techniczny budynków oraz konflikty przestrzenne (np. lokalizacja budynku w liniach rozgraniczaj ących pas drogowy) s ą przyczynami, likwidacji poprzez rozbiórk ę niektórych spo śród budynków komunalnych, czy socjalnych. Dla przykładu ostatnio poddano wyburzeniu kilka obiektów wchodz ących w projektowany pas poszerzenia ul. Żurawiej. Nadmienia si ę równie ż, że od ponad 10 lat zanikło budownictwo zakładowe i spółdzielcze. Informuje si ę równie ż, że ilo ść odzyskiwanych lokali systematycznie maleje w wyniku post ępuj ącej prywatyzacji zasobu lokalowego gminy oraz zaniku budownictwa spółdzielczego – miasto odzyskuje rocznie do 10 mieszka ń i s ą to najcz ęś ciej kawalerki, podczas gdy potrzeba mieszka ń rodzinnych – 2 i 3 pokojowych. „Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Miejskiej Kołobrzeg na lata 2004-2010” zakłada, i ż do ko ńca planowanego okresu zostanie sprzedanych ok. 80% mieszka ń gminnych zlokalizowanych we Wspólnotach Mieszkaniowych. S ą to mieszkania o dobrym standardzie i niewysokich kosztach eksploatacji. Pozostała substancja mieszkaniowa ma niski standard i jest przeznaczona do rozbiórki - będzie sukcesywnie likwidowana, a mieszka ńcy przekwaterowani. Pierwszym etapem tych działa ń jest wykorzystanie w/w terenów powojskowych. Przeprowadzone w 2006 roku badania stanu technicznego budynków stanowi ących własno ść gminy miasta Kołobrzeg wykazała, że wi ększo ść mieszka ń jest wyposa żona w instalacj ę wodoci ągow ą, w łazienki wyposa żonych jest 96,1% ogółu mieszka ń (w 2002 roku 95,8%), natomiast w ogrzewanie centralne 95,1% mieszka ń (w 2003 roku 95,1%). W budynkach nale żą cych do Wspólnot Mieszkaniowych, gdzie Gmina Miejska jest wła ścicielem lokali mieszkalnych 70 % budynków wybudowanych zostało przed 1945 rokiem z tego: • 59,2% budynków posiada instalacj ę centralnego ogrzewania, • 100% budynków posiada instalacj ę gazow ą, • 100% budynków jest skanalizowana. Budynki wybudowane, przed 1945 r. stanowi ą w wi ększo ści obiekty, które posiadaj ą od 2 do 10 lokali mieszkalnych, natomiast budynki wybudowane po 1945 r. stanowi ą w wi ększo ści obiekty posiadaj ące od kilkunastu do kilkudziesi ęciu lokali mieszkalnych w jednym budynku. Nadmienia si ę, że wi ększo ść lokali mieszkalnych mie ści si ę w budynkach wybudowanych po 1945 r. natomiast przeci ętna powierzchnia u żytkowa jednego mieszkania w m² w latach 2002-2006 wynosiła odpowiednio:

128 powierzchnia jednego w roku na jedn ą osob ę mieszkania 2002 63,5 22 2003 63,3 24,6 2004 63,3 24,9 2005 63,6 25,6 2006 63,3 27.

6.4 POMOC SPOŁECZNA Polityka społeczna w Polsce na przestrzeni ostatnich lat ulega przeobra żeniom, zarówno pod wzgl ędem zadaniowym jak i instytucjonalnym. Pomoc społeczna wpisana w jej ramy została rozbudowana najbardziej na poziomie gminy, poniewa ż usytuowana jest ona najbli żej beneficjentów, do których kierowane s ą świadczenia i usługi pomocy społecznej. Wszystkie usługi socjalne skierowane są na zbiorowe zaspokajanie społecznie uznanych potrzeb. Pomoc społeczna ma pod wzgl ędem zadaniowym wymiar holistyczny. Przy jej udzielaniu uwzgl ędnia si ę otoczenie społeczne osoby obj ętej pomoc ą i poszczególne grupy odniesienia, tj. rodzin ę, znajomych, środowisko społeczne zwi ązane z miejscem zamieszkania itp. Pracownicy słu żb społecznych maj ą do dyspozycji wi ęcej narz ędzi, za pomoc ą, których mog ą udziela ć wsparcia. Świadczenia materialne wbrew pozorom nie nabieraj ą znaczenia, lecz raczej usługi aktywizuj ące. W przypadku tych drugich, osoby obj ęte pomoc ą społeczn ą korzystaj ą nie tylko ze standardowych działa ń wymienionych w ustawie o pomocy społecznej, ale tak że z programów reintegracji społecznej opisanych w przepisach o zatrudnieniu socjalnym, lub o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Polskie ustawodawstwo dostrzegło w ostatnich latach mał ą skuteczno ść tradycyjnych form pomocy społecznej (tzw. form opieku ńczych), tworz ąc nowe instrumenty oparte na szerokiej, aktywnej współpracy partnerskiej. Reintegracja społeczna i zawodowa uj ęta w przepisach o zatrudnieniu socjalnym, nowe mo żliwo ści dla organizacji pozarz ądowych uwzgl ędnione w przepisach ustawy o działalno ści po żytku publicznego i o wolontariacie, instytucja kontraktu socjalnego w dyspozycji publicznych słu żb społecznych, czy przepisy o spółdzielniach socjalnych, stwarzaj ą ogromne mo żliwo ści do zwalczania przyczyn i skutków zjawiska wykluczenia społecznego. Znacz ące dla skuteczno ści tych rozwi ąza ń jest ich poł ączenie z usługami promocji zatrudnienia i tym samym stworzenie warunków dla partycypacji osób zagro żonych wykluczeniem społecznym w aktywnym życiu i samodzielnym pełnieniu ról społecznych. Osoby długotrwale pozostaj ące bez pracy i w zwi ązku z tym pozbawione trwałych źródeł dochodu, osoby starsze, osoby uzale żnione lub nadu żywaj ące alkoholu lub innych środków psychoaktywnych, wychowankowie opuszczaj ący placówki opieku ńczo – wychowawcze, rodziny zast ępcze lub inne instytucjonalne formy opieki oraz niepełnosprawni są szczególnie nara żone na wył ączenie poza procesy społeczne. Spójne działania adresowane do osób zagro żonych wykluczeniem społecznym wpisuj ą si ę w nowoczesny model aktywnej polityki społecznej, która przywraca osobom i środowiskom zaniedbanym zdolno ść do aktywnego życia społecznego i zawodowego. Znaczenie działa ń opartych na programach integracji oraz reintegracji społecznej i zawodowej jest du że, gdy ż jak wskazuj ą do świadczenia instytucji realizuj ących zadania pomocy społecznej, instrumenty tradycyjne

129 oparte na transferach świadcze ń finansowych nie rozwi ązuj ą kryzysów społecznych, a wr ęcz utrwalaj ą społeczn ą niezaradno ść i uzale żniaj ą korzystaj ących z zasiłków od otrzymywanej pomocy. W Kołobrzegu powołano Miejski O środek Pomocy Społecznej, który jest gminn ą jednostk ą organizacyjn ą pomocy społecznej. System pomocy socjalnej obejmuje w roku 2008 zadania z zakresu pomocy społecznej, świadcze ń rodzinnych, zaliczek alimentacyjnych i post ępowania wobec dłu żników alimentacyjnych, dodatków mieszkaniowych oraz funduszu alimentacyjnego. Pomoc społeczna świadczona jest osobom potrzebuj ącym wsparcia na zasadach okre ślonych głównie w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. W roku 2008 MOPS obj ął pomoc ą społeczn ą 1 547 rodzin (ł ącznie 2 996 osób). Świadczeniobiorcy stanowi ą 6,6% mieszka ńców miasta Kołobrzeg. Tabela 1 - Liczba rodzin z obszaru miasta Kołobrzeg korzystaj ących ze świadcze ń pomocy społecznej w latach 2006-2008.

POZIOM ZMIAN W RODZINY KORZYSTAJ ĄCE ZE ROKU 2008 W 2006 r. 2007 r. 2008 r. ŚWIADCZE Ń POMOCY SPOŁECZNEJ STOSUNKU DO ROKU 2007

OGÓLNA LICZBA RODZIN OBJ ĘTYCH 1825 1872 1547 82,6 POMOC Ą MOPS W TYM :

LICZBA RODZIN OBJ ĘTYCH POMOC Ą FINANSOW Ą I W NATURZE BEZ 1492 1363 1228 90,1 WZGL ĘDU NA ŹRÓDŁO FINANSOWANIA

LICZBA RODZIN OBJ ĘTA WYŁ ĄCZNIE 333 509 319 62,7 PRAC Ą SOCJALN Ą

LICZBA RODZIN , KTÓRE PO RAZ PIERWSZY UZYSKAŁY POMOC 282 218 232 106,4 SPOŁECZN Ą Źródło: Miejski O środek Pomocy Społecznej w Kołobrzegu Powy ższe dane wskazuj ą na ogólny spadek liczby osób korzystaj ących pomocy społecznej MOPS. Zauwa ża si ę jednak, że liczba osób wchodz ących po raz pierwszy do systemu pomocy społecznej wzrosła w stosunku do roku 2007. Znaczny spadek odnotowano w liczbie rodzin obj ętych pomoc ą społeczn ą wył ącznie w formie pracy socjalnej w roku 2008. Dane zawarte w tabeli 2 wskazuj ą, że przyczyn ą tego stanu rzeczy było przede wszystkim podj ęcie zatrudnienia, poprawa sytuacji materialnej i rodzinnej. Tabela 2- Powód odej ścia z systemu pomocy społecznej w roku 2008

LICZBA OSÓB W POWÓD ODEJ ŚCIA Z SYSTEMU POMOCY SPOŁECZNEJ LICZBA RODZIN TYCH RODZINACH

ZGON 30 35

MIGRACJA 19 32

EMIGRACJA 12 29

NABYCIE UPRAWNIE Ń DO ŚWIADCZE Ń RENTOWYCH /EMERYTALNYCH 13 19

PODJ ĘCIE ZATRUDNIENIA 70 181

POPRAWA SYTUACJI DOCHODOWEJ /RODZINNEJ (USAMODZIELNIENIE ) 64 173

130 REZYGNACJA Z POMOCY 21 51

INNE , W TYM : 46 93

ZAPEWNIENIE OPIEKI PRZEZ RODZIN Ę 9 16

POBYT W ZAKŁADZIE KARNYM 3 3

BRAK WSPÓŁPRACY 4 4

BRAK ZGODY NA KORZYSTANIE Z POMOCY SPOŁECZNEJ LUB NA 30 70 PODPISANIE KONTRAKTU SOCJALNEGO

OGÓŁEM 275 613 Źródło: Miejski O środek Pomocy Społecznej w Kołobrzegu Gospodarstwa jednoosobowe stanowiły w roku 2008 najliczniejsz ą grup ę rodzin obj ętych systemem pomocy społecznej, stanowi ą one bowiem 56,6% ogólnej liczby rodzin obj ętych pomoc ą. Wskazuje to na fakt, że osobom samotnie gospodaruj ącym najtrudniej zachowa ć stabilizacj ę materialn ą. Struktur ę świadczeniobiorców prze śledzi ć mo żna w tabeli 3. Tabela 3- Struktura świadczeniobiorców MOPS w Kołobrzegu w roku 2008 ze wzgl ędu na liczebno ść gospodarstwa domowego

UDZIAŁ % W OGÓLNEJ TYP GOSPODARSTWA LICZBA OSÓB W LICZBIERODZIN OGÓLNA LICZBA RODZIN DOMOWEGO RODZINIE KORZYSTAJ ĄCYCH Z POMOCY SPOŁECZNEJ

1-OSOBOWE 875 875 56,6

2-OSOBOWE 276 552 17,8

3-OSOBOWE 172 516 11,1

4-OSOBOWE 119 476 7,7

5-OSOBOWE 71 355 4,6

6-OSOBOWE I WI ĘCEJ 34 222 2,2

RAZEM 1547 2996 100 Źródło: Miejski O środek Pomocy Społecznej w Kołobrzegu Z danych MOPS w Kołobrzegu wynika, że w śród rodzin korzystaj ących w roku 2008 z pomocy społecznej, 494 to rodziny z dzie ćmi. Stanowi ą one 31,9% ogółu wszystkich rodzin obj ętych pomoc ą. W grupie rodzin z dzie ćmi dominuj ą rodziny z jednym dzieckiem (42,3% rodzin z dzie ćmi) oraz dwójk ą dzieci (32,4% rodzin z dzie ćmi). Rodziny z wi ększ ą ni ż wymienione liczb ą dzieci stanowi ą znacz ącą mniejszo ść . Grup ą szczególnego ryzyka s ą rodziny emerytów i rencistów, których wiek i stan zdrowia, a tak że poziom dochodów kwalifikuje do udziału w systemie pomocy społecznej. W roku 2008 pomoc ą społeczn ą obj ęto 515 rodzin emerytów i rencistów, tj. 33,3% ogólnej liczby rodzin świadczeniobiorców MOPS. Powy ższe dane wskazuj ą, że osoby samotnie gospodaruj ące znajduj ą si ę w najtrudniejszej sytuacji życiowej, co powoduje konieczno ść korzystania ze wsparcia pomocy społecznej. Trudna sytuacja osób korzystaj ących ze świadcze ń pomocy społecznej wynika najcz ęś ciej z ł ącznego wyst ępowania przynajmniej dwóch dysfunkcji, wzajemnie ze sob ą powi ązanych (np. ubóstwo i bezrobocie lub ubóstwo i długotrwała choroba). Z analiz o środka wynika, że rodziny ubiegaj ące si ę o pomoc społeczn ą w zdecydowanej wi ększo ści borykaj ą si ę z ubóstwem. Posiadane przez nie środki nie s ą wystarczaj ące do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Dane statystyczne b ędące w posiadaniu o środka

131 wskazuj ą na fakt, że pomoc ą obj ęto rodziny zdefiniowane jako zagro żone czy te ż podlegaj ące zjawiskom marginalizacji i wykluczenia społecznego. Głównymi powodami trudnej sytuacji życiowej, na skutek, której przyznano świadczenia pomocy społecznej były: ubóstwo, długotrwała lub ci ęż ka choroba, niepełnosprawno ść , bezrobocie, bezradno ść w sprawach opieku ńczo-wychowawczych, alkoholizm, potrzeba ochrony macierzy ństwa oraz bezdomno ść . Tendencje spadkow ą od roku 2006 obserwuje si ę w zjawiskach maj ących charakter dysfunkcji społecznych, mianowicie: bezradno ść w sprawach opieku ńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, alkoholizm, narkomania i trudno ści życiowe po opuszczeniu zakładu karnego. Tabela przedstawiona poni żej wymienia pozostałe powody przyznawania pomocy społecznej przez MOPS w Kołobrzegu. Tabela 4- Dominuj ące powody przyznania pomocy społecznej przez MOPS w Kołobrzegu w latach 2006-2008.

LICZBA RODZIN LICZBA OSÓB W RODZINIE DYNAMIKA (W %) – WZROST /SPADEK POWÓD TRUDNEJ LP . W ROKU 2008 W SYTUACJI ŻYCIOWEJ 2006 2007 2008 2006 2007 2008 STOSUNKU DO ROKU 2007 (KOL . 5: KOL . 4) 1 2 3 4 5 6 7 8 9

1 UBÓSTWO 1149 943 831 2709 2170 1656 88,1

2 BEZDOMNO ŚĆ 70 65 63 83 78 74 96,9

POTRZEBA OCHRONY 3 15 17 52 53 60 224 311,7 MACIERZY ŃSTWA

4 BEZROBOCIE 835 624 485 2092 1552 1048 77,7

5 NIEPEŁNOSPRAWNO ŚĆ 673 644 545 1286 1238 983 84,6

DŁUGOTRAWAŁA LUB 6 799 774 702 1587 1470 1175 90,7 CI ĘŻ KA CHROBA

BEZRADNO ŚĆ W SPRAWACH OPIEKU ŃCZO - WYCHOWAWCZYCH I 369 345 246 1366 1249 855 71,3 PROWADZENIA 7 GOSPODARSTWA DOMOWEGO W TYM : 286 267 185 856 787 529 69,3 - RODZINY NIEPEŁNE

-RODZINY 107 103 75 637 588 388 72,8 WIELODZIETNE

8 ALKOHOLIZM 335 303 212 534 498 295 69,9

9 NARKOMANIA 27 29 15 46 47 21 51,7

TRUDNO ŚCI W PRZYSTOSOWANIU DO 10 75 68 26 104 99 41 38,2 ŻYCIA PO ZWOLNIENIU Z ZAKŁADU KARNEGO Źródło: Miejski O środek Pomocy Społecznej w Kołobrzegu.

132 Zadania zlecone gminie z zakresu administracji rz ądowej finansowane s ą w cało ści przez bud żet pa ństwa, natomiast zadania własne gminy realizowane s ą z dochodów własnych jednostki samorz ądu terytorialnego oraz dotacji celowej z bud żetu pa ństwa. Dotacja celowa z 2008 r. była wy ższa od dotacji udzielonej w 2007 r. o 10,7%. Bior ąc pod uwag ę wydatki z bud żetu gminy w 2008 r. były ni ższe ni ż w roku 2007 o 9,4%. W zakresie zada ń własnych dominowały: zasiłki celowe i pomoc w naturze, zasiłki okresowe oraz posiłki dla dzieci w szkołach. W roku 2008 odnotowano wzrost wydatków w zakresie pomocy w formie zasiłków okresowych, zasiłków celowych i pomocy w naturze. W stosunku do lat poprzednich zwi ększyły si ę wydatki na świadczenia w formie pogrzebu oraz opłat za pobyt w domu pomocy społecznej. Zadaniem własnym gminy o charakterze obowi ązkowym jest zapewnienie posiłku oraz odzie ży. Pomocy dora źnej udziela Dział Pomocy Dora źnej SEZAM. Z pomocy żywno ściowej według danych MOPS korzystało średnio 2051 osób. W roku 2008 w ramach programu „Dostarczenie żywno ści dla Najubo ższej Ludno ści Unii Europejskiej” (PEAD) pozyskano stan magazynu ł ącznie 127 959,27 kg artykułów spo żywczych. W ramach działalno ści SEZAMU w tym że roku O środek kontynuował program „Posiłek dla w ędrowca”. W roku 2008 w okresie od stycznia do kwietnia i od listopada do grudnia wydano ł ącznie 9000 porcji. Pomoc w naturze otrzymało 474 rodziny. Kolejnym zadaniem własnym o charakterze obowi ązkowym s ą usługi dora źne, które przysługuj ą osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona. Usługami tymi obj ęto w 208 r. ł ącznie 135 osób, w tym 77 osób w wieku s ędziwym (Z usług zwykłych skorzystało 119 osób, a z usług specjalistycznych 16 osób, w tym 10 dzieci chorych na autyzm). Zgodnie z ustaw ą o pomocy społecznej gmina ma tak że obowi ązek zapewnienia osobie bezdomnej schronienia, posiłku i ubrania. Na terenie Kołobrzegu funkcjonuje Dział Opieki nad Osobami Bezdomnymi wchodz ący w skład MOPS. W schronisku znajduje si ę 30 miejsc noclegowych, w tym 15 miejsc dla m ęż czyzn i 15 dla kobiet i matek z dzie ćmi. W roku 2008 udzielono schronienia 56 osobom, gdzie m ęż czy źni stanowili 55,36% wszystkich mieszka ńców schroniska. Najliczniejsz ą grup ą były osoby w wieku aktywno ści zawodowej (19-60 lat), a główn ą przyczyn ą bezdomno ści było uzale żnienie od alkoholu. W śród przyczyn powstawania bezdomno ści wymienia si ę tak że przemoc w rodzinie, eksmisje, rozpad zwi ązku mał żeńskiego (konkubinatu) i inne zdarzenia losowe. Praca socjalna stanowi ąca niepieni ęż ne świadczenie pomocy społecznej, które przysługuje osobom i rodzinom znajduj ących si ę w trudnej sytuacji życiowej równie ż ma charakter obowi ązkowy, je śli chodzi o zadania własne gminy. W roku 2008 obj ęto ni ą 1467 rodzin (2843 osób w rodzinach), natomiast 1228 rodzinom praca socjalna, zgodnie z danymi MOPS, udzielana była jednocze śnie ze świadczeniami pieni ęż nymi i w naturze. Nowatorskim podej ściem do rozwi ązywania problemów społecznych s ą projekty socjalne. W roku 2008 pracownicy socjalni MOPS zrealizowali trzy projekty: „Szansa”, Śniegowiec”, Kołobrzeskie wakacje”. Pierwszy z projektów skierowany był głownie do rodzin niewydolnych wychowawczo, bezradnych życiowo, maj ących problem z uzale żnieniem oraz korzystaj ących długotrwale z pomocy społecznej. Celem jego było ułatwienie dost ępu do instytucji pomocy społecznej oraz inicjowanie aktywno ści społeczno ści lokalnej w zakresie poprawy sytuacji życiowej. Działaniami projektowymi obj ętych było 29 rodzin i 16 osób samotnych. Drugi z wymienionych projektów miał za zadanie wspiera ć osoby bezdomne w okresie zimowym, zapobiega ć utrwalaniu si ę i poszerzaniu zjawiska bezdomno ści poprzez zapewnienie godziwych warunków bytowych osobom zamieszkuj ącym na działkach. Działaniami obj ęto 11 bezdomnych osób, którym zapewniono kołdry, poduszki, bielizn ę

133 po ścielow ą i osobist ą, paczki żywno ściowe. Mogli oni korzysta ć z urz ądze ń sanitarno- higienicznych w Dziale Opieki nad Osobami Bezdomnymi. Projekt „Kołobrzeskie wakacje” miał na celu stworzyć dzieciom w wieku szkoły podstawowej mo żliwo ści bezpiecznego, aktywnego i atrakcyjnego sp ędzenia wolnego czasu. Uczestnikami projektu było 20 dzieci w wieku od 7-10 lat. Liczne programy zrealizowane zostały tak że przez Centrum Aktywizacji Społeczno – Gospodarczej, do których zalicza si ę: „Jeste śmy aktywni”, „Asystent socjalny szans ą”, „Wymiana do świadcze ń i konsulting na rzecz kontynuacji polsko-niemieckiej współpracy”, „Żyjmy aktywniej bez barier”, „Poszerzenie oferty MOPS w zakresie poradnictwa, terapii psychologicznej oraz tworzenia grup samopomocowych dla osób zagro żonych wykluczeniem społecznym i marginalizacj ą w ramach Klubu Integracji Społecznej”. Realizowano tak że ró żne programy adresowane do osób i rodzin korzystaj ących z pomocy społecznej („U śmiech dziecka”, „Wyprawka kolonijna”, „Pierwszy dzwonek”, „ Świ ęty Mikołaj”, „Wypoczynek letni dzieci i młodzie ży”). MOPS współpracował z wieloma podmiotami, by zrealizowa ć przedsi ęwzi ęcia z zakresu pomocy społecznej. Na uwag ę zasługuje równie ż fakt realizowania przez MOPS świadcze ń rodzinnych (liczba rodzin obj ętych świadczeniami rodzinnymi była ni ższa w 2008 r. w stosunku do roku 2007 o 183 rodziny), zaliczek alimentacyjnych (obj ęto 307 rodzin, przy czym zaliczki wypłacono dla 450 uprawnionych dzieci), świadcze ń funduszu alimentacyjnego (od pa ździernika do grudnia 2008 r. wypłacono 1315 świadcze ń, pomoc z funduszu przyznano 437 osobom uprawnionym) oraz dodatków mieszkaniowych (z tej formy pomocy skorzystało 893 rodziny). Kierunki działania Miejskiego O środka Pomocy Społecznej wyznacza równie ż Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Miasto Kołobrzeg na lata 2008-2015, przyj ęta Uchwał ą Nr XXVII/386/08 Rady Miasta Kołobrzeg dnia 16 grudnia 2008 r. Strategia ma na celu pomoc w podejmowaniu przez władze wła ściwych decyzji w sferze spraw społecznych. Wskazuje ona na kierunki działa ń, które je śli zostan ą uwzgl ędnione w zarz ądzaniu sprawami lokalnymi, pozwol ą wykorzysta ć nowoczesne instrumenty polityki społecznej. Strategi ę stworzono w oparciu o metod ę społeczno-eksperck ą, z udziałem specjalistów zajmuj ących si ę na terenie miasta rozwi ązywaniem problemów społecznych. W konsultacjach społecznych wzięli udział pracownicy: urz ędu miasta, słu żb pomocy społecznej, o światy, policji i stra ży miejskiej, a tak że radni i przedstawiciele organizacji pozarz ądowych. Zakłada si ę realizacj ę kontraktów socjalnych z osobami bezrobotnymi, będącymi świadczeniobiorcami MOPS w ramach partnerskiego projektu systemowego „Jeste śmy aktywni” – edycja 2009 r., współfinansowanego przez Uni ę Europejsk ą ze Środków Funduszu Społecznego; tworzenie miejsc pracy w sektorze ekonomii społecznej; kontynuowanie kompleksowych działa ń w kierunku organizacji sieci wsparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi; kontynuowanie pracy z osobami obj ętymi systemem pomocy społecznej i wymagaj ącymi wsparcia w rozwi ązywaniu swojej trudnej sytuacji życiowej w formie projektów socjalnych oraz programów adresowanych do osób i rodzin korzystaj ących z pomocy społecznej. Jednym z zada ń Strategii Rozwoju Miasta Kołobrzeg do roku 2020 jest równie ż dąż enie do zwi ększenia lokalnego rynku pracy i tym samym zmniejszenia bezrobocia. 6.5 BEZROBOCIE Stopa bezrobocia w Polsce pod koniec grudnia 2008 r. kształtowała si ę na poziomie 9,5% w stosunku do ludno ści aktywnej zawodowo. Liczba osób zarejestrowanych w urz ędach pracy w województwie zachodniopomorskim pod koniec IV kwartału 2008 r.

134 wynosiła 82520 osób, wi ęcej o 7300 ni ż w III kwartale tego roku, jednak w stosunku do roku poprzedniego w tym samym okresie liczba ta jest mniejsza o ponad 20721. Według definicji BAEL (Badanie Aktywno ści Ekonomicznej Ludno ści) bezrobotnymi s ą osoby powy żej 15 roku życia, które nie pracuj ą i nie ucz ą si ę w szkole, s ą zdolne do pracy oraz gotowe do jej podj ęcia. Tabela - Struktura bezrobocia Gminy Miasto Kołobrzeg w latach 2000-2008

% BEZROBO - WYSZCZEGÓLNIENIE 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 TNYCH W 2007 R.

LICZBA BEZROBOTNYCH 3248 3769 3979 3847 3392 2915 2300 1819 100 OGÓŁEM

WG PŁCI

KOBIETY 1872 2075 2120 2136 1871 1584 1299 1044 57,4

MĘŻ CZY ŹNI 1376 1694 1859 1711 1521 1331 1001 775 42,6

WG WIEKU

18-24 LAT 902 925 965 804 650 504 332 249 13,69

25-34 LAT 774 948 981 1007 929 720 559 470 25,84

35-44 LAT 796 901 872 822 665 552 431 324 17,81

45-54 LAT 679 877 989 1020 944 873 711 539 29,63

55-59 LAT 74 98 141 162 169 230 220 188 10,34

60 LAT I WI ĘCEJ 23 20 31 32 35 36 47 49 2,69

WG WYKSZTAŁCENIA

PODSTAWOWE I INNE 777 883 965 939 814 735 608 485 26,67

ZASADNICZE 1148 1346 1357 1324 1158 921 707 506 27,82 ZAWODOWE

ŚREDNIE 259 307 342 291 286 255 203 143 7,86 OGÓLNOKSZTAŁC ĄCE

PILICEALNE I ŚREDNIE 935 1057 1108 1063 930 822 647 526 28,91 ZAWODOWE

WY ŻSZE 129 176 207 230 204 182 135 159 8,74

WG CZASU POZOSTAWANIA BEZ PRACY

PONI ŻEJ 3 MIESI ĘCY 960 1096 1126 1000 856 868 723 681 37,44

OD 3-6 MIESI ĘCY 644 674 576 596 514 474 407 319 17,54

OD 6-12 MIESI ĘCY 549 681 717 603 509 474 398 273 15,01

OD 12-24 MIESI ĘCY 739 717 789 735 628 414 537 282 15,5

POWY ŻEJ 24 MIESI ĘCY 356 601 771 913 885 685 415 264 14,51

WG STA ŻU PRACY BEZROBOTNYCH

BEZ STA ŻU 937 1086 1189 1129 961 787 620 510 28,04

DO 1 ROKU 678 832 857 613 408 256 218 170 9,35

1-5 LAT 450 467 494 559 563 493 376 296 16,27

5-10 LAT 305 337 356 372 386 316 255 211 11,6

10-20 LAT 511 553 559 606 543 493 376 300 16,49

135 20-30 LAT 344 455 464 492 447 461 354 254 13,96

POWY ŻEJ 30 LAT 23 39 60 76 84 109 101 78 4,29 Źródło: Powiatowy Urz ąd Pracy w Kołobrzegu

1200

1000

800

600

400

200 Liczba bezrobotnych

0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Rok

18-24 lat 25-34 lat 35-44 lat 45-54 lat 55-59 lat 60 lat i wi ęcej

Rysunek 1. Struktura bezrobocia według wieku w latach 2000-2007. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Kołobrzegu.

Struktura bezrobotnych w poszczególnych grupach wiekowych pokazuje, że najwi ększy odsetek w tej kategorii bezrobotnych stanowi ą osoby pomi ędzy 45-54 rokiem życia – stanowi ą 29,63% ogółu bezrobotnych w 2007 r. Równie wysoki udział w strukturze bezrobotnych obejmuje osoby w przedziale wiekowym 25-34 – 25,84%. Najni ższy udział procentowy bezrobotnych dotyczy osób w wieku 55-59 i powy żej 60 lat. Zwi ązane jest to z przywilejami, z jakich te osoby korzystaj ą (emerytury, renty). Z rysunku 1 wynika, że bezrobocie w najstarszych grupach wiekowych wzrasta, maleje natomiast w śród osób do 54 roku życia.

1600 1400 1200 1000 800 600 400

Liczba bezrobotnych 200 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Rok

PODSTAWOWE I INNE ZASADNICZE ZAWODOWE ŚREDNIE OGÓLNOKSZTAŁC ĄCE PILICEALNE I ŚREDNIE ZAWODOWE WY ŻSZE

Rysunek 2. Struktura bezrobocia według wykształcenia w latach 2000-2007. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Kołobrzegu.

136 Struktur ę bezrobocia w znacznym stopniu determinuje tak że poziom wykształcenia (patrz rysunek 2 - powy żej). Systematyczny spadek bezrobocia zaobserwowa ć mo żna od roku 2002 w śród osób z wykształceniem podstawowym, zasadniczym zawodowym i średnim ogólnokształc ącym. Niepokoj ącym jest wzrost liczby bezrobotnych w grupie osób z wykształceniem wy ższym (w roku 2007 wzrost o 2,88% w stosunku do roku 2006).

1200

1000

800

600

400

200 Liczba bezrobotnych

0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Rok

PONI ŻEJ 3 MIESI ĘCY OD 3-6 MIESI ĘCY OD 6-12 MIESI ĘCY OD12-24 MIESI ĘCY POWY ŻEJ 24 MIESI ĘCY

Rysunek 3. Struktura bezrobocia według czasu pozostawania bez pracy w latach 2000- 2007. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Kołobrzegu.

Równie istotnym czynnikiem determinuj ącym struktur ę bezrobocia jest czas pozostawania bez pracy. Osoby niepracuj ące mniej ni ż 3 miesi ące stanowi ą 37,44% ogółu bezrobotnych, 17,54% to osoby bezrobotne od 3-6 miesi ęcy, 15,5% osób nale ży do grupy niepracuj ącej 12-24 miesi ęcy, 15,01% populacji znajduje si ę w śród niepracuj ących od 6-12 miesi ęcy. Najmniej jest osób, które były bezrobotne dłu żej ni ż 24 miesi ące – 14,51%. W ostatnich kilku latach widoczny jest spadek liczby bezrobotnych w ka żdej z grup (patrz rysunek 3).

1400 1200 1000 800 600 400 200 Liczba bezrobotnych 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Rok

BEZ STA ŻU DO 1 ROKU 1-5 LAT 5-10 LAT 10-20 LAT 20-30 LAT POWY ŻEJ 30 LAT

Rysunek 4. Struktura bezrobocia według sta żu pracy bezrobotnych w latach 2000-2007. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Kołobrzegu.

137 Sta ż pracy jest kolejnym czynnikiem, który wpływa na wielko ść bezrobocia. Najwi ększy odsetek bezrobotnych w roku 2007 r. stanowiły osoby bez sta żu pracy - 28,04%, najmniejszy odsetek odnotowano w grupie osób ze stażem powy żej 30 lat – 4,29%. W pozostałych grupach zauwa ża si ę nieznaczne ró żnice, mianowicie: ze sta żem do 1 roku – 9,35%, ze sta żem od 1-5 lat – 16,27%, ze sta żem od 5-10 lat – 11,6%, ze sta żem od 10-20 lat – 16,49%, ze sta żem od 20-30 lat – 13,96%. Najwi ększy spadek bezrobocia nast ąpił wśród osób ze stażem do 1 roku. W analizowanym okresie spadła równie ż liczba bezrobotnych bez sta żu (patrz rysunek 4). Urz ąd Pracy podejmuje szereg działa ń na rzecz przeciwdziałania bezrobociu. Organizuje i inicjuje szkolenia dla bezrobotnych i poszukuj ących pracy. Szkolenia maj ą na celu zwi ększenie szans klientów urz ędów pracy na znalezienie i utrzymanie pracy. Organizowane s ą zarówno szkolenia grupowe jak i indywidualne (pisarz, spawacz, j ęzyk niemiecki + kasjer walutowy, prawo jazdy kat. C, D, E, przewóz rzeczy, ABC przedsi ębiorczo ści, ksi ęgowo ść gospodarcza z zagadnieniami kadrowo – płacowymi, język angielski, j ęzyk niemiecki + kasa fiskalna + kasjer walutowy, kierowca taxi, magazynier + wózki widłowe, eksploatacja urz ądze ń elektroenergetycznych do 1 kV, malarz budowlany, tworzenie stron WWW, obsługa programów graficznych, operator koparko-ładowarki, wiza ż i stylizacja paznokci, obsługa komputera i fakturowanie, przewóz osób, kuchnia małej gastronomii, kurs fryzjerski, operator d źwigu HDS, operator wózków widłowych, ADR, pracownik ochrony II stopnia, pracownik ochrony I stopnia, przewodnik wycieczek). Skierowano na szkolenia w okresie 4 kwartałów 2008 r. 308 bezrobotnych. Prac ę po szkoleniach podj ęło 148 osób (67 kobiet). Warto zaznaczy ć, że w szkoleniach uczestniczyły tak że osoby niepełnosprawne. Analizy PUP w Kołobrzegu wykazały, że efektywno ść szkole ń wyniosła 49%. Wśród programów rynku pracy wymienia si ę tak że prace interwencyjne m. in. na stanowiskach: sprzedawca, tokarz, pracownik gospodarczy, maj ące na celu wsparcie osób będących w szczególnej sytuacji. Bezrobotni ch ętnie korzystali z innych programów pomocy, na które składały si ę roboty publiczne, sta że, przygotowanie zawodowe oraz prace społecznie u żyteczne. Oferowano równie ż programy z Europejskiego Funduszu Społecznego np. „Wygrajmy Przyszło ść ”, z którego skorzystało 268 osób, organizowano giełdy pracy, w trakcie których pracodawca mógł skonfrontowa ć swoje oczekiwania z mo żliwo ściami potencjalnych pracowników, podejmowano liczne działania celem uzyskania zagranicznych ofert pracy. Spadek bezrobocia zwi ązany jest ze wzrostem ofert pracy wpływaj ących do Urz ędu Pracy. W 2007 r. najwi ęcej ofert wpłyn ęło w kwietniu – 604, najmniej w grudniu – 235, ł ącznie 4838, natomiast w roku 2006 – 4804, w 2005 r. – 3239, w 2004 r. – 3060, w 2003 r. – 2291 ofert. Oferty pracy składane s ą około 90% przez przedsi ębiorców prywatnych. Oferty pracy niesubsydiowanej (niedofinansowywanej) stanowi ą około 80% ofert Urz ędu Pracy. Najwi ększa liczba ofert pracy napływa z bran ży hotelarskiej i restauracji, handlu, budownictwa oraz przetwórstwa przemysłowego. Oferty zatrudnienia skierowane s ą głównie do pracowników biurowych, kucharzy, kelnerów, recepcjonistów, pracowników przetwórstwa rybnego, sprzedawcy oraz pomocy kuchennych. Najcz ęś ciej poszukiwanymi specjalistami s ą nauczyciele j ęzyków obcych oraz pracownicy budowlani. 6.6 EDUKACJA I WYCHOWANIE Jednym z zada ń własnych Gminy Miasto Kołobrzeg dotycz ących infrastruktury społecznej jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie edukacji publicznej, zwi ązanej głównie z utrzymaniem placówek o światowych.

138 Na terenie miasta funkcjonuj ą przedszkola oraz szkoły na ka żdym poziomie kształcenia – od szkół podstawowych do uczelni wy ższych. Do jednostek o światowych znajduj ących si ę w gestii samorz ądu miejskiego nale żą na terenie Kołobrzegu: przedszkola, szkoły podstawowe oraz gimnazja. W przedszkolach oraz szkołach publicznych w roku szkolnym 2007/2008 było zatrudnionych w przeliczeniu na pełne etaty 485,91 nauczycieli. W roku szkolnym 2007/2008 w Kołobrzegu funkcjonowało 8 przedszkoli, w tym 7 publicznych oraz 1 niepubliczne (dotowane przez Miasto), tj.

• Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. Juliana Tuwima −−− ul. Zygmuntowska 58 – 131* dzieci, 15* nauczycieli (27* zatrudnionych), 5 oddziałów; • Nr 2 im. Wandy Chotomskiej −−− ul. Borzymowskiego 8 – 133* dzieci, 10* nauczycieli (19* os. personelu), 5 oddziałów; • Nr 3 im. Marii Montessorii −−− ul. Unii Lubelskiej 23 – 133* dzieci, 10* nauczycieli (21* os. personelu), 5 oddziałów; • Nr 6 z Oddziałami Integracyjnymi im. Janusza Korczaka −−− ul. Ko ściuszki 12 – 111* dzieci, 18* nauczycieli (29* os. personelu), 5 oddziałów; • Nr 7 – ul. Bogusława X 17 – 179* dzieci, 13* nauczycieli (24* os. personelu), 7 oddziałów; • Nr 8 im. Jana Brzechwy −−− ul. Bociania 4A – 188* dzieci, 12* nauczycieli (23* os. personelu), 7 oddziałów, • Nr 10 – ul. Okopowa 4 – 134* dzieci, 11* nauczycieli (22* personelu), 5 oddziałów. *- dane dotycz ące ilo ści, nauczycieli i personelu pochodz ą z 2005r. Przedszkola Niepubliczne • Prywatne Przedszkole Żurawska - Nowak "Morska Kraina" ul. Obro ńców Westerplatte 19u1/1. Od roku szkolnego 2008/2009 roku rozpocz ęło równie ż działalno ść jedno przedszkole społeczne, tj. • Społeczne Przedszkole - ul. Radomska 22A. Przedszkola miejskie na koniec 2007 roku dysponowały czterdziestoma oddziałami i 970 miejscami, do których ucz ęszczało 1041 dzieci. Wykorzystanie miejsc kształtowało si ę na poziomie 107%. W roku szkolnym 2006/2007 do przedszkoli publicznych ucz ęszczało 1048 dzieci, liczba absolwentów wynosiła 383. Dla porównania w roku szkolnym 2005/2006 liczby te wynosiły odpowiednio: 1083 oraz 346 dzieci. Pod koniec 2007 roku z czterdziestu oddziałów przedszkolnych sze ść stanowiły oddziały integracyjne (w Przedszkolu nr 1 oraz Przedszkolu nr 6), do których ucz ęszczało 30 dzieci niepełnosprawnych. Wi ększo ść dzieci, tj. 962 ucz ęszczało do oddziałów 9 godzinnych, natomiast 79 dzieci ucz ęszczało do oddziałów 5 godzinnych (dla sze ściolatków). Na terenie miasta funkcjonuj ą obecnie równie ż 2 przedszkola niepubliczne jedno z nich, tzw. „Morska Kraina” utworzone zostało w 2007 roku i otrzymało w roku szkolnym 2006/2007 dotacj ę z bud żetu Miasta na 45 uczniów, natomiast drugie zlokalizowane przy ul.

139 Mazowieckiej rozpocz ęło sw ą działalno ść od wrze śnia 2009 r. Na terenie miasta funkcjonuje równie ż jedno przedszkole społeczne utworzone w 2008 r. Na przestrzeni lat zauwa żono równie ż wzrost liczby dzieci korzystaj ących z wychowania przedszkolnego np. z 1005 w roku 1999 do 1041 dzieci w roku 2007. Liczba ch ętnych do korzystania z usług przedszkolnych cały czas ro śnie. W zwi ązku z powy ższym nale ży stwierdzi ć, że istniej ąca liczba miejsc w przedszkolach jest cały czas niewystarczaj ąca w stosunku do potrzeb mieszka ńców miasta. W odniesieniu do kołobrzeskich szkół b ędących jednostkami organizacyjnymi gminy miejskiej w roku szkolnym 2006/2007 ucz ęszczało 4654 uczniów, do szkół niepublicznych natomiast 147 uczniów, w roku szkolnym 2005/2006 natomiast liczby te przedstawiały si ę nast ępuj ąco: 4938 oraz 146 uczniów. Liczba absolwentów w podstawowych szkołach publicznych wynosiła: • w roku szkolnym 2006/2007 – 522 dzieci, • w roku szkolnym 2005/2006 – 552 dzieci. W przypadku gimnazjów publicznych liczby te wynosz ą odpowiednio 632 oraz 618 uczniów. Podstawowe szkoły niepubliczne w roku szkolnym 2005/2006 oraz 2006/2007 opu ściło 13 absolwentów ka żdego roku. Podsumowuj ąc nauk ę w roku szkolnym 2006/2007 pobierało 4801 uczniów, tj. 5,56% mniej ni ż w roku poprzednim. W ostatnich latach nieprzerwanie od kilku lat obserwuje si ę tendencj ę spadkow ą liczby uczniów pobieraj ących nauk ę w szkołach podstawowych i gimnazjalnych. Szkoły w mie ście realizuj ą specjalne programy nauczania i tak np. w klasach IV-V szkół podstawowych prowadzony jest program powszechnej nauki pływania „Potrafi ę pływa ć”. W ramach zaj ęć pozalekcyjnych prowadzone s ą równie ż liczne koła zainteresowa ń, zaj ęcia sportowe i ruchowe, zespoły taneczne, gimnastyka korekcyjna, zaj ęcia rewalidacyjne, logopedyczne i rehabilitacyjne. W roku szkolnym 2006/2007 na jeden komputer w szkołach podstawowych i gimnazjach przypadało 23 uczniów, z 353 komputerów w 16 pracowniach 300 było podł ączonych do internetu. Na terenie Miasta Kołobrzeg funkcjonuje sze ść szkół podstawowych, do których nale żą szkoły: • Nr 3 im. Marynarzy Polskich – ul. Łopuskiego 15 – 663* uczniów, 46* nauczycieli, 24* klasy; • Nr 4 im. Bohaterów I Armii Wojska Polskiego – ul. Kupiecka 1 – 730* uczniów, 53* nauczycieli, 27* klas; • Nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi im. Jana Pawła II – ul. Arciszewskiego 20 – 444* uczniów, 28* nauczycieli, 20* klas; • Nr 6 im. Janusza Korczaka – ul. Pozna ńska 9 – 367* uczniów, 31* nauczycieli, 17* klas; • Nr 8 im. kap. ż. w. Konstantego Maciejewicza – ul. Bogusława X 22 – 673* uczniów, 48* nauczycieli, 27* klas; • Nr 9 – ul. Lwowska 7 – 220 uczniów*, 39* nauczycieli, 11* klas; • Specjalna Szkoła Podstawowa przy Szpitalu Uzdrowiskowym Słoneczko – ul. Rafi ńskiego 7 - 140 miejsc, 37* nauczycieli i wychowawców, 10* klas; • Szkoła Społeczna – ul. Radomska 22, 65* uczniów, 23* nauczycieli, 6* klas; • Szkoła Specjalna – ul. Brzozowa 2 – 54* uczniów, 18* nauczycieli, 12* klas; • Pa ństwowa Szkoła Muzyczna I-go Stopnia ul. Frankowskiego 1 – 118* uczniów, 15* nauczycieli, 10* klas.

140 *- dane dotycz ące ilo ści, nauczycieli i personelu pochodz ą z 2005r. Natomiast kształcenie w zakresie szkół gimnazjalnych realizowane jest w nast ępuj ących placówkach: • Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. Bolesława Chrobrego – ul. Portowa 37 – 532* uczniów, 54* nauczycieli, 24* klasy; • Nr 2 – ul. Śliwinskiego 1 – 448* uczniów, 40* nauczycieli, 18* klas; • Gimnazjum dla dorosłych – 71* uczniów, 3* nauczycieli, 3* klasy; • Nr 3 im. Zjednoczonej Europy – ul. Okopowa 1 – 697* uczniów, 62* nauczycieli, 25* oddziałów; • Nr 4 – ul. Lwowska 7 – 137* uczniów, 36* nauczycieli, 6* klas; • Społeczne Nr 1 – ul. Jedno ści Narodowej 58a – 70* uczniów, 21* nauczycieli, 6* klas; • Społeczne Nr 2 – ul. Radomska 22a – 10* uczniów, 23* nauczycieli, 1* klasa; • Gimnazjum Specjalne – ul. Brzozowa 2 – 28* uczniów, 6* nauczycieli, 2* klasy; • Gimnazjum Specjalne – ul. Piastowska 5 – 31* uczniów, 14* nauczycieli, 3* klasy. *- dane dotycz ące ilo ści, nauczycieli i personelu pochodz ą z 2005r.

SZKOŁY PODSTAWOWE I GIMNAZJALNE W KOŁOBRZEGU W ROKU SZKOLNYM 2007/2008 ORAZ 2006/2007

2006/2007 2007/2008 wyszczególnienie publiczne publiczne publiczne niepubliczne liczba szkół 9 2 9 2 liczba uczniów 4654 147 4596 94 liczba absolwentów 1154 40 - - liczba oddziałów 192 13 194 9 przeci ętna liczba uczniów w klasie 24,2 11,3 23,7 10,4 liczba uczniów ogółem 4801 4690 Źródło Wydział Edukacji, Kultury i Sportu, Sprawozdania z wykonania bud żetu za lata 2006-2007

W Kołobrzegu w roku szkolnym 2007/2008 funkcjonowało 7 szkół podstawowych, w tym 6 publicznych oraz 1 niepubliczna. Dla porównania w roku szkolnym 2006/2007 do wszystkich szkół podstawowych ucz ęszczało 3006 uczniów, z tego 98,56% stanowili uczniowie w szkołach publicznych. Badania wykazały, że najwi ększa ilo ść uczniów ucz ęszczała do Szkoły Podstawowej Nr 4 – 24,38% wszystkich uczniów szkół podstawowych. W mie ście funkcjonuje równie ż szkoła z oddziałami integracyjnymi dla uczniów niepełnosprawnych – Szkoła Podstawowa Nr 5. W trzech szkołach funkcjonowały odziały przedszkolne (SP Nr 5, SP Nr 6, SP Nr 9). Nale ży równie ż zwróci ć uwag ę na fakt, że w porównaniu z wcze śniejszymi latami liczba szkół podstawowych równie ż spadła i tak np. w roku 2001/2002 funkcjonowało dziesi ęć szkół, w których kształciło si ę 3681 uczniów, w tym 653 absolwentów. Zmniejszenie liczby szkół miało zwi ązek z reform ą szkolnictwa, jak równie ż ze spadkiem liczby uczniów, w

141 zwi ązku z niekorzystnymi zjawiskami demograficznymi w mie ście zwi ązane to było z niskim przyrostem naturalnym i ujemnym saldem migracji. Dla porównania zał ącza si ę tabel ę dotycz ącą liczb ę uczniów ucz ęszczaj ących do szkół podstawowych. LICZBA UCZNIÓW UCZ ĘSZCZAJ ĄCYCH DO SZKÓŁ PODSTAWOWYCH W ROKU SZKOLNYM 2006/2007 ORAZ 2007/2008 2006/2007 2007/2008 Szkoła Podstawowa Nr 3 640 633 Szkoła Podstawowa Nr 4 733 663 Szkoła Podstawowa Nr 5 379 362 ( w tym 52 niepełnosprawnych) (w tym 60 niepełnosprawnych) Szkoła Podstawowa Nr 6 412 414 Szkoła Podstawowa Nr 8 621 625 Szkoła Podstawowa Nr 9 178 161 Społeczna Szkoła Podstawowa 43 (liczba uczniów na któr ą została przyznana dotacja)

Źródło: Sprawozdania z wykonania bud żetu za lata 2006-2007

W roku szkolnym 2007/2008 w mie ście funkcjonowało równie ż pięć gimnazjów, w tym 4 publiczne oraz 1 niepubliczne. W roku szkolnym 2006/2007 do placówek gimnazjalnych ucz ęszczało 1885 uczniów, z tego 96,81% do szkół publicznych. Najwi ększa liczba uczniów pobierała nauk ę w Gimnazjum Nr 3 – 36,33% wszystkich uczniów szkół gimnazjalnych w Kołobrzegu. W Gimnazjum Nr 1 natomiast działały i nadal działają oddziały integracyjne dla uczniów niepełnosprawnych. LICZBA UCZNIÓW UCZ ĘSZCZAJ ĄCYCH DO SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH W ROKU SZKOLNYM 2006/2007 ORAZ 2007/2008 2006/2007 2007/200 8 462 503 Gimnazjum Nr 1 ( w tym 31 w oddziałach ( w tym 25 niepełnosprawnych) integracyjnych Gimnazjum Nr 2 515 512 Gimnazjum Nr 3 685 643 Gimnazjum Nr 4 122 106 60 Gimnazjum Społeczne Nr 1 ( liczba uczniów na któr ą została przyznana dotacja)

Źródło Sprawozdania z wykonania bud żetu za lata 2006-2007

Realizacja szkolnictwa ponadgimnazjalnego na terenie miasta nale ży do Starostwa Powiatowego. Starostwo sprawuje nadzór nad ni żej wymienionymi jednostkami oświatowymi:

142 - Zespół Szkół im. Henryka Sienkiewicza, - Zespół Szkół Mechanicznych im. Bolesława III Krzywoustego, - Zespół Szkół Morskich im. Polskich Rybaków i Marynarzy Polskich, - Zespół Szkół Ogólnokształc ących im. M. Kopernika w Kołobrzegu, - Zespół Szkół Ekonomiczno-Hotelarskich im. Emilii Gierczyk, - Centrum Kształcenia Praktycznego, - Ognisko Pracy Pozaszkolnej, - Specjalny O środek Szkolno-Wychowawczy "OKRUSZEK". W roku szkolnym 2006/2007 na terenie miasta funkcjonowało 20 typów szkół ponadgimnazjalnych, w tym 6 placówek publicznych oraz 6 niepublicznych. Na terenie miasta działały: - technikum - 5 placówek, - liceum ogólnokształc ące – 7 placówek, - liceum profilowane – 4 placówki, - zasadnicze szkoły zawodowe – 4 placówki. Oficjalnie zarejestrowanych na terenie miasta w roku szkolnym 2006/2007 było 25 szkół niepublicznych, jednak w rzeczywisto ści działało 6 placówek. Oferta tego typu jednostek skierowana jest przede wszystkim do osób dorosłych oraz pracuj ących. W roku szkolnym 2006/2007 funkcjonowało 5 placówek dla dorosłych, w których kształciło si ę 400 osób, w tym 138 w klasie pierwszej, szkoły te opu ściło 161 absolwentów. LICZBA UCZNIÓW W SZKOŁACH PONADGIMNAZJALNYCH NA TERENIE MIASTA KOŁOBRZEG W ROKU SZKOLNYM 2006/2007 ORAZ 2005/2006 2005/2006 2006/2007 wyszczególnienie liczba liczba liczba liczba uczniów uczniów absolwentów absolwentów ogółem 4150 967 4372 1042 publiczne 3713 902 3949 1042 niepubliczne 437 65 423 84 technikum 1704 276 1895 324 liceum ogólnokształc ące 1740 544 1730 549 liceum profilowane 236 73 223 86 zasadnicze szkoły zawodowe 470 74 524 83 Źródło: Starostwo Powiatowe w Kołobrzegu Na terenie miasta w roku szkolnym 2006/2007działało 5 szkół policealnych z 23 oddziałami, do których ucz ęszczało 524 uczniów, w tym 280 pobierało nauk ę w klasie pierwszej, liczba absolwentów wyniosła 227 osób. W mie ście funkcjonuj ą równie ż filie wy ższych uczelni oferuj ące głównie kierunki ekonomiczne lub humanistyczne – ich funkcjonowanie ogranicza migracj ę młodych ludzi w celu kształcenia w innym mie ście, uczelnie te jednak nie kształc ą na kierunkach w pełni odpowiadaj ących lokalnemu rynkowi. Na terenie miasta działaj ą filie lub oddziały zamiejscowe 6 uczelni wy ższych: − Wy ższa Szkoła Gospodarki Krajowej w Kutnie oferuj ąca studia na kierunku piel ęgniarstwo, − Społeczna Wy ższa Szkoła Przedsi ębiorczo ści i Zarz ądzania w Łodzi oferuj ąca studia na kierunku stosunki mi ędzynarodowe, fizjoterapia,

143 − Zachodniopomorska Szkoła Biznesu w Szczecinie - oferuj ąca studia z zakresu zarz ądzania, − Uniwersytet Szczeci ński - oferuj ąca studia na kierunku ekonomia, − Wy ższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi – studia z zakresu pedagogiki. Szkolnictwo średnie le ży w gestii władz powiatowych i jako takie trudne jest do modelowania na poziomie polityki społeczno – gospodarczej realizowanej przez władze samorz ądowe. Ogóln ą struktur ę liczby uczniów szkół średnich nale ży uzna ć za pozytywn ą, zwłaszcza w odniesieniu do szkół średnich z powiatu. Struktura szkolnictwa średniego jest zbli żona do struktury ogólnokrajowej. Mo żna j ą jednak uzna ć nawet za bardziej korzystn ą. Wyra źne jest przesuni ęcie liczby uczniów z liceów ogólnokształc ących w kierunku szkół średnich o charakterze zawodowym. Absolwenci liceów ogólnokształc ących w zasadzie s ą „skazani” na dalsz ą edukacj ę. W przypadku braku takiej mo żliwo ści, uczniowie ko ńcz ący edukacj ę podstawow ą decyduj ą si ę raczej na nauk ę w technikach.

6.7 KULTURA I SPORT Kultur ę mo żna okre śli ć jako ogół wytworów ludzi, zarówno materialnych, jak i niematerialnych: duchowych, symbolicznych (takich jak wzory my ślenia i zachowania). Kultura najcz ęś ciej rozumiana jest jako całokształt duchowego i materialnego dorobku społecze ństwa. Bywa uto żsamiana z cywilizacj ą. Równie ż charakterystyczne dla danego społecze ństwa wzory post ępowania, tak że to, co w zachowaniu ludzkim jest wyuczone, w odró żnieniu od tego, co jest biologicznie odziedziczone. To żsamo ść kulturow ą mo żna zdefiniowa ć równie ż w ró żnoraki sposób. To żsamo ść rozumian ą jako solidarno ść z grup ą jednostek wchodz ących w jej skład, aprobat ę istotnych dla grupy warto ści i uznanie ich za własne. Jedn ą z odmian to żsamo ści kulturowej jest tzw. to żsamo ść społeczna (zbiorowa), któr ą nale ży rozumie ć jako wzgl ędnie trwał ą identyfikacj ę pewnej grupy ludzi i pojedynczych jej członków z okre ślonym układem kulturowym tworzonym przez zespół idei, przekona ń, pogl ądów, z konkretnymi zwyczajami i obyczajami oraz z danym systemem aksjologicznym i normatywnym. Identyfikacja ta powinna umacnia ć wewn ętrzn ą jedno ść grupy i stanowi ć o jej differentia specifica. To żsamo ść kulturow ą miasta wzmacnia przede wszystkim krzewienie i trwanie własnych elementów kulturowych. Za nazw ą konkretnej wyodr ębnionej jednostki np. kraju, miasta czy wsi stoj ą przede wszystkim konkretni ludzie, którzy znaj ą dorobek kulturowy konkretnego miejsca, w którym żyj ą. Nadmienia si ę równie ż, że ludzie, którzy nie posiadaj ą tzw. poczucia miejsca, posiadanego dziedzictwa oraz ludzie, którzy nie s ą przywi ązani do tradycji danego miejsca w którym żyj ą nale żą do ludzi kulturowo pustych, cz ęsto nastawionych na chłoni ęcie przybywających z dalekiego zachodu habitats. W zwi ązku z powy ższym bardzo wa żne jest, aby ludzie posiadali ch ęć podwy ższania jako ści kulturowej, powinni by ć skoncentrowani nad tworzeniem nowych zjawisk procesów j ą umacniaj ących np. kuchni, czy zwyczajów, które s ą w stanie umacnia ć ich to żsamo ść . Poprzez odpowiednie działania, samorz ąd miejski powinien d ąż yć do rozwoju i kreowania wszystkich trzech aspektów – zwi ązanego z wytworami, zachowaniami oraz prze żywaniem kultury. Miasto Kołobrzeg jest głównym o środkiem kulturotwórczym dla całego powiatu. Do najwa żniejszych dziedzin życia kulturalnego w mie ście nale ży: muzyka, literatura, sztuki plastyczne, taniec. Oferta kulturalna tego miasta zwi ązana jest przede wszystkim z trwaniem sezonu turystycznego, po tym czasie jest ona znacznie ubo ższa. W okresie sezonu, tj. okresie letnim zaproponowany przez miasto repertuar jest szeroki.

144 Polityka kultury miasta opiera si ę m.in. na zasadach: • stworzenia wizerunku miasta Kołobrzeg jako miasta przyjaznego kulturze, • mo żliwo ści wspierania utalentowanych artystów, • wspierania działalno ści twórców, środowisk kulturotwórczych i animatorów kultury, • popierania działa ń i przedsi ęwzi ęć kulturalnych o zasi ęgu regionalnym, ogólnopolskim i mi ędzynarodowym, • ochrony dziedzictwa kulturowego i historycznego miasta Kołobrzeg. Kultura miasta Kołobrzeg jest ukierunkowana mi ędzy innymi na wspieranie i promocj ę miejskich instytucji kultury oraz innych placówek kulturalnych, środowisk twórczych, indywidualnych artystów i animatorów kultury w kraju i za granic ą; a tak że na wspieranie i promocj ę inicjatyw artystycznych i kulturalnych o zasi ęgu regionalnym, krajowym i mi ędzynarodowym. Kultura miasta Kołobrzeg nastawiona jest równie ż na inspirowanie mieszka ńców Kołobrzegu do korzystania z istniej ącej oferty kulturalnej oraz do wł ączenia ich w tworzenie nowych propozycji jako metody podnoszenia poziomu kulturalnego społeczno ści lokalnej. W ramach programów polityki kultury w ostatnich latach zrealizowano lub s ą w trakcie realizacji nast ępuj ące zadania: • „Wspieranie inicjatyw kulturalnych o wysokich walorach artystycznych oraz o randze regionalnej, ogólnopolskiej i mi ędzynarodowej”, • „Dni Kołobrzegu” – cykl imprez kulturalnych, składaj ących si ę na świ ęto Miasta Kołobrzeg”, • „Nagroda Prezydenta Miasta Kołobrzeg za osi ągni ęcia w dziedzinie twórczo ści artystycznej, upowszechniania i ochrony dóbr kultury”, • „Regionalne Centrum Kultury w Kołobrzegu”, • „Dokumentacja rewitalizacji Baszty Prochowej”, • „Kulturo – Turystyczny Szlak Twierdz Nadbałtyckich” – w zakresie: zebranie materiałów archiwalnych dot. pozostało ści twierdzy kołobrzeskiej, wykonanie inwentaryzacji, wykonanie koncepcji odtworzenia lub renowacji oraz zagospodarowania na cele turystyczne, • „Europejski Szlak Gotyku Ceglanego” – udział w spotkaniach i konferencjach, realizacja inicjatyw do promocji i rozwoju dziedzictwa gotyku ceglanego i kulturowego. Jednym z wykonawców zada ń miasta z zakresu kultury s ą instytucje kulturalne, podlegaj ące Gminie Miasto Kołobrzeg. W 2007 roku na terenie miasta funkcjonowały trzy takie jednostki: 1) Miejski O środek Kultury , który prowadzi działalno ść kulturaln ą głównie w zakresie tworzenia, upowszechniania i ochrony dóbr kultury oraz rozwijania i utrwalania zainteresowa ń mieszka ńców Kołobrzegu. MOK jest koordynatorem amatorskiego ruchu artystycznego oraz form edukacji kulturalno-oświatowej i organizatorem: a) festiwali, koncertów, konkursów, przegl ądów, wystaw, b) kursów, seminariów i szkole ń, c) działalno ści wydawniczej i edytorskiej, d) edukacji kulturalnej i wychowania przez sztuk ę. W o środku tym działaj ą grupy i zespoły o profilach: muzycznym (prowadzone s ą zaj ęcia w chórach, działa Studio piosenki), teatralnym, recytatorskim, plastycznym (w tym tkaniny artystycznej), tanecznym. Wszystkie spotkania prowadz ą wykwalifikowani instruktorzy. W stałych zaj ęciach uczestniczy ponad 450 osób w ró żnych grupach wiekowych. Prowadzone s ą lekcje j ęzyków obcych, działa równie ż zespół hip-

145 hopowy. MOK patronuje równie ż osiedlowym świetlicom, uczestniczy i współorganizuje imprezy charytatywne, wł ączaj ąc si ę, co roku m.in. w Wielk ą Orkiestr ę Świ ątecznej pomocy, Kołobrzeskie Mikołajki, Dzie ń Dziecka. Jest organizatorem imprez cyklicznych o zasi ęgu mi ędzynarodowym, takich jak INTERFOLK Mi ędzynarodowe Spotkania z Folklorem. 2) Galeria Sztuki Współczesnej w Kołobrzegu powołana została 1 lutego 1988 roku (Uchwał ą Miejskiej Rady Narodowej) i prowadzona jest przez pa ństwa Adel ę i Jerzego Ściesi ńskich. Od pocz ątku jej siedzib ą jest neogotycki ratusz (parter prawego skrzydła). Z pocz ątkiem 2002 r. dyrektorem galerii został Dariusz Kaleta, absolwent krakowskiej ASP. Kierunkami galerii sztuki współczesnej jest przede wszystkim zaspakajanie potrzeb i zainteresowa ń mieszka ńców, kuracjuszy i turystów sztuk ą przez działalno ść wystawiennicz ą, upowszechnianie sztuki, popularyzowanie wiedzy o sztuce plastycznej. Galeria organizuje wiele wystaw indywidualnych oraz zbiorowych artystów polskich i zagranicznych np. w latach 1988-2000 zaprezentowano 130 ekspozycji dzieł znamienitych polskich i zagranicznych twórców. W Galerii Sztuki Współczesnej demonstrowano mi ędzy innymi dzieła takich mistrzów, jak: Władysław HASIOR, Zdzisław BEKSI ŃSKI, Maria ANTO, Zygmunt KOTLARCZYK, Kazimierz ŚRAMKIEWICZ, Bronisław CHROMY, Tadeusz BRZOZOWSKI, Gustaw ZEMŁA, Jerzy DUDA-GRACZ, Edward HARTWIG, Stanisław KULON, Antoni RZ ĄSA, Józef SZAJNA, Maria W ĄSOWSKA, Jolanta OWIDZKA, Stanisław BAJ, Antoni FAŁAT, Zbysław Marek MACIEJEWSKI, Franciszek STAROWIEYSKI, Wojciech SADLEY. Przy współpracy z wieloma Biurami Wystaw Artystycznych w kraju odbywaj ą si ę równie ż w Kołobrzegu liczne wystawy, takie jak Ogólnopolskie Biennale Pasteli czy edycje Biennale Sztuki Sakralnej SACRUM. Galeria prowadzi równie ż działalno ść edukacyjn ą, w tym: komentarze do wystaw, projekcje filmów o sztuce oraz lekcje rysunku dla młodzie ży pragn ącej kontynuowa ć nauk ę w uczelniach artystycznych. GSW prowadzi działalność wydawnicz ą: katalogi, ulotki, plakaty itp. i kolekcjonuje dzieła współczesnych artystów polskich oraz prowadzi sprzeda ż dzieł sztuki współczesnej i rzemiosła artystycznego. 3) Miejska Biblioteka Publiczna – jest główn ą bibliotek ą miasta, jej działalno ść polega na rozwijaniu i zaspokajaniu potrzeb czytelniczych i informacyjnych mieszka ńców miasta i przebywaj ących w mie ście turystów, ponadto ma ona na celu upowszechnianie wiedzy i nauki, dbanie o sprawne funkcjonowanie sieci bibliotecznej i systemu informacyjnego na terenie miasta. Miejska Biblioteka Publiczna jest organizatorem wielu ciekawych przedsi ęwzi ęć kulturalnych oraz posiada do ść bogate zbiory. Liczba ludno ści na 1 placówk ę biblioteczn ą wynosi 7 472 mieszka ńca, podczas gdy w województwie ten wska źnik wynosi ok. 3 326, a w podregionie koszali ńskim 3 335. Ponad dwukrotnie wi ększe obło żenie placówki mo że równie ż świadczy ć o utrudnionym do niej dost ępnie i st ąd mniejszej frekwencji. Na terenie miasta znajduje si ę równie ż Muzeum Or ęż a Polskiego, które podległa Starostwu Powiatowemu. Muzeum Or ęż a Polskiego posiada wysok ą rang ę w śród regionalnych placówek kultury, o czym świadczy liczba turystów pragn ących obejrze ć jego zbiory. W 2003 r. na 475 tys. osób zwiedzaj ących muzea województwa zachodniopomorskiego blisko 25% stanowili go ście Muzeum Or ęż a Polskiego w Kołobrzegu. W śród nich młodzie ż szkolna stanowiła zaledwie 30,5 %, podczas gdy w przypadku muzeów szczeci ńskich wycieczki młodzie ży to prawie 52 % zwiedzaj ących. Muzeum mie ści si ę od lat 70-tych w dawnym Pałacu Braunschweigów (ul. Armii Krajowej), a od 1995 r. rozlokowało si ę równie ż w średniowiecznej kamieniczce przy ul. Gierczak w s ąsiedztwie, której znajduje si ę pawilon i cz ęść plenerowa muzeum, mieszcz ące i prezentuj ące eksponaty zwi ązane z dziejami or ęż a polskiego od wczesnego średniowiecza do współczesno ści – bogate zbiory broni, uzbrojenia ochronnego, oporz ądzenia, ubiorów, odznacze ń, pami ątek historycznych i zabytków techniki. Szczególnie cenne w niniejszym muzeum są kolekcje polskiego munduru wojskowego i broni strzeleckiej.

146 Wystawy stałe (ul. A. Krajowej) to równie ż „Zbiory metrologiczne" i „Dzieje Kołobrzegu". Kołobrzeska wystawa zbiorów metrologicznych (zbiory ró żnych wzorców obj ęto ści i miar ci ęż kości) jest jedyn ą wystaw ą tego typu na Pomorzu. Muzeum prowadzi równie ż działalno ść edukacyjn ą, tj. prelekcje i lekcje muzealne tematycznie zwi ązane z problematyk ą historyczno-wojskow ą i regionaln ą, jak równie ż tematycznie zwi ązan ą z potrzebami programowymi szkół w zakresie przedmiotów humanistycznych. Działalno ści ą kulturaln ą na terenie miasta zajmuj ą si ę równie ż podmioty, które nie posiadaj ą statutu instytucji kultury. Do najwa żniejszych z nich nale żą : dwa kina: „Wybrze że” i kino „Piast” z Dyskusyjnym Klubem Filmowym, Klub Osiedlowy Kołobrzeskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, Ognisko Pracy Pozaszkolnej, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły średnie, a tak że organizacje pozarz ądowe. W ostatnich latach zauwa żalny jest równie ż wzrost liczby przedsi ęwzi ęć kulturalnych w mie ście organizowanych przez liczne podmioty – instytucje kultury, organizacje pozarz ądowe, podmioty prywatne. Jednostki te organizuj ą festiwale, koncerty, spotkania autorskie, inicjatywy kulturalne ukrai ńskiej mniejszo ści narodowej, przedstawienia teatralne, spotkania historyczne, konkursy recytatorskie. Oprócz imprez organizowanych przez instytucje kultury, szereg przedsi ęwzi ęć jest realizowanych przez podmioty oraz jednostki prywatne, stowarzyszenia, szkoły, bywaj ą one współfinansowane przez Miasto. Do najwa żniejszych imprez kulturalnych, odbywaj ących si ę w Kołobrzegu cyklicznie nale żą : • Mi ędzyszkolny Przegl ąd Jasełek „Id ą Kol ędnicy”, • Obchody rocznicy walk o Kołobrzeg i Za ślubin Polski z Morzem w 1945 r., • Kołobrzeski Festiwal Piosenki Przedszkolnej, • Kołobrzeskie Spotkanie z Piosenk ą Ró żną „Wodnikus”, • Festiwal Piosenki Poetyckiej im. Jacka Kaczmarskiego „Nadzieja”, • Konkurs Satyryczny „Papkinada”, • Ogólnopolski Przegl ąd Twórczo ści Zbigniewa Herberta „Herbertiada”, • Mi ędzynarodowe Spotkania z Folklorem „INTERFOLK”, • Festiwal muzyki klubowej „Sunrise”. Miasto Kołobrzeg od 2005 roku ogłasza otwarte konkursy ofert dla organizacji pozarz ądowych na rzecz realizacji zada ń z zakresu po żytku publicznego zgodnie z ustaw ą o działalno ści po żytku publicznego i wolontariacie. Uchwalany jest tak że program współpracy z organizacjami pozarz ądowymi. Miasto równie ż dotychczas wspierało ró żne organizacje działaj ące w zakresie kultury mi ędzy innymi: Stowarzyszenie Artystów – Grupa Kołobrzeg, Stowarzyszenie Kołobrzeskich Poetów, Stowarzyszenie „WODNIKUS”, Bałtyckie Stowarzyszenie „SIECIARNIA”, Kołobrzeskie Stowarzyszenie Inteligencji Twórczej, Stowarzyszenie Katolicka Inicjatywa Kulturalna – powstało w 2008 r., Stowarzyszenie Przywracania Pami ęci „KOŁOBRZEG 80”, Stowarzyszenie Poetów i Innych Twórców „AKCEPT” – powstałe w 2008 r., Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Or ęż a Polskiego, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okr ęgowy w Koszalinie - Środowiskowe Ognisko Wychowawcze „Słoneczko” w Kołobrzegu Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pomocna Dło ń”, Polski Zwi ązek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Zarz ąd Rejonowy w Kołobrzegu, Stowarzyszenie „Klub Pioniera Kołobrzegu”. Na terenie miasta działaj ą równie ż media lokalne, do których nale ży: jedna rozgło śnia radiowa i jeden o środek telewizyjny, Gazeta Kołobrzeska, Kulisy Kołobrzeskie, Rzecz

147 Kołobrzeska oraz podmioty, które prowadz ą działalno ść zwi ązan ą z dostarczaniem usług internetowych do mieszka ńców miasta. Nadmienia si ę równie ż, że w zwi ązku z intensywnym rozwojem Internetu oraz wzrostem liczby jego odbiorców, w mie ście rozwija si ę równie ż oferta gazet internetowych. Ofert ę kulturaln ą wzbogacaj ą równie ż inne podmioty, do których nale ży, m. in. Kołobrzeski Amfiteatr i Letnia Scena Rewi ńskiego – sezonowo usytuowana na pla ży. W zakresie sportu, tj. kultury fizycznej na terenie miasta nale ży stwierdzi ć, że działalno ść ta opiera si ę głównie na współpracy z organizacjami pozarz ądowymi. Działalno ści ą statutow ą tych organizacji jest realizacja zada ń z zakresu sportu i rekreacji oraz rozwoju sportu w szkołach jako finansowaniu dodatkowych zaj ęć , np. Szkolnych Klubów Sportowych, czy te ż powszechnej nauki pływania. Zadania z zakresu kultury fizycznej realizowane są m.in. w oparciu o Polityk ę kultury fizycznej, których główne zało żenia to: ••• upowszechnianie sportu w śród dzieci i młodzie ży, ••• wspieranie sportu profesjonalnego, ••• popularyzowanie walorów rekreacji ruchowej, ••• rozbudowa bazy sportowej i rekreacyjnej, Polityka kultury fizycznej realizowana jest głównie poprzez: wyposa żenie miasta w obiekty sportowo – rekreacyjne, modernizacj ę bazy sportowej, zaktywizowanie współpracy ze stowarzyszeniami kultury fizycznej i uczniowskimi klubami sportowymi oraz wspieranie instytucji i organizacji pozarz ądowych działaj ących na terenie Kołobrzegu w zakresie rekreacji, a tak że uczestnictwo w ró żnych organizacjach imprez sportowych o zasi ęgu ponadlokalnym. W ostatnich latach baza sportowo-rekreacyjna miasta uległa znacznej poprawie powstało szereg obiektów sportowych, które s ą w gestii miasta nale żą do nich m.in.: Hala Sportowa Milenium, sala sportowa przy ul. W ąskiej, stadion sportowy przy ul. Śliwi ńskiego, sala sportowa przy ul. Jedno ści Narodowej, hala i tory łucznicze, basen, lodowisko, skate - park, korty tenisowe, szkolne boiska sportowe. Liczne zadania w obszarze kultury fizycznej s ą realizowane przez stowarzyszenia sportowe, uczniowskie kluby sportowe. W całym powiecie kołobrzeskim na koniec 2007 roku było zarejestrowanych 29 Uczniowskich Klubów Sportowych oraz 43 Stowarzyszenia Kultury Fizycznej, z czego znaczna cz ęść jest zarejestrowana na terenie miasta. Istniej ące podmioty prezentuj ą dosy ć wysoki poziom, czego przykładem jest osi ąganie dobrych wyników. Do najbardziej popularnych dyscyplin sportowych nale ży koszykówka, piłka no żna, łucznictwo, taekwondo, lekkoatletyka. Znaczn ą cz ęść jednostek stanowi ą kluby sportowe i stowarzyszenia realizuj ące zadania z zakresu piłki no żnej: Akademia Piłkarska „Kotwica Kołobrzeg”, MKP „Kotwica Kołobrzeg”, KSP „ Żaki’94”, Uczniowski Klub Sportowy „Ósemka”, Uczniowski Klub Sportowy „Bł ękitni 6”, Kołobrzeskie Stowarzyszenie Amatorskiej Piłki No żnej oraz koszykówki: SKK „Kotwica Kołobrzeg, SKKK „Kotwica 2013”, UKS „Kotwica 2013” , MUKS „Kotwica 50”. Potwierdzeniem dobrej kondycji kołobrzeskiej koszykówki jest Klub Kotwica Kołobrzeg S.A. Na terenie miasta działaj ą równie ż podmioty zajmuj ące si ę innymi dyscyplinami sportowymi:, żeglarstwo, KMKL „Sztorm” – lekkoatletyka, UKS „Siódemka – lekkoatletyka, Stowarzyszenie „Bieg Za ślubin”, Kołobrzeskie Stowarzyszenie Łuczników „Mewa”, Klub Strzelecki Kołobrzeg, LKS „Viking” – taekwon-do, Kołobrzeski Klub AIKIDO, Polski Zwi ązek W ędkarski – Koło Miejskie, OPZW „Salmo” – wędkarstwo, UKS „Zapasy Kołobrzeg” – zapasy, UKS Bałtyk „Morska Odyseja” - pływanie, Miejski Klub Pływacki Kołobrzeg, Samodzielne Koło Terenowe Nr 70 Społecznego Towarzystwa O światowego, tenis stołowy, kolarstwo, Klub Tenisowy „TOP SPIN”, Kołobrzeskie Towarzystwo Tenisowe, Klub Sportowy Minigolf Kołobrzeg,

148 Taneczny Klub Sportowy „BESTA”, Stowarzyszenie Taneczne „AMBER” – Taniec, JKM. Joseph Conrad – żeglarstwo, Stowarzyszenie Armatorów Jachtów Komercyjno - Sportowych „SAJKS”, UKS OPP Powiat Kołobrzeski – siatkówka, szachy, SZKS „Gens” - szachy, KKS „Fala Boksu” – boks, UKS Kyokushim Buntai Karate, KSZS – ró żne dyscypliny, Stowarzyszenie Turystyki Rowerowej „BICYKL”, Kołobrzeskie Towarzystwo Kultury Fizycznej Sportu i Rekreacji "Wybrze że", UKS OPP Powiat Kołobrzeski, Stowarzyszenie Przyjaciół Kołobrzegu. Szereg imprez realizowanych przez stowarzyszenia miało zasi ęg ogólnopolski oraz mi ędzynarodowy, przyczyniaj ąc si ę do promocji miasta. Odbiorcami imprez s ą zarówno tury ści, jak i mieszka ńcy. Najwi ększa liczba przedsi ęwzi ęć sportowych jest organizowana w okresie sezonu letniego – są atrakcj ą turystyczn ą oraz narz ędziem słu żą cym do promocji miasta i jego walorów. Innymi bardzo popularnymi imprezami s ą: Memoriał im. M. Barty, Memoriał im. W. Wierzbickiego, Festiwal Koszykówki „Baltic Basket Cup”, Kołobrzeskie Świ ęto Rowerów, Maraton W ędkowania na pla ży, Regaty na Smoczych Łodziach, Imprezy z okazji Dnia Dziecka. Znaczna ilo ść imprez jest organizowana przez podmioty i jednostki prywatne. Na terenie miasta znajduje si ę szereg obiektów sportowych i rekreacyjnych nale żą cych do przedsi ębiorców prywatnych (zwłaszcza w obiektach sanatoryjnych oraz hotelowych) poł ączonych cz ęsto z centrami odnowy biologicznej oraz usługami leczniczymi i uzdrowiskowymi.

7. CMENTARNICTWO Przed wojn ą na terenie miasta Kołobrzeg istniały cmentarze, których ślady widoczne s ą do dzisiaj. Najstarsz ą form ą cmentarzy w historii Kołobrzegu były cmentarze przyko ścielne. Istniały przy wszystkich ko ściołach. Cmentarz główny znajdował si ę przy bazylice, która była ko ściołem parafialnym dla całego miasta. Został zamknięty w XVIII w. Do ko ńca II wojny światowej zachowały si ę dwa cmentarze: przy ko ściele świ ętych Janów w Budzistowie (zlikwidowany w 1970 r.) i przy ul. Trzebiatowskiej przy ko ściele św. Gertrudy, zamkni ęty w ko ńcu XIX w, natomiast zlikwidowany na przełomie lat 50 - tych i 60 – tych XX wieku. Cmentarze nowo żytne na obrze żach miasta zacz ęły powstawa ć w XVIII w. Nadano im form ę zało żeń parkowych. Nale żą do nich: • cmentarz przy obecnej ul. Towarowej zamkni ęty w XIX w.; • cmentarz wojskowy przy obecnej ul. Mickiewicza zlikwidowany w ko ńcu lat 60 – tych. Po wojnie był głównym cmentarzem grzebalnym. Pochówki ekshumowano i przeniesiono na obecny cmentarz komunalny przy ul. 6 Dywizji Piechoty; • nowy cmentarz żydowski przy ul. Koszali ńskiej powstał po zamkni ęciu starego cmentarza żydowskiego. Zlikwidowano go w latach 60 – tych; • mały cmentarz ewangelicki przy obecnej ul. 6 Dywizji Piechoty. Powstał w ko ńcu XIX wieku po zamkni ęciu cmentarza przyko ścielnego św. Gertrudy. Jest to cmentarz komunalny, ci ągle powi ększany. Istnieje od ko ńca lat 60 – tych. • kompleks cmentarzy gmin ewangelickich przy kolegiacie i przy ko ściele św. Jerzego rozmieszczonych pomi ędzy ul. Grochowsk ą i ul. Koszali ńsk ą. Powstał w ko ńcu XIX w. jako kontynuacja małego cmentarza przyko ścielnego św. Jerzego, czynnego do 1945 r., a zniszczonego w czasie walk o miasto. Zlikwidowano kompleks w 1970 roku; Inn ą form ą cmentarzy były cmentarze specjalne, gdzie chowano poległych i zmarłych z ran żołnierzy pruskich. Cmentarz istniał od roku 1807 na terenie dzisiejszej ul. Frankowskiego. W latach 1870 – 1871 pochowano tam 180 je ńców francuskich, odt ąd miejsce to nazywa si ę cmentarzem francuskim.

149 W dziejach miasta wykształcił si ę tak że cmentarz komunalny, tzw. centralny, przy obecnej ul. Wiosennej. Otwarcie odbyło si ę 23 listopada 1881 roku, gdzie w 1913 r. zbudowano tam krematorium. Był czynny do 1945 r., a zlikwidowano go w 1970 roku przez zniszczenia wojenne i systematyczn ą dewastacj ę. Celem godnego wyeksponowania i upami ętnienia miejsc cmentarza niemieckiego i żydowskiego było wybudowanie lapidariów na terenach dawnych cmentarzy, a obecnie parków miejskich. Znajduj ą si ę one przy ul. Arciszewskiego (lapidarium niemieckie) i przy zbiegu ulic Mickiewicza i Zdrojowej (lapidarium żydowskie). W 2005 roku na Cmentarzu Komunalnym (jedyny czynny cmentarz na terenie miasta) dokonano 296 pochówków. Sprzedano 290 miejsc grzebalnych oraz dokonano 192 pochówków na miejscach prolongowanych. Na koniec 2005 roku zostało 186 miejsc, które nie zostały zagospodarowane.

8. BEZPIECZEŃSTWO LUDNOŚCI I MIENIA Na bezpiecze ństwo pa ństwa i jego mieszka ńców składaj ą si ę bezpiecze ństwo zewn ętrzne oraz zapewnienie bezpiecze ństwa wewn ętrznego. Uwzgl ędnianie potrzeb obronno ści pa ństwa w zagospodarowaniu przestrzennym ma na celu zapewnienie warunków do obrony terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz przygotowanie i przeciwdziałanie zagro żeniom wewn ętrznym.

8.1 BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE W MIEŚCIE Na terenie miasta Kołobrzeg w zakresie utrzymania bezpiecze ństwa publicznego funkcjonuj ą: 1) Komenda Powiatowa Policji, która swym obszarem działania obejmuje powiat kołobrzeski wraz z miastem Kołobrzeg; 2) Pa ństwowa Stra ży Po żarnej; 3) jednostka OSP „Tryton”; 4) Stra ż Miejska; 5) Obrona Cywilna. W latach 1999-2007 przeprowadzono analiz ę liczby przest ępstw, które miały miejsce na terenie miasta. Analiza dynamiki przest ępstw wykazała wzrost przest ępczo ści w okresie pomi ędzy 1999 a 2001 rokiem, nast ępnie przez dwa kolejne lata liczba przest ępstw ponownie uległa obni żeniu. Ponowny wzrost przest ępczo ści nast ąpił w 2004, po czym od 2005 roku utrzymuje si ę ci ągły ich spadek. Przest ępczo ść w 2007roku uzyskała warto ść najni ższ ą w stosunku do lat wcze śniejszych, tj. uległa ona obni żeniu o 38,65% w stosunku do roku 1999. Obni żenie ilo ści przest ępstw wskazuje na pozytywn ą tendencj ę ograniczenia ilo ści czynów stwierdzonych oraz systematyczny spadek procentowy przest ępstw. W 2007 roku liczba przest ępstw obni żyła si ę o 16,65% w porównaniu do roku poprzedniego, w 2006 roku natomiast o 29,33% w porównaniu do roku poprzedniego. Nadmienia si ę równie ż, że odzwierciedleniem dynamiki przest ępstw jest przede wszystkim dynamika przest ępstw w okresie sezonu letniego (maj - sierpie ń) – przyjmuje ona to żsamy kształt. Udział przest ępstw sezonowych w analizowanym okresie wyra żony w liczbie przest ępstw ogółem wahał si ę na poziomie pomi ędzy 29,6% – 38%. Najwy ższy odsetek przest ępstw w sezonie letnim zanotowano w roku 2000 oraz w roku 2003, przy czym pierwszy z nich charakteryzował si ę ogólnym wzrostem przest ępczo ści, natomiast drugi gwałtownym spadkiem przest ępstw w ogóle. Liczba przest ępstw w sezonie letnim w roku 2007 obni żyła si ę o 34,53% w stosunku do roku 1999. Według danych Komendy Powiatowej Policji pora roku wpływa na dynamik ę przest ępczo ści na terenie miasta. W okresie sezonu letniego odnotowuje si ę zwi ększon ą ilo ść przest ępstw kryminalnych, tj.: przest ępstw przeciwko mieniu, przest ępstw przeciwko życiu i zdrowiu. Przest ępczo ść sezonowa skupia si ę głównie w pasie nadmorskim (o środki i

150 domy wczasowe, parki i teren bezpo średnio przyległy do morza od wschodniej do zachodniej cz ęś ci miasta). Bardzo istotnym czynnikiem świadcz ącym o skuteczno ści działania policji s ą wska źniki wykrywalno ści przest ępstw. Wysoka efektywno ść pracy wpływa bezpo średnio na poczucie bezpiecze ństwa w śród społeczno ści lokalnej i wyznacza akceptowalny poziom bezpiecze ństwa. Wska źnik ten systematycznie wzrasta – w przypadku przestępstw kryminalnych oraz gospodarczych w okresie dwóch lat wynosił średnio 57,6%. W 2007 roku w stosunku do 1999 jego wielko ść wzrosła o 62,82%. W analizowanym okresie, tj. od 1999 - 2007 roku wzrosła liczba przest ępców o 1,46% - wynosiła 902 osoby, stanowi ąc drug ą pod wzgl ędem wielko ści warto ść od ko ńca na przestrzeni ostatnich dziewi ęciu lat. Liczba przest ępców rosła do 2001 roku, po czym w ci ągu kolejnych czterech lat nast ąpił jej spadek, ponowny wzrost dokonał si ę w 2006 roku, natomiast rok 2007 cechował spadek liczby przest ępców w stosunku do roku poprzedniego o 29,8%. Najwi ększ ą liczb ę przest ępców odnotowano w roku 2001, bo a ż o 36,61% w stosunku do ich warto ści w roku 2007. W przeci ągu dziewi ęciu lat odsetek sprawców młodocianych wahał si ę na poziomie pomi ędzy 4,38-12,49%. W 2007 roku liczba przest ępców młodocianych obni żyła si ę o 15,32%, w stosunku do 1999 roku i stanowiła jednocze śnie pi ątą wielko ść na przestrzeni analizowanego okresu czasu. W 2007 roku odsetek nieletnich sprawców stanowił 10,42% wszystkich przest ępców – zmalał w stosunku do roku 1999 o 2,07%, wzrósł natomiast w stosunku do roku 2006 o 3,65%. Najni ższy odsetek sprawców nieletnich w ogólnej liczbie przest ępców odnotowano w 2003 roku – 4,38%, najwy ższy natomiast w 1999 – 12,49%. Kolejnym czynnikiem maj ącym wpływ na bezpiecze ństwo publiczne w mie ście ma ochrona przeciwpo żarowa, któr ą na terenie miasta zajmuje si ę Komenda Powiatowa Pa ństwowej Stra ży Po żarnej w Kołobrzegu, wraz z funkcjonuj ącą w jej strukturze Jednostk ą Ratowniczo-Ga śnicz ą KP PSP w Kołobrzegu. Obejmuje ona swoim obszarem działania nie tylko miasto, lecz równie ż powiat kołobrzeski. Na terenie miasta Kołobrzeg funkcjonuje równie ż jedna jednostka OSP „Tryton”, która specjalizuje si ę w działaniach z zakresu ratownictwa wodnego. Jednostka została utworzona w 2000 r. i skupia 28 czynnych członków. Do zada ń OSP nale ży przede wszystkim wspieranie oraz prowadzenie działa ń ratowniczych w obr ębie akwenów wodnych, w tym wód morskich i wewn ętrznych wód morskich (wody portowe). Analiza dynamiki interwencji podejmowanych, przez KP PSP na przestrzeni lat 1999- 2007 przybrała tendencj ę rosn ącą, okres spadku odnotowano jedynie w roku 2004 oraz w 2007. W 2007 roku liczba interwencji spadła w stosunku do roku poprzedniego o 6,42%, niemniej na przestrzeni dziewi ęciu lat liczba ta wzrosła o 85,22%, stanowi ąc w ostatnim roku analizy drug ą, co do wielko ści warto ść . W wyniku po żarów oraz miejscowych zagro żeń w 2007 roku poszkodowanych było 20 osób, cało ść poszkodowanych stanowili ranni. Jednocze śnie był to pierwszy rok, w przeci ągu ostatnich dziewi ęciu lat bez ofiar śmiertelnych. W stosunku do roku poprzedniego liczba ofiar wszystkich zdarze ń spadła o 9 osób – 31%. Najcz ęstszymi przyczynami po żarów na terenie miasta jest: nieprawidłowa eksploatacja urz ądze ń grzewczych, nieostro żno ść osób nieletnich i dorosłych, w tym z ogniem otwartym, wady urz ądze ń elektrycznych i podpalenia umy ślne. Okresowo, ale z du żą cz ęstotliwo ści ą oraz intensywno ścią, wyst ępuj ą po żary traw, trawników i pozostało ści ro ślinnych. Najbardziej niebezpiecznymi po żarami s ą wybuchy powstaj ące w obr ębie budynków mieszkalnych, u żyteczno ści publicznej oraz obiektów magazynowych i produkcyjnych. Du że niebezpiecze ństwo stanowi ą równie ż po żary traw itp. ze wzgl ędu na mo żliwo ść przenoszenia si ę ognia na inne obiekty i tereny. Po żary te powstaj ą najcz ęś ciej z powodu nieostro żno ści głównie osób nieletnich i dorosłych z ogniem otwartym oraz jako celowe, umy ślne podpalenia. Do głównych przyczyn powstawania miejscowych zagro żeń nale żą : nietypowe zachowania si ę zwierz ąt - głównie owadów, huragany i silne wiatry, niezachowanie zasad bezpiecze ństwa ruchu, gwałtowne opady atmosferyczne i przybory

151 wód oraz te, których źródła i przyczyny nie udało si ę okre śli ć, a swoimi skutkami stworzyły realne zagro żenie. Najwi ęcej zagro żeń powstaje w obiektach mieszkalnych, środkach transportu, obiektach u żyteczno ści publicznej. Kolejn ą jednostk ą dbaj ącą o bezpiecze ństwo w mie ście jest działalno ść stra ży miejskiej, która zajmuje si ę utrzymaniem porz ądku publicznego w mie ście wynikaj ącego szczególnie z prawa miejscowego oraz bezpiecze ństwa w ruchu drogowym. Jak wykazała wcze śniejsza analiza Stra ż Miejska w 2007 roku przeprowadziła 6942 interwencje – o 8,49% wi ęcej ni ż w roku poprzednim. Najwi ększy przyrost nast ąpił w przypadku wykrocze ń przeciwko Ustawie o wychowaniu w trze źwo ści – 40,64%, wykrocze ń dotycz ących urz ądze ń publicznych – 30,12%, bezpiecze ństwa w komunikacji – 17,68% oraz obyczajno ści -15,29%. W 2007 roku nie podejmowano interwencji w sprawie wykrocze ń przeciwko instytucjom, osobie, Prawu o miarach. Najwi ększy spadek odnotowano w przypadku zdarze ń przeciwko Przepisom porz ądkowym wydanym przez rad ę gminy – 81,82%, interesom konsumenta – 67,74%, porz ądkowi i spokojowi publicznemu – 55,34%. Liczba interwencji w sprawie wykrocze ń przeciwko zdrowiu oraz szkodnictwu le śnemu spadła o 50%, przeciwko Ustawie o utrzymaniu czystości i porz ądku gminach zanotowano 26,96% spadek, bezpiecze ństwu osób i mienia o 19,01%, mieniu – 16,67%. W sumie liczba interwencji dotycz ących Kodeksu wykrocze ń wzrosła o 2,77%. Stra ż Miejska współdziałała równie ż z szeregiem instytucji oraz podmiotów. Najwi ęcej akcji w 2007 roku podj ęto wspólnie ze Stra żą Graniczn ą, Policj ą oraz instytucjami opieki nad zwierz ętami. Stra ż Miejska równie ż bierze udział w zabezpieczaniu imprez masowych o charakterze sportowym, religijnym, pa ństwowym, rekreacyjnym oraz ró żnego typu uroczysto ściach patriotycznych. Kolejn ą instytucj ą zapewniaj ąca bezpiecze ństwo w mie ście jest obrona cywilna, na której czele stoi Prezydent miasta Kołobrzeg, natomiast organizowaniem wykonywania zada ń w ramach powszechnego obowi ązku obrony zajmuje si ę Wydział Zarz ądzania Kryzysowego Urz ędu Miasta Kołobrzeg. Działalno ść Wydziału Zarz ądzania Kryzysowego Urz ędu Miasta Kołobrzeg realizowana jest na podstawie Wytycznych Wojewody Zachodniopomorskiego w sprawie doskonalenia systemu obronnego województwa, szkolenia obronnego, działalno ści w dziedzinie obrony cywilnej. W 2007 roku w celu podniesienia efektywno ści słu żb odpowiedzialnych za obron ę cywiln ą było utworzenie Zintegrowanego Systemu Ratowniczego Miasta Kołobrzeg, Miejskiego Systemu Reagowania, prowadzenie szkole ń z zakresu udzielania pierwszej pomocy, uruchomienie monitoringu miasta, który nadal jest rozwijany.

8.2 TERENY ZAGROŻONE POWODZIĄ Zgodnie z ustaw ą Prawo wodne, w granicach miasta Kołobrzeg znajduj ą si ę obszary szczególnego zagro żenia powodzi ą, na których obowi ązuj ą ograniczenia i zakazy wynikaj ące z przepisów odr ębnych. S ą to: obszar pasa technicznego, obszar mi ędzy lini ą brzegu a wałem przeciwpowodziowym. Ponadto na zał ączniku graficznym numer 11 przedstawiono obszar zagro żony wodami powodziowymi o prawdopodobie ństwie wyst ąpienia 1% (raz na sto lat). Informacje te pochodz ą z opracowa ń studialnych wykonanych w Regionalnym Zarz ądzie Gospodarki Wodnej w Szczecinie. Na etapie sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, na podstawie rz ędnych wody powodziowej mo żliwe b ędzie nieznaczne skorygowanie naniesionych na zał ączniku graficznym granic obszaru zagro żonego powodzi ą. W przyszło ści, po zako ńczeniu opracowa ń dot. ochrony przeciwpowodziowej – w zakresie przewidzianym w ustawie Prawo wodne - obszar ten mo że stanowi ć obszar szczególnego zagro żenia powodzi ą. Na terenie miasta Kołobrzeg Pars ęta ju ż przed Kołobrzegiem, poni żej miejscowo ści Ro ści ęcino, rozlewa si ę na tzw. Zieleniewskich Ł ąkach. Zagro żenie powodziowe pojawia si ę

152 głównie w wyniku nało żenia si ę wysokiego stanu morza (wypychania wód morskich do Pars ęty) i wysokiego przepływu na rzece. Zlokalizowane po lewej stronie rzeki wał przeciwpowodziowy chroni znajduj ące si ę za nim ogródki działkowe, rzeka rozlewa si ę natomiast w dolinie rz. Stramniczki, po swojej prawej stronie. Przeprowadzona analiza stanu wód powodziowych wykazała, że przy bardzo wysokim stanie wód istnieje zagro żenie podtopienia cz ęś ci Osiedla L ęborskiego, przy ul. Wodnej i Bogusława X. Nadmienia si ę równie ż, że system hydrotechniczny miasta pozwala na przepuszczenie 100-letniej wody o wielko ści Q100l = 247m 3/s. Przekroje poszczególnych obiektów hydrotechnicznych i światło mostów pozwala na nast ępuj ące przepływy max (Kempi ńska Z., Opracowanie ekofizjograficzne miasta Kołobrzeg, wrzesie ń 2004r.): • Pars ęta (do kanału Drzewnego Du żego) 247 m3/s, • Pars ęta (do kanału Młynówka) 155 m3/s, • Pars ęta (most ul. Kamienna) 112 m3/s, • Pars ęta (poni żej kanału Drzewnego Małego i Młynówki) 185 m3/s, • Pars ęta (poni żej kanału Drzewnego Du żego) 247 m3/s, • Kanał Drzewny du ży (do Kanału Drzewnego Małego) 87 m3/s, • Kanał Drzewny du ży (pon. Kanału Drzewnego Małego) 62 m3/s, • Jaz przelewowy (ul. Basztowa) 20 m3/s, • Kanał Drzewny mały (do jazu przelewowego) 30 m3/s, • Kanał Drzewny mały (most ul. Kamienna) 50 m3/s, • Młynówka (przy wysokich stanach) 23 m3/s.

Pewne ilo ści wody mo że odprowadza ć tak że rzeka Stramniczka. S ą to jednak warto ści do kilku m3/s. Pars ęta niesie średni ą wod ę w ilo ści 27,1 m3/s (Kołobrzeg) za ś według wodowskazu m. Bardy 24,8 m3/s. Kołobrzeg poło żony jest równie ż w strefie otwartego Bałtyku w bliskim s ąsiedztwie Gł ębi Bornholmskiej, mi ędzy Ławic ą Odrza ńsk ą i Słupsk ą. Linia brzegowa przebiega w kierunku WSW na ENE. Brzeg morza w okolicach Kołobrzegu nara żony jest na wiatry z NE. Wa żną rol ę pełni tak że konfiguracja dna morskiego wybrze ża Kołobrzegu w zwi ązku z powy ższym wa żne jest uwzgl ędnienie wodostanów Morza Bałtyckiego. Dla wodowskazu Kołobrzegu rz ędna poziomu zero stanu morza wynosi = 1,607m n.p.m. (Amsterdam). Dotychczas notowane stany skrajne wynosiły: Absolutny minimalny stan: + 0,37m czyli poziom –1,24 m n.p.m. (Amsterdam) (11.12.1868 roku) Absolutny maksymalny stan:+ 3,77m czyli poziom +2,16 m n.p.m (Amsterdam) (9 – 10.02.1974 roku) Ró żnica mi ędzy wodowskazem Amsterdam i Kronsztadt wynosi 78mm. St ąd dla miasta przyjmuje si ę: Min - stan 37 cm czyli poziom -1,16 m p.p.m. (Kronsztadt) –1,24m (Amsterdam) NW – stan 52cm czyli poziom -1,07 m n.p.m. SNW – stan 87cm czyli poziom -0,66 m n.p.m. SW - stan 159cm czyli poziom +0,06 m n.p.m. SWW - stan 256cm czyli poziom +1,03 m n.p.m. WN - stan 330cm czyli poziom +1,77 m n.p.m. Max - stan 337cm czyli poziom +1,84m n.p.m. (Kronsztadt) +1,92m (Amsterdam) W Kołobrzegu notowania skrajne wyniosły, zatem:

153 Absolutny minimalny stan: - 1,16 m n.p.m. Absolutny maksymalny stan: +1,84 m n.p.m. Amplituda waha ń wyniosła 300cm. Zerowy poziom wodowskazu Kołobrzeg wynosi 504,4cm. W zwi ązku z powy ższym w odczycie wodowskazowym na terenie Kołobrzegu możliwe s ą amplitudy o warto ściach od 388,4cm do 688,4 cm. Hydrotechnicy musz ą si ę liczy ć z mo żliwo ści ą wyst ąpienia skrajnego poziomu wód (max+10%) o wielko ści 330cm oraz pi ętrzeniem wysokim 170cm ponad notowany stan średni. Stan morza w Kołobrzegu ulega znacznym zmianom. Amplituda dobowa mo że wynosi ć 54cm. Niewielki spadek rzeki wynosz ący od 0,2 do 0,25%o powoduje, że mo żliwe jest powstanie cofki sztormowej si ęgaj ącej w dolinie rzeki Pars ęty do miejscowo ści Ro ściecino (2,0m n.p.m). Stan średniej wody wysokiej SWW (0,87m n.p.m.) oznacza cofk ę sztormow ą do wysoko ści pocz ątku kanału Drzewnego Du żego. Równocze śnie podczas wezbra ń sztormowych dochodzi do uszkodzenia brzegu morskiego. Wydma przednia jest uszkadzana przy wezbraniu +0,96m n.p.m., gdy wodowskaz wskazuje 600cm. Przy poziomie morza +1,26m n.p.m. (630cm) dochodzi do powa żnych uszkodze ń pasa wydm. Je śli woda osi ąga poziom +1,46m (650cm) zaczynaj ą powstawa ć wielkie uszkodzenia brzegów, wyrwy i obrywy. W mie ście Kołobrzeg w zwi ązku z powy ższym mo żna wyró żni ć trzy typy zniszcze ń sztormowych: 1) Zniszczenia powodziowe: zniszczenie pla ż, przerwanie wałów wydmowych, wtłoczenie wód w gł ąb koryta rzeki Pars ęty i Kanału Drzewnego (cofka), wybijanie wody poprzez sie ć kanalizacyjn ą (deszczow ą). 2) Zniszczenia erozyjne: rozmywanie pla ż, rozmywanie wydm i klifów, rozmycie i zniszczenie obiektów w pasie nadmorskim (aleje spacerowe). 3) Zniszczenia krusz ące – uderzenia fal niszcz ą opaski palowo-faszynowe, konstrukcje drewniane mola, pla ż, ostrogi i narzuty (kamienne i betonowe); pr ąd morza uszkodził falochron zachodni i głowic ę falochronu wschodniego. Brzeg morski wchodz ący w zakres Miasta Kołobrzeg zgodnie z ustaw ą z dnia 28 marca 2003r. o ustanowieniu programu wieloletniego „Program ochrony brzegów morskich” (Dz. U z 2003r. Nr 67, poz.621) nale ży do wieloletniego programu ochrony brzegów morskich, który ma za zadanie sztuczne zasilanie oraz modernizacj ę umocnie ń brzegowych, tak aby: - utrzyma ć system zabezpiecze ń przeciwpowodziowych terenów nadmorskich, w tym usun ąć istniej ące uszkodzenia systemu przeciwpowodziowego brzegów morskich; - zapewni ć stabilizacj ę linii brzegowej i zapobiec zanikaniu pla ż; - monitorowa ć brzeg morski oraz wskaza ć konieczne i niezb ędne działania zmierzaj ące do jego ratowania. 8.3 TERENY ZAMKNIĘTE Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy nale ży do zada ń własnych gminy, jednak wył ącza si ę z nich tereny zamkni ęte (art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U.03.80.717 z pó źn. zm.) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego okre śla m. in. granice terenów zamkni ętych i ich stref ochronnych zgodnie z art. 10 ust. 2, pkt. 15 w. w. ustawy. Minister Obrony Narodowej oraz Minister Infrastruktury okre ślaj ą w drodze decyzji wykaz terenów, które utraciły charakter terenów zamkni ętych. W zwi ązku z powy ższym

154 Starostwo Powiatowe w Kołobrzegu sporz ądziło ich zbiorcze zestawienie aktualne na 04.10.2010 r., które przedstawia nast ępuj ąca tabela. Tabela. Tereny zamkni ęte w granicach Gminy Miasto Kołobrzeg (stan na 04.10.2010 r.) - aktualizacja wg. danych z dnia 14.09.2011r. Lp. NR OBR ĘBU NR DZIAŁKI JEDNOSTKA ZARZ ĄDZAJ ĄCA

1 3 3/13 MON – Rejonowy Zarz ąd Infrastruktury 2 3 3/14 MON – Rejonowy Zarz ąd Infrastruktury 3 5 116 PKP 4 9 555 PKP 5 11 225/3 MON – Rejonowy Zarz ąd Infrastruktury 6 11 144/13 MON – Rejonowy Zarz ąd Infrastruktury 7 11 144/9 MON – Rejonowy Zarz ąd Infrastruktury 8 11 192/5 MON – Rejonowy Zarz ąd Infrastruktury 9 11 192/6 MON – Rejonowy Zarz ąd Infrastruktury 10 11 132/2 PKP 11 11 146/2 PKP 12 11 49 PKP 13 11 412 PKP 14 12 1/23 PKP 15 12 1/33 PKP 16 12 1/34 PKP 17 12 103/7 PKP 18 12 4 PKP 19 13 1/2 PKP 20 13 121 PKP 21 13 285/6 PKP 22 14 1 PKP 23 14 3/2 MON – Rejonowy Zarz ąd Infrastruktury 24 14 6/11 MON – Rejonowy Zarz ąd Infrastruktury 25 14 12 PKP 26 15 4 PKP 27 18 1 PKP Źródło: Starostwo Powiatowe w Kołobrzegu, Wydział Geodezji i Gospodarki Nieruchomo ściami (stan na 04.10.2010 r.) - aktualizacja wg. danych z dnia 14.09.2011r. 9. ROZWÓJ MIASTA FUNKCJE MIASTOTWÓRCZE 9.1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PORTU I JEGO FUNKCJI Port morski z ekonomicznego oraz technicznego punktu widzenia jest zło żonym węzłem komunikacyjnym pełni ącym rol ę ł ącznika pomi ędzy transportem morskim i l ądowym. Jednocze śnie jest zło żonym organizmem gospodarczym spełniaj ącym poza funkcj ą transportow ą (przeładunkowo-składow ą), równie ż funkcj ę logistyczno-dystrybucyjn ą, funkcj ę

155 obsługi ryb, a tak że funkcj ę handlow ą i przemysłow ą oraz funkcj ę obsługi ruchu turystycznego. Port morski pełni te ż w wi ększo ści przypadków wa żną funkcj ę miastotwórcz ą i regionotwórcz ą. W celu okre ślenia mo żliwie precyzyjnego i kompleksowego obrazu portów morskich, niezb ędne jest zestawienie, co najmniej kilku definicji reprezentuj ących odmienne sposoby ich traktowania. Z geograficznego punktu widzenia port morski jest to wyodr ębniony obszar l ądowo- wodny znajduj ący si ę na styku l ądu i morza lub stykaj ący si ę z akwenem dost ępnym bezpo średnio od strony morza. Cechy portu morskiego z geograficznego punktu widzenia posiadaj ą ukształtowanie naturalne lub sztuczne, zapewniaj ące warunki bezpiecznego zawijania i postoju statków oraz ró żnego typu łodzi. Do Portu morskiego powinien zosta ć zapewniony dost ęp ró żnego rodzaju środków transportu l ądowego i śródlądowego oraz powinna by ć zapewniona mo żliwo ść instalowania i eksploatacji technicznego wyposa żenia portowego. Inna definicja okre śla port jako układ techniczny zło żony z dwóch podukładów, z których jeden realizuje usługi podstawowe, a drugi usługi uzupełniaj ące i pomocnicze. Układy te obejmuj ą swoim zasi ęgiem urz ądzenia, instalacje, budowle i obiekty wraz z osprz ętem, zlokalizowane w obr ębie terytorium i akwatorium portowego. Od parametrów technicznych i eksploatacyjnych oraz wzajemnej konfiguracji elementów pierwszego podukładu zale ży zakres i warunki realizacji usług portowych. Natomiast od drugiego podukładu zale ży zakres i warunki technicznej obsługi wyposa żenia podukładu pierwszego. Pod wzgl ędem organizacyjnym port morski jest to skomplikowany układ współdziałania. Jego struktur ę tworz ą urz ędy, instytucje i podmioty gospodarcze, które uczestnicz ą w planowaniu, organizowaniu, koordynowaniu, wykonywaniu i kontroli usług portowych lub obsłudze wyposa żenia portowego. W sensie ekonomicznym definicja portu morskiego zale ży od tego, w jakiej skali rozpatrywana jest jego rola gospodarcza. W skali makroekonomicznej port jest integralnym elementem gospodarki narodowej w kontek ście jej powi ąza ń z zagranic ą. Natomiast w skali mikroekonomicznej brana jest pod uwag ę wył ącznie działalno ść gospodarcza prowadzona w ramach samego portu. W aspekcie funkcjonalnym port morski jest przede wszystkim w ęzłowym punktem transportowym w układzie sieci komunikacyjnej, usytuowanym na styku l ądu i morza. Wody znajduj ące si ę w granicach portu nale żą do morskich wód wewn ętrznych. Jego zasadniczym celem działania jest powi ązanie transportu morskiego z transportem lądowym i śródl ądowym. Cel ten jest osi ągany przez przemieszczanie ładunków ze statków, które zawijaj ą do portu, na inne środki transportu b ądź te ż odwrotnie. Na proces przeładunkowy składaj ą si ę liczne i zró żnicowane działania wobec statków i pozostałych środków transportu, jak równie ż działania wobec przewo żonych nimi ładunków. Ze wzgl ędu na to, że działania te obejmuj ą czynno ści zwi ązane z bezpo średni ą realizacj ą podstawowego celu funkcjonowania portu morskiego, okre ślane s ą mianem działalno ści podstawowej. Poza funkcj ą transportow ą mo żna wyodr ębni ć, zgodnie z kryterium przedmiotowym, funkcj ę handlow ą i przemysłow ą portów morskich. Funkcje te s ą symulatorami rozwoju gospodarczego i społecznego stanowi ąc jednocze śnie funkcje miastotwórcze i regionotwórcze na terenach danego miasta czy gminy oraz jego bli ższego lub dalszego sąsiedztwa.

156 Port zgodnie z definicj ą przyj ętą przez Uni ę Europejsk ą oznacza miejsce wyposa żone w infrastruktur ę umo żliwiaj ącą statkom handlowym cumowanie, załadunek lub rozładunek, a pasa żerom wej ście lub zej ście z pokładu statku. Dla miasta Kołobrzeg bardzo wa żną gał ąź gospodarki ze wzgl ędu na jego poło żenie stanowi gospodarka morska, która jest powi ązana z funkcjonowaniem portu morskiego oraz podmiotów gospodarczych zwi ązanych z rybołówstwem. Port jako główna funkcja miastotwórcza, zwi ązana jest z rozwojem miasta Kołobrzeg. Ju ż od IX wieku port w Kołobrzegu pełnił funkcj ę handlow ą i ryback ą, natomiast w kolejnych stuleciach zwi ązki miasta z morzem podkre ślała równie ż przynale żno ść do Hanzy, tj. od pocz ątku XIV w. 9.1.1 Położenie i charakterystyka Portu. Tereny portu morskiego w Kołobrzegu, poło żone s ą na obydwu brzegach Pars ęty, tj. na: • prawym brzegu zlokalizowany jest port handlowy i przysta ń pasa żerska, • lewym brzegu znajduje si ę port rybacki i port wojenny, a mi ędzy nimi – na wyspie Solnej – port jachtowy. Wej ście do portu osłaniaj ą dwa falochrony – wschodni o długo ści około 513 m i zachodni o długo ści około 370 m. Szeroko ść wej ścia do Portu u nasady wynosi ok. 170 m, natomiast na wysoko ści nabrze ża ok. 81 m. Średnia gł ęboko ść przy nabrze żach wacha si ę od 2,5 m do 6 m, przy średniej ok.4,6m. Powierzchnia gruntów nale żą cych do portu wynosi 58,8134 ha, natomiast długo ść nabrze ży 1,6 km. Wła ścicielem ponad jednej trzeciej gruntów portu jest Urz ąd Morski - 35,7%, znaczny udział ma równie ż Gmina Miasto Kołobrzeg, która jest wła ścicielem około 27% gruntów. Wi ększo ść u żytków stanowi ą tereny zabudowane – 45,51%, wody płyn ące – 30,26% (w 92,28 procentach wła ścicielem jest Urz ąd Morski), tereny inne – 19,06%, drogi – 4,44% (w cało ści nale żą ce do Gminy Miasto Kołobrzeg), wody stoj ące 0,74% (nale żą ce wył ącznie do Urz ędu Morskiego). Obecne poszerzenie wej ścia do portu, umo żliwia zawijanie do portu jednostek handlowych i pasa żerskich do 100 m długo ści i 3 tys. ton wyporno ści oraz zanurzeniu do 4,7m. Długo ść nabrze ża dla statków handlowych wynosi około 1000 m. W zale żno ści od długo ści jednostek, jak równie ż warunków hydrometeorologicznych, statki mog ą wykonywa ć manewry obracania na wysoko ści elewatorów, gdzie średnica obrotnicy wynosi 95 m, lub w rozwidleniu kanałów – średnica 140 m. Natomiast dopuszczalne zanurzenie statków handlowych wpływaj ących do Portu mo że wynosi ć około 4,7 m. Łączna długo ść nabrze ży portowych wynosi 803,4 m, i tak wyró żnia si ę: • Nabrze że Szkolne o długo ści 80 m; • Nabrze że Szkutnicze o długo ści 107m; • Nabrze że Pirs o długo ści 100 m; • Nabrze że Turystyczne o długości 100m; • Nabrze że Jachtowe o długo ści 48 m; • Nabrze że Manewrowe o długo ści 104,5 m; • Nabrze że Łodziowe o długo ści 110m. W Kołobrzegu funkcjonuje kilka przedsi ębiorstw, w dyspozycji, których znajduj ą si ę nast ępuj ące jednostki: „Monika III”, „Viking”, „Santa Maria”, „Pirat”, ponadto w porcie jachtowym stacjonuj ą dwa jachty „Ark” i „Baltic Star”.

157 Jednostki „Piker”, „Kol-7“ i „Nurek“, wychodz ą naprzeciw wci ąż rosn ącemu trendowi na połowy w ędkarskie na pełnym morzu. Tego rodzaju żegluga jest uprawiana równie ż w pozostałych miastach portowych. Zmiana granic portu morskiego Kołobrzeg nast ąpiła zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 lipca 2005 r. w sprawie ustalenia granicy portu morskiego w Kołobrzegu od strony l ądu (patrz zał ącznik nr 12). Okre ślenie nowych granic administracyjnych portu nast ąpiło z kilku powodów: • konieczno ści przebudowy wej ścia do portu, • utraty znaczenia dla celów gospodarki morskiej zabudowanych gruntów we wschodniej cz ęś ci portu, • konieczno ści dostosowania granicy zachodniej portu do wyst ępuj ących tu funkcji: • potrzeby pozyskania terenów pod zaplanowane w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym zadania. Port w Kołobrzegu obecnie znajduje si ę pod zarz ądem Spółki Zarz ąd Portu Morskiego, która jest spółk ą miejsk ą, a jej jedynym wła ścicielem jest Gmina Miasto Kołobrzeg. Spółka ta zajmuje si ę głównie zarz ądzaniem gruntami oraz infrastruktur ą portow ą, budow ą, rozbudow ą, utrzymaniem i modernizacj ą infrastruktury portowej, prognozowaniem rozwoju portu, świadczeniem usług zwi ązanych z korzystaniem z infrastruktury portowej. Działalno ść gospodarcz ą na terenie portu prowadz ą podmioty zajmuj ące si ę m.in.: usługami stoczniowo-remontowymi, przetwórstwem ryb, świadczeniem usług z zakresu elektroniki morskiej, handlem artykułami spo żywczymi, gospodarstwa domowego, budowlanymi, wyposa żeniem i sprz ętem rybackim, usługami gastronomicznymi oraz agenci morscy. Powy ższa działalno ść jest skorelowana z czterema podstawowymi funkcjami, jakie pełni port, a wi ęc ryback ą, handlowo-transportow ą, turystyczno-rekreacyjn ą i przemysłow ą. Port w Kołobrzegu jest najwi ększym portem w regionie pełni ącym jednocze śnie kilka funkcji, tj. portu handlowego, przystani pasa żerskiej, portu jachtowego, portu rybackiego i portu wojennego. Porównanie wg. danych pochodz ących z Zarz ądu Portu Morskiego - stanu floty zlokalizowanej w porcie Kołobrzeg w 2004 r. i 2008r. kształtuje si ę nast ępuj ąco: Lp. Na dzie ń 01.05.2004r. Ilo ść Na dzie ń 01.05.2008r. Ilo ść Na dzie ń 09.11.2009r. Ilo ść 1. Kutry 51 Kutry 36 Kutry 27 2. Łodzie rybackie 38 Łodzie rybackie 23 Łodzie rybackie 37 3. Statki pasa żerskie 1 Statki pasa żerskie 1 Statki pasa żerskie 5 4. Wodoloty 0 Wodoloty 0 Wodoloty 0 5. Okr ęty muzealne 1 Okr ęty muzealne 1 Okr ęty muzealne 1 6. Jednostki ratownicze 1 Jednostki ratownicze 1 Jednostki ratownicze 1 7. Jednostki sportowo- 15 Jednostki sportowo- 31 Jednostki sportowo- 34 rekreacyjne rekreacyjne rekreacyjne 8. Jachty 0 Jachty 0 Jachty 23 9. Inne 0 Inne 0 Inne 18

158

Mapa Portu Kołobrzeg.

159 9.1.2 Gospodarka Morska – Rybołówstwo, Transport Morski, Przemysł Stoczniowy. Port Kołobrzeg jest wielofunkcyjn ą struktur ą gospodarczo-przestrzenn ą o znaczeniu regionalnym, pełni ącą istotne dla rozwoju miasta i regionu funkcje zwi ązane przede wszystkim z gospodark ą morsk ą i funkcjonowaniem Kołobrzegu jako: 1) Ośrodka obsługi rybołówstwa bałtyckiego świadcz ącego usługi przeładunku, magazynowania oraz przetwórstwa rybnego, obsługi kutrów i łodzi rybackich, Port rybacki obsługuje połowy na Bałtyku. Jest najwi ększym portem rybackim w Polsce, przyjmuj ącym około 60% wszystkich połowów bałtyckich. Flota kutrowa w Kołobrzegu, według danych Głównego Urz ędu Statystycznego, w okresie od 2004-2006 roku zmniejszyła si ę dwukrotnie – z 58 do 29 jednostek pływaj ących, jej pojemno ść brutto zmalała o 42,18% - z 6,4 tys. do 3,7 tys., natomiast moc zmniejszyła si ę o 43,54% - z 18,6 tys. KW do 10,5 KW. W 2006 roku flota kutrowa w Kołobrzegu stanowiła 13,18% floty ogółem w Polsce - odsetek ten był ni ższy o 1,38 punktu procentowego w porównaniu z rokiem 2004. Zarejestrowane jest równie ż obecnie 37 motorowych łodzi rybackich. Port Kołobrzeski, jako jedyny port zachodniopomorski, wyst ąpił z projektem modernizacji przystani rybackiej i uzyskuj ąc na ten cel środki z unijnego programu. Projekt obejmuje drogi, sieci wodno-kanalizacyjne i elektryczne, remont nabrze ży, budow ę obiektu do sprzeda ży detalicznej ryb, zaplecza socjalnego dla rybaków, restauracj ę rybn ą. Modernizacja planowana jest na okres dwuletni. Mimo trudnej sytuacji w rybołówstwie, ro śnie systematycznie liczba osób fizycznych prowadz ących działalno ść gospodarcz ą. Obecnie w mie ście działaj ą dwa stowarzyszenia rybackie działaj ące na terenie Portu Rybackiego, posiadaj ące w sumie czterdzie ści sze ść jednostek rybackich, istnieje równie ż siedem jednostek nie zrzeszonych. 2) Portu handlowego, w którym nast ępuje przeładunek towarów masowych, zwi ązanych z obrotem towarowym i wykonywaniem przeładunków oraz magazynowaniem i składowaniem towarów. Port handlowy (o wielko ści 11 ha) posiada zdolno ść przeładunkow ą szacowan ą na około 500 tys. ton rocznie. W grupach poszczególnych ładunków obsługiwanych przez port Kołobrzeg znajduj ą si ę: − ładunki masowe luzem: torf, wapno rolnicze, nawozy luzem, palety drzewne, kruszywa budowlane, − zbo ża i pasze – wszystkie zbo ża twarde, nasiona oleiste, śruta sojowa itp., − ładunki drobnicowe: towary na paletach, bloki granitowe, brykiet drzewny, nawozy, elementy konstrukcyjne elektrowni wiatrowych. Port ze wzgl ędu na uzdrowiskowy statut miasta nie mo że obsługiwa ć wszystkich ładunków m.in. towarów sypkich, pyl ących, uci ąż liwych dla środowiska naturalnego (m.in. w ęgiel, cement). Dobowe raty załadunkowe i wyładunkowe towarów ze statków wynosz ą od 800t do 1500t. Firmy korzystaj ące z usług portu znajduj ą si ę głównie na Pomorzu Środkowym i Zachodnim. W zwi ązku z tym wi ększo ść towarów jest dostarczana do portu transportem drogowym, tj. ok.95-98%, znikoma natomiast ilo ść towarów jest dostarczana i odbierana drog ą kolejow ą. W wyniku przeprowadzonych bada ń w 2007 roku wykazano, że port wykorzystał swoje mo żliwo ści przeładunkowe w 23,58% - ilo ść przeładunków wynosiła 117,9 tys. ton, natomiast w 2008r. jedynie 101,7 ton. Ilo ść obrotów ładunkowych w 2007r. w porcie po niewielkim wzro ście pomi ędzy rokiem 2002 a 2005 ponownie wykazała tendencj ę spadkow ą. W 2007 roku w porównaniu z rokiem 2006 liczba ta spadła o 25,2%- był to według danych Głównego Urz ędu Statystycznego najwi ększy spadek we wszystkich portach. W porównaniu roku 2008 z rokiem 2007 liczba ta spadła o

160 23,2%. Powy ższa tendencja przekłada si ę na trend panuj ący w całym województwie zachodniopomorskim, tj. od 2003 roku jego udział w obrotach systematycznie spada. Poni ższa tabela przedstawia obroty ładunkowe w porcie Kołobrzeg na przestrzeni lat 2000 - 2003.

obroty ładunkowe % udział obrotów portu Kołobrzeg w obrotach portów rok tys. ton zachodniopomorskich 2000 116,4 0,5 2002 135,8 0,6 2003 151,5 0,7

Dla porównania obroty ładunkowe w porcie Kołobrzeg oraz innych portach morskich w roku 2007r. przedstawiały si ę nast ępuj ąco:

OBROTY ŁADUNKOWE W PORTACH MORSKICH WEDŁUG GRUP ŁADUNKOWYCH W TYSI ĄCACH TON W 2007 ROKU ropa i węgiel inne port ogółem rudy zbo że drewno przetwory drobnica i koks masowe naftowe Gda ńsk 21200,7 1895,0 30,7 774,1 - 12435,7 3417,6 2647,6

Gdynia 17510,3 675,8 - 1457,5 37,9 1224,4 333,7 10781,0

Szczecin 9571,8 2014,6 525,2 1451,8 65,2 301,8 2696,2 2517,0

Świnouj ście 9152,8 2307,8 560,9 64,6 - 715,7 202,6 5301,2

Police 2384,3 9,4 71,1 - - - 2303,8 -

Kołobrzeg 117,9 - - 20,6 6,7 - 50,3 40,3

Darłowo 56,5 27,8 - 16,5 12,2 - - -

Stepnica 36,9 - - 18,3 - - 18,6 -

Władysławowo 9,6 ------9,6

Ustka 4,8 ------4,8

Elbl ąg 3,5 ------3,5 ogółem 6004,1 6930,4 1187,9 3803,4 122,0 14677,6 12022,8 21305,0

Reasumuj ąc wykazano, że dynamika przeładunków na przestrzeni lat wykazuje tendencj ę skokow ą – po kilkuletnich niewielkich okresach wzrostu dochodzi do spadku. Informuje si ę równie ż, że ponad 95% obrotów stanowi ą przeładunki w mi ędzynarodowym obrocie morskim, z tego w 2006 roku 44,92% stanowiły wyładunki, natomiast 55,08% załadunki. W strukturze obrotów ładunkowych w 2006 roku dominowały głównie przeładunki masowe: zbo że – 33,81% wszystkich przeładunków, ropa – 4,3%, inne masowe – 34,5%. Drobnica (ładunki policzalne o ró żnych kształtach, transportowane w mniejszych partiach) stanowiła 27,28% ogółu ładunków. Pozytywnym zjawiskiem jest wzrost o 30% udziału drobnicy w ogóle obrotów w ci ągu kilkunastu ostatnich lat. Nadmienia si ę, że obsługa przeładunków drobnicy jest znacznie bardziej opłacalna,

161 ni ż ładunków masowych. W porcie Kołobrzeg odnotowano równie ż du ży wzrost eksportu przeładunków rolnych, szczególnie rzepaku, pszenicy, żyta, pszen żyta do pa ństw Unii Europejskiej, importowano natomiast zwi ększone ilo ści nawozów mineralnych głównie z Norwegii oraz Estonii. Wszystkie ładunki oprócz ropy w 2006 roku były przeładowywane w mi ędzynarodowym obrocie morskim, w 2007 roku mi ędzynarodowy obrót morski stanowił sto procent. Nadmienia si ę równie ż, że liczba obsłu żonych statków towarowych przez port w Kołobrzegu w okresie od 2004-2006 roku wynosiła odpowiednio 139, 134, 118 (dane z Polskiej Żeglugi Bałtyckiej). Ośrodka produkcyjno-przemysłowego, zwi ązanego z działalno ści ą na jego terenie stoczni zajmuj ących si ę remontami i budow ą małych jednostek pływaj ących (do 30m) oraz remontami sprz ętu połowowego. Usługi tego typu świadcz ą Kołobrzeska Stocznia Remontowa DOK i Stocznia „Pars ęta”. Kołobrzeska Stocznia Remontowa DOK w ci ągu roku przyjmuje około 80 jednostek, głównie z polskiego wybrze ża, ro śnie jednak liczba klientów z Danii, Szwecji i Niemiec. Działalno ść firmy opiera si ę na świadczeniu usług typu: • slipowanie jednostek pływaj ących do 28 metrów długo ści, 8 metrów szeroko ści i maksymalnym ci ęż arze 220 ton; • budowy i przebudowy kadłubów, ich remonty i konserwacje; • naprawa i konserwacja pomieszcze ń socjalnych, ładowni i zbiorników; • przegl ądy i naprawy trzonów sterowych; • naprawy linii wałów i śrub nap ędowych; • prace maszynowe - urz ądzenia pokładowe, silniki nap ędowe;

Stocznia „Pars ęta” s.c. T. Jawdyk & M. Cie ślak powstała w roku 1992, od 1999 r. siedziba Stoczni znajduje si ę w porcie przy ulicy Stoczniowej 14a. Zmiana siedziby firmy umo żliwiła rozszerzenie oferowanych usług, stworzyła nowe miejsca pracy, nowe działy m.in. dział obróbki skrawaniem. Stocznia posiada własne nabrze że, budynki socjalne i warsztatowe. Z jej usług korzystaj ą liczni armatorzy lokalni oraz skandynawscy. Zakład przede wszystkim remontuje jednostki pływaj ące, a tak że buduje nowe pod nadzorem Polskiego Rejestru Statków. Oferta usług „Pars ęty” obejmuje; • budowa jednostek pływaj ących do 30m długo ści – jachtów i łodzi rybackich (stalowych); • kompleksowe remonty jednostek i ich modernizacj ę; • remont desek trałowych; • budow ę dyszy Korta, wind trałowych, pomocniczych oraz wind sieciowych; • dokonanie ogl ędzin podwodzia bez konieczno ści dokowania – usługi podwodne (wy- dawanie atestów nurkowych). Stocznia posiada biuro projektowe, Firma ma na k ącie dziewi ęć jednostek, w czym dwie całkowicie wykonane ze stali nierdzewnej.

9.1.3 Turystyka – Żegluga Przybrzeżna i Międzynarodowa. Kołobrzeg z racji posiadanego dost ępu do morza posiada dodatkowe walory i mo żliwo ści wykorzystania swego poło żenia dla rozwoju turystyki poprzez stworzenie bazy turystyczno-rekreacyjnej – obsługuj ącej pasa żerski ruch mi ędzynarodowy oraz statki

162 pasa żerskie żeglugi przybrze żnej, świadcz ącej usługi jachtingu i zapewniaj ącej mo żliwo ści uprawiania sportów wodnych i rekreacji (w ędkarstwo, nurkowanie itp.). W ci ągu ostatnich kilku lat bardzo dynamicznie rozwija si ę w Kołobrzegu turystyka morska zwi ązana przede wszystkim z funkcjonowaniem szeregu podmiotów świadcz ących krajowe usługi rejsowe. W Kołobrzegu siedzib ę ma najwi ększy polski przewo źnik promowy Polska Żegluga Bałtycka SA. Pi ęć jednostek uprawia żeglug ę redow ą przewo żą c ok. 400 tys. pasa żerów rocznie. Port Jachtowy – zlokalizowany jest w północnej cz ęś ci miasta, na wyspie Solnej przy uj ściu rzeki Pars ęty posiada dwa baseny – Jachtowy i Łodziowy. Port jachtowy osłaniaj ą dwa falochrony, tj.: wschodni o długo ści 308 m oraz zachodni o długo ści 205 metrów. Ten ostatni jest obecnie w przebudowie. Port ten posiada ł ączn ą powierzchni ę, która wynosi 2,7222 ha i obejmuje działki obr ębu 4, tj. nr 177 i 173/2. W centralnej cz ęś ci przystani zlokalizowany jest zabytkowy obiekt tzw. tawerna „Reduta Morast”, w której, w okresie sezonu letniego odbywaj ą si ę spotkania żeglarskie i koncerty szantowe. Flagow ą imprez ą s ą równie ż odbywaj ące si ę w pierwszych dniach lipca „Regaty o Srebrny Dzwon”. Powa żnym niedostatkiem mariny jest brak profesjonalnego zaplecza, które zapewniałoby minimum standardów europejskich. Port Jachtowy mo że przyj ąć ok. 50 jachtów, jednak w przypadku przybycia wi ększej ich ilo ści, jest mo żliwo ść przygotowania dodatkowych miejsc postojowych. Jachty o zanurzeniu do 3 m cumuj ą w Basenie Jachtowym, za ś jachty mieczowe i o zanurzeniu do 1 m mog ą cumowa ć w Basenie Łodziowym. Jednostki o wi ększym zanurzeniu ni ż 3 m cumuj ą na zewn ętrznej kei (Nabrze że Szkolne), gdzie gł ęboko ść wynosi 5,5 m. Port Jachtowy świadczy równie ż usługi turystyczne organizuj ąc rejsy morskie (patrz rozdział dotycz ący Turystyki) np. rejsy na Bornholm. Żegluga mi ędzynarodowa . Ro śnie znaczenie Kołobrzegu jako portu żeglugi mi ędzynarodowej. Funkcjonuje morskie przej ście graniczne. W roku 1998 osobowy ruch graniczny wyniósł w porcie 3669 osób (w tym 1415 obywateli polskich i 2254 cudzoziemców). W 1999 roku udział Portu Kołobrzeg w krajowych przewozach pasa żerskich wyniósł zaledwie 0,1%, natomiast procentowy udział w ruchu mi ędzynarodowym portów województwa zachodniopomorskiego jest zmienny i kształtował si ę nast ępuj ąco:

ROK 2000 2002 2003 Ogółem 1 611 42 920 22 450 w tym: przyjazdy 11 144 odjazdy 11 306 udział w ruchu pasa żerskim wszystkich 0,04% 1,56% 0,89% portów

zachodniopomorskiego

W porcie Kołobrzeg zlokalizowane jest równie ż nabrze że Ro-Ro „Przy Zjazdach”, które stanowi podstaw ę obsługi promów pasa żersko – samochodowych. Nabrze że to w sezonie letnim spełnia rol ę quasi terminalu pasa żerskiego, z którego korzysta Żegluga Gda ńska. Do roku 2003 w przewozach mi ędzynarodowych uczestniczyło równie ż przedsi ębiorstwo „Kołobrzeska Żegluga Pasa żerska”. Żegluga Gda ńska deklaruje w 2004 r.

163 obsług ę przez dwie jednostki: „Opal” i „Delfin IV” linii Kołobrzeg – Nexø (wyspa Bornholm) – Kołobrzeg. W ostatnich latach wolumen pasa żerów korzystaj ących z tej mi ędzynarodowej linii wyniósł odpowiednio 1: • 161 tys. osób w roku 2001, • 110 tys. osób w roku 2002, • 71 tys. osób w roku 2003. Na przestrzeni lat 2004-2006 natomiast mi ędzynarodowy ruch pasa żerski w Kołobrzegu wzrósł o 138%, liczba osób przekraczaj ących granic ę wynosiła odpowiednio 15952, 21285, 37968 z tego przyjazdy stanowiły 50,85%, 50,21%, 49,96%. Mi ędzynarodowy ruch pasa żerski w Kołobrzegu wynosił 2,34 punktu procentowego ogółu ruchu w Polsce, stanowił czwart ą wielko ść ruchu w kraju. W 2007 roku według danych szacunkowych osobowy ruch graniczny wynosił 35822 osoby. Nikły udział w przewozach pasa żerskich wynikał do tej pory z niedogodnego i niebezpiecznego wej ścia do portu jak i braku dworca żeglugi morskiej. Nabrze że pasa żerskie jest wydzielone w porcie handlowym i niewystarczaj ące dla sprawnej obsługi pasa żerów. Dotychczas jest utrzymywana linia Kołobrzeg-Sasnitz z ograniczonymi rejsami w czasie. Ocenia si ę, że mog ą zosta ć uruchomione stałe lub okresowe linie pasa żerskie żeglugi przybrze żnej na kierunkach od Sasnitz po Królewiec (Kaliningrad). Przyj ąć mo żna, że co najmniej dwa razy w tygodniu b ędzie do Portu Kołobrzeg zawijał statek żeglugi przybrze żnej (linie stałe lub okresowe). Żegluga krajowa przybrze żna . Aktualnie uprawiana żegluga krajowa ogranicza si ę do rejsów statków do obszaru redy portu trwaj ące około 45 minut. W porcie kołobrzeskim bazuje 6 jednostek dostosowanych do tego typu żeglugi. Z usług tych przewo źników pasa żerowie korzystaj ą głównie w okresie sezonu letniego wykorzystuj ąc około 75% miejsc na statkach, w pozostałej cz ęś ci roku wykorzystywana jest około jedna czwarta miejsc. Jednorazowa zdolno ść przewozowa tych jednostek wynosi ok. 1.000 pasa żerów. W sumie jednostki rejsowe przewo żą około 500 tys. pasa żerów rocznie. Według danych szacunkowych w 2001 roku, przewieziono ok. 500 tys. pasa żerów. W rejsach w okresie sezonu wykorzystane jest ok. 75%, miejsc, natomiast po sezonie ok. 25%. Firmy prowadz ące działalno ść na terenie portu oferuj ą równie ż rejsy dla płetwonurków, wyprawy na połowy ryb.

9.1.4 Port Wojenny. Z zawartego przez władze Kołobrzegu porozumienia z ministerstwami obrony narodowej i infrastruktury wynika, że w przypadku zapowiadanej likwidacji bazy kołobrzeskiej Marynarki Wojennej 400 metrów nabrze ża i 4 hektary portu wojennego trafi ą do Zarz ądu Portu Morskiego Kołobrzeg. Kołobrzeski port pozostanie w niezmienionym kształcie – portowy grunt nie trafi do prywatnych nabywców, a pozostanie w granicach portu. Wł ączenie w granice administracyjne byłych terenów wojskowych – stanowiących ok. 30% pow. całego portu - zwi ększy mo żliwo ści jego rozwoju. Tereny będą przekazywane miastu sukcesywnie, a MON chce tu zostawi ć baz ę rezerwow ą.

1 Materiały wewn ętrzne Zarz ądu portu Morskiego Kołobrzeg.

164 9.1.5 Wnioski. Planowane zamierzenia inwestycyjne, konieczne realizacji celów strategicznych: • poprawienie dost ępno ści do portu – zarówno od strony morza jak i l ądu; • realizacja dworca morskiego – budowa terminalu pasa żerskiego przy ul. Szkolnej umo żliwi rozwijanie mi ędzynarodowych poł ącze ń promowo-pasa żerkich, • realizacja portu rybackiego – remonty i modernizacje infrastruktury; • komunalizacja terenów portowych - • rozwój portu handlowego – budowa magazynów portowych dla drobnicy, stanowiska do przeładunku kontenerów.

9.2 UZDROWISKO 9.2.1 Rozwój funkcji uzdrowiskowej – rys historyczny. Historia uzdrowiska jest długa, barwna i obfituje w wiele ciekawych wydarze ń. Do pocz ątku XIX w. publiczne k ąpiele morskie uwa żane były za co ś nagannego. W szkołach i ko ściołach porównywano je do rozpusty i nadu żywania alkoholu. Wskazywano nawet na ich szkodliwo ść dla zdrowia. Wła ściwo ści lecznicze k ąpieli w wodzie morskiej odkryli Anglicy i tam te ż powstały pierwsze k ąpieliska. W Kołobrzegu pierwszym znanym z nazwiska kuracjuszem był Hans Heinrich von Held, radca celny z Poznania, odbywaj ący w 1802 r. kar ę aresztu w kołobrzeskiej twierdzy. Po powrocie do domu wydał ksi ąż eczk ę, w której opisywał swój pobyt w Kołobrzegu. Pisał w niej: "Tutaj kapałem si ę trzysta razy w morzu. Nabrałem ch ęci do życia i chodzenia po świecie. Jestem przekonany, że zdrowie zawdzi ęczam falom Morza Bałtyckiego". Do Kołobrzegu coraz liczniej przybywaj ą go ście na leczenie i wypoczynek. Warunki są trudne, przyje żdżano tu nawet ze słu żbą i własnymi krowami, by zapewni ć sobie świe że mleko. Status twierdzy utrudnia stworzenie k ąpieliska z prawdziwego zdarzenia. Mimo utrudnie ń powstaj ą wydzielone k ąpieliska dla pa ń i panów. Na starych rycinach mo żemy zobaczy ć ludzi, którzy nieco wstydliwie korzystaj ą z k ąpieli morskich. U żywano specjalnych wózków k ąpielowych lub łodzi. Dopiero troch ę dalej od brzegu morskiego k ąpi ący schodzili do wody. Pla ża pocz ątkowo była miejscem życia towarzyskiego, spacerów, rozmów i gier, a nie opalania si ę. Na pla żach wykładano drewniane chodniki, po których spacerowali pla żowicze, do siedzenia słu żyły drewniane ławki. Pierwsze kosze pla żowe zbudował w 1883 r. rzemie ślnik z Rostocku. Stroje pla żowe odbiegały od dzisiejszych. Na strój pa ń składały si ę obszerne pantalony, gorset, bluzka, tunika oraz specjalne pla żowe trzewiczki. Zmiana stroju nast ąpiła dopiero z pocz ątkiem XX wieku, wówczas elegantki nosiły spodnie poni żej kolan, tunik ę, gorset i po ńczochy. Panowie paradowali po pla ży w kolorowych lub pasiastych strojach (zebra), okrywaj ących korpus i nogi do kolan. Rewolucyjne zmiany nast ąpiły po pierwszej wojnie światowej. Strój pla żowy odsłonił wreszcie nogi i dekolt. Warto wiedzie ć, że dopiero przed pi ęć dziesi ęciu laty na pla żach zapanowały stroje bikini. Stare zapisy informują, że podgl ądanie pa ń na pla ży kołobrzeskiej było karane. Kary były wysokie, lecz nie odstraszały podgl ądaczy. W 1830 r. mistrz murarski Gottlieb Keutel zakłada w Kołobrzegu pierwszy zakład k ąpieli solankowych przy obecnej ulicy I Armii Wojska Polskiego. Najwyra źniej miał głow ę nie od parady, skoro zacz ął ci ągn ąć zyski k ąpi ąc ludzi w drewnianych wannach. Jednak za ojca lecznictwa uzdrowiskowego uwa żany jest dr Moses Behrend, który po zakupie od Keutela wszystkich urz ądze ń, rozpocz ął jako lekarz balneolog profesjonalne leczenie ludzi. W 1832 r. zało żono w Kołobrzegu Towarzystwo Upi ększania Miasta, przekształcone w pó źniejszym czasie w Towarzystwo K ąpielowe. Kołobrzeg upodabnia si ę do innych miast uzdrowiskowych. Powstaj ą zakłady k ąpieli solankowych i ciepłych k ąpieli morskich. Wprowadza si ę picie solanek jako środek leczniczy. Pito te ż serwatk ę owcz ą - żentyc ę. Wprowadzano do kuracji pitnej ponadto przefiltrowan ą wod ę morsk ą. W 1859 roku do Kołobrzegu zostaje

165 doprowadzona kolej, uzdrowisko rozwija si ę z roku na rok. Wła ściwy rozwój uzdrowiska nast ąpił dopiero po 1872 roku, kiedy miasto utraciło status twierdzy. Nast ępuje metamorfoza: miasto z twierdzy przekształca si ę w kurort. Zasypuje si ę rowy forteczne wytycza nowe ulice i ziele ńce. Tereny, którymi do tej pory dysponowało wojsko, wykorzystuje si ę do budowy hoteli, pensjonatów i zakładów zdrojowych. Powołano dyrekcj ę uzdrowiska, do dyspozycji go ści zatrudniano słu żbę uzdrowiskow ą - łatwo rozpoznawaln ą po charakterystycznych czerwonych czapkach. Kiedy Kołobrzeg stał si ę znanym uzdrowiskiem, rada miejska na czele z burmistrzem Joachimem Kummertem postanowiła zrealizowa ć najwi ększ ą inwestycj ę uzdrowiskow ą na miar ę kurortu o renomie światowej. W 1899 r. oddano do użytku dom zdrojowy, nazwany Pałacem Nadbrze żnym. Materiały, z jakich został zbudowany, były najwy ższej jako ści, wyposa żenie najnowocze śniejsze z mo żliwych. Sanatorium-olbrzym zbudowano w stylu renesansu niemieckiego, wi ęc wygl ądało jak okazały pałac. O jego wielko ści niech zaświadczy to, że posiadał sal ę na 1000 miejsc. Do długiej listy zbudowanych obiektów nale ży zaliczy ć ko ściół katolicki pw. św. Marcina wraz z jego zapleczem: szkoł ą, domem parafialnym i zakładem solankowym, gdzie stosowano ró żne zabiegi. Obiekt został zbudowany przez Polaków, świadczył o naszym wkładzie w rozwój Kołobrzegu. Przez ewangelików nazywany był "Kołobrzeskim Watykanem". Pi ękniała nie tylko dzielnica uzdrowiskowa, lecz wraz z ni ą i miasto. Ukoronowaniem zbiorowego wysiłku mieszka ńców miasta było przyznanie Kołobrzegowi przez obraduj ący tu w 1911 r. mi ędzynarodowy kongres do spraw lecznictwa, rangi uzdrowiska pierwszej kategorii. Okres prosperity uzdrowiska przerwała pierwsza wojna światowa. Na czas wojny Kołobrzeg stał si ę szpitalem wojskowym. Obiekty zdrojowe zostały zamienione w lazarety. Po zako ńczeniu wojny w 1919 r. Kołobrzeg pełnił nawet funkcje wojskowej stolicy Niemiec. W obiektach zdrojowych rozlokował si ę sztab feldmarszałka Paula von Hindenburga. Kiedy umilkły armaty, miasto powtórnie wraca do swojej roli. Szczyt popularno ści osi ągn ął Kołobrzeg w latach mi ędzywojennych. Zyskał wówczas miano "Perły Bałtyku" i "Ostendy Bałtyku". W tym miejscu nale ży zaznaczy ć, że te zaszczytne nazwy zostały nadane nie przez urz ędników, a przez kuracjuszy. W 1938 r. w śród 125 "badów" (uzdrowisk) w Niemczech, kołobrzeski kurort uplasował si ę na pierwszym miejscu. Tu ż przed drug ą wojną światow ą liczba kuracjuszy w Kołobrzegu wyniosła 46 tysi ęcy. Tak jak podczas I wojny światowej, miasto podczas II wojny stało si ę szpitalem wojskowym. W czasie działa ń wojennych uzdrowisko zostało zniszczone w ok. 90 %. Przetrwały tylko nieliczne obiekty. Systematyczn ą działalno ść uzdrowisko rozpocz ęło ju ż w 1952 roku, kiedy w ocalałych, wyremontowanych poniemieckich budynkach oddano do użytku sanatorium dzieci ęce "Słoneczko". Dzisiaj uzdrowisko dysponuje szeregiem obiektów szpitalno-uzdrowiskowych, sanatoriów i zakładów przyrodoleczniczych. W strefie uzdrowiskowej znajduj ą si ę obiekty, które maj ą ró żnych wła ścicieli. Mo żna tu jednorazowo przyj ąć 7000 kuracjuszy i wczasowiczów. Kołobrzeg jest najwi ększym polskim uzdrowiskiem. Leczeni s ą tu pacjenci, których dotkn ęły choroby układu oddechowego, kr ąż enia, reumatologiczne, przemiany materii i inne. Dzi ęki walorom lecznictwa uzdrowiskowego prowadzi si ę tu równie ż dla dzieci z regionów ekologicznie zagro żonych tzw. "zielone szkoły". Wypoczynek i atrakcje turystyczne, poł ączone z leczeniem w kołobrzeskim uzdrowisku, to najlepszy sposób na odnow ę sił psychicznych i fizycznych. Opracowano na podstawie opracowania Roberta Śmigielskiego.

9.2.2 Surowce lecznicze i profile lecznicze. Miasto posiada status uzdrowiska ze wzgl ędu na specyficzny silnie bod źcowy mikroklimat zwi ązany z nadmorskim poło żeniem, oraz bogate źródła solanki z du żą zawarto ści ą sodu, chloru, bromu, jodu oraz zło ża borowiny o ogromnych walorach leczniczych.

166 Ze wzgl ędu na te uwarunkowania Kołobrzeg stał si ę jednym z najbardziej znanych i popularnych uzdrowisk w kraju. W mie ście tym leczy si ę głównie dorosłych, głównie na schorzenia układu krąż enia, choroby układu ruchu, górnych i dolnych dróg oddechowych oraz zaburzenia metabolizmu (u dorosłych cukrzyc ę, u dzieci cukrzyc ę, otyło ść oraz choroby tarczycy). Podstaw ą leczenia wszelkiego rodzaju schorze ń jest fizykoterapia oraz leczenie balneologiczne bazuj ące na naturalnych zasobach – borowina stosowana w postaci okładów i k ąpieli oraz solanka jako składnik k ąpieli oraz inhalacji. Kołobrzeg jest najwi ększym uzdrowiskiem w Polsce spo śród ponad 40 uzdrowisk, zajmuj ącym we wszelkiego rodzaju statystykach pierwsze miejsce zarówno pod wzgl ędem liczby obiektów uzdrowiskowych, miejsc noclegowych, osób korzystaj ących z noclegów oraz udzielonych noclegów. Kołobrzeg przyjmuje około jednej trzeciej turystów w zakładach uzdrowiskowych w całym kraju, z tego kuracjusze z zagranicy stanowi ą dwie trzecie wszystkich turystów w kraju. Baza sanatoryjna (ilo ść obiektów) stanowi jedn ą pi ątą bazy krajowej, dysponuje ona jedn ą czwart ą miejsc noclegowych w całym kraju, udzielaj ąc równie ż około jednej czwartej noclegów w całym kraju. Uzdrowisko Kołobrzeg S.A. prowadzi lecznictwo uzdrowiskowe w formie: • szpitali uzdrowiskowych dla dorosłych i dzieci • sanatoriów • leczenia ambulatoryjnego. i posiada nast ępuj ące zakłady lecznictwa uzdrowiskowego: • dwa zakłady przyrodolecznicze • przychodni ę uzdrowiskow ą • laboratorium analityczne

Główne profile lecznicze Dla osób dorosłych: • Alergie : Alergia oddechowa, Alergia żywno ściowa, Alergia skórna, • Dermatologiczny: Łuszczyca, Przebarwienia skóry, • Drogi oddechowe: Przewlekłe zapalenie oskrzeli, Gru źlica, Astma, Nie żyty dróg oddechowych, PoChP, Rozstrzenia oskrzeli, Zwłóknienie płuc, Pylica płuc, Zespół serca płucnego, Stany po zapaleniu płuc i oskrzeli, Stany po operacjach torakochirurgicznych, • Kardiologiczny : Zawał serca, • Laryngologiczny : Zapalenie zatok, Zapalenie gardła, • Narz ąd ruchu : Zapalenie stawów, Zwyrodnienie i pourazowe stawów i ko ści, Wady postawy i wady wrodzone, Rehabilitacja po protezoplastyce, Stany pourazowe tkanek mi ękkich, Stany pourazowe stawów i ko ści, Zapalenie stawów, Zapalenie kr ęgosłupa, Rehabilitacja pooperacyjna, Osteoporoza, Rehabilitacja niepełnosprawnych, • Neurologiczny : Migreny, Rwa kulszowa, Zwyrodnienia kr ęgosłupa, • Przemiana materii : Cukrzyca, Otyło ść , Tarczyca, • Reumatyczny : Reumatoidalne zapalenie stawów, • Układ kr ąż enia : Nadci śnienie t ętnicze, Choroba wie ńcowa, Stany po zawale serca, Nerwica sercowo-naczyniowa, Stany po operacjach serca, zastawek i du żych naczy ń, Choroby układu żylnego, • Układ pokarmowy : Choroba wrzodowa, Choroba refluksowa, Zespół jelita dra żliwego, Kamica żółciowa, Marsko ść w ątroby, Zapalenie trzustki.

167 Dla dzieci: • schorzenia dróg oddechowych, w tym astm ę oskrzelow ą • choroby układu wydzielania wewn ętrznego, zaburze ń od żywiania i przemiany materii (głównie cukrzyca, choroby tarczycy, otyło ść ) • alergiczne schorzenia skóry.

Istniej ące sanatoria ponadto w wi ększo ści dysponuj ą dodatkow ą ofert ą zdrowotn ą, do których nale ży: Elektroterapia: Elektrostymulacja, Jonoforeza, Diadynamik, Interdyn, Pr ądy Tens, Pr ądy Kotza, Pr ądy Traberta, Galwanizacja, Nemectron, Fonoterapia: Ultrad źwi ęki, Gimnastyka: Ogólnousprawniaj ąca, Kardiologiczna, Oddechowa, Kr ęgosłupowa, Hydroterapia: Kąpiel siarkowa, K ąpiel solankowa, K ąpiel perełkowa, K ąpiel wirowa, K ąpiel CO2, K ąpiel borowinowa, Kąpiel kwasow ęglowa, K ąpiel rewitalizuj ąca, K ąpiel relaksuj ąca, K ąpiel rozgrzewaj ąca, Masa ż podwodny, Bicze szkockie, Inhalacje: Ultrad źwi ękowe, Solankowe, Nawil żaj ące, Pneumatyczne, Inne: 24 h - opieka lekarska, 24 h - opieka piel ęgniarska, Magnetoterapia: Viofor (MRS), PPM (pulsuj ące pole magnetyczne), Masa że: Klasyczny, Limfatyczny, Mechaniczny, Pneumatyczny, Rehabilitacja: Kabiny ugul, Rotory, Turnusy rehabilitacyjne, Sport i rekreacja: Korty tenisowe, Basen, Sala gimnastyczna, Rowery - wypo życzalnia, Sprz ęt do pływania (rowery wodne, kajaki, itp), Aerobic, Nordic Walking, Światłolecznictwo: Bioptron, Bio-V, Laser, Sollux, Kwarcówka.

Badania przeprowadzone na terenie miasta wykazały, że turystyka uzdrowiskowa w 2006 roku stanowiła 51,58% wszelkich przyjazdów turystycznych, z tego w śród turystów krajowych wielko ść ta stanowiła 52,89%, natomiast cudzoziemców 49,92%. Udział turystyki uzdrowiskowej w mie ście Kołobrzeg w ci ągu o śmiu ostatnich lat wzrósł o 7,45%. W 1999 roku warto ści te przedstawiały się odpowiednio: 44,13%, 45,99%, 36,81%. Przeprowadzone badania wykazały, że zakłady uzdrowiskowe dysponowały w 2006 roku liczb ą 5675 miejsc noclegowych. Nadmienia si ę równie ż, ze funkcjonowanie uzdrowiska Kołobrzeg jest mo żliwe nie tylko dzi ęki nadmorskiemu poło żeniu i walorom klimatu, ale przede wszystkim dzi ęki posiadanym zasobom kopalin o wła ściwo ściach leczniczych. Wody mineralne ujmowane w Kołobrzegu zalicza si ę do wód chlorkowo-sodowo- bromkowo-jodkowych z domieszk ą jonów wodoro-węglanowych, borowych i żelazistych. Są to wody bogate w niezb ędne do życia pierwiastki śladowe takie jak: lit, stront, mied ź, fosfor, arsen, glin, azot, siarka. Na terenie Kołobrzegu znajduje si ę 14 studni wód mineralnych o ró żnej wydajno ści. Kilka z nich słu ży do obserwacji hydrogeologicznych, a jedna ma charakter zabytkowy – to źródło “Bolesław Krzywousty”. Naturalne źródła daj ące silnie st ęż on ą solank ę znajduj ą si ę przede wszystkim na Wyspie Solnej oraz na prawym brzegu Pars ęty. Solanka kołobrzeska stanowi podstawowe tworzywo wykorzystywane do zabiegów leczniczych takich jak k ąpiele solankowe w basenach lub wannach, inhalacje. Obecnie

168 zasoby solankowe w zakresie wydajno ści źródeł zabezpieczaj ą w zupełno ści istniej ące potrzeby, mimo powstania nowych zakładów przyrodoleczniczych w uzdrowisku. Uzdrowisko dysponuje równie ż własnym, du żym zło żem “Mirocice” (borowiny). Zasoby zło ża s ą du że – jego eksploatacja jest przewidziana na ponad 150 lat. Borowina kołobrzeska – ze wzgl ędu na skład dobry surowiec paleoterapeutyczny, pochodzi ze zło ża torfu typu niskiego, o du żym rozkładzie i charakteryzuje si ę bogatym składem botanicznym oraz niedu żym zanieczyszczeniem zwi ązkami nieorganicznymi.

SOLANKA Niew ątpliwie miasto swoje powstanie i dalszy rozwój zawdzi ęcza przede wszystkim solankom. Badania archeologiczne potwierdziły, i ż ju ż w VII w. na północnym cyplu Wyspy Solnej istniała osada, a jej mieszka ńcy zajmowali si ę otrzymywaniem soli metod ą odparowania solanki. Tutejsze solanki posiadaj ą średnie zasolenie około 6 promili. Otrzymywana t ą metod ą sól była bogactwem tutejszej ziemi, z którego korzy ści czerpali kolejno ksi ążę ta pomorscy, biskup kamie ński oraz klasztory, a z ko ńcem XIII wieku mieszczanie. Sól szlakiem solnym wywo żona była w gł ąb, na południe kraju. Dzi ęki soli Kołobrzeg ju ż z ko ńcem XV wieku w obr ębie murów posiadał zabudow ę murowaną. Sól z Kołobrzegu wysyłana była drog ą morsk ą i l ądow ą – szlakiem solnym. W XVIII wieku w Kołobrzegu zbudowano cztery t ęż nie, gdzie poprzez odpowiedni ą technologi ę z wykorzystaniem sło ńca otrzymywano zwi ększenie skuteczno ści ekonomicznej pozyskania soli. Były to obiekty o imponuj ących rozmiarach, takie, jak dzisiaj mo żemy zobaczy ć w Ciechocinku. W XIX w. sól kopalniana, o wiele tańsza, wyparła sól kołobrzesk ą. W 1860 r. saliny kołobrzeskie decyzja rz ądu pruskiego zako ńczyły produkcj ę soli. W tym czasie jednak solanka znalazła ju ż inne zastosowanie. W 1830 r. mistrz murarski Gottlieb Keutel otworzył pierwszy zakład k ąpieli solankowych, a w drugiej połowie XIX wieku solanka zostaje przebadana przez lekarzy - balneologów. Nast ępstwem tego, było to ze miasto w krótkim czasie stało si ę znanym uzdrowiskiem i składało si ę z: • mini t ęż ni, • fontanny solankowej, • pijalni wody mineralnej, • studni.

W obecnym czasie solanka w Uzdrowiskach Kołobrzeg wykorzystywana jest głównie do kąpieli solankowych oraz picia kołobrzeskiej słonej wody. Ta forma wykorzystania solanki do dzi ś jest powszechnie stosowanymi zabiegami leczniczymi. Solanka wykorzystywana jest równie ż do inhalacji, które polegaj ą na wdychaniu aerozolu wytworzonego przy pomocy inhalatorów z naturalnej solanki o st ęż eniu 0,3 - 3% i temp. 35 - 38°C. Aerozol wnikaj ąc gł ęboko do dróg oddechowych powoduje ich nawil żenie, popraw ę unerwienia i rozlu źnienie zalegaj ącej wydzieliny i ułatwia jej odkrztuszenie. Zabieg ten jest stosowany w przewlekłych stanach zapalnych dróg oddechowych oraz stanach wyczerpania głosowego, pylicach, a tak że po operacjach na drogach oddechowych, w profilaktyce. W zale żno ści od wskaza ń lekarskich mo żna dodawa ć do inhalacji olejki eteryczne lub inne leki. Obecnie na wyspie przy ul. Solnej, nieopodal mostu na Pars ęcie, znajduje si ę źródło solanki, które jest miejscem spotka ń zarówno wczasowiczów, dla których źródełko jest atrakcj ą turystyczn ą, jak równie ż mieszka ńców miasta, którzy czerpi ą solank ę do picia oraz do kiszenia ogórków.

169 BOROWINA Zło ża torfu, zwanego dzisiaj borowin ą, zacz ęły powstawa ć po ust ąpieniu l ądolodu skandynawskiego około 10 tys. lat p. n. e. Na terenie Polski u żyto borowiny po raz pierwszy do celów leczniczych w 1858 r. (w Krynicy). Na ziemi kołobrzeskiej borowin ę przebadał w 1882 roku balneolog dr Herman Hirschfeld, a nast ępnie zastosował do celów leczniczych. Od tego momentu w kołobrzeskich uzdrowiskach borowin ę wykorzystuje si ę do okładów, maseczek, kąpieli borowinowych i zawijania. Borowina ma przede wszystkim wła ściwo ści wspomagaj ące leczenie chorób reumatycznych i zwyrodnieniowych, ale te ż ogólnie poprawia wygl ąd i stan skóry. K ąpiel w borowinie o temperaturze ponad 40 stopni odpr ęż a i regeneruje organizm. Kąpiel borowinowa polega na przegrzaniu tkanek prowadz ąc do ich lepszego dotlenienia i od żywienia a tak że przyspieszenia produktów przemiany materii i usuni ęcia metabolitów wysiłkowych. K ąpiele borowinowe maj ą wła ściwo ści odkwaszaj ące oraz przeciwzapalne. Ponadto k ąpiel taka wpływa tak że na funkcjonowanie autonomicznego układu nerwowego. Borowina kołobrzeska posiada bardzo wysok ą jako ść , o której świadczy mi ędzy innymi fakt, i ż jest wysyła do sanatoriów krajowych i zagranicznych. Kołobrzeska borowina - nie wszyscy o tym wiedz ą - nim stała si ę naturalnym lekarstwem, była wykorzystywana do celów ogrodniczych np., kiedy tworzono zdrojowy park nadmorski (pocz. XIX w.) drzewa i krzewy sadzono w bryłach torfu, aby przyj ęły si ę w białym piasku.

STREFY OCHRONY UZDROWISKOWEJ Kołobrzeg b ędąc uzdrowiskiem posiada trzy strefy uzdrowiskowe A, B, C, które szerzej zostały opisane w rozdziale nr 3.3.5 na str.60.

9.3 TURYSTYKA Kołobrzeg jest znanym nie tylko w Polsce, o środkiem turystycznym o ugruntowanej pozycji. Funkcja turystyczna miasta pojawiła si ę ponad 100 lat temu i do dzisiejszego dnia jest jednym z filarów rozwoju miasta. Swoj ą wyj ątkowo ść Kołobrzeg zawdzi ęcza unikatowemu poł ączeniu walorów naturalnych, uzdrowiskowych i kulturowych, które pozwoliły na stworzenie i rozwój praktycznie wszystkich typów turystyki: uzdrowiskowej, wypoczynkowej, masowej, kulturowej, sentymentalnej i kwalifikowanej. To szerokie spektrum pozwala miastu utrzyma ć si ę w czołówce krajowych o środków turystycznych. Pomimo zwi ększaj ącej si ę konkurencji oraz pojawiania si ę nowych trendów w tej gał ęzi gospodarczej, obserwuje si ę ci ągły wzrost ilo ści turystów przyje żdżaj ących do Kołobrzegu. W roku 2008, według danych z Urz ędu Statystycznego, do Kołobrzegu przyjechało 247 494 turystów, w tym 36 % stanowili tury ści zagraniczni, głównie z Niemiec. Dane te s ą niepełne, poniewa ż nie uwzgl ędniaj ą szarej strefy (kwatery prywatne) oraz turystów przeje żdżaj ących przez Kołobrzeg i nocuj ących w s ąsiednich gminach. W Kołobrzegu dominuj ą dwa typy turystyki: uzdrowiskowa i wypoczynkowa. Kołobrzeg jest obecnie najwi ększym uzdrowiskiem w Polsce. Pozycj ę lidera zawdzi ęcza umiej ętnemu poł ączeniu walorów uzdrowiskowych z innymi atrakcjami turystycznymi oraz promocj ą. Turystyka uzdrowiskowa to typ turystyki całorocznej. Turystyka wypoczynkowa, zwi ązana jest głównie z sezonem letnim i rynkiem krajowym. Tradycyjnie wi ąż e si ę z obecno ści ą w Kołobrzegu o środków wczasowych. Jednak że obserwuje si ę, że ten typ turystyki b ędzie stopniowo zmniejszał si ę i ewoluował w kierunku turystyki zdrowotnej b ądź kwalifikowanej.

170 9.4 UWARUNKOWANIA ROZWOJU TURYSTYKI. Kołobrzeg jest bardzo atrakcyjnym miejscem do rozwoju turystyki ze wzgl ędu na wyj ątkow ą kumulacj ę walorów przyrodniczych, uzdrowiskowych i kulturowych powi ązanych z korzystnym poło żeniem miasta w regionie oraz rozbudowan ą infrastruktur ą turystyczn ą. 9.4.1 Walory i atrakcje turystyczne miasta. Walory uzdrowiskowe: • unikatowy mikroklimat; • bogate zło ża borowiny; • źródła solankowe; • wody mineralne.

Walory przyrodnicze: • morze i ładna piaszczysta pla ża, • du ża ilo ść zieleni parkowej (w tym 4 parki wpisane do rejestru zabytków); • użytek ekologiczny EKOPARK - unikatowy zespół ro ślinno ści halofilnej i fragment wzgl ędnie naturalnego wybrze ża morskiego, b ędący równie ż miejsce gniazdowania i pobytu chronionych gatunków awifauny; • trzy obszary nale żą ce do Natury 2000; • rzeka Pars ęta i jej dolina; • cenne pomniki przyrody; • obszar byłego rezerwatu „Solnisko w Kołobrzegu”.

Walory antropogeniczne: • zabytki, zwłaszcza wpisane do rejestru zabytków i wpływaj ące na charakter miasta m.in.: konkatedra, ratusz, zabytki architektury militarnej, układ urbanistyczny starówki, • starówka kołobrzeska b ędąca współczesn ą stylizacj ą historycznej zabudowy śródmiejskiej, • promenada nadmorska wraz z molem spacerowym; • deptak uzdrowiskowy, którego funkcj ę pełni ci ąg spacerowy od mola do sanatorium „ARKA”; • obiekty kulturowe: Muzeum Or ęż a Polskiego, Galeria Sztuki Współczesnej, Regionalne Centrum Kultury; • latarnia morska; • port jachtowy; • amfiteatr; • targ rybny.

9.4.2 Uwarunkowania związane z rozwojem turystyki i rekreacji. Baza turystyczna: • rozbudowana i ró żnorodna baza noclegowa; • szeroka i zdywersyfikowana baza gastronomiczna, zlokalizowana głównie w centrum i dzielnicy nadmorskiej; • baza towarzysz ąca.

Infrastruktura turystyczna:

171 • trasy rowerowe; • trzy szlaki piesze; • 2 aquaparki; • port jachtowy; • obiekty sportowe: kompleks sportowy Milenium (hala łucznicza, hala sportowa, boiska, strzelnica sportowa, lodowisko w sezonie zimowym, kort tenisowy, siłownia, klub fitness), korty tenisowe, boiska, klub bilardowy, bowling, ście żka ruchowa; • wypo życzalnie rowerów (w sezonie letnim); • 2 wypo życzalnie sprz ętu wodnego na rzece Pars ęcie (w sezonie letnim); • park linowy (w sezonie letnim); • statki wycieczkowe.

Pozostałe atrakcje i infrastruktura paraturystyczna W mie ście znajduje si ę tak że infrastruktura zwi ązana z rozrywk ą, słu żą ca nie tylko turystom, ale równie ż mieszka ńcom. S ą to puby, Klub Muzyczny Latarnia, dyskoteki, kino. Ponadto istniej ą tematyczne atrakcje turystyczne: Centrum Atrakcji Wojskowych Bastion oraz Piracka Przygoda. Warto równie ż zwróci ć uwag ę na zwi ększaj ącą si ę infrastruktur ę przeznaczon ą dla najmłodszych, której standard równie ż si ę podwy ższa: ogródek jordanowski, place zabaw dla dzieci, sala zabaw dla dzieci oraz bawialnia. Kolejnym elementem zwi ązanym z rozwojem turystyki jest coraz bogatsza oferta kulturalna w sezonie letnim, ze szczególne uwzgl ędnieniem imprez cyklicznych, które przyci ągaj ą okre ślone grupy turystów. M.in.: • Festiwal „Sunrise”, • Ogólnopolski Przegl ąd Twórczo ści Zbigniewa Herberta „Herbertiada”, • Rock nad Bałtykiem, • Mi ędzynarodowy Festiwal „Interfolk” • Festiwal Piosenki Poetyckiej im. Jacka Kaczmarskiego „Nadzieja”, • Kołobrzeskie Spotkania z Piosenk ą Ró żną „Wodnikus”, • Konkurs Satyryczny „Papkinada”. Ze wzgl ędu na fakt, i ż baz ą do rozwoju turystyki w mie ście były walory uzdrowiskowo- przyrodnicze, jako dominuj ące rozwin ęły si ę funkcje turystyki uzdrowiskowej i wypoczynkowej biernej. Funkcje te generuj ą ruch turystów głównie w wieku średnim i starszym. Powoli rozwija si ę infrastruktura zwi ązana z aktywnym wypoczynkiem oraz rozrywk ą, która przyci ąga młodszych turystów, jednak oferta skierowana do tej grupy wiekowej jest wci ąż niewystarczaj ąca.

9.4.3 Stan bazy turystycznej. Baza noclegowa Wielko ść bazy noclegowej jest najwa żniejszym wska źnikiem rozwoju funkcji turystycznej. Baza noclegowa w Kołobrzegu to jego wielki atut. Jest mocno rozbudowana i zró żnicowana. Obserwuje si ę ci ągły wzrost liczby miejsc noclegowych, szczególnie tych o wysokim standardzie. Według danych Urz ędu Statystycznego (stan z 31.07.2008 r.) w Kołobrzegu jest 56 obiektów noclegowych oferuj ących 11 098 miejsc noclegowych. Struktura tych obiektów wygl ąda nast ępuj ąco:

172 - hotele – 9, - zakłady uzdrowiskowe – 23, - ośrodki wczasowe – 11, - pensjonaty – 3, - motele -1, - ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe -2, - domy pracy twórczej -1, - schroniska – 1, - campingi – 1, - pozostałe – 4. Jednak dane powy ższe s ą ju ż nieaktualne, gdy ż w mi ędzyczasie w Kołobrzegu powstały m.in. dwa hotele czterogwiazdkowe. Ponadto nie jest tu uwzgl ędniona zewidencjonowana działalno ść turystyczna typu kwatery prywatne i apartamenty oraz tzw. szara strefa, które razem mog ą oferowa ć dodatkowo około 5000 miejsc noclegowych. Wa żnym elementem wpływaj ącym na ilo ść turystów i ich segment jest standard bazy noclegowej. Powstaj ące obecnie w Kołobrzegu obiekty noclegowe oferuj ą wysoki standard oraz kompleksowe usługi: własn ą gastronomi ę, baz ę zabiegow ą, basen, siłowni ę, sale fitness, bilard, salon fryzjerski i kosmetyczny itp. Du ża konkurencja zmusza pozostałe obiekty noclegowe do podnoszenia standardu i zwi ększania własnej oferty. Nale ży zauwa żyć stosunkowo niewielk ą ofert ę miejsc noclegowych przeznaczonych dla młodych ludzi typu pole namiotowe i schroniska.

Baza gastronomiczna Kołobrzeg posiada pot ęż ną baz ę gastronomiczn ą, skupion ą przede wszystkim w Śródmie ściu oraz w dzielnicy portowej. Wyst ępuj ą tu obiekty zarówno całoroczne (głównie restauracje i pizzerie) jak i sezonowe (sma żalnie ryb, fast foody itp.). Niewystarczaj ąca jest oferta gastronomiczna w rozbudowuj ącej si ę ci ągle dzielnicy zachodniej, a w Podczelu praktycznie nie istnieje.

Baza towarzysz ąca Miasto Kołobrzeg posiada 12 km pla ży. Najładniejsze i najszersze fragmenty pla ży zlokalizowane s ą w dzielnicy zachodniej oraz w Podczelu. Obserwuje si ę post ępuj ącą erozj ę brzegów morskich. Obecnie istnieje 16 zej ść na pla żę , z tego 6 to zjazdy (w tym 4 przystosowane dla osób niepełnosprawnych).

9.4.4 Wnioski dotyczące organizacji funkcji turystycznej. Funkcja turystyczna Kołobrzegu: to o środek turystyki uzdrowiskowej, wypoczynkowo- rekreacyjnej, aktywnej, kulturowo-miejskiej, rozrywkowo-kulinarnej oraz kongresowej. Trzy pierwsze funkcje pełni ą rol ę produktów podstawowych, a pozostałe produktów uzupełniaj ących.

173 Turystyka uzdrowiskowa Funkcja dominuj ąca, ukształtowana przez minione półwiecze. Przewiduje si ę rozwój funkcji uzdrowiskowej przy dokonywaniu si ę zmian jako ściowych oraz powoln ą transformacj ę z działalno ści leczniczej na działalno ść zdrowotn ą (oferta typu Welless). Celem jest wykreowanie Kołobrzegu, który jest obecnie najwi ększym uzdrowiskiem, na wzorcowy i modny kurort nadmorski. Środkiem do osi ągni ęcia tego celu b ędzie zwi ększenie oferty, estetyzacja miasta, zwłaszcza dzielnicy uzdrowiskowej i nadanie jej bardziej uzdrowiskowego charakteru oraz wi ększe wykorzystanie walorów leczniczych.

Turystyka wypoczynkowo-rekreacyjna Funkcja zwi ązana głównie z rol ą k ąpieliskow ą miasta. Do dalszego rozwoju tego produktu konieczne jest urozmaicanie oferty wypoczynkowej oraz zwi ększanie infrastruktury sportowo-rekreacyjnej. Ta funkcja turystyki coraz bardziej ewoluuje w kierunku turystyki wypoczynkowej czynnej. Kolejnym wa żnym elementem dla rozwoju tej funkcji b ędą udogodnienia dla sp ędzana czasu przez dzieci oraz bogata i zró żnicowana oferta kulturalno- rozrywkowa.

Turystyka aktywna. Kołobrzeg posiada doskonałe poło żenie i potencjał by sta ć si ę znacz ącym o środkiem turystyki aktywnej: wodnej i l ądowej. Jednak że znaczenie tego typu turystyki jest obecnie marginalne. Brakuje odpowiedniej infrastruktury turystycznej do rozkwitu tej funkcji. Port jachtowy ma niewielk ą pojemno ść . Ponadto nie jest przystosowany do obecnych standardów i z racji stosunkowo płytkich basenów, nie mo że przyjmowa ć jednostek o gł ębszym zanurzeniu. W roku 2008 odwiedziło go ok. 800 obcych jednostek, głownie z Niemiec i krajów skandynawskich. Port jachtowy ma by ć w najbli ższym czasie przebudowany, jednak wskazana jest jego dalsza rozbudowa i zwi ększenie oferty turystycznej powi ązanej z tego typu turystyk ą. Brakuje m.in. wypo życzalni jachtów i łodzi motorowych. Równie ż inne formy wodnych sportów nie s ą w Kołobrzegu rozwini ęte. Miasto nie wykorzystuje odpowiednio potencjału rzeki Pars ęty i Kanału Drzewnego, na bazie, których nale żałoby stworzy ć miejsk ą p ętl ę kajakow ą. Brak stanicy kajakowej. Istniej ące wypo życzalnie s ą sezonowe i nie maj ą ciekawej oferty. W Kołobrzegu powinna pojawi ć si ę infrastruktura w pobli żu pla ży (w postaci np. sportowego miasteczka, w którym znajdowały by si ę m.in. wypo życzalnie, szkółki i uzupełniaj ąca infrastruktura) zwi ązana z innymi popularnymi sportami wodnymi: windsurfingiem, kitesurfingiem i nurkowaniem. Do rozwoju tego typu funkcji szczególnie nadaj ą si ę nadmorskie okolice Podczela i najbardziej na zachód wysuni ęta cz ęść nadbrze żna miasta. W zakresie turystyki l ądowej najwi ększe perspektywy istniej ą przed turystyk ą rowerow ą z racji pi ęknych i zró żnicowanych krajobrazów. Kołobrzeg posiada obecnie około 11 km tras rowerowych i planowane s ą nast ępne. Przygotowywana jest m.in. rozbudowa istniej ącej trasy nadmorskiej w stron ę gminy Ustronie Morskie oraz w stron ę Grzybowa. Nale żałoby poło żyć wi ększy nacisk na rozwój sieci szlaków rowerowych wraz z odpowiedni ą infrastruktur ą prowadzonych przez tereny rekreacyjne i bioró żnorodne. Zwłaszcza interesuj ące byłoby rozwini ęcie tras rowerowych wokół Ekoparku i terenów le śnych Podczela oraz doliny rzeki Pars ęty z uwzgl ędnieniem całej Wyspy Solnej.

174 Równie ż spore perspektywy istniej ą dla rozwoju paralotniarstwa w Kołobrzegu. Szczególnie w dzielnicy Podczele.

Turystyka kulturowa-miejska. Ta funkcja turystyczna jest obecna i ukształtowana. B ędą zachodziły w niej jedynie zmiany jako ściowe. Kołobrzeg przyci ąga amatorów tego typu turystyki głównie poprzez atrakcyjn ą starówk ę ze zlokalizowanym w jej obr ębie zabytkami. Wskazana jest estetyzacja strefy śródmie ścia oraz zwi ększenie ilo ści atrakcyjnych przestrzeni publicznych, ze szczególnym uwzgl ędnieniem deptaków oraz atrakcyjne zagospodarowanych spacerowych bulwarów nadrzecznych, przeznaczonych np. na kulturę – alejka malarzy, czytelnia bulwarowa itp. Miasto przyci ąga spor ą grup ę turystów poprzez coraz bogatsz ą ofert ę imprez kulturowych. Trend ten powinno si ę rozwija ć i przygotowa ć dla niego uzupełniaj ącą infrastruktur ę, typu letnie amfiteatry, muszle koncertowe itp. Kołobrzeg ma spory potencjał do stworzenia tematycznych produktów turystycznych np. Twierdza Kołobrzeg, Osada Solna, Miasto Kultury.

Turystyka rozrywkowo-kulinarna Na tym rynku wyró żnia si ę dwa segmenty potencjalnych turystów: amatorów dobrej kuchni i clubbingu oraz gier i hazardu. Kołobrzeg ma du żą i urozmaicon ą baz ę gastronomiczn ą, jednak niewystarczaj ąca jest baza obiektów rozrywkowych, przeznaczonych dla młodych turystów np. dyskotek, klubów muzycznych, pubów. W dzielnicy Podczele mogłaby powsta ć dzielnica rozrywki z usługami hazardowymi i dobrze rozwini ętą gastronomi ą.

Turystyka kongresowa Turystyka kongresowa powstaje na świecie przede wszystkim w renomowanych kurortach. Na wzór innych, licz ących si ę w światowej turystyce miast nadmorskich, nale ży stworzy ć w Kołobrzegu najwa żniejsze centrum kongresowe na tzw. otwartym polskim wybrze żu (poza Trójmiastem). Predestynowanym do stworzenia takiego centrum miejscem jest równie ż dzielnica Podczele. Centrum kongresowe podniosłoby równie ż rang ę Kołobrzegu jako kurortu.

10 UWARUNKOWANIA KOMUNIKACYJNE 10.1 PROBLEMATYKA KOMUNIKACYJNA KOŁOBRZEGU W OBOWIĄZUJĄCYCH DOKUMENTACH. „Programem Dróg Krajowych na lata 2011-2015” (Uchwała Nr 10/2011 Rady Ministrów z dnia 25 stycznia 2011r.) zakłada zgodnie z zał ącznikiem nr 2 „listy zada ń, których realizacja przewidywana jest po roku 2013” budow ę drogi S-6 na odcinku od S3 (Goleniów)- Koszalin – Słupsk (w. Redzikowo) oraz budow ę obwodnicy Kołobrzegu na dk.11, która zgodnie z zał ącznikiem nr 3 do uchwały kierunków studium stanowi południow ą obwodnic ę miasta Kołobrzeg .

175 Strategia Rozwoju Miasta Kołobrzeg do roku 2020 – zał ącznik do Uchwały nr XXIII/313/08 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 16 lipca 2008 r. problematyk ę komunikacyjn ą wymienia ju ż w przeprowadzonej analizie SWOT, gdzie w słabych stronach wykazano między innymi: • Jako ść i przepustowo ść układu komunikacyjnego miasta. • Dost ępno ść komunikacyjn ą miasta i portu. • Niedostateczn ą ilo ść miejsc parkingowych. Do mo żliwo ści miasta natomiast w zakresie komunikacji zaliczono: • Popraw ę dost ępno ści komunikacyjnej. • Rozwój systemu ście żek rowerowych. A, w śród zagro żeń miasta wymieniono mi ędzy innymi „ Zaniechanie działa ń zmierzaj ących do poprawy jako ści i przepustowo ści układu komunikacyjnego w mie ście ”. Zgodnie z obowi ązuj ącą strategi ą rozwoju miasta Kołobrzeg zagadnienia komunikacyjne mieszcz ą si ę w dwóch przedsi ęwzi ęciach realizacyjnych o nazwie „Infrastruktura drogowa ” oraz „Gospodarka Morska i ochrona brzegu morskiego” . W przedsi ęwzi ęciu realizacyjnym o nazwie „ Infrastruktura drogowa ” zadaniami operacyjnymi są: • Budowa dróg i ci ągów komunikacyjnych. • Przebudowa i remonty dróg. Natomiast w przedsi ęwzi ęciu realizacyjnym o nazwie „Gospodarka Morska i ochrona brzegu morskiego” zagadnienia komunikacyjne mieszcz ą si ę w zadaniu operacyjnym o nazwie „Poprawa dost ępno ści do Portu Kołobrzeg od strony l ądu (drogi i kolej)”. Poprawa dost ępno ści do Portu Kołobrzeg od strony l ądu oraz budowa nabrze ża promowego uj ęta została równie ż w opracowanej ekspertyzie dotycz ącej transportu morskiego dla potrzeb Strategii Rozwoju Transportu na lata 2007-2013. Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Kołobrzeg w zakresie rozwoju komunikacji na terenie miasta Kołobrzeg, w okresie 2008 – 2011 r. zakłada przeprowadzenie nast ępuj ących inwestycji: • przebudow ę ci ągu ulic: Wolno ści, Mazowieckiej, Obozowej, • przebudow ę ulic: Starynowskiej, Grzybowskiej, IV Dywizji WP i ulicy Wschodniej.

10.2 POŁOŻENIE MIASTA I JEGO CHARAKTERYSTYKA POD WZGLĘDEM KOMUNIKACYJNYM. Miasto Kołobrzeg skomunikowane jest z pozostał ą cz ęś ci ą kraju głównie poprzez sie ć drogow ą, a tak że sie ć kolejow ą. Poło żenie miasta Kołobrzeg pod wzgl ędem komunikacji drogowej nie nale ży do najkorzystniejszych - istniej ąca droga krajowa nr 11 relacji Kołobrzeg – Koszalin – Pozna ń - Bytom na odcinku przechodz ącym przez miasto Kołobrzeg szczególnie w sezonie letnim z powodu zbyt małej przepustowo ści oraz dużego nat ęż enia ruchu jest drog ą cz ęsto zakorkowan ą i w zwi ązku z tym przejazdy przez ni ą s ą utrudnione. Powodem takiego stanu jest głównie nakładanie si ę ruchu tranzytowego na ruch wewn ątrzmiejski, co pot ęguje niewydolno ść układu komunikacyjnego poprzez ogromne zatory, spowalniaj ące pr ędko ść pojazdów. Przeprowadzone badania wykazały, że najwi ększe nat ęż enie ruchu wyst ępuje głównie pomi ędzy kierunkami Koszalin, Pozna ń, Trzebiatów. Utrudniony dojazd do miasta w trakcie sezonu letniego oraz ruch tranzytowy ulokowany w ruchu wewn ątrzmiejskim utrudnia

176 równie ż ruch pieszych (m.in. w strefie uzdrowiskowej) czynnik ten powoduje w pewnym sensie obni żenie atrakcyjno ści turystycznej miasta. Informuje si ę równie ż, że droga krajowa nr 11 relacji Kołobrzeg – Koszalin – Pozna ń - Bytom stanowi wa żne o randze krajowej poł ączenie komunikacyjne cz ęś ci północnej Polski z jej cz ęś ci ą Południow ą. Na odcinku Kołobrzeg – Koszalin droga ta spełnia (z odst ępstwami) parametry drogi klasy GP (drogi głównej ruchu przyspieszonego), która na całej swej długo ści, posiada skrzy żowania na jednym poziomie z licznymi drogami bocznymi i liniami kolejowymi. Nadmienia si ę równie ż, że miasto obecnie znajduje si ę poza sieci ą tranzytowych dróg krajowych. Najbli żej poło żon ą drog ą tego typu jest droga krajowa nr 6 relacji Szczecin - Goleniów – Płoty – Karlino – Koszalin – Słupsk – Lębork – Gdynia – Gda ńsk, która poł ączona jest z miastem Kołobrzeg poprzez drog ę wojewódzka nr 163 (skrzy żowanie dróg w Karlinie w odległo ści ok.30 km od miasta). Miasto Kołobrzeg ponadto stanowi w ęzeł komunikacyjny (patrz zał ącznik nr 13), w którym zbiegaj ą si ę drogi o znaczeniu ponadregionalnym i regionalnym: a) droga krajowa nr 11 Kołobrzeg – Koszalin – Bytom, o długo ści 9,5 km – w granicach miasta przebiega przez ulice: ul. Szosa Koszali ńska (od granicy miasta do ul. Koszali ńskiej), ul. Koszali ńsk ą (od ul. Szosa Koszali ńska do ul. Koszali ńskiej), ul. Kupieck ą (od ul. Koszali ńskiej do ul. Unii Lubelskiej) i dalej ul. Unii Lubelskiej (od ul. Kupieckiej do W. Kniewskiego), ul. Władysława Kniewskiego ( od ul. Unii Lubelskiej do ul. Solnej), ul. Soln ą (od ul. W. Kniewskiego do ul. Portowej), ul. Portow ą (od ul. Solnej do skrzy żowania ul. Szkolnej z ul. Mickiewicza), jej zarz ądzaniem i administracj ą zajmuje si ę Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad z siedzib ą w Szczecinie, b) drogi wojewódzkie: − - nr 102 Kołobrzeg – Trzebiatów – Kamie ń Pomorski - Mi ędzyzdroje, − - nr 162 Kołobrzeg – Świdwin, − - nr 163 Kołobrzeg – Białogard – Wałcz, drogi wojewódzkie przechodz ące przez miasto posiadaj ą długo ść około 6,1 km. W ich skład wchodz ą takie ulice jak: ul. B. Krzywoustego, ul. Kamienna, ul. Mły ńska, ul. Trzebiatowska, ul. VI Dywizji Piechoty - ich zarz ądzaniem zajmuje si ę Zachodniopomorski Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Koszalinie, c) drogi powiatowe posiadaj ą na terenie miasta długo ść około 16,4 km. W ich skład natomiast wchodz ą nast ępuj ące ulice, tj.: Grzybowska, Zachodnia, Wylotowa, Jedno ści Narodowej (do ul. Wylotowej), Wolno ści, Mazowiecka, Starynowska, Michałowskiego, Witosa, ul. Mickiewicza ( do ul. Zdrojowej), ul. Zdrojowa, ul. Kasprowicza, ul. Fredry (do ul. Kasprowicza), ul. My śliwska, IV Dywizji Piechoty, ul. Wschodnia (do ul. IV Dywizji Piechoty) - ich zarz ądzaniem i administracj ą zajmuje si ę Zarz ąd Dróg Powiatowych w Kołobrzegu, d) drogi gminne o długo ści około 79 km, stanowi ą pozostałe ulice miasta Kołobrzeg, a ich zarz ądzaniem zajmuje si ę Wydział Komunalny, Referat Drogowy Urz ędu Miasta w Kołobrzegu.

Poni żej zamieszczony wykres kołowy przedstawia szacunkowy udział długo ści poszczególnych kategorii dróg w Kołobrzegu .

177 9% 6%

14%

71%

Drogi Krajowe Drogi Wojewódzkie Drogi Powiatowe Drogi Gminne

Poł ączenia kolejowe miasta odbywają si ę głównie w trzech kierunkach, tj. do: Gda ńska, Poznania oraz Szczecina. W ruchu dalekobie żnym miasto poł ączone jest z najwa żniejszymi o środkami miejskimi w kraju. W trakcie sezonu letniego wzrasta zarówno liczba poł ącze ń jak i ich kierunków. W Kołobrzegu istnieje równie ż opisany w pkt. 8.1.1 port morski obsługuj ący m.in. osobowy ruch graniczny. Miasto Kołobrzeg posiada równie ż do ść du ży mankament, którym jest niedostateczna ilo ść miejsc parkingowych zauwa żalna niestety przez cały rok. Brak miejsc parkingowych widoczny jest głównie w ci ągu całego roku zwłaszcza w centrum miasta. Spowodowane to jest przede wszystkim w ostatnim czasie znacz ącym rozwojem budownictwa mieszkaniowego i usługowego. Rozwój wspomnianego wyżej budownictwa niestety nie zapewnia równocze śnie wystarczaj ącej ilo ści miejsc parkingowych wynikaj ących z ci ągłego wzrostu na ich zapotrzebowanie. Nadmienia si ę równie ż, że istotny wpływ na stan dróg w mie ście, a tak że stale pogarszaj ącą si ę przepustowo ść ruchu oraz niedosyt miejsc parkingowych ma równie ż wzrost zmotoryzowania mieszka ńców miasta oraz mieszka ńców innych miejscowo ści znajduj ących si ę w powiecie, dla których Kołobrzeg jest o środkiem pracy. Na koniec 2007 roku w powiecie kołobrzeskim zarejestrowanych było 41442 pojazdów, z czego samochody osobowe stanowiły 32442 pojazdy, autobusy 314 pojazdy, motocykle 1803 pojazdy, motorowery 899 pojazdy, samochody ci ęż arowe 5411 pojazdy, samochody specjalne 331 pojazdy, ci ągniki samochodowe 242 pojazdy. Reasumuj ąc powy ższe nale ży stwierdzi ć, że warunkiem niezb ędnym dla dalszego rozwoju przestrzennego i gospodarczego miasta jest wydajny i sprawny system transportowy, na który w przypadku Kołobrzegu składa si ę wyprowadzenie ruchu tranzytowego z centrum miasta poprzez budow ę obwodnicy miejskiej (patrz zał ącznik nr 14).

10.2.1 Sieć drogowa.

CHARAKTERYSTYKA UKŁADU Sie ć wewn ętrzna komunikacji drogowej wymaga przebudowy z kilku istotnych powodów: • konieczno ści oddzielenia ruchu tranzytowego od wewn ątrzmiejskiego - nakładaj ą si ę w ci ągu ulic Mły ńskiej, Kamiennej i Koszali ńskiej;

178 • uspokojenia ruchu i cz ęś ciowo jego ograniczenia w strefach uzdrowiskowej i śród- miejskiej; • poprawienia dost ępno ści do portu od strony l ądu; • udost ępnienia i powi ązania najatrakcyjniejszych terenów miejskich – uzdrowisko, port, śródmie ście.

Wielofunkcyjno ść głównych ulic miasta powoduje ich przeci ąż enie i znaczne obni żenie poziomu swobody ruchu. Wi ększo ść terenów o znaczeniu gospodarczym znajduje się w dzielnicy zachodniej, w tym: port rybacki z całym zapleczem, wi ększo ść hurtowni przemysłowych oraz innych obiektów produkcyjnych i magazynowo-składowych. Powoduje to du że nat ęż enie ruchu pojazdów ci ęż arowych. Obecnie ruch ten odbywa si ę po drodze krajowej (tj. drodze głównej ruchu przy śpieszonego GP) w ci ągu ulic: Unii Lubelskiej, Kniewskiego, Portowej, Solnej. Taki przebieg drogi stanowi barier ę rozdzielaj ącą centrum miasta od terenów nadmorskich.

KLASY DRÓG Na dzie ń dzisiejszy podstawowy układ komunikacyjny miasta stanowi ą: Ulice główne : Koszali ńska, Kamienna, Mły ńska, Krzywoustego, Trzebiatowska, Unii Lubelskiej, Kniewskiego, Portowa, Solna, Jedno ści Narodowej, Żurawia, Grzybowska, Obozowa, Mazowiecka, Wolno ści. Zadaniem tych ulic jest przeprowadzenie ruchu pomi ędzy głównymi zewn ętrznymi wlotami do miasta (z kierunków: Koszalin, Białogard, Trzebiatów, a wobec intensywnego rozwoju Grzybowa oraz otwarcia dla ruchu drogi do Mrze żyna – równie ż od tej strony), portem oraz pomi ędzy prawobrze żnymi i lewobrze żnymi osiedlami. Technicznie kryteria ulic głównych wymienione ulice spełniaj ą jedynie na wybranych odcinkach. W wi ększo ści nie posiadaj ą i nie zapewniaj ą nale żytego przekroju poprzecznego lub/i nie ograniczaj ą dost ępu, co jest warunkiem bezpiecznego i płynnego funkcjonowania ulic głównych. Ulice zbiorcze: Wschodnia, Chodkiewicza, My śliwska, Fredry, Kasprowicza, Zdrojowa, Walki Młodych, Plac 18 Marca, Zwyci ęzców, I Armii WP, Armii Krajowej, Dworcowa, Łopuskiego, Rzeczna, Szpitalna, Zygmuntowska, Bałtycka, Wylotowa, Jedno ści Narodowej, Starynowska. Układ ulic zbiorczych w pierwszej kolejno ści ma zapewni ć powi ązanie ulic lokalnych i dojazdowych z układem ulic głównych. W przypadku Kołobrzegu brak ogranicze ń dost ępu do dróg głównych deprecjonuje t ę podstawow ą funkcj ę układu zbiorczego. Ulice lokalne i dojazdowe: sie ć ulic miejskich rozprowadzaj ących ruch do poszczególnych terenów elementarnych i zespołów zabudowy. Miejsca postojowe - Oceniaj ąc warunki parkowania w okresie poza wakacyjnym stwierdzono, i ż deficyt miejsc parkingowych wyst ępuje głownie w niektórych rejonach Śródmie ścia oraz w rejonach nadmorskich. Trzeba si ę liczy ć z ograniczeniami w przypadku lokalizacji miejsc postojowych w strefach „A” i „B” ochrony uzdrowiskowej, gdy ż zgodnie z obowi ązuj ącą ustaw ą o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym w granicach pierwszej ze stref ustawa zabrania budowy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z pó źn. zm. 6) ) „parkingów naziemnych o liczbie miejsc postojowych wi ększej ni ż 15% miejsc noclegowych w szpitalach uzdrowiskowych, sanatoriach uzdrowiskowych i pensjonatach, nie wi ększej jednak ni ż 30 miejsc postojowych, oraz parkingów naziemnych przed obiektami usługowymi o liczbie miejsc postojowych nie wi ększej ni ż 10”, a w przypadku strefy „B” ochrony uzdrowiskowej ustawa zabrania natomiast budowy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane –

179 „parkingów naziemnych o liczbie miejsc postojowych powy żej 50, z wyj ątkiem podziemnych i naziemnych parkingów wielopoziomowych”. Parkingi strze żone zlokalizowane s ą obecnie przy ulicach: Wojska Polskiego, Chodkiewicza, Fredry, Kamiennej, Kasprowicza, Konopnickiej, Słowackiego, Łopuskiego, Zygmuntowskiej, Portowej, Wary ńskiego, Tarnowskiego i ul. Zdrojowej oraz w Podczelu przy O środku KWK.

NATĘŻENIE RUCHU I JEGO SEZONOWOŚĆ W ruchu poza wakacyjnym najwi ększe potoki samochodowe wyst ępuj ą na ulicy Koszali ńskiej i na ulicy Mły ńskiej – na mo ście nad Pars ętą. Rzeka Pars ęta przekraczana jest przez 1804 pcu/h w kierunku z południa na północ i 1464 pcu/h w kierunku odwrotnym. Ekran kolejowy (linie w kierunku Białogardu i Trzebiatowa) przekraczany jest przez 1488 pcu/h w kierunku od centrum do morza i przez 1736 pcu/h w kierunku odwrotnym. Najbardziej obci ąż ony jest przejazd na ulicy Koszali ńskiej – odpowiednio 434 pcu/h i 258 pcu/h. W centrum potoki powy żej 500 pcu/h wyst ępuj ą na niektórych odcinkach Walki Młodych i Łopuskiego. W ruchu wakacyjnym najwi ększe potoki samochodowe wyst ępuj ą, podobnie jak w ruchu poza wakacyjnym, na ulicy Koszali ńskiej - 2539 pcu/h (ł ącznie w obie strony), i na ulicy Młynskiej - 2517 pcu/h. Rzeka Pars ęta przekraczana jest przez 2952 pcu/h w kierunku z południa na północ i 2589 pcu/h w kierunku odwrotnym. Najbardziej obciąż ony jest most w ci ągu ulicy Mły ńskiej. Ekran kolejowy (linie w kierunku Białogardu i Trzebiatowa) przekraczany jest przez 2767 pcu/h w kierunku od centrum do morza i 3375 w kierunku odwrotnym. Najbardziej obci ąż one s ą przejazdy na ulicy Koszali ńskiej odpowiednio 595 pcu/h i 760 pcu/h oraz na ulicy Solnej 522 pcu/h i 872 pcu/h. W centrum potoki powy żej 500 pcu/h wyst ępuj ą na niektórych odcinkach Walki Młodych, Łopuskiego, Unii Lubelskiej i Placu 18 Marca. W stosunku do okresu poza wakacyjnego ruch wzrasta prawie na wszystkich ulicach, co jest wynikiem wzrostu liczby jazd o ok.70%. Szczególnie wzrost ruchu zauwa żalny jest na ulicach Solnej, Zdrojowej, Walki Młodych. Przy zało żeniu, i ż miejscem krytycznym jest skrzy żowanie, na którym średnie straty czasu na którymkolwiek wlocie przekraczaj ą 60s, w stanie poza wakacyjnym nie wyst ępuj ą miejsca krytyczne, a najwi ększe straty czasu zwi ązane s ą z funkcjonowaniem sygnalizacji świetlnej. Natomiast w stanie wakacyjnym miejsca krytyczne wyst ępuj ą wzdłu ż ci ągu ulic Koszali ńska, Kamienna, Mły ńska. Straty czasu na tych skrzy żowaniach spowodowane s ą zbyt du żymi potokami ruchu na kierunkach z pierwsze ństwem, niedostosowaniem sygnalizacji do potoków ruchu lub jej brakiem. Są to skrzy żowania: • My śliwska- Koszali ńska, • Kupiecka – Koszali ńska, • Budowlana- Kamienna, • Rzeczna – Basztowa – Mły ńska.

W ci ągu ulicy Solnej skrzy żowania: • Solna – Jedno ści Narodowej – Żurawia, • Bałtycka- Śliwi ńskiego – Solna, • Solna – Zygmuntowska, • Portowa – Solna.

Ponadto skrzy żowania:

180 • Zygmuntowska –Łopuskiego- Szpitalna, • Św. Wojciecha – 6 Dywizji Piechoty.

10.2.2 Komunikacja zbiorowa autobusowa (miejska i poza miejska). Układ miejskiej komunikacji autobusowej w Kołobrzegu składa si ę z linii obsługuj ących cały obszar miasta wraz z Podczelem, oraz z s ąsiaduj ącymi miejscowo ściami, tj. z Ro ści ęcinem, Korzystnem, Grzybowem. Sie ć linii autobusowych obecnie dost ępna jest z ka żdego rejonu miasta, jednak niekorzystnie na standard komunikacji zbiorowej wpływa przede wszystkim niska cz ęstotliwo ść kursowania autobusów na niektórych liniach. Dworzec PKS znajduje si ę w pobli żu dworca kolejowego i nie posiada wydzielonej działki - cz ęś ciowo korzysta z pasa drogowego ul. Kolejowej, przy której zlokalizowane s ą stanowiska odjazdowe. Powoduje to uci ąż liwo ści komunikacyjne przy zwi ększonej liczbie oczekuj ących na podró ż. Budynek poczekalni obecnie jest za mały dla oczekuj ących szczególnie w okresach zwi ększonego ruchu lub podczas niekorzystnych warunków pogodowych. Najwi ęcej poł ącze ń wyst ępuje w relacjach z s ąsiednimi gminami: Go ścino, Dygowo, Ustronie Morskie, Siemy śl. W relacjach z miastami powiatowymi najwi ęcej poł ącze ń obsługiwanych jest do Koszalina i Białogardu, mniej do Gryfic. Kołobrzeg poł ączony jest równie ż komunikacj ą autobusow ą mi ędzy innymi z nast ępuj ącymi miastami: Bydgoszcz, Białystok, Gda ńsk-Gdynia, Świnouj ście, Jelenia Góra, Zielona Góra, Zakopane, Pozna ń, Ostrów Wielkopolski, Łód ź, Warszawa. Liczba poł ącze ń regionalnych wynosi 39 przy 200 kursach dziennie, liczba poł ącze ń krajowych wynosi 14 przy 23 kursach na dob ę.

10.2.3 Komunikacja kolejowa – przewozy regionalne i ponadregionalne (krajowe). Organizatorem regionalnych przewozów kolejowych jest samorz ąd województwa, natomiast ich wykonawc ą jest PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Ilo ść kursuj ących poci ągów regionalnych na liniach województwa zachodniopomorskiego ustala Urz ąd Marszałkowski w zale żno ści od potrzeb przewozowych jak równie ż posiadanych środków finansowych. Na rozkład jazdy poci ągów regionalnych wpływa: −−− zapotrzebowanie samorz ądów lokalnych, szkół, zakładów pracy i innych instytucji, −−− ilo ści i stanu technicznego posiadanego taboru przez przewo źnika, −−− stanu technicznego linii kolejowych, skomunikowanie poszczególnych relacji przewozowych ze sob ą. Wi ększo ść linii regionalnych lub jej odcinków nie posiada elektryfikacji, do ich obsługi wykorzystywany jest tabor spalinowy. Ruch regionalny ze wzgl ędu na swój charakter (zatrzymywanie si ę na ka żdej stacji, przystanku osobowym) wykazuje wydłu żanie czasu przejazdu poci ągu. Straty finansowe przewo źnika wynikaj ące z obsługi linii, w zale żno ści od relacji poci ągu i ilo ści przewo żonych pasa żerów, s ą rekompensowane przewo źnikowi na podstawie umów o świadczeniu usług publicznych. Przewóz pasa żerów odbywa si ę na podstawie taryf ogólnopolskich oraz dodatkowych ofert specjalnych (ta ńszy przejazd), które maj ą za zadanie

181 pozyska ć wi ększ ą liczb ę pasa żerów a tym samym zwi ększy ć przychody z danej linii. Oferty specjalne zostały wprowadzone na 10 liniach komunikuj ących Szczecin, Kołobrzeg i Koszalin z miejscowo ściami Świnouj ście, Mi ędzyzdroje, Kamie ń Pomorski, Nowogard, Płoty, Gryfice, Trzebiatów, Białogard, Mielno Koszali ńskie. Liczba poł ącze ń regionalnych z Kołobrzegu do Trzebiatowa, Gryfic, Szczecina Koszalina, Białogardu, Szczecinka jest stała na przestrzeni roku i waha si ę od 12 do 18 poł ącze ń dziennie. Najwi ęcej poł ącze ń Kołobrzeg posiada z Koszalinem i Białogardem. Parametry techniczne linii kolejowych pozwalaj ą rozwija ć maksymaln ą pr ędko ść 80 km/h na odcinku Kołobrzeg - Gryfice, Kołobrzeg - Koszalin (linia jednotorowa, trakcja spalinowa), pr ędko ść 100 km/h na odcinku Kołobrzeg-Szczecinek (linia jednotorowa, trakcja elektryczna) oraz pr ędko ść 120 km/h na odcinku Szczecin/Goleniów-Świnouj ście (linia dwutorowa, trakcja elektryczna). Tabor kursuj ący na w/w liniach to autobusy szynowe (z niskim pokładem dla wózków i niepełnosprawnych) oraz elektryczne zespoły trakcyjne ETZ, Odcinki linii regionalnych maj ą poł ączenie z liniami, które umo żliwiaj ą przejazd podró żnych do i z dalszych terenów Polski. Odcinek Kołobrzeg-Koszalin ł ączy si ę z lini ą w kierunku Gda ńska, Olsztyna, Białegostoku, Warszawy, Poznania. Odcinek Kołobrzeg- Białogard/Szczecinek ł ączy si ę z lini ą w kierunku Poznania, Wrocławia, Katowic Krakowa. Odcinek Kołobrzeg-Goleniów/Szczecin ł ączy si ę z lini ą w kierunku Poznania i Wrocławia. Ze Szczecina jest mo żliwo ść poł ącze ń z kolejami niemieckimi w kierunkach na Berlin, Poczdam, Beck przez Angermünde i Pasewalk. W zakresie przewozów ponadregionalnych/krajowych, stwierdza si ę, że Kołobrzeg posiada bezpo średnie poł ączenia kolejowe z miastami: Pozna ń, Warszawa, Kraków (przez Pozna ń lub Warszaw ę), Bydgoszcz, Kielce, Lublin. Komunikacja kolejowa w relacjach dalekobie żnych obsługuje głównie ruch pasa żerski za ś w relacjach bliskiego zasi ęgu głównie lokalny ruch osobowy. Plany PKP dotycz ące modernizacji regionalnych linii kolejowych dotycz ą linii Goleniów – Kołobrzeg wraz z budow ą dwutorowej ł ącznicy do portu lotniczego Goleniów - Szczecin. Modernizacja ma na celu podniesienie pr ędko ści, skrócenia czasu podró ży, umo żliwienia zwi ększenia cz ęstotliwo ści kursowania poci ągów. Modernizacje i wł ączenie nowego odcinka zaplanowano na lata 2007-2013. Na linii Gda ńsk Główny – Stargard Szczeci ński przebiegaj ącą przez Koszalin i Białogard przeprowadzana jest modernizacja odcinków nawierzchni kolejowej tak aby zwi ększy ć pr ędko ść maksymaln ą ze 100 km/h do 120 km/h.

10.2.4 Komunikacja morska. Komunikacja morska została opisana w punkcie 9.1.2 na str. 152 i punkcie 9.1.3 na str. 154.

10.2.5 Wnioski identyfikacja problemów komunikacyjnych. 1) Du że wahania wielko ści ruchu w przeci ągu roku – ok. 70% wzrost ruchu w okresie wakacyjnym powoduje niedostosowanie zarówno sieci ulicznej jak i organizacji ruchu sprawnie działaj ących w pozostałym okresie. 2) Z uwagi na kształt sieci ulicznej w szczególno ści na konieczno ść prowadzenia ruchu tranzytowego i zewn ętrznego przez mosty usytuowane w s ąsiedztwie centrum miasta, utrudnienia w ruchu dotykaj ą wszystkich, zarówno mieszka ńców jak i przybyszy. 3) Utrudniony jest dost ęp do rejonów nadmorskich – przejazdy kolejowe, na których koncentruje si ę ruch zewn ętrzny (7 przejazdów, z czego 5 jest wykorzystywanych).

182 4) Brak systemów sygnalizacji świetlnej w pełni zale żnych od ruchu, potrafi ących reagowa ć na zmiany wielko ści potoków samochodowych powoduje niepotrzebne straty w okresach o mniejszym nat ęż eniu ruchu samochodowego. 5) W okresie wakacyjnym wyst ępuje deficyt miejsc parkingowych, na terenie całego miasta, a zwłaszcza w rejonach atrakcyjnych turystycznie. 6) Brak czytelnej sieci dróg rowerowych nie sprzyja korzystaniu z tego środka transportu. 7) Niska atrakcyjno ść komunikacji zbiorowej w okresie poza wakacyjnym generuje wzrost kosztów tego transportu. 8) Utrudnienia w ruchu komunikacji autobusowej w okresie wakacyjnym spowodowane zatorami wpływaj ą na jej punktualno ść i atrakcyjno ść . 9) Nawierzchnie ulic s ą w złym stanie technicznym. 10) Bardzo zły stan bezpiecze ństwa ruchu drogowego wyst ępuje na ulicy Koszali ńskiej. 11) Brak jest sprawnego dost ępu drogowego do portu. Konieczny jest przejazd przez śródmieście, przejazdy kolejowe i ulice o niskich parametrach technicznych i złym stanie nawierzchni. 12) Niskie wykorzystanie potencjału portu morskiego (brak terminala pasa żerskiego). 13) Niedochodowo ść linii kolejowych dochodz ących lub przechodz ących przez Kołobrzeg (problem krajowy PKP).

11 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 11.1 ZAOPATRZENIE W WODĘ.

UJĘCIA WÓD . Miasto Kołobrzeg zaopatrywane jest w wod ę z dwóch uj ęć Bogucino – Ro ści ęcino oraz Bagicz poł ączonych sieci ą wodoci ągow ą, mog ących współpracowa ć ze sob ą. Obydwa uj ęcia wraz ze strefami ochronnymi zlokalizowane s ą poza granicami administracyjnymi miasta. Uj ęcie komunalne Bogucino - Ro ści ęcino zlokalizowane jest w obszarze Gminy Kołobrzeg w odległo ści ok. 10 km od miasta. Uj ęcie to składa si ę z dwóch cz ęś ci: • w Bogucinie z dwunastoma eksploatowanymi studniami gł ębinowymi posiadaj ące zatwierdzone zasoby eksploatacyjne w ilo ści 1574 m³/h przy depresji 4, 0 - 7,0 m; • w Ro ści ęcinie z sze ścioma studniami gł ębinowymi, posiadaj ące zatwierdzone zasoby eksploatacyjne uj ęcia wody w ilo ści 498 m³/h przy depresji 0,9 - 7,5 m. Uj ęcie te bazuje na wodzie z utworów czwartorz ędowych. Obecnie pozwolenie wodnoprawne z dnia 2 marca 2011r. znak: WRiO Ś-II-ZdK/6250/295/10/11 dla uj ęcia komunalnego Bogucino - Ro ści ęcino wa żne jest do 1 marca 2012 r. Pozwolenie to ustala dopuszczalny pobór wód dla normalnej pracy SUW na uj ęciu w Ro ści ęcinie i Bogucinie w ilo ści: Qśrd = 24933 m³/d, Q śrh = 1036,9 m³/h, Qmaxh = 1548m³/h. Dla pracy podczas awarii - wył ączenie zbiornika wyrównawczego w Bogucinie w ilo ści (sumaryczna ilo ść ujmowanej wody na uj ęciu w Ro ści ęcinie i Bogucinie) w ilo ści: Qśrd = 24933 m³/d, Q śrh = 1036,9 m³/h, Qmaxh = 1856,4m³/h. Stacje wodoci ągowe w: - Bogucinie wyposa żone s ą w: 5 od żelaziaczy dn 2400 o pow. filtracyjnej 22 m²,

183 5 odmanganiaczy dn 2400 o pow. filtracyjnej 22 m², 2 aeratory dn 240 mm i h=500 mm, zbiornik wody czystej V=9000 m 5 pomp II st. 2 zbiorniki wód popłucznych o poj. 300 m³ ka żdy, - Ro ści ęcinie wyposa żone s ą w: 4 baseny napowietrzaj ące 6,5x11,5 m, 3 pompy II st. Uj ęcie komunalne w Bagiczu zlokalizowane jest w obszarze Gminy Ustronie Morskie i jest u żytkowane tak że dla zaopatrzenia w wod ę gmin o ściennych. Czerpie ono wod ę z utworów czwartorz ędowych przez pobór wody z czterech studni, których ł ączne zasoby eksploatacyjne zostały zatwierdzone w ilo ści 350,0 m³/h przy depresji 9,6 – 12,0 m. Wspomagane jest dostaw ą wody z uj ęcia Ro ści ęcino – Bogucino. Pozwolenie wodnoprawne dla uj ęcia komunalnego Bagicz posiada wa żno ść do 23.01.2026 r. i wydane zostało na podstawie decyzji przez Starostwo Powiatowe w Kołobrzegu z dn. 23.01.2006 r. Pozwolenie to ustala równie ż dopuszczalny pobór wód w ilo ści: Q śrd. = 1240,0 m³/d, Qmaxh = 213 m³/h, O śr.roczne. = 452600,0 m³/rok. Stacja wodoci ągowa w Bagiczu wyposa żona jest m. in. w: 2 aeratory dn 1800, 3 filtry dn 1800, 2 spr ęż arkii chlorator umieszczone w budynku stacji oraz 4 filtry dn 2400 (pracuj ące tylko w okresie letnim), zbiornik wód popłucznych V = 56 m³ oraz 2 zbiorniki retencyjne V = 500 m³ i V = 750 m³zlokalizowane poza budynkiem. Jako ść dostarczanej odbiorcom wody z obydwu uj ęć jest dobra zarówno pod wzgl ędem parametrów fizykochemicznych jak i mikrobiologicznych – spełnia wymagania obowi ązuj ących normatywów. Uj ęcia posiadaj ą ustanowione strefy ochrony: - Uj ęcie Bogucino - Ro ści ęcino posiada stref ę ochrony bezpo średniej o powierzchni 89,34ha, w obr ębie, której znajduj ą si ę wszystkie studnie gł ębinowe i elementy infrastruktury technicznej uj ęcia wody oraz stref ę ochrony po średniej – teren o powierzchni 329 ha. Strefy ochrony bezpo średniej i po średniej tego uj ęcia nie zajmuj ą terenu miasta. - Uj ęcie Bagicz posiada ustanowione strefy ochrony bezpośredniej studni w promieniu 8 – 10 m. Teren uj ęcia (studnie i stacja wodoci ągowa s ą ogrodzone). Uj ęcie komunalne osiedlowe zlokalizowane w granicach miasta Kołobrzeg - osiedle Podczele II, zostało wył ączone z eksploatacji Decyzj ą Starosty Kołobrzeskiego z dnia 08 sierpnia 2003r., znak: O Ś.I.6223-9/2003, ustanowiona została strefa ochronna – teren ochrony bezpo średniej dla tego uj ęcia o powierzchni 3662m 2. Uj ęcie to jednak nie zostało zlikwidowane. MWiK Sp. z o.o. w Kołobrzegu zobowi ązane zostały do pozostawienia studni i do zdemontowania urz ądze ń pompowych i pomiarowych, co nie jest jednoznaczne z likwidacj ą uj ęcia. Wg danych MWiK w Kołobrzegu, ł ączny pobór wody przez odbiorców z obszaru miasta wynosi średnio ok. 12000 m³/d, z czego ok. 62 % jest zu żywane na potrzeby gospodarstw domowych mieszka ńców. Sposób zaopatrzenia w wod ę w warunkach specjalnych jest zawarty w opracowanym w 2008r. „Planie zapewnienia dostaw wody w warunkach specjalnych dla miasta Kołobrzeg”.

184 Na terenie miasta Kołobrzeg, przy ul. Św. Macieja znajduje si ę równie ż studnia wchodz ąca w skład uj ęcia wody podziemnej dla Wytwórni Naturalnych Wód Mineralnych „Jantar”. Na pobór wód z tego uj ęcia Starosta Kołobrzeski wydał w dniu 20 wrze śnia 2006r. (znak: O Ś.I.6223-72/2006) Decyzj ę – pozwolenie wodnoprawne Spółce z o.o. „SAXOFFON” wa żną do 20 wrze śnia 2026r. na szczególne korzystanie z wód – pobór wód podziemnych w ilo ści: Qśrd = 24,00 m³/d, Qmaxh = 1,5m³/h, ustanawiaj ąc jednocze śnie stref ę ochrony bezpo średniej dla tego uj ęcia w promieniu 10,00m od studni (cz ęść działki 175/6 i 175/7, obr ęb 11). Miasto Kołobrzeg posiada równie ż 5 uj ęć wód leczniczych posiadaj ących świadectwa potwierdzaj ące wła ściwo ści lecznicze wody opisane w Dziale II, Rozdziale 3.1.1. o nazwie: „Wody lecznicze”.

SIEĆ WODOCIĄGOWA . Odbiorcy wody z obszaru miasta zaopatrywani s ą w wod ę z grupowego systemu wodoci ągowego. Woda ta doprowadzana jest z uj ęcia Bogucino – Ro ści ęcino i Bagicza (spi ętych magistral ą dn 315). Uj ęcia te zaopatrywuj ą w wod ę równie ż mieszka ńców z obszarów okolicznych gmin. Woda doprowadzana jest do miasta trzema magistralami wodoci ągowymi (patrz zał ącznik nr 17). Z odwiertów w Ro ści ęcinie dn 350 i dn 500 oraz z Bogucina dn 800, a także przewodem dn 200. Przez obszar miasta poprowadzone s ą tak że w kierunku Grzybowa i D źwirzyna oraz Ustronia Morskiego i Podczela odgał ęzienia od w/w magistral przesyłowych z Ro ści ęcina i Bogucina. Sie ć rozdzielcza na terenie zabudowy miejskiej pracuje w wi ększo ści w układzie pier ścieniowym. Na sieci miejskiej funkcjonuje jedna wieża ci śnie ń (wybudowana przed 1939r.). Ruroci ągi wodoci ągowe zbudowane s ą z żeliwa, stali, PE. Sie ć wodoci ągowa słu ży do zaopatrzenia w wod ę dla potrzeb gospodarczych i p. po ż. (na sieci zamontowane s ą hydranty - 513szt.). Długo ść sieci wodoci ągowej eksploatowanej przez MWiK Sp. z o. o w Kołobrzegu w obszarze miasta okre śla si ę na ok. 136,6 km, w tym magistrala 6,5 km. Mo żna przyj ąć , i ż aktualne potrzeby odbiorców w Kołobrzegu s ą bliskie pokrycia w 100 %. 11.2 OCZYSZCZANIE ODPROWADZANIE I ŚCIEKÓW Oczyszczanie ścieków sanitarnych odprowadzanych z zabudowanych terenów miasta odbywa si ę na mechaniczno - biologicznej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w Korzy ścienku w Gm. Kołobrzeg. Oczyszczalnia w Korzy ścienku jest elementem grupowego systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków sanitarnych obsługuj ącego pas nadmorski od Wieniatowa do D źwirzyna oraz obszar powiatu kołobrzeskiego i gminy Sławoborze. Przepustowo ść oczyszczalni według obowi ązuj ącego pozwolenia wodno-prawnego z dn.04.08.2005 r. wynosi max. 28000m 3/d (w okresie letnim). W skład obiektu wchodzi: • cz ęść mechaniczna (mikrokraty, piaskownik z tłuszczownikami, osadniki wst ępne, zag ęszczacz osadu wst ępnego), • cz ęść biologiczna (komora osadu czynnego, osadniki wtórne, przepompownia recyrkulatu, zag ęszczacz osadu nadmiernego),

185 • odwadnianie osadów wraz z higienizacj ą osadów (stacja dozowania elektrolitów, wirówki). Z oczyszczalni oczyszczone ścieki kolektorem dn1000 odprowadzane s ą (przez teren gminy Kołobrzeg) na odległo ść 2,2 km w gł ąb morza. Oczyszczalnia nie ma ustanowionego obszaru ograniczonego u żytkowania. Zrealizowana została rozbudowa i modernizacja oczyszczalni zmierzaj ąca do osi ągni ęcia przepustowo ści 35000 m 3/d i spełnienia wymaga ń, co do stopnia redukcji azotu i fosforu oraz hermetyzacji urz ądze ń.

SIECI KANALIZACYJNE . Miasto skanalizowane jest sieci ą rozdzielcz ą (patrz zał ącznik nr 18).

Kanalizacja sanitarna . System kanalizacji sanitarnej funkcjonuje jako układ grawitacyjno-tłoczny. Przepompownie ścieków pracuj ące w układzie sieciowym miasta zlokalizowane s ą w nast ępuj ących miejscach: • P I ul. Frankowskiego • P III ul. Rolna • P IIIa ul. Wiosenna • P IV ul. Kolumba • P V ul. Morawskiego • P VII ul. Krzywoustego • P „Solna” ul. Kołł ątaja • P w Podczelu II ul. Brzeska • P ul. Mazowiecka • P ul. Portowa • P ul. Albatrosa • P ul. Orla, Kaszubska • P ul. 6 Dywizji Piechoty(SUKCES) • P ul. 6 Dywizji Piechoty(BG Ż,) • P ul. Jasna • P ul. Rzeczna • P ul. Wylotowa (dla potrzeb ogródków działkowych) • P ul. Fredry

Siedem ostatnich z wy żej wymienionych przepompowni ma znaczenie lokalne (ścieki zebrane z małego obszaru przekazuj ą do ogólnego systemu kanalizacyjnego miasta). Przewody kanalizacyjne wykonane s ą z kamionki, PCV, żeliwa. Długo ść sieci kanalizacyjnej zewidencjonowanej w obszarze miasta na koniec 2010 r. okre śla si ę na 123,2 km (bez przykanalików – 3171 szt. zinwentaryzowanych). W du żej cz ęś ci sie ć kanalizacyjna jest stara, przeci ąż ona głównie w centrum miasta oraz w cz ęś ci uzdrowiskowej. Kanalizacja sanitarna w niedostateczny sposób została rozdzielona z sieci ą kanalizacji deszczowej. W cz ęści wody opadowe trafiaj ą kanalizacj ą sanitarn ą na oczyszczalni ę.

186 Eksploatacj ą sieci kanalizacji sanitarnej zajmuj ą si ę Miejskie Wodoci ągi i Kanalizacja Sp. z o. o. w Kołobrzegu.

Kanalizacja deszczowa.

Odprowadzenie wód deszczowych z obszaru miasta odbywa si ę sieci ą kanalizacji deszczowej (długo ści ok. 100 km) w poł ączeniu z odkrytymi rowami melioracyjnymi, odwadniaj ącymi niezainwestowane dot ąd tereny (patrz zał ącznik nr 19). Obszar miasta le żą cy na lewobrze żu Pars ęty odwadniany jest przez systemy rowów A, B, C, D. Rowy A, B, C odprowadzaj ą wody do Kanału Drzewnego, a kanał D po zebraniu wód z odpływów kieruje wody do kolektora dn 800 w ul. Klonowej, który upuszcza je do Basenu Portowego. Tereny le żą ce na prawobrze żu Pars ęty odwadniane s ą systemem rowów S spływaj ących do Stramniczki oraz rowem G i systemem rowów H, które kieruj ą zebrane wody do morza (patrz zał ącznik nr 19). Wody opadowe z terenów zainwestowanych odprowadzane s ą do Kanału Drzewnego, Pars ęty, Stramniczki, Basenu Portowego oraz bezpo średnio do Bałtyku kolektorami deszczowymi lub za po średnictwem wcze śniej wymienionych rowów. Niedostateczne ci ągłe rozdzielenie sieci kanalizacji deszczowej z kanalizacj ą sanitarn ą i nie kontrolowane podł ączenia kanalizacji sanitarnej do deszczówki i rowów skutkuje odprowadzaniem nie oczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych. Tylko nieliczna cz ęść z wylotów kanalizacji deszczowej posiada zamkni ęcia przeciwdziałaj ące cofkom w przypadku podwy ższania si ę poziomu wód, do których wprowadzane s ą ścieki. S ą to urz ądzenia: na kanale dn 500 z ul. Zygmuntowskiej, dn 600 z ul. Szpitalnej oraz na odpływie z kanału dn 600 do morza przy Kamiennym Sza ńcu, dn 600 z Ekoparku Wschodniego. Cz ęść ścieków deszczowych odprowadzanych z: • os. Janiska do rz. Stramniczki, • os. Radzikowo II do rowu D – 11/6a, • z osiedla Radzikowa III do rowu D – 11/9, • z osiedla Radzikowa III do rowu D – 11, • z Dzielnicy Zachodniej do Basenu Portowego, • z rejonu Albatrosa do Basenu Rybackiego, • z Dzielnicy Wschodniej do rzeki Stramniczki, • z osiedla miejskiego Podzczele, z ul. Kresowej. podczyszczana jest w osadnikach przed odprowadzeniem do wód powierzchniowych, cz ęść w separatorach przed wprowadzeniem do miejskiej sieci deszczowej. Zarejestrowano w obszarze miasta ok. 100 odpływów wód opadowych do wód powierzchniowych o średnicy równej lub wi ększej od dn80, z czego tylko 1/4 to kanały o przekrojach wi ększych lub równych dn300. Najwi ększe kanały deszczowe, to: kolektor w ul. Bałtyckiej dn 1800/1200 sprowadzaj ący ścieki w kierunku Portu Rybackiego, kolektor w ul. Łopuskiego dn1800/1200 odprowadzaj ący ścieki do Pars ęty, dn900/600 do Kanału Drzewnego, dn1400 z ul. Orlej do rowu - dopływu Stramniczki, dn1000 w Podczelu II w ul. Brzeskiej - upuszczaj ący ścieki deszczowe do morza. Kanalizacja deszczowa w obszarze miasta jest w gestii Wydziału Komunalnego Urz ędu Miasta.

187 11.3 GOSPODARKA ODPADAMI. Na terenie miasta Kołobrzeg istniej ą dwie procedury zbierania odpadów. Jedna dotyczy terenu miasta a druga portu. Odpady z terenu miasta i portu s ą odbierane przez wyspecjalizowane firmy zgodnie z posiadanymi uprawnieniami. Odpady komunalne, których źródłem s ą głównie gospodarstwa domowe, o środki i domy wczasowe oraz przedsi ębiorstwa wielu gał ęzi handlu i usług, a tak że instytucje u żytku publicznego, poddawane s ą unieszkodliwianiu i odzyskowi poza terenem miasta Kołobrzeg. Odpady te od pocz ątku 2006r. trafiaj ą na kompostowni ę odpadów w Korzy ścienku, gm. Kołobrzeg, gdzie od 2008r. funkcjonuje tak że Gminna Zbiornica Odpadów. Balast, czyli nie przekompostowane odpady komunalne oraz odpady, których nie mo żna odzyska ć, a nie nadaj ą si ę do procesu kompostowania przewo żone s ą specjalistycznym taborem pojazdów do Zakładu Gospodarki Odpadami w Rymaniu. Odpady komunalne mieszka ńcy gromadz ą w pojemnikach. Poza tym, na terenie miasta prowadzi si ę selektywn ą zbiórk ę odpadów systemem pojemnikowym. W tym celu w mie ście zlokalizowano: kosze uliczne, worki, pojemniki przeznaczone do selektywnej zbiórki opakowa ń ze szkła, tworzyw sztucznych, zmieszanych odpadów opakowaniowych, kontenery na odpady budowlane, kosze na psie odchody. Na terenie miasta wdro żono równie ż system selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych wydzielonych ze strumienia odpadów komunalnych a tak że wyst ępuj ących w mie ście odpadów wielkogabarytowych. Składowisko odpadów Janiska, na które przez wiele lat składowano odpady z Kołobrzegu o powierzchni 7,29 ha usytuowane było na terenie wsi Niekanin gm. Kołobrzeg i zostało zamkni ęte z ko ńcem 2005 r. natomiast od 2008 r. jest poddawane rekultywacji. Nadmienia si ę równie ż, że jego eksploatacj ę rozpocz ęto w 1974r. Szacowano, że jego ustalona pojemno ść b ędzie wynosiła 406 000 m³. Wielko ść ta jednak została znacznie przekroczona. Gmina Miejska Kołobrzeg zakłada usuni ęcie azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu miasta najpó źniej do 2032 roku. Na terenie miasta Kołobrzeg nie ma i nie planuje si ę składowiska odpadów azbestowych lub kwatery odpadów azbestowych. Najbli ższe od Kołobrzegu eksploatowane składowisko odpadów z czynn ą kwater ą odpadów azbestowych jest w Zakładzie Odzysku Odpadów w Sianowie. W 2008r. opracowano „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest dla Miasta Kołobrzeg na lata 2008 – 2032”. Miasto posiada Plan Gospodarki Odpadami na lata 2004 - 2007 z perspektyw ą na lata 2008 – 2015, przyj ęty Uchwał ą Nr XXXII/417/05 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 7 stycznia 2005 r. oraz przygotowan ą w grudniu 2008 r. jego aktualizacj ę na lata 2008 – 2011 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2012-2015. Na terenie portu natomiast odbiór odpadów z jednostek pływaj ących odbywa si ę według specjalnych procedur. Na nabrze żach rozstawione s ą pojemniki i kontenery na odpady stałe oraz zbiorniki na wody zaolejone. Ścieki sanitarne i kuchenne odbierane s ą bezpo średnio ze statków do beczkowozów. Szacunkowa ilo ść odpadów ze statków do odebrania w porcie Kołobrzeg: • wody zaolejone 420 m³ • ścieki sanitarne 120 m³ • śmieci (stałe odpady komunalne) 580 ton.

188 Procedur ę dla portów okre śla Konwencja Marpol 1973/78 oraz Dyrektywa 2000/59/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27.11.2000r. Zarz ąd Portu Kołobrzeg Sp. z o. o. posiada opracowan ą procedur ę odbioru i zagospodarowania odpadów ze statków oraz „Portowy plan zagospodarowania odpadów ze statków dla portu Kołobrzeg”.

11.4 ZAOPATRZENIE W GAZ. Kołobrzeg zaopatrywany jest w przewodowy gaz ziemny zaazotowany podgrupy G-35. Gaz doprowadzany jest gazoci ągiem wysokiego ci śnienia dn150 relacji Gorzysław - Koszalin do stacji redukcyjno-pomiarowej I° przy ul . Koszali ńskiej o przepustowo ści 6000 Nm 3/h oraz jego odgał ęzieniem w kierunku Zieleniewa gazoci ągiem dn100 do stacji redukcyjno - pomiarowej I° o przepustowo ści 16000 Nm 3/h (patrz zał ącznik nr 21). Osiedle Podczele II zaopatrywane jest gazoci ągiem średniego ci śnienia z Kopalni Gazu Ziemnego Jazy (zło ża Daszewo). Odbiorcy gazu obsługiwani s ą sieci ą średniego ci śnienia o długo ści 31,6 km oraz poprzez stacje redukcyjno - pomiarowe II°, sieci ą niskiego ci śnienia o długo ści 70, 3 km – łącznie 2991 szt. przył ączy do obiektów. Stacje redukcyjno-pomiarowe II° w obszarze miasta z lokalizowane s ą w nast ępuj ących miejscach: • ul. Frankowskiego (Q=2235 Nm3/h); • ul. Koszali ńska (Q=1600 Nm3/h); • ul. 1 Maja (Q=1600 Nm3/h); • ul. Basztowa (Q=1600 Nm3/h) – węzły redukcyjne; • ul. Pogodna (Q=1500 Nm3/h); • ul. Arciszewskiego (Q=1200 Nm3/h); • ul. Wschodnia (Q=1200 Nm3/h).

Według danych aktualnych na koniec 2008 r. z gazu przewodowego GZ-35 korzysta w Kołobrzegu 11 455 odbiorców, z czego 10 768 to gospodarstwa domowe, reszta to odbiorcy przemysłowi, usługi, handel i pozostałe podmioty. Obecnie do celów grzewczych gaz wykorzystywany jest przez 3307 gospodarstw domowych oraz 246 podmiotów gospodarczych. Mo żna przyj ąć , i ż wszystkie tereny zainwestowane w obszarze miasta, s ą zgazyfikowane – najnowsze osiedla sieci ą średniego ci śnienia. Sie ć gazowa jest w dobrym stanie technicznym. W sezonie grzewczym w okresie szczytów wyst ępuj ą w cz ęś ci miasta spadki ci śnienia z powodu zwi ększonego zapotrzebowania na cele c. o. Zapotrzebowanie roczne na gaz w mie ście przekracza 20mln m3, a w okresie szczytu (grudzie ń) zu życie gazu wynosi ok. 5500 Nm 3/h. Wła ścicielem i eksploatatorem sieci w mie ście, oprócz Podczela II, jest Wielkopolska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. w Poznaniu, gestorem zaopatrzenia w gaz ziemny Os. Podczele II i wkrótce Podczela I jest G.EN. GAZ ENERGIA S. A. w Poznaniu.

11.5 ZAOPATRZENIE W CIEPŁO Miejska Energetyka Cieplna Sp. z o. o. jest najwi ększym wytwórc ą ciepła w mieście. W posiadaniu MEC s ą:

189 • Centralna Ciepłownia ul. Kołł ątaja 3 opalana miałem w ęglowym z zainstalowanym kotłami 2 x WR-25-013 o mocy cieplnej 2 x 29,075 MW oraz 4 x WR-10-010 o mocy cieplnej 4 x 11,630; • Gazowo-olejowa osiedlowa kotłownia w Podczelu II przy ul. Lwowskiej 2 o mocy cieplnej ok. 6,250 MW; pracuj ąca obecnie na paliwo gazowe:

Lokalne kotłownie z kotłami gazowymi przy: • ul. Wylotowa 7 (0,24 MW) • ul. Sienkiewicza 16 (0,234 MW) • ul. Jedno ści Narodowej (0,175 MW) • ul. Arciszewskiego 20 (0,375 MW) • ul. Rybacka 7 (0,062 MW) • ul. Portowa 25 (0,062 MW) • ul. Portowa 9 (0,03 MW)

Najwi ększe źródło ciepła – Centralna Ciepłownia zlokalizowana jest w północno - wschodniej cz ęś ci miasta w strefie uzdrowiskowej. Obiekt w celu ograniczenia uci ąż liwo ści dla środowiska posiada wyrzutni ę gazów spalinowych o wys. 65m, elektrofiltry dla kotłów WR-25 o sprawno ści powy żej 90% i multicyklony dla kotłów WR-10, szczelne ogrodzenie terenu zabezpieczaj ące przed rozprzestrzenianiem si ę pyłu w ęglowego. MEC eksploatuje miejsk ą sie ć ciepłownicz ą (patrz zał ącznik nr 20), w skład, której wchodzi sie ć wysokoparametrowa (130/80) i niskoparametrowa (90/70). Sie ć prowadzona jest w kanałach nieprzechodnich, na estakadzie (2 x 3549,5m) i jako preizolowana (2 x 15365 m). Ł ączna długo ść sieci cieplnych wynosi 2 x 34,5 km (razem z sieci ą na osiedlu Podczele). W cz ęś ci uzdrowiskowej jest sie ć 4-przewodowa, która oprócz dostarczania ciepła na cele c.o., c.w.u. oraz wentylacji zapewnia dostaw ę ciepła na cele technologiczne. Sie ć dwuprzewodowa dostarcza ciepło głównie do budynków mieszkaniowych wielorodzinnych. W ęzły cieplne cz ęś ciowo nale żą do odbiorców ciepła a cz ęś ciowo do MEC - u. Spółka posiada 190 w ęzłów cieplnych z tego 2 w ęzły bezpo średnie, 29 w ęzłów grupowych, 159 w ęzłów indywidualnych. Ponad połowa tych w ęzłów jest zautomatyzowana. Oprócz obiektów zaopatrywanych w ciepło przez MEC ze scentralizowanego źródła ciepła za po średnictwem rozbudowanej sieci cieplnej (w cz ęś ci uzdrowiskowej i w centrum miasta), na terenie miasta Kołobrzeg eksploatowanych jest równie ż wiele lokalnych źródeł ciepła opartych o gaz przewodowy. Inwestorzy indywidualni na terenach nowo zabudowanych korzystaj ą z dobrze rozbudowanej sieci gazowej wykorzystuj ąc w du żym stopniu gaz przewodowy do celów grzewczych w swoich indywidualnych źródłach ciepła. Ok. 25% udziału w rocznej produkcji ciepła w mie ście ma gaz przewodowy, 70% miał węglowy i w ęgiel, 5% olej opałowy wraz ze znikomym udziałem energii ze źródeł odnawialnych, tj. energii słonecznej. Energi ę słoneczn ą wykorzystuj ą: 1. Kołobrzeskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego ul. Helsi ńska – ok. 140 m²; 2. Społeczna Wy ższa Szkoła Przedsi ębiorczo ści i Zarz ądzania (z siedzib ą w Łodzi), Wydział Zamiejscowy ul. Kasprowicza 3 – 160m² ok. 170 kW;

190 3. Miejska Energetyka Cieplna Sp. z o. o. ul. Kołł ątaja 3 (dla własnych potrzeb socjalno – bytowych) – 8, 4 m²; 4. Pensjonat „Górnik” ul. Ko ściuszki 3 (wła ściciel: NAT Sp z o. o., ul. Edukacji 37, Tychy) - 220 kW; 5. Hala sportowa MOSiR „Łuczniczka” ul. Łopuskiego 36/38 – 120 m2; 6. Miejski O środek Sportu i Rekreacji „Milenium” ul. Łopuskiego 38 m, kompleks sportowy: zim ą - sztuczne lodowisko z inst. typu ICE SOLAR, latem – układ solarny z pomp ą ciepła - dzienny odzysk ciepła to ok. 10 GJ. oraz kilka domów mieszkalnych, w których energia słoneczna wykorzystywana jest do wspomagania uzyskiwania ciepłej wody u żytkowej.

11.6 ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ. Podstawowe zasilenie miasta w energi ę elektryczn ą stanowi linia WN110kV relacji Dunowo - Ustronie Morskie - Kołobrzeg, wyprowadzona ze stacji 400/220/110 k w Dunowie. Rezerwowe zasilanie to, linia WN110kV z GPZ 110/15 kV (2x10 MVA) w Go ścinie oraz linia WN110 kV z GPZ 110/15 kV (2x16 MVA) w Ustroniu Morskim. Na terenie miasta zlokalizowane są dwa główne punkty zasilania 110/15 kV, tj. GPZ 110/15 (2x 16 MVA) przy ul. Koszali ńskiej oraz podobny przy ul. VI Dywizji Piechoty. Szczytowe zapotrzebowanie mocy w obszarze miasta wynosi ok. 30 MW. Stacje transformatorowe (192 szt. wg danych na koniec 2008r.), to w przewa żaj ącej cz ęś ci obiekty kubaturowe. Stacje wie żowe oraz słupowe zasilane liniami napowietrznymi eksploatowane są na obrze żach miasta. Korzystna lokalizacja głównych punktów zasilania, moc transformatorów, sie ć 15kV w przewa żaj ącej cz ęś ci w układzie pier ścieniowym zapewniaj ą pełne zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą aktualnych i potencjalnych jej odbiorców. Gestorem infrastruktury energetycznej na terenie miasta jest ENERGA – OPERATOR S.A. Oddział w Koszalinie Rejon Dystrybucji Kołobrzeg.

11.7 TELEKOMUNIKACJA. W Kołobrzegu funkcjonuje telefonia stacjonarna – przewodowa oraz operatorzy telefonii cyfrowej – komórkowej oraz szerokopasmowa sie ć telekomunikacyjna nale żą ca do Rejonu Zabezpiecze ń Teleinformatycznego Marynarki Wojennej w Kołobrzegu. Operatorzy posiadaj ą w obszarze miasta infrastruktur ę techniczn ą zwi ązan ą ze świadczonymi usługami. Telekomunikacja stacjonarna – centrale i sieci przewodowe oparte w wi ększo ści na okablowaniu konwencjonalnym (kable z żyłami miedzianymi); telefonia komórkowa – systemy typowych bazowych stacji przekaźnikowych (BTS) składaj ących si ę z: systemu anten słu żą cych do komunikacji telefonu z urz ądzeniami komutacyjnymi, umieszczonymi na wysokich obiektach, kominach, budynkach lub specjalnie skonstruowanych masztach, cyfrowej centrali, systemu anten parabolicznych do komunikacji kontrolerem stacji bazowych. Na terenie miasta Kołobrzeg istnieje infrastruktura telekomunikacyjna nale żą ca do Rejonu Zabezpiecze ń Teleinformatycznego Marynarki Wojennej w Kołobrzegu w ulicach: Wiosennej, Jana III Sobieskiego (do ul. Jedno ści Narodowej), Jedno ści Narodowej, 1 Maja, Trzebiatowskiej, E. Łopuskiego, Armii Krajowej, Dworcowej, Kniewskiego, Unii Lubelskiej (do ul. Katedralnej), Katedralnej, Walki Młodych (od ul. Katedralnej do Kamiennej), Kupieckiej, Złotej, Koszali ńskiej, Mazowieckiej, Wschodniej, Czarneckiego, Koniecpolskiego, Chodkiewicza, Solnej, Wojska Polskiego, Artyleryjskiej.

191 III. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 1. GENERALNA KONCEPCJA ROZWOJU MIASTA Koncepcja rozwoju przestrzennego miasta Kołobrzeg polega na kontynuowaniu dotychczasowych zmian w zagospodarowaniu przestrzeni miasta w kierunku poprawy stanu i funkcjonowania jego struktury i środowiska, zapewniaj ących przestrzenne warunki dla osi ągni ęcia zało żonych celów rozwoju. Rozwój przestrzenny miasta oparty zostanie na nast ępuj ących zasadach: zasadzie zrównowa żonego rozwoju rozumianego jako rozwój miasta głównie opartego na jego aspekcie ekologicznym, tak, aby tworzył on rozwój trwały i jednocze śnie nieszkodliwy dla środowiska naturalnego. Rozwój ten powinien by ć dostosowany do wymaga ń społecznych i ekonomicznych wobec przestrzeni miasta jednocze śnie maj ąc na celu popraw ę jego struktury, jako ści życia mieszka ńców oraz zaprowadzenie tzw. ładu przestrzennego poprzez stałe d ąż enie do równowagi pomi ędzy strefami, tj. przestrzenno – ekologiczn ą, gospodarcz ą i społeczn ą, czyli osi ągni ęciu stanu, w którym miasto stanie si ę miastem przyjaznym i bezpiecznym dla społecze ństwa. regule pierwsze ństwa jako ści nad ilo ści ą wyra żaj ącą si ę w nast ępuj ących zasadach wykorzystania przestrzeni: • racjonalnego wykorzystania zasobów poprzez ograniczenie chaotycznego, rozproszonego zainwestowania na rzecz intensyfikacji, porz ądkowania oraz podnoszenia standardu i ładu przestrzennego istniejących struktur osadniczych, • kształtowania strefy miejskiej jako przestrzeni konkurencyjnej, o wysokiej jakości i standardzie zagospodarowania, spełniaj ącej wysokie wymagania i aspiracje potencjalnych u żytkowników, • zachowania, ochronie i wyeksponowania – tych elementów zagospodarowania, które słu żą utrzymaniu atrakcyjno ści środowiska przyrodniczo-kulturowego, i świadcz ą o to żsamo ści miasta i jej lokalnej odr ębno ści. 1.1 GŁÓWNE FUNKCJE ROZWOJU MIASTA Do głównych funkcji miasta Kołobrzeg nale żą : 1) funkcja turystyczno – wypoczynkowa, 2) funkcja uzdrowiskowa, 3) funkcja kulturowa, 4) funkcja portowa, 5) funkcja mieszkaniowa, 6) funkcja administracyjna, 7) funkcja o światowa. Jedn ą z najwa żniejszych i jednocze śnie podlegaj ącą najwi ększemu rozwojowi w mie ście jest funkcja turystyczna i rekreacyjna. Filarem kołobrzeskiej gospodarki jest sektor turystyczny, którego funkcjonowanie zwi ązane jest głównie z obsług ą lub świadczeniem usług na rzecz ruchu turystycznego. Kołobrzeg pełni, bowiem zarówno rol ę o środka turystki uzdrowiskowej, jak i wypoczynkowej. Ze wzgl ędu na silne korelacje pomi ędzy liczb ą turystów odwiedzaj ących miasto głównie w okresie sezonu letniego, a warunkami pogodowymi, na przestrzeni ostatnich lat znacznie rozbudowuje si ę ofert ę towarzysz ącą dla turystów w postaci bazy sportowej, spa oraz oferty kulturalnej. Planuje si ę równie ż dalsze jej poszerzenie. Nadmienia si ę równie ż, że Kołobrzeg w wi ększo ści rankingów plasuje si ę na czołowych pozycjach – pod wzgl ędem liczby turystów

192 zarówno krajowych, jak i zagranicznych oraz liczby turystów w zakładach uzdrowiskowych, czy te ż liczby udzielanych noclegów, miejsc noclegowych czy te ż zakładów uzdrowiskowych - spo śród ponad czterdziestu miejscowo ści uzdrowiskowych w Polsce. Funkcja uzdrowiskowa miasta Kołobrzeg powinna w najbli ższych latach nadal pełni ć jedn ą z funkcji wiod ących, dlatego te ż nale ży d ąż yć do zachowania funkcji uzdrowiskowych jej dalszego rozwoju i propagowania. Wi ąż e si ę to przede wszystkim z realizacj ą takich zada ń własnych gminy jak: • wła ściwa gospodarka terenami, z uwzgl ędnieniem potrzeb lecznictwa uzdrowiskowego, ochrony złó ż naturalnych surowców leczniczych oraz czynno ści, których wykonywanie jest zabronione w poszczególnych strefach ochronnych uzdrowiska; • wła ściwa ochrona warunków naturalnych uzdrowiska oraz spełniania wymaga ń w zakresie dopuszczalnych norm zanieczyszcze ń powietrza, nat ęż enia hałasu, odprowadzania ścieków, gospodarki odpadami czy emisji pól elektromagnetycznych; • tworzenia odpowiednich warunków do funkcjonowania zakładów i urz ądze ń lecznictwa uzdrowiskowego oraz rozwoju infrastruktury komunalnej w celu zaspokajania potrzeb osób przebywaj ących w mie ście w celu leczenia uzdrowiskowego; • tworzenia i ulepszania infrastruktury komunalnej i technicznej a w szczególno ści w zakresie transportu zbiorowego oraz gospodarki odpadami, energetycznej i wodno- ściekowej. Gospodarka morska i port s ą równie ż wa żnym czynnikiem rozwoju lokalnego i regionalnego, tworz ącym przyjazny klimat dla przedsi ębiorczo ści. Funkcjonowanie miasta od pocz ątku jest nierozerwalnie zwi ązane z portem i pla żą . W zwi ązku z powy ższym istotn ą gał ęzi ą gospodarki, ze wzgl ędu na jego poło żenie jest gospodarka morska, powi ązana głównie z funkcjonowaniem portu morskiego oraz podmiotów gospodarczych zwi ązanych z rybołówstwem. Jedn ą z głównych funkcji warunkuj ących równie ż rozwój miasta jest funkcja portowa, która powinna opiera ć si ę na wykorzystaniu rezerw rozwojowych portu polegaj ących na modernizacji mariny oraz budowie dworca pasa żerskiego. Wpłynie to na pewno na podniesienie jako ści i konkurencyjno ści usług portowych w sektorze turystyczno- pasa żerskim, a zrównowa żone wykorzystanie w przyszło ści potencjału portu rybackiego przyczyni si ę do poprawy efektywno ści przedsi ębiorstw z sektora rybołówstwa. Kolejn ą funkcj ą maj ącą wpływ na rozwój miasta Kołobrzeg, jest stworzenie mo żliwo ści rozwoju wysokiej jako ści mieszkalnictwa jednorodzinnego, apartamentowego i wielorodzinnego, a tak że mo żliwo ści powstania zabudowy o charakterze hotelowym i pensjonatowym. Na terenie miasta poza wymienionymi dominuj ącymi funkcjami kształtuj ącymi jego obecny rozwój, na przestrzeni lat nast ąpił równie ż rozwój drobnego rzemiosła i nieuci ąż liwego przemysłu, a tak że stworzyły si ę enklawy miejsc, gdzie powstały magazyny, bazy, składy. Na terenie miasta rozwin ęła si ę równie ż przede wszystkim gał ąź usług lokalnych oraz usług handlu. W świetle przeprowadzonej diagnozy stanu miasta i analizy jego predyspozycji oraz mo żliwo ści, a tak że uwarunkowa ń przyrodniczych, społecznych, gospodarczych politycznych uzna ć nale ży, że istniej ące funkcje miasta powinny zosta ć kontynuowane z tym, że powinny one ulec ukierunkowaniu na jego rozwój zrównowa żony. Bardzo wa żnym kierunkiem wła ściwego zrównowa żonego rozwoju miasta jest stworzenie płynnych poł ącze ń komunikacyjnych reguluj ących w wła ściwy sposób ruch wewn ątrzmiejski oraz budowa obwodnicy wyprowadzaj ącej ruch z centrum miasta na jego obrze ża. Nadmienia si ę równie ż, że aby w wła ściwy sposób kształtowały si ę główne funkcje rozwoju miasta nale ży równie ż wzi ąć pod uwag ę stworzenie wytycznych do zachowania

193 wła ściwej ilo ści miejsc parkingowych, dla ka żdej nowej inwestycji powstaj ącej na terenie miasta. Kierunki rozwoju miasta wynikaj ą z wprowadzenia poj ęcia zrównowa żonego (eko-) rozwoju i przej ścia z aspektów ilo ściowych na jako ściowe tzn. na jako ść życia mieszka ńców, środowiska, wizerunku przestrzeni i krajobrazu oraz potrzeb zdobywania rynku i inwestorów w dobie silnej konkurencyjno ści mi ędzy jednostkami samorz ądowymi, jakimi s ą inne miasta i gminy. Okre ślone kierunki rozwoju miasta oczywi ście obok świadomo ści ekologicznej mieszka ńców jak i turystów odwiedzaj ących ten obszar wskazuj ą jedyne mo żliwe sposoby prowadz ące do poprawy jako ści życia mieszka ńców i mo żliwo ści powi ększenia ich dobrobytu. Po niezb ędnych modyfikacjach przeznaczenia terenu uznaje si ę, że podstawowymi funkcjami miasta Kołobrzeg b ędzie: 1) Ochrona i utrzymanie potencjału przyrodniczego, a co za tym idzie utrzymanie i umacnianie funkcji uzdrowiskowej. 2) Zaspokajanie potrzeb w zakresie turystyki i wypoczynku dla mieszka ńców miasta jak i regionu oraz dla osób odwiedzaj ących - pochodz ących z innych cz ęś ci polski i z zagranicy – stworzenie bogatej funkcji usług lokalnych i ponadlokalnych. 3) Przywrócenie warto ści kulturowych miasta poprzez zhumanizowanie przestrzeni miejskiej polegaj ącej na rozbudzeniu to żsamo ści terytorialnej (stworzenie nowego image miasta) - nadanie nowych warto ści poszczególnym miejscom lub obszarom, poprzez renowacj ę lub adaptacj ę obiektów zdegradowanych (nie tylko o walorach zabytkowych) z jednoczesnym działaniem zmierzaj ącym do o żywienia gospodarczego i społecznego. 4) Mieszkalnictwo jako oferta deweloperska dla okolicznej klasy średniej i wy ższej, tzw.„nowych osadników”, poprzez realizacj ę wysokiej jako ści architektury. 5) Działalno ść gospodarcza, zwi ązan ą miedzy innymi z portem oraz obsług ą ruchu turystycznego i ró żnorodnego rodzaju przetwórstwem spo żywczym (dotyczy np. rybołówstwa, wytwórni wód mineralnych itp.). Całe miasto uznaje si ę za rozwojowe i proponuje si ę nast ępuj ącą systematyk ę jednostek osadniczych pod k ątem wzrostu i rozwoju jako ściowego, tj.: 1) ośrodek dynamicznego rozwoju tj. o środek o silnych tendencjach wzrostowych w oparciu o dotychczasowy potencjał społeczno - gospodarczy, którego rozwój wymaga wprowadzenia znacznych przekształce ń krajobrazu i aktywnych działa ń na rzecz ochrony środowiska, 2) ośrodek umiarkowanego rozwoju - ośrodek rozwijaj ący si ę na miar ę swojego zaplecza społeczno - gospodarczego i predyspozycji przyrodniczych i krajobrazowych, Przyjmuje si ę nast ępuj ącą struktur ę przestrzenno - funkcjonaln ą sieci osadniczej miasta Kołobrzeg: Miasto Kołobrzeg - ośrodek dynamicznego rozwoju o funkcjach: a) wiod ących, do których nale ży: funkcja usług turystyki i wypoczynku oraz obsługi ruchu turystycznego, funkcji uzdrowiskowej, a tak że mieszkaniowej, usług o światy i zdrowia oraz usług lokalnych i ponadlokalnych (administracja, port, o świata, kultura, handel, zdrowie i opieka społeczna),

194 b) uzupełniaj ących, do których nale ży: działalno ść portu jako portu przeładunkowego, szkolnictwo wy ższe, działalno ść gospodarcza oraz magazynowa i składowa.

1.2 STRATEGICZNE CELE I KIERUNKI ROZWOJU. Za najwa żniejszy, długofalowy strategiczny cel rozwoju miasta Kołobrzeg – jego wizj ę, uznano hasło:

„KOŁOBRZEG – UZDROWISKO NADMORSKIE – MIASTO KULTURY”. Atrakcyjny kurort, wykorzystuj ący swoje walory naturalne i kulturowe, rozwijaj ący si ę w oparciu o potencjał intelektualny i gospodarczy swoich mieszka ńców ”.

Strategia rozwoju miasta do roku 2020 zakłada trzy podstawowe priorytety i cele strategiczne rozwoju miasta, tj. turystyk ę, mieszka ńców i przedsi ębiorczo ść . Kierunki Rozwoju Miasta w niniejszym dokumencie w odniesieniu do opracowanej Strategii, uszczegóławiaj ą program operacyjny „Pi ękniejszy Kołobrzeg”. Realizacja tego programu odnosi si ę do głównych celów i priorytetów strategicznych w nast ępuj ący sposób: „Turystyka: − Ochrona środowiska przyrodniczego - głównie poprzez: wła ściw ą gospodark ę przestrzenn ą maj ącą na celu ochron ę borowin i złó ż solanek wyst ępuj ących na terenie miasta Kołobrzeg; umo żliwienie w miar ę mo żliwo ści dopływu bogatego w jod aerosolu morskiego (co najmniej do granic strefy B ochrony uzdrowiskowej), wzbogacenie zieleni miejskiej, rewaloryzacj ę parków zabytkowych, ochron ę jako ści wód morskich w porcie, ograniczenie ekspansji zabudowy w kierunku wydm; − Wspieranie funkcji uzdrowiskowej - głównie poprzez: utrzymywanie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wytycznych zgodnych z obowi ązuj ącą ustaw ą o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz gmin uzdrowiskowych, dotycz ących mi ędzy innymi maksymalnej dopuszczalnej ilo ści miejsc parkingowych, powierzchni zabudowy, utrzymaniu zrównowa żonej powierzchni biologicznie czynnej i wymaganej, odpowiedniej ilo ści terenów zielonych. Mieszka ńcy: − Rewitalizacja i poprawa jako ści oraz warunków zamieszkania - głównie poprzez: realizacj ę wysokiej jako ści architektury, ograniczenie wysoko ści zabudowy, nawi ązanie do historycznych pierzei (miedzy innymi XIX- wiecznych linii zabudowy), skuteczne egzekwowanie realizacji odpowiedniej ilo ści miejsc postojowych dla samochodów osobowych, dla wszystkich nowoprojektowanych obiektów oraz dla cz ęś ci istniej ących obiektów obj ętych rozbudow ą/nadbudow ą w ilo ści nie mniejszej ni ż liczba okre ślona w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Przedsi ębiorczo ść : − Kreowanie marki Kołobrzeg - głównie poprzez: wypromowanie miasta jako perły uzdrowisk nadbałtyckich w kraju i za granic ą, zrównowa żony rozwój poprzez zachowanie odpowiednich proporcji mi ędzy zwi ększaniem ilo ści budynków mieszkalnych i sanatoryjnych, realizacj ę wysokiej jakości architektury ”.

195 Główna idea programu o nazwie „ Pi ękniejszy Kołobrzeg ” polega na zintegrowanym podej ściu do planowania urbanistycznego, wi ążą c ze sob ą działania maj ące na celu podniesienie komfortu zamieszkania, przywrócenia warto ści kulturowych poprzez renowacj ę lub adaptacj ę obiektów zdegradowanych (nie tylko posiadaj ących walory zabytkowe) z jednoczesnym działaniem zmierzaj ącym do o żywienia gospodarczego i społecznego. Realizacja poszczególnych zada ń operacyjnych w ww. programie ma na celu rewitalizacj ę, czyli swoist ą odnow ę miasta, jego regeneracj ę i rehabilitacj ę oraz jego reorientacj ę funkcjonaln ą i rozwojow ą. Głównymi celami, opracowanego programu „Pi ękniejszy Kołobrzeg” Strategii Rozwoju Miasta oraz niniejszego Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego jest poprawa struktury przestrzennej miasta oraz jego atrakcyjno ści turystycznej, a tak że poprawa struktury inwestycyjnej i jako ściowej życia mieszka ńców. Program operacyjny „Pi ękniejszy Kołobrzeg” oraz opracowane Kierunki Rozwoju Miasta uwzgl ędniaj ą przede wszystkim tysi ącletni ą histori ę Kołobrzegu oraz wyłaniaj ą historyczne aspekty rewitalizacji i mo żliwo ści d ąż enia do odbudowy zabytków oraz przywrócenia przynajmniej w cz ęś ci średniowiecznego charakteru miasta w nawi ązaniu do stylu i układu zabudowy. Realizacja programu w oparciu o przedsi ęwzi ęcie realizacyjne maj ące na celu rozwój przestrzenny miasta Kołobrzeg oraz rewitalizacj ę terenów powojskowych umocni i wpłynie na planowe zainwestowanie obecnych na terenie miasta znacznych rezerw terenowych, powstałych na skutek wyprowadzenia si ę wojsk z terenów miasta. Natomiast planowe zagospodarowanie przestrzeni miasta zgodne z wytycznymi kierunków rozwoju tego miasta (w powi ązaniu z historycznym układem urbanistycznym oraz z centralnym elementem krystalizuj ącym przestrze ń, jakim był i jest budynek ko ścioła N.M.P. - bazyliki konkatedralnej), pozwoli na wła ściw ą orientacj ę ka żdemu tury ście, w którym miejscu poło żone jest centrum miasta. Sukcesywna realizacja programu operacyjnego oraz kierunków przedmiotowego studium a w konsekwencji realizacja miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego powinna spowodowa ć wyeliminowanie dotychczasowego zagro żenia, którym jest odpływ mieszka ńców z miasta do gmin s ąsiednich. „Podkre śli ć nale ży, że realizacja nowoczesnego budownictwa zaprojektowanego i wytyczonego w zgodzie z histori ą wpłynie równie ż na popraw ę wizerunku miasta oraz na jako ść i standard życia mieszka ńców . Do czynników warunkuj ących rozwój miasta Kołobrzeg oraz rewitalizacji nadmorskich terenów uzdrowiskowych nale żeć b ędzie równie ż mi ędzy innymi uporz ądkowanie struktury przestrzenno – funkcjonalnej miasta, która pozytywnie wpłynie na obecnie wyst ępuj ący konflikt funkcji uzdrowiskowej i turystycznej oraz na popraw ę jako ści i przepustowo ści układu komunikacyjnego w mie ście Kołobrzeg ”. Nadmienia si ę równie ż, że Kierunki Rozwoju Miasta w powi ązaniu z celami strategicznymi wskazuj ą na opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, w których powinien zosta ć nało żony do ść du ży nacisk na zabezpieczenie wła ściwej i wystarczaj ącej ilo ści miejsc parkingowych dla danego rejonu miasta. „Przedsi ęwzi ęcia realizacyjne o nazwie Kontynuacja rewitalizacji Śródmie ścia (Starego Miasta) ma na celu kontynuacj ę rozpocz ętego w połowie lat osiemdziesi ątych zadania opisanego w niniejszej strategii jako „Atrakcyjna wizualnie Nowa Starówka”. Niniejsze przedsi ęwzi ęcie realizacyjne ma równie ż na celu utrzymanie w dobrym stanie obiektów zabytkowych wysokiej klasy, a tak że uporz ądkowanie zabudowy śródmieścia, a co za tym idzie zwi ększenia potencjału usługowego i turystycznego samej Starówki. Konsekwencj ą

196 tych działa ń b ędzie mo żliwo ść szerszego wykorzystania obiektów zabytkowych oraz rozwoju turystyki kulturowej, a tak że stworzenie reprezentacyjnego miejsca integracji społecznej”. Przedsi ęwzi ęcie realizacyjne o nazwie rewitalizacja terenów nad Pars ętą ugruntuje turystyczny wizerunek miasta, ponadto wpłynie korzystnie na rozwój systemu ście żek rowerowych oraz jako ść zieleni miejskiej ”.

Podsumowuj ąc: Głównym celem rozwoju przestrzennego miasta Kołobrzeg jest zharmonizowanie funkcji ekologicznych z wymogami społecznymi i ekonomicznymi mieszka ńców oraz wymogami turystycznymi i uzdrowiskowymi wobec jego przestrzeni. Kierunki Studium oraz wspomniany program operacyjny ma przede wszystkim za zadanie zagwarantowanie ładu przestrzennego miasta poprzez wła ściwy jego rozwój dotycz ący infrastruktury drogowej, obszarów inwestycyjnych oraz uzupełnienia historycznej tkanki śródmiejskiej. Kierunki Studium jak i program strategii wskazuj ą na uporz ądkowanie struktury przestrzenno - funkcjonalnej miasta. W przedmiotowym „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego”, wskazuje si ę przede wszystkim na: 1) dbało ść o środowisko miejskie ze szczególnym naciskiem na zachowanie jego naturalnych walorów leczniczych, które sprzyja ć b ędą bezpiecze ństwu ekologicznemu i dalszemu rozwojowi usług sanatoryjnych i turystycznych. 2) rozbudow ę istniej ącego układu komunikacyjnego, we wszystkich jego aspektach, tj. drogowym, kolejowym, morskim i powietrznym, który powinien zaowocowa ć popraw ą zewn ętrznego i wewn ętrznego systemu komunikacyjnego; 3) powstanie nowych ście żek rowerowych i ci ągów pieszych oraz tzw. ście żek zdrowia; 4) rozbudow ę i wzbogacenie funkcjonalno ści istniej ącego portu poprzez: • rozbudow ę mariny i wzbogacenie jej o funkcje hotelowe i rekreacyjno- wypoczynkowe, • rewitalizacj ę przestrzeni rybackiej, w tym budow ę nowych obiektów o europejskim standardzie, • rozbudow ę terminalu pasa żerskiego, • rozbudow ę portu towarowego i dostosowanie go do przewozu kontenerów i tirów, • budow ę pirsu przyjmuj ącego transport produktów naftowych – w dalszej przyszło ści przy zało żeniu powstania przemysłu wydobywczego ropy naftowej z dna Morza Bałtyckiego; 5) zlokalizowanie obszarów wymagaj ących rewitalizacji; 6) zlokalizowanie obszarów, które b ędą mogły zosta ć przeznaczone pod lokalizacj ę małych i średnich przedsi ębiorstw oraz rzemiosła; 7) zlokalizowanie obszarów, które b ędą mogły zosta ć przeznaczone pod bazy sportowo – rekreacyjne; 8) rozwój infrastruktury technicznej, 9) zlokalizowanie obszarów, które b ędą mogły zosta ć przeznaczone pod tereny usług wielkopowierzchniowych, tj. powy żej 2000 m 2; 10) zlokalizowanie obszarów, które b ędą mogły zosta ć przeznaczone pod tereny zabudowy mieszkaniowej. Omawiany dokument ma za zadanie okre śla ć ład przestrzenny, oparty na zasadach ekorozwoju oraz silnie kształtowa ć turystyczny i uzdrowiskowy charakter miasta. Wa żnym

197 czynnikiem jest równie ż utrwalanie funkcji portowej miasta Kołobrzeg, jako istotnego czynnika miastotwórczego. Miasto to, poza tym powinno d ąż yć do stworzenia bogatszej i znacznie ciekawszej oferty imprez kulturalnych, a tak że poprawia ć warunki dla uprawiania sportu masowego, rekreacji i aktywnego wypoczynku oraz popiera ć wszelkie inicjatywy społeczne zmierzaj ące do osi ągni ęcia tego celu. Rozwój bazy sportowo-rekreacyjnej mo że zosta ć osi ągni ęty poprzez wskazanie terenów dla potencjalnych inwestorów oraz racjonalną polityk ę władz miasta w zakresie zagospodarowania wytypowanych dla tych celów terenów. Rozwój nowoczesnej infrastruktury technicznej miasta powinien zosta ć oparty, na Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego oraz Wieloletnim Planie Inwestycyjnym, które to powinny przyczyni ć si ę do zrównowa żonego rozwoju miasta Kołobrzeg. Zmniejszenie deficytu zasobów mieszka ń komunalnych i socjalnych oraz podniesienie standardu istniej ących mieszka ń powinno, przyczyni ć si ę do poprawy jako ści życia mieszka ńców. Nale ży równie ż, pami ęta ć, że zasoby środowiska naturalnego miasta Kołobrzeg stanowi ą jego szczególn ą warto ść , dlatego te ż atrakcyjne powi ązania nadmorskich walorów przyrodniczych i leczniczych popularyzuj ą to miasto jako miejsce odnowy zdrowotnej i wypoczynku.

2. KIERUNKI OCHRONY WARTOŚCI I ZASOBÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO MIASTA. 2.1 KSZTAŁTOWANIE SYSTEMU EKOLOGICZNEGO MIASTA. Zgodnie z obowi ązuj ącą ustaw ą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta” okre śla si ę w szczególno ści „ obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk ”, dlatego te ż temat środowiska przyrodniczego jest tematem priorytetowym. Mówienie o środowisku przyrodniczym miasta jest o tyle uzasadnione, że zabudowa miejska oraz funkcjonuj ąca w nim infrastruktura techniczna w znacznym stopniu przekształca pierwotne warunki przyrodnicze i sprawia, że poszczególne elementy środowiska przyrodniczego w mie ście nabieraj ą specyficznych cech. System Przyrodniczy Miasta (w skrócie SPM) jest to celowo wyodr ębniona cz ęść miasta, pełni ąca nadrz ędne funkcje przyrodnicze (głównie klimatyczn ą, hydrologiczn ą i biologiczn ą) oraz podporz ądkowane im funkcje poza przyrodnicze (na przykład mieszkaniow ą, wypoczynkow ą czy estetyczn ą), składaj ąca si ę z obszarów w ęzłowych i węzłów, czyli źródeł zasilania oraz korytarzy i si ęgaczy, czyli dróg zasilania, powi ązanych ze sob ą oraz z regionalnym systemem przyrodniczym procesami wymiany materialno- energetycznej. Głównymi elementami Systemu s ą: • Obszary w ęzłowe - podstawowe elementy źródłowe systemu, maj ące znaczenie klimatyczne, hydrologiczne i/lub biologiczne dla całego miasta, a nawet regionu miejskiego. • Węzły - wspomagaj ące elementy źródłowe SPM, maj ące znaczenie klimatyczne, hydrologiczne lub biologiczne tylko dla cz ęś ci miasta. • Korytarze - podstawowe elementy tranzytowe (ł ącznikowe) SPM, ł ącz ące obszary węzłowe i w ęzły oraz regionalny system przyrodniczy w funkcjonaln ą cało ść .

198 • Si ęgacze - wspomagaj ące elementy tranzytowe SPM, które wychodz ąc z obszarów węzłowych, w ęzłów i korytarzy, zwi ększaj ą ich oddziaływanie na tereny otaczaj ące. „Kształtowanie SPM musi uwzgl ędnia ć dwa powi ązane ze sob ą cele: • utrzymanie b ądź ukształtowanie po żą danego stanu środowiska przyrodniczego z punktu widzenia funkcjonowania przyrody na danym obszarze oraz • utrzymanie b ądź ukształtowanie po żą danego stanu środowiska przyrodniczego z punktu widzenia potrzeb mieszka ńców ”. (Szulczewska, Kaftan - red. 1996).

I tak np. ocena funkcjonowania klimatycznego SPM jest ocen ą mo żliwo ści przewietrzania i regeneracji powietrza w mie ście. Ocena ta przeprowadzona jest z zastosowaniem kryteriów, sformułowanych na podstawie zmienno ści cech decyduj ących o mo żliwo ści spełnienia podstawowych funkcji klimatycznych, tj.:

• udziału ro ślinno ści; • jej struktury pionowej (dla procesu regeneracji); • wska źnika zwarto ści przeszkody (dla procesu przewietrzania). Reasumuj ąc powy ższe nale ży stwierdzi ć, że kształtowanie systemu ekologicznego miasta Kołobrzeg powinno opiera ć si ę głównie na racjonalnym u żytkowaniu naturalnych zasobów przyrody i krajobrazu przez mieszka ńców oraz odwiedzaj ących to miasto turystów. Natomiast wła ściwie zachowany system ekologiczny miasta wpływa na zachowanie ładu ekologicznego, przestrzennego i estetycznego, czyli na zachowanie wła ściwych proporcji pomi ędzy czynnikami przyrodniczymi i poza przyrodniczymi. Efektem tych działa ń ma by ć podniesienie jako ści życia, jego bytowanie w czystym, zdrowym środowisku i pi ęknym otoczeniu. Istotne znaczenie ma tu kwestia edukacji ekologicznej, a co za tym idzie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa. Problemy ekologiczne, to te ż problemy moralno ści i odpowiedzialno ści - rozró żnienie ładu i nieładu, woli oraz potrzeb mieszka ńców - co do jako ści środowiska i poszanowania otoczenia. Najlepsz ą drog ą do ekorozwoju jest kształtowanie świadomo ści ekologicznej dzieci oraz młodzie ży i ogółu społecze ństwa, które swoj ą wiedz ą, do świadczeniem, post ępowaniem, zaanga żowaniem i etyk ą ekologiczn ą b ędą d ąż yć do tworzenia modelu zrównowa żonego rozwoju, w zgodzie z prawami przyrody. Znacznie korzystniej jest stosowa ć profilaktyk ę ni ż usuwa ć skutki niewiedzy i nie świadomo ści społecze ństwa. W zwi ązku z powy ższym mo żna powiedzie ć, że stan i jako ść środowiska przyrodniczego w przyszło ści b ędzie zale żeć od istniej ącego poziomu edukacji ekologicznej w szkołach oraz przychylno ści polityki ekologicznej miasta. Podstawowym narz ędziem dla realizacji postulatów ochrony przyrody i kształtowania środowiska jest planowanie przestrzenne, które ma za zadanie uwzgl ędnia ć w opracowaniu jakim jest „studium....” system ekologiczny miasta jako jeden z podstawowych uwarunkowa ń rozwoju, a w szczególno ści ma zdefiniowa ć kierunki ochrony środowiska oraz okre śli ć struktur ę przestrzenno - funkcjonaln ą miasta.

Ochrona warto ści i zasobów środowiska przyrodniczego Dla wła ściwej ochrony zasobów przyrodniczych miasta konieczne jest przyj ęcie nast ępuj ących postulatów: 1) Ochrona powierzchni ziemi (ochrona rze źby, gleby), która powinna polega ć na:

199 a) Ograniczeniu przekształcenia rze źby terenu do minimum, tzn. zgodnie z przeznaczeniem okre ślonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, b) Doprowadzeniu do ograniczenia zanieczyszcze ń pochodz ących z emitorów liniowych i punktowych maj ących wpływ na jako ść i warto ść bonitacyjn ą gleb na terenie miasta. 2) Ochrona ekosystemów l ądowych, powinna polega ć na: kształtowaniu korytarzy ekologicznych, w formie ł ączników pomi ędzy ekosystemami podobnego typu, maj ącymi za zadanie likwidacj ę ich izolacji przestrzennej. Umo żliwi to migracj ę flory i fauny oraz wymian ę zasobów genowych, a tak że podniesienie odporno ści systemu przyrodniczego na degradacj ę. Ochrona ekosystemów l ądowych wpłynie równie ż na zminimalizowanie i ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko przyrodnicze inwestycji przecinaj ących korytarze ekologiczne poprzez zastosowanie osłon w postaci odpowiednich nasadze ń. Korzystny wpływ b ędzie miało równie ż zachowanie otwartych przestrzeni dolin przymorskich oraz doliny Pars ęty z pasami zieleni izolacyjnej i osłonowej wzdłu ż kraw ędzi na styku z terenami ju ż zainwestowanymi oraz z terenami wskazanymi do zainwestowania. Ochrona ekosystemów l ądowych powinna polega ć równie ż na wstrzymaniu osuszania terenów wodno-błotnych na obszarach chronionych i wytypowanych do ochrony, a tak że na zastosowaniu odpowiednich metod umacniania wydm morskich oraz przestrzegania nakazów i zakazów wprowadzonych przepisami odr ębnymi dla obszarów prawnie chronionych. Wa żne jest te ż, aby w stosunku do ł ąk wykorzystywanych gospodarczo utrzyma ć tradycyjny sposób użytkowania (koszenie). Nie nale ży drastycznie zmieniać stosunków wodnych (osuszaniem terenu), gdy ż stanowi to zagro żenie dla zespołów bagiennych i torfowiskowych. 3) Ochrona lasów i ekosystemów le śnych . Gospodarka na obszarach le śnych zasadniczo pozostaje poza gesti ą miasta. Spoczywa ona, bowiem na przedsi ębiorstwie Lasów Pa ństwowych. Ochrona lasów i ekosystemów le śnych powinna głównie polega ć na zabiegach maj ących na celu ochron ę przeciwpo żarow ą, na podnoszenie naturalnej odporno ści drzewostanów, ochronie gleb i wód le śnych oraz na zachowaniu naturalnych bagien i torfowisk. Podsumowuj ąc wła ściwa gospodarka le śna powinna przede wszystkim polega ć na zasadach trwałego i zrównowa żonego gospodarowania, równie ż poprzez odst ąpienie od gospodarki zr ębowej na rzecz r ębni cz ęś ciowej, a tak że na podniesieniu wieku rębno ści, stosowaniu odnowie ń naturalnych samosiewów, a tak że w miar ę mo żliwo ści na unikaniu linii prostych przy wyznaczaniu powierzchni zr ębu. Przy wła ściwej gospodarce le śnej powinno si ę równie ż, przewidzie ć mo żliwo ści wyznaczenia nowej granicy polno-le śnej poprzez zalesianie nieu żytków, a tak że dąż enie do ekstensywnego gospodarowania zasobami lasów, tworz ąc starodrzew. Wprowadzaj ąc nowe nasadzenia powinno si ę unika ć monokultur i monolitów, przy uwzgl ędnieniu map naturalnej ro ślinno ści potencjalnej i wiedzy dotycz ącej naturalnych wymaga ń środowiska. Istotnym jest równie ż fakt, że szczególnej piel ęgnacji wymagaj ą lasy ochronne (wodochronne, glebochronne), w obr ębie, których, nale ży ograniczy ć do minimum penetracj ę i u żytkowanie. Na obszarach wchodz ących w zakres terenów lasów ochronnych dopuszcza się zagospodarowanie zgodne obowi ązuj ącymi przepisami odr ębnymi. Na terenie Nadle śnictwa Go ścino – obr ęb Dygowo powinien zosta ć opracowany Plan Ochrony Przyrody Nadle śnictwa, stanowi ący obligatoryjny element Planu Urz ądzenia

200 Gospodarstwa Le śnego. Niniejsze Studium i wcze śniej opracowana Waloryzacja Przyrodnicza wraz w ww. planami ochrony stanowi ć dobr ą podstaw ę dla realizacji celów ochrony przyrody na terenach le śnych. 4) Ochrona zieleni urz ądzonej, tj. parków miejskich, starodrzewów, cmentarzy i zieleni przydro żnej stanowi dla miasta wa żny element krajobrazu, który nale ży obj ąć ochron ą zachowawcz ą, a w niektórych przypadkach równie ż konserwatorsk ą, ponadto nale ży równie ż: a) dąż yć do uatrakcyjnienia i w miar ę mo żliwo ści odtworzenia dawnej kompozycji parków; b) w nowych zało żeniach parkowych d ąż yć do tworzenia zadrzewie ń o mo żliwie wielu cechach naturalnych (pod wzgl ędem składu drzewostanu, krzewów i run ro ślin oraz ze wzgl ędu na sposób kształtowania układu parku); c) stara ć si ę leczy ć próchniej ące drzewa; d) zezwolenia na wycink ę drzew nie zwi ązan ą z inwestycjami i zmian ą przeznaczenia terenu wydawa ć wył ącznie w formie warunkowej, tzn. pod warunkiem wprowadzenia nowych nasadze ń; e) strzec cało ści dawnych kompozycji zadrzewionych alei przydro żnych; f) rozwa żyć wprowadzenie lub uzupełnienie zadrzewie ń i zakrzewie ń wzdłu ż głównych ci ągów komunikacyjnych (dróg głównych, zbiorczych i w miar ę mo żliwo ści lokalnych). Na terenach zieleni urz ądzonej, tj. np. parków i skwerów wskazanych w opracowaniach planistycznych nie nale ży stosowa ć gatunków ro ślinno ści drzew i krzewów, które maj ą tendencj ę do dziczenia i rozprzestrzeniania si ę. Na system zadrzewie ń ochronnych powinny składa ć si ę pasy zadrzewieniowe pełni ące funkcje: − przeciwwietrzne, oparte o sie ć dróg publicznych; − filtru biologicznego, wzdłu ż cieków, stanowi ąc ich płaszcz ochronny; − przeciwerozyjne, na wydmach; − osłonowe, towarzysz ące obiektom kontrastowym w krajobrazie naturalnym; − remiz śródpolnych. 3) Ochrona ekosystemów wodnych, powinna polega ć na zasadzie racjonalnego gospodarowania zasobami wód oraz w miar ę mo żliwo ści nie ingerowania w naturalnie ukształtowane stosunki hydrogeologiczne, w zwi ązku, z powy ższym nale ży d ąż yć do: a) zapobiegania dewastacji brzegów zbiorników wodnych i rzek; b) podniesienia retencji wód na kompleksach torfowisk i ł ąk; c) uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekopwej; d) utrzymania małych cieków w strefach faunistycznych i korytarzach ekologicznych; e) zachowania naturalnego biegu cieków, poprzez zaniechanie prostowania koryt; f) wykluczania lokalizacji inwestycji zagra żaj ących jakości wód powierzchniowych. 4) Ochrona jako ści wód powierzchniowych i podziemnych powinna polega ć na wykluczeniu lokalizacji inwestycji zagra żaj ących jako ści wód powierzchniowych na terenie zlewni rzek.

Podsumowanie: W zakresie ochrony środowiska nale ży przyj ąć zasad ę ochrony konserwatorskiej - zachowawczej, rozumianej jako nie pogarszanie stanu środowiska. Temu celowi powinny

201 słu żyć inwestycje komunalne poprawiaj ące stan atmosfery, wód i czuwaj ące nad wła ściw ą gospodark ą wodno-ściekow ą. Do wymienionych wy żej nale ży doda ć wła ściwe zagospodarowanie (udost ępnianie) brzegów wód jako k ąpielisk. Nale ży tu wymieni ć organizowanie pla ż i biwaków wyposa żonych w infrastruktur ę rekreacyjn ą i paraturystyczn ą (kosze na odpady, wydzielone miejsca parkingowe, umacnianie brzegów, budow ę pomostów kąpielowych i w ędkarskich, umacnianie wydm). Wszelkie inwestycje mog ące zmieni ć stosunki hydrologiczne powinny zosta ć poprzedzone ocen ą oddziaływania na środowisko. W zakresie regulacji stosunków wodnych nale ży ograniczy ć prace hydrotechniczne i melioracyjne do terenów faktycznie u żytkowanych rolniczo. W odniesieniu do wi ększo ści cennych obszarów przyrodniczych obj ętych propozycjami ochrony, nale ży opracowa ć i wdro żyć program restytucji (poprawy) warunków wodnych.

Zachowanie bioró żnorodno ści terenów miasta Na polityk ę utrzymania i wzbogacania bioró żnorodno ści terenów miasta składa ć si ę powinny nast ępuj ące działania polegaj ące na: - utrzymaniu istniej ących lasów i zadrzewie ń (zwłaszcza starodrzewia) w obr ębie terenów przydro żnych, śródmiejskich, parkowych oraz drzew znajduj ących si ę nad istniej ącymi ciekami wód, a tak że k ęp i pasm w obr ębie u żytków zielonych, ponadto zadrzewie ń zlokalizowanych na terenach istniej ących obni żeń, gdzie wspomagaj ą one naturaln ą retencj ę wód i stanowi ą siedliska drobnej fauny; - zachowaniu zgodnie z wyznaczonymi kierunkami zagospodarowania przestrzennego rozwoju miasta kompleksów trwałych u żytków zielonych; - umo żliwieniu migracji ró żnych gatunków o najwi ększej bioró żnorodno ści pomi ędzy obszarami poprzez wyznaczenie korytarzy ekologicznych, które stanowi ą główne drogi migracji ro ślin i zwierz ąt; - ochronie obszarów podmokłych, doliny rzeki i mokradeł oraz terenów wokół istniej ących akwenów, poniewa ż s ą to miejsca najbardziej bioró żnorodne i najciekawsze przyrodniczo. Nadmienia si ę, że miejsca te bardzo szybko ulegaj ą degradacji i zanikaniu na skutek gospodarczej działalno ści człowieka; - zachowaniu fragmentów naturalnych ekosystemów, poprzez wprowadzenie zgodnie z kierunkami rozwoju miasta w wyznaczonych miejscach formy ochrony przyrody, jakim są użytki ekologiczne; - ochronie populacji rzadkich i zagro żonych gatunków flory i fauny, realizowanej w mie ście przez ustanowienie i zaproponowanie stref ochronnych dla rzadkich gatunków ptaków, gdzie maj ą swoje miejsca bytowania i rozrodu zwierz ąt i ro ślin. Nadmienia si ę, że tereny cenne przyrodniczo z rzadkimi gatunkami ro ślin oraz fauny w trakcie planowania wszelkich inwestycji powinny zosta ć zachowane mo żliwie w niezmienionym stanie. - ochronie walorów krajobrazowych poprzez ochron ę powierzchniow ą (Obszary Chronionego Krajobrazu i przewidziane do ochrony mniejsze obiekty, jak rezerwat, u żytki ekologiczne oraz obszar Natura 2000 „Dolina Pars ęty” czy „Trzebiatowsko – Kołobrzeski Pas Nadmorski” o du żych walorach krajobrazowych), edukację, badania i monitoring, zapobieganie erozji oraz skutki prowadzonej na terenie miasta formy turystyki rekreacyjnej. Nadmienia si ę, ze czynniki te mog ą przyczynia ć si ę do zachowania ró żnorodno ści gatunkowej organizmów żywych i siedlisk na terenie miasta.

Stan środowiska i zasobów przyrodniczych miasta zale żeć b ędzie przede wszystkim od kompleksowego zarz ądzania istniej ącymi zasobami (materialnymi, ludzkimi, infrastruktur ą),

202 w tym równie ż w du żej mierze od działa ń podejmowanych w zakresie gospodarki komunalnej. Podstawowymi przedsi ęwzi ęciami w tym wzgl ędzie powinno by ć mi ędzy innymi wprowadzanie nowej zabudowy na terenach wskazanych w kierunkach do potencjalnego zainwestowania, ograniczenie wysoko ści zabudowy na terenach uzdrowiskowych miasta.

2.2 ZALECENIA GOSPODARCZE DLA ISTNIEJĄCYCH OBSZARÓW I OBIEKTÓW CHRONIONYCH. 2.2.1 Obszar Górniczy Kołobrzeg II – wód leczniczych. Na obszarze górniczym „Kołobrzeg II” i terenie górniczym „Kołobrzeg” utworzonym dla zło ża wód leczniczych (dec. Min. Zdr. i O.S. z dnia 29.03.91 nr TiU 6/60/91), obejmuj ącym w znacznej cz ęś ci obszar miasta zaleca si ę, na tym terenie w przypadku konieczno ści prowadzenia prac ziemnych zwi ązanych z posadowieniem obiektów budowlanych: 1) ustalenie warunków geotechnicznych posadowienia obiektów budowlanych, dostosowanych form ą i zakresem niezb ędnych bada ń do wła ściwej kategorii geotechnicznej; 2) opracowanie dokumentacji geologiczno – in żynierskiej (w miejscach przewidywanych wykopów), dokumentuj ącej poziomy wodono śne w poszczególnych warstwach geologicznych; 3) prowadzenie prac geologicznych wył ącznie na podstawie zatwierdzonego planu ruchu przez wła ściwy organ nadzoru górniczego; 4) uwzgl ędnienie przy sporz ądzeniu projektu budowlanego lub architektonicznego wytycznych ustale ń geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych oraz wniosków wynikaj ących z opracowanej dokumentacji geologiczno – in żynierskiej, 5) zastosowanie technologii w pełni zabezpieczaj ącej jako ść wód podziemnych, a w przypadku stwierdzenia mo żliwo ści kontaktu ze zło żem wód leczniczych nale ży zapewni ć pełn ą izolacj ę w trakcie wykonywania prac budowlanych oraz podczas pó źniejszej eksploatacji obiektu. Poszczególne wytyczne nale ży zastosowa ć w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego w zale żno ści od warunków geologicznych danego terenu oraz rodzaju planowanej zabudowy.

2.2.2 Obszar Górniczy złoża Borowiny „Mirocice”. Na obszarze górniczym zło ża Borowiny „Mirocice” nale ży uwzgl ędni ć zalecenia zawarte w punkcie 2.2.1 . ponadto, zaleca si ę wprowadzenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zapisu dotycz ącego zakazu trwałej zmiany stosunków wodnych, powoduj ących obni żenie zwierciadła wód w obr ębie zło ża oraz trwałej zmiany stosunków wodnych w obszarze górniczym (poza zło żem dopuszcza si ę mo żliwo ść czasowego obni żenia zwierciadła wody na czas realizacji inwestycji, pod warunkiem braku wpływu na poziom zwierciadła wody w obr ębie zło ża).

2.2.3 Obszary Stref Ochrony Uzdrowiskowej na terenie miasta Kołobrzeg. Zgodnie z ustaw ą o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych z dnia 28 lipca 2005r. (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 651 z pó źn. zm.), a tak że z obowi ązuj ącym Statutem Uzdrowiska Kołobrzeg przy

203 opracowaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego nakazuje si ę zastosowanie wytycznych zgodnych z kierunkami niniejszego studium w oparciu o obowi ązuj ące ww. akty prawne, a w nich nakazy i zakazy oraz dopuszczenia dotycz ące poszczególnych stref ochrony uzdrowiskowej. Zgodnie z przyj ętą Uchwał ą Nr L/673/10 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 29 wrze śnia 2010r. w sprawie uchwalenia Statutu Uzdrowiska Kołobrzeg (Dz. Urz. Nr 113, poz.2081 z dnia 12 listopada 2010r.) oraz aneksem Nr 2 do operatu uzdrowiskowego dokonane zostały ponowne obliczenia procentowego udziału terenów zieleni w strefie „B” ochrony uzdrowiskowej w odniesieniu do nowych kierunków studium. Obliczenia te zostały przeprowadzone na podstawie stosunku powierzchni wszystkich istniej ących i projektowanych terenów zieleni wyst ępuj ących w strefie „B” do całkowitej powierzchni tej strefy, bior ąc pod uwag ę, że zgodnie z wyznaczonymi kierunkami studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg, cz ęść terenów obecnie w 100% zielonych zostanie wskazane pod ró żnego typu mo żliwo ści inwestycyjne. Ponownych oblicze ń dokonano, bior ąc pod uwag ę nowe kierunki niniejszego studium, a w szczególno ści tereny: - w 100% zielone; - zlokalizowane w południowo-wschodniej cz ęś ci miasta (tzw. Mirocice) wskazane pod nowe zainwestowanie (dotychczas wył ącznie zielone) z zało żeniem 60% - 70% udziału terenów zieleni; - pozostałe w wi ększo ści obecnie zainwestowane przy zało żeniu 20% udziału terenów zielonych wchodz ących ich zakres jako ziele ń towarzysz ąca - powszechnie wyst ępuj ąca w ró żnego typu zabudowie. Po przeprowadzeniu według ww. zasady oblicze ń zachowania terenów zieleni w strefie „B” ochrony uzdrowiskowej, wykazano, że docelowo na jej terenie procentowy wska źnik terenów zieleni zostanie zachowany na poziomie 55,16%. W zwi ązku z powy ższym w świetle wytyczonych kierunków studium rekompensat ę terenów zieleni przeznaczon ą pod zabudow ę stanowi ć b ędzie ziele ń towarzysz ąca i powszechnie wyst ępuj ąca w ró żnego typu zabudowie zlokalizowanej w strefie „B” ochrony uzdrowiskowej, a pierwotnie nie branej pod uwag ę przy rozliczaniu procentowego udziału terenów zieleni w strefie. Maj ąc na uwadze powy ższe nale ży wskaza ć, że monitorowanie wska źnika terenów zieleni powinno odbywa ć si ę przynajmniej raz na cztery lata, a przy opracowaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego nale ży bra ć pod uwag ę ww. wytyczne oblicze ń wska źnika terenów zieleni, na podstawie, którego została zbilansowana strefa „B” ochrony Uzdrowiska Kołobrzeg.

2.2.4 Obszar Chronionego Krajobrazu Obszar Chronionego Krajobrazu obejmuje tereny chronione ze wzgl ędu na wyró żniaj ący si ę krajobraz o zró żnicowanych ekosystemach. W jego zakres wchodz ą tereny warto ściowe ze wzgl ędu na mo żliwo ść zaspokajania potrzeb zwi ązanych z turystyk ą i wypoczynkiem lub pełnion ą funkcj ą korytarzy ekologicznych. Wi ększa cz ęść obszaru miasta wchodzi w zakres Obszaru Chronionego Krajobrazu opisanego dokładnie w rozdziale II, punkcie 3.3.1 studium uwarunkowa ń niniejszego opracowania. Ustanowienie Obszaru Chronionego Krajobrazu nie wyklucza działalno ści człowieka na jego chronionym obszarze, jednak działalno ść ta musi by ć podporz ądkowana potrzebom przyrody. Podstawowymi wytycznymi tej formy ochrony przyrody, które nale ży uwzgl ędni ć jest: • mo żliwe zatrzymanie procesu degradacji środowiska,

204 • zachowanie równowagi ekologicznej, • utrzymanie zgodnie z kierunkami studium warto ści krajobrazu naturalnego i kulturowego, • tworzenie osłony dla obszarów o surowszych rygorach ochrony, • wypracowanie racjonalnych zasad turystycznego wykorzystania obszaru, zgodnie z opracowanymi kierunkami studium. W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami odr ębnymi nale ży odpowiednio uwzgl ędni ć zakazy i ograniczenia dotycz ące ustanowionego Obszaru Chronionego Krajobrazu o nazwie „Koszali ński Pas Nadmorski”.

2.2.5 Obszar Natura 2000. Miasto Kołobrzeg poło żone jest w zasi ęgu obszaru Europejskiej sieci Ekologicznej Natura 2000, która ma za zadanie chroni ć pod wzgl ędem przyrodniczym cenne i zagro żone gatunki ptaków oraz siedliska przyrodnicze dzikiej fauny i flory opisane w rozdziale II, punkcie 3.3.2, i dotycz ącej cz ęś ci uwarunkowa ń niniejszego Studium. Dla terenów wchodz ących w zakres obszarów Natura 2000 zaleca si ę stosowanie ustale ń zawartych w obowi ązuj ących przepisach odr ębnych, ponadto dla obszaru: 1) Trzebiatowsko – Kołobrzeskiego Pasa Nadmorskiego (SOO) PLH320017 wprowadza si ę: zakaz niszczenia siedlisk wydmy białej i szarej oraz boru ba żynowego, zakaz osuszania siedlisk przyrodniczych z ro ślinno ści ą halofiln ą wyst ępuj ącą w obr ębie ł ąk i pastwisk zlokalizowanych w Pradolinie Pomorskiej, prowadzenie wła ściwej gospodarki le śnej, polegaj ącej na opracowaniu planu ochrony lasu, ochron ę wydm, wła ściwego zabezpieczenia brzegu morskiego nie powoduj ącego przekształcania i ubo żenia przyrodniczych siedlisk nadmorskich np. tworz ącego aktywnego klifu klif martwy, z nadmorskich wydm białych i szarych zaro śli obcych gatunków. 2) Dorzecza Pars ęty PLH320007 – wprowadza si ę: zakaz zmiany stosunków wodnych, powoduj ących odwadnianie mokradeł; zalecenie wypasu oraz koszenia ł ąk świe żych i podmokłych oraz torfowisk mechowiskowych; zakaz kłusownictwa ryb łososiowatych; zakaz zalesiania torfowisk i podmokłych ł ąk; intensyfikacji u żytkowania ł ąk lub zamian ę ich w grunty orne; zakaz budowy zbiorników retencyjnych na jej obszarze; nakaz prowadzenia uporz ądkowanej gospodarki wodno-ściekowej oraz wła ściwej gospodarki odpadami – niwelowanie "dzikich wysypisk" śmieci, nakaz utrzymania we wła ściwym stanie koryta rzecznego rzeki Pars ęty oraz obiektów i urz ądze ń zwi ązanych z ochron ą przeciwpowodziow ą, nakaz prowadzenia działa ń maj ących na celu zapewnienie swobodnego spływu wód i kry oraz zachowania dbało ści o utrzymanie dobrego stanu ekologicznego doliny. 3) Zatoki Pomorskiej (OSO) PLB 990003 – wprowadza si ę zakaz lokalizacji na jej terenie i w bezpo średnim jej s ąsiedztwie tzw. farm elektrowni wiatrowych oraz pewnego rodzaju form rybołówstwa, tj. stosowania sieci stawnych i sznurów hakowych.

205 2.2.6 Obszar pasa technicznego ochrony wybrzeża. Pas techniczny zgodnie z ustaw ą o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz.U. z 2003r. Nr 153, poz.1502 z pó źn. zm.) stanowi stref ę wzajemnego i bezpo średniego oddziaływania morza i l ądu. Jest obszarem przeznaczonym do utrzymania brzegu morskiego w stanie zgodnym z wymogami bezpiecze ństwa i ochrony środowiska pas techniczny może by ć wykorzystywany do innych celów za zgod ą wła ściwego organu administracji morskiej (zgodnie z zał ącznikiem graficznym nr 3 do uchwały kierunków obowi ązuj ącego studium), który jednocze śnie okre śla warunki takiego wykorzystania. „Pas techniczny przebiega wzdłu ż brzegu obszarów morskich obejmuj ąc teren od linii brzegu morskiego w kierunku l ądu o szeroko ści od 10 do 1.000 m w zale żno ści od rodzaju brzegu, z wył ączeniem terenów le żą cych w granicach portów i przystani morskich okre ślonych w odr ębnych przepisach”. Pas techniczny ochrony brzegu morskiego na obszarze miasta Kołobrzeg okre ślony został zgodnie z przepisami odr ębnymi na podstawie Zarz ądzenia Nr 2 Dyrektora Urz ędu Morskiego w Słupsku z dnia 04 maja 2006r. w sprawie okre ślenia granic pasa technicznego Urz ędu Morskiego w Słupsku na terenie Województw Pomorskiego i Zachodniopomorskiego (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 71/06, poz. 1264).

2.2.7 Obszar pasa ochronnego ochrony wybrzeża. Pas ochronny zgodnie z ustaw ą o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej ( Dz.U. z 2003r. Nr 153, poz.1502 z pó źn. zm.) stanowi obszar, w którym działalno ść człowieka wywiera bezpo średni wpływ na stan pasa technicznego. Pas ochronny ochrony wybrze ża na obszarze miasta Kołobrzeg okre ślony został zgodnie z przepisami odr ębnymi na podstawie Zarz ądzenia Nr 3 Dyrektora Urz ędu Morskiego w Słupsku z dnia 04 maja 2006r. w sprawie okre ślenia granic pasa ochronnego Urz ędu Morskiego w Słupsku na terenie Województw Pomorskiego i Zachodniopomorskiego (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 71/06, poz. 1265). Zgodnie z Rozporz ądzeniem Rady Ministrów w sprawie okre ślenia minimalnej i maksymalnej szeroko ści pasa technicznego i ochronnego oraz sposobu wyznaczenia ich granic (Dz. U. z 2003r. Nr 89, poz.820 z pó źn. zm.) pas ochronny obejmuje obszar przyległy do odl ądowej granicy pasa technicznego o szeroko ści od 100 m do 2.500 m, z wył ączeniem terenów le żą cych w granicach portów i przystani morskich okre ślonych w odr ębnych przepisach. Zagospodarowanie pasa ochronnego wskazuje si ę zgodne z przyj ętymi kierunkami obowi ązuj ącego studium (zgodnie z zał ącznikiem graficznym nr 3 do uchwały - kierunków studium zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg). W przypadku utraty terenów pasa technicznego w wyniku działania żywiołu morskiego do czasu wyznaczenia nowego pasa technicznego wskazuje si ę na przej ęcie przez pas techniczny terenów wchodz ących w zakres pasa ochronnego o szeroko ści nieprzekraczaj ącej 100 m w kierunku l ądu.

2.2.8 Użytek Ekologiczny „Ekopark Wschodni”. Użytek ekologiczny o nazwie „Ekopark Wschodni” stanowi ący obszar Solnego Bagna poło żony w północno-wschodniej cz ęś ci miasta, którego granice stanowi ą (zał ącznik graficznym nr 2 do uchwały kierunków obowi ązuj ącego studium) od północy obszar terenu wybrze ża Bałtyku na odcinku ul. Brzeska w Podczelu II (lotnisko w Bagiczu) do ogródków działkowych. Od strony zachodniej natomiast okolice zespołu sanatoryjno - wczasowego

206 „Arka", a od strony południowej granic ę stanowi ul. Koszali ńska, na odcinku od wschodniej granicy miasta do kopalni borowiny „Mirocice" z wyłączeniem sanatorium Podczele. Zgodnie z kierunkami studium zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg nale ży d ąż yć do zmiany formy ochrony tego obszaru z U żytku Ekologicznego na Rezerwat -zgodnie z granicami wyznaczonymi na mapie kierunków studium (patrz zał ącznik nr 3 do uchwały). Zmiana dotychczasowej formy ochrony została zaproponowana z uwagi na ochron ę i zachowanie pozostało ści ekosystemów maj ących znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów siedlisk, a tak że ochron ę bogatych stanowisk rozrodu herpetofauny, ptaków i zadrzewie ń śródpolnych. Postulowana forma ochrony stanowi najsilniejsze prawne narz ędzie ochrony dla zachowania zespołu biocenoz składaj ących si ę z wału wydmowego, torfowisk niskich o charakterze halofilnym, oraz fragmentów lasów li ściastych d ębowo-bukowych na płatach moreny dennej. Do głównych zalece ń gospodarczych dla obszaru ochrony u żytku ekologicznego (w przyszło ści by ć mo że rezerwatu) o nazwie „Ekopark Wschodni” wraz z okalaj ącą go otulin ą nale ży: • wprowadzenie na jego terenie zakazu wycinki drzew oraz jej ograniczenie i kontrolowanie w porozumieniu z ekologiem na terenie otuliny, • wprowadzenie zakazu zmiany stosunków wodnych, • zapobieganie silnej antropopresji, poprzez: - ograniczenie nadmiernej penetracji turystycznej, poprzez wyznaczenie i opisanie ście żek dydaktycznych i szlaków turystycznych - we wskazanych do tego celu miejscach (zgodnie z przyj ętą koncepcj ą), - przemy ślan ą lokalizacj ę pomostów i punktów widokowych, • umacnianie wału wydmowego, który nie umocniony mo że zosta ć rozmyty w wyniku działalno ści fal morza, czego nast ępstwem mo że by ć zagro żenie rozmycia przez wody torfowisk infiltruj ących w kierunku morza, • zapobieganie powstawaniu dzikich wysypisk śmieci, • zapobieganie ewentualnym zanieczyszczeniom tego obszaru, • wykluczenie w pobli żu obszaru „Ekoparku Wschodniego” jakichkolwiek działalno ści powoduj ących osuszanie obszaru chronionego.

2.2.9 Tereny parków miejskich wpisanych do rejestru zabytków. Na terenie miasta znajdują si ę 4 parki wpisane do Rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, do których nale żą : 1) Nadmorski Park Zdrojowy - zało żony w 1882r., obecnie Park im. Stefana Żeromskiego, o pow. 19,3 ha, ul. Sikorskiego, Rodziewiczówny, Aleja Nadmorska, 2) Parki im. A. Fredry o pow. 21,3 ha, dawniej Park Przyja źni Polsko-Radzieckiej, ul. A. Fredry, 4 Dywizji Wojska Polskiego, Sułkowskiego (park le śny); 3) Park przy Pomniku Za ślubin z Morzem, obecnie wł ączony do Parku im. St. Żeromskiego o pow. 5,9 ha, ul. Mickiewicza, Obr. Westerplatte, Aleja Nadmorska 4) Park Zachodni (teren ten był pierwotnie centralnym cmentarzem miasta), ob. im. Jedno ści Narodowej, o pow. 6,5 ha, ul. Arciszewskiego, Wiosenna, wydmy wybrze że. Dla wy żej wymienionych obszarów parków zaleca si ę: rewaloryzacj ę zespołów zieleni parkowych,

207 remont i odtworzenie zniszczonych urz ądze ń melioracyjnych oraz ochron ę przed powierzchniowym zanieczyszczeniem; zachowanie granic zało żenia parkowego i sieci dro żnej oraz je żeli to mo żliwe uczytelnienie historycznego planu zało żenia; uatrakcyjnienie istniej ących zało żeń parkowych poprzez odbudow ę dawnych zało żeń lub zaprojektowanie nowych na bazie dawnych wraz z dopuszczeniem wprowadzenia nowych alejek, sadzawek, fontann, oczek wodnych lub innych obiektów małej architektury; ograniczenie pojazdów silnikowych na terenach parków chronionych jak i w ich bezpo średnim s ąsiedztwie; wymian ę zdekapitalizowanej infrastruktury parkowej, zakaz grodzenia terenu lub wykonywania przekopów; zakaz wszelkich działa ń inwestycyjnych i technicznych w otoczeniu parku mog ących niekorzystnie wpłyn ąć na trwało ść szaty ro ślinnej, warunki wodne lub inne zagro żenia, mo żliwo ść odtworzenia na terenie parku dawnej zabudowy usługowej, tj. kawiarni, restauracji i innych dawniej istniej ących obiektów za zgod ą i wytycznymi odpowiednich słu żb ochrony zabytków i/lub wprowadzenia nowej zabudowy usługowej lub/ i gastronomicznej za zgod ą Konserwatora Zabytków w ści śle wskazanych lokalizacjach w miejscowych planach zagospodarowania przestrzrennego.

2.2.10 Pomniki przyrody. W mie ście Kołobrzeg istnieje 13 pomników przyrody w postaci pojedynczych drzew, grupy drzew i alei, które zostały dokładnie opisane w punkcie 3.3.3 cz ęś ci uwarunkowa ń zagospodarowania miasta Kołobrzeg. W stosunku do istniej ących oraz projektowanych pomników przyrody, zaleca si ę wprowadzenie nast ępuj ących zakazów: 1) niszczenia lub uszkadzania obiektu; 2) wykonywania prac ziemnych powoduj ących trwałe uszkodzenie obiektu; 3) zanieczyszczania gleby; 4) dokonywania zmian stosunków wodnych, maj ących wpływ na wskazane obiekty chronione. Zaleca si ę równie ż wykonanie oceny stanu zdrowotno ści drzew pomnikowych (istniej ących i projektowanych) i innych cennych egzemplarzy drzew oraz alei, a tak że zaprojektowanie i wykonanie zabiegów piel ęgnacyjnych oraz fachowych zabiegów konserwatorskich.

2.3 NOWE OBSZARY I OBIEKTY PRZEWIDZIANE DO OCHRONY. Wymienione poni żej nowe obszary i obiekty przewidziane do ochrony zostały zaproponowane w oparciu o przeprowadzon ą wizj ę w terenie oraz opracowan ą w 2001r. „Waloryzacj ę Przyrodnicz ą miasta Kołobrzeg” oraz „Strategi ę rozwoju miasta do roku 2020”, a tak że analiz ę innych dost ępnych opracowa ń przyrodniczych. Na terenie miasta Kołobrzeg proponuje si ę nast ępuj ące formy obszarów i obiektów zasługuj ących na prawn ą ochron ę, do których nale ży d ąż yć, tj.: istniej ący u żytek ekologiczny „Ekopark Wschód” postulowany w przyszło ści jako rezerwat przyrody (UE/R-1), użytki ekologiczne (UE.1 – UE.2),

208 pomniki przyrody, inne cenne obszary i obiekty (OC.1 – OC.3). Zaproponowane do ochrony obszary i obiekty w wi ększo ści wymagają opracowania dokumentacji według wymogów prawnych, a nast ępnie zatwierdzenia przez odpowiedni organ (Wojewod ę lub Rad ę Miasta). Rozporz ądzenia powołuj ące okre ślone obszary i obiekty jako chronione maj ą za zadanie zawiera ć szczegółowe wytyczne konserwatorskie gwarantuj ące zachowanie ich unikatowych walorów przyrodniczych. Do czasu powołania ww. powierzchniowych form ochrony przyrody zaleca si ę zakaz zmiany form u żytkowania gruntów i ich prywatyzacji. 2.3.1. Rezerwaty przyrody. Na terenie miasta Kołobrzeg w wyniku inwentaryzacji przyrodniczej oraz bada ń terenowych wskazuje si ę na d ąż enie do utworzenia jednego rezerwatu przyrody wraz z okalaj ącą go otulin ą, zakres, którego został opisany w punkcie 2.2.8 U żytek ekologiczny „Ekopark Wschodni” - kierunków ochrony warto ści i zasobów środowiska przyrodniczego.

2.3.2. Użytki ekologiczne. Użytkami ekologicznymi s ą zasługuj ące na ochron ę pozostało ści ekosystemów maj ących znaczenie dla zachowania ró żnorodno ści biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródle śne oczka wodne, k ępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieu żytkowanej ro ślinno ści, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamie ńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmna żania lub miejsca sezonowego przebywania. − Proponowane do obj ęcia ochron ą u żytki ekologiczne sw ą rol ę w krajobrazie b ędą nadal pełniły pod warunkiem zachowania ich w stanie naturalnym z zachowaniem okre ślonych metod post ępowania uniemo żliwiaj ących ich degradacje. − W zwi ązku z powy ższym dla proponowanych form ochrony zaleca si ę: 1) zapobieganie czynnikowi eutrofizacji, 2) zakaz zmiany stosunków wodnych, powoduj ących osuszanie, 3) zakaz zmiany sposobu u żytkowania gruntów, 4) zakaz wykaszania trzcin, niszczenia zaro śli, zadrzewie ń przydro żnych i śródpolnych, 5) zapobieganie powstawaniu dzikich wysypisk śmieci, 6) zapobieganie ewentualnym zanieczyszczeniom tego obszaru. W mie ście Kołobrzeg nale ży d ąż yć do obj ęcia t ą form ą ochrony przyrody nast ępuj ące obiekty, jako u żytki ekologiczne:

1) Użytek ekologiczny „Solniska na Owczym Bagnie” Forma ochrony i Użytek ekologiczny nazwa „Solniska na Owczym Bagnie” Symbol na mapie UE.1 1:10 000 Poło żenie Zachodnia cz ęść miasta, na zachód od Pars ęty, zlokalizowana na Owczym (lokalizacja) Bagnie. Przedmiot i cel Ro ślinno ść szuwarowa i murawowa solnisk – ochrona obligatoryjnych i ochrony fakultatywnych halofitów.

209 Zagro żenia Ekspansja trzciny, składowanie odpadków gospodarczych i gruzu, przesuszenie, rozbudowa osiedli. Wskazania Bezwzgl ędna konieczno ść : konserwatorskie i - sezonowego koszenia trzciny, planistyczne - usuni ęcia odpadków i gruzu, a tak że zakaz ich składowania, - zakaz zmiany stosunków wodnych, powoduj ących osuszanie, - zakaz zmiany sposobu u żytkowania gruntów, - zakaz wykaszania trzcin, niszczenia zaro śli, zapobieganie ewentualnym zanieczyszczaniem tego obszaru wód i gleby.

2) Użytek ekologiczny „Dolina Stramniczki”

Forma ochrony i Użytek ekologiczny nazwa „Dolina Stramniczki” Symbol na mapie UE.2 1:10 000 Poło żenie Teren podmokłych ł ąk poło żonych pomi ędzy rzek ą Pars ętą, a Budzistowem (lokalizacja) oraz drog ą wojewódzk ą nr 163 na Białogard. Przedmiot i cel Ochrona bioró żnorodno ści, a w szczególno ści ro ślinno ści halofilnej. ochrony Ochrona rzadkich i zagro żonych gatunków ro ślin i zwierz ąt. Zagro żenia silna antropopresja, osuszanie torfowisk; wypalanie trawy; tworzenie dzikich wysypisk śmieci, psuj ących estetyk ę terenu, ekspansja trzciny. Wskazania oczyszczenie terenu ze śmieci, konserwatorskie i zalecenie kontynuowania wypasu bydła i koni, planistyczne po zako ńczeniu eksploatacji s ąsiaduj ących terenów kopalni borowiny - nale ży podda ć je rekultywacji i wł ączy ć do niniejszego u żytku ekologicznego, zahamowanie odwodnienia przez wybudowanie przepustów z mo żliwo ści ą regulacji przepływu, ograniczenie nadmiernej penetracja turystycznej, poprzez wyznaczenie i opisanie ście żek dydaktycznych i szlaków turystycznych - we wskazanych do tego celu miejscach (zgodnie z przyj ętą koncepcj ą), przemy ślana lokalizacja pomostów i wie ż widokowych, zakaz pozyskiwania, niszczenia i uszkadzania drzew, zakaz za śmiecania obiektu i terenu wokół niego, zakaz wysypywania, wylewania odpadów i innego zanieczyszczenia wód i gleby, zakaz podwy ższania terenu, poprzez nasypywanie ziemi, zakaz budowy budynków i stawiania tymczasowych obiektów budowlanych

Prawne powołanie u żytków ekologicznych powinno poprzedzi ć opracowanie niezb ędnej dokumentacji.

210 2.3.3. Pomniki przyrody W mie ście Kołobrzeg, do obj ęcia ochron ą zgodnie z strategi ą rozwoju miasta wytypowano jako pomniki przyrody nast ępuj ące drzewa: • buk i d ąb zlokalizowany w Parku 18 Marca (działka nr 133 obr ęb 12), • jesion zlokalizowany na ziele ńcu przy dworcu PKS (działka nr 21/2 obr ęb 12), • platan zlokalizowany na terenie szkolnym przy ul. Portowej 37 (działka nr 138 obr ęb 4), • dwa kasztanowce zlokalizowane w pasie technicznym drogi powiatowej ul. Solna (działka nr 120 obr ęb 4), • jodła zlokalizowana na terenie przy ul. Ko ściuszki 25 (działka nr 72 obr ęb 5), • kasztanowiec zlokalizowany w pasie technicznym drogi gminnej ul. Wojska Polskiego (działka nr 138/2 obr ęb 12), • kasztanowiec zlokalizowany na terenie przy ul. Trzebiatowskiej (działka nr 311 obr ęb 11), • jesion zlokalizowany na terenie ogrodów działkowych przy ul. VI Dywizji Piechoty (działka nr 244 obr ęb 17), • jarz ąb zlokalizowany na terenie przy ul. Nowogródzkiej (działka nr 4/118 obr ęb 8), • kasztanowiec zlokalizowany na terenie przy ul. Młyńskiej (działka nr 67 obr ęb 11).

Wskazania konserwatorskie: Dla powy ższych obiektów uznaj ąc je za pomniki przyrody nale ży sporz ądzi ć metryki polegaj ące na: 1) okre śleniu gatunku i ewentualnej odmiany drzew, 2) obliczeniu wieku drzew, 3) okre śleniu ogólnego stanu zdrowotnego drzew według skali zdrowotno ści, 4) okre śleniu widocznych objawów chorobowych, spowodowanych np. przez patogeny, szkodniki, uszkodzenia mechaniczne b ądź czynniki abiotyczne, 5) pomiarach witalno ści – żywotno ści drzew, 6) pomiarach wielko ści, 7) przedstawieniu wytycznych w zakresie prac piel ęgnacyjno – ochronno - konserwacyjnych oraz urz ądze ń ochronnych, które b ędą niezb ędne do zapewnienia ochrony chronionego obiektu, 8) zebraniu danych niezb ędnych do dokładnego okre ślenia w dokumentacji jako pomnika przyrody oraz jego poło żenia (lokalizacji), 9) sporz ądzeniu charakterystyki obiektu, z wyszczególnieniem jego istotnych cech kwalifikuj ących obiekt do ochrony, 10) ustaleniu zakazów i ogranicze ń wynikaj ących z przepisów prawnych (art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009r. Nr 151, poz. 1220 z pó źn.zm.), aby zamierzony cel ochrony został osi ągni ęty, 11) wskazaniu wła ściciela, posiadacza lub u żytkownika obiektu oraz nieruchomo ści, na której rosn ą drzewa, 12) wskazaniu jednostki, pod której zarz ądem znajduje si ę obiekt, 13) sporz ądzeniu dokumentacji fotograficznej obiektów, 14) oznakowaniu, otoczeniu opiek ą konserwatorsk ą oraz ochronie przed wyci ęciem i uszkodzeniem, 15) Opisaniu w materiałach promocyjnych oraz rozpowszechnieniu informacji miejscowej ludno ści i turystom.

2.3.4. Inne cenne obszary i obiekty. Na terenie miasta Kołobrzeg wyst ępuj ą równie ż rozproszone obiekty biocenotyczne ze stanowiskami chronionych i zagro żonych gatunków ro ślin, miejsc bytowania i rozrodu rozmaitych gatunków fauny, skupisk drzew, starodrzewia oraz alei i szpalerów drzew nie zgłoszone do ochrony pomnikowej.

211 Miejsca, te mog ą sta ć si ę w przyszło ści u żytkami ekologicznymi lub w przypadku pojedynczych obiektów pomnikami przyrody. Do takich obszarów cennych przyrodniczo mo żna zaliczy ć: 1) OC-1 – Park imienia Aleksandra Fredry, który charakteryzuje si ę du żą bioró żnorodno ści ą, gdy ż udokumentowano, że na jego obszarze l ęgnie si ę ok. 48 gatunków ptaków np. krzy żówka, grzywacz, sierpówka, puszczyk, dzi ęcioł du ży itp. 2) OC-2 – Teren poło żony na północ od ul. Wylotowej, który charakteryzuje si ę wyst ępowaniem licznych stanowisk gatunków chronionych roślin i zwierz ąt m.in. bezkr ęgowców, gadów, ptaków i ssaków. 3) OC-3 – Teren doliny Stramniczki poło żony na wschód od drogi wojewódzkiej nr 163, gdzie wyst ępuj ą liczne stanowiska gatunków chronionych faunistycznych, tj. ssaków, ptaków, gadów, płazów i bezkr ęgowców. Wobec powy ższych obszarów zaleca si ę zakaz wszelkiej ingerencji mog ących zakłóci ć naturalne procesy zachodz ące w przyrodzie. Na terenach tych w szczególno ści zabrania si ę: - wykonywania jakichkolwiek prac melioracyjnych wpływaj ących negatywnie na ich stosunki wodne, a w szczególno ści obni żaj ących poziom wód na tych terenach i w bezpo średnim ich s ąsiedztwie, - zalesianie ł ąk i terenów zielonych, - eksploatacji torfu.

2.4 ZASADY OCHRONY POPULACJI, SIEDLISK I STANOWISK GATUNKÓW ROŚLIN CHRONIONYCH ORAZ ZAGROŻONYCH I RZADKICH W odniesieniu do dziko wyst ępuj ących ro ślin podlegaj ących ochronie ścisłej i cz ęś ciowej obowi ązuj ą liczne zakazy, ograniczenia i wskazania okre ślone w ustawie o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. z 2009r. Nr 151, poz.1220 z pó źn.zm.) oraz w innych obowi ązuj ących przepisach odr ębnych. W celu trwałego zachowania populacji gatunków podlegaj ących ochronie ścisłej i cz ęś ciowej oraz gatunków zagro żonych i rzadkich, a tak że zachowania ich stanowisk wymagane jest zachowanie i kształtowanie biotopów, w których one wyst ępuj ą, poprzez wprowadzanie i utrzymywanie tradycyjnych form u żytkowania i gospodarowania na tych obszarach. Na terenach tych w szczególno ści nale ży d ąż yć do: - ostro żnego wykonywania prac gospodarczych w lasach; - wprowadzania zakazu zabudowy w rejony i w bezpo średnie s ąsiedztwo stanowisk gatunków zagro żonych i rzadkich oraz obj ętych ochron ą. Zgodnie z obowi ązuj ącymi aktami prawa ochronie polegaj ącej na zachowaniu w stanie naturalnym podlegaj ą: ⇒ śródpolne i śródle śne oczka wodne o powierzchni do 1 ha, ⇒ torfowiska na gruntach rolnych i śródle śnych, ⇒ lasy ochronne, ⇒ pozostałe naturalne bagna i ł ąki na terenach śródle śnych. Wobec powy ższych obiektów zakazuje si ę ingerencj ę zakłócaj ącą naturalne procesy mog ące doprowadzi ć do zachwiania równowagi przyrodniczej lub ograniczenia ró żnorodno ści biologicznej. W szczególno ści nie nale ży:

212 • wykonywa ć w odniesieniu do tych obiektów (tak że w ich s ąsiedztwie) prac melioracyjnych wpływaj ących negatywnie na ich stosunki wodne (w szczególności obni żaj ących poziom wód), • oddawa ć w dzier żaw ę oczek wodnych w celu ich wykorzystania rybackiego wi ążą cego si ę z niszczeniem ro ślinno ści wodnej i przybrze żnej oraz zmian ą wła ściwo ści fizyko-chemicznych wód, • niszczy ć ro ślinno ści przybrze żnej oraz zaro śli i zadrzewie ń przywodnych, • zalesia ć ł ąk, • zezwala ć na eksploatacj ę torfu. W przypadku lasów ochronnych nale ży prowadzi ć gospodark ę le śną zapewniaj ącą ci ągłe spełnianie celów, dla których zostały wydzielone. W szczególno ści poprzez: • zachowanie trwało ści lasów – polegaj ącej na dbało ści o ich stan zdrowotny i sanitarny, preferowaniu ich naturalnego odnowienia, ograniczaniu regulacji stosunków wodnych do prac uzasadnionych potrzebami odnowienia lasu oraz użytkowaniu s ąsiaduj ących z lasami ochronnymi gruntów niele śnych, ograniczaniu trwałego odwadniania bagien, • zagospodarowanie i ochron ę lasów - kształtowanie struktury gatunkowej i przestrzennej lasu zgodnie z warunkami siedliskowymi, stosowania indywidualnych sposobów zagospodarowania i ochrony poszczególnych drzewostanów, ograniczenia w ci ęciach i stosowania zr ębów zupełnych.

Na obszarze miasta Kołobrzeg wyst ępuje wiele gatunków ro ślin prawnie chronionych w Polsce, tj. 38 gatunków, w tym 28 podlegaj ących ochronie całkowitej i 10 ochronie cz ęś ciowej. Stwierdzono równie ż 116 gatunków ro ślin uznanych za rzadkie b ądź zagro żone w swoim istnieniu. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej, wyró żniono szereg siedlisk przyrodniczych podlegaj ących ochronie. W wi ększo ści siedliska te mieszcz ą si ę na terenie obszaru proponowanego pod rezerwat „Ekopark Wschodni” oraz jego otuliny, a tak że na wybrze żu oraz w rzece Pars ęcie i Kanale Drzewnym. Gatunki chronione oraz zagro żone mieszcz ą si ę równie ż: na wilgotnych ł ąkach zlokalizowanych na terenie miasta (w szczególno ści przy ul. Wschodniej), na obszarach przewidzianych pod u żytki ekologiczne, w parkach, ziele ńcach i zadrzewieniach oraz w okolicach Pars ęty. Zachowanie gatunków podlegaj ących ochronie ma ogromne znaczenie dla utrzymania ró żnorodno ści biologicznej obszaru miasta. Ka żde niszczenie populacji, siedlisk i stanowisk gatunków ro ślin chronionych oraz zagro żonych i rzadkich zuba ża szat ę ro ślinn ą terenu, dlatego bardzo wa żna jest ich ochrona. Zasady ochrony s ą nast ępuj ące: 1. Nale ży pozostawi ć istniej ące formy u żytkowania gruntów z populacjami, siedliskami oraz stanowiskami gatunków ro ślin chronionych oraz zagro żonych i rzadkich. 2. Zakazuje si ę osuszania terenów z populacjami, siedliskami oraz stanowiskami gatunków ro ślin chronionych oraz zagro żonych i rzadkich. 3. Nale ży kontrolowa ć wycinki drzew. 4. Nale ży d ąż yć do powołania ochrony prawnej wskazanej w kierunkach studium. 5. Nale ży zachowa ć istniej ącą ziele ń miejsk ą publiczn ą tj. parki, ziele ńce i cmentarze. 6. Nale ży obj ąć opiek ą wszelkie zadrzewienie przydro żne. Aleje i szpalery o przerwanej ci ągło ści nale ży uzupełni ć dosadzaj ąc odpowiednie gatunki.

213 Najcenniejsze aleje zadrzewienia i pojedyncze drzewa nale ży chroni ć (stosuj ąc ochron ę pomnikow ą zgodnie z kierunkami niniejszego studium). 7. Nale ży dostosowywa ć plany zagospodarowania do wymogów dotycz ących ochrony przyrody. 8. Nale ży chroni ć przed działaniami dewastacyjnymi obszary z populacjami, siedliskami oraz stanowiskami gatunków ro ślin chronionych oraz zagro żonych i rzadkich. 9. Nie nale ży zmienia ć siedlisk gatunków stenotypowych (do gatunków tych nale żą ro śliny solniskowe). 2.5 Stanowiska rozrodu i stałego przebywania zwierząt gatunków chronionych. Fauna na terenie miasta Kołobrzeg jest bardzo bogata, ale jednocze śnie silnie zagro żona ze wzgl ędu na du żą antropopresj ę i ci ągły rozwój aglomeracji miejskiej. Dlatego szczególn ą uwag ę nale ży zwróci ć na obszary ze stanowiskami rozrodu i stałego przebywania zwierz ąt gatunków chronionych, gdy ż do tej pory wi ększo ść z nich nie jest jeszcze prawnie chroniona. Gatunki chronione na terenie miasta wyst ępuj ą w szczególno ści: na obszarze wydm, w strefie przybrze żnej, w lasach i zadrzewieniach (równie ż wydmowych) i ich pobli żu, w okolicach brzegów Pars ęty, oraz na terenie „Ekoparku Wschodniego” i jego okolicach, w lesie Koszali ńskiego Pasa Nadmorskiego, w Lesie Kołobrzeskim, w parkach na terenie miasta (m.in. w Parku A. Fredry), na terenach podmokłych przy ul. Wschodniej (wskazanych w kierunkach jako potencjalny u żytek ekologiczny), w dolinie Pars ęty, w Kanale Drzewnym, przy torach kolejowych do Białogardu oraz w pobliżu zespołu sanatoryjno - wczasowego „Arka". Gatunki ssaków prawnie chronionych lub zagro żonych znajduj ą si ę głównie w „Ekoparku Wschodnim” oraz na obszarach przewidzianych pod u żytki ekologiczne, w dolinie Pars ęty i dolinie Stramniczki, przy ul. Wschodniej (na łąkach), na skwerach i w parkach na terenie miasta, w lasach miejskich, na torfowiskach i mokradłach wokół miasta, w schronach i fortach miasta, w podziemiach amfiteatru, koło Radzikowa III, na lotnisku koło Bagicza, na wydmach oraz w Morzu Bałtyckim (mor świn). W zwi ązku z powy ższym postuluje si ę o wprowadzenie nast ępuj ących zasad ochrony stanowisk rozrodu i stałego przebywania zwierz ąt gatunków chronionych, maj ące na celu zachowanie walorów przyrodniczych obszaru miasta Kołobrzeg, tj.: 1. Zakazu osuszania terenów ze stanowiskami rozrodu i stałego przebywania zwierz ąt gatunków chronionych. 2. Ograniczeniu i kontroli wycinki drzew. 3. Zachowaniu dotychczasowej formy ochrony prawnej obiektów i obszarów na terenie miasta lub nale ży d ąż yć do ich zmiany zgodnie z wskazanymi wy żej kierunkami studium. 4. Zachowaniu zgodnie z kierunkami studium istniej ącej miejskiej zieleni publiczn ą tj. parków, ziele ńców i cmentarzy. 5. Dostosowaniu planów zagospodarowania przestrzennego do wymogów ochrony przyrody. 6. W przypadku istnienia elementów degraduj ących obszary ze stanowiskami rozrodu i stałego przebywania zwierz ąt gatunków chronionych nale ży zminimalizowa ć ich oddziaływanie na drodze rozwi ąza ń technicznych lub prawnych. 7. Ochrony przed działaniami dewastacyjnymi istniejących obszarów ze stanowiskami rozrodu i stałego przebywania zwierz ąt gatunków chronionych.

214 8. Odpowiednim zorganizowaniem ruchu turystycznego w celu zapobiegania dewastacji wydm (dewastacja tych terenów to zagro żenie dla wielu gatunków zwierz ąt oraz niszczenie siedlisk w ędrownych kr ęgowców). 9. Wprowadzeniem okresowego zakazu przebywania na czas rozrodu lub całkowitego zakazu wst ępu w miejsca stałego rozrodu zwierz ąt gatunków chronionych. 10. Dąż eniem do poprawy stanu czysto ści w ciekach poprzez rygorystyczn ą gospodark ę wodno – ściekow ą. 11. Pozostawieniem istniej ących korytarzy ekologicznych. 12. Ograniczeniem w miar ę mo żliwo ści hałasu samochodowego zwi ązanego z du żym nat ęż eniem ruchu stosuj ąc ekrany d źwi ękochłonne w postaci naturalnych nasadze ń lub ekranów akustycznych. 13. Nie zasklepianiem otworów wlotowych do podziemi przy dworcu PKP i rzece Pars ęcie przy ul. Rzecznej (prowadzi to do degradacji zimowisk nietoperzy). 14. Zakazu eksploatacji i wypalania trzcinowisk na terenie u żytków ekologicznych (powoduje to niszczenie ostoi w ędrownych ptaków w trakcie sezonu l ęgowego).

2.6 OCHRONA WÓD POWIERZCHNIOWYCH Wody śródl ądowe, znajduj ące si ę na terenie miasta Kołobrzeg, to przede wszystkim uj ściowy odcinek Pars ęty, Kanał Drzewny oraz Stramniczka. Wody morskie to 11 - kilometrowy odcinek Morza Bałtyckiego. Na jako ść wód powierzchniowych wpływa wiele czynników, a przede wszystkim uwarunkowania naturalne oraz presje antropogeniczne. Głównymi zagro żeniami dla wód powierzchniowych s ą: zanieczyszczenia pochodz ące z istniej ących źródeł komunalnych, powierzchniowe spływy wód zawieraj ących zwi ązki biogenne, środki ochrony ro ślin, nawozy oraz naturalne wypłukiwanie składników gleb, a tak że wprowadzanie nieoczyszczonych wód opadowych z terenów miasta, tj. ci ągów komunikacyjnych do znajduj ących si ę na tym terenie zbiorników wód otwartych. Zaleca si ę wprowadzenie nast ępuj ących zasad ochrony wód powierzchniowych: 1. Nale ży zapobiega ć dewastacji brzegów zbiorników wodnych i rzek. 2. Nale ży ograniczy ć inwestycje przecinaj ące korytarze ekologiczne wyst ępuj ące na rzece Pars ęcie i przy brzegu w Morzu Bałtyckim, a w przypadku inwestycji niezb ędnych zminimalizowa ć ich negatywny wpływ na środowisko przyrodnicze. 3. Na obszarach zajmowanych przez ro ślinno ść przyczyniaj ącą si ę do oczyszczania środowiska naturalnego nale ży zakaza ć inwestycji mog ących wpłyn ąć negatywnie na pokryw ę ro ślinn ą. 4. Nale ży zachowa ć otwarte przestrzenie z pasów zieleni izolacyjnej i osłonowej wzdłu ż kraw ędzi dolin przymorskich i Pars ęty, zwłaszcza na styku z nowopowstaj ącymi osiedlami mieszkaniowymi. 5. Nale ży sprawowa ć kontrol ę nad ścisłym przestrzeganiem przepisów o ochronie przyrody w trakcie gospodarczego wykorzystania zasobów. 6. Zapisy w nowych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz innych dokumentach planistycznych nale ży konstruowa ć tak, aby wyeliminowa ć lub ograniczy ć zagro żenia dla środowiska. 7. Nale ży wyeliminowa ć w granicach miasta źródła ska żenia cieków i uporz ądkowa ć gospodark ę wodno-ściekow ą. 8. Nale ży zmniejszy ć dopływ zanieczyszcze ń do zbiorników. 9. Nale ży d ąż yć do poprawy jako ści wód powierzchniowych przez zmniejszenie dopływu zanieczyszcze ń do zbiorników wód przez:

215 a) dostosowanie sprawnego systemu odprowadzania i odbioru ścieków; b) utrzymanie i projektowanie odr ębnie kanalizacji sanitarnej i deszczowej poprzez sie ć rozdzielcz ą; c) rozdzielenie w 100% istniej ącej kanalizacji sanitarnej z sieci ą kanalizacji deszczowej; d) zminimalizowanie odprowadzenia zanieczyszczonych wód deszczowych i roztopowych do zbiorników wód powierzchniowych bez oczyszczenia; e) dąż enie do osi ągni ęcia wysokiego stopnia oczyszczania ścieków. 10. Nale ży prowadzi ć systematyczne monitorowanie stanu wód powierzchniowych. 11. Nale ży ogranicza ć zanieczyszczenia wody przez substancje ropopochodne z jednostek pływaj ących, b ędących w porcie, oraz z obiektów zlokalizowanych przy nabrze żu. 12. Nale ży kontynuowa ć system selektywnego składowania odpadów oraz zlikwidowa ć dzikie wysypiska na całym obszarze miasta.

Podsumowuj ąc: Ochrona wód musi by ć realizowana przez maksymalne ograniczenia zrzutów zanieczyszcze ń (szczególnie substancji biogennych, organicznych) zarówno do gruntu jak i do wód powierzchniowych. Planowane rozwi ązania przestrzenne w zakresie gospodarki ściekowej powinny uwzgl ędni ć: - pełne skanalizowanie obszarów przeznaczonych pod zabudow ę, - modernizacj ę istniej ących i budow ę nowych przepompowni koniecznych dla odprowadzenia ścieków z obszarów nowego zainwestowania, - realizacj ę przewodów ci śnieniowych dla przerzutu ścieków z planowanych przepompowni do istniej ącego systemu kanalizacyjnego, - wymian ę i modernizacj ę odcinków sieci ze wzgl ędu na zły stan techniczny, małe średnice, wyeliminowanie odprowadzenia ścieków sanitarnych do kanalizacji deszczowej oraz przeło żenie odcinków sieci dla unikni ęcia kolizji z planowan ą zabudow ą, - „zamykanie” istniej ących rowów melioracyjnych w sieci deszczowo – drenażowe na terenach istniej ącej i planowanej zabudowy - kompleksowe rozwi ązanie odprowadzania ścieków opadowych z ci ągów komunikacyjnych, placów i parkingów oraz oczyszczenie ich zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami.

Konieczne jest tak że rozdzielenie terenów przyległych do wód powierzchniowych, przeznaczonych pod budow ę i rekreacj ę niepubliczn ą. W post ępowaniu tym nale ży uwzgl ędni ć Prawo wodne, które:

- Zabrania grodzenia nieruchomo ści przyległych do powierzchniowych wód publicznych w odległo ści mniejszej ni ż 1,5 m od linii brzegu, a tak że zakazywania lub uniemo żliwiania przechodzenia przez ten obszar, - dopuszcza wprowadzanie wód opadowych lub roztopowych, wód z przelewów kanalizacji deszczowej do wód powierzchniowych, w odległo ści mniejszej ni ż 1 kilometr od granic k ąpielisk i pla ż publicznych nad wodami.

2.7 OCHRONA KOPALIN I WÓD PODZIEMNYCH Podstawowe zalecenia ochronne Eksploatacj ę zło ża kopaliny prowadzi si ę w sposób gospodarczo uzasadniony, przy zastosowaniu środków ograniczaj ących szkody w środowisku i przy zapewnieniu racjonalnego wydobycia i zagospodarowania kopaliny.

216 Podejmuj ący eksploatacj ę złó ż kopaliny lub prowadz ący t ę eksploatacj ę jest obowi ązany zapewni ć środki niezb ędne do ochrony zasobów zło ża, jak równie ż do ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych i podziemnych, sukcesywnie prowadzi ć rekultywacj ę terenów poeksploatacyjnych oraz przywraca ć do wła ściwego stanu inne elementy przyrodnicze. Dla ochrony wód podziemnych, a zwłaszcza ich jako ści niezb ędne jest prowadzenie ci ągłego ich monitoringu, zarówno regionalnego, jak i lokalnego. Monitoring w sieci regionalnej ma za zadanie badanie jako ści wód na obszarach i na poziomach wodono śnych, które maj ą znaczne ilo ści zasobów istotnych dla gospodarki województwa, s ą przeeksploatowane, podlegaj ą lub b ędą podlega ć intensywnej antropopresji – co mo że spowodowa ć zmian ę jako ści tych wód. Dla miasta zasadnicze znaczenie ma monitoring lokalny, którego zadaniem jest badanie wpływu potencjalnych ognisk zanieczyszcze ń na jako ść wód podziemnych. Monitoring lokalny tworzy ć nale ży wokół najwi ększych ognisk zanieczyszcze ń takich jak: składowiska odpadów; stacje paliw. Szczególnego znaczenia nabiera monitoring i ochrona wód podziemnych w tzw. „gor ących miejscach” (hot spots) - eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi w miejscach najwi ększego oddziaływania na środowisko. Działania te winny mie ć charakter priorytetowy, poniewa ż pozwalaj ą osi ągn ąć w najkrótszym czasie najwi ększe efekty ekologiczne mierzone redukcj ą ilo ści zanieczyszcze ń wprowadzanych do środowiska i stopnia zagro żenia dla zdrowia mieszka ńców. Wody podziemne zagro żone s ą przez brak dostatecznie uporz ądkowanej gospodarki ściekowej w mie ście, rolnicze zanieczyszczenia obszarowe na terenach obecnie użytkowanych rolniczo. Na terenie bezpo średniej ochrony uj ęć wód podziemnych zabronione jest użytkowanie gruntów do celów niezwi ązanych z eksploatacj ą uj ęcia wody. Na terenie bezpo średniej ochrony uj ęć wód nale ży: - odprowadza ć wody opadowe w sposób uniemo żliwiaj ący przedostawanie si ę ich do urz ądze ń słu żą cych do poboru wody, - zagospodarowa ć teren zieleni ą, - odprowadza ć poza granic ę terenu ochrony bezpo średniej ścieki z urz ądze ń sanitarnych, przeznaczonych do u żytku osób zatrudnionych przy obsłudze urz ądze ń słu żą cych do poboru wody, - ograniczy ć do niezb ędnych potrzeb przebywanie osób niezatrudnionych przy obsłudze urz ądze ń słu żą cych do poboru wody. Miejscowy plan zagospodarowania musi uwzgl ędnia ć ograniczenia w u żytkowaniu terenu w strefach ochronnych uj ęć wód podziemnych i głównych zbiorników wód podziemnych. Kierunki działa ń to przede wszystkim stworzenie i realizacja programów porz ądkowania gospodarki ściekowej w miastach z uwzgl ędnieniem racjonalizacji zu życia wody, ponadto: 1) W zakresie rozbudowy i modernizacji systemu kanalizacji sanitarnej nale ży d ąż yć do: pełnego skanalizowania obszarów przeznaczonych pod zabudow ę, modernizacj ę istniej ących i budow ę nowych przepompowni koniecznych dla odprowadzenia ścieków z obszarów nowego zainwestowania, wymian ę i modernizacj ę odcinków sieci ze wzgl ędu na zły stan techniczny, wyeliminowanie odprowadzenia ścieków sanitarnych do kanalizacji deszczowej. 2) W zakresie rozbudowy i modernizacji sieci kanalizacji deszczowej nale ży d ąż yć do:

217 budowy nowych sieci dla skanalizowania obszarów przeznaczonych pod zabudow ę, wymiany i modernizacji odcinków sieci oraz urz ądze ń ze wzgl ędu na zły stan techniczny, „zamykanie” istniej ących rowów melioracyjnych w sieci deszczowo – drenażowe na terenach istniej ącej i planowanej zabudowy. Kierunki działa ń to tak że modernizacja układów melioracyjnych i ich eksploatacja całkowicie eliminuj ąca jednostronne odwodnienia, upowszechnienie lokalnych rozwi ąza ń odbioru wód deszczowych na terenach o mniej zwartej zabudowie. W mie ście Kołobrzeg nale ży równie ż d ąż yć do wyeliminowania nieszczelnych zbiorników bezodpływowych i niekontrolowanego odprowadzenia ścieków do gruntu. W zakresie ochrony powierzchni ziemi podstawowe problemy wi ążą si ę z eksploatacj ą kopalin, wpływem rolnictwa, rosn ącym udziałem powierzchni uszczelnionej w wyniku inwestycji budowlanych i drogowych oraz gromadzeniem stałych odpadów (komunalnych, przemysłowych,) bez wła ściwego zabezpieczenia. W dalszych pracach planistycznych zarówno eksploatacja wód podziemnych jak i eksploatacja powierzchniowa złó ż musi by ć okre ślona w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, które ustal ą zasady ochrony złó ż, rekultywacji obszarów powyrobiskowych.

2.8 KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA TERENÓW PO ZAKOŃCZENIU EKSPLOATACJI ZŁOŻA. Kierunki zagospodarowania terenów po zako ńczeniu eksploatacji kopalin powinny opiera ć na wykorzystaniu terenów poeksploatacyjnych pod oczka wodne, tereny zielone - docelowo pod tereny zieleni urz ądzonej np. ogród chi ński itp.

2.9 OCHRONA PRZED HAŁASEM. Prawidłowe kształtowanie klimatu akustycznego jest jednym z podstawowych zada ń w ochronie środowiska. Potrzeba zachowania odpowiednich standardów dotycz ących klimatu akustycznego wynika z praw i potrzeb stałych mieszka ńców, oraz przebywaj ących okresowo kuracjuszy w cz ęś ci uzdrowiskowej miasta. Wła ściwe kształtowanie klimatu akustycznego jest niezb ędnym warunkiem do kształtowania rozwoju funkcji uzdrowiskowej i turystycznej miasta Kołobrzeg i powinno by ć ono zgodne z przyj ętymi zało żeniami w nast ępuj ących opracowaniach, tj. np. w „Planie zagospodarowania przestrzennego województwa zachodniopomorskiego”.

2.9.1. Wymagania odnośnie poziomu hałasu w środowisku zewnętrznym Wymagania dotycz ące klimatu akustycznego w środowisku okre śla rozporz ądzenie Ministra Środowiska, z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 z 2007 roku, poz. 826). Dla klas terenu wyró żnionych ze wzgl ędu na sposób zagospodarowania i pełnione funkcje rozporz ądzenie podaje dopuszczalny poziom równowa żny hałasu z uwzgl ędnieniem rodzaju obiektu lub działalno ści będącej źródłem hałasu oraz okresów, do których odnosz ą si ę poziomy hałasu, jako czas odniesienia okre ślony wska źnikami hałasu LDWN, LN, LAeq D i LAeq N, dla poszczególnych rodzajów źródeł hałasu, tj.: • dróg, linii kolejowych i tramwajowych,

218 • linii elektroenergetycznych, • portów • startów, przelotów i l ądowa ń statków powietrznych, • pozostałych obiektów i grup źródeł hałasu. Szczegółowy wykaz przyj ętych kryteriów poprawno ści klimatu akustycznego w środowisku zewn ętrznym podaj ą tabele poni żej. Działania podejmowane w celu poprawy klimatu akustycznego na terenach zdegradowanych akustycznie winny koncentrowa ć si ę w pierwszej kolejno ści na tzw. terenach zagro żonych hałasem. Kryterium przynale żno ści do tej grupy terenów stanowi przekroczenie warto ści progowych poziomu hałasu, okre ślonych ww. rozporz ądzeniem. Tabela 1 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowane przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wył ączeniem hałasu powodowanego przez starty, l ądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyra żone wska źnikami i L Aeq D i L Aeq N , które to wska źniki maj ą zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby Dopuszczalny poziom hałasu −−− poziom d źwi ęku A w dB Pozostałe obiekty i Lp Przeznaczenie terenu drogi lub linie kolejowe 1 działalno ść b ędąca . źródłem hałasu pora dnia pora nocy pora dnia pora nocy 1) 1) 2) 2) LA eq D LA eq N LA eq D LA eq N a) Obszary „A” ochrony uzdrowiska; 1 b) Tereny szpitali poza miastem 50 45 45 40

a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; b) Tereny zabudowy zwi ązanej ze stałym 2 lub czasowym pobytem dzieci 55 50 50 40 i młodzie ży*; c) Tereny domów opieki społecznej; d) Tereny szpitali w miastach. a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego; b) Tereny zabudowy zagrodowej; 3 60 50 55 45 c) Tereny rekreacyjno - wypoczynkowe poza miastem *; d) Tereny zabudowy mieszkaniowo - usługowej. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powy żej 100tys. mieszka ńców ze zwart ą zabudow ą 4 65 55 55 45 mieszkaniow ą i koncentracj ą obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych 1− warto ści okre ślone dla dróg i linii kolejowych stosuje si ę tak że dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym * - w przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcj ą, w porze nocy, nie obowi ązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. 1) LA eq D – przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom 1) LA eq N – przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom

219 2) LA eq D − przedział czasu odniesienia równy 8 najmniej korzystnym godzinom dnia kolejno po sobie nast ępuj ącym 2) LA eq N – przedział czasu odniesienia równy 1 najmniej korzystnej godzinie nocy

Tabela 2 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowane przez starty, l ądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne wyra żone wska źnikami LAeq D i LAeq N, które to wska źniki maj ą zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby Lp. Rodzaj terenu Dopuszczalny poziom hałasu w dB

Starty, l ądowania i przeloty Linie elektroenergetyczne statków powietrznych LAeq N LAeq D LAeq D LAeq N przedział przedział czasu przedział czasu przedział czasu czasu odniesienia odniesienia odniesienia odniesienia równy 16 równy 16 równy 8 równy 8 godzinom godzinom godzinom godzinom 1 a) Strefa ochronna "A" 55 45 45 40 uzdrowiska b) Tereny szpitali, domów opieki społecznej c) Tereny zabudowy zwi ązanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzie ży*)

2 a) Tereny zabudowy 60 50 50 45 mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej oraz zabudowy zagrodowej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny rekreacyjno- wypoczynkowe 1) c) Tereny mieszkaniowo-usługowe d) Tereny w strefie śródmiejskiej miast powy żej 100 tys. Mieszka ńców ze zwart ą zabudow ą mieszkaniow ą i koncentracj ą obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. *) - w przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcj ą, w porze nocy, nie obowi ązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy.

220 Tabela 3 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowane przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wył ączeniem hałasu powodowanego przez starty, l ądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyra żone wska źnikami LDWN i LN, które to wska źniki maj ą zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem Lp. Rodzaj terenu Dopuszczalny długookresowy średni poziom d źwi ęku A w dB

1) Pozostałe obiekty i działalno ść Drogi lub linie kolejowe będąca źródłem hałasu LN LDWN LDWN przedział LN przedział czasu przedział czasu czasu przedział czasu odniesienia odniesienia odniesienia odniesienia równy równy równy równy wszystkim wszystkim wszystkim wszystkim porom nocy dobom w roku dobom w roku porom nocy 1 a) Strefa ochronna "A" 50 45 45 40 uzdrowiska b) Tereny szpitali poza miastem

2 a) Tereny zabudowy 55 50 50 40 mieszkaniowej jednorodzinnej b) Tereny zabudowy zwi ązanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzie ży c) Tereny domów opieki społecznej d) Tereny szpitali w miastach

3 a) Tereny zabudowy 60 50 55 45 mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy zagrodowej c) Tereny rekreacyjno- wypoczynkowe d) Tereny mieszkaniowo-usługowe

4 Tereny w strefie 65 55 55 45 śródmiejskiej miast powy żej 100 tys. mieszka ńców 2)

221 1) Warto ści okre ślone dla dróg i linii kolejowych stosuje si ę tak że dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. 2) Strefa śródmiejska miast powy żej 100 tys. mieszka ńców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracj ą obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których wyst ępuj ą dzielnice o liczbie mieszka ńców pow. 100 tys., mo żna wyznaczy ć w tych dzielnicach stref ę śródmiejsk ą, je żeli charakteryzuje si ę ona zwart ą zabudow ą mieszkaniow ą z koncentracj ą obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych.

Tabela 4 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowane przez starty, l ądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne wyra żone wska źnikami LDWN i LN, które to wska źniki maj ą zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem Lp. Rodzaj terenu Dopuszczalny długotrwały średni poziom d źwi ęku A w dB

Starty, l ądowania i przeloty Linie elektroenergetyczne statków powietrznych LDWN LN LDWN LN przedział czasu przedział przedział czasu przedział czasu odniesienia czasu odniesienia odniesienia równy odniesienia równy równy wszystkim wszystkim równy wszystkim porom nocy dobom w roku wszystkim dobom w roku porom nocy 1 a) Strefa ochronna "A" 55 45 45 40 uzdrowiska b) Tereny szpitali, domów opieki społecznej c) Tereny zabudowy zwi ązanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzie ży 2 a) Tereny zabudowy 60 50 50 45 mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej oraz zabudowy zagrodowej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny rekreacyjno- wypoczynkowe c) Tereny mieszkaniowo-usługowe d) Tereny w strefie śródmiejskiej miast powy żej 100 tys. Mieszka ńców *) *) Strefa śródmiejska miast powy żej 100 tys. mieszka ńców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracj ą obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których wyst ępuj ą dzielnice o liczbie mieszka ńców pow. 100 tys., mo żna wyznaczy ć w tych dzielnicach stref ę śródmiejsk ą, je żeli charakteryzuje si ę ona zwart ą zabudow ą mieszkaniow ą z koncentracj ą obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych.

222 2.9.2. Dopuszczalne wartości poziomu hałasu w środowisku zewnętrznym dla terenu miasta Kołobrzeg. Zgodnie z ustaw ą z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.) ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególno ści poprzez: 1) utrzymanie poziomu hałasu poni żej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie; 2) zmniejszanie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. Sformułowanie konkretnych kryteriów poprawno ści klimatu akustycznego środowiska dla poszczególnych obszarów na terenie miasta Kołobrzeg wymaga powi ązania zapisów przedstawionego wy żej rozporz ądzenia, podaj ącego dopuszczalne warto ści poziomu hałasu w środowisku z ustaleniami, dotycz ącymi kierunków zagospodarowania terenu, a w szczególno ści ustale ń konkretnych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla poszczególnych cz ęś ci miasta. Przy sporz ądzaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, urbanista ró żnicuj ąc tereny o ró żnych funkcjach lub ró żnych zasadach zagospodarowania, wskazuje tereny, gdzie powinny by ć zachowane poszczególne normy hałasu. W przypadku, gdy dany obszar mógłby by ć zaliczony do kilku rodzajów terenów, o których mowa w art. 113 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy, uznaje si ę, że dopuszczalne poziomy hałasu powinny by ć ustalone jak dla przewa żaj ącego rodzaju terenu. Je żeli na terenach przeznaczonych do działalno ści produkcyjnej, składowania i magazynowania znajduje si ę zabudowa mieszkaniowa, szpitale, domy opieki społecznej lub budynki zwi ązane ze stałym albo czasowym pobytem dzieci i młodzie ży, ochrona przed hałasem polega na stosowaniu rozwi ąza ń technicznych zapewniaj ących wła ściwe warunki akustyczne w budynkach. Eksploatacja dróg, linii kolejowych, lotniska oraz portu nie powinna powodowa ć przekroczenia standardów jako ści środowiska. Emisje powstaj ące w zwi ązku z eksploatacj ą drogi, linii kolejowej, czy potencjalnego lotniska oraz portu, nie powinny spowodowa ć przekroczenia standardów jako ści środowiska poza terenem, do którego zarz ądzaj ący tym obiektem ma tytuł prawny. Chyba, że w zwi ązku z ich eksploatacj ą zostanie utworzony obszar ograniczonego u żytkowania, gdzie eksploatacja nie mo że spowodowa ć przekroczenia standardów jako ści środowiska poza tym obszarem. Zgodnie z ww. ustaw ą ochrony środowiska zarz ądzaj ący drog ą, lini ą kolejow ą, lotniskiem lub portem, jest obowi ązany do okresowych pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii wprowadzanych w zwi ązku z eksploatacj ą tych obiektów. Natomiast w razie eksploatacji obiektów o okre ślonych cechach lub kategoriach wskazuj ących na mo żliwo ść wprowadzania do środowiska substancji lub energii w znacznych ilo ściach zarz ądzaj ący drog ą, lini ą kolejow ą, lotniskiem lub portem jest obowi ązany do ci ągłych pomiarów ich poziomów w środowisku. Ponadto nale ży stwierdzi ć, że w strefie „A” miasta Kołobrzeg powinny zosta ć zachowane wymogi hałasu dotycz ące tej strefy uzdrowiska – zgodnie z rozporz ądzeniem w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 z 2007 roku, poz. 826).

223 2.9.3. Identyfikacja głównych źródeł hałasu istniejących i potencjalnych na terenie miasta – po realizacji kierunków studium. Ze wzgl ędu na rodzaj i charakter w środowiskach zurbanizowanych wyró żnia si ę nast ępuj ące grupy hałasów: • hałasy komunikacyjne (drogowe i kolejowe); • hałasy przemysłowe i komunalne; • inne (prace remontowe, imprezy sportowe i kulturalne, itp.). Zdecydowanie najwi ększy wpływ na kształtowanie klimatu akustycznego w środowiskach miejskich maj ą hałasy komunikacyjne, w szczególno ści hałasy drogowe. Ich uci ąż liwo ść ci ągle wzrasta, pomimo, że nowe pojazdy s ą coraz cichsze, ro śnie jednak ich liczba. Z uwagi na wysoki poziom generowanego hałasu szczególn ą grup ę w śród pojazdów stanowi ą motocykle. Komunikacja drogowa jest najbardziej charakterystycznym źródłem hałasu zewn ętrznego, wyst ępuj ącym w ka żdym terenie zabudowanym. Oddziałuje bezpo średnio na tereny z ni ą s ąsiadujące, a w warunkach zabudowy miejskiej stanowi główne źródło zagro żenia. Stopie ń zagro żenia zale ży od rodzaju drogi i struktury strumienia pojazdów, z drugiej za ś strony od rodzaju zabudowy w otoczeniu dróg, a tym samym stopnia penetracji niepo żą danego d źwięku poza pierwsz ą lini ę zabudowy. Z akustycznego punktu widzenia drogi na terenie Kołobrzegu, podobnie jak i w innych aglomeracjach, podzieli ć mo żna na drogi przelotowe, tj. drogi krajowe i wojewódzkie, charakteryzuj ące si ę do ść du żym nat ęż eniem ruchu w ci ągu całej doby, z du żą zawarto ści ą pojazdów ci ęż kich (maj ących istotny wpływ na poziom generowanego hałasu). Najistotniejszy wpływ na warunki akustyczne w środowisku zewn ętrznym na terenie miasta ma sie ć poł ącze ń komunikacji drogowej i kolejowej, w szczególno ści droga krajowa nr 11 Kołobrzeg - Koszalin oraz drogi wojewódzkie, tj.: • droga nr 102 Trzebiatów-Kołobrzeg • droga nr 163 Białogard-Kołobrzeg. Prognozuje si ę, równie ż du że nat ęż enie ruchu, a co za tym idzie równie ż znaczn ą emisj ę hałasu wzdłu ż nowego przebiegu drogi krajowej S-6/S-11. Przeprowadzone symulacje zasi ęgu oddziaływa ń akustycznych od nowoprojektowanej drogi wykazały, że przy zastosowaniu odpowiednich ekranów akustycznych nie zostan ą przekroczone dopuszczalne normy hałasu na terenie s ąsiedniej istniej ącej jak i nowoprojektowanej zabudowy. W opracowanym projekcie drogi dojazdu do portu morskiego w Kołobrzegu wraz z korekt ą przebiegu dróg wojewódzkich nr 102 i 163 (patrz zał ącznik nr 14) przyjmuje si ę, że najwi ększe nat ęż enie ruchu, a tym samym najwi ększa emisja hałasu komunikacyjnego będzie emitowana z tego źródła hałasu, dlatego w obr ębie tych dróg w pobli żu terenów zabudowanych nale ży zastosowa ć ekrany akustyczne. Drug ą kategori ą dróg stanowi ą drogi zbiorcze, lokalne i dojazdowe do osiedli mieszkaniowych, które charakteryzuj ą si ę du żą zmienno ści ą nat ęż enia ruchu - relatywnie du żym nat ęż eniem w ci ągu dnia i niemal zanikaj ącym ruchu w godzinach nocnych. Drogi te odznaczaj ą si ę niewielkim udziałem w ruchu pojazdów ci ęż kich (najcz ęś ciej s ą to autobusy komunikacji miejskiej). Hałasy przemysłowe natomiast mog ą wyst ępowa ć jako pojedyncze lub grupowe oraz powierzchniowe źródła hałasu. Nadmienia si ę równie ż, że uci ąż liwo ść hałasów przemysłowych w ostatnich latach w Polsce znacznie si ę zmniejszyła, głównie w wyniku restrukturyzacji przemysłu, stosowaniu zabezpiecze ń przeciwhałasowych, a tak że zmiany w polityce zagospodarowania przestrzennego miast. Zintensyfikowały si ę głównie hałasy pochodz ące od pojedynczych maszyn, urz ądze ń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych a tak że

224 od prac remontowych i budowlanych. Ostatnie dwa rodzaje źródeł hałasu - niekiedy o du żym poziome, maj ą charakter przej ściowy i s ą łatwiej akceptowalne przez otoczenie, zwłaszcza, je żeli nie wyst ępuj ą w godzinach nocnych. Oddzieln ą grup ę hałasów stanowi ą ró żnego rodzaju imprezy sportowe, koncerty itp., które w ostatnich latach s ą najcz ęstszym obiektem skarg i narzeka ń mieszka ńców oraz kuracjuszy. Ich uci ąż liwo ść jest szczególnie podnoszona przez kuracjuszy i niekiedy mieszka ńców s ąsiaduj ących z miejscami, wyst ępowania takich imprez. Prognozuje si ę, że nadal na klimat akustyczny wywiera ć b ędzie wpływ oprócz komunikacji drogowej i kolejowej równie ż port, potencjalne lotnisko oraz istniej ące i potencjalne obiekty przemysłowe i rzemie ślnicze zlokalizowane na terenie miasta. Problemy zwi ązane z ich ewentualn ą uci ąż liwo ści ą powinny by ć eliminowane na podstawie obowi ązuj ących przepisów. Nadmienia si ę równie ż, że w zakresie komunikacji kolejowej liczba poci ągów kursuj ących na linii kolejowej Trzebiatów – Kołobrzeg, Kołobrzeg – Białogard i Kołobrzeg - Koszalin, nie ulegnie istotnym zmianom. Równocze śnie zgodnie z planowan ą modernizacj ą linii kolejowej Kołobrzeg - Koszalin zało żono wzrost pr ędko ści ruchu poci ągów, nast ępstwem czego powinno by ć zmniejszenie hałasu wywołanego przez kolej.

2.9.4. Zasięg oddziaływania źródeł hałasów komunikacyjnych Na podstawie przeprowadzonych bada ń w tabeli poni żej podano minimalne wymagane odległo ści terenów i obiektów chronionych od osi jezdni, zapewniaj ących ograniczenie warto ści równowa żnego poziomu hałasu drogowego do warto ści dopuszczalnych dla ró żnych kategorii terenu - kolejno 60/50dB, 55/50dB oraz 50/45dB (symbolem 60/50 dB oznaczono teren, dla którego dopuszczalny poziom równowa żny hałasu drogowego wynosi w porze dziennej 60 dB, w porze nocnej natomiast 50 dB). Trudniejsze do realizacji dla rozpatrywanych źródeł hałasów komunikacyjnych s ą normy nocne, st ąd to one wyznaczaj ą ograniczenia w u żytkowaniu terenu. Decyduj ące znaczenie ma przebieg izofon odpowiadaj ący wartościom dopuszczalnego poziomu równowa żnego hałasu w porze nocnej. Ze wzgl ędu na kategorie terenu podlegaj ące ochronie akustycznej jedynie w porze dziennej, w niezb ędnych przypadkach podano równie ż zasi ęgi oddziaływania hałasu o poziomie przekraczaj ącym wartość dopuszczaln ą dla pory dziennej.

Minimalne odległo ści od dróg wymagane ze wzgl ędu na oddziaływanie hałasów drogowych w zale żno ści od kategorii terenu.

Zasi ęg oddziaływania hałasu drogowego przekraczaj ącego warto ści dopuszczalne w środowisku Stan aktualny Perspektywa Numer drogi Odcinek Noc Noc Noc Dzie ń Dzie ń Noc L L = 55 Aeq L = 55 Aeq = 45 dB Aeq LAeq = 50 LAeq = 45 dB LAeq = dB dB dB 50 dB Do 102 skrzy żowania z 80 m 115 m 85 m drog ą S-11 Od 60 m 100 m 60 m skrzy żowania z 102 65 m 105 m 75 m drog ą S-11 do centrum

225

163 50 m 100 m 60 m 60 m 100 m 65 m

11 40 m 70 m 40 m 40 m 90 m 50 m

S-11(w obecnym - - - 60 m przebiegu) 105 m 65 m

Zgodnie z opracowan ą map ą klimatu akustycznego nowego przebiegu drogi S-6/S-11 przyjmuje si ę, że zasi ęg izofon 60dB w porze dziennej (wg. prognozy na 2015r.) zostanie osi ągni ęty w odległo ści około 135m od drogi, natomiast w porze nocnej (wg. prognozy na 2015r.) zasi ęg izofon 50dB zostanie osi ągni ęty w odległo ści około 270m od drogi. (patrz zał ącznik graficzny poni żej)

W tabeli poni żej podano minimalne wymagane odległo ści od osi torów, zapewniaj ące ograniczenie warto ści równowa żnego poziomu hałasu kolejowego do warto ści dopuszczalnych dla ró żnych kategorii terenu - kolejno 60/50dB, 55/50dB oraz 50/45dB. Podobnie jak w przypadku hałasów drogowych, decydujące znaczenie ma przebieg izofon

226 odpowiadaj ących warto ściom dopuszczalnego poziomu równowa żnego hałasu w porze nocnej. Podane odległo ści dotycz ą propagacji hałasu w przestrzeni otwartej. Zagadnienia projektowe dotycz ące szczegółowych rozwi ąza ń w skomplikowanych wn ętrzach urbanistycznych wymagaj ą indywidualnych szczegółowych analiz.

Minimalne odległo ści od linii kolejowej wymagane ze wzgl ędu na oddziaływanie hałasów kolejowych w zale żno ści od kategorii terenu

Zasi ęg oddziaływania hałasu kolejowego przekraczaj ącego warto ści Warto ść izofony dopuszczalne w środowisku Stan aktualny Perspektywa

Noc L Aeq = 50 dB 450 m 500 m

Noc L Aeq = 45 dB 800 m 850 m

Dzie ń L Aeq = 55 dB 200 m 280 m

Okre ślenie zasi ęgu oddziaływania akustycznego projektowanego lotniska na tereny zabudowane miasta Kołobrzeg wymaga analizy warunków akustycznych w jego otoczeniu dla najbardziej uci ąż liwych 6 miesi ęcy w roku, tj. w okresie od maja do pa ździernika. Na potencjaln ą uci ąż liwo ść lotniska składaj ą si ę: hałas startów i l ądowa ń samolotów oraz hałasy zwi ązane z przelotami statków powietrznych, dla okre ślonych kierunków lotów. Na potrzeby wst ępnej analizy przyj ęto 6 operacji startów i 6 operacji l ądowa ń w dniu lotnym, przy około 105 dniach lotnych w rozwa żanym przedziale czasu (6 miesi ęcy). Działalno ść lotniska ogranicza si ę do pory dziennej. Dla przyj ętego skorygowanego cz ęstotliwo ściowo poziomu mocy akustycznej silnika małego samolotu, wynosz ącego ok. 130 dB, przeloty samolotów nie powoduj ą naruszenia wymaganego komfortu akustycznego w środowisku. Na uci ąż liwo ść akustyczn ą obiektu wpływ maj ą równie ż starty i l ądowania samolotów. Oddziaływanie to ma jednak charakter lokalny – zasięg strefy długotrwałego średniego poziomu d źwi ęku A w porze dziennej 60 dB (zamiejskie tereny rekreacyjne), wynosi około 165 m, natomiast zasi ęg strefy długotrwałego średniego poziomu d źwi ęku A w porze dziennej 55 dB – 285 m. Po uwzgl ędnieniu faktu, że operacje startów i l ądowa ń samolotów nie odbywaj ą si ę na skrajnych terenach lotniska, oraz lokalizacji najbli ższych terenów podlegaj ących ochronie akustycznej (zabudowa mieszkaniowa i niewielkie obszary ogrodów), nie nale ży spodziewa ć si ę konfliktów akustycznych zwi ązanych z funkcjonowaniem obiektu.

2.9.5. OCENA KLIMATU AKUSTYCZNEGO DLA POTRZEB KIERUNKÓW ROZWOJU MIASTA KOŁOBRZEG W ŚWIETLE OBOWIĄZUJĄCYCH PRZEPISÓW PRAWNYCH Analiza okre ślonych zasi ęgów oddziaływania hałasów drogowych i kolejowych prowadzi do stwierdzenia, że w bezpo średnim s ąsiedztwie głównych dróg i linii kolejowej klimat akustyczny w wielu przypadkach nie spełnia aktualnych wymogów prawnych. Cz ęść obiektów i terenów chronionych znajduje si ę w strefie oddziaływania hałasów komunikacyjnych o poziomach przekraczaj ących warto ści dopuszczalne. Zasi ęg ponadnormatywnych oddziaływa ń akustycznych wyznaczaj ą izofony odpowiadaj ące dopuszczalnym warto ściom poziomu równowa żnego hałasu w porze nocnej 50 dB i 45 dB (odpowiednio dla poszczególnych kategorii terenu).

227 W strefie przekrocze ń dopuszczalnych warto ści poziomu równowa żnego hałasu w środowisku znajduj ą si ę: • tereny mieszkaniowe jednorodzinne poło żone w strefie oddziaływania hałasu drogowego lub kolejowego o warto ści poziomu równowa żnego w porze nocnej powy żej 50 dB, • tereny mieszkaniowe wielorodzinne poło żone w strefie oddziaływania hałasu drogowego lub kolejowego o warto ści poziomu równowa żnego w porze nocnej powy żej 50 dB, • tereny usług zwi ązanych z słu żbą zdrowia i o świat ą – tereny szpitali i tereny zabudowy zwi ązanej z wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzie ży (np. szkoły) poło żone w strefie oddziaływania hałasu drogowego lub kolejowego o warto ści poziomu równowa żnego w porze nocnej powy żej 50 dB lub w porze dziennej powy żej 55 dB, • tereny ogrodów – poło żone w strefie oddziaływania hałasu drogowego lub kolejowego o warto ści poziomu równowa żnego w porze nocnej powy żej 50 dB. Przypadki nadmiernej ekspozycji na hałas dotycz ą najpowszechniej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i wielorodzinnej, usług zdrowia, tj. zabudowy sanatoryjnej oraz usług o światy, tj. szkół i przedszkoli. Analiza proponowanego przebiegu drogi dojazdu do Portu morskiego oraz przebiegu nowej drogi S-6/S-11 wykazuje, że dla ochrony akustycznej s ąsiednich terenów korzystne byłoby ze wzgl ędu na projektowane i istniej ące pobliskie zainwestowanie, zastosowanie w niektórych lokalizacjach ekranów akustycznych, b ędących zabezpieczeniem akustycznym w celu ograniczenia uci ąż liwo ści dla środowiska do warto ści dopuszczalnych. Nadmienia si ę równie ż, że wi ększy zasi ęg terytorialny maj ą hałasy powodowane eksploatacj ą linii kolejowej – są one powodem nadmiernej degradacji klimatu akustycznego przede wszystkim na znacznych obszarach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i wielorodzinnej na terenie miasta. Wyznaczone warto ści poziomu równowa żnego hałasu emitowanego przez źródła komunikacyjne, przy aktualnej lokalizacji obiektów chronionych, pozwalaj ą wykluczy ć wyst ępowanie warunków zagro żenia hałasem (tj. szczególnie drastycznego naruszania wymogów ochrony środowiska akustycznego - przekraczania poziomów progowych hałasu) w odniesieniu do zabudowy mieszkaniowej. Jednak że, precyzyjna diagnoza klimatu akustycznego środowiska wymaga szczegółowej analizy, wykonywanej na potrzeby indywidualnych zagadnie ń projektowych. Zgodnie z wymogami obowi ązuj ących przepisów strefy oddziaływania akustycznego źródeł hałasu dla terenów zabudowanych lub przewidzianych pod zabudow ę okre śla si ę dla punktów obserwacji na wysoko ści najbardziej nara żonej na hałas kondygnacji (poziom hałasu ro śnie z wysoko ści ą do pewnej wysoko ści nad poziomem gruntu). Dla terenów projektowanej zabudowy wysoko ści te wynosz ą 4 m lub 10 m, w zale żno ści od rodzaju zabudowy. Dla tak okre ślonej wysoko ści punktów obserwacji ekranowanie jest mniejsze ni ż w pobli żu powierzchni terenu. W przypadku elementów ekranujących o wysoko ści porównywalnej lub mniejszej od wysoko ści punktów obserwacji, ich wpływ na propagacj ę hałasu mo że by ć niewielki lub nie wyst ępuje. W strukturze urbanistycznej miasta Kołobrzeg dominuje zabudowa o małych i średnich wysoko ściach (w rozumieniu wysoko ści budynków zgodnie w obowi ązuj ącym rozporz ądzeniem sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć budynki i ich usytuowanie), cz ęsto o do ść du żej g ęsto ści zabudowy, st ąd jej ekranuj ącego działania nie mo żna przecenia ć. Równocze śnie obecno ść zabudowy wprowadza mo żliwo ść odbi ć fali akustycznej od elewacji budynków, wpływającą na podwy ższenie warto ści poziomu hałasu w punktach obserwacji, zmniejszając efekt ewentualnego ekranowania fali d źwi ękowej.

228 Naturalne bariery zieleni wysokiej mog ą wywiera ć istotny wpływ na propagacj ę hałasu jedynie w przypadku wyst ępowania w postaci szerokich i zwartych pasów, nie zmieniaj ących swych własno ści w poszczególnych porach roku (utrata li ści). Ponadto ekranuj ącego działania zieleni dotycz ą uwagi przedstawione powyżej. Obecno ść zieleni na linii źródło hałasu – obserwator ma przede wszystkim znaczenie psychologiczne, które nie znajduje odzwierciedlenia w zmniejszeniu warto ści poziomu równowa żnego hałasu, a zatem nie wpływa na przebieg izofon.

3. KIERUNKI OCHRONY WARTOŚCI I ZASOBÓW ŚRODOWISKA KULTUROWEGO. Kołobrzeg jest miastem o bogatym dziedzictwie kulturowym. Od kilkunastu stuleci ludzie poprzez swoj ą działalno ść kształtowali jego przestrze ń, nadaj ąc jej szczególny charakter. W wyniku powa żnych zniszcze ń w czasie II wojny światowej i nieprawidłowego stosunku do dziedzictwa historycznego, zwłaszcza „obcego” w okresie powojennym, miasto utraciło sporo zasobów kulturowych. Stan zabytkowych elementów krajobrazu kulturowego miasta oraz ich znaczenie dla poczucia to żsamo ści lokalnej jego mieszka ńców, wymaga wprowadzenia ochrony zasobów środowiska kulturowego, przy zapewnieniu warunków rozwoju przestrzennego i gospodarczego miasta. Ustawa „ o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami” z dnia 23 lipca 2003 r. (Dz. U. z 2003r. Nr 162, poz. 1568 z pó źn. zm.) zobowi ązuje wszystkich obywateli do ochrony dóbr kultury, natomiast samorz ąd terytorialny do zapewnienia w tym celu warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych. Generalnie głównym celem ochrony jest zachowanie, podkre ślanie ci ągło ści kulturowej organizmu miejskiego utrzymanie i wyeksponowanie zachowanych zasobów krajobrazu kulturowego (istniej ących obiektów i zespołów zabytkowych) i jego struktury, zachowanie i kształtowanie wysokiej jako ści środowiska antropogenicznego poprzez utrzymanie atrakcyjno ści i ró żnorodno ści przestrzeni miejskiej, wzbogacenie oferty turystycznej i zapewnienie jego trwałego u żytkowania. Wy żej wymienione główne cele ochrony mog ą by ć osi ągni ęte poprzez realizacj ę nast ępuj ących celów szczegółowych:

1) Ochrona przestrzennych warto ści krajobrazu kulturowego: - utrzymanie historycznie ukształtowanej struktury osadniczej i sieci dróg; - utrzymanie historycznych układów przestrzennych, zasad lokalizacji zabudowy i zagospodarowania terenu - ze szczególnym naciskiem na zachowanie ci ągło ści historycznej zagospodarowania śródmie ścia - utrzymanie wybranych charakterystycznych przekrojów i nawierzchni istniej ącego układu dróg; - utrzymanie i rewaloryzacja historycznej zabudowy średniowiecznego układu przestrzennego miasta oraz rehabilitacja i rewaloryzacja przestrzeni zdeformowanych i zdegradowanych w okresie powojennym; - zachowanie w dobrym stanie technicznym i estetycznym dominant kulturowych i krajobrazowych; - kontynuowanie tradycji w kształtowaniu krajobrazu kulturowego i nawi ązanie do historycznych i regionalnych rozwi ąza ń w jego kształtowaniu; - przeciwdziałanie bezplanowej i chaotycznej parcelacji terenu; - przeciwdziałanie za śmiecaniu krajobrazu kulturowego nowymi lokalizacjami budowli substandardowych (tymczasowych pawilonów usługowych, mało estetycznych obiektów technicznych, agresywnych form reklamy itp.); - ograniczenie lokalizacji obiektów wymagaj ących makroniwelacji i znacznych przekształce ń topografii terenu.

229 2) Ochrona warto ści obiektów kultury materialnej: - ochrona przed dewastacj ą warto ściowych stanowisk archeologicznych; - utrzymanie i eksponowanie grodzisk i cmentarzysk posiadaj ących charakterystyczn ą form ę krajobrazow ą; - zachowanie w dobrym stanie technicznym i estetycznym: ko ściołów, szkół oraz innych obiektów usługowych, czy produkcyjnych, wpisanych i nie wpisanych do rejestru zabytków - jedynie zewidencjonowanych, a tak że innych elementów zagospodarowania i wyposa żenia miejscowo ści; - utrzymanie i eksponowanie: układów przestrzennych, pomników, urz ądze ń technicznych i komunikacyjnych; - utrzymanie i wyeksponowanie układów komponowanej zieleni parków, cmentarzy oraz obsadze ń przydro żnych; - utrzymanie i eksponowanie warto ści zabudowy historycznej, jej proporcji, formy, typu dachów, wielko ści i układu otworów, rodzaju stolarki i jej zdobnictwa, materiału budowlanego; - zapobieganie w powstawaniu ubytków w zabudowie historycznej i stwarzanie warunków do ich ponownej zabudowy; - estetyzacja i waloryzacja zabudowy i zagospodarowania terenów „współczesnych” osiedli blokowych, zabudowy uzdrowiskowej oraz współczesnej zabudowy techniczno-produkcyjnej; - kształtowanie wysokich walorów estetycznych nowej zabudowy mieszkalnej, usługowej oraz uzdrowiskowej, a tak że rekreacyjno-turystycznej i produkcyjnej, magazynowej.

3) Upowszechnienie warto ści niematerialnych środowiska kulturowego miasta Kołobrzeg - utrzymanie historycznych obiektów topograficznych; - popularyzacja historii miasta; - wspomaganie edukacji historycznej poprzez przygotowanie stosownych materiałów pomocniczych.

Podsumowuj ąc: ochrona warto ści historycznych, materialnych i niematerialnych oraz ochrona substancji zabytkowej miasta zachowanej do czasów dzisiejszych powinna by ć realizowana w odniesieniu do: • zespołów urbanistycznych w powi ązaniu z ich otoczeniem naturalnym i przetworzonym, • poszczególnych obiektów budowlanych, • zespołów zieleni komponowanej, • zespołów architektury militarnej, • wydarze ń z historii, maj ących decyduj ący wpływ na kształtowanie miasta, w szczególno ści jego rozwój i ewolucj ę funkcji.

W Studium wyznacza si ę strefy ochrony konserwatorskiej: A, B, K, E i W, które okre ślaj ą zasady ochrony krajobrazu kulturowego. Strefy te powinny by ć wprowadzone jako ustalenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego po weryfikacji granic wynikaj ących ze stanu zachowania zasobów kulturowych i dostosowania do skali planu. W strefach ochrony konserwatorskiej uj ętych w Studium, wyst ępuj ą zró żnicowane warunki ochrony w zale żno ści od znaczenia zasobów i przyj ętych celów ochrony. Na podstawie obecnie obowi ązuj ących przepisów szczególnych, praktyki i wytycznych słu żb i środowisk konserwatorskich zaleca si ę stosowanie ni żej wymienionych zasad:

230 3.1. ZASADY OCHRONY OBSZARÓW I OBIEKTÓW WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW. Obszary i obiekty wpisane do rejestru zabytków podlegaj ą ochronie prawnej wynikaj ącej z przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Wszystkie obiekty i obszary wpisane do rejestru zabytków muszą by ć uwzgl ędnione w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego dla terenów obj ętych planami wraz z okre ślon ą stref ą oddziaływania na zabytek w warunkach zagospodarowania i kształtowania otoczenia zabytku i widoku na zabytek. Ochronie podlega, przede wszystkim forma zewn ętrzna obiektu we wszystkich jego elementach. Natomiast głównymi warunkami ochrony jest: • Zachowanie obiektu zabytkowego, niezale żnie od stanu zachowania; • Historyczne ukształtowanie otoczenia zabytku; • Zakaz lokalizacji zabudowy tymczasowej i reklam. Ponadto w niniejszych kierunkach studium dla ochrony obszarów i obiektów wpisanych do rejestru zabytków ustala si ę: • utrzymanie wszystkich zabytkowych obiektów budowlanych wpisanych do rejestru zabytków; • zachowanie dobrego stanu technicznego i estetycznego tych obiektów - wszelkie prace remontowe i konserwatorskie zewn ętrzne i wewn ętrzne wymagaj ą wykonania projektu i uzgodnionego z organem wła ściwym ds. ochrony zabytków. Nale ży tak że utrzyma ć wła ściwy stan estetyczny otoczenia tych zabytków, w tym: zieleni, małej architektury i zagospodarowania posesji s ąsiaduj ących; • na obszarach wpisanych do rejestru zabytków likwidacja obiektów budowlanych oraz drzewostanu i zmiana zagospodarowania terenu wymaga zgody organu wła ściwego ds. ochrony zabytków; • na obszarach wpisanych do rejestru zabytków je żeli na terenach, na których zlokalizowany jest zabytek nie ma obowi ązuj ącego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lokalizacja nowych obiektów oraz przekształcenia obiektów istniej ących powinna by ć poprzedzona wydaniem decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, uzgodnionej z organem ds. ochrony zabytków; • zagospodarowanie parków zabytkowych powinno by ć poprzedzone szczegółow ą inwentaryzacj ą i wytycznymi organu ds. ochrony zabytków.

W cz ęś ci II niniejszego opracowania, a dokładnie w punkcie 4.4.1 przedstawiono wykaz obszarów i obiektów wpisanych do rejestru zabytków, w punkcie 4.4.2 wykaz zabytków nie uj ętych w rejestrze zabytków, lecz podlegaj ących ochronie na podstawie obowi ązuj ących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Stosunkowo niewielka liczba obiektów i obszarów wpisanych do rejestru zabytków nie gwarantuje realizacji podstawowych celów ochrony dóbr kultury, w zwi ązku, z czym nie ulega wątpliwo ści o konieczno ści poszerzenia tej listy. Analiza i ocena walorów środowiska kulturowego wskazuje, że wiele obiektów nadawałoby si ę do wpisania do rejestru zabytków, co powinno nast ąpi ć w drodze specjalistycznych prac i procedur słu żb konserwatorskich.

3.2 ZASADY OCHRONY OBSZARÓW I OBIEKTÓW WPISANYCH DO GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW ORAZ PLANU WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO. Obiekty znajduj ące si ę w gminnej ewidencji zabytków w tym obiekty zakwalifikowane do wpisu do rejestru zabytków oraz uj ęte w planie zagospodarowania przestrzennego

231 województwa zachodniopomorskiego jako dobra kultury współczesnej do których zaliczono Pomnik Za ślubin Polski z Morzem i al. Nadmorsk ą powinny by ć po wcze śniejszym dokładnym przeanalizowaniu przez słu żby ochrony zabytków i na ich wniosek oznaczone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, jako obiekty zabytkowe nie wpisane do rejestru – natomiast chronione prawem miejscowym. W post ępowaniu administracyjnym zwi ązanym z zamierzon ą likwidacj ą, przebudow ą i pracami remontowymi obiektów plan powinien przewidywa ć udział organu ds. ochrony zabytków. Ochronie podlega: • forma architektoniczna obiektu oraz proporcja bryły obiektu; • forma, nachylenie i rodzaj pokrycia dachowego, • rozmieszczenie, proporcje i podział otworów okiennych i drzwiowych, • rodzaj detalu architektonicznego.

Warunki ochrony to: • utrzymanie tradycyjnej kompozycji architektonicznej obiektu; • opiniowanie przez słu żby ochrony zabytków działa ń maj ących wpływ na wygl ąd obiektu; • w przypadku konieczno ści wyburzenia ze wzgl ędu na zły stan techniczny, obiektu wskazanego do ochrony planem, ustala si ę nakaz opracowania inwentaryzacji z konieczno ści ą przekazania jednego egzemplarza do archiwum wła ściwego Urz ędu Ochrony Zabytków.

W cz ęś ci II niniejszego opracowania, a dokładnie w punkcie 4.4.3 zamieszczono wykaz obiektów, znajduj ących si ę w ewidencji zabytków.

3.3 ZASADY OCHRONY WALORÓW KULTUROWYCH UKŁADÓW PRZESTRZENNYCH I ZABUDOWY JEDNOSTEK OSADNICZYCH. Głównymi zasadami jest: 1) Utrzymanie i wyeksponowanie krajobrazu kulturowego ze szczególnym naciskiem na zachowanie ci ągło ści historycznej zagospodarowania na terenach śródmiejskich miasta. 2) W granicach cennych układów urbanistycznych, dla których zaproponowano ochron ę układu, nale ży d ąż yć do zachowania tradycyjnego podziału parcelacyjnego i lokalizacji zabudowy w układzie MW.C-5. 3) Wyeksponowanie elementów krystalizuj ących przestrze ń poprzez zachowanie istniej ących osi widokowych oraz zachowanie elementów symbolicznych; 4) Dąż enie do zachowania zewidencjonowanej, warto ściowej zabudowy miejskiej – poprzez utrzymanie budynków w dobrym stanie technicznym, ograniczenie zmian bryły budynku, zachowanie detalu architektonicznego, rozmiarów i podziałów stolarki okiennej. 5) Zalecenie realizacji nowej zabudowy w gabarytach i na śladach zabudowy historycznej, w nawi ązaniu architektonicznym do wcze śniejszej warto ściowej zabudowy o charakterze kulturowym lub w oparciu o typ zabudowy regionalnej poza terenami wskazanymi pod inny charakter zabudowy opisanych w rozdziale IV pkt.8. 6) Utrzymanie i ochron ę dotychczas zachowanych panoram i dalekich otwar ć widokowych z ró żnych cz ęś ci miasta i punktów zewn ętrznych na Stare Miasto oraz eliminowanie lub neutralizowanie pojedynczych elementów zakłócaj ących historyczne panoramy.

232 7) Zalecenie stosowania zakazu lokalizacji wolnostoj ących no śników reklam na tle obiektów zabytkowych, oraz proponowanych do wpisu do rejestru zabytków.

Na terenie miasta wyznaczono równie ż strefy ochrony konserwatorskiej: A, B, K, E, które okre ślaj ą zasady ochrony krajobrazu kulturowego (patrz zał ącznik nr 16).

Strefy „A” – pełnej ochrony historycznej struktury przestrzennej – obszary zawieraj ące historyczny układ przestrzenny wyró żniaj ący si ę szczególn ą warto ści ą zasobów i stopniem zachowania historycznie ukształtowanej struktury urbanistycznej.

Ścisłej ochronie podlega: • Historyczna kompozycja funkcjonalno-przestrzenna obszaru. • Historyczna zabudowa i inne elementy zagospodarowania. • Układ i geometria ulic.

Warunki ochrony: • Zachowanie i konserwacja historycznego układu przestrzennego. • Zachowanie zasadniczych proporcji wysoko ściowych kształtuj ących sylwet ę zespołu. • Zachowanie istniej ącej zabudowy o walorach zabytkowych (wpisanej do rejestru lub uj ętych w ewidencji) oraz elementów zagospodarowania terenu we wła ściwym stanie technicznym i funkcjonalnym. • Dostosowanie nowej zabudowy do historycznej kompozycji przestrzennej. • Wszelka działalno ść wymaga zezwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Strefy „B” – ochrony układów przestrzennych lub ich cz ęś ci – obszary, w których dominuje historyczny układ przestrzenny z zachowanymi elementami zabudowy i zagospodarowania o niewielkim stopniu zdegradowania, których stan pozwala na przeprowadzenie działa ń konserwatorsko-rewaloryzacyjnych. Ochronie podlega/podlegaj ą: • Rozplanowanie i przekroje ulic i placów z uwzgl ędnieniem mo żliwo ści ochrony zachowanych nawierzchni. • Linie zabudowy oraz historyczne ukształtowanie szeroko ści frontów parceli lub ich wizualne zachowanie (odwzorowanie). • Formy architektoniczne zabudowy istniej ącej i uzupełniaj ącej (w tym gabaryty wysoko ściowe, formy dachów, zasadnicze proporcje elewacji, tradycyjnie stosowany materiał). • Ziele ń komponowana, obsadzenia ulic i placów, starodrzew w obr ębie działki, jej układ i skład gatunkowy. • Mała architektura.

Warunki ochrony: • Zachowanie, konserwacja i rewaloryzacja podstawowych elementów układu przestrzennego, • Likwidacja obiektów dysharmonijnych poprzez wyburzenie lub przebudow ę z dostosowaniem do zasad kompozycji zespołu, • Dostosowanie nowych obiektów do historycznej kompozycji przestrzennej oraz zabudowy dominuj ącej w obr ębie zespołu, przy budowie nowych obiektów nale ży nawi ązywa ć do form i gabarytów tradycyjnie wyst ępuj ących oraz wskazane jest stosowanie tradycyjnych materiałów budowlanych, przede wszystkim w pokryciach dachów,

233 • Układy zieleni komponowanej powinny by ć odbudowane lub budowane na zasadach kontynuacji lokalnej tradycji. • Obowi ązuje wymóg konsultowania i uzgadniania z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków wszelkich działa ń inwestycyjnych w zakresie: - budowy nowych obiektów, - kształtowania zabudowy o okre ślonych gabarytach i bryle, - przebudowy i remontów, a tak że zmiany funkcji obiektów figuruj ących w wykazie zabytków architektury i budownictwa, - zmian historycznie ukształtowanych wn ętrz urbanistycznych.

Strefa „K” – ochrony krajobrazu kulturowego charakteryzuje krajobraz integralnie zwi ązany z zespołem zabytkowym lub obszary ukształtowane w wyniku działalno ści ludzkiej – parki, cmentarze, aleje. Tereny te mog ą stanowi ć równie ż integraln ą cz ęść obszarów chronionych stref ą „A” lub „B”, jako rodzaj zabezpieczenia i ekspozycji form tradycyjnych.

Ochronie podlega: • Historycznie ukształtowana granica parków, cmentarzy i ogrodów przydomowych; • Kompozycja zieleni: rozplanowanie i skład gatunkowy; • Układ dróg i alejek w obr ębie parków i cmentarzy; • Mała architektura: ogrodzenia, bramy; • Nagrobki, krzy że, ogrodzenia kwater i inne zachowane elementy urz ądzenia cmentarzy.

Warunki ochrony: • Zachowanie historycznych granic zało żeń krajobrazowych; • Utrzymanie integralno ści parków, cmentarzy i alei (nie nale ży dzieli ć tych obszarów na działki u żytkowe); • Rewaloryzacja zabytkowych elementów krajobrazu urządzonego, np. ubytki w zadrzewieniu uzupełnia ć tymi samymi gatunkami drzew, zaleca si ę tak że stosowanie gatunków trwałych i długowiecznych; • Gdy nie przewiduje si ę prac renowacyjnych nale ży pozostawi ć zbiorowisko naturalnej sukcesji przyrodniczej (np. zdewaloryzowane zało żenia cmentarne); • Zaleca si ę uporz ądkowanie terenów dawnych (ob. nieu żytkowanych) cmentarzy, oraz zabezpieczenie zachowanych zabytków sepulkralnych – np. w formie lapidarium; • Wszelkie prace renowacyjne, porz ądkowe, wycinki drzew wymagaj ą uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, a w przypadku zało żeń wpisanych do rejestru zabytków – zezwolenia WKZ.

Strefa „E” – ochrony ekspozycji historycznego zespołu lub jego dominat , obejmuj ącej tereny umo żliwiaj ące kontakt optyczny z warto ściowymi zespołami krajobrazu, dominantami przestrzennymi, estetycznymi lub zabytkami. Ochronie podlega: • Struktura przestrzenna wskazanego zespołu krajobrazowego, sylwety lub dominanty; • Układ wn ętrz przestrzeni publicznych umo żliwiaj ących kontakt wizualny z zespołami krajobrazu kulturowego • Zagospodarowanie terenu stanowi ące przedpole i tło widoku na wskazany zespół krajobrazu kulturowego lub dominant ę przestrzenn ą.

Warunki ochrony:

234 • Zakaz zabudowy i zadrzewie ń utrudniaj ących lub zakłócaj ących widok chronionego zespołu kulturowego, sylwety lub dominanty; • W przypadku planowanej lokalizacji obiektów kubaturowych lub liniowych zaleca si ę opracowanie studium ekspozycji.

W kierunkach przedmiotowego studium wyró żniono nasypuj ące rodzaje stref ochrony ekspozycji krajobrazu kulturowego: • „E-1” – strefa ochrony ekspozycji panoramy miasta od strony morza; • „E-2” - strefa ochrony ekspozycji krajobrazu kulturowego (sylwety starego miasta i portu), • „E-3” - strefa ochrony ekspozycji sylwety starego miasta od Budzistowa, • „E-4” - strefa ochrony ekspozycji sylwety starego miasta • „E-5” – „E-8” - strefa wn ętrza ochrony ekspozycji sylwety starego miasta i dzielnicy uzdrowiskowej Dla wszystkich ww. stref nale ży ustali ć: 1) obowi ązek zachowania historycznej kompozycji panoram miasta z dominant ą, jak ą tworzy katedra; 2) dopuszczenie lokalizacji bazowych stacji telefonii komórkowej pod warunkiem realizacji tych stacji jako zamaskowane i wkomponowane w istniej ący krajobraz np. w postaci obiektów imituj ących drzewa; 3) zakaz realizacji budynków przesłaniaj ących widok na wie żę katedry z punktów „E-5” - „E-8” wskazanych na zał ączniku graficznym nr16.

Podsumowanie: Nale ży zwróci ć równie ż uwag ę, na wła ściwe stosowanie warunków ochrony w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, które powinno uwzgl ędnia ć obowi ązuj ące w Polsce przepisy. W związku z powy ższym nale ży przyj ąć zasad ę, że ustanowienie wszelkich form ochrony środowiska kulturowego w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego b ędzie nast ępowało na wniosek słu żb d.s. ochrony zabytków, chyba że przepisy szczególne rozstrzygn ą inaczej.

3.4. ZASADY OCHRONY STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH. Strefy „W” – obszary wyst ępowania reliktów osadnictwa pradziejowego i średniowiecznego oraz tereny zabytkowe zawieraj ące materialne ślady dost ępne za pomoc ą bada ń metodami archeologicznymi. Strefy ochrony stanowisk archeologicznych ustalane s ą w planach trójstopniowo: - Strefa „W I” – pełnej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej, wykluczaj ącej wszelk ą działalno ść inwestycyjn ą i inn ą. Strefa „ W I ” obejmuje stanowiska wpisane do rejestru zabytków i uj ęte w ewidencji urz ędu ochrony zabytków. Na terenie strefy „W I ” obowi ązuje: • zakaz wszelkiej działalno ści in żynierskiej, budowlanej i innej, zwi ązanej z pracami ziemnymi (np. kopania studni, wykonywanie melioracji, karczunku i nasadzania drzew itd.), poza badaniami archeologicznymi oraz pracami zabezpieczaj ącymi zabytek przed zniszczeniem, prowadzonymi na zasadach okre ślonych przepisami szczególnymi dotycz ącymi ochrony zabytków; • zachowanie istniej ącego układu topograficznego terenu.

235 - Strefa „W II” – cz ęściowej ochrony stanowisk archeologicznych, dopuszczaj ącej inwestowanie pod okre ślonymi warunkami. Na terenie strefy „ W II ” obowi ązuje: • współdziałanie w zakresie zamierze ń inwestycyjnych i innych zwi ązanych z pracami ziemnymi z odpowiednim organem ds. ochrony zabytków; • przeprowadzenie archeologicznych bada ń ratunkowych na terenie w granicach strefy, wyprzedzaj ących rozpocz ęcie prac ziemnych zwi ązanych z realizacj ą zamierzenia, na zasadach okre ślonych przepisami szczególnymi dotycz ących ochrony zabytków. - Strefa „W III” – ograniczonej ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych, polegaj ącej na prowadzeniu interwencyjnych bada ń archeologicznych w przypadku podejmowania prac ziemnych. Strefa „ W III ” obejmuje stanowiska uj ęte w ewidencji słu żby konserwatorskiej. Na terenie strefy „ W III ” obowi ązuje: • współdziałanie w zakresie zamierze ń inwestycyjnych i innych zwi ązanych z pracami ziemnymi z odpowiednim organem ds. ochrony zabytków; • przeprowadzenie archeologicznych bada ń ratunkowych, na terenie obj ętym realizacj ą prac ziemnych, na zasadach okre ślonych przepisami szczególnymi dotycz ącymi ochrony zabytków.

3.5. ZASADY OCHRONY PRZESTRZENNYCH WALORÓW KULTUROWYCH KRAJOBRAZU. • Nale ży utrzyma ć harmonijny krajobraz w obszarach widoczno ści z stref ekspozycji opisanych w punkcie 3.3. • Nale ży utrzyma ć przebieg i przekrój dróg krajobrazowych, odnawia ć obsadzenia tymi samymi gatunkami drzew, utrzymywa ć w sprawno ści technicznej nawierzchni utwardzonych. • Nale ży ogranicza ć lokalizacj ę wolnostoj ących no śników reklamowych wyłącznie do miejsc wskazanych przez odpowiednie słu żby Urz ędu.

3.6. WSKAZANE DO REALIZACJI REGIONALNE CECHY ZABUDOWY I ZAGOSPODAROWANIA Na terenie Gminy Miasto Kołobrzeg nie mo żna wyznaczy ć dominuj ącego stylu architektonicznego typowego dla regionu. Forma zabudowy kształtowana była lokalnie w zale żno ści od zło żonej historii rozwoju przestrzennego miasta, czasu powstania i funkcji danego obszaru miasta. Zniszczenie wi ększo ści zabudowy w wyniku wojny, a nast ępnie odbudowa Kołobrzegu w sposób tendencyjny, odcinaj ący si ę od tradycji i dziedzictwa kulturowego regionu, jeszcze zwi ększyła ró żnorodno ść zabudowy i przestrzenny chaos. Zabudowa miasta została przeskalowana i zniekształcona. Jednak że na terenie miasta mo żna wyró żni ć kilka obszarów, dla których mo żliwe jest wyznaczenie, w celu kontynuacji, wspólnych cech zabudowy w zakresie gabarytów, geometrii dachu itp. S ą to mi ędzy innymi: • Obszar „Starego Miasta’, • Dzielnica uzdrowiskowa, • Obrze ża „Starego Miasta” – obszar miasta kształtowany po likwidacji twierdzy, • Starsza cz ęść dzielnicy zachodniej, • Tereny byłych jednostek wojskowych.

Teren miasta Kołobrzeg, ze wzgl ędu na swoje szczególne walory kulturowe, został w planie zagospodarowania przestrzennego województwa zachodniopomorskiego obj ęty szczególn ą ochron ą, w postaci uznania go za obszar kulturowy . Celem ustanowienia takiego

236 obszaru jest świadoma ochrona i tworzenie warto ści kulturowych i krajobrazowych (poprzez ochron ę zabytkowej zabudowy i krajobrazu kulturowego typu: układy przestrzenne i komunikacyjne, zabudowa, ziele ń komponowana) oraz kreowanie warto ściowego krajobrazu stanowi ącego o specyfice regionu. Na terenie Obszaru Kulturowego obowi ązuj ą zasady ochrony krajobrazu i zespołów zabudowy oraz zagospodarowania terenu, ustalone w programie ochrony opracowanym na poziomie planu regionalnego, który stanowi wytyczne do niniejszego studium. Zgodnie z tym programem, ochrona i kształtowanie krajobrazu winna si ę opiera ć na nast ępuj ących zasadach: • Utrzymanie układu ulic i placów z zachowaniem ich przebiegu, przekrojów, nawierzchni, pierwotnych linii rozgraniczaj ących i linii zabudowy, • Utrzymanie istniej ącej zabudowy o warto ści historycznej lub lokalnej – kulturowej oraz zachowanych elementów zagospodarowania terenu w dobrym stanie technicznym, funkcjonalnym i estetycznym, • Nowa zabudowa powinna by ć lokalizowana w granicach historycznych układów oraz na siedliskach pustych i porzuconych, • Nowa zabudowa powinna by ć realizowana w gabarytach i na lokalizacji zabudowy dotychczasowej, w nawi ązaniu do usuni ętej lub w oparciu o typ zabudowy dominuj ący na danym obszarze i wynikaj ący tradycji kulturowej, • Utrzymanie i wyeksponowanie układów komponowanej zieleni parków, cmentarzy i obsadze ń przydro żnych, • Utrzymywanie sieci osadniczej i ograniczenie lokalizacji nowej zabudowy poza obr ębem tradycyjnych jednostek osadniczych.

Charakterystyczne dla Kołobrzegu cechy zagospodarowania predestynowane s ą poprzez główne jego funkcje (pomijaj ąc funkcj ę typowo miejsk ą): uzdrowiskow ą i portow ą- nadwodn ą. W przypadku funkcji uzdrowiskowej najwi ększe znaczenie maj ą tereny spacerowe, promenady, tereny zieleni komponowanej, dla których warunki okre ślone zostały wy żej, w punkcie dotycz ącym stref „K” – ochrony krajobrazu kulturowego. W przypadku funkcji portowej-nadwodnej nale ży poło żyć nacisk na przywrócenie miastu morskiego- nadwodnego charakteru, przez: • Odbudow ę lub budow ę podstawowej infrastruktury (mosty, przystanki żeglugi pasa żerskiej, przystanie jachtowe, wio ślarskie, o środki sportów wodnych,) • Zagospodarowanie terenów nadbrze żnych rzeki Pars ęty i portu (tawerny nadbrze żne, targowiska rybne).

3.7 WNIOSKI. Dziedzictwo kulturowe oraz krajobraz kulturowy to elementy, które maj ą decyduj ący wpływ na wizerunek miasta i sposób jego postrzegania. Elementy te tworz ą jego niepowtarzalno ść i buduj ą to żsamo ść lokaln ą, co ma przeło żenie na jako ść życia w danym miejscu. Środowisko kulturowe zwi ększa równie ż atrakcyjno ść turystyczn ą miasta, b ędącą obecnie jedn ą z wa żniejszych funkcji rozwojowych. Nale ży wyeksponowa ć i zwi ększy ć znaczenie dziedzictwa kulturowego Kołobrzegu dla rozwoju miasta . Ochrona i rewaloryzacja zabytkowych elementów krajobrazu ma priorytetowe znaczenie dla utrzymania ró żnorodno ści przestrzeni miejskiej i utworzenia nowych produktów turystycznych np. Twierdza Kołobrzeg, Osada Solna, Miasto Hanzeatyckie.

237 Wa żnym kierunkiem działa ń dla ochrony dóbr kultury jest promocja i informacja w zakresie popularyzacji historii miasta, ochrony i zachowania warto ści kulturowych poprzez m.in. ró żnego rodzaju wydawnictwa, organizacj ę imprez historycznych oraz poprzez: • organizowanie konkursów urbanistyczno-architektonicznych na zagospodarowanie presti żowych cz ęś ci miasta, • wyeksponowanie elementów krystalizuj ących przestrze ń poprzez zachowanie istniej ących osi widokowych oraz zachowanie elementów symbolicznych; • modernizacj ę lub wymian ę małowarto ściowej zdekapitalizowanej lub dysharmonizuj ącej zabudowy, przy jednoczesnym obowi ązku uwzgl ędnienia jej kontekstu historyczno – przestrzennego; • utrzymanie i ochron ę dotychczas zachowanych panoram i dalekich otwar ć widokowych z ró żnych cz ęś ci miasta i punktów zewn ętrznych na Stare Miasto oraz eliminowanie lub neutralizowanie pojedynczych elementów zakłócaj ących historyczne panoramy, • budowa presti żowych obiektów i przestrzeni otwartych, o znaczeniu symbolicznym dla miasta, • budowa obiektów o wysokim poziomie estetycznym i znaczeniu ponadlokalnym, w których realizowane s ą działania z zakresu nauki, kultury, sztuki, sportu, turystyki oraz wypoczynku • kształtowanie i wyposa żanie przestrzeni publicznych jak: ulice i place miejskie, bulwary, aleje, skwery, parki, ogrody miejskie, ci ągi spacerowe, dukty le śne, fontanny, rze źby, pomniki, ście żki rowerowe, obiekty i urz ądzenia rekreacyjne, • kształtowanie zieleni.

238 4. ROZWÓJ DEMOGRAFICZNY MIASTA.

Rozwój demograficzny cz ęsto kojarzy si ę z rozwojem czy te ż wzrostem gospodarczym. Od dawna jednak poddaje si ę w w ątpliwo ść istnienie takich zwi ązków. Zmiany demograficzne wpływaj ą głównie na zmiany rozmiarów inwestycji poprzez zmiany rozmiarów oszcz ędno ści, które s ą przeznaczone na inwestycje. Sytuacja demograficzna wpływa tak że na sytuacj ę bud żetow ą kraju, a co za tym idzie równie ż na sytuacj ę mniejszych jednostek terytorialnych. Podstawowymi czynnikami kształtuj ącymi rzeczywisty rozwój ludno ści w układzie jednostek terytorialnych s ą mi ędzy innymi przyrost naturalny, saldo migracji i czasami zmiany granic administracyjnych. Punktem wyj ścia do przeprowadzenia prognoz na kolejne dziesi ęciolecia było zbadanie przeszłej i istniej ącej sytuacji demograficznej. Utworzone zostały wykresy liniowe, które umo żliwiły naniesienie na ju ż istniej ące wykresy odpowiednich trendów. Po ich przedłu żeniu mo żna było okre śli ć jak b ędzie kształtowała si ę w przyszło ści ogólna liczby ludno ści miasta. Warto pami ęta ć, że jest to składowa wielu czynników, m.in.: migracji, ruchu naturalnego, sytuacji gospodarczej miasta, wizerunku miasta czy te ż stopnia atrakcyjno ści jednostki terytorialnej.

1000

800

600 ci ś

400

200

0 napływ i odpływ ludno odpływ i napływ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

-200

-400 rok napływ ludno ści odpływ ludno ści saldo migracji

Wielom. (napływ ludno ści) Wielom. (odpływ ludno ści) Wielom. (saldo migracji)

Rysunek 1. Tendencje migracji ludno ści w latach 1995-2007 (liczby od 1-13 oznaczaj ą kolejne lata pocz ąwszy od roku 1995). Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS

239 600

500

400 ywe ż

300

200 zgoni i urodzenia

100

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1011 rok urodzenia żyw e zgony przyrost naturalny Wielom. (zgony) Wielom. (urodzenia żyw e) Wielom. (przyrost naturalny)

Rysunek 2. Tendencje rozwojowe ruchu naturalnego ludno ści w latach 1995-2007 (liczby od 1-11 oznaczaj ą kolejne lata pocz ąwszy od roku 1995, z wyj ątkiem lat 1996 i 1997, dla których brak danych GUS). Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS.

50000

49000

48000

47000

46000

45000

44000

43000

42000 1 2 3 4 5rok 6 7 8 910

ludno ść ogółem Wielom. (ludno ść ogółem)

240 Rysunek 3. Rozwój ludno ści miasta Kołobrzeg w latach 1998-2007 (liczby od 1-10 oznaczaj ą kolejne lata pocz ąwszy od roku 1998). Źródło: Opracowanie na podstawie danych GUS

Planowany jest wzrost liczby ludno ści w powiecie kołobrzeskim do roku 2020, po czym spadek do 76900 w roku 2030 (patrz tab. 1 i rys. 4). Ludno ść miasta Kołobrzeg stanowi około 58,7% ludno ści powiatu kołobrzeskiego, dlatego te ż na podstawie istniej ących danych mo żna by prognozowa ć równie ż liczb ę ludno ści miasta. Przewiduje si ę, zatem, że w roku 2010 ludno ści b ędzie ok. 44905, w roku 2015 - 45375 i osi ągnie szczyt w 2020 roku – ok. 45668. W 2030 r. liczba ludno ści miasta b ędzie oscylowa ć wokół 45140. Wy żej wymienione zmiany liczebno ści miasta potwierdzaj ą rysunki 5, 6 i 7 obrazuj ące ruch naturalny, migracje i liczb ę ludno ści miasta Kołobrzeg oraz towarzysz ące im tendencje rozwojowe (wielomianowe). Prognozy waha ń demograficznych dla miasta s ą zbli żone do prognoz dla powiatu kołobrzeskiego (patrz rys. 4).

Tabela 1. Prognoza ludno ści (w ty ś.) dla powiatu kołobrzeskiego do roku 2030

ROK 2010 2015 2020 2025 2030

POWIAT 76,5 77,3 77,8 77,7 76,9 KOŁOBRZESKI

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

77.8 77.6 77.4 CI

Ś 77.2 77 76.8 76.6 76.4

LICZBA LUDNO LICZBA 76.2 76 75.8 2010 2015 2020 2025 2030 ROK

powiat kołobrzeski

Rysunek 4. Prognoza ludno ści (w ty ś.) powiatu kołobrzeskiego do roku 2030. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Wdra żanie zało żonych celów strategicznych Strategii Rozwoju Miasta Kołobrzeg do roku 2020 stanowi ącej zał ącznik do uchwały NR XXIII/313/08 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 16 lipca 2008 r. równie ż przyczyni si ę do wzrostu liczby mieszka ńców. Realizowanie szczególnie dwóch spo śród trzech priorytetów, jakim s ą mieszka ńcy i turystyka przyczyni si ę do zwi ększenia atrakcyjno ści miasta Kołobrzeg jako miejsca do osiedlania si ę. Mieszka ńcy, b ędący najwi ększ ą warto ści ą miasta, s ą najwa żniejszym adresatem działa ń samorz ądu, którego zasadniczym zadaniem jest podnoszenie standardu życia i dbało ść o

241 wzrost zadowolenia z miejsca zamieszkania. W zwi ązku z powy ższym, celami strategicznymi są: rozwój społecze ństwa opartego na wiedzy; wzmacnianie społecze ństwa obywatelskiego i kształtowanie to żsamo ści lokalnej; rewitalizacja i poprawa jako ści oraz warunków zamieszkania; przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu; poprawa stanu infrastruktury technicznej, w szczególno ści komunikacyjnej; promocja zdrowego stylu życia; rozwój uczestnictwa w kulturze. Szeroko rozumiana turystyka, zawieraj ąca zarówno funkcje uzdrowiskowe, kulturowe, jak i popularne, stanowi podstaw ę rozwoju miasta. Walory przyrodnicze, a zwłaszcza morze, klimat, borowiny, solanki i wody podziemne oraz walory kulturowe s ą najwi ększym atutem Kołobrzegu. Grup ę celów strategicznych tworz ą: wspieranie funkcji uzdrowiskowej; rozwój turystyki morskiej; ochrona środowiska przyrodniczego; kreowanie produktów turystycznych; wzmacnianie roli Kołobrzegu jako centrum kulturowego; rozwój bazy rekreacyjnej.

5. KIERUNKI ROZWOJU MIESZKALNICTWA I USŁUG. 5.1. KIERUNKI ROZWOJU MIESZKALNICTWA: Do zada ń własnych gminy nale ży zgodnie z ustaw ą z dnia 8 marca 1990 roku o samorz ądzie gminnym (Dz. U. z 2001roku, Nr142, poz.1591 z pó źniejszymi zmianami) zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty mi ędzy innymi poprzez gminne budownictwo mieszkaniowe. W zwi ązku z powy ższym jednym z zada ń miasta Kołobrzeg jest zapewnienie i zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych mieszka ńców poprzez ró żnego rodzaju działania, plany i przedsi ęwzi ęcia. Zró żnicowany poziom dochodów gospodarstw domowych o niezaspokojonych problemach mieszkaniowych dyktuje konieczno ść podejmowania przez miasto działa ń w ró żnej formie - od tworzenia warunków dla realizacji budownictwa mieszkaniowego bogatszej cz ęś ci ludno ści Kołobrzegu, do bezpo średniego zapewnienia godziwych warunków mieszkaniowych osobom o najni ższych dochodach. W zwi ązku z powy ższym polityka mieszkaniowa miasta powinna polega ć na budowie tanich mieszka ń z przeznaczeniem dla ludzi niezamo żnych, łatwo dost ępnych do zasiedlenia i ekonomicznych w eksploatacji. Zwalnianie mieszka ń w budynkach gro żą cych katastrof ą budowlan ą, stwarzanie mo żliwo ści zamiany du żych mieszka ń i drogich w eksploatacji, na mniejsze, nowoczesne i tanie mieszkania równie ż nale ży do tych zada ń. Nadmienia si ę równie ż, że zwalniany zasób mieszkaniowy o gorszej strukturze i standardzie mo że równie ż zosta ć wykorzystany do realizacji potrzeb mieszkalnictwa o charakterze socjalnym. Tego typu rozwi ązania daj ą mo żliwo ści eksmisji, dokonywanych w sposób nie uchybiaj ący godno ści człowieka. Miasto w ramach rozwoju istniej ących zasobów mieszkaniowych powinno przede wszystkim realizowa ć zadania polegaj ące na modernizacji istniej ącego zasobu mieszkaniowego gminy, poprzez analiz ę potrzeb remontowych oraz ich skutków w odniesieniu do zmniejszenia kosztów eksploatacji, poprawy stanu technicznego obiektów, a tak że ujednolicania standardów technicznych w poszczególnych lokalach mieszkalnych. W ramach realizacji tego zadania powinny by ć równie ż typowane budynki do rozbiórki, których modernizacja jest nieuzasadniona z przyczyn ekonomicznych. Podsumowuj ąc: miasto Kołobrzeg w d ąż eniu do tworzenia odpowiednich warunków słu żą cych zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych mieszka ńców realizowa ć powinno okre ślone w polityce działania w zakresie wspierania budownictwa mieszkaniowego, pozyskiwania lokali socjalnych oraz systematycznej poprawy stanu technicznego i standardu zabudowy mieszkaniowej i jej otoczenia.

242 Jednym z podstawowych warunków rozwoju budownictwa mieszkaniowego jest odpowiednie przygotowanie gruntów dla zabudowy mieszkaniowej. Priorytet powinien stanowi ć: - racjonalne zagospodarowanie zakupionego mienia powojskowego, - racjonalne wykorzystanie gminnych zasobów nieruchomo ści, - zbywanie własnych gruntów w celu udost ępnienia ich ró żnym inwestorom, - przygotowanie gruntów uzbrojonych i nieuzbrojonych, w postaci towarzystw budownictwa społecznego w celu realizacji mieszka ń, w tym z udziałem środków Krajowego Funduszu Mieszkaniowego. Polityka mieszkaniowa w gminie musi by ć przede wszystkim polityk ą dla wszystkich potrzebuj ących dla tego te ż, niniejsze Studium oferuje ró żnorodne formy mieszkalnictwa, stosownie do potrzeb mieszka ńców: - mieszkalnictwo wielorodzinne, które mo że by ć realizowane w ró żnoraki sposób, tzn. poprzez budownictwo socjalne, społeczne, lub deweloperskie, - mieszkalnictwo jednorodzinne o średnich, oraz podwy ższonych i bardzo wysokich standardach urbanistyczno – architektonicznych. Ze wzgl ędów ekonomicznych i z uwagi na struktur ę wieku mieszka ńców mo żna przypuszcza ć, że najwi ększym popytem b ędą si ę cieszyły mieszkania o średnim i bardzo wysokim standardzie. W tym te ż kierunku b ędzie zmierza ć polityka mieszkaniowa prowadzona przez miasto. Rozwój mieszkalnictwa zwi ązany jest z konieczno ści ą opracowania planów miejscowych dla terenów przewidzianych na ten cel. Podnoszenie atrakcyjno ści i dost ępno ści planowanych terenów mieszkaniowych nast ąpi w wyniku wyposa żenia ich w infrastruktur ę techniczn ą. Wykorzystanie istniej ących rezerw terenowych głównie pod budownictwo mieszkaniowe zarówno wielo-, jak i jednorodzinne spowoduje wyeliminowanie dotychczasowego zagro żenia, którym jest odpływ mieszka ńców z miasta do gmin s ąsiednich. Podkre śli ć nale ży, że bardzo wa żna dla miasta jest realizacja nowoczesnego budownictwa wytyczonego przez urbanistów i zaprojektowanego przez architektów w zgodzie z histori ą. Bez w ątpienia wpłynie to równie ż na popraw ę wizerunku miasta oraz na jako ść i standard życia mieszka ńców. Nale ży pami ęta ć równie ż, że w momencie jakichkolwiek przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych istniej ących osiedli mieszkaniowych nie powinno ogranicza ć si ę wył ącznie do substancji mieszkaniowej, ale równie ż uwzgl ędni ć ich bezpo średnie otoczenie, np. je żeli to mo żliwe wprowadzi ć uspokojenie ruchu lub ekrany akustyczne, je żeli warunki b ędą tego wymagały, czy te ż wprowadzi ć ziele ń wypoczynkow ą, a tak że wskaza ć działania umo żliwiaj ące wprowadzenie, nawet kosztem ilo ści mieszka ń, wysokostandardowych usług ogólnomiejskich w rewitalizowanej zabudowie. Nadmienia si ę równie ż, że w jednym z zada ń przedsi ęwzi ęcia realizacyjnego o nazwie kontynuacja rewitalizacji Śródmie ścia (Starego Miasta) w opracowanej strategii rozwoju miasta Kołobrzeg wskazuje si ę na uzupełnianie zabudowy mi ędzy ul. E. Gierczyk, a ul. Narutowicza zwłaszcza wzdłu ż nabrze ża (teren po przeniesieniu muzeum). Teren ten mo że by ć wykorzystany zarówno pod zabudow ę mieszkaniow ą jak i usługow ą towarzysz ącą zabudowie mieszkaniowej. Podsumowuj ąc: zgodnie z opracowanymi kierunkami studium rozwój zabudowy mieszkaniowej b ędzie nast ępował poprzez uzupełnienie i restrukturyzacj ę zabudowy mieszkaniowej w istniej ących osiedlach, a tak że realizacje zabudowy w osiedlach rozwijaj ących si ę oraz na terenach nowych wskazanych w kierunkach do tego celu.

243 W zwi ązku z powy ższym oprócz zaadaptowania terenów powojskowych, planuje si ę miedzy innymi budow ę (rozbudow ę): - osiedla „Kołobrzeg - Południe” poło żonego przy południowej granicy miasta i ul. VI Dywizji Piechoty pod zabudow ę jednorodzinn ą, - osiedla domów jednorodzinnych w zachodniej cz ęś ci miasta na południe od ul. Wylotowej (patrz zał ącznik graficzny nr 3 do uchwały - kierunków Studium...), - „Osiedla Europejskiego” przy ul. VI Dywizji Piechoty, gdzie jest realizowana zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna, - osiedla domów jednorodzinnych „Kolumba II” pomi ędzy ulic ą Kolumba a nowoprojektowan ą drog ą klasy GP stanowi ącą II etap dojazdu do portu - zabudowa jednorodzinna i jednorodzinna z usługami, - osiedla domów jednorodzinnych „Janiska II” przy ul. B. Krzywoustego - zabudowa jednorodzinna i jednorodzinna z usługami rzemie ślniczymi, - osiedle „Mirocice” na południowym – wschodzie miasta, gdzie dominowa ć powinna zabudowa rezydencjalna oraz wysokiej klasy usługi. Nadmienia si ę równie ż, że plany realizacyjne zwi ązane z budownictwem mieszkaniowym znajduj ą swoje odzwierciedlenie w programie „Rewitalizacji obszarów miejskich i powojskowych”. 5.2. KIERUNKI ROZWOJU USŁUG ORAZ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI. Głównym celem w tej sferze powinno by ć podniesienie standardu usług istniej ących, przede wszystkim społecznych oraz tworzenie warunków dla rozwoju usług komercyjnych, a wszystko to w poł ączeniu z równoczesnym rozwojem terenów mieszkaniowych. Presti żow ą dla miasta spraw ą jest rozwój usług ponadlokalnych zwi ązanych z wykształceniem silnego o środka regionalnego. Oprócz usług standardowych tj. administracji, finansów, handlu, gastronomii, kultury. Studium proponuje podj ęcie działa ń na rzecz wykreowania i utrzymania miasta Kołobrzeg jako: - regionalnego o środka obsługi portowej, - regionalnego o środka obsługi biznesu, - regionalnego o środka szkolnictwa średniego, policealnego - na bazie ju ż szeroko rozwini ętych usług, z uwzgl ędnieniem potrzeb rynku pracy i specyfiki regionu, - ponadregionalnego o środka szkolnictwa wy ższego – poprzez realizacj ę filii wy ższych uczelni, - ponadregionalnego o środka obsługi uzdrowiskowej, - ponadregionalnego o środka turystyczno – wypoczynkowego z szerok ą baz ą obsługi ruchu turystycznego. Studium wskazuje na ten cel tereny w ramach obszarów strategicznych wyznaczonych na terenie miasta. Rozwój szeroko rozumianych usług, przede wszystkim ukierunkowanych na uzdrowisko, turystyk ę i wypoczynek oraz wszystko to, co si ę z tym ł ączy – wi ąż e si ę z wzrostem miejsc pracy, co dla miasta Kołobrzeg jest czynnikiem szczególnie wa żnym. Rozwój przestrzenny tej sfery dotyczy ć b ędzie: - przygotowania ró żnorodnej oferty nowych terenów dla usług ponadlokalnych w mie ście (dla o środków usług zdrowia (m.in. sanatoryjnych), usług kultury, administracyjno – usługowych, usług handlu o powierzchni sprzeda ży ponad 2000m 2 oraz centrum finansowo – usługowego), - przekształce ń jako ściowych dotychczasowych obiektów usługowych poprzez, popraw ę wystroju architektoniczno – plastycznego drog ą modernizacji i remontów oraz dostosowania dla potrzeb osób niepełnosprawnych,

244 - stwarzania sprzyjaj ących warunków lub pewnych ogranicze ń (poprzez stosowne zapisy planów miejscowych) dla rozwoju usług komercyjnych, a tym samym sterowanie ich rozwojem zgodnie z wyst ępuj ącym zapotrzebowaniem lub interesem gminy miejskiej. Realizacja zasad równego dost ępu mieszka ńców do usług bytowych powinna odbywa ć si ę poprzez: - niwelowanie ró żnic w wyposa żeniu w usługi handlu, gastronomii, rzemiosła usługowego, kultury i sportu poszczególnych cz ęś ci miasta, - realizacj ę zakładanej sieci placówek o światowych – szkół podstawowych, gimnazjum i przedszkoli, zgodnie z wyst ępuj ącą struktur ą demograficzn ą, przy czym nale ży wzi ąć pod uwag ę, że obecnie wyst ępuje wtórny wy ż demograficzny. Idei organizacji usług na terenie miasta Kołobrzeg słu ży zaproponowana w studium nast ępuj ąca hierarchia przestrzeni publicznych - ośrodków usługowych w mie ście: MW.C-5 - tereny głównego centrum miasta - historyczne śródmie ście, skupiaj ące wszystkie presti żowe usługi ogólnomiejskie i ponadlokalne zwi ązane z regionaln ą funkcj ą Kołobrzegu, Nale ży d ąż yć, przede wszystkim, aby główne centrum miasta – historyczne śródmie ście, pełniło obecnie i w przyszło ści nadrz ędn ą rol ę w mie ście, polegaj ącą głównie na centralizacji struktury miejskiej, tworzeniu wi ęzi społecznych, tworzeniu wizytówki miasta jako centrum ogólnomiejskiego z przewa żaj ącym udziałem lokowania usług centrotwórczych. Lokalny handel jest naturalnym rynkiem zbytu dla lokalnych producentów miasta Kołobrzeg, gwarantem rozwoju małych i średnich firm produkcyjnych i rzemie ślniczych. Nale ży tak że d ąż yć do działania na rzecz wzmocnienia lokalnej sieci placówek handlu detalicznego, gastronomii i usług poprzez wzrost ilo ściowy obiektów. Sie ć handlu detalicznego i hurtowego jest w Kołobrzegu prawie w 100 % sprywatyzowana – wyj ątek stanowi sie ć sklepów „Społem” PSS „Jedno ść ”, która posiada na terenie miasta 38 punktów. Na terenie miasta istniej ą ró żne formy handlu, jedn ą z nich s ą Targowiska Miejskie lub Bazary, które zalicza si ę do sieci stałych placówek handlowych zlokalizowanych przy: ul. Trzebiatowskiej, ul. Okopowej, ul. Lipowej, ul. Św. Wojciecha (sprzeda ż zniczy i kwiatów) oraz tzw. mini zieleniaki przy ul. Łopuskiego. Jednym z celów Miasta jest d ąż enie do przekształcenia obecnej formy sprzeda ży targowiskowej w kierunku tworzenia bardziej sprzyjaj ących warunków wykonywania działalno ści handlowej przez kupców i poprawy warunków dokonywania zakupów przez konsumentów. W sprawie handlu pozatargowiskowego Miasto powinno opracowa ć szczegółowe programy, zmierzaj ące do ograniczenia mo żliwo ści prowadzenia handlu detalicznego bez trwałej lokalizacji, jedynie do terenów targowisk. Strefa „A” ochrony uzdrowiskowej stopniowo powinna by ć uwalniana od handlu typu jarmarcznego, a istniej ące lokalizacje czasowe, znacznie utrudniaj ące przemieszczanie si ę turystów powinny by ć skutecznie eliminowane. Nadmienia si ę równie ż, że zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami w strefie „A” ochrony uzdrowiskowej dopuszcza si ę lokalizowanie oprócz zakładów lecznictwa uzdrowiskowego i urz ądze ń lecznictwa uzdrowiskowego, równie ż innych obiektów słu żą cych lecznictwu uzdrowiskowemu lub obsłudze pacjenta lub turysty, w zakresie nieutrudniaj ącym funkcjonowania lecznictwa uzdrowiskowego, w szczególno ści: pensjonatów, restauracji lub kawiarni oraz punktów sprzeda ży pami ątek, wyrobów ludowych, produktów regionalnych, w formach i miejscach wyznaczonych przez gmin ę.

245 Placówki wielkopowierzchniowe s ą istotnym elementem sieci handlowej, oferuj ącej dogodne warunki prowadzenia handlu. Celem władz Miasta jest aktywne uczestnictwo w procesie kreowania sieci ww. palcówek, w miejscach do tego wskazanych na planszy mapy kierunków niniejszego opracowania (patrz zał ącznik nr 3 do uchwały – plansza kierunków Studium). Sklepy takie powinny posiada ć du że tereny przyległe, przeznaczone pod parkingi, oraz by ć zlokalizowane bezpo średnio przy drogach głównych i zbiorczych oraz posiada ć dogodny dost ęp do komunikacji publicznej. Planowana jest realizacja du żych obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000m 2 (patrz zał ącznik nr 3 do uchwały – mapa Studium kierunków zagospodarowania miasta Kołobrzeg) na terenie: - oznaczonym symbolem U-23 i U-24 pomi ędzy obecnymi ulicami Żurawi ą a Mazowieck ą (tereny powojskowe). - oznaczonym symbolem U-28 pomi ędzy ulic ą Grzybowsk ą, a nowoprojektowan ą obwodnic ą miasta Kołobrzeg (tzw. II etapem dojazdu do Portu). Wa żnym uzupełnieniem dla obiektów handlowych jest umo żliwienie lokalizacji obiektów im towarzysz ących, tj. np. stacji paliw oraz sukcesywne egzekwowanie niezb ędnych miejsc parkingowych poprzez budow ę odpowiedniej ilo ści parkingów. Usługi rzemie ślnicze miasta Kołobrzeg s ą zlokalizowane głównie na terenie osiedla Janiska II oraz przy ul. Sienkiewicza. Lokalizacja usług typu: hurtownie, przetwórnie, warsztaty w dzielnicy typowo mieszkaniowej (jak w przypadku osiedla Janiska II), świadcz ą o potrzebie tego typu działalno ści na tym terenie. Natomiast hurtownie i magazyny oraz obiekty produkcyjne zaleca si ę lokalizowa ć głównie w rejonie ulicy Sienkiewicza (teren oznaczony na mapie kierunków Studium symbolem P-9, P-10, P-13), a tak że w rejonie ulicy Jasnej P-11 i P-12. Studium wskazuje równie ż w Kierunkach na powstanie tzw. Parku technologicznego – inkubatora przedsi ębiorczo ści w mie ście Kołobrzeg (znaczonego w kierunkach studium symbolem P-7. W mie ście Kołobrzeg istnieje obecnie du ży konflikt mi ędzy sektorem drobnego handlu i usług, a koncernami handlowymi. Miasto w swych kierunkach uwzgl ędnia zarówno potrzeb ę wydzielenia i przygotowania dla przyszłych inwestorów terenów dla małych zakładów usługowych i rzemiosła oraz du żych supermarketów o znaczeniu ponadlokalnym. Na terenie „Starego Miasta” i w rejonie „Portu” zlokalizowane s ą małe sklepy o specyficznych, ekskluzywnych bran żach (złotnik, ceramika, galerie, odzie ż markowych firm), przeznaczone głównie dla osób, które szukaj ą produktów nie masowych oraz dla turystów. Narz ędziem realizacji miasta jest przede wszystkim: - wspieranie działalno ści rzemie ślniczej i drobnych zakładów usługowych, - realizacja w zakresie usług o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000 m 2 wysokiej klasy Galerii Handlowej, - stworzenie Parku Technologicznego jako organizacji zarz ądzanej przez wyspecjalizowanych profesjonalistów, której celem nadrz ędnym będzie wzrost zamo żno ści danej społeczno ści poprzez promocj ę kultury innowacyjnej oraz konkurencyjno ść własnych przedsi ębiorstw i instytucji opartych na wiedzy. W celu realizacji tych zamierze ń park technologiczny będzie miał na celu wspieranie, tworzenie i rozwój przedsi ębiorstw innowacyjnych przy pomocy procesów inkubacyjnych i spółek typu „ spin-off ”, a tak że dysponował innymi usługami o warto ści dodanej, ł ącznie z gruntami oraz wysokiej jako ści pomieszczeniami o specjalistycznym wyposa żeniu, - planowanie perspektywiczne rozwoju miasta z uwzgl ędnieniem roli sektora najmniejszych podmiotów gospodarczych poprzez tworzenie rezerw terenowych, oraz planowanie przestrzenne pozwalaj ące na zwi ększenie lokalizacji dla działalno ści małych i średnich przedsi ębiorstw.

246 6. KIERUNKI ROZWOJU ROLNICTWA, LEŚNICTWA I DZIAŁALNOŚCI PRODUKCYJNEJ. 6.1 KIERUNKI ROZWOJU ROLNICTWA I LEŚNICTWA. Na Terenie miasta Kołobrzeg obecnie wyst ępuj ą grunty u żytkowane rolniczo - Tabela 1 obrazuje zmiany w u żytkowaniu gruntów na terenie miasta Kołobrzeg, jakie zachodziły na przełomie lat 1999 – 2008, gdzie mo żna zauwa żyć, że wyró żnia si ę rok 2002, w którym znacznie zmniejszyła si ę powierzchnia ł ąk i pastwisk, a zwi ększyła si ę powierzchnia gruntów ornych. W kolejnych latach odnotowuje si ę wzrost u żytków rolnych z 618 ha w 2003 r. do 628 ha w 2008 r. Docelowo jednak nie zakłada si ę na obszarze miasta dalszej kontynuacji rozwoju rolnictwa, a wr ęcz odwrotnie zakłada si ę dalsz ą urbanizacj ę miasta. Sprzyja ku temu sam organ legislacyjny, gdzie, zgodnie z ustaw ą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz. U z 2004 Nr121, poz.1266 z pó źn. zm.) art. 5b, który mówi, że „Przepisów ustawy nie stosuje si ę do gruntów rolnych stanowi ących u żytki rolne poło żonych w granicach administracyjnych miast ”. Gruntami rolnymi w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy s ą m. in. grunty okre ślone w ewidencji gruntów i budynków jako u żytki rolne.

Tabela 1. U żytkowanie gruntów (w ha) w gospodarce całkowitej według granic administracyjnych miasta Kołobrzeg w latach 1999-2008

ROK 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

UŻYTKI ROLNE 310 537 535 356 618 630 618 630 622 628 OGÓŁEM

W GRUNTY 113 200 199 286 228 226 228 226 219 216 TYM ORNE

SADY 3 4 - 6 4 4 4 4 4 4

ŁĄKI 108 140 140 54 128 128 128 128 127 134

PASTWISKA 86 193 196 10 237 252 252 252 252 253

POWIERZCHNIA GRUNTÓW 148 153,8 153,8 153,8 160,8 160,8 160,8 159 52.7 60 LE ŚNYCH Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W zało żeniach Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013 przyj ęto, że w ramach strategii rozwoju nale ży poło żyć nacisk na rozwój obszarów wiejskich. O żywienie gospodarcze obszarów wiejskich jest mo żliwe głównie dzi ęki małym firmom pozwalaj ącym osobom prywatnym anga żowa ć swój kapitał. Długofalowym celem dla obszarów wiejskich jest ich zrównowa żony rozwój. Zakłada on d ąż enie do zaspokojenia aspiracji rozwojowych obecnego i przyszłego pokolenia. Istot ą takiego podej ścia jest uwzgl ędnienie kwestii zarówno gospodarczych, społecznych oraz środowiskowych. Polskie obszary wiejskie posiadaj ą korzystne warunki dla rozwoju turystyki wiejskiej i agroturystyki. Na rozwój gospodarki silnie rzutuje jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Regiony o najwy ższej waloryzacji tej przestrzeni sprzyjaj ą osi ąganiu wy ższych wska źników efektywno ściowych przez gospodarstwa rolne. Wi ększo ść u żytków rolnych o najwy ższym

247 wska źniku waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej przypada na województwo wielkopolskie i kujawsko – pomorskie. Rolnictwo nale ży do najistotniejszych czynników wpływaj ących na stan jako ści środowiska. Województwo zachodniopomorskie jest regionem kraju o typowo rolniczym charakterze produkcji. Rolnictwo zrównowa żone w ogólnym poj ęciu sprowadza si ę do stosowania metod produkcji żywno ści oraz sposób gospodarowania przestrzeni ą przyrodniczo-rolnicz ą. W polityce rolnej nale ży uwzgl ędnia ć zarówno rozwój nowoczesnych kapitałochłonnych kierunków produkcji, jak i wspieranie dziedzin pracochłonnych mo żliwych do realizacji nawet w niewielkich gospodarstwach rolnych. Wspieranie zró żnicowania struktury produkcji rolniczej w małych gospodarstwach oraz tworzenie miejsc pracy na obszarach wiejskich przyczyni si ę do zwi ększenia ich dochodowo ści. Problemem polskiego rolnictwa jest brak powi ąza ń mi ędzy producentami, co zwi ększa ryzyko i koszty działalno ści na wszystkich poziomach ła ńcucha żywno ściowego i ogranicza konkurencyjno ść mi ędzynarodow ą pojedynczych gospodarstw jak i całego sektora. Jedn ą z głównych barier rozwojowych polskiego rolnictwa jest niedostatek kapitału, wynikaj ący z niskiej dochodowo ści w rolnictwie. Nadmiar siły roboczej zaanga żowanej w produkcji rolniczej jest jednym z podstawowych ogranicze ń rozwojowych sektora rolnego. Nadmierne zatrudnienie hamuje popraw ę struktury agrarnej i efektywno ść gospodarowania oraz post ęp technologiczny, co z kolei przekłada si ę na niskie dochody rolnicze i niepełne wykorzystanie potencjału produkcyjnego. Cho ć redukcja zatrudnienia w rolnictwie jest jednym z głównych wyzwa ń, to jednak mo żliwo ści odpływu ludno ści z rolnictwa w najbli ższych latach mog ą pozosta ć ograniczone z uwagi na wyst ępuj ące bezrobocie w całej gospodarce oraz nisk ą mobilno ść na rynku pracy. Innym wa żnym problemem jest niski stopie ń specjalizacji gospodarstw rolnych zmniejszaj ący efektywno ść gospodarowania, ograniczaj ący mo żliwo ść wdra żania wyników post ępu technologicznego i tym samym zmniejszaj ący pozycj ę przetargow ą rolników na rynku.

700

600

500

400

300 YTKI W ROLNE HA Ż

U 200

100

0 1999 2000 2001 2002 2004 2005 2006 2007 2008 ROK

UZYTKI ROLNE OGÓŁEM GRUNTY ORNE SADY ŁĄKI PASTWISKA

Rysunek 1. U żytkowanie gruntów w gospodarce całkowitej według granic administracyjnych miasta Kołobrzeg w latach 1999-2008

248 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Gospodarka le śna – kierunki rozwoju le śnictwa.

Gospodarka le śna na terenie miasta na przestrzeni ostatnich kilku lat uległa pewnemu zmniejszeniu patrz rysunek nr 2 przedstawiony poni żej.

180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Powierzchnia gruntów le śnych

Rysunek 2. Powierzchnia gruntów le śnych ( w ha) miasta Kołobrzeg w latach 2000-2008 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

W zakresie gospodarki le śnej zgodnie z kierunkami studium zakłada si ę w perspektywie niewielkie zwi ększenie powierzchni le śnych, głównie na terenach na południe od kopalni borowiny (patrz zał ącznik graficzny nr 3 do Uchwały - pokazuj ący w studium kierunki rozwoju miasta). Wskazuje si ę równie ż na to, że zalesienia powinny odbywa ć si ę głównie na terenach wskazanych w kierunkach pod u żytki le śne i powinny obejmowa ć głównie śródle śne u żytki rolne. Nadmienia si ę równie ż, że predysponowane pod zalesienia s ą tereny pokryte glebami niskich klas. Nale ży d ąż yć do wyrównania granic le śnych. Nie mo żna zalesia ć obszarów wyznaczonych w studium jako punkty widokowe i panoramy krajobrazowe w tym strefy ekspozycji „E”, obszary podlegaj ące ochronie (środowisko przyrodnicze i kulturowe), obszary cenne przyrodniczo. Nale ży ograniczy ć zalesienia obszarów, które posiadaj ą wysokie walory krajobrazowe. W trakcie opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, wskazuje si ę na wyznaczenie terenów pod zalesienia w granicach wskazanych na rysunku kierunków studium stanowi ącym zał ącznik Nr 3 do Uchwały, gdzie okre ślono tereny le śne i zieleni wysokiej – nieurz ądzonej. Na etapie planów miejscowych w przypadku wskazania terenu pod zalesienia nale ży równie ż uwzgl ędni ć konsekwencje wynikaj ące z rozmieszczenia stanowisk archeologicznych

249 oraz lokalizacji punktów i panoram widokowych, a nast ępnie uzgodni ć je z odpowiednimi instytucjami. Tereny pod zalesienia nale ży wyznaczy ć poza miejscami wyst ępowania chronionych siedlisk przyrodniczych oraz stanowisk cennych, a tak że chronionych gatunków ro ślin i zwierz ąt. W zwi ązku z konieczno ści ą zapewnienia zgodno ści ustale ń sporz ądzanych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z ustaleniami niniejszego studium, nale ży traktowa ć za zgodne z niniejszym opracowaniem lokalizacj ę zalesie ń poza obszarami wyznaczonymi na rysunku spełniaj ącymi wymogi okre ślone wy żej.

6.2 KIERUNKI I ZASADY ROZWOJU DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ. Instytucje publiczne s ą powoływane w celu eliminacji potencjalnych zakłóceń wywołanych „niedoskonało ściami rynku”. Niezale żnie od rozmiarów sektora publicznego w okre ślonym systemie ekonomicznym istotn ą kwesti ą jest jego strategiczny wpływ na organizacje gospodarcze. Ró żnice mi ędzy sektorem publicznym i prywatnym determinuj ą proces i charakter podejmowania decyzji w ich ramach. Prognozy gospodarcze uznaj ą Kołobrzeg za jedno z najbardziej perspektywicznych miast w Polsce pod wzgl ędem ró żnorodno ści instytucji. Presti ż Kołobrzegu ro śnie tak że dzi ęki współpracy z innymi miastami w Europie. Miasto to staje si ę jedn ą z najciekawszych wizytówek województwa zachodniopomorskiego. Dalszego rozwoju mo żna upatrywa ć w rozwoju żeglugi morskiej, a tym samym wymiany handlowej, wy ższych dochodach małej przedsi ębiorczo ści wynikaj ących ze zwi ększonej liczby turystów. Uruchamianie lokalnych programów rewitalizacji ma na celu o żywienie społeczno- gospodarcze, zach ęcenie do rozwijania nowych form aktywno ści gospodarczej generuj ących nowe miejsca pracy i wspieranie lokalnej przedsi ębiorczo ści. Władze miasta w tym celu powinny tak że uruchamia ć finansowe mechanizmy wsparcia. Szczególny wzrost sektora prywatnego w ogólnej liczbie podmiotów gospodarki narodowej widoczny jest od roku 1995 r. - 3812 do 2006 r. – 9176 (patrz tabela 1). Liczba podmiotów sektora publicznego zwi ększyła si ę tak że z 84 w 1995 r. do 343 w 2004 r. Warto podkre śli ć, że Kołobrzeg wyró żnia si ę siln ą pozycj ą podmiotów gospodarczych, dlatego nale ży zadba ć o zwi ększenie rozwoju lokalnej przedsi ębiorczo ści na rynku.

Tabela 1. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON w latach 1995-2007.

ROK 1995 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

OGÓŁEM 3896 5841 6648 7063 7442 8271 8691 9122 9310 9503 9505 9369

SEKTOR 84 70 85 94 117 290 313 341 343 327 329 333 PUBLICZNY

SEKTOR 3812 5771 6563 6969 7325 7981 8378 8781 8967 9176 9176 9036 PRYWATNY Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

250 10000

9000

8000

7000

6000

5000

4000

LICZBA PODMIOTÓW LICZBA 3000

2000

1000

0 1995 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ROK ogółem sektor publiczny sektor prywatny

Rysunek 1. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON w latach 1995-2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Dane prezentowane na rysunku 1 i w tabeli 1 wskazują na ci ągły wzrost podmiotów zarejestrowanych w systemie REGON z 3896 w 1995 r. do 9505 w 2006 r. Liczba podmiotów nieznacznie si ę zmniejszyła w roku 2007 do 9369. Najwi ększy wzrost widoczny jest w sekcji hotele i restauracje (941 w 1999 r. do 1419 w 2007 r.), handlu i naprawach (2375 w 1999 r. do 2910 w 2004 r. i w kolejnych latach spadek do 2751 w 2007 r.) oraz w obsłudze nieruchomo ści i firm (749 w 1999 r. do 1541 w 2007 r.). Rysunek 2 obrazuje zmiany liczby podmiotów gospodarki narodowej według poszczególnych sekcji w latach 1999-2007.

251 Tabela 2. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowanej w systemie REGON według sekcji latach 1999-2007

ROK 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

OGÓŁEM 7063 7442 8271 8691 9122 9310 9503 9505 9369

ROLNICTWO , ŁOWIECTWO 36 34 40 39 41 43 41 47 50 LEŚNICTWO

PRZEMYSŁ 455 451 498 526 531 530 517 518 508

BUDOWNICTWO 616 644 675 696 705 719 726 752 767

HANDEL I NAPRAWY 2375 2472 2625 2760 2902 2910 2949 2888 2751

HOTELE I RESTAURACJE 941 1007 1164 1232 1323 1366 1422 1427 1419

TRANSPORT , GOSPODARKA 541 550 568 561 581 599 605 601 574 MAGAZYNOWA ,

POŚREDNICTWO 228 260 275 295 296 300 297 291 292 FINANSOWE

OBSŁUGA NIERUCHOMO ŚCI 749 833 1208 1301 1376 1437 1479 1516 1541 I FIRM POZOSTAŁE 1122 547 1218 1281 1367 1406 1467 1465 1467 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

252 10000

9000

8000

7000

6000

5000

4000

3000 LICZBA PODMIOTÓW LICZBA

2000

1000

0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 ROK ogółem rolnictwo, łowiectwo, le śnictwo przemysł budownictwo handel i naprawy hotele i restauracje transport,gospodarstwa magazynowe ił ączno śc Po średnictwo finansowe obsługa nieruchomo ści Pozostałe

Rysunek 2. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowanej w systemie REGON według sekcji w latach 1999-2004 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

253

10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 podmioty gospodarki narodowej w systemie Regon Wielom. (podmioty gospodarki narodowej w systemie Regon) Rysunek 3. Trend liniowy podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanej w systemie REGON w latach 1995-2007 (liczby na osi x od 1-12 oznaczaj ą kolejne lata z wyj ątkiem roku 1996, dla którego jest brak danych). Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Dane tabelaryczne pozwoliły na skonstruowanie wykresu liniowego, a tym samym równie ż trendu. Zale żno ść liniowa wskazuje na stopniowy spadek liczby podmiotów po roku 2006. Po przedłu żeniu linii trendu na kolejne lata przewiduje si ę ponowny wzrost liczby podmiotów po roku 2015, przy czym szczyt liczby podmiotów powinien by ć zanotowany około roku 2025. Rozwój przedsi ębiorczo ści zwi ększy jednocze śnie potencjał społeczno- gospodarczy. Strategia Rozwoju Miasta Kołobrzeg do roku 2020 stanowi ąca zał ącznik do uchwały NR XXIII/313/08 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 16 lipca 2008 r. wymienia priorytety i cele strategiczne, takie jak: turystyka, mieszka ńcy i przedsi ębiorczo ść . Rozwój działalno ści produkcyjnej b ędzie przede wszystkim warunkowany przez realizowanie ostatniego z priorytetów – przedsi ębiorczo ści, który obejmuje rozwój sektora przedsi ębiorstw, w tym w szczególno ści małych i średnich firm; wspieranie rozwoju gospodarki morskiej; rozwój innowacyjnych i kreatywnych działalno ści gospodarczych, w tym opartych na wiedzy i kulturze; kreowanie marki „Kołobrzeg”. Wdra żanie dwóch pozostałych priorytetów równie ż wpłynie na wzrost podmiotów gospodarki narodowej. Społecze ństwo b ędzie ch ętniej rozpoczynało działalno ść gospodarcz ą, je śli znajd ą odbiorców na produkty czy te ż usługi. Wła ściwe wykorzystanie mocnych stron miasta mo że przyczyni ć si ę do wzrostu jego konkurencyjno ści zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. Generalnym kierunkiem w rozwoju rynku pracy w mie ście Kołobrzeg s ą usługi, przede wszystkim zwi ązane z uzdrowiskiem, turystyk ą i wypoczynkiem oraz obsług ą ruchu turystycznego. Dalsze inwestowanie w ten rodzaj usług mo że sta ć si ę motorem rozwoju miasta. Rozwój przestrzenny sfery działalno ści gospodarczej dotyczy ć b ędzie na: • stworzeniu Parku Technologicznego jako organizacji zarz ądzanej przez wyspecjalizowanych profesjonalistów, której celem nadrz ędnym b ędzie wzrost zamo żno ści danej społeczno ści poprzez promocj ę kultury innowacyjnej oraz konkurencyjno ść własnych przedsi ębiorstw i instytucji opartych na wiedzy. W celu

254 realizacji tych zamierze ń park technologiczny b ędzie miał na celu wspieranie, tworzenie i rozwój przedsi ębiorstw innowacyjnych przy pomocy procesów inkubacyjnych i spółek typu „ spin-off ”, a tak że dysponował innymi usługami o warto ści dodanej, ł ącznie z gruntami oraz wysokiej jako ści pomieszczeniami o specjalistycznym wyposa żeniu, • przygotowaniu ró żnorodnej oferty terenów aktywno ści gospodarczej, drobnego przemysłu i drobnej wytwórczo ści w mie ście, w sposób pozwalaj ący na harmonijne wpasowanie si ę w krajobraz oraz zniwelowanie uci ąż liwo ści dla środowiska przyrodniczego. • rozwoju jako ściowego i umiarkowanego rozwoju przestrzennego tej funkcji. Natomiast działania miasta ukierunkowane powinny być na: • pobudzanie i wspomaganie rozwoju lokalnej przedsi ębiorczo ści poprzez: - udost ępnianie terenów pod aktywno ść gospodarcz ą drog ą opracowania planów miejscowych, - modernizacj ę, konserwacj ę i rozwój gminnej sieci drogowej i infrastruktury technicznej, - stosowanie ułatwie ń w dost ępie do okre ślonych zasobów (np. ulgi i zwolnienia podatkowe) szczególnie dla inwestorów w sposób znacz ący oddziaływuj ących na lokalny rynek pracy (tworz ących nowe miejsca pracy), - aktywizacj ę zawodow ą bezrobotnych poprzez: - wspomaganie działa ń w zakresie dokształcania i przekwalifikowania bezrobotnych, organizowanie kursów zawodowych umo żliwiaj ących dostosowanie kwalifikacji bezrobotnych do potrzeb lokalnego rynku pracy, - stworzenie preferencji dla osób bezrobotnych podejmuj ących działalno ść gospodarcz ą na własny rachunek. Przewiduje si ę nast ępuj ące kierunki rozwoju działalno ści produkcyjnej: - nale ży preferowa ć rozwój małych jednostek, które zadbaj ą o nieuci ąż liwy charakter produkcji, najnowsze i bezpieczne technologie, postuluje si ę wprowadzanie na szerok ą skal ę ekologicznych no śników energii: gazu ziemnego i oleju opałowego lekkiego; - dopuszcza ć wi ększe przedsi ęwzi ęcia gospodarcze (terenochłonne) pod warunkiem stosowania w ich działalno ści nowoczesnych technologii „oszcz ędzaj ących” środowisko przyrodnicze, przyjmuj ąc za wymóg absolutny – ochron ę czysto ści powietrza, - ponadto zaleca si ę wprowadzanie nowych technologii w zakresie korzystania z niekonwencjonalnych źródeł energii takich jak: kolektory słoneczne, pompy cieplne, - w rozwoju powinny by ć preferowane dotychczasowe bran że produkcji oraz bran że oparte na miejscowym surowcu; - rozwijanie działalno ści produkcyjnej przy wykorzystaniu i zagospodarowywaniu wolnych obiektów, nieu żytkowanych terenów produkcyjnych i usługowych dla potrzeb drobnego przemysłu, rzemiosła, przetwórstwa spo żywczego; - rozwijanie nowych form działalno ści produkcyjnej zgodnych z wymogami ochrony środowiska oraz z celami strategicznymi rozwoju gminy. Na terenach miejskich jakiekolwiek formy działalno ści gospodarczej powinny powstawa ć z zachowaniem pełnego bezpiecze ństwa dla środowiska i niekolizyjno ści w stosunku do funkcji uzdrowiskowej i mieszkaniowej. Tereny pod działalno ść gospodarcz ą, w tym działalno ść produkcyjn ą, powinny zosta ć wyznaczone poprzez miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. W planach okre ślone zostan ą warunki zagospodarowania terenu, nasycenie zielenią, zasady

255 zaopatrzenia w wod ę i odprowadzania ścieków, zasady utylizacji odpadów oraz minimalizacji hałasu. W oparciu o dotychczasow ą baz ę gospodarcz ą oraz infrastruktur ę lokalizacj ę obiektów przemysłowych – produkcyjnych oraz magazynowych przewiduje si ę: - w zachodniej cz ęś ci miasta – rejon ulicy Sienkiewicza, - w południowej cz ęś ci miasta – rejon ulicy VI Dywizji Piechoty, - we wschodniej cz ęś ci miasta – rejon ul. Koszali ńskiej (przy w ęź le obwodnicy miasta Kołobrzeg). Z wyj ątkiem terenów okre ślonych wy żej, nie b ędących w bezpo średnim s ąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej, nale ży ograniczy ć prowadzenie działalno ści gospodarczej o charakterze przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, okre ślonych w art. 51 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z pó źn. zm.).

7. KSZTAŁTOWANIE ROZWOJU TURYSTYKI, WYPOCZYNKU I REKREACJI. Ze wzgl ędów tradycjonalnych turystyka jest najwa żniejsz ą funkcj ą gospodarcz ą Kołobrzegu, bowiem jest powi ązana z rynkiem krajowym, tzw. turystyk ą socjaln ą oraz rynkiem europejskim, na którym przewa żaj ą Niemcy i obywatele pa ństw skandynawskich. Szeroko rozumiana turystyka stanowi podstaw ę rozwoju miasta. Zakłada si ę osi ągni ęcie przez Kołobrzeg statusu o środka turystycznego wysokiej klasy z ofert ą komplementarn ą przeznaczon ą dla ka żdego rodzaju turystów. W tym celu planuje si ę rozwój funkcji turystycznej poprzez m.in.: 1) Wspieranie funkcji uzdrowiskowej, która powinna polega ć na d ąż eniu do estetyzacji strefy uzdrowiskowej i nadaniu jej bardziej uzdrowiskowego charakteru poprzez wprowadzanie np. małej architektury zdrojowej lub/i obiektów wykorzystuj ących pokłady solanki (pijalnia wód, baseny z solank ą). Wskazana jest równie ż rewitalizacja istniej ącej zieleni parkowej oraz tworzenie nowych urz ądzonych terenów zielonych cechuj ących si ę bioró żnorodno ści ą, wykorzystuj ących naturalne walory przyrodnicze. Celowe jest równie ż wprowadzanie tras komunikacyjnych i obiektów dla osób niepełnosprawnych. 2) Rozwój turystyki aktywnej, która spowoduje, że Kołobrzeg mo że si ę sta ć centrum turystyki sportowej i aktywnej. Priorytetowe znaczenie ma rozbudowa i modernizacja kołobrzeskiej mariny oraz budowa infrastruktury turystycznej w jej otoczeniu i w cz ęś ci nabrze ży portowych. Port jachtowy powinien by ć poł ączony ci ągami komunikacji pieszej i rowerowej z cz ęś ci ą uzdrowiskow ą miasta oraz centrum miasta, np. poprzez bulwary nadrzeczne. Zakłada si ę tworzenie sieci dróg i szlaków turystycznych, w szczególno ści rowerowych i kajakowych. Powinno si ę d ąż yć do wytyczenia tras na terenie szczególnie cennym pod wzgl ędem krajobrazowym i biologicznym, m.in. wskazane jest rozszerzenie tras rowerowych obejmuj ących teren ekoparku i oraz dolin ę Pars ęty. Ziele ń towarzysz ąca ci ągom wodnym i komunikacyjnym powinna mie ć zró żnicowan ą struktur ę, tj. drzewa, krzewy, niska ro ślinno ść zielna. Nale ży unika ć zieleni punktowej na korzy ść przenikaj ącej si ę zieleni o szerokim programie. Nale ży przygotowa ć infrastrukturalnie i technicznie dolin ę Pars ęty i brzegi Kanału Drzewnego do pełnienia funkcji trasy kajakowej. Nale ży dąż yć do wspierania istniej ącej i tworzenia nowej infrastruktury sportowej i turystycznej potrzebnej do rozwoju innych sportów wodnych (windsurfing, kitesurfing, nurkowanie) oraz l ądowych (paralotniarstwo). Jednym z mo żliwych kierunków jest d ąż enie do stworzenia „miasteczka sportowo-rekreacyjnego” z

256 odpowiedni ą infrastrukturą na terenie dzielnicy Podczele. Nadmienia si ę równie ż, że obecnie zakłada si ę modernizacj ę i rozwój istniej ącej bazy sportowej. 3) Ochron ę środowiska przyrodniczego. Nale ży chroni ć pla że i brzeg przed abrazj ą. Nale ży d ąż yć do zabezpieczenia i urozmaicania krajobrazu brzegowego, ponadto chroni ć istniej ący u żytek ekologiczny EKOPARK, który jest unikatowym zespołem ro ślinno ści słonolubnej oraz fragment wzgl ędnie naturalnego wybrze ża morskiego. Nale ży d ąż yć do opracowania kompleksowego programu ochrony i kształtowania systemu terenów zielonych miasta, który b ędzie uwzgl ędniał rewaloryzacj ę i ochron ę konserwatorsk ą historycznych zało żeń parkowych oraz ochron ę i renaturyzacj ę obszarów o dominuj ących warto ściach przyrodniczych Nale ży rozszerza ć i rewitalizowa ć istniej ące zespoły zieleni z wykluczeniem urbanizacji miasta na tereny boru sosnowego z enklawami lasu mieszanego i wilgotnego wraz z k ępami olsu rozci ągaj ącymi si ę wzdłu ż wybrze ża oraz w rejonie Podczela. 4) Rozwój bazy rekreacyjnej. Nale ży d ąż yć do zagospodarowania Doliny Pars ęty, która jest najbardziej w skali miasta predysponowana do pełnienia roli głównego układu przestrzeni publicznych i ogólnodost ępnych terenów rekreacyjnych, ponadto nale ży równie ż d ąż yć do uporz ądkowania i rewitalizacji ci ągu bulwaru wzdłu ż Pars ęty łącz ącego Stare Miasto z dzielnic ą portow ą. Now ą szans ą wykreowania atrakcyjnych terenów spacerowych i rekreacyjnych jest zagospodarowanie terenu parku le śnego przy zachodnim falochronie (obecnie teren zamkni ęty) i terenów ł ąkowych przy ulicy Wylotowej. Nale ży równie ż d ąż yć do lokalizacji wi ększej ilo ści infrastruktury przeznaczonej na rekreacj ę dla dzieci typu: place zabaw „małpie gaje”. 5) Kreowanie nowych produktów i funkcji turystycznych. Nale ży d ąż yć do utworzenia centrum kongresowego w Kołobrzegu oraz wspierania tworzenia nowych tematycznych produktów turystycznych. 6) Wzmacnianie roli Kołobrzegu jako centrum kulturowego i miejskiego. Nale ży d ąż yć do rozwoju infrastruktury eksponuj ącej wizerunek miasta oraz rozwoju działalno ści kulturalnej eksponuj ącej wizerunek miasta Kołobrzeg. Nale ży równie ż d ąż yć do estetyzacji miasta, szczególnie w obszarze centrum oraz zwi ększania ilo ści reprezentacyjnych przestrzeni publicznych.

W Kołobrzegu, ponadto w chwili obecnej, s ą oraz b ędą realizowane kolejne inwestycje, które udost ępni ą turystom nast ępne miejsca noclegowe, zwi ększaj ąc tym samym ich liczebno ść w bazie turystycznej. Aby intensywniej „zakorzeni ć” turystyczn ą infrastruktur ę, nale żałoby: - zwi ększa ć konkurencyjno ść oferty na krajowym i mi ędzynarodowym rynku usług turystycznych, - gwarantowa ć rentowno ść , - zwi ększa ć wydatki turystów, a wi ęc przyci ąga ć turystów imprezami kulturalnymi, sportowymi, targami, kongresami; - tworzy ć atrakcyjn ą ofert ę generuj ącą pozytywny wizerunek Kołobrzegu na rynku turystycznym (turystyka uzdrowiskowa i wypoczynkowa). Na atrakcyjno ść turystyczn ą, oprócz rozbudowania bazy noclegowej, równorz ędnie du ży wpływ ma oferta turystyczno - rekreacyjna miasta. Liczba osób sp ędzaj ących czas na rekreacji i aktywnym wypoczynku to ok. 70 %. Kołobrzeg jest czynnie nastawiony na zapewnienie turystom i kuracjuszom nale żytego wypoczynku, co gwarantuj ą m. in. trasy turystyczne. Tereny szczególnie wa żne dla ruchu turystycznego to rejon Starego Miasta, dzielnica portowa i teren uzdrowiska wschodniego.

257 Likwidacja cz ęś ci jednostek wojskowych otwiera mo żliwo ści zagospodarowania dla celów turystycznych równie ż terenu uzdrowiska zachodniego. Na terenie miasta nie istnieje zorganizowany system dróg i szlaków rowerowych. Zapewnienie turystom odpowiedniej infrastruktury do uprawniania specjalistycznej formy turystyki, jak ą jest turystyka rowerowa, stanowi podstawowy warunek jej rozwoju w regionie. Dlatego w mie ście powinien powsta ć system ście żek rowerowych dla mieszka ńców miasta oraz turystów chc ących sp ędzi ć aktywnie czas. Obyczaj korzystania z roweru dla celów rekreacyjnych upowszechnia si ę w ostatnich latach, natomiast rower nie jest traktowany jako codzienny środek transportu, mimo, że wielko ść i układ miasta sprzyjaj ą organizacji dróg rowerowych. Inn ą istotn ą spraw ą jest konieczno ść wykonania i rozmieszczenia na terenie miasta tras, które ułatwiłyby turystom samodzielne zwiedzanie. Odpowiednia dbało ść o przygotowanie ofert dla samych mieszka ńców miasta i okolicy, którzy poszukuj ą miejsc np. na tzw. niedzielny wypoczynek. Kołobrzeg we wła ściwy sposób stara si ę tworzy ć infrastruktur ę turystyczn ą, zach ęcaj ącą turystów do przyjazdu do miasta nie tylko w sezonie turystycznym, ale równie ż poza nim. Mo żna powiedzie ć, że ka żdy realizowany i planowany projekt ma na celu poprawia ć infrastruktur ę techniczn ą przekładaj ącą si ę bezpo średnio na rozwój miasta.

8. KIERUNKI ROZWOJU KOMUNIKACJI. 8.1 KIERUNKI ROZWOJU I ZASADY FUNKCJONOWANIA UKŁADU DROGOWEGO. 8.1.1 Sieć uliczna. Sie ć uliczna Kołobrzegu ma układ promienisto – pasmowy. Jest specyficzna ze wzgl ędu na ograniczenie brzegiem morskim, oraz przebiegiem linii kolejowych na kierunku wschód – zachód. Układ sieci drogowo – ulicznej jest słabo zhierarchizowany. Na funkcje ulicy głównej nakładaj ą si ę zwykle funkcje ulicy zbiorczej i lokalnej. Ze wzgl ędu na sie ć układu podstawowego miasta, przebiegi głównych dróg kumuluj ą ruch z ró żnych kierunków, co powoduje przeg ęszczenie układu i wydłu żenie czasu podró ży. W zwi ązku z powy ższym nale ży d ąż yć do tego, aby nowo powstałe drogi spełniały parametry charakterystyczne dla klas poszczególnych dróg. Nale ży d ąż yć do wyprowadzenia z centrum miasta przelotowego ruchu zewn ętrznego na obwodnic ę miejsk ą. Usprawniaj ąc tym samym ruch tranzytowy. W istniej ącym i projektowanym układzie komunikacyjnym nale ży wydzieli ć układ ulic podstawowych dla ruchu tranzytowego wzgl ędem miasta lub/i wzgl ędem poszczególnych dzielnic i cz ęś ci miasta. Ulice wewn ątrz poszczególnych cz ęś ci miasta (dzielnic, osiedli) powinny pełni ć funkcj ę obsługuj ącą oraz zapewnia ć dojazd do poszczególnych terenów i obiektów (budynków, budowli) na nich zlokalizowanych. Nale ży równie ż d ąż yć do tego, aby układ podstawowy ulic zapewniał optymalne poł ączenia w skali miasta mi ędzy jego cz ęś ciami i dzielnicami. Układ ten powinien zapewnia ć sprawne poł ączenia z układem dróg zewn ętrznych, krajowych, wojewódzkich i powiatowych oraz wa żniejszych gminnych (patrz zał ącznik nr 14). W zwi ązku z powy ższym proponuje si ę zmian ę cz ęś ci przekroju obecnego układu dróg oraz na niektórych ulicach zmian ę klasy istniej ących dróg według tabeli zamieszczonej poni żej (patrz tabela poni żej).

258 Nazwa ulicy (drogi) Istniej ąca klasa i przekrój Planowana klasa i przekrój Główna o ś komunikacyjna miasta Koszali ńska GP 2×2 pasy ruchu, natomiast GP 2×2 pasy ruchu od ul. Wschodniej do osi Podczele GP 1×2 Kamienna G 1×2 pasy ruchu G 2×2 pasy ruchu Mły ńska G 1×2 pasy ruchu G 2×2 pasy ruchu Wolno ści L 1×2 pasy ruchu Z 1×2 pasy ruchu Mazowiecka L 1×2 pasy ruchu zmiana na ulic ę L w osiedlu Obozowa L 1×2 pasy ruchu zmiana na ulic ę L, D w osiedlu Trzebiatowska G 2×2 pasy ruchu G 2×2 pasy ruchu Północna obwodnica śródmie ścia Kupiecka (droga Nr 11) GP 2×2 pasy ruchu zmiana na ulic ę L w osiedlu My śliwska Z 2×2 pasy ruchu Z 2×2 pasy ruchu Unii Lubelskiej GP 1×2 pasy ruchu zmiana na ulicę L w osiedlu Nowa Okopowa - G 1×2 pasy ruchu Kniewskiego GP 1×2 pasy ruchu Z 1×2 pasy ruchu Solna od Zdrojowej do GP/Z 1×2 pasy ruchu G 1×2 pasy ruchu Zygmuntowskiej Solna od Zygmuntowskiej do Z 1×2 pasy ruchu G 2×2 pasy ruchu Jedno ści Narodowej Żurawia Z 1×2 pasy ruchu G 2×2 pasy ruchu Toru ńska Z 1×2 pasy ruchu G 2×2 pasy ruchu

Poł ączenia uzupełniaj ące i trasy wylotowe

Wlot – wylot do Białogardu i docelowo do Koszalina i dróg ekspresowych Nr 11 i Nr 6 Krzywoustego GP 1×2 pasy ruchu GP lub G 2×2 pasy ruchu now ą tras ą do proj. w ęzła (tzw. Nowa Krzywoustego), natomiast obecna ul. Krzywoustego, pozostanie jako droga dojazdowa (D 1×2 pasy ruchu) obsługuj ąca sąsiaduj ące tereny zabudowane i wskazane pod zabudow ę. Nowa obwodnica południowa spinaj ąca główne trasy układu podstawowego Odcinek od Koszali ńskiej do - GP 2×2 pasy ruchu Krzywoustego Odcinek od Krzywoustego do VI - GP 2×2 pasy ruchu Dywizji Piechoty Odcinek od VI Dywizji Piechoty - GP 2×2 pasy ruchu do Toru ńskiej i Starynowskiej

259 Odcinek od Toru ńskiej do - G 1×2 pasy ruchu Wspólnej Odcinek od Toru ńskiej do - G 2×2 pasy ruchu Grzybowskiej Grzybowska Z 1×2 pasy ruchu Z 1×2 pasy ruchu Istniej ące powi ązanie głównych tras i dojazd do zachodniej cz ęś ci uzdrowiska i portu Wolno ści L 1×2 pasy ruchu Z 1×2 pasy ruchu Jedno ści Narodowej Z 1×2 pasy ruchu Z 1×2 pasy ruchu Dojazd do wschodniej cz ęś ci portu . Portowa L 1×2 pasy ruchu zmiana na ulic ę D Nowa Portowa - Z 1×2 pasy ruchu Mickiewicza L 1×2 pasy ruchu Z 1×2 pasy ruchu Zdrojowa(od Mickiewicza do L 1×2 pasy ruchu Z 1×2 pasy ruchu Reymonta) Reymonta (od Zdrojowej) L 1×2 pasy ruchu L 1×2 pasy ruchu Dojazd do uzdrowiska (ograniczenia ruchu drogowego) Zdrojowa L 1×2 pasy ruchu L 1×2 pasy ruchu Ulice i drogi wylotowe kierunek wylotowy istniej ący i planowany My śliwska Z 2×2 pasy ruchu Z 2×2 pasy ruchu - uzdrowisko - uzdrowisko Koszali ńska GP 2×2 pasy ruchu, natomiast GP 2×2 pasy ruchu od ul. Wschodniej do osi - Podczele, Ustronie Morskie Podczele GP 1×2 - Podczele, Ustronie Morskie, Koszalin, istniej ąca droga Nr 11 Nowa Krzywoustego – nowa - GP lub G 2×2 pasy ruchu trasa Nr 163 Krzywoustego (obecna) GP 1×2 pasy ruchu D 1×2 pasy ruchu

Trzebiatowska, VI Dywizji G 2×2 pasy ruchu, dalej G 2×2 pasy ruchu, dalej – Piechoty G 1×2 pasy ruchu – Zieleniewo Zieleniewo i drogi Nr 162 i drogi Nr 162 i Nr 102 do w ęzła drogi i Nr 102. ekspresowej Nr 6. Starynowska Z 1×2 pasy ruchu, dalej – Z 1×2 pasy ruchu, dalej – Korzystno, Karcino. Korzystno, Karcino. Grzybowska Z 1×2 pasy ruchu, dalej – Z 1×2 pasy ruchu, dalej – Grzybowo, D źwirzyno Grzybowo, D źwirzyno Bałtycka Z 1×2 pasy ruchu Z 1×2 pasy ruchu

Nadmienia si ę równie ż, że na planowanych ulicach o przekroju 2×2 pasy ruchu zaleca si ę realizacj ę w pierwszym etapie jednej jezdni i rezerwacj ę terenu dla drugiej jezdni by docelowo zrealizowa ć przekrój 2x2. Prognoza ruchu wskazuje na to, że na nowych

260 planowanych trasach jedna jezdnia przeniesie prognozowane nat ęż enia ruchu, natomiast budowa drugiej jezdni poprawi standard i sprawno ść przejazdu.

8.1.2 Ruch wewnętrzny, zewnętrzny i tranzytowy. Najwi ększe potoki samochodów wyst ępuj ą na drodze krajowej nr 11 i drogach wojewódzkich. W ruchu wewn ętrznym najwi ększe potoki wyst ępuj ą na odcinkach ul. Walki Młodych, 18 Marca i Łopuskiego. Najbardziej obci ąż onym mostem jest most na ul. Kamiennej natomiast najbardziej obci ąż onym przejazdem jest przejazd kolejowy na ul. Koszali ńskiej. Badania potoków ruchu wykazały, ze najwi ększy wzrost przejazdów w sezonie letnim ma miejsce na ul. Solnej, Zdrojowej, Walki Młodych. Ogólnie mo żna przyj ąć , że wzrost przejazdów wakacyjnych wzrasta o 70%. Najwi ększy udział w ruchu maj ą samochody osobowe ok. 83%, udział samochodów ci ęż arowych dochodzi do 6,3%, średni udział pojazdów tranzytowych to 14,8%. Najwi ększe relacje wyst ępuj ą pomi ędzy kierunkami Koszalin, Pozna ń, Trzebiatów. W zwi ązku z powy ższym nale ży d ąż yć do zmniejszenia ruchu kołowego wewn ątrz miasta poprzez: 1) Budow ę nowej drogi ekspresowej S-6/S-11, która przejmie ruch z poł ącze ń miedzymiastowych, których docelowa miejscowo ść b ędzie inna ni ż miasto Kołobrzeg. Realizacja tej klasy drogi odci ąż y znacznie ruch z centrum miasta, a jednocze śnie poprawi szybko ść i jako ść dojazdu do miasta Kołobrzeg. 2) Rozpocz ęcie budowy obwodnicy północnej miasta, wokół śródmie ścia Kołobrzegu (patrz zał ącznik nr.3 do Uchwały) nast ępuj ącymi ulicami: • My śliwsk ą; • Now ą Okopow ą (przy torach kolejowych), • Kniewskiego; • Soln ą – Żurawi ą – Toru ńsk ą; Nowa obwodnica spowoduje przej ęcie ruchu docelowego do Portu oraz Uzdrowiska po obu stronach rzeki Pars ęty, ponadto przej ęcie cz ęś ci ruchu docelowego do centrum (szczególnie ze wschodnich i północnych cz ęś ci miasta, a tak że kierunków Koszalina, Białogardu i Grzybowa). W zwi ązku z powy ższym nale ży d ąż yć do realizacji nowej Okopowej, a tak że odpowiedniej modernizacji pozostałych ulic, ze szczególnym uwzgl ędnieniem skrzy żowa ń lub wprowadzeniem bezkolizyjnych rond. 3) Budowy obwodnicy południowej tzw. drogi dojazdu do Portu, która przejmie ruch docelowy oraz cz ęść poł ącze ń mi ędzydzielnicowych, a przede wszystkim odci ąż y centrum miasta od ruchu zewn ętrznego kieruj ącego si ę do Portu. Ponadto, aby usprawni ć ruch wewn ętrzny miasta nale ży d ąż yć do: 1) Modernizacji istniej ącej głównej osi miejskiej Koszali ńska – Kamienna – Mły ńska, poprzez zwi ększenie przepustowo ści skrzy żowa ń oraz wlotów i wylotów obsługuj ących ruch do centrum miasta, ponadto w przyszło ści nale ży rozwa żyć równie ż budow ę drugiej jezdni. 2) Poł ączenia wschodniej i zachodniej cz ęś ci Portu poprzez most dla pieszych. 3) Poł ączenia drogi wojewódzkiej nr 102 poprzez projektowan ą drogę powiatow ą z istniej ącą drog ą powiatow ą (ul. Zachodni ą i ul. Wylotow ą).

261 8.1.3 Wnioski z funkcjonowania systemu komunikacyjnego oraz kierunki jego rozwoju. Obecnie sie ć uliczna dostosowana jest w wi ększo ści terenów do potrzeb jedynie w okresie poza wakacyjnym, posiada punkty krytyczne, oraz deficyt miejsc parkingowych w miejscach atrakcyjnych turystycznie. W okresie wakacyjnym układ komunikacyjny funkcjonuje na granicy przepustowo ści, natomiast zły standard poł ączenia sieci drogowej z portem wpływa negatywnie na jego rozwój. Je żeli w najbli ższych latach nast ąpi wzrost przejazdów i nie dokona si ę rozbudowa sieci ulicznej, Kołobrzeg znajdzie si ę w sytuacji, w której w gwałtowny sposób zwi ększa ć si ę będą zatory uliczne i szybko pogarsza ć si ę b ędą warunki ruchu. Wyst ępowa ć mog ą wówczas zjawiska obje żdżania zatorów, zwi ększaj ące ruch na ulicach lokalnych i dojazdowych, zjawiska rezygnacji z podró ży, przekładanie je w czasie, lub wybór innego środka transportu. Kierunki rozwoju systemu komunikacyjnego miasta Kołobrzeg powinny przede wszystkim polega ć na d ąż eniu do: 1) budowy południowej obwodnicy miasta w poł ączeniu z drog ą krajow ą o klasie technicznej drogi ekspresowej S-6/S-11 (zał ącznik nr 14)– zgodnie z przyj ętym programem dróg Krajowych na lata 2011-2015 (Uchwała Nr 10/2011 Rady Ministrów z dnia 25 stycznia 2011r.), 2) poł ączenia wlotów dróg zewn ętrznych, 3) zmniejszenia potoków samochodowych w śródmie ściu, 4) wprowadzenia lepszych parametrów ulic Toru ńskiej, Solnej ze wzgl ędu na zwi ększony potok samochodowy, 5) ograniczenia emisji spalin w śródmie ściu, 6) usprawnienia sygnalizacji świetlnej skoordynowanej ze zmianami nat ęż enia ruchu (system sterowania światłami) lub wprowadzeniu innych rozwi ąza ń komunikacyjnych na w ęzłach takich jak skrzy żowanie skanalizowane zwykłe lub rondo – w zale żno ści od przewidywanych warunków ruchu i mo żliwo ści terenowych, 7) zmiany organizacji ruchu wpływaj ącej równie ż na inne obszary miasta, 8) stworzenia systemu parkingów strategicznych oraz zastosowanie systemu Park&Ride (poł ączenie indywidualnej komunikacji samochodowej z komunikacj ą zbiorow ą), 9) skorygowania istniej ącego rozwi ązania głównego w ęzła komunikacji pasa żerskiej przy dworcu kolejowym, tak, aby stworzy ć jeden zadaszony terminal obsługi pasa żerów PKP/PKS/KM poprzez: - pozostawienie w ęzła obsługi pasa żerskiej w istniej ącej lokalizacji przy dworcu kolejowym, - zlokalizowanie dworca autobusowego i postoju taksówek, - zlokalizowanie dworca PKS oraz mikrobusów, - ułatwienie przej ścia mi ędzy ró żnymi środkami komunikacji; 10) poprawy funkcjonowania komunikacji autobusowej, zwłaszcza powi ązanie strefy uzdrowiskowej i osiedla Podczele z pozostałym obszarem miasta, 11) rozszerzenia stref płatnego parkowania oraz tworzenia wystarczaj ącej ilo ści miejsc parkingowych zgodnych wytycznymi kierunków studium, 12) stworzenia systemu ście żek rowerowych funkcjonuj ących jako turystyczne i dojazdowe do pracy, szkoły, usług; 13) utworzenia ci ągu pieszego ł ącz ącego ulic ę Ściegiennego z ulic ą Piastowsk ą z rozwa żeniem mo żliwo ści wej ść z ci ągu pieszego na perony kolejowe.

262 14) realizacj ę przej ścia podziemnego bezpo średnio z peronów i zintegrowanego dworca PKP/PKS/KM pod północn ą obwodnic ą realizowan ą w ci ągu ulic Solna-Kniewskiego na teren ulicy Piastowskiej po wewn ętrznej stronie miasta. 8.1.4 Planowana obwodnica tzw. droga dojazdu do Portu. Nale ży d ąż yć do realizacji południowej obwodnicy miasta wraz z modernizacj ą dojazdu do portu ulicami Toru ńsk ą, Żurawia, Soln ą, co spowoduje eliminacj ę z centrum miasta ruchu samochodów ci ęż arowych oraz usprawni warunki ruchu w okresie szczytu wakacyjnego. Podstawowe zadania planowanej obwodnicy to: - przej ęcie ruchu tranzytowego pomi ędzy wlotami drogowymi do miasta, - rozprowadzenie ruchu zewn ętrznego do terenów wewn ątrz miasta, w szczególno ści poł ączenie wylotów z portem morskim, - odci ąż enie układu wewn ętrznego, - ograniczenie mo żliwo ści poruszania si ę pojazdów ci ęż kich w centrum miasta, - zwi ększenie przepustowo ści układu ulicznego poprzez now ą przepraw ę na Pars ęcie.

8.1.5 Nowy układ podstawowy. Nale ży d ąż yć do realizacji nowych poł ącze ń komunikacyjnych wewn ątrz miasta, które usprawni ą ruch pomi ędzy poszczególnymi terenami. - układ ulic głównych przenosi ruch tranzytowy, ł ączy wszystkie wloty drogowe mi ędzy sob ą i portem morskim, - układ ulic zbiorczych przenosi ruch z osiedli i pomi ędzy nimi, - ulice lokalne i dojazdowe przenosz ą ruch z ulic układu zbiorczego na tereny wewn ątrz osiedli. Ulice lokalne z wyznaczon ą komunikacj ą autobusow ą powinny mie ć parametry geometryczne zapewniaj ące mo żliwo ść przejazdu autobusów oraz lokalizacj ę przystanków w zatokach.

8.1.6 Zmiana organizacji ruchu – obszar Starego Miasta. Nale ży d ąż yć do wył ączenia ścisłego śródmie ścia (miasto w murach obronnych) z ruchu samochodowego. Eliminacja ruchu samochodowego na ci ągach o intensywnym ruchu pieszych podniesie bezpiecze ństwo i atrakcyjno ść turystyczn ą Starego Miasta (ul. Armii Krajowej od Łopuskiego do Narutowicza, fragmenty ulic Katedralnej, Mariackiej, Narutowicza, Plac Ratuszowy). Na tych odcinkach ruch samochodowy jest i tak mocno spowolniony ze wzgl ędu na du ży ruch pieszy zwi ązany z nasyceniem usług i ruch turystyczny.

8.1.7 Polityka Parkingowa. Deficyt miejsc parkingowych wyst ępuje głównie: • w niektórych rejonach śródmie ścia i zwi ązany jest z intensywn ą zabudow ą wielorodzinn ą, funkcj ą handlow ą, administracyjn ą, • w rejonach nadmorskich - w s ąsiedztwie zabudowy uzdrowiskowo-wczasowej dysponuj ącej niewielk ą liczb ą własnych miejsc parkingowych. Ze wzgl ędu na obowi ązuj ące przepisy odr ębne lokalizowanie otwartych parkingów strategicznych w strefie A ochrony uzdrowiskowej jest niemo żliwe, a w strefie B mocno ograniczone w stosunku do potrzeb. Powoduje to oddalenie parkingów od miejsc

263 atrakcyjnych turystycznie. Dodatkowo kierowcy indywidualni poszukuj ący miejsc parkingowych w miejscach atrakcyjnych generuj ą dodatkowy ruch samochodowy. Prób ą rozwi ązania tego problemu mo że by ć organizacja parkingów w systemie Park+Ride, które pokryłyby cz ęść deficytu miejsc parkingowych/postojowych. Zadaniem parkingów Park+Ride jest przechwycenie zewn ętrznego ruchu samochodowego i skierowanie pasa żerów do systemu komunikacji zbiorowej. Parkingi Park+Ride b ędą lokalizowane na zewn ątrz obszaru spodziewanych znacznych utrudnie ń w ruchu. Sytuowanie ich przy wlotach komunikacyjnych i przy drogach głównych spowoduje, że b ędą widoczne przez potencjonalnych u żytkowników. Zach ętą do korzystania z takich w ęzłów przesiadkowych powinno by ć zapewnienie bezpłatnego parkowania i zagwarantowanie dost ępno ści komunikacji zbiorowej. (W niektórych miastach stosuje si ę zasad ę, że przy opłacaniu postoju otrzymuje si ę bilet komunikacji miejskiej o równowarto ści opłaty postojowej). Nale ży d ąż yć do utrzymania na poszczególnych terenach elementarnych nast ępuj ącej polityki parkingowej: 1) obowi ązku zapewnienia, w granicach poszczególnych terenów, miejsc postojowych dla samochodów osobowych, dla wszystkich nowoprojektowanych obiektów oraz dla cz ęś ci istniej ących obiektów obj ętych rozbudow ą/nadbudow ą w ilo ści wynikaj ącej z faktycznego zapotrzebowania na miejsca postojowe w danym rejonie miasta – okre ślonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego - za wyj ątkiem śródmie ścia (tereny od MW.C-1 do MW.C-5 oraz od MW.5 do MW.7 i MW.12), a tak że terenów oznaczonych symbolem od MW-13 do MW-15. 2) obowi ązku zapewnienia w granicach poszczególnych terenów miejsc przeładunku towarów do obiektów usługowych - oprócz miejsc wymaganych w pkt.1; 3) realizacj ę ogólnodost ępnych miejsc postojowych wzdłu ż ulic lokalnych i dojazdowych; 4) realizacj ę wydzielonych, ogólnodost ępnych miejsc postojowych na poszczególnych działkach w ilo ści zgodnej z przepisami odr ębnymi.

8.2 KOMUNIKACJA AUTOBUSOWA MIEJSKA. Układ komunikacji autobusowej składa si ę z 7 linii obsługuj ących teren miasta, oraz tereny poza miastem (Ro ście ńcino, Korzystno, Grzybowo). Niekorzystnym czynnikiem wpływaj ącym na ograniczone korzystanie z komunikacji autobusowej, jest niska cz ęstotliwo ść kursowania. Na niektórych liniach jest to 2-10 kursów na dob ę. Przez ten fakt komunikacja nie jest wykorzystywana w dojazdach do pracy i szkół oraz terenów uzdrowiskowych. W okresie wakacyjnym przepustowo ść autobusów jest bardzo ograniczona ze wzgl ędu na wykorzystywanie ich przez zorganizowane grupy kolonijne oraz spowolnienie ruchu samochodowego wynikaj ącego z nasilenia liczby pojazdów w ruchu ulicznym. Kierunki rozwoju komunikacji miejskiej: - poprawa standardu przewozów poprzez wprowadzenie wi ększej cz ęstotliwo ści kursowania (dojazdy do pracy, szkół szczególnie z osiedla Podczele), - wi ększa penetracja strefy uzdrowiskowej (ze wzgl ędu na ograniczone mo żliwo ści parkingowe komunikacja zbiorowa powinna dominowa ć), - wprowadzenie nowej linii zintegrowanej z systemem Park&Drive (zamiana komunikacji indywidualnej na zbiorow ą na parkingach zlokalizowanych przy wlotach i przy projektowanej obwodnicy).

264 8.3 KSZTAŁTOWANIE SYSTEMU ŚCIEŻEK ROWEROWYCH. Na terenie miasta nie istnieje zorganizowany system dróg i szlaków rowerowych. Zapewnienie turystom odpowiedniej infrastruktury do uprawiania specjalistycznej formy turystyki, jak ą jest turystyka rowerowa, stanowi podstawowy warunek jej rozwoju w regionie. Dlatego w mie ście powinien powsta ć system ście żek rowerowych dla mieszka ńców miasta oraz turystów chc ących sp ędzi ć aktywnie czas. Obyczaj korzystania z roweru dla celów rekreacyjnych upowszechnia si ę w ostatnich latach, natomiast rower nie jest traktowany jako codzienny środek transportu, mimo, że wielko ść i układ miasta sprzyjaj ą organizacji dróg rowerowych. W mie ście znajduje si ę 15 km ście żek rowerowych. W najbli ższym czasie planuje si ę budow ę trasy rowerowej od ul. Arciszewskiego do Grzybowa o długo ści 2 km oraz ście żki rowerowej od ul. Brzeskiej do Ustronia Morskiego. Docelowy plan szlaków rowerowych to około 40 km długo ści (patrz zał ącznik nr 22). 8.3.1 Zadania systemu komunikacji rowerowej. System komunikacji rowerowej ma zapewni ć poł ączenie dzielnic miasta, a przede wszystkim miejsc zamieszkania z miejscami pracy, nauki, rekreacji i sportu i innych usług a tak że z terenami rekreacyjnymi poza granicami miasta. Nale ży zakłada ć, że 70 procent celów i źródeł podró ży w mie ście powinno by ć dost ępne systemem rowerowym. Drogi rowerowe musz ą by ć bardzo dobrze zintegrowane z otaczaj ąca je sieci ą drogową. System komunikacji rowerowej (patrz zał ącznik nr 15) powinien składa ć si ę z układu tras głównych, ł ącz ących najwa żniejsze cz ęś ci miasta, układu tras zbiorczych, przyjaznego dla rowerów śródmie ścia z wydzielonymi pasami rowerowymi, tras dojazdowych i lokalnych. Trasy rekreacyjne i turystyczne pokrywaj ą si ę z trasami głównymi i zbiorczymi. W obszarach gdzie nie ma mo żliwo ści alternatywnego przejazdu rowerem trasy powinny by ć wydzielone. Wydzielenie infrastruktury rowerowej konieczne jest zwłaszcza tam, gdzie ruch samochodowy jest bardzo szybki i du ży, co uniemo żliwia bezpieczne i wygodne korzystanie z rowerów na najwa żniejszych w mie ście trasach. Trasy lokalne prowadzone s ą ulicami uspokojonego ruchu, w strefach zamieszkania w osiedlach ulicami dojazdowymi i lokalnymi, natomiast od ulic zbiorczych i głównych powinny by ć oddzielone pasem zieleni. System tras rowerowych powinien potencjalnie wpisa ć si ę w projekt europejskiej sieci długodystansowych dróg rowerowych Eurovello – (jedna z tych tras biegnie wokół Bałtyku Bałtycka trasa rowerowa). Trasa ta zrealizowana jest w Kołobrzegu od osiedla Podczele do Latarni Morskiej. Nast ępny etap przewiduje realizacj ę odcinka od ul. Arciszewskiego do ul. Zachodniej oraz w kierunku Ustronia Morskiego. Planowane s ą poł ączenia tej ście żki z ście żką w kierunku pla ży jak i poł ączenia z ci ągami pieszo-rowerowymi prostopadłymi do brzegu morskiego w pobli żu zej ść na pla żę z punktami obsługi technicznej i obsługi turystów. Kolejny odcinek trasy Eurovello przebiega ć b ędzie od skrzy żowania ul. Bałtyckiej i Solnej dalej poprzez nowy most na Pars ęcie do ul. Portowej/Mickiewicza. Pozostałe brakuj ące odcinki nale ży przeprowadzi ć w istniej ących pasach drogowych. Do wykorzystania pozostaje teren byłej bocznicy kolejowej wzdłu ż ul. Bałtyckiej. Byłoby to najkorzystniejsze rozwi ązanie tego odcinka ście żki rowerowej ze wzgl ędu na bezpiecze ństwo rowerzystów i bezkolizyjno ść ruchu. 8.3.2 Cechy dróg rowerowych. Wydzielone drogi rowerowe (trasy główne – zał ącznik nr 15) powinny by ć projektowane dla pr ędko ści rz ędu 30 - 40 km/godz. Powinny umo żliwia ć bezpieczn ą i wygodn ą jazd ę nie tylko sprawnym fizycznie rowerzystom, ale tak że osobom starszym, dzieciom i mniej do świadczonym rowerzystom oraz umo żliwia ć korzystanie z rowerów nietypowych (rowery z przyczepkami, inwalidzkie itp.) Cz ęść wydzielonych dróg rowerowych mo że by ć

265 wyznaczanych poza sieci ą drogow ą, na przykład przez parki, nadrzeczne bulwary lub inne obszary. Wi ąż e si ę to z zapewnieniem bezpiecze ństwa na tych terenach. Cz ęść układu nie wymaga du żych inwestycji i mo że wykorzystywa ć istniej ące alejki, ście żki gruntowe, chodniki wzdłu ż głównych ulic, pasa że. Drogi rowerowe powinny mie ć dobrej jako ści nawierzchni ę - warunku tego nie spełnia nagminnie stosowana kostka betonowa, która stawia znacznie wi ększe opory toczenia i drgania, ni ż asfalt. Utrudnienia na ście żkach wydzielanych w pasie drogowym takie jak: parkowanie samochodów, ruch pieszych, złe rozwi ązania przestrzenne s ą powodem omijania takich miejsc przez rowerzystów i ich powrót na ulice, co wpływa na ograniczanie pr ędko ści przejazdowej i bezpiecze ństwo ruchu drogowego.

8.3.3 Cele układu komunikacji rowerowej: zwi ększenie mobilno ści wszystkich grup wiekowych (dzieci, osoby starsze), poprawa mobilno ści osób bez samochodów i mieszka ńców obszarów gorzej, obsługiwanych przez komunikacj ę zbiorow ą, zmniejszenie emisji toksycznych (dwutlenek w ęgla), zmniejszenie zanieczyszcze ń środowiska, poprawa bezpiecze ństwa na drogach (poprzez prowadzenie ruchu rowerowego na wydzielonych ście żkach), wykorzystanie roweru w krótkich podró żach po mie ście, oszcz ędno ść miejsc parkingowych dla uczestników ruchu (wska źnik: 10 rowerów na 1 miejscu parkingowym).

8.3.4 Powiązanie komunikacji rowerowej z komunikacją zbiorową. Powi ązania komunikacji rowerowej z komunikacj ą zbiorow ą realizowane s ą poprzez: - zapewnienie bezpiecznego i wygodnego dojazdu rowerem do głównych przystanków miejskiej komunikacji zbiorowej oraz dworców kolejowych, - mo żliwo ść bezpiecznego i wygodnego przechowywania rowerów na przystankach i stacjach, - mo żliwo ść przewozu rowerów środkami komunikacji zbiorowej, - polityka taryfowa sprzyjaj ąca ł ączeniu komunikacji zbiorowej i rowerów (bezpłatne parkowanie, przejazdy).

8.4 KOMUNIKACJA KOLEJOWA. 8.4.1 Funkcjonowanie układu. Linie Kołobrzeg – Koszalin, Kołobrzeg – Białogard – Szczecinek, Kołobrzeg – Trzebiatów słu żą w wi ększo ści do realizacji przewozów regionalnych, a w okresie sezonu letniego równie ż do poł ącze ń mi ędzywojewódzkich. Liczba poł ącze ń kolejowych w ci ągu roku: - 20 poci ągów regionalnych - 20 poci ągów mi ędzywojewódzkich W ci ągu doby ze stacji Kołobrzeg realizowanych jest 40 poł ącze ń regionalnych i krajowych, z czego 24 to poł ączenia osobowe a 16 pospieszne. Stan taboru pasa żerskiego przypisanego do stacji Kołobrzeg: 2 pary szynobusów z 2005 r. (tabor rezerwowy 40 letni z Niemiec)

266 36 elektrycznych zespołów trakcyjnych (głównie EN-57,max liczba pasa żerów 220 osób, max pr ędko ść 110 km/h, sta ż eksploatacyjny 30 letni co 4 lata modernizowany, modernizacja polega głównie na wymianie kabin WC, monta ż elektronicznych tablic informacyjnych, wymianie zabudowy ścian, siedze ń, wymianie podzespołów zapewniaj ących komfort prowadzenia) - dane z PKP Polskie Linie Krajowe S.A. Odział Regionalny w Szczecinie PKP Przewozy Regionalne sp. z o. o. Obecnie do Kołobrzegu przewo żone s ą towary takie jak w ęgiel, kamie ń i żwir stanowi ące zaopatrzenie lokalnego rynku. Nale ży d ąż yć do utrzymania i modernizacji ci ągu komunikacji kolejowej z drog ą dojazdu do Portu jako alternatywnego środka transportu.

8.4.2 Poprawa oferty przewozowej. Efektem stagnacji kolei w przewozach pasa żerskich s ą rosn ące potoki samochodów, szkodliwe działanie dla środowiska, hałas i koszty bezpo średnie prowadzenia ruchu, ale tak że koszty usuwania szkód w środowisku, leczenia chorób cywilizacyjnych, koszty napraw i budowy dróg. Paradoksalnie wydłu żenie przejazdów samochodowych, zwłaszcza w sezonie letnim przy bardzo powolnym modernizowaniu dróg oraz wprowadzane szybko i konsekwentnie zmiany systemu kolejowego mog ą odwróci ć niekorzystn ą tendencj ę odchodzenia pasa żerów od transportu kolejowego. Działaniami d ążą cymi do poprawy oferty kolejowej w regionie jest wprowadzenie do ruchu autobusów szynowych. Gwarantuj ą one najwi ększ ą ekonomik ę prowadzonego ruchu. Ten rodzaj taboru łatwiej dostosowa ć do potrzeb zró żnicowanego potoku podró żnych w ró żnych porach doby. Ci ęż kie i nieekonomiczne składy przyczyniaj ą si ę do spadku rentowno ści przewozów. Dodatkowo zalet ą u żywania lekkiego taboru jest jego mały nacisk na o ś, przez co torowisko nie wymaga tak cz ęstych remontów. To wła śnie zły stan torowisk jest przyczyn ą niskich pr ędko ści jazdy. Trasy lokalne u żytkowane s ą cz ęsto z pr ędko ściami nieprzekraczaj ącymi 50 km/h, co stawia ten rodzaj transportu w przegranej konkurencji z przewozami samochodowymi.

8.4.3 Kierunki rozwoju: - zorganizowanie du żej liczby kursów o najbardziej potrzebnych dla pasażerów porach, - czas przejazdu mniejszy ni ż transportem samochodowym, - zmiana taboru na ekonomiczny (tramwaje szynowe), - dopasowane do lokalnych warunków i potrzeb, - stałe doskonalenie oferty, - zmiana oferty taryfowej, obni żenie cen za przejazd, ulgowy przewóz rowerów, wózków, - promocja przewozów oparta na doskonałej informacji z poło żeniem nacisku na niezawodno ść , bezpiecze ństwo, - stopniowe wył ączenie kolei regionalnych z sieci pa ństwowych i tworzenie kolei zarz ądzanych przez lokalnego operatora przy współudziale samorz ądów i lokalnej przedsi ębiorczo ści.

8.5 TRANSPORT MORSKI, KOMUNIKACJA MORSKA. Nale ży d ąż yć do:

267 • realizacji wi ększej liczby poł ącze ń pasa żerskich z miastami le żą cymi w basenie Morza Bałtyckiego; • zwi ększenia atrakcyjno ści turystyki morskiej; • zwi ększenia tona żu jednostek wpływaj ących do portu; • realizacji poł ącze ń promowych typu ro-ro.

9. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ 9.1 ZASADY ROZWOJU SYSTEMÓW ZAOPATRZENIA W WODĘ DLA MIASTA KOŁOBRZEG. Zakłada si ę stworzenie mo żliwo ści do korzystania ze zbiorowego zaopatrzenia w wod ę dla 100 % ludno ści miasta. Przewiduje si ę dalsz ą rozbudow ę sieci wodoci ągowej w oparciu o funkcjonuj ące uj ęcia zaopatruj ące m. in. miasto Kołobrzeg: uj ęcie Bogucino - Rozci ęcino przy udziale uj ęcia Bagicz w Gm. Ustronie Morskie, które to po dostosowaniu (zrealizowaniu drugiego zbiornika retencyjnego) uj ęcia w Bagiczu daj ą mo żliwo ść pokrycia w przyszło ści zapotrzebowanie wody dla Kołobrzegu. W miar ę kontynuacji rozbudowy sieci wodoci ągowej (zwi ększania liczby odbiorców) oraz bior ąc pod uwag ę du że dysproporcje sezonowe w zakresie zu życia wody, nale ży systematycznie prowadzi ć monitoring uj ęć okre ślaj ąc wielko ść poboru wody i jej jako ść dla zapewnienia ich prawidłowej pracy. Aby zapewni ć mo żliwo ść dostawy wody do przewidywanych terenów rozwojowych miasta oraz zapewni ć niezawodno ść i gwarancj ę ci ągło ści dostaw dla obecnych i przyszłych odbiorców miasta bez pogarszania warunków dostaw wody do odbiorców z pozostałych gmin równie ż zaopatrywanych ze wspólnego grupowego systemu wodoci ągowego, w zakresie dystrybucji przewiduje si ę: • rozbudow ę sieci rozdzielczej dla obsługi projektowanej zabudowy, • wymian ę odcinków wodoci ągu b ędących w złym stanie technicznym lub o zbyt małych średnicach, • spi ęcie ko ńcówek sieci dla stworzenia układów pier ścieniowych. Niezale żnie od funkcjonuj ącego systemu wodoci ągowego, nale ży przewidzie ć zaopatrzenie ludno ści w wod ę w warunkach kryzysowych. Zasady zapewnienia funkcjonowania publicznych urz ądze ń zaopatrzenia w wod ę w warunkach specjalnych opisano w opracowanym w 2008r. „Planie zapewnienia dostaw wody w warunkach specjalnych dla miasta Kołobrzeg”.

9.2 ZASADY ROZWOJU SYSTEMÓW UTYLIZACJI ŚCIEKÓW. 9.2.1 Sieć kanalizacji sanitarnej dla miasta Kołobrzeg. Planuje si ę kontynuacj ę przyj ętego w przeszło ści kierunku, tj. odprowadzania ścieków sanitarnych na grupow ą komunaln ą oczyszczalni ę ścieków sanitarnych w Korzy ścienku Gm. Kołobrzeg, poprzez istniej ącą i planowan ą do rozbudowy grawitacyjno-ci śnieniow ą sie ć grupowego systemu kanalizacji sanitarnej. Istniej ący system kanalizacji sanitarnej grawitacyjno-ci śnieniowy b ędzie wymagał przebudowy i remontów zapewniaj ących niezawodno ść działania systemu. Bezzwłocznie nale ży całkowicie wyeliminowa ć odprowadzenia ścieków sanitarnych do kanalizacji deszczowej.

268 Bior ąc pod uwag ę przeznaczenie nowych terenów w obszarze miasta na inwestycje, które b ędą wymagały skanalizowania, planuje si ę odci ąż enie istniej ącego systemu odprowadzania ścieków komunalnych przez realizacj ę kolektora ściekowego kierunkuj ącego ścieki bezpo średnio na oczyszczalni ę a odprowadzaj ącego ścieki z Gminy Ustronie Morskie, przejmuj ącego ścieki (napływaj ące dot ąd do sieci miejskiej) z obszaru Gminy Kołobrzeg oraz cz ęś ciowo z terenów miejskich. Dla nowej zabudowy nale ży przewidzie ć wykonanie rozdzielczej sieci kanalizacji sanitarnej w układzie grawitacyjno – pompowym odprowadzaj ącej ścieki w sposób nie przeci ąż aj ący istniej ącego systemu – przewodów i przepompowni. Rozbudow ę i modernizacj ę systemu kanalizacji sanitarnej nale ży zrealizowa ć przez: • pełne skanalizowanie obszarów przeznaczonych pod zabudow ę, • modernizacj ę istniej ących i budow ę nowych przepompowni koniecznych dla odprowadzenia ścieków z obszarów nowego zainwestowania, • wymian ę i modernizacj ę odcinków sieci ze wzgl ędu na zły stan techniczny, małe średnice, wyeliminowanie odprowadzenia ścieków sanitarnych do kanalizacji deszczowej oraz przeło żenie odcinków sieci dla unikni ęcia kolizji z planowan ą zabudow ą. • budow ę kolektora ściekowego w południowej cz ęś ci miasta odci ąż aj ącego sie ć miejsk ą. Istniej ące przepompownie ścieków wraz z planowanymi przepompowniami, których lokalizacj ę okre ślono w studium - stanowi ą system podstawowy. Uzupełniaj ący system przepompowni ścieków na obszarach projektowanego zainwestowania - obszarach stanowi ących samodzielne struktury funkcjonalne, realizowa ć nale ży w ramach rozwi ąza ń wewn ętrznych obszaru, lokalizuj ąc przepompownie zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami szczególnymi. Przewody kanalizacji sanitarnej zbiorczej nale ży prowadzi ć w liniach rozgraniczaj ących ulic - poza jezdni ą, ci ągów pieszych i komunikacji rowerowej, których przebieg b ędzie dostosowany do projektowanego układu komunikacyjnego oraz planowanej zabudowy prowadzenie sieci kanalizacji sanitarnej poza ulicami jest mo żliwe po uzgodnieniu z jej gestorem i z władaj ącymi gruntami.

9.2.2 Oczyszczanie ścieków. Planuje si ę odprowadzanie wszystkich ścieków sanitarnych z obszaru miasta na istniej ącą komunaln ą mechaniczno – biologiczn ą oczyszczalni ę ścieków w Korzy ścienku Gm. Kołobrzeg. Ścieki technologiczne przed wprowadzeniem do systemu kanalizacji sanitarnej nale ży doprowadzi ć do stanu zbli żonego do wła ściwo ści fizykochemicznych ścieków bytowych, jest to obowi ązkiem producenta ścieków - zgodnie z przepisami szczegółowymi. Nale ży wykona ć analiz ę uci ąż liwo ści tego obiektu, która stanowi ć b ędzie podstaw ę do okre ślenia zasi ęgu obszaru ograniczonego u żytkowania oraz obowi ązuj ących w nim zakazów.

9.3 ZASADY ROZWOJU SYSTEMÓW KANALIZACJI DESZCZOWEJ. Dla obszarów istniej ącej zabudowy z nieuregulowan ą gospodark ą wodami opadowymi i roztopowymi oraz obszarów planowanej zabudowy zakłada si ę konieczno ść budowy kanalizacji deszczowej z wł ączeniem jej do istniej ącego układu, b ądź te ż odprowadzeniem do odbiorników wód deszczowych.

269 Ścieki opadowe i roztopowe nale ży kierowa ć poprzez systemy istniej ącej modernizowanej i rozbudowywanej kanalizacji deszczowej oraz rowy melioracyjne do wód powierzchniowych. Planuje si ę rozbudow ę i modernizacj ę sieci kanalizacji deszczowej poprzez: • budow ę nowych sieci dla skanalizowania obszarów przeznaczonych pod zabudow ę, • przebudow ę cz ęś ci układów sieciowych, wymian ę odcinków sieci i urz ądze ń ze wzgl ędu na zły stan techniczny oraz przeci ąż enia sieci, • eliminowanie odprowadzania ścieków opadowych do kanalizacji sanitarnej, • „zamykanie” istniej ących rowów melioracyjnych w sieci deszczowo – drenażowe na terenach istniej ącej i planowanej zabudowy, • budow ę nowych niezb ędnych wylotów do odbiorników, • przebudow ę istniej ących i budow ę nowych niezb ędnych wylotów do odbiorników wód deszczowych i roztopowych. Rozbudowa i modernizacja systemów kanalizacji deszczowej mo żliwa jest pod warunkiem uwzgl ędnienia i skoordynowania z zagadnieniami odwadniania rejonów miasta z wysokim poziomem wód gruntowych. Wi ąż e si ę to z regulacj ą cieków wodnych b ędących odbiornikami ścieków deszczowych (istniej ące rowy melioracyjne okresowo porz ądkowane i odbudowywane poprzez wykonywanie pogł ębienia dna oraz utrzymywanie odpowiedniego spadku), likwidacj ą zagro żenia powodziowego, regulowaniem poziomu wód gruntowych przy zmiennych warunkach pogodowych poprzez stosowanie urządze ń zamykaj ących - reguluj ących przepływy. Dla ochrony odbiorników wód deszczowych przed zanieczyszczeniami, ścieki opadowe i roztopowe powinny by ć oczyszczane przed wprowadzeniem do odbiornika - zgodnie z przepisami szczegółowymi. Na zlecenie miasta w listopadzie 2006 r. opracowano „Program modernizacji infrastruktury słu żą cej oczyszczaniu i odprowadzaniu wód opadowych w celu poprawy zabezpieczenia przeciwpowodziowego miasta Kołobrzeg na lata 2007-2013 z perspektyw ą na lata 2014-2020”.

9.4 ZASADY ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW. Przyj ęte dla miasta cele działa ń w dziedzinie gospodarki odpadami s ą zgodne z zapisami krajowego planu gospodarki odpadami 2010 (KPGO 2010) oraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego. Za cele nadrz ędne w gospodarce odpadami przyjmuje si ę: • minimalizacj ę ilo ści wytwarzanych odpadów, • wykorzystanie wła ściwo ści materiałowych i energetycznych odpadów, • unieszkodliwianie odpadów, których nie mo żna podda ć procesom odzysku, z uwzgl ędnieniem d ąż enia do zmniejszania ilo ści składowanych odpadów. W ślad za Planem Gospodarki Odpadami dla Miasta Kołobrzeg na lata 2004-2007 z perspektyw ą na lata 2008-2015, uchwalonym Uchwał ą Nr XXXII/417/05 Rady Miejskiej w Kołobrzegu w dn.07.01.2005r., oraz przygotowan ą w grudniu 2008 r. jego aktualizacj ą na lata 2008 - 2011 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2012-2015. Za główne kierunki w zakresie gospodarki odpadami przyjmuje si ę: • utrzymanie istniej ącej kompostowni w Korzy ścienku gm. Kołobrzeg oraz jej modernizacja w celu zmniejszenia emitowanych pyłów i gazów do środowiska,

270 poprawy jako ści produkowanego kompostu, zwi ększenia ilo ści odzyskiwanych surowców wtórnych; • obj ęcie selektywn ą zbiórk ą odpadów 100% mieszka ńców i producentów przez rozwój istniej ącego systemu zbierania odpadów w celu wydzielenia ze strumienia odpadów komunalnych odpadów: niebezpiecznych, wielkogabarytowych, budowlanych, surowców wtórnych oraz tych ulegaj ących biodegradacji; zorganizowanie i doskonalenie zbiórki odpadów wielkogabarytowych, oraz zu żytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego, opon; • prowadzenie działa ń w celu zorganizowania demonta żu i recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji; • monitoring składowiska w Janiskach; • wyeliminowanie praktyk nielegalnego składowania odpadów, tzw. ”dzikich wysypisk”; • edukacj ę społecze ństwa. Oczekuje si ę, że powy ższe działania poprawi ą stan środowiska – istotny czynnik ze wzgl ędu na sanatoryjny status miasta. Odpady z terenu portu Kołobrzeg. Odbiór odpadów stałych ze statków oraz wód zaolejonych odbywa ć si ę b ędzie wg procedur odbioru i zagospodarowania odpadów ze statków oraz portowego planu zagospodarowania odpadów ze statków.

9.5 KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW ZAOPATRZENIA W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ. Rozwój i rozbudowa sieci elektroenergetycznej odbywa ć si ę b ędzie w oparciu o zasilanie z dotychczasowych kierunków poprzez przebudow ę i rozbudow ę istniej ącego systemu na tereny planowane do urbanizowania. Nale ży przewidywa ć modernizacj ę i rozbudow ę sieci 15 kV i 0,4 kV oraz stacji transformatorowych według potrzeb oraz mo żliwo ści dostawcy energii. Na terenach zurbanizowanych nale ży d ąż yć do likwidacji napowietrznych sieci elektrycznych. Nie przewiduje si ę lokalizowania w obszarze miasta farm wiatrowych.

9.6 KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMU ZAOPATRZENIA W GAZ ZIEMNY. Rezerwy przesyłowe gazu ziemnego zapewniaj ą bezpiecze ństwo dostaw do obecnych odbiorców, jak i tych, którzy zostan ą przył ączeni do systemu gazowniczego w przyszło ści. Dalsza kontynuacja przebudowy istniej ącej sieci niskiego ci śnienia oraz rozbudowa systemu sieci gazowej średniego ci śnienia pozwoli na pełne zaspokojenie potrzeb gazowych. Realizacja dalszej gazyfikacji nowych obszarów przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą i usługi b ędzie mo żliwa po spełnieniu kryterium opłacalno ści inwestycji. Przewiduje si ę w przyszło ści zaopatrzenie miasta w gaz GZ-50 o wy ższej kaloryczno ści od aktualnie wykorzystywanego GZ-35. Rozwój gazyfikacji miasta powinien zmierza ć ku umo żliwieniu zwi ększenia udziału gazu w zaspokajaniu potrzeb odbiorców na cele socjalno-bytowe w tym tak że cieplne oraz technologiczne (w sektorze usług i przemysłu) poprzez obj ęcie swoim zasi ęgiem całego zainwestowanego terenu miasta. Za kierunki umo żliwiaj ące rozwój systemu zaopatrzenia w gaz przyjmuje si ę:

271 • realizacji gazoci ągów tworz ących układ pier ścieniowy sieci średniego ci śnienia, • stworzenie mo żliwo ści pokrycia potrzeb cieplnych obszarów głównie poza zasi ęgiem sieci cieplnych, • umo żliwienie realizacji nowych i modernizacji istniej ących lokalnych i indywidualnych źródeł ciepła w oparciu o paliwo gazowe lub z jego udziałem, • umo żliwienie przebudowy podstawowego centralnego źródła ciepła - centralnej ciepłowni na źródło ciepła z udziałem paliwa gazowego.

9.7 KIERUNKI ROZWOJU ZAOPATRZENIA MIASTA W CIEPŁO. Kołobrzeg – miejscowo ść o statusie uzdrowiska jest miastem o wyj ątkowych wymaganiach ekologicznych, co wymusza proekologiczne działania tak że w zakresie zaopatrzenia miasta w ciepło. Rozwój zaopatrzenia miasta w ciepło powinien zmierza ć ku umo żliwieniu zwi ększenia udziału ciepła systemowego w zaspokajaniu potrzeb odbiorców na cele socjalno bytowe, w tym tak że cieplne oraz technologiczne w sektorze usług i produkcji, poprzez obj ęcie swoim zasi ęgiem całego zainwestowanego terenu miasta. Zaopatrzenie miasta w energi ę ciepln ą powinno zmierza ć w kierunku: • rozbudowy i modernizacji istniej ącego miejskiego systemu ciepłowniczego polegaj ących na nast ępuj ących działaniach: - budowa nowych odcinków sieci cieplnych według analiz opłacalno ści, - remont i przebudowa istniej ących sieci cieplnych w oparciu o nowe technologie minimalizuj ące straty ciepła, - podłączenia nowych odbiorców energii cieplnej, - rozszerzenie zakresu dostaw ciepła dla aktualnych odbiorców o ciepło na potrzeby c. w. u., - przebudowa centralnej ciepłowni zmierzaj ąca do eliminowania udziału paliw stałych i zmniejszeniu uci ąż liwych emisji, - usprawnienie w ęzłów cieplnych (poprawa sposobu regulacji i podniesienia ich sprawno ści); • realizacji centralnego źródła ciepła, spełniaj ącego tak że rol ę drugostronnego zasilenia istniej ącego systemu ciepłowniczego mog ącego w przyszło ści zast ąpi ć istniej ącą centraln ą ciepłownie; • poszukiwa ń mo żliwo ści realizacji nowego (lub modernizacji istniej ącego) źródła ciepła wytwarzaj ącego energi ę ciepln ą w gospodarce skojarzonej ; • realizacja nowych i modernizacja istniej ących lokalnych i indywidualnych źródeł ciepła w oparciu o paliwa nie powoduj ące ponadnormatywnych zanieczyszcze ń powietrza dla pokrycia potrzeb cieplnych głównie obszarów poza zasi ęgiem sieci cieplnych wyprowadzonych z centralnego źródła ciepła miasta; • propagowanie i zach ęcanie do korzystania z niekonwencjonalnych (odnawialnych) źródeł ciepła; • poprawa izolacyjno ści cieplnej ogrzewanych obiektów budowlanych.

9.8 KIERUNKI ROZWOJU TELEKOMUNIKACJI. Rozwój ł ączno ści telefonicznej i teletransmisji danych jest jednym z podstawowych uwarunkowa ń rozwoju gospodarczego. Planowany rozwój terenów zabudowy mieszkaniowej i aktywno ści gospodarczej tworz ą zapotrzebowanie na publicznie dost ępne usługi telefoniczne i teleinformatyczne.

272 W ślad za Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Zachodniopomorskiego kierunki działa ń w zakresie sieci telefonicznych i teleinformatycznych w obszarze miasta to: • budowa, rozbudowa i modernizacja central i sieci przez ró żnych operatorów, celem przył ączenia nowych abonamentów i polepszenia standardów obsługi dotychczasowych – nieograniczona dost ępno ść do stacjonarnej sieci telefonicznej opartej na okablowaniu konwencjonalnym oraz na liniach światłowodowych; • budowa i rozbudowa systemu teletransmisji danych (telefaksy, poczta elektroniczna, Internet); • dalszy rozwój telefonii bezprzewodowej d ążą cy do 100 % pokrycia obszaru miasta zasi ęgiem wszystkich działaj ących w kraju operatorów sieci komórkowych z uwzgl ędnieniem przy realizacji inwestycji, ogranicze ń wynikaj ących m. in. ze statusu uzdrowiskowego miasta. Na terenie miasta Kołobrzeg w ulicach: Wiosennej, Jana III Sobieskiego (do ul. Jedno ści Narodowej), Jedno ści Narodowej, 1 Maja, Trzebiatowskiej, E. Łopuskiego, Armii Krajowej, Dworcowej, Kniewskiego, Unii Lubelskiej (do ul. Katedralnej), Katedralnej, Walki Młodych (od ul. Katedralnej do Kamiennej), Kupieckiej, Złotej, Koszali ńskiej, Mazowieckiej, Wschodniej, Czarneckiego, Koniecpolskiego, Chodkiewicza, Solnej, Wojska Polskiego, Artyleryjskiej poło żona jest sie ć infrastruktury telekomunikacyjnej nale żą ca do Rejonu Zabezpiecze ń Teleinformatycznego Marynarki Wojennej w Kołobrzegu. W zwi ązku z powy ższym w przypadku wykonywania jakichkolwiek inwestycji na ww. terenach nale ży ka żdorazowo wyst ąpi ć do Rejonu Zabezpiecze ń Teleinformatycznego Marynarki Wojennej w Kołobrzegu o szczegółowe uzgodnienia przebiegu potencjalnych prac na tych terenach.

10. KIERUNKI ROZWOJU CMENTARNICTWA Na podstawie danych o ilo ści grzebalnych miejsc w ci ągu roku prognozuje si ę, że ilo ść planowanych, nowych miejsc na potrzeby pochówków w okresie do 2030 roku mo że oscylowa ć w granicach 6960 miejsc – zakładaj ąc sprzeda ż na poziomie 290 miejsc rocznie. Ze wzgl ędu natomiast na niewielki okres funkcjonowania cmentarza komunalnego w cz ęś ci jego obecnych granic istnieje pilna konieczno ść stworzenia nowych miejsc grzebalnych tradycyjnych oraz kwater na pochówek w urnach. W studium przewiduje si ę nowe tereny dla lokalizacji cmentarza poprzez poszerzenie istniej ących granic na terenach oznaczonych symbolem ZC. Nale ży równie ż rozwa żyć mo żliwo ść zlokalizowania cmentarza miejskiego na terenie innej s ąsiedniej gminy, gdzie b ędą korzystniejsze warunki gruntowo – wodne.

11. KSZTAŁTOWANIE PRZESTRZENI MIASTA KOŁOBRZEG. Na przestrze ń miasta składaj ą si ę mniej lub bardziej uporz ądkowane zespoły zabudowy, powstałe w ró żnych okresach historycznego rozwoju. Stosunkowo niewiele zabudowy historycznej tworz ącej atrakcyjne przestrzenie miejskie przetrwało okres II wojny światowej i czasy PRL-u. Historyczna jak i współczesna zabudowa osiedli mieszkaniowych, zarówno tych jednorodzinnych jak i wielorodzinnych oraz w niektórych przypadkach uzdrowiskowa wymaga dzi ś przekształce ń oraz dostosowania jej do obecnych standardów jako ści przestrzeni wyst ępuj ących w Europie. W polityce przestrzennej rozwoju miasta nale ży d ąż yć do przywracania tradycyjnych w ątków jego kształtowania (zespołów urbanistycznych i zabudowy), tworz ących spójny i atrakcyjny obraz miasta – szczególnie w centrum miasta.

273 W przypadku dalszej cz ęś ci rozbudowy starej cz ęś ci uzdrowiska nale ży d ąż yć do osi ągni ęcia maksymalnej wysoko ści budynków nieprzekraczaj ących 20,0 m n.p.m. W miejscach wskazanych na mapie kierunków studium po zachodniej i wschodniej stronie miasta dopuszcza si ę lokalizacj ę zabudowy wysokiej do 40,0 m n.p.m. W przypadku realizacji lotniska cywilnego i/lub sportowego wraz z funkcjami towarzysz ącymi: zgodnie z opracowan ą wcze śniej dokumentacj ą nieprzekraczalnych ogranicze ń wysoko ści zabudowy lokalizacji lotniska, dopuszcza si ę uzupełnienie terenu o funkcje wskazane w kierunkach studium z ograniczeniem wysoko ści nowej zabudowy do 12m n.p.t. nale ży uwzgl ędni ć obiekty trudno dostrzegalne z powietrza, w tym napowietrzne linie, maszty, anteny, usytuowane w zasi ęgu powierzchni podej ścia, które powinny by ć ni ższe, o co najmniej 10 m od dopuszczalnej wysoko ści zabudowy wyznaczonej przez powierzchnie ograniczaj ące; nale ży zabroni ć budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych, które mog ą stanowi ć źródło żerowania ptaków w odległo ści do 5 km od granicy lotniska. W przypadku rezygnacji z lotniska cywilnego i/lub sportowego na terenach powojskowych lotniska Podczele dopuszcza si ę zabudow ę wysoko ściow ą do 100 m n.p.t. jako centrum usługowo – mieszkaniowe z odpowiednim wyeksponowaniem elewacji zabudowy od strony morza i jej realizacji o wysokich walorach architektonicznych. Obiekty o wysoko ści wi ększej/równej 100 m n.p.t., powinny zosta ć odpowiednio zgłoszone i oznakowane zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami odr ębnymi. Prawidłowo uformowane i zabudowane miasto jest identyfikowalne dla swoich mieszka ńców jak i turystów, czy kuracjuszy. Takie miasto daje korzystne warunki do przebywania i zamieszkania na jego terenie. Główne zasady urz ądzania przestrzeni miasta Kołobrzeg to: - wykształcenie układu krystalizuj ącego przestrze ń miejsk ą w oparciu o jego historyczny układ, - wykształcenie czytelnych ci ągów wi ążą cych zespoły zabudowy miasta, zwłaszcza te poło żone peryferyjnie (lokalizowane w oderwaniu od struktury miejskiej) wraz z historycznym centrum miasta, - przekształcenie istniej ących zespołów zabudowy mieszkaniowej poprzez wytworzenie własnych elementów krystalizujących, stanowi ących lokalne minicentra, - kształtowanie nowych zespołów zabudowy na zasadach tworzenia charakterystycznej tkanki miejskiej (kwartały z zabudow ą pobrze żną) w powi ązaniu z istniej ącym układem historycznym (kontynuacja) oraz tworzenie wspólnych przestrzeni publicznych, - kształtowanie nowej zabudowy na zasadach zgodnych z tradycjami i skal ą miasta (wysoko ść , formy dachów, rodzaj materiałów), - intensyfikacja zabudowy na terenach aktywno ści gospodarczej, - kształtowanie atrakcyjnej zabudowy usługowej, współtworz ącej przestrze ń miejsk ą (zabudowa przyuliczna, wykształcone ci ągi usługowe), - kształtowanie zielonych przestrzeni otwartych parków, skwerów (porz ądkuj ących przestrze ń miasta) wraz z atrakcyjnym ich urz ądzeniem – posadzki, mała architektura, o świetlenie itp.

274 IV. POLITYKA PRZESTRZENNA

Okre ślone w niniejszym opracowaniu zasady gospodarowania przestrzeni ą stanowi ą wol ę władz miasta – wytyczaj ą polityk ę przestrzenn ą. Polityka przestrzenna okre ślona w studium, stanowi wytyczne koordynacyjne dla prowadzenia dalszych prac, w szczególno ści sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Polityka przestrzenna miasta odnosi si ę do pi ęciu kierunków zrównowa żonego rozwoju: - ochrony środowiska przyrodniczego, - utrzymania funkcji uzdrowiskowej miasta, - tworzenia oferty turystyki i wypoczynku, - kształtowania środowiska mieszkaniowego, - budowy rynku pracy, innego ni ż zwi ązany z turystyk ą i wypoczynkiem. Ka żdy z ww. kierunków tworzy odpowiednie elementy struktury przestrzennej, przenikaj ących si ę wzajemnie. Żadnego z elementów struktury przestrzennej nie mo żna rozpatrywa ć i kształtowa ć w oderwaniu od cało ści, jak ą jest przestrze ń miasta, ł ącznie z jej wszystkimi składnikami, a w tym środowiskiem przyrodniczym i człowiekiem. Realizacja polityki przestrzennej, jej sprawno ść i skuteczno ść bazuje na fachowo ści, organizacji i prawidłowej atmosferze pracy słu żb administracji samorz ądowej, umiej ętno ści wł ączania ró żnych podmiotów do wspólnych działa ń.

Polityka przestrzenna miasta musi tak że mie ć na celu: A. rozwój ekologiczny: - ochrona powierzchni ziemi, - ochrona wód, - ochrona powietrza, - ochrona warunków naturalnych stanowi ących podstaw ę dla funkcjonowania uzdrowiska; B. rozwój kulturowy: - ochrona obiektów zabytkowych, - ochrona krajobrazu kulturowego, - harmonijne kształtowanie nowej zabudowy, dostosowanej do skali i charakteru miasta; C. rozwój gospodarczy: - rozwój budownictwa mieszkaniowego - rozwój usług podstawowych i ponadpodstawowych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym, - wzrost aktywno ści i koniunktury gospodarczej, - rozwój komunikacji, - rozwój infrastruktury technicznej.

Efektem ko ńcowym, docelowym polityki przestrzennej prowadzonej przez Prezydenta miasta Kołobrzeg jest obraz miasta jako: - „Perły uzdrowisk” – jako wysokiej klasy uzdrowiska o znaczeniu ponad krajowym, - miejsca o du żym znaczeniu dla rozwoju turystyki morskiej, - miasta jako centrum kulturowego o du żym znaczeniu ponadregionalnym,

275 - przestrzeni, w której żyj ą, mieszkaj ą, pracuj ą i wypoczywaj ą jej mieszka ńcy, ocenianej na podstawie jako ści życia, - przestrzeni krajobrazowo - estetycznej, odbieranej w kategoriach wizualnych i odczuwanej w bezkonfliktowym funkcjonowaniu struktur i powi ąza ń, - miejsca, w którym realizuje si ę życiowe cele, - wa żnego ogniwa w regionalnym systemie przyrodniczym i osadniczym.

1. PROGRAMY DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ POLITYKI PRZESTRZENNEJ. A. w zakresie ochrony środowiska powinny polega ć na: - Przestrzeganiu rygorów ochronnych i stał ą popraw ę stanu środowiska. - Ochronie złó ż naturalnych surowców leczniczych oraz na nadzorowaniu czynno ści, których wykonywanie jest zabronione w poszczególnych strefach ochronnych uzdrowiska. - Ochronie warunków naturalnych uzdrowiska oraz na spełnianiu wymaga ń w zakresie dopuszczalnych norm zanieczyszcze ń powietrza, nat ęż enia hałasu, odprowadzania ścieków, gospodarki odpadami czy emisji pól elektromagnetycznych. - Opracowaniu programu rozwoju sieci infrastruktury technicznej, w miar ę post ępuj ącej urbanizacji nowych terenów miasta, w tym: budowy sieci kanalizacji sanitarnej oraz pomocy finansowej dla indywidualnych inwestorów. - Prowadzeniu działa ń maj ących na celu racjonaln ą gospodark ę odpadami, w tym rozbudow ę systemu selektywnej zbiórki odpadów, rekultywacj ę wysypiska oraz usuwaniu materiałów zawieraj ących azbest z obszaru gminy miasta Kołobrzeg. - Kształtowaniu korytarzy ekologicznych. - Prowadzeniu prac rewitalizacyjnych i piel ęgnacyjnych terenów zieleni zarówno na obszarach parków miejskich, jak i zieleni osiedlowej, a tak że terenów słu żą cych rekreacji mieszka ńców i turystów odwiedzaj ących Kołobrzeg oraz na propagowaniu działa ń zwi ązanych ze zwi ększaniem obszarów atrakcyjnych przyrodniczo, wła ściwym zabezpieczeniu terenów chronionych i pomników przyrody istniej ących na terenie Gminy Miasto Kołobrzeg przed szkodliw ą działalno ści ą człowieka. - Ochronie brzegu morskiego, rewitalizacji pla ż. - Stymulowaniu inicjatyw społecznych na rzecz działa ń proekologicznych poprzez propagowanie i prowadzenie edukacji ekologicznej, uzyskiwanie środków na cele edukacji, obj ęcie programem dzieci w wieku szkolnym, organizowanie spotka ń.

B. w zakresie zapewnienia elementarnych potrzeb ludno ści dotycz ących mieszkania i usług, pracy i wypoczynku powinny polega ć na: 1. Przygotowaniu terenów pod rozwój zabudowy mieszkaniowej, usługowej oraz miejsc pracy poprzez: - opracowanie planów miejscowych; - wykup i urz ądzenie niezb ędnych dróg publicznych; - uzbrojenie terenów w infrastruktur ę techniczn ą; - zrównowa żony rozwój systemu komunikacyjnego miasta polegaj ący na stworzeniu warunków dla sprawnego, bezpiecznego i ograniczaj ącego uci ąż liwo ść dla środowiska transportu miejskiego poprzez budow ę nowych dróg (rozwój sieci drogowej), modernizacj ę i konserwacj ę dróg istniej ących, budow ę ście żek rowerowych, tworzenie miejsc postojowych oraz o świetlenia ulic;

276 - popraw ę dost ępno ści do Portu Kołobrzeg od strony l ądu (drogi, kolej i przej ścia piesze); - rozwój funkcji przeładunkowej, turystycznej i pasa żerskiej portu; - wspieranie sektora rybołówstwa; - budow ę infrastruktury społecznej (o świata, zdrowie, kultura), ze szczególnym uwzgl ędnieniem rozwoju kultury i szkolnictwa średniego i wyższego; - urz ądzenie i rewitalizacj ę terenów zielonych; - podnoszenie estetyki zabudowy poprzez działalno ść doradcz ą i promocyjn ą. 2. Udost ępnienie terenów metodami jak wy żej pod aktywno ść gospodarcz ą. 3. Popraw ę stanu technicznego mieszkalnych budynków komunalnych. 4. Działania na rzecz poprawy wyposa żenia terenów w usługi podstawowe, regionalne oraz ponadregionalne. 5. Udost ępnienie terenów dla rozwoju ró żnorodnych form sportu i wypoczynku, w tym urz ądzania parków. Promocja w tym zakresie, celem pozyskiwania inwestorów.

C. Podniesienie rangi miasta w systemie osadniczym – ośrodek o znaczeniu ponadregionalnym w usługach i turystyce poprzez: 1. Wykreowanie Kołobrzegu na nowoczesne uzdrowisko o randze europejskiej przy wykorzystaniu unikatowych zasobów przyrodniczych i kulturowych. 2. Wyeksponowanie walorów uzdrowiskowych miasta. 3. Promocj ę uzdrowiska. 4. Wzrost atrakcyjno ści uzdrowiskowej i turystycznej. 5. Okre ślenie zasad zagospodarowania i adaptacji zabytków oraz nadawania im nowych funkcji w celu zwi ększenia atrakcyjno ści komercyjnej zabytków. 6. Zwi ększenie atrakcyjno ści zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych. 7. Wyeksponowanie zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego. 8. Współpracy z instytucjami pozarz ądowymi, stowarzyszeniami, fundacjami, organizacjami po żytku publicznego w celu poszerzenia oferty kulturalnej miasta Kołobrzeg i ochrony jego dziedzictwa, 9. Zapewnianiu coraz lepszego dost ępu do dóbr kultury osobom niepełnosprawnym, 10. Podj ęciu współpracy z odpowiednimi instytucjami w zakresie prowadzenia działa ń polegaj ących na rewitalizacji najcenniejszych obiektów zabytkowych, 11. Realizacji inwestycji i modernizacj ę obiektów niezb ędnych dla rozwoju kultury, 12. Wł ączaniu si ę do programów proponowanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Uni ę Europejsk ą w zakresie kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, 13. Promocj ę miasta jako atrakcyjnego miejsca do inwestowania. 14. Przygotowanie bogatej oferty terenów dla inwestycji turystyczno – rekreacyjnych, aktywno ści gospodarczej oraz terenów mieszkaniowych i usługowych. 15. Przygotowanie planistyczne gospodarowania w przestrzeni w szczególno ści na terenie miasta w strefach nadbrze żnych. 16. Popraw ę układu komunikacyjnego miasta – w tym podj ęcie działa ń na rzecz budowy obwodnicy drogowej miasta i podniesienia standardu wyposa żenia w infrastruktur ę techniczn ą.

277 2. ZASADY ORGANIZOWANIA I KOORDYNOWANIA INWESTYCJI ORAZ GOSPODAROWANIA TERENAMI. Zasadniczy wpływ na efekt gospodarowania przestrzeni ą ma przyj ęcie do ścisłego stosowania nast ępuj ących zasad: - koncentrowanie inwestycji infrastrukturalnych poszczególnych bran ż w jednym czasie w ramach okre ślonego kwartału, co pozwoli na uzyskanie lepszego i szybszego efektu w zagospodarowaniu przestrzeni; - sukcesywne dokonywanie analizy potrzeb przeprowadzania post ępowa ń scaleniowych celem uzyskiwania poprawnej i efektywnej struktury własno ściowej i przestrzennej; - prowadzenie aktywnej polityki tworzenia zasobu gruntów jako jednego z wa żnych elementów oddziaływania na przestrze ń; - konieczno ść dokonywania analizy potrzeb, w tym finansowych, w sferze publicznej, której realizacja musi by ć podejmowana w zwi ązku z uruchamianiem nowych terenów rozwoju przestrzennego; - konieczno ść koncentrowania wysiłku inwestycyjnego i finansowego w pierwszym rz ędzie na gruntach zasobowych miasta.

3. ZASADY GOSPODAROWANIA NIERUCHOMOŚCIAMI MIEJSKIMI (TWORZENIE ZASOBU NIERUCHOMOŚCI GMINY MIEJSKIEJ). Zgodnie z art. Art. 24. ust.1 i 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomo ściami (Dz.U z 2010 Nr 102, poz. 651 z pó źn. zm.), który mówi, że: 1) „Do gminnego zasobu nieruchomo ści nale żą nieruchomo ści, które stanowi ą przedmiot własno ści gminy i nie zostały oddane w u żytkowanie wieczyste, oraz nieruchomo ści b ędące przedmiotem u żytkowania wieczystego gminy ”. 2) „Na cele rozwojowe gmin i zorganizowanej działalno ści inwestycyjnej, a w szczególno ści na realizacj ę budownictwa mieszkaniowego oraz zwi ązanych z tym budownictwem urz ądze ń infrastruktury technicznej, a tak że na realizacj ę innych celów publicznych mog ą by ć wykorzystywane gminne zasoby nieruchomo ści” . Ust. 3, natomiast wskazuje na to, że „ Podstaw ą tworzenia gminnych zasobów nieruchomo ści s ą studia uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin uchwalane na podstawie przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ”. Gminnym zasobem nieruchomo ści gospodaruje Prezydent miasta Kołobrzeg. Zgodnie z ustaw ą cz ęść czynno ści dotycz ących gospodarowania nieruchomo ściami zgodnie z przepisami odr ębnymi mo że zosta ć powierzana zarz ądcom nieruchomo ści, rzeczoznawcom maj ątkowym, po średnikom w obrocie nieruchomo ściami lub przedsi ębiorcom, którzy zatrudniaj ą te osoby. Wyłonienie ww. podmiotów, nast ępuje na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych. Cele publiczne wskazuje art. 6 ww. ustawy o gospodarce nieruchomo ściami, w przedmiotowym studium wzi ęto pod uwag ę zadania publiczne okre ślone w art.7 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorz ądzie gminnym, oraz zadania przewidziane ustaw ą z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalno ści po żytku publicznego i o wolontariacie.

4. MONITOROWANIE POLITYKI PRZESTRZENNEJ. Proces realizacji polityki przestrzennej powinien by ć na bie żą co monitorowany. Informacja o zagospodarowaniu przestrzennym i zmianach w nim zachodz ących ma fundamentalne znaczenie dla prowadzenia optymalnej gospodarki przestrzennej. Celowym jest równie ż stworzenie, w niedalekiej przyszło ści, systemu informacyjnego pozwalaj ącego

278 prowadzi ć tzw. monitoring zachodz ących zmian w zagospodarowaniu miasta. Rzetelna i aktualna informacja na temat tych zmian pozwoli reagowa ć Prezydentowi na ewentualne zjawiska negatywne oraz okre śli ć preferencje i harmonogram prac planistycznych poszczególnych przedsi ęwzi ęć realizacyjnych. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem o charakterze strategicznym (ogólnym). Zapisy studium s ą na tyle elastyczne, aby mo żna było unikn ąć szybkiej ich dezaktualizacji.

5. ZADANIA WŁASNE GMINY MIEJSKIEJ I LOKALNE INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO WYNIKAJĄCE ZE STUDIUM. Gmina miasto Kołobrzeg, co wynika z jej zada ń własnych, powinna zapewni ć mieszka ńcom przede wszystkim odpowiedni poziom usług o światy (szkoły podstawowe, gimnazja, przedszkola), opieki społecznej i usług zdrowia. Wyrównywanie poziomu życia mieszka ńców miasta powinno polega ć na rozwoju sieci szkół i przedszkoli zgodnie z wyst ępuj ącymi potrzebami, wspomaganych sieci ą placówek niepublicznych. Osobnym zadaniem jest konieczno ść modernizacji budynków przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów w oparciu o długofalowy program w tym zakresie. W zwi ązku z rosn ącą liczb ą mieszka ńców w wieku poprodukcyjnym i pogł ębiaj ącym si ę wska źnikiem staro ści demograficznej wzrosn ą zadania własne gminy zwi ązane z opiek ą społeczn ą nad lud źmi starszymi. Ł ączy si ę to nie tylko ze specyficzn ą opiek ą lekarsk ą (gerontologia), ale tak że zapewne ze zwi ększonym zapotrzebowaniem na opiekunów społecznych i miejsca w domach opieki. Istotnymi inwestycjami celu publicznego s ą drogi publiczne, których lokalizacja b ędzie konieczna w przypadku realizacji zabudowy na obszarach rozwojowych okre ślonych w studium. Niezb ędnym b ędzie tak że w tych przypadkach wyposa żenie tych obszarów w uzbrojenie techniczne, w szczególno ści wodoci ągi i sieci kanalizacji sanitarnej. Obszary osiedlowe musz ą te ż by ć wyposa żone w obiekty rekreacji i wypoczynku, w tym tereny zielone. Na obszarze miasta zostanie zrealizowany te ż system ście żek rowerowych i ci ągów pieszych.

6. ZADANIA I INWESTYCJE SŁUŻĄCE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH. W studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg wyodr ębniono zadania słu żą ce realizacji ponadlokalnych celów publicznych (cz ęś ciowo jako postulat do aktualizacji planu zagospodarowania przestrzennego województwa).

1) z zakresu ochrony przyrody: a) utrzymanie istniej ących form ochrony prawnej przyrody, b) ustanowienie nowych form ochrony przyrody : docelowo w przyszło ści by ć mo że rezerwatu przyrody na terenie dotychczasowego u żytku ekologicznego, nowych użytków ekologicznych i pomników przyrody, c) obj ęcie ochron ą obszarów w ęzłowych i korytarzy ekologicznych wchodz ących w skład systemu powi ąza ń ekologicznych w skali mi ędzynarodowej, ponadregionalnej i lokalnej w ramach Krajowej Sieci Ekologicznej – ECONET- PL oraz obszarów sieci ekologicznej Natura 2000;

279 2) z zakresu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami - ochron ę i renowacj ę zabytków na terenie miasta oraz renowacj ę najwarto ściowszych obiektów poło żonych w granicach strefy ochrony konserwatorskiej; 3) z zakresu publicznych usług ponadlokalnych - rozwój szkolnictwa wy ższego i średniego; 4) z zakresu komunikacji: a) realizacja obwodnicy drogowej, b) modernizacj ę linii kolejowych, c) realizacj ę mi ędzynarodowej trasy rowerowej, d) modernizacj ę i rozbudow ę portu. 5) z zakresu infrastruktury technicznej – modernizacj ę istniej ących powi ąza ń oraz w razie potrzeby budow ę nowych sieci i obiektów infrastruktury technicznej.

7. STAN OPRACOWAŃ PLANISTYCZNYCH DLA TERENÓW MIASTA. 7.1 OPRACOWANIA PLANISTYCZNE OBOWIĄZUJĄCE. Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003r. Nr 80, poz.717 z pó źn. zm.), który mówi, że „ Wej ście w życie planu miejscowego powoduje utrat ę mocy obowi ązuj ącej innych planów zagospodarowania przestrzennego lub ich cz ęś ci odnosz ących si ę do obj ętego nim terenu” . W zwi ązku z powy ższym na dzie ń 1 pa ździernika 2009r. obowi ązuj ącymi opracowaniami planistycznymi są:

1. Uchwała Nr XXXII/304/96 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 17 czerwca 1996 r. w sprawie uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego osiedla "Podczele II" (Dz. Urz. Województwa Koszali ńskiego nr 47 poz. 147).

Uchylony zostanie wej ściem w życie planu zagospodarowania przestrzennego zainicjowanego uchwał ą Nr XI/142/03 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 29 lipca 2003 r. w sprawie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg.

2. W cz ęś ci Uchwała Nr XXVIII/264/96 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 11 marca 1996 r. w sprawie zmian w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzegu przyj ętym uchwał ą Nr IX/46/89 Miejskiej Rady Narodowej w Kołobrzegu z dnia 17 listopada 1989 r. w sprawie miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzegu (Dz. Urz. Województwa Koszali ńskiego Nr 47 poz. 146).

Całkowicie uchylony zostanie wej ściem w życie planu zagospodarowania przestrzennego zainicjowanego uchwał ą Nr XI/137/03 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 29 lipca 2003 r. w sprawie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg oraz wej ściem w życie planu zagospodarowania przestrzennego zainicjowanego uchwał ą Nr XI/139/03 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 29 lipca 2003 r. w sprawie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg oraz wej ściem w życie planu zagospodarowania przestrzennego zainicjowanego uchwał ą Nr XXV/324/04 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 13 lipca 2004 r.

280 3. W cz ęś ci Uchwała Nr XLI/392/97 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 10 lutego 1997 r. w sprawie zmian w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzegu przyj ętym uchwał ą Nr IX/46/89 Miejskiej Rady Narodowej w Kołobrzegu z dnia 17 listopada 1989 r. w sprawie miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzegu (Dz. Urz. Województwa Koszali ńskiego nr 11 poz. 44 – obowi ązuj ą zmiany nr 7 i nr 20 wymienione w §1 pkt 2 podpunkt A Uchwały).

4. Uchwała Nr LVI/517/98 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 6 kwietnia 1998 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta przyj ętego uchwał ą Nr IX/46/89 Miejskiej Rady Narodowej w Kołobrzegu z dnia 17 listopada 1989 r. w sprawie miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzegu (Dz. Urz. Województwa Koszali ńskiego nr 16 poz. 87).

Uchylony zostanie wej ściem w życie planu zagospodarowania przestrzennego zainicjowanego uchwał ą Nr XI/139/03 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 29 lipca 2003 r. w sprawie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg

5. W cz ęś ci Uchwała Nr LVI/518/98 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 6 kwietnia 1998 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta przyj ętego uchwał ą Nr IX/46/89 Miejskiej Rady Narodowej w Kołobrzegu z dnia 17 listopada 1989 r. w sprawie miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzegu (Dz. Urz. Województwa Koszali ńskiego Nr 29 poz. 86 – obowi ązuje zmiana dla cz ęś ci terenu w jednostce strukturalnej A -5 poło żona przy ul. Ogrodowej 3).

Całkowicie uchylony zostanie wej ściem w życie planu zagospodarowania przestrzennego zainicjowanego uchwał ą Nr XI/139/03 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 29 lipca 2003 r. w sprawie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg.

6. Uchwała Nr XLVIII/537/02 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 26 marca 2002 r. w sprawie zmiany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg przyj ętego uchwał ą Nr IX/46/89 Miejskiej Rady Narodowej w Kołobrzegu z dnia 17 listopada 1989 r. w sprawie miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzegu (Dz. Urz. Województwa Zachodniopomorskiego Nr 29 poz. 566).

281 7. Uchwała Nr XLVIII/539/02 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 26 marca 2002 r. w sprawie zmiany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg przyj ętego uchwał ą Nr IX/46/89 Miejskiej Rady Narodowej w Kołobrzegu z dnia 17 listopada 1989 r. w sprawie miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzegu (Dz. Urz. Województwa Zachodniopomorskiego Nr 29 poz. 568).

8. Uchwała Nr LIII/599/02 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 13 sierpnia 2002 r. w sprawie zmiany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg przyj ętego uchwał ą Nr IX/46/89 Miejskiej Rady Narodowej w Kołobrzegu z dnia 17 listopada 1989 r. w sprawie miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzegu (Dz. Urz. Województwa Zachodniopomorskiego Nr 59 poz. 1338).

Uchylony zostanie wej ściem w życie planu zagospodarowania przestrzennego zainicjowanego uchwał ą Nr XI/140/03 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 29 lipca 2003 r. w sprawie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg

9. Uchwała Nr IX/97/03 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 26 maja 2003 r. w sprawie zmiany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg przyj ętego uchwał ą Nr IX/46/89 Miejskiej Rady Narodowej w Kołobrzegu z dnia 17 listopada 1989 r. w sprawie miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzegu (Dz. Urz. Województwa Zachodniopomorskiego Nr 56 poz. 996).

10. Uchwała Nr XXV/346/08 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 24 pa ździernika 2008 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg 5 – Trzebiatowska (Dz. Urz. Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 24.12.2008 r. Nr 107 poz. 2598).

11. Uchwała Nr XVIII/242/08 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 18 lutego 2008 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg – Uzdrowisko Wschód (Dz. Urz. Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 09.05.2008 r. Nr 47 poz. 1021).

12. Uchwała Nr VIII/105/11 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 28 czerwca 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Nr 8 – Uzdrowisko

282 Zachód” (Dz. Urz. Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 12.09.2011 r. Nr 107 poz. 1952).

7.2 OBSZARY, DLA KTÓRYCH SPORZĄDZENIE MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO JEST OBOWIĄZKOWE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH: 1. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obowi ązkowo sporządza si ę dla terenu górniczego - na podstawie art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity, Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z pó ź. zm.).

Uchwał ą Nr XIX/256/04 z dnia 16 marca 2004 r. Rada Miejska w Kołobrzegu odst ąpiła od sporz ądzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla cz ęś ci terenu górniczego "Kołobrzeg" znajduj ącego si ę w granicach administracyjnych miasta Kołobrzeg - na podstawie art. 53 ust. 6 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity, Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z pó ź. zm.).

2. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obowi ązkowo sporz ądza si ę dla nieruchomo ści przej ętych od wojsk Federacji Rosyjskiej - na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o zagospodarowaniu nieruchomo ści Skarbu Pa ństwa przej ętych od wojsk Federacji Rosyjskiej (Dz. U. z 1994 r. Nr 79, poz. 363 z pó źn. zm.).

Gmina Miejska Kołobrzeg posiada obowi ązuj ący plan zagospodarowania przestrzennego przyj ęty uchwał ą Nr XXXII/304/96 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 17 czerwca 1996 r. w sprawie uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego osiedla "Podczele II", zatem dla terenu obj ętego tym planem w/w przepis nie obowi ązuje. Natomiast zobowi ązuje on do sporz ądzenia planu zagospodarowania przestrzennego dla pozostałego terenu tzw. "Lotniska Podczele".

Docelowo Miasto Kołobrzeg d ąż y do sporz ądzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla całego obszaru miasta, poniewa ż w cało ści wchodzi ono w teren górniczy.

7.3 OBSZARY, DLA KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZĄDZIĆ MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO. 1. Uchwała Nr XI/137/03 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 29 lipca 2003 r. w sprawie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg, 2. Uchwała Nr XI/139/03 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 29 lipca 2003 r. w sprawie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg – w opracowaniu, 3. Uchwała Nr XI/140/03 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 29 lipca 2003 r. w sprawie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg – w opracowaniu, 4. Uchwała Nr XI/141/03 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 29 lipca 2003 r. w sprawie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg,

283 5. Uchwała Nr XI/142/03 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 29 lipca 2003 r. w sprawie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg, 6. Uchwała Nr XXV/324/04 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 13 lipca 2004 r. w sprawie sporz ądzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg. Przewiduje si ę równie ż opracowanie bie żą cych zmian miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wynikaj ących z potrzeb inwestycyjnych mieszka ńców tj. ch ęci poszerzenia poszczególnych działalno ści inwestycyjnych lub niewielkich korekt dotycz ących zapisów obecnie obowi ązuj ących planów jak i zmiany polityki przestrzennej miasta. 8 TERENY ROZWOJOWE I OBSZARY STRATEGICZNE. KIERUNKI ZMIAN W PRZEZNACZENIU TERENU. W niniejszym opracowaniu wyznaczono tereny, które pozwalaj ą w sposób jako ściowy i ilo ściowy rozwija ć struktur ę przestrzenn ą miasta. Rozwój miasta b ędzie dokonywał si ę zarówno na terenach ju ż zagospodarowanych, gdzie uzupełniana b ędzie zabudowa na jeszcze wolnych parcelach. Zabudowa o niskich standardach u żytkowych i złej kondycji technicznej b ędzie podlegała wymianie, a tak że prowadzona b ędzie rewaloryzacja, rehabilitacja i modernizacja zabudowy historycznej oraz modernizacja warto ściowej zabudowy współczesnej cechuj ącej si ę dobrym stanem technicznym i wysokim poziomem wyposa żenia w infrastruktur ę techniczn ą. Tereny te powinny by ć w lepszym stopniu wyposa żone w infrastruktur ę techniczn ą i społeczn ą, a tak że powinny mie ć zapewnione udoskonalone warunki obsługi komunikacyjnej, w tym parkowania samochodów. Tereny wskazane pod zainwestowanie b ędą stanowiły główne tereny inwestycyjne miasta o ró żnorodnym przeznaczeniu, uwzgl ędniaj ącym jego rol ę w regionie i kraju oraz potrzeby mieszka ńców. Tereny te obejmuj ą zarówno tereny ju ż zainwestowane (w tym: wskazane do przekształce ń funkcjonalno – przestrzennych) oraz tereny stanowiące rezerwy inwestycyjne (dotychczas niezainwestowane i wskazane w kierunkach studium głównie pod ekstensywn ą zabudow ę mieszkaniow ą). Kierunki zagospodarowania terenu zostały skonstruowane w taki sposób, aby uzupełnienie podstawowej funkcji terenu stanowiły funkcje uzupełniaj ące, b ędące dopełnieniem funkcji podstawowej. Funkcje uzupełniaj ące powinny zapewnia ć wła ściwe funkcjonowanie elementarnego obszaru lub kilku s ąsiaduj ących ze sob ą obszarów. W zwi ązku z powy ższym poni ższe oznaczenia okre ślaj ą funkcje dominuj ące, a wi ęc nie jedyne na danym obszarze. Poszczególne oznaczenie wskazuje na generalny kierunek zmian w zagospodarowaniu przestrzennym. Dopuszczalne jest, wi ęc zachowanie istniej ących funkcji nie koliduj ących z funkcj ą kierunkow ą i lokalizacj ą nowych funkcji o charakterze uzupełniaj ącym w tym tak że dla potrzeb niezb ędnego wyposa żenia w infrastruktur ę techniczn ą. Na ka żdym obszarze nale ży przewidzie ć równie ż niezb ędne drogi doj ścia i dojazdy obsługuj ące elementarny obszar wskazany odpowiednio w kierunkach, a tak że tereny zieleni towarzysz ącej.

Na terenie całego miasta nale ży chroni ć istniej ące, historyczne panoramy miasta i osie widokowe skierowane na wie żę Katedry.

Na terenie zespołów urbanistycznych chronionych wpisem do rejestru zabytków obowi ązuje zakaz lokalizacji funkcji i form zabudowy koliduj ących z przeznaczeniem podstawowym terenu. Sposób zagospodarowania miejsc o szczególnym znaczeniu dla kształtowania przestrzeni miejskiej, nale ży okre śla ć poprzez opracowanie miejscowego planu. W przypadku lokalizacji jakichkolwiek inwestycji budowlanych, liniowych i innych na terenach wchodz ących w zakres obszaru zagro żonego wodami powodziowymi

284 o prawdopodobie ństwie wyst ąpienia 1% (uwzgl ędniaj ąc ryzyko wyst ąpienia powodzi) nale ży wykona ć odpowiednie zabezpieczenie przeciwpowodziowe (kompleksowe zabezpieczenie całego terenu np. poprzez budow ę wału przeciwpowodziowego lub zabezpieczenie indywidualne np. poprzez podniesienie terenu powy żej rz ędnej wody powodziowej, zabezpieczenie infrastruktury technicznej, zastosowanie odpowiedniej izolacji budynków itp.) zgodnie z przepisami odr ębnym).

W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego - na terenach nale żą cych do pasa technicznego przeznaczonego do utrzymania brzegu morskiego w stanie zgodnym z wymogami bezpiecze ństwa i ochrony środowiska należy uwzgl ędni ć lokalizacj ę budowli hydrotechnicznych zwi ązanych z ochrona brzegu morskiego.

Szczegółowe rozmieszczenie funkcji w ramach terenu elementarnego okre ślą miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, w których nale ży d ąż yć do zdefiniowania czytelnej zhierarchizowanej struktury przestrzennej miasta dla poszczególnych wyznaczonych zespołów urbanistycznych.

Na wszystkich terenach oznaczonych na rysunku studium jako komunikacja drogowa nale ży realizowa ć zało żenia kierunkowe zgodnie z rozdziałem 8 Studium.

W miejscach wyst ępowania na rysunku Studium kilku wariantów przebiegu komunikacji, w przypadku dokonania w przyszło ści wyboru jednego wariantu do realizacji, dla pozostałych wariantów, które nie b ędą realizowane, obowi ązuj ą kierunki przeznaczenia jak dla terenów, po których one przebiegaj ą.

Na wszystkich terenach oznaczonych na rysunku studium jako przestrze ń publiczna (w tym równie ż teren molo i promenady) nale ży d ąż yć do realizacji wysokiej jako ści przestrzeni publicznej i umieszczenia elementów małej architektury.

Na terenach oznaczonych na rysunku studium jako strefa dopuszczalnej realizacji tzw. sztucznej rafy, nale ży d ąż yć do wprowadzenia urz ądze ń i systemów zabezpieczaj ących pla że i k ąpieliska przed abrazj ą.

Obiekty oznaczone na rysunku kierunków studium jako projektowane molo i projektowana sztuczna rafa, stanowi ą wizj ę kierunków studium i ze wzgl ędu na ich poło żenie poza granicami administracyjnymi miasta, na terenie morza terytorialnego (w kompetencji administracji morskiej) nie stanowi ą wi ążą cych ustale ń studium i nie musz ą mie ć swojego odzwierciedlenia w przyszłych planach miejscowych.

Niezale żnie od wytycznych kierunków studium wskazanych na zał ączniku nr 3, dopuszcza si ę lokalizacj ę nowego źródła zasilania miasta w energi ę ciepln ą, w tym zwłaszcza ze źródeł odnawialnych, w miejscach wskazanych na podstawie odr ębnych bada ń, pod warunkiem, że lokalizacja ta nie b ędzie kolidowała ze wskazanymi w studium strefami ochronnymi oraz z obowi ązuj ącymi przepisami odr ębnymi.

Na terenach oznaczonych na rysunku studium jako obszary terenów zamkni ętych, które z biegiem czasu w wyniku decyzji wła ściwego Ministra mog ą ulec zmianie, tzn. mog ą stawa ć si ę stopniowo terenami otwartymi, to w przypadku wył ączenia tych obszarów z terenów zamkni ętych nale ży d ąż yć do zagospodarowania ich tak, aby zapewnia ć ci ągło ść powi ąza ń funkcjonalno – przestrzennych, tj. powieli ć na tym terenie funkcj ę jednego z terenów s ąsiaduj ących lub wprowadzi ć funkcj ę uzupełniaj ącą (dopełniaj ącą) przyj ęte zało żenie urbanistyczne. Studium dopuszcza lokalizacj ę pojedynczych dominant zlokalizowanych w poszczególnych terenach elementarnych, które sw ą wysoko ści ą nie mog ą przekracza ć 20% maksymalnej wysoko ści okre ślonej dla danego terenu elementarnego.

285

Dopuszcza si ę nadbudow ę istniej ących obiektów hotelowych, uzdrowiskowych i apartamentowych, których wysoko ść w chwili wej ścia w życie studium przewy ższa parametry okre ślone dla danego terenu elementarnego, maksymalnie o jedn ą kondygnacj ę, wył ącznie w celu lokalizacji usług wykorzystuj ących walory krajobrazowe miejsca, takich jak: tarasy widokowe, kawiarnie widokowe.

Jednym z głównych celów zagospodarowania przestrzennego Kołobrzegu jest ochrona walorów krajobrazowych pla ż i wydm oraz racjonalne ich wykorzystanie dla celów turystycznych, wypoczynkowych i uzdrowiskowych. Na wszystkich terenach oznaczonych na rysunku studium jako teren pla ż i wydm nale ży przez to rozumie ć teren pasa technicznego, który powinien zosta ć przeznaczony do utrzymania brzegu morskiego w stanie zgodnym z wymogami bezpiecze ństwa i ochrony środowiska. Wskazuje si ę na nast ępuj ące kierunki rozwoju terenów pla ż i wydm: 1) Dopuszcza si ę lokalizacj ę bazy ratowniczej w tym funkcji obsługi pla ży w miejscu sprecyzowanym do tego celu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, 2) dopuszcza si ę w strefie wydm lokalizacj ę: urz ądze ń i obiektów nawigacyjnych dla potrzeb żeglugi, a tak że ci ągów pieszych, rowerowych lub/i pieszo-rowerowych z tarasami widokowymi zwi ązanymi z usługami przypla żowymi o konstrukcji wyniesionej ponad poziom wydm, która zostanie ostatecznie ustalona na etapie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, 3) ustala si ę aktywn ą ochron ę wszystkich elementów cennych przyrodniczo, 4) dopuszcza si ę na terenie pla ży mo żliwo ść wyposa żenia terenu pla ży w infrastruktur ę obsługi pla ży tj. np. natryski, przebieralnie, toalety. 5) dopuszcza si ę na terenie pla ży mo żliwo ść posadowienia w miejscach wskazanych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego tymczasowych obiektów typu: koktajlbar pla żowy. 6) dopuszcza si ę rozbudow ę istniej ącego molo oraz budow ę nowych molo w lokalizacjach wyznaczonych na zał ączniku Nr 3 do Uchwały, 7) dopuszcza si ę rozszerzenie funkcji istniej ącego molo o usługi gastronomii i urz ądze ń dla potrzeb sportów wodnych, 8) dopuszcza si ę na terenie pla ży mo żliwo ść odbudowy historycznego obiektu „Morskiego Oka” w nieprzekraczalnych granicach wskazanych na zał ączniku Nr 3 do Uchwały jako teren dopuszczalnego zakresu inwestycji. Kształt, gabaryty, dopuszczalna powierzchna zabudowy oraz dopuszczalne funkcje projektowanego obiektu zostan ą ustalone na etapie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, 9) obsługa komunikacyjna strefy pla ży i wydm jest dopuszczalna w formie si ęgaczy z czasowym dopuszczeniem ruchu kołowego, 10) ustalenie odległo ści projektowanych linii zabudowy od brzegu morskiego i wydm, z uwzgl ędnieniem wymaga ń zwi ązanych z konieczno ści ą zapewnienia ochrony brzegu morskiego oraz warunków zawartych w przepisach odr ębnych, w tym i środowiskowych, powinna nast ąpi ć na etapie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Ilekro ć w niniejszym studium mowa jest o funkcji usługowej, to nale ży przez to rozumie ć usługi słu żą ce zaspokojeniu podstawowych, lokalnych i ponadlokalnych potrzeb mieszka ńców, z wył ączeniem usług handlu o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000m 2 i gastronomii.

Ilekro ć w niniejszym studium mowa jest o mo żliwo ści uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje, to nale ży przez to rozumie ć, że funkcje te mog ą

286 dotyczy ć zarówno obiektów nowoprojektowanych jak i wzbogacenia oferty obiektów istniej ących.

Je żeli w kierunkach studium mowa jest o zabudowie usługowej ze wskazaniem na rodzaj tej że usługi nale ży przez to rozumie ć wiod ącą funkcj ę usługow ą obok której dopuszcza si ę równie ż wprowadzenie innego rodzaju funkcji usługowych do sprecyzowania w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Na stykach terenów elementarnych o okre ślonym rodzaju zabudowy, dopuszcza si ę realizacj ę zabudowy odbiegaj ącej od rodzaju przewa żaj ącego na danym terenie, w zakresie umo żliwiaj ącym wytworzenie lub doko ńczenie zało żenia urbanistycznego, co oznacza mo żliwo ść wprowadzenia wzajemnego przenikania si ę funkcji s ąsiaduj ących obszarów.

W zwi ązku z dynamicznym rozwojem miasta nie wyklucza si ę mo żliwo ści przył ączenia w przyszłości cz ęś ci terenów gminy do miasta. W szczególno ści mog ą to by ć tereny zlokalizowane pomi ędzy projektowan ą drog ą S-6/S-11, a obecnymi granicami administracyjnymi miasta.

Na rysunku okre ślono kierunki zmian w przeznaczeniu terenów - generalne przeznaczenie terenów rozwojowych (funkcje wiod ące), które oznaczono w nast ępuj ący sposób:

UW – TERENY O PRZEWADZE FUNKCJI UZDROWISKOWEJ Z DOPUSZCZENIEM FUNKCJI HOTELOWEJ. ISTNIEJE MO ŻLIWO ŚĆ UZUPEŁNIENIA TERENU O INNE FUNKCJE TOWARZYSZ ĄCE ZGODNIE Z WYMOGAMI STREFY „A” OCHRONY UZDROWISKOWEJ.

ZAŁO ŻENIA OGÓLNE KSZTAŁTOWANIA ZABUDOWY DLA WSZYSTKICH TERENÓW UW: - Wysoko ść zabudowy: ograniczenie wysoko ści nowoprojektowanych budynków do 20 m n.p.m., na terenach UW-1 i UW-7 przy uwzgl ędnieniu warunków gruntowo-wodnych terenu oraz stanu ochrony brzegu morskiego dopuszcza si ę realizacj ę obiektów budowlanych o wysoko ści do 40 m n.p.m,. - Parcelacja: minimalna wielko ść nowo wydzielanych działek 2000m 2. W uzasadnionych przypadkach, okre ślonych na etapie sporz ądzania planu miejscowego, dopuszcza si ę mo żliwo ść posadowienia budynków na istniej ących działkach budowlanych o powierzchni mniejszej ni ż wielko ść przyj ęta dla danego terenu. Dopuszcza si ę równie ż mniejsze powierzchnie działek w przypadkach przeznaczenia ich na polepszenie warunków zagospodarowania terenów bezpo średnio s ąsiaduj ących, a tak że w uzasadnionych przypadkach zgodnie z ustaleniami planów miejscowych. - Powierzchnia zabudowy dla nowoprojektowanych i rozbudowywanych obiektów powinna zosta ć szczegółowo wyznaczona w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, lecz nie powinna przekracza ć 50% wielko ści powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki lub pojedynczego terenu elementarnego. - Parkowanie: zgodnie z polityk ą parkingow ą studium. Ponadto nale ży dąż yć do zachowania ci ągło ści rozwi ąza ń funkcjonalno - przestrzennych z innymi terenami s ąsiaduj ącymi poprzez mi ędzy innymi: kontynuacj ę ci ągów pieszych oraz terenów zielonych na poszczególnych, terenach elementarnych. Nale ży d ąż yć do ograniczania emisji zanieczyszcze ń.

287 KIERUNKI ROZWOJU TERENÓW ELEMENTARNYCH: UW-1 teren projektowanej zabudowy uzdrowiskowej i usługowej z mo żliwo ści ą wprowadzenia nast ępuj ących preferowanych funkcji: - uzdrowiskowej, - hotelowej, - konferencyjnej, - gastronomicznej na potrzeby w/w funkcji, Nale ży d ąż yć do wytworzenia dominanty wysoko ściowej, widocznej od strony Morza Bałtyckiego, przy zachowaniu zasady, i ż obiekty te nie mog ą przypomina ć znaków nawigacyjnych swoj ą form ą, kolorystyk ą i charakterystyk ą świecenia świateł oraz nie mogą powodowa ć padania promieni świetlnych na pobliski akwen morski w sposób powodujący utrudnienia we wła ściwej identyfikacji świateł znaków nawigacyjnych. Nale ży równie ż d ąż yć do zachowania w miar ę mo żliwo ść warto ściowej zieleni wysokiej.

UW-2 i UW-3 teren istniej ącej zabudowy mieszkaniowej, uzdrowiskowej, hotelowej oraz usług kultury, mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - uzdrowiskow ą, - hotelow ą, - konferencyjn ą, - gastronomiczn ą na potrzeby w/w funkcji. Nale ży d ąż yć do ujednolicenia funkcji na rzecz funkcji uzdrowiskowej oraz do zachowania i uatrakcyjnienia ci ągu spacerowego ł ącz ącego port z centrum miasta.

UW-4 teren istniej ącej zabudowy uzdrowiskowej i usługowej w tym usług o światy, mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - uzdrowiskow ą, - hotelow ą, - konferencyjn ą, - gastronomiczn ą na potrzeby w/w funkcji. Nale ży d ąż yć do zachowania i uatrakcyjnienia ci ągu spacerowego w ulicy Rodziewiczówny.

UW-5 teren istniej ącej zabudowy uzdrowiskowej, usługowej i mieszkaniowej, mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - uzdrowiskow ą, - hotelow ą, - konferencyjn ą, - sportowo – rekreacyjn ą, - gastronomiczn ą na potrzeby w/w funkcji, Nale ży d ąż yć do zachowania cennej zabudowy w rejonie ulicy Chopina.

UW-6 teren istniej ącej zabudowy hotelowej i pensjonatowej (turystyczno – uzdrowiskowej), mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - uzdrowiskow ą,

288 - hotelow ą, - konferencyjn ą, - rekreacyjno – sportow ą, - gastronomiczn ą na potrzeby w/w funkcji, Nale ży d ąż yć do uatrakcyjnienia obecnie do ść zaniedbanych terenów na rzecz wprowadzenia atrakcyjnych przestrzeni publicznych. Nale ży równie ż d ąż yć do zachowania w miar ę mo żliwo ść warto ściowej zieleni wysokiej.

UW-7 teren istniej ącej zabudowy uzdrowiskowej i hotelowej, mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - uzdrowiskowa - hotelowa - konferencyjna - gastronomiczna na potrzeby w/w funkcji Nale ży d ąż yć do wytworzenia dominanty wysoko ściowej, widocznej od strony Morza Bałtyckiego, przy zachowaniu zasady, i ż obiekty te nie mog ą przypomina ć znaków nawigacyjnych swoj ą form ą, kolorystyk ą i charakterystyk ą świecenia świateł oraz nie mog ą powodowa ć padania promieni świetlnych na pobliski akwen morski w sposób powodujący utrudnienia we wła ściwej identyfikacji świateł znaków nawigacyjnych. Nale ży d ąż yć do zachowania charakteru enklawy uzdrowiskowej otoczonej zieleni ą oraz do obj ęcia maksymalna ochron ą pobliskiego Ekoparku.

UW-8 teren istniej ącej zabudowy uzdrowiskowej i hotelowej, mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - uzdrowiskowa - hotelowa - pensjonatowa - konferencyjna - gastronomiczna na potrzeby w/w funkcji. Nale ży d ąż yć do obj ęcia maksymaln ą ochron ą pobliskiego Ekoparku.

MW.A – TERENY O PRZEWADZE ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ WIELORODZINNEJ I APARTAMENTOWEJ Z DOPUSZCZENIEM FUNKCJI HOTELOWEJ I PENSJONATOWEJ

ZAŁO ŻENIA OGÓLNE: - Wysoko ść zabudowy: ograniczenie wysoko ści nowoprojektowanych budynków do 20 m n.p.t., - Parcelacja: minimalna wielko ść nowo wydzielanych działek 2000m 2. W uzasadnionych przypadkach, okre ślonych na etapie sporz ądzania planu miejscowego, dopuszcza si ę mo żliwo ść posadowienia budynków na istniej ących działkach budowlanych o powierzchni mniejszej ni ż wielko ść przyj ęta dla danego terenu. Dopuszcza si ę równie ż mniejsze powierzchnie działek w przypadkach przeznaczenia ich na polepszenie warunków zagospodarowania terenów bezpo średnio s ąsiaduj ących, a tak że w uzasadnionych przypadkach zgodnie z ustaleniami planów miejscowych.

289 - Powierzchnia zabudowy dla nowoprojektowanych i rozbudowywanych obiektów powinna zosta ć szczegółowo wyznaczona w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, lecz nie powinna przekracza ć 50% wielko ści powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki lub pojedynczego terenu elementarnego. W zabudowie pierzejowej dopuszcza si ę zwi ększenie intensywno ści zabudowy do 80%. W zabudowie historycznej oraz w innych szczególnych i uzasadnionych przypadkach dopuszcza si ę intensywno ść zabudowy do 100% powierzchni działki. - Parkowanie: zgodnie z polityk ą parkingow ą studium. Ponadto nale ży dąż yć do zachowania ci ągło ści rozwi ąza ń funkcjonalno - przestrzennych z innymi terenami s ąsiaduj ącymi poprzez mi ędzy innymi: kontynuacj ę ci ągów pieszych oraz terenów zielonych na poszczególnych, terenach elementarnych. Nale ży d ąż yć do utrzymania wysokiej jako ści powietrza poprzez ograniczanie emisji zanieczyszcze ń.

KIERUNKI ROZWOJU TERENÓW ELEMENTARNYCH: MW.A-1 teren istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i apartamentowej z usługami w parterach tzw. „Dzielnica portowa”; możliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - apartamentowa - hotelowa i pensjonatowa - usługowa - gastronomiczna W miar ę mo żliwo ści nale ży d ąż yć do zachowania lub odtworzenia w nowej zabudowie warto ściowych elewacji przedwojennych budynków wzdłu ż ulic Obro ńców Westerplatte i Towarowej. W miar ę mo żliwo ści nale ży d ąż yć do realizacji jak najwi ększej ilo ści parkingów podziemnych.

MW.A-2 teren istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej, usługowej i hotelowo pensjonatowej oraz usług o światy; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - apartamentowa - hotelowa i pensjonatowa - usługowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do kontynuacji ci ągu pieszego wzdłu ż brzegu Pars ęty oraz realizacji poł ączenia komunikacyjnego do portu jachtowego (w przypadku zaniechania realizacji mostu).

MW.A-3 teren istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, apartamentowej, uzdrowiskowej, magazynowej oraz hotelowo pensjonatowej i usług o światy; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - apartamentowa

290 - konferencyjna - hotelowa i pensjonatowa - usługowa - uzdrowiskowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do stopniowego wypierania zabudowy magazynowej na rzecz mieszkaniowej wielorodzinnej i apartamentowej.

MW.A-4 teren istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, magazynowo – produkcyjnej, usługowej i hotelowo pensjonatowej tzw. „Osiedle Podczele”; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - apartamentowa - hotelowa i pensjonatowa - usługowa - gastronomiczna - kulturowa - rekreacyjno - sportowa Nale ży d ąż yć do wykształcenia zwartego układu przestrzennego osiedli mieszkaniowych oraz do uzyskania na wyznaczonych terenach wysokiej jako ści środowiska zamieszkania dostosowanego do współczesnych wymogów i norm poprzez: uczytelnienie zasad kompozycji prowadz ących do poprawy systemu identyfikacji przestrzeni osiedli; wprowadzanie zieleni wysokiej i zakomponowanie zieleni niskiej, w tym urz ądzenie terenów o funkcji parkowej; popraw ę estetyki i standardu technicznego budynków; wymian ę obiektów budowlanych, których stan techniczny nie pozwala na opłacalne ekonomicznie przeprowadzenie remontów, oraz wprowadzenie na uwolnionych i niezabudowanych terenach nowej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej – kwartałowej średniowysokiej.

MW.A-5 teren istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i jednorodzinnej, gospodarstw ogrodniczych i zabudowy magazynowo – składowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - apartamentowa - hotelowa i pensjonatowa - usługowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do stopniowego wypierania funkcji magazynowo – składowej na rzecz mieszkaniowej wielorodzinnej i apartamentowej oraz do zachowania zabudowy pierzejowej wzdłu ż ulicy Rybackiej, przy czym w zabudowie pierzejowej nale ży kierowa ć si ę zasad ą zharmonizowania i wyrównywania wysoko ści.

291 MW.A-6 teren projektowanej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej oraz hotelowo pensjonatowej z mo żliwo ści ą wprowadzenia nast ępuj ących preferowanych funkcji: - mieszkaniowa wielorodzinna - apartamentowa - konferencyjna - hotelowa i pensjonatowa - usługowa - uzdrowiskowa - gastronomiczna -rekreacyjno - sportowa Nale ży d ąż yć do obj ęcia maksymaln ą ochron ą pobliskiego zło ża Borowiny oraz odpowiedniego wyeksponowania punktu widokowego na szczycie wzgórza na panoram ę miasta.

MW - TERENY O PRZEWADZE ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ WIELORODZINNEJ Z USŁUGAMI TOWARZYSZ ĄCYMI

ZAŁO ŻENIA OGÓLNE: - Wysoko ść zabudowy: ograniczenie wysoko ści nowoprojektowanych budynków do 22 m n.p.t., - Parcelacja: minimalna wielko ść nowo wydzielanych działek 2000m 2. W uzasadnionych przypadkach, okre ślonych na etapie sporz ądzania planu miejscowego, dopuszcza si ę mo żliwo ść posadowienia budynków na istniej ących działkach budowlanych o powierzchni mniejszej ni ż wielko ść przyj ęta dla danego terenu. Dopuszcza si ę równie ż mniejsze powierzchnie działek w przypadkach przeznaczenia ich na polepszenie warunków zagospodarowania terenów bezpo średnio s ąsiaduj ących, a tak że w uzasadnionych przypadkach zgodnie z ustaleniami planów miejscowych. - Powierzchnia zabudowy dla nowoprojektowanych i rozbudowywanych obiektów powinna zosta ć szczegółowo wyznaczona w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, lecz nie powinna przekracza ć 50% wielko ści powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki lub pojedynczego terenu elementarnego. - Parkowanie: zgodnie z polityk ą parkingow ą studium. Ponadto nale ży dąż yć do zachowania ci ągło ści rozwi ąza ń funkcjonalno - przestrzennych z innymi terenami s ąsiaduj ącymi poprzez mi ędzy innymi: kontynuacj ę ci ągów pieszych oraz terenów zielonych na poszczególnych, terenach elementarnych. Na terenach mieszkaniowych o okre ślonym rodzaju zabudowy, dopuszcza si ę realizacj ę zabudowy odbiegaj ącej od rodzaju przewa żaj ącego na danym terenie, w zakresie umo żliwiaj ącym wytworzenie lub doko ńczenie zało żenia urbanistycznego, co oznacza mo żliwo ść wprowadzenia niewielkich enklaw zabudowy wielorodzinnej w śród zabudowy jednorodzinnej i odwrotnie. Dog ęszczanie terenów osiedli mieszkaniowych nie mo że powodowa ć likwidacji zieleni osiedlowej, a miejsca lokalizacji nowej zabudowy nale ży okre śla ć na etapie miejscowego planu. Na terenach zabudowy o charakterze blokowym nale ży d ąż yć do wykształcenia zwartego układu przestrzennego osiedli mieszkaniowych oraz do uzyskania

292 na wyznaczonych terenach wysokiej jako ści środowiska zamieszkania dostosowanego do współczesnych wymogów i norm poprzez: uczytelnienie zasad kompozycji prowadz ących do poprawy systemu identyfikacji przestrzeni osiedli; wykreowanie i uporz ądkowanie przestrzeni o środkotwórczych; wprowadzanie zieleni wysokiej i zakomponowanie zieleni niskiej, w tym urz ądzenie terenów o funkcji parkowej; popraw ę estetyki i standardu technicznego budynków; wymian ę obiektów budowlanych, których stan techniczny nie pozwala na opłacalne ekonomicznie przeprowadzenie remontów, oraz wprowadzenie na uwolnionych i niezabudowanych terenach nowej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej – kwartałowej średniowysokiej.

Nale ży d ąż yć do utrzymania wysokiej jako ści powietrza poprzez ograniczanie emisji zanieczyszcze ń.

KIERUNKI ROZWOJU TERENÓW ELEMENTARNYCH: MW-1, MW-2 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, usługowej i usług kultury; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do rewitalizacji istniej ącej zabudowy oraz odpowiedniego wyeksponowania zieleni wokół budynku ko ścioła.

MW-3 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i usługowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa Nale ży d ąż yć do rewitalizacji historycznej zabudowy wzdłu ż ulicy Zygmuntowskiej oraz do wytworzenia wzdłu ż Kanału Drzewnego bulwaru spacerowego o funkcji sportowo – rekreacyjnej.

MW-4 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i usługowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna - wystawienniczo - muzealna

293 Nale ży d ąż yć do rewitalizacji historycznej zabudowy wzdłu ż ulicy Zygmuntowskiej oraz do wytworzenia wzdłu ż Pars ęty bulwaru spacerowego z nisk ą zabudow ą mieszkalno – usługow ą tworz ącą zwart ą pierzej ę od strony nabrze ża. Nale ży d ąż yć do odpowiedniego zagospodarowania terenu i odtworzenia historycznych studni solankowych przy ulicy Solnej.

MW-5 i MW-6 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej oraz mieszkaniowo usługowej i o światowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa Nale ży d ąż yć do rewitalizacji zabudowy zgodnie z wytycznymi zapisanymi w ustaleniach ogólnych.

MW-7 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej oraz mieszkaniowo usługowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do rewitalizacji istniej ącej zabudowy zgodnie z wytycznymi zapisanymi w ustaleniach ogólnych.

MW-8 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, oraz mieszkaniowo usługowej i o światowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do rewitalizacji zabudowy zgodnie z wytycznymi zapisanymi w ustaleniach ogólnych. Nale ży d ąż yć do realizacji wielofunkcyjnego centrum kulturowego (rekreacja, sport, kino, teatr, dom kultury, itp.).

MW-9 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej - pokoszarowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do uzupełnienia tereny o ziele ń wysok ą.

294 MW-10 tereny obecnie niezainwestowane; mo żliwo ść wprowadzenia nast ępuj ących preferowanych funkcji: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa Należy d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania pierzei od strony terenów otwartych (rezerwa Kopalni Borowiny) oraz realizacji terenów sportowo – rekreacyjnych na obszarze ochrony złó ż borowiny.

MW-11 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, oraz mieszkaniowo usługowej i usługowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do rewitalizacji zabudowy zgodnie z wytycznymi zapisanymi w ustaleniach ogólnych oraz odpowiedniego wyeksponowania pierzei od strony terenów otwartych (OC-3).

MW-12 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, jednorodzinnej oraz mieszkaniowo usługowej i o światowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa Nale ży d ąż yć do rewitalizacji zabudowy zgodnie z wytycznymi zapisanymi w ustaleniach ogólnych.

MW-13 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, usług kultury, rekreacyjno – sportowej (przysta ń kajakowa) oraz tereny poszpitalne; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - apartamentowa - usługowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do kontynuacji bulwaru wzdłu ż Pars ęty i wykorzystania na cele rekreacji oraz zachowania cennego starodrzewu na terenach poszpitalnych.

MW-14, MW-15 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i usługowej (obiekty pokoszarowe) oraz zabudowy pokoszarowej - niezagospodarowanej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna

295 - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa - administracyjno - biurowa Nale ży d ąż yć do rewitalizacji historycznej zabudowy pokoszarowej oraz do wyeksponowania pierzei po obu stronach ulicy Łopuskiego.

MW-16 tereny obecnie niezainwestowane oraz tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i wielorodzinnej, usługowej oraz magazynowej i produkcyjnej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do rewitalizacji historycznej zabudowy wielorodzinnej wzdłu ż ul. Żurawia. oraz stopniowego wypierania zabudowy magazynowej i produkcyjnej na rzecz zabudowy wielorodzinnej. Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania osi widokowej na budynek katedry oraz wyeksponowania pierzei wzdłu ż tej osi.

MW-17 tereny obecnie niezainwestowane; mo żliwo ść wprowadzenia nast ępuj ących preferowanych funkcji: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania osi widokowej na budynek katedry wzdłu ż projektowanej drogi (zgodnie z rysunkiem studium) oraz wyeksponowania pierzei wzdłu ż tej osi.

MW-18 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, historycznej zabudowy wielorodzinnej wzdłu ż ulicy 1 Maja oraz zabudowy usługowej i o światowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna - usługowa – oświatowa Nale ży d ąż yć do rewitalizacji zabudowy wzdłu ż ulicy 1 Maja.

MW-19 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej oraz usługowej wzdłu ż ulicy Trzebiatowskiej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna

296 Nale ży d ąż yć do rewitalizacji zabudowy wzdłu ż ulicy Trzebiatowskiej, utrzymania targowiska nad Pars ętą oraz realizacji bulwaru wzdłu ż kanału Drzewnego.

MW-20 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej oraz zabudowy pokoszarowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa Nale ży d ąż yć do rewitalizacji obszaru. Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania pierzei od strony parku (ZP-16) oraz rewitalizacji historycznej zabudowy wzdłu ż ulicy Artyleryjskiej.

MW-21 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej (Osiedle Bajkowe – w trakcie realizacji) oraz zabudowy pokoszarowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa Nale ży d ąż yć do rewitalizacji historycznej zabudowy pokoszarowej oraz wprowadzania w t ą tkank ę nowych, ww. funkcji. Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania pierzei od strony parku (ZP-16).

MW-22 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej (Osiedle Europejskie – w trakcie realizacji); mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania elewacji budynków od strony parku (ZP-16).

MW-23, MW-24 tereny obecnie niezainwestowane; mo żliwo ść wprowadzenia nast ępuj ących preferowanych funkcji: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania osi widokowej na budynek katedry oraz wyeksponowania pierzei wzdłu ż tej osi.

297 MW-25, tereny obecnie niezainwestowane; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do wyeksponowania elewacji od strony wjazdu do miasta z drogi wojewódzkiej nr 102 oraz ograniczenia wysoko ści do 15m.

MW.C - TERENY O PRZEWADZE ZABUDOWY MIESZKANIOWO – USŁUGOWEJ CENTROTWÓRCZEJ Z DOPUSZCZENIEM FUNKCJI HOTELOWEJ I PENSJONATOWEJ

ZAŁO ŻENIA OGÓLNE: - Wysoko ść zabudowy: ograniczenie wysoko ści nowoprojektowanych budynków do 22 m n.p.t. za wyj ątkiem terenu MW.C-6, gdzie dopuszczalne wysoko ści budynków okre ślaj ą kierunki szczegółowo scharakteryzowane poni żej. W przypadku lokalizacji lotniska Bagicz na terenach gminy s ąsiedniej wysoko ści nowoprojektowanych obiektów budowlanych znajduj ących si ę w zasi ęgu powierzchni ograniczaj ących wysoko ści zabudowy wokół planowanego lotniska, nie mog ą przekracza ć dopuszczalnych warto ści nieprzekraczalnych ogranicze ń podanych w dokumentacji lotniska. - Parcelacja: minimalna wielko ść nowo wydzielanych działek 1000m 2. W uzasadnionych przypadkach, okre ślonych na etapie sporz ądzania planu miejscowego, dopuszcza si ę mo żliwo ść posadowienia budynków na istniejących działkach budowlanych o powierzchni mniejszej ni ż wielko ść przyj ęta dla danego terenu. Dopuszcza si ę równie ż mniejsze powierzchnie działek w przypadkach przeznaczenia ich na polepszenie warunków zagospodarowania terenów bezpo średnio s ąsiaduj ących, a tak że w uzasadnionych przypadkach zgodnie z ustaleniami planów miejscowych. - teren funkcjonalnego śródmie ścia (za wyj ątkiem terenu oznaczonego symbolem MW.C-6) - przewidziany do utrzymania lub poszerzenia, tworz ący zgrupowanie historycznej, intensywnej zabudowy oraz zabudowy, która powinna utrzymywa ć jej charakter. - Nale ży d ąż yć do podj ęcia działa ń zmierzaj ących do przywrócenia funkcji śródmiejskich obszarom, które mimo centralnego poło żenia utraciły swe funkcje centrotwórcze. - w zabudowie pierzejowej nale ży kierowa ć si ę zasad ą zharmonizowania i wyrównywania wysoko ści. - nale ży d ąż yć do kształtowania zabudowy o charakterze śródmiejskim, ze wskazaniem od 3 - 5 kondygnacji nadziemnych. - Powierzchnia zabudowy dla nowoprojektowanych i rozbudowywanych obiektów powinna zosta ć szczegółowo wyznaczona w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, lecz nie powinna przekracza ć 60% wielko ści powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki lub pojedynczego terenu elementarnego. W zabudowie pierzejowej dopuszcza si ę zwi ększenie intensywno ści zabudowy do 80%. W zabudowie historycznej, w uzasadnionych przypadkach dopuszcza si ę intensywno ść zabudowy do 100% powierzchni działki. - Parkowanie: zgodnie z polityk ą parkingow ą studium.

298 Ponadto nale ży d ąż yć do zachowania ci ągło ści rozwi ąza ń funkcjonalno - przestrzennych z innymi terenami s ąsiaduj ącymi poprzez mi ędzy innymi: kontynuacj ę ci ągów pieszych oraz terenów zielonych na poszczególnych, terenach elementarnych. Nale ży d ąż yć do utrzymania wysokiej jako ści powietrza poprzez ograniczanie emisji zanieczyszcze ń.

KIERUNKI ROZWOJU TERENÓW ELEMENTARNYCH: MW.C-1 teren istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, mieszkaniowej wielorodzinnej z usługami w parterach, usługowej, biurowej (administracyjnej); mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - apartamentowa - hotelowa i pensjonatowa - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do rewitalizacji zabudowy zgodnie z wytycznymi zapisanymi w ustaleniach ogólnych. Nale ży d ąż yć do zachowania i uzupełnienia istniej ącej zielni wzdłu ż Pars ęty. W miar ę mo żliwo ści nale ży d ąż yć do realizacji jak najwi ększej ilo ści parkingów podziemnych.

MW.C-2 teren istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, mieszkaniowej wielorodzinnej z usługami w parterach, usługowej, biurowej (administracyjnej) i hotelowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - apartamentowa - hotelowa i pensjonatowa - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do rewitalizacji i uporz ądkowania terenu oraz odpowiedniego wyeksponowania pierzei wzdłu ż ulicy Kniewskiego. W miar ę mo żliwo ści nale ży d ąż yć do realizacji jak najwi ększej ilo ści parkingów podziemnych.

MW.C-3 – MW.C-4 teren istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, mieszkaniowej wielorodzinnej z usługami w parterach, usługowej, biurowej (administracyjnej), usług o światy i kultury; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - apartamentowa - hotelowa i pensjonatowa - usługowa

299 - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do rewitalizacji obszaru zgodnie z wytycznymi zapisanymi w ustaleniach ogólnych oraz wyeksponowania pierzei od strony parku (ZP-7). W miar ę mo żliwo ści nale ży d ąż yć do realizacji jak najwi ększej ilo ści parkingów podziemnych.

MW.C-5 teren istniej ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, mieszkaniowej wielorodzinnej z usługami w parterach, usługowej w tym handlowej, biurowej (administracyjnej), hotelowej oraz usług administracji o światy i kultury; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - apartamentowa - hotelowa i pensjonatowa - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa i kulturowa - usług administracji. Nale ży d ąż yć do rewitalizacji zabudowy oraz odpowiedniego wyeksponowania pierzei wzdłu ż Pars ęty oraz do realizacji w miejscu obecnego muzeum Or ęż a Polskiego wysokiej klasy zabudowy mieszkaniowo-usługowej o wysokich walorach architektonicznych nawi ązuj ącej pierzej ą od strony Pars ęty do historycznej zabudowy portowej z czasów Hanzy (Gda ńsk, Toru ń, Elbl ąg). Nale ży d ąż yć do realizacji reprezentacyjnych przestrzeni publicznych wzbogaconych o elementy małej architektury. W miar ę mo żliwo ści nale ży d ąż yć do realizacji jak najwi ększej ilo ści parkingów podziemnych oraz zabudowy o wysokich walorach architektonicznych. Wszelka realizacja nowej zabudowy na trenie starego miasta powinna by ć poprzedzona konkursami architektoniczno - urbanistycznymi.

MW.C-6 teren powojskowy niezainwestowany; W przypadku realizacji lotniska cywilnego i/lub sportowego wraz z funkcjami towarzysz ącymi mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - gospodarcza; - hotelowa i pensjonatowa; - usługowa; - gastronomiczna; - rekreacyjno – sportowa i rozrywkowa (kasyno) z ograniczeniem wysoko ści nowej zabudowy zgodnie z wytycznymi dla stref nalotów i obszarów s ąsiaduj ących z terenem lotniska wynikaj ącymi z przepisów odr ębnych. W przypadku realizacji lotniska cywilnego i/lub sportowego wraz z funkcjami towarzysz ącymi nale ży:

300 uwzgl ędni ć obiekty trudno dostrzegalne z powietrza, w tym napowietrzne linie, maszty, anteny, usytuowane w zasi ęgu powierzchni podej ścia, które powinny by ć ni ższe, o co najmniej 10 m od dopuszczalnej wysoko ści zabudowy wyznaczonej przez powierzchnie ograniczaj ące; zabroni ć budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych, które mog ą stanowi ć źródło żerowania ptaków w odległo ści do 5 km od granicy lotniska. W przypadku zaniechania realizacji lotniska cywilnego i/lub sportowego wraz z funkcjami towarzysz ącymi; mo żliwo ść wprowadzenia nast ępuj ących preferowanych funkcji: - mieszkaniowa wielorodzinna - apartamentowa - hotelowa i pensjonatowa - uzdrowiskowa i usług zdrowia - konferencyjna - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa i rozrywkowa (np.kasyno) - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania zabudowy (pierzei) od strony morza z dopuszczeniem realizacji budynków o wysoko ści do 100m n.p.t. Obiekty o wysoko ści wi ększej/równej 100 m n.p.t., powinny zosta ć odpowiednio zgłoszone i oznakowane zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami odr ębnymi. Na terenie MW.C-6 – w momencie realizacji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nale ży nawi ąza ć do poł ącze ń komunikacyjnych przewidzianych w planach miejscowych s ąsiedniej gminy. W miar ę mo żliwo ści nale ży d ąż yć do realizacji jak najwi ększej ilo ści parkingów podziemnych oraz realizacji zabudowy o wysokich walorach architektonicznych.

MN - TERENY O PRZEWADZE ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ JEDNORODZINNEJ Z USŁUGAMI TOWARZYSZ ĄCYMI

ZAŁO ŻENIA OGÓLNE: - Wysoko ść zabudowy: ograniczenie wysoko ści nowoprojektowanych budynków do 12 m n.p.t., - Parcelacja: minimalna wielko ść nowo wydzielanych działek: • dla zabudowy wolnostoj ącej od 600 m 2, • dla zabudowy bli źniaczej od 350 m 2, • dla zabudowy szeregowej od 250 m 2, Za wyj ątkiem terenów: MN12, MN21, gdzie minimalna wielko ść nowo wydzielanych działek wynosi 1000 m 2. - W uzasadnionych przypadkach, okre ślonych na etapie sporz ądzania planu miejscowego, dopuszcza si ę mo żliwo ść posadowienia budynków na istniej ących działkach budowlanych o powierzchni mniejszej ni ż wielko ść przyj ęta dla danego terenu. Dopuszcza si ę równie ż mniejsze powierzchnie działek w przypadkach przeznaczenia ich na polepszenie warunków zagospodarowania terenów bezpo średnio s ąsiaduj ących, a tak że w uzasadnionych przypadkach zgodnie z ustaleniami planów miejscowych.

301 - Powierzchnia zabudowy dla nowoprojektowanych i rozbudowywanych obiektów powinna zosta ć szczegółowo wyznaczona w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, lecz nie powinna przekracza ć: • dla zabudowy wolnostoj ącej 30%, • dla zabudowy bli źniaczej 40%, • dla zabudowy szeregowej 50%, wielko ści powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki lub pojedynczego terenu elementarnego. W przypadku zabudowy usługowej wolnostoj ącej oraz towarzysz ącej zabudowy usługowej w ramach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej dopuszcza si ę zwi ększenie powierzchni zabudowy do 60%, pozostałe parametry jak dla zabudowy jednorodzinnej. - Na terenach mieszkaniowych o okre ślonym rodzaju zabudowy, dopuszcza si ę realizacj ę zabudowy odbiegaj ącej od rodzaju przewa żaj ącego na danym terenie, w zakresie umo żliwiaj ącym wytworzenie lub doko ńczenie zało żenia urbanistycznego, co oznacza mo żliwo ść wprowadzenia niewielkich enklaw zabudowy wielorodzinnej w śród zabudowy jednorodzinnej i odwrotnie. - Nale ży zadba ć o zachowanie relacji przestrzennych zespołów mieszkaniowych osiedli z terenami zieleni poprzez wyznaczenie poł ącze ń, otwar ć, panoram, punktów widokowych - Parkowanie: zgodnie z polityk ą parkingow ą studium. Ponadto nale ży d ąż yć do zachowania ci ągło ści rozwi ąza ń funkcjonalno - przestrzennych z innymi terenami s ąsiaduj ącymi poprzez mi ędzy innymi: kontynuacj ę ci ągów pieszych oraz terenów zielonych na poszczególnych, terenach elementarnych. Nale ży d ąż yć do utrzymania wysokiej jako ści powietrza poprzez ograniczanie emisji zanieczyszcze ń.

KIERUNKI ROZWOJU TERENÓW ELEMENTARNYCH: MN-1 tereny wolne, niezabudowane; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) - gastronomiczna’ - rekreacyjno – sportowa - kulturowa, Nale ży d ąż yć do realizacji harmonijnej zabudowy z du żym udziałem zieleni.

MN-2 – MN-3 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz mieszkaniowo usługowej i o światowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - pensjonatowa - usługowa (na potrzeby lokalne) - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa i kulturowa

302 - usługowa – administracyjna. Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni oraz stopniowej eliminacji funkcji wył ącznie pensjonatowych na rzecz zabudowy jednorodzinnej.

MN-4 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i wielorodzinnej, mieszkaniowo-usługowej i produkcyjnej, stacji paliw oraz biurowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do zagospodarowania terenów po naftobazach z zachowaniem istniej ących zadrzewie ń oraz stopniowej eliminacji funkcji produkcyjnych na rzecz zabudowy jednorodzinnej. Nale ży d ąż yć do realizacji ogólnodost ępnych parkingów wzdłu ż ulicy Wylotowej.

MN-5 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i pensjonatowej, mieszkaniowo – usługowej, biurowej i hurtowej oraz zakładu energetycznego, mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa i kulturowa - usługowa – administracyjna

Nale ży d ąż yć do zaprojektowania harmonijnego układu urbanistycznego oraz zagospodarowania terenów po naftobazach z zachowaniem istniej ących zadrzewie ń na rzecz zabudowy głównie jednorodzinnej. Nale ży d ąż yć do powi ązania zieleni towarzysz ącej obszarom zainwestowanym z zieleni ą terenów otwartych.

MN-6 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, mieszkaniowej wielorodzinnej, mieszkaniowo-pensjonatowej, mieszkaniowo-usługowej i o światowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) - gastronomiczna - usługowa – oświatowa i kulturowa. Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni.

303 MN-7 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) Nale ży d ąż yć odpowiedniego wyeksponowania elewacji od strony Starego Miasta.

MN-8 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; usługowej (handlowej i biurowej) mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni.

MN-9 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, mieszkaniowo - pensjonatowej, mieszkaniowo-usługowej, usługowej i o światowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępujące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) - gastronomiczna - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni

MN-10 tereny obecnie niezainwestowane; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - pensjonatowa - usługowa (na potrzeby lokalne) - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa i kulturowa - usługowa – administracyjna. Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania elewacji od strony terenów otwartych (TO- 12) oraz realizacji terenów sportowo – rekreacyjnych na obszarze ochrony złó ż borowiny. Nale ży d ąż yć do powi ązania zieleni towarzysz ącej obszarom zainwestowanym z zieleni ą terenów otwartych. Na terenach przeznaczonych pod zabudow ę nale ży zachowa ć i wzbogaca ć korytarze zieleni. W cz ęś ci terenu wchodz ącego w granice obszaru górniczego zakazuje si ę lokalizacji funkcji: pensjonatowych i gastronomicznych. W pasie o szeroko ści 80m od granic terenu ZP.12 zakazuje si ę lokalizacji budynków i obiektów budowlanych oraz lokalizacji infrastruktury technicznej.

MN-11 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i mieszkaniowo-usługowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna

304 - usługowa (na potrzeby lokalne) - gastronomiczna. Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni. Nale ży d ąż yć odpowiedniego wyeksponowania elewacji od strony terenów otwartych.

MN-12 tereny po byłym ogrodnictwie; z obiektami o złym stanie technicznym. Nale ży d ąż yć do zmiany funkcji tego terenu pod zabudow ę mieszkaniow ą jednorodzinn ą, przy minimalnej wielko ści działek od 1000m 2

MN-13 tereny obecnie niezainwestowane; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni oraz jej harmonijnego ujednolicenia zabudowy.

MN-14 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni oraz do budowy ekranów akustycznych od południowej strony kwartału.

MN-15 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz mieszkaniowo- usługowej, usługowej i pensjonatowej oraz magazynowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa wzdłu ż ulicy Grzybowskiej - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni oraz stopniowej eliminacji funkcji wył ącznie pensjonatowych na rzecz zabudowy jednorodzinnej.

MN-16 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, mieszkaniowo- pensjonatowej, mieszkaniowo-usługowej i usługowej oraz cz ęś ciowo niezainwestowane; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - pensjonatowa - usługowa - gastronomiczna - usługowa – administracyjna. Nale ży d ąż yć do wprowadzenia harmonijnego układu urbanistycznego.

305 MN-17 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz mieszkaniowo usługowej i pensjonatowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) głównie wzdłu ż ulicy Grzybowskiej - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni oraz stopniowej eliminacji funkcji wył ącznie pensjonatowych na rzecz zabudowy jednorodzinnej.

MN-18 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz mieszkaniowo- usługowej, usługowej i o światowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni i wyeksponowania zabudowy wzdłu ż osi widokowej na Katedr ę.

MN-19 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, wielorodzinnej, mieszkaniowo-usługowej i usługowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni.

MN-20 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, mieszkaniowej wielorodzinnej, mieszkaniowo-usługowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni oraz stopniowej eliminacji funkcji wielorodzinnej na rzecz funkcji jednorodzinnej.

MN-21 tereny obecnie niezainwestowane; mo żliwo ść wprowadzenia nast ępuj ących preferowanych funkcji: - mieszkaniowa jednorodzinna

306 - usługowa (na potrzeby lokalne) - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania elewacji od strony terenów otwartych (TO- 10 i UE-2). W przypadku realizacji nowej zabudowy nale ży przeprowadzi ć badania gruntowowodne oraz zachowa ć lub przebudowa ć istniej ącą struktur ę sieci instalacji drenarskich.

MN-22, MN-23 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, mieszkaniowo- usługowej, usługowej i produkcyjnej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) - produkcyjna - nieuci ąż liwa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni.

MN-24 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni.

MN-25 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, mieszkaniowej wielorodzinnej, mieszkaniowo-usługowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa (na potrzeby lokalne) - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni oraz stopniowej eliminacji funkcji wielorodzinnej na rzecz funkcji jednorodzinnej.

MN-26, MN-27 tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i usługowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa jednorodzinna - usługowa - hotelowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania i harmonijnego zagospodarowania przestrzeni.

307 MN.R - TERENY O PRZEWADZE ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ REZYDENCJALNEJ Z USŁUGAMI TOWARZYSZ ĄCYMI

ZAŁO ŻENIA OGÓLNE: - Wysoko ść zabudowy: ograniczenie wysoko ści nowoprojektowanych budynków do 12 m od poziomu terenu za wyj ątkiem terenu MN.R-2 i północno- zachodniej cz ęś ci obszaru MN.R-3, gdzie wysoko ść nowoprojektowanych budynków ustala si ę do 10m od poziomu terenu. - Parcelacja: minimalna wielko ść nowo wydzielanych działek od 2000 m 2 z wyj ątkiem terenu MN.R-2, gdzie wielko ść nowo wydzielonych działek powinna wynosi ć minimum 3000m 2. W uzasadnionych przypadkach, okre ślonych na etapie sporz ądzania planu miejscowego, dopuszcza si ę mo żliwo ść wydzielenia mniejszych wielko ści działek dla potrzeb inwestycji celu publicznego. - Powierzchnia zabudowy dla nowoprojektowanych i rozbudowywanych obiektów powinna zosta ć szczegółowo wyznaczona w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, lecz nie powinna przekracza ć 20% wielko ści powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki lub pojedynczego terenu elementarnego. - Nale ży d ąż yć do powi ązania zieleni towarzysz ącej obszarom zainwestowanym z zieleni ą terenów otwartych, - Na terenach przeznaczonych pod zabudow ę nale ży zachowa ć i wzbogaca ć korytarze zieleni ekologicznej. - Parkowanie: zgodnie z polityk ą parkingow ą studium. Ponadto nale ży d ąż yć do zachowania ci ągło ści rozwi ąza ń funkcjonalno - przestrzennych z innymi terenami s ąsiaduj ącymi poprzez mi ędzy innymi: kontynuacj ę ci ągów pieszych oraz terenów zielonych na poszczególnych, terenach elementarnych. Nale ży d ąż yć do utrzymania wysokiej jako ści powietrza poprzez ograniczanie emisji zanieczyszcze ń.

KIERUNKI ROZWOJU TERENÓW ELEMENTARNYCH: MN.R-1 tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz zagrodowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa rezydencjalna - usługowa (na potrzeby lokalne z wył ączeniem inwestycji powoduj ących zanieczyszczenie gruntu typu stacje benzynowe, myjnie samochodowe itp.). Nale ży d ąż yć do obj ęcia maksymaln ą ochron ą pobliskiego zło ża Borowiny, ponadto na przedmiotowych terenach wprowadza si ę zakaz lokalizacji budynków i obiektów budowlanych oraz lokalizacji infrastruktury technicznej w pasie o szeroko ści 80 m od terenów TO-13.

MN.R-2 i MN.R-3 tereny niezainwestowane; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa rezydencjalna - usługowa (na potrzeby lokalne z wył ączeniem inwestycji powoduj ących zanieczyszczenie gruntu typu stacje benzynowe, myjnie samochodowe itp.). Nale ży d ąż yć do obj ęcia maksymaln ą ochron ą pobliskiego zło ża Borowiny, ponadto na przedmiotowych terenach wprowadza si ę zakaz:

308 - lokalizacji budynków i obiektów budowlanych oraz lokalizacji infrastruktury technicznej w pasie o szeroko ści 80 m od terenów ZP-13, - posadowienia budynków i obiektów budowlanych podpiwniczonych (budowy kondygnacji podziemnych).

MN.R-4 tereny niezainwestowane; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa rezydencjalna - usługowa (na potrzeby lokalne z wył ączeniem inwestycji powoduj ących zanieczyszczenie gruntu typu stacje benzynowe, myjnie samochodowe itp.). Nale ży d ąż yć do realizacji zabudowy, która harmonijnie współgrałaby z zabudow ą realizowan ą na s ąsiaduj ących z tym terenem terenach gminy.

U – TERENY O PRZEWADZE FUNKCJI USŁUGOWEJ.

ZAŁO ŻENIA OGÓLNE: - Wysoko ść zabudowy: ograniczenie wysoko ści nowoprojektowanych budynków do 22 m od poziomu terenu za wyj ątkiem U-8, U-15, gdzie dopuszcza si ę wysoko ść odpowiednio dla terenu U-8, U-15 do 35m n.p.t. - Parcelacja: minimalna wielko ść nowo wydzielanych działek 2000m 2. W uzasadnionych przypadkach, okre ślonych na etapie sporz ądzania planu miejscowego, dopuszcza si ę mo żliwo ść posadowienia budynków na istniej ących działkach budowlanych o powierzchni mniejszej ni ż wielko ść przyj ęta dla danego terenu. Dopuszcza si ę równie ż mniejsze powierzchnie działek w przypadkach przeznaczenia ich na polepszenie warunków zagospodarowania terenów bezpo średnio s ąsiaduj ących, a tak że w uzasadnionych przypadkach zgodnie z ustaleniami planów miejscowych. - Powierzchnia zabudowy dla nowoprojektowanych i rozbudowywanych obiektów powinna zosta ć szczegółowo wyznaczona w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, lecz nie powinna przekracza ć 50% wielko ści powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki lub pojedynczego terenu elementarnego. W zabudowie historycznej, w uzasadnionych przypadkach dopuszcza si ę intensywno ść zabudowy do 80% powierzchni działki. - Na terenach usługowych, dopuszcza si ę realizacj ę zabudowy mieszkaniowej w zakresie umo żliwiaj ącym doko ńczenie zało żenia urbanistycznego, wył ącznie w miejscach wskazanych w miejscowym planie. - Na terenach o funkcji usługowej nale ży kształtowa ć zabudow ę w sposób umo żliwiaj ący wytworzenie przestrzeni o środkotwórczych - W przypadku lokalizacji obiektu handlowego o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000m 2: - postuluje si ę zró żnicowanie funkcjonalne obiektu (poł ączenie kilku funkcji usługowych – preferowane: handel, kultura, gastronomia itp.); - wymaga si ę kształtowania przestrzeni o środkotwórczej poprzez: - wyznaczenie lokalizacji stref ruchu pieszego; - zakaz lokalizowania elewacji gospodarczych i obsługi dostaw od strony stref ruchu pieszego. - Parkowanie: zgodnie z polityk ą parkingow ą studium.

309 Ponadto nale ży d ąż yć do zachowania ci ągło ści rozwi ąza ń funkcjonalno - przestrzennych z innymi terenami s ąsiaduj ącymi poprzez mi ędzy innymi: kontynuacj ę ci ągów pieszych oraz terenów zielonych na poszczególnych, terenach elementarnych. Nale ży d ąż yć do utrzymania wysokiej jako ści powietrza poprzez ograniczanie emisji zanieczyszcze ń.

U-1 teren niezainwestowany; z mo żliwo ści ą wprowadzenia nast ępuj ących preferowanych funkcji: - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa Nale ży d ąż yć do realizacji ewentualnej zabudowy o wysokich walorach architektonicznych.

U-2 teren istniej ącej zabudowy usług - oświaty; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - uzdrowiskowa, - hotelowa, - pensjonatowa, - usługowa w tym funkcja obsługi pla ży, baza ratownicza, - gastronomiczno – rozrywkowa, - rekreacyjno – sportowa. Nale ży d ąż yć do harmonijnego zagospodarowania przestrzeni oraz zachowania jak najwi ększej ilo ści istniej ącej zieleni wysokiej.

U-3 teren niezainwestowany; z mo żliwo ści ą wprowadzenia nast ępuj ących preferowanych funkcji: - hotelowa i pensjonatowa - apartamentowo mieszkaniowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa i rozrywkowa. Nale ży d ąż yć do zachowania jak najwi ększej ilo ści istniej ącej zieleni wysokiej oraz realizacji zabudowy o wysokich walorach architektonicznych.

U-4 teren istniej ącej zabudowy usługowej (hurtownia materiałów budowlanych), stacji benzynowej, zabudowy magazynowej oraz produkcyjnej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania istniej ącej zabudowy.

U-5 teren istniej ącej zabudowy usługowej, składowej i magazynowej oraz zagrodowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - gastronomiczna

310 - rekreacyjno – sportowa W miar ę mo żliwo ści nale ży d ąż yć do stopniowej rezygnacji z zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej na rzecz zabudowy usługowej.

U-6 teren istniej ącej zabudowy usługowej, usług administracji oraz latarni morskiej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć utrzymania wysokiej jako ści przestrzeni.

U-7 teren istniej ącej zabudowy usługowej (dworzec PKP i PKS), usług zdrowia, usłogowo - handlowej i gastronomii; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do modernizacji istniej ących budynków dworca oraz ich realizacji jako obiektów o wysokich walorach architektonicznych z mo żliwo ści ą realizacji obiektu ł ącz ącego funkcj ę dworca PKP, PKS i komunikacji miejskiej, poł ączonego przej ściem podziemnym z terenami UW-4.

U-8 teren istniej ącej zabudowy usług – oświaty, usług handlu, stacji paliw, produkcji spo żywczej i zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno - sportowa - usług o światy Nale ży d ąż yć do realizacji parkingów wzdłu ż projektowanej obwodnicy północnej oraz nowych poł ącze ń przez tory kolejowe z dzielnic ą uzdrowiskow ą.

U-9 teren istniej ącej zabudowy usługowej i gastronomicznej (Kamienny Szaniec) w obr ębie lasów ochronnych; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - gastronomiczna - usługowa – kulturowa Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania obiektu (pozostałości Kamiennego Sza ńca) oraz odtworzenia dawnej oran żerii.

U-10 teren istniej ącej zabudowy usługowej i usługowo-kulturowej (amfiteatr); mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępujące preferowane funkcje: - usługowa - gastronomiczna - usługowa – kulturowa

311 Nale ży d ąż yć do modernizacji istniej ącego obiektu usługowo – kulturowego (istniej ącego Amfiteatru) oraz ograniczenia uci ąż liwo ści akustycznej.

U-11 teren niezainwestowany; z możliwo ści ą wprowadzenia nast ępuj ących preferowanych funkcji: - usługowej - gastronomicznej Nale ży d ąż yć do realizacji zabudowy o wysokich walorach architektonicznych.

U-12 teren obecnie niezainwestowany z mo żliwo ści ą wprowadzenia nast ępuj ących preferowanych funkcji: - usługowa - gastronomiczna - usługowa – oświatowa i kulturowa - hotelowa i pensjonatowa - mieszkaniowo - usługowa Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania projektowanej zabudowy od strony ulicy Wschodniej oraz realizacji zabudowy o wysokich walorach architektonicznych.

U-13 teren istniej ącej zabudowy usługowej, usługowo – administracyjnej (Zakład Gazowniczy – rozdzielnia gazu wraz z stacj ą redukcyjno-pomiarow ą), usługowo - handlowej wraz z stacj ą benzynow ą oraz gastronomi ą; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - gastronomiczna - usługowa – handlowa Nale ży d ąż yć do wyeksponowania zabudowy od strony ulicy Koszalińskiej. U-14 teren istniej ącej zabudowy produkcyjno magazynowej, usługowej i usługowo- oświatowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - hotelowa i pensjonatowa - usługowa - gastronomiczna - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do wyeksponowania elewacji lub/i ewentualnej nowo powstałej pierzei od strony ulicy Solnej.

U-15 teren istniej ącej zabudowy usług zdrowia (szpital) i usługowa o światowa; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usług zdrowia Nale ży d ąż yć do realizacji bulwaru wzdłu ż kanału Drzewnego.

312 U-16 teren istniej ącej zabudowy usługowej (usług handlu) i gastronomicznej, mieszkaniowej wielorodzinnej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa - gastronomiczna Nale ży d ążyć do wyeksponowania zabudowy od strony ulicy Mły ńskiej i Kanału Drzewnego.

U-17 teren istniej ącej zabudowy usługowej i składowej oraz cz ęś ciowo parkingu mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa wystawiennicza - gastronomiczna - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do wyeksponowania pozostało ści fortyfikacji.

U-18 teren istniej ącej bazy transportu, warsztatów, stacji paliw oraz zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - usługowa – oświatowa i kulturowa - mieszkaniowa wielorodzinna - parkingu Nale ży d ąż yć do likwidacji istniej ącej bazy transportu oraz warsztatów i magazynów. W przypadku realizacji nowej zabudowy nale ży d ąż yć do realizacji jak najwi ększej ilo ści ogólnodost ępnych parkingów podziemnych oraz realizacji zabudowy pierzejowej o wysokich walorach architektonicznych.

U-19 teren istniej ącej zabudowy usługowej (handlowej) i stacji paliw; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa Nale ży d ąż yć do wyeksponowania zabudowy od strony ulicy Koszalińskiej.

U-20 teren istniej ącej zabudowy usługowej, mieszkaniowo-usługowej i mieszkaniowej wielorodzinnej oraz stra ży po żarnej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - hotelowa i pensjonatowa - usługowa - mieszkaniowo - usługowa Nale ży d ąż yć do realizacji poł ączenia poprzez tereny kolejowe z doj ściem do morza.

U-21 teren istniej ącej zabudowy usługowej, składowej i magazynowej oraz mieszkaniowej wielorodzinnej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - usługowa

313 - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do wyeksponowania elewacji lub powstania pierzei od strony ulicy Żurawia.

U-22 teren istniej ącej zabudowy usługowej i usługowo-kulturowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - mieszkaniowa wielorodzinna - hotelowa i pensjonatowa - usługowa - gastronomiczna - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do rewitalizacji zabudowy.

U-23, U-24 teren istniej ącej zabudowy usługowej i gastronomicznej, mieszkaniowej jednorodzinnej oraz tereny niezainwestowane; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - usługowa - kulturowa - gastronomiczna - usługowa – handlowa o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000m 2 wraz z obiektami towarzysz ącymi. Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania osi widokowej na budynek Katedry oraz wyeksponowania pierzei wzdłu ż tej osi. Dopuszcza si ę realizacj ę ci ągu pieszego lub pieszo jezdnego w cz ęś ci terenu wyznaczonego na zał ączniku kierunków studium (zał ącznik nr 3 do uchwały) jako podstawowy układ komunikacyjny z zachowaniem ww. osi widokowej jako terenu wolnego od zabudowy.

U-25 teren istniej ącej zabudowy pokoszarowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - usługowa-oświatowa - usługowa-kulturowa - rekreacyjno – sportowa Nale ży d ąż yć do wyeksponowania zabudowy od strony terenu ZP-16.

U-26 teren istniej ącej zabudowy usługowej i produkcyjno - magazynowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - gastronomiczna - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do uporz ądkowania przestrzeni i wyeksponowania zabudowy od strony terenu TO-11 i OC-3.

314 U-27, U-29 teren istniej ącej zabudowy usługowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa Nale ży d ąż yć do wyeksponowania zabudowy od strony projektowanej obwodnicy.

U-28 teren istniej ącej zabudowy usługowej, pensjonatowej oraz stacji paliw; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa - produkcyjna - usługowa – handlowa o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000m 2 wraz z obiektami towarzysz ącymi. Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania zabudowy (pierzei) od strony projektowanej obwodnicy oraz umo żliwienie kontynuacji osi widokowej na wie żę Katedry przez wła ściw ą lokalizacj ę projektowanej zabudowy.

U-30 teren istniej ącej zabudowy usługowej, stacji paliw i bazy transportu; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa Nale ży d ąż yć do realizacji zabudowy o wysokich walorach architektonicznych.

U-31 teren istniej ącej zabudowy usługowej, usług administracji, mieszkaniowej jednorodzinnej oraz stacji paliw; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - mieszkaniowa wielorodzinna - gastronomiczna - usługowa – oświatowa i kulturowa - usług handlu. Nale ży d ąż yć do realizacji wysokiej jako ści przestrzeni publicznych.

U-32, U-33 teren istniej ącej zabudowy usługowej i składowo-magazynowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa Nale ży dąż yć do odpowiedniego wyeksponowania zabudowy od strony ulicy 6 Dywizji Piechoty.

U-34 teren istniej ącej zabudowy usługowej-kulturowej (ko ściół); mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa – oświatowa i kulturowa

315 Nale ży dąż yć do odpowiedniego wyeksponowania zwie ńczenia dachu ko ścioła jako dominanty.

US - TERENY O PRZEWADZE FUNKCJI USŁUGOWO – SPORTOWEJ I REKREACYJNEJ - Wysoko ść zabudowy: ograniczenie wysoko ści nowoprojektowanych budynków do 15 m n.p.t., za wyj ątkiem terenu US-3, gdzie ze wzgl ędu na funkcj ę terenu i charakter zabudowy dopuszcza si ę wysoko ści zgodne z wymaganiami technicznymi i technologicznymi dla Aquaparku oraz US-4, gdzie w przypadku lokalizacji lotniska na terenach sąsiednich, wysoko ści nowoprojektowanych obiektów budowlanych znajduj ących si ę w zasi ęgu powierzchni ograniczaj ących wysoko ści zabudowy wokół planowanego lotniska, nie mog ą przekracza ć dopuszczalnych warto ści nieprzekraczalnych ogranicze ń podanych w dokumentacji lotniska. - Parcelacja: minimalna wielko ść nowo wydzielanych działek 5000m 2. W uzasadnionych przypadkach, okre ślonych na etapie sporz ądzania planu miejscowego, dopuszcza si ę mo żliwo ść posadowienia budynków na istniej ących działkach budowlanych o powierzchni mniejszej ni ż wielko ść przyj ęta dla danego terenu. Dopuszcza si ę równie ż mniejsze powierzchnie działek w przypadkach przeznaczenia ich na polepszenie warunków zagospodarowania terenów bezpo średnio s ąsiaduj ących, a tak że w uzasadnionych przypadkach zgodnie z ustaleniami planów miejscowych. - Powierzchnia zabudowy dla nowoprojektowanych i rozbudowywanych obiektów powinna zosta ć szczegółowo wyznaczona w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, lecz nie powinna przekracza ć 20% wielko ści powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki lub pojedynczego terenu elementarnego. - Parkowanie: zgodnie z polityk ą parkingow ą studium. Ponadto nale ży d ąż yć do zachowania ci ągło ści rozwi ąza ń funkcjonalno - przestrzennych z innymi terenami s ąsiaduj ącymi poprzez mi ędzy innymi: kontynuacj ę ci ągów komunikacyjnych (zarówno pieszych, rowerowych jak i dróg publicznych) oraz terenów zielonych na poszczególnych, terenach elementarnych. Na terenie US-4 – w momencie realizacji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nale ży nawi ąza ć do poł ączeń komunikacyjnych przewidzianych w planach miejscowych sąsiedniej gminy. Nale ży d ąż yć do utrzymania wysokiej jako ści powietrza poprzez ograniczanie emisji zanieczyszcze ń.

US-1 teren istniej ącej zabudowy sportowo-rekreacyjnej (stadion, hala Millenium, lodowisko) oraz mieszkaniowo jednorodzinnej (szeregowej); mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - hotelowa - usługowa - gastronomiczna - sportowo - rekreacyjna - rozrywkowa - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do zabudowy o wysokich walorach architektonicznych.

316 US-2 teren istniej ącej zabudowy rekreacyjno - sportowej (kamping) i gastronomicznej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa i rozrywkowa Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania pierzei od strony ulicy Fredry.

US-3 teren niezainwestowany; z mo żliwo ści ą wprowadzenia nast ępuj ących preferowanych funkcji: - hotelowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa i rozrywkowa (aquapark) - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do ograniczenia uci ąż liwo ści akustycznych oraz do zabudowy o wysokich walorach architektonicznych.

US-4 teren niezainwestowany (powojskowy); mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - rekreacyjno – sportowa i rozrywkowa (pole golfowe, aeroklub, sporty spadochronowe, itp.) W przypadku rezygnacji z realizacji lotniska dopuszcza si ę równie ż jako kierunek lokalizacj ę nast ępuj ących funkcji: - usługowa – oświatowa i kulturowa - hotelowa - gastronomiczna Nale ży d ąż yć do ograniczenia ewentualnych uci ąż liwo ści akustycznych emitowanych w kierunku terenów MW.C-6. W przypadku realizacji zabudowy na ww. terenie linię zabudowy nale ży wyznaczy ć na etapie planu miejscowego w odległo ści nie bli ższej ni ż 200m od brzegu klifowego.

US-5 teren niezainwestowany (teren zalewowy) z mo żliwo ści ą wprowadzenia nast ępuj ących preferowanych funkcji: - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa i rozrywkowa (rozbudowa stanicy wodnej, camping, pole namiotowe wraz z towarzysz ącą obsług ą terenu, przysta ń kajakowa, k ąpielisko, lodowisko itp.) przy uwzgl ędnieniu wytycznych wskazanych w pkt 3.4 Kierunków Studium, tj. „Zasad ochrony stanowisk archeologicznych”, dla terenu objętego stref ą archeologiczn ą W I. W zwi ązku z wyst ępowaniem na wskazanym terenie obszaru zagro żonym wodami powodziowymi o prawdopodobie ństwie wyst ąpienia 1%, w przypadku potencjalnie planowanej zabudowy poza terenem obj ętym stref ą pełnej ochrony archeologiczno – konserwatorskiej W.I, wykluczaj ącej wszelk ą działalno ść inwestycyjn ą zwi ązan ą z pracami ziemnymi, nale ży przewidzie ć odpowiednie zabezpieczenie przeciwpowodziowe np. zabezpieczenie infrastruktury technicznej, podniesienie terenu powy żej rz ędnej wody powodziowej, zastosowanie odpowiedniej izolacji budynków. Nale ży d ąż yć do realizacji kładki na teren Budzistowa.

317 P – TERENY O PRZEWADZE FUNKCJI PRODUKCYJNEJ I SKAŁDOWO – MAGAZYNOWEJ ORAZ PORTOWEJ. - Wysoko ść zabudowy: ograniczenie wysoko ści nowoprojektowanych budynków do 15 m n.p.t. za wyj ątkiem terenu P-1 - P-3, gdzie ze wzgl ędu na funkcj ę terenu i charakteru zabudowy dopuszcza si ę wysoko ści zgodne z wymaganiami technicznymi i technologicznymi terenu Portu Morskiego, - Parcelacja: minimalna wielko ść nowo wydzielanych działek 2000m 2. W uzasadnionych przypadkach, okre ślonych na etapie sporz ądzania planu miejscowego, dopuszcza si ę mo żliwo ść posadowienia budynków na istniej ących działkach budowlanych o powierzchni mniejszej ni ż wielko ść przyj ęta dla danego terenu. Dopuszcza si ę równie ż mniejsze powierzchnie działek w przypadkach przeznaczenia ich na polepszenie warunków zagospodarowania terenów bezpo średnio s ąsiaduj ących, a tak że w uzasadnionych przypadkach zgodnie z ustaleniami planów miejscowych. - Powierzchnia zabudowy dla nowoprojektowanych i rozbudowywanych obiektów powinna zosta ć szczegółowo wyznaczona w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, lecz nie powinna przekracza ć 75% wielko ści powierzchni zabudowy w stosunku do powierzchni działki lub pojedynczego terenu elementarnego. - Na terenach przemysłowych, dopuszcza si ę realizacj ę zabudowy odbiegaj ącej od rodzaju przewa żaj ącego na danym terenie, w zakresie umo żliwiaj ącym wytworzenie lub doko ńczenie zało żenia urbanistycznego (za wyj ątkiem terenu P-1 - P-3), wył ącznie w miejscach wskazanych w miejscowym planie. - Parkowanie: zgodnie z polityk ą parkingow ą studium.

Ponadto nale ży d ąż yć do zachowania ci ągło ści rozwi ąza ń funkcjonalno - przestrzennych z innymi terenami s ąsiaduj ącymi poprzez mi ędzy innymi: kontynuacj ę ci ągów pieszych oraz terenów zielonych na poszczególnych, terenach elementarnych. Nale ży d ąż yć do ograniczania emisji zanieczyszcze ń.

P-1 Teren Portu Morskiego, tj. teren istniej ącej zabudowy portowej - usługowej, składowej i magazynowej oraz produkcyjnej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o funkcje słu żą ce obsłudze Portu Morskiego i turysty, tj: - usługow ą poprzez rozwój turystyki morskiej, - produkcyjn ą, - składowo-magazynow ą, - przeładunkow ą, - parkingow ą, - biurowo – logistyczn ą i spedycyjn ą Nale ży d ąż yć do: - zapewnienia odpowiedniego dojazdu do portu dla pojazdów ponadnormatywnych; - rozbudowy nabrze ża o terminal dla odprawy promów typu ro-ro; - rozbudowy i modernizacji nabrze ży oraz ich dostosowania do obowi ązuj ących przepisów prawa; - przywrócenia do eksploatacji bocznicy kolejowej jak równie ż odcinka dojazdowego - zabezpieczenia miejsc do cumowania jednostek Marynarki Wojennej.

318 P-2 Teren Portu Morskiego, tj. teren istniej ącej zabudowy portowej - usługowej, składowej i magazynowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa; - usług kultury (np. muzeum marynistyczne itp.) - produkcyjna; - składowo-magazynowa, - przeładunkowa, - biurowa – logistyczna i spedycyjna. Nale ży d ąż yć do: - uporz ądkowania przestrzeni, wydzielenia stref funkcjonalno – przestrzennych zwi ązanych ró żnymi dziedzinami i funkcjami działalno ści portowej. - rozbudowy i modernizacji nabrze ży oraz ich dostosowania do obowi ązuj ących przepisów prawa; - zabezpieczenia miejsc do cumowania jednostek Marynarki Wojennej.

P-3 Teren Portu Morskiego, tj. - istniej ącej zabudowy sportowo-rekreacyjnej (marina); mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - hotelowa - usługowa - parkingowa - gastronomiczna - rekreacyjno – sportowa i rozrywkowa (rozbudowa mariny) - usługowa – oświatowa i kulturowa Nale ży d ąż yć do rozbudowy usług sportu i organizacji wysokiej jako ści imprez plenerowych.

P-4 teren istniej ącej zabudowy składowej i magazynowej oraz produkcyjnej (ciepłownia); mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - produkcyjna - składowo-magazynowa Nale ży d ąż yć do ograniczenia emisji zanieczyszcze ń poprzez modernizacj ę istniej ącego miejskiego systemu ciepłowniczego, a tak że jego ewentualn ą rozbudow ę. Nale ży równie ż dąż yć do poszukiwa ń mo żliwo ści realizacji nowego źródła ciepła wytwarzaj ącego energi ę ciepln ą w gospodarce skojarzonej. W przypadku przeniesienia istniej ącego źródła ciepła z terenu oznaczonego symbolem P-4, dla przedmiotowego terenu obowi ązuj ą kierunkowe wytyczne jak dla terenu oznaczonego symbolem MW.A-3.

P-5 teren istniej ącej przepompowni ścieków oraz parkingu strze żonego wraz z myjni ą; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o funkcj ę usługow ą.

P-6 teren istniej ącej stacji GPZ oraz stacji redukcyjno-pomiarowej gazu; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o funkcję parkingow ą.

319 P-7 teren cz ęś ciowo niezainwestowany oraz istniej ącej wystawy pojazdów wojskowych; mo żliwo ść uzupełnienia terenu lub/i zamiennie wprowadzenia nast ępuj ących preferowanych funkcji: - magazynowej z mo żliwo ści ą lokalizacji obiektów „parku technologicznego” w rozumieniu zapisów pkt. 5.2 i 6.2 kierunków studium - hotelowej - gastronomicznej - rekreacyjno – sportowej i rozrywkowej (motokros, sporty motorowe na wolnym powietrzu itp.) - usługowej – oświatowej i kulturowej; Nale ży d ąż yć do ograniczenia wpływu uci ąż liwo ści oraz emisji spalin i innych zanieczyszcze ń na teren kopalni borowiny.

P-8 teren istniej ącej zabudowy usługowej (usługowo-administracyjnej), składowej i magazynowej oraz produkcyjnej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - produkcyjna - składowo-magazynowa - biurowa Nale ży d ąż yć do ograniczenia uci ąż liwo ści funkcji.

P-9, P-10, P-13 teren istniej ącej zabudowy usługowej, składowej i magazynowej oraz produkcyjnej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - produkcyjna - składowo-magazynowa Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania zabudowy od strony ulicy Sienkiewicza, oraz stopniowej eliminacji funkcji hotelowej i mieszkaniowej.

P-11, P-12 teren istniej ącej zabudowy usługowej, składowej i magazynowej oraz produkcyjnej mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - produkcyjna - składowo-magazynowa Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania zabudowy od strony ulicy Żurawia.

P-15 teren istniej ącej zabudowy administracyjnej (biurowej - Zakład Zieleni Miejskich), składowej i magazynowej; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa - produkcyjna - składowo-magazynowa

320 - teren baz transportu i komunikacji Nale ży d ąż yć do odpowiedniego wyeksponowania zabudowy od strony ulicy 6 Dywizji Piechoty.

ZC - TERENY CMENTARZA ZC teren cmentarza wraz z obiektami towarzysz ącymi; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa (sprzeda ż kwiatów, zniczy, kostnica, dom pogrzebowy itp.) Nale ży d ąż yć do zachowania istniej ących zadrzewie ń oraz realizacji sprawnego systemu odwodnienia terenu.

ZP – TERENY ZIELENI PARKOWEJ – URZ ĄDZONEJ. Nale ży d ąż yć do poprawienia lub przywrócenia jako ści zało żeń parkowych poprzez: - uko ńczenie realizacji zało żeń parkowych; - odtworzenie lub wzbogacenie składu drzewostanu i zespołów ro ślinnych parków; - odnowienie istniej ących elementów parków: odbudowa lub poprawienie jako ści alejek, sadzawek, fontann, oczek wodnych lub innych obiektów małej architektury; - przeznaczanie cz ęś ci terenów parkowych na urz ądzenia słu żą ce rekreacji mieszka ńców ZP-1 – ZP-17 tereny parków i skwerów; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - rekreacyjna - gastronomiczna za wyj ątkiem terenów oznaczonych symbolem od ZP-8 do ZP-15. - sanitariatów publicznych w ści śle wskazanych lokalizacjach uszczegółowionych na etapie mpzp. Nale ży d ąż yć do odpowiedniego ograniczenia ewentualnej zabudowy oraz zachowania istniej ących zadrzewie ń. Na terenie ZP-3 dopuszczalna jest realizacja funkcji rekreacyjnej, gastronomicznej i usługowej w ści śle wskazanych lokalizacjach uszczegółowionych na etapie mpzp. Na terenie ZP-4 dopuszczalna jest realizacja i uzupełnienie funkcji istniej ącego Regionalnego Centrum Kultury. Na terenie ZP-10 dopuszczalna jest realizacja wysokiej klasy przestrzeni publicznej w postaci placu z dopuszczeniem realizacji parkingu podziemnego. Dla terenów ZP-13 nale ży d ąż yć do utworzenia parku ekologicznego z dopuszczeniem realizacji ście żek dydaktycznych (z zakazem jakiegokolwiek odwadniania terenu).

ZL – TERENY LE ŚNE I ZIELENI WYSOKIEJ – NIEURZ ĄDZONEJ Obszary wchodz ące w zakres terenów lasów ochronnych nale ży zagospodarowywa ć zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami odr ębnymi. Przy sporz ądzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego nale ży uwzgl ędni ć granice oddziałów i pododdziałów terenów le śnych wchodz ących w zakres lasów ochronnych wyst ępuj ących w granicach pasa technicznego ochrony brzegu morskiego. Nale ży d ąż yć do sterowania – „kanalizowania” ruchu rekreacyjnego na wyznaczone drogi le śne, szlaki turystyczne i rekreacyjne,

321 Nale ży d ąż yć do urz ądzania parkingów le śnych i tworzenia nowych szlaków turystycznych wraz z wyposa żeniem w infrastruktur ę sprzyjaj ącą rekreacji i wypoczynkowi. ZL-1 – ZL-8 tereny le śne; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - rekreacyjna ( ście żka edukacyjna itp.) - gastronomiczna (przy przystankach rowerowych za wyj ątkiem od ZL-2 do ZL-5). Nale ży dąż yć do wyrównania granic le śnych oraz odpowiedniego ograniczenia ewentualnej zabudowy oraz zachowania istniej ących zadrzewie ń w tym do zalesień śródle śnych u żytków rolnych.

ZD – TERENY OGRODÓW DZIAŁKOWYCH ZD-1 – ZD-8 tereny ogrodów działkowych; mo żliwo ść uzupełnienia terenu o nast ępuj ące preferowane funkcje: - usługowa (sklepik ogródkowy) - gastronomiczna. Nale ży d ąż yć do odpowiedniego ograniczenia ewentualnej zabudowy wykraczaj ącej poza dopuszczalne normy w obowi ązuj ących przepisach odr ębnych oraz do zachowania istniej ących zadrzewie ń. W przypadku lokalizacji ogrodów działkowych na terenach wchodz ących w zakres obszaru zagro żonego wodami powodziowymi o prawdopodobie ństwie wyst ąpienia 1% (uwzgl ędniaj ąc ryzyko wyst ąpienia powodzi) nale ży zgodnie z przepisami odr ębnymi wykona ć odpowiednie zabezpieczenie przeciwpowodziowe (kompleksowe zabezpieczenie całego terenu np. poprzez budow ę wału przeciwpowodziowego lub zabezpieczenie indywidualne np. poprzez podniesienie terenu powy żej rz ędnej wody powodziowej, zabezpieczenie infrastruktury technicznej, zastosowania odpowiedniej izolacji budynków).

TO - TERENY OTWARTE O PRZEWADZE ZIELENI NISKIEJ - NIEURZ ĄDZONEJ TO-1 – TO-15 tereny otwarte, bez prawa zabudowy. Nale ży d ąż yć do utrzymania istniej ących rowów melioracyjnych oraz obj ęcia ochron ą zadrzewie ń śródpolnych i oczek wodnych. Na terenie TO-6 nale ży d ąż yć do zachowania ci ągło ści rozwi ąza ń funkcjonalno - przestrzennych z innymi terenami s ąsiaduj ącymi poprzez mi ędzy innymi: kontynuacj ę ci ągów komunikacyjnych (zarówno pieszych, rowerowych jak i pieszo-rowerowych) oraz punktów widokowych we wskazanych lokalizacjach zgodnie z zał ącznikiem nr 3 do uchwały, tj. Kierunków Studium.

TR - TERENY OTWARTE - ROLNE TR - tereny rolne (otwarte), bez prawa zabudowy. Nale ży d ąż yć do rolniczego wykorzystywania terenu.

UE/R - 1 - TERENY PROJEKTOWANEGO REZERWATU PRZYRODY UE/R- 1 – Teren bez prawa zabudowy, gdzie nale ży d ąż yć do zmiany formy ochrony tego obszaru z U żytku Ekologicznego na Rezerwat z uwagi na ochron ę i zachowanie pozostało ści ekosystemów maj ących znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów siedlisk, a tak że ochron ę bogatych stanowisk rozrodu herpetofauny, ptaków i zadrzewie ń śródpolnych.

322 UE - TERENY PROPONOWANYCH U ŻYTKÓW EKOLOGICZNYCH Powołanie form ochrony przyrody na terenach szczególnie cennych przyrodniczo powinno by ć poprzedzone weryfikacj ą walorów przyrodniczych oraz uporz ądkowaniem ich statusu w celu u ści ślenia zasad ochrony. UE.1 – UE.2 - Tereny bez prawa zabudowy. Nale ży d ąż yć do zachowania tych terenów w stanie naturalnym z zachowaniem okre ślonych metod post ępowania uniemo żliwiaj ących ich degradacje.

OC-1 – OC-3 – TERENY OBSZARÓW CENNYCH PRZYRODNICZO OC-1 – OC-3 - Tereny bez prawa zabudowy, gdzie zaleca si ę zakaz wszelkiej ingerencji mog ących zakłóci ć naturalne procesy zachodz ące w przyrodzie. Tereny te w przyszło ści (docelowo) mog ą sta ć si ę u żytkami ekologicznymi.

9 WSKAŹNIKI I STANDARDY WYKORZYSTANIA PRZESTRZENI I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO. Okre ślenie standardów wykorzystania przestrzeni i zagospodarowania przestrzennego słu ży zapewnieniu wysokiej jako ści życia mieszka ńców, ochronie interesów publicznych oraz racjonalnej gospodarce finansowej miasta. Standardy powinny by ć elementem koordynuj ącym (tak że kontrolnym) w bie żą cej gospodarce przestrzennej, sporz ądzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, programów bran żowych. Ilekro ć jest mowa w studium o kategorii przeznaczenia terenu nale ży przez to rozumie ć ustalenie dominuj ącej funkcji oraz zasad i standardów zagospodarowania terenu. Inne użytkowanie terenu niesprzeczne z kategori ą wiod ącą mo że by ć ustalone tylko w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Standardy nie s ą ustaleniem przyjmowanym obligatoryjnie, wyra żaj ą raczej warto ści uśrednione i jako takie powinny by ć dalej stosowane. Sprecyzowanie standardów (parametrów „brzegowych” warunków zabudowy i zagospodarowania terenu) powinno by ć ka żdorazowo okre ślone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, z uwzgl ędnieniem okre ślonych w studium uwarunkowa ń oraz rozpoznaniem pozostałych uwarunkowa ń planowanych przedsi ęwzi ęć (zagospodarowania). W zagospodarowaniu przestrzeni miasta nale ży d ąż yć do maksymalizacji efektów wynikaj ących z prawidłowej lokalizacji poszczególnych funkcji, z uwagi na: - wykorzystanie istniej ącego ju ż zagospodarowania w szczególno ści istniej ącej struktury przestrzennej, warto ściowej substancji budowlanej, urz ądzenia terenu i wyposa żenia go w infrastruktur ę techniczn ą, - poło żenie wzgl ędem układu komunikacyjnego, - poło żenie w atrakcyjnym krajobrazie i zdrowym środowisku, - dost ępno ść infrastruktury technicznej, - wzajemne niekonfliktowe poło żenie funkcji uzdrowiskowej, mieszkaniowej i funkcji działalno ści gospodarczej, - wzajemnie dopełniaj ące si ę poło żenie funkcji mieszkaniowej i usług, - mo żliwo ści lokalizacji przedsi ęwzi ęć gospodarczych aktywizuj ących gospodark ę miasta, daj ących nowe miejsca pracy i przynosz ące (w sposób po średni) wi ększe dochody miastu, - wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego dla celów rekreacji i wypoczynku mieszka ńców i ponadto środowiska kulturowego dla celów turystyki (cel gospodarczy).

323 Mimo, że nie okre ślono w niniejszym opracowaniu precyzyjnych parametrów dotycz ących intensywno ści zabudowy, tym niemniej mo żna stwierdzi ć, że tereny zabudowane miasta w szczególno ści obszar staromiejski i tereny wielorodzinnych osiedli mieszkaniowych cechuj ą si ę do ść du żą intensywno ści ą zabudowy. Obecne standardy wykorzystania przestrzeni wskazywałyby na konieczność ograniczenia inwestycji o charakterze intensywnym na rzecz tych o charakterze ekstensywnym, w zwi ązku z ogóln ą sytuacj ą społeczno-gospodarcz ą i interesem publicznym (ekonomicznym). Na terenach historycznej zabudowy nale ży poprawi ć standardy funkcjonalne poprzez realizacj ę programu renowacji i modernizacji zabudowy oraz zagospodarowania terenu (w tym „rozg ęszczenie” zamieszkiwania, wprowadzenie funkcji usługowych w partery budynków, wymian ę i modernizacj ę infrastruktury technicznej, zapewnienie miejsc postojowych dla samochodów oraz popraw ę wizerunku estetycznego zabudowy). Poprawa standardów funkcjonalnych nast ąpi poprzez rozwój funkcji usługowych – kształtowanie centrów usługowych opisanych w poprzednim punkcie, oraz rozwój funkcji tzw. „wolnego czasu”. Dla nowych terenów rozwojowych nale ży bezwzgl ędnie zapewni ć pełn ą obsług ę w zakresie infrastruktury technicznej i komunikacyjnej, zapewni ć ład przestrzenny oraz harmonijny i atrakcyjny ich krajobraz. Wiele z terenów rozwojowych b ędzie obsługiwanych w zakresie usług z terenów obecnie zagospodarowanych, ale w dalszej przyszło ści nale ży zmierza ć do realizacji funkcji usługowych zaspakajaj ących „wy ższe” potrzeby w ich ramach. Szczególnie istotne s ą standardy zamieszkiwania i zagospodarowania, które mo żna przeło żyć na parametry działek i parametry zabudowy. Powinno si ę d ąż yć do tego, aby nowe obiekty mieszkalne i usługowe w historycznej cz ęś ci miasta swym stylem i form ą architektoniczn ą nawi ązywały do istniej ącej i byłej zabudowy historycznej. Powinno si ę d ąż yć do tego, aby formy budynków i ich wysoko ści zostały harmonijnie wkomponowane w krajobraz a tak że by zabudowa wielorodzinna była zlokalizowana na wydzielonych działkach, w układach przestrzennych, tworz ących kwartały urbanistyczne, natomiast na terenach śródmiejskich zabudowa powinna stanowi ć zwarte pierzeje. Na działkach budowlanych - niezale żnie od przeznaczenia działki – nale ży d ąż yć do tego, aby zachowa ć minimum 50% powierzchni biologicznie czynnej w zabudowie ekstensywnej oraz 30 % powierzchni biologicznie czynnej w zabudowie intensywnej z wyj ątkiem usług lokalizowanych w centralnych cz ęś ciach miasta.

10 WSKAŹNIKI I WYTYCZNE DO PRZYSZŁYCH OPRACOWAŃ STRATEGICZNYCH SPORZĄDZONYCH NA POTRZEBY MIASTA KOŁOBRZEG. 1) Ochrona unikalnych warto ści przyrodniczych, geologicznych i kulturowych, stanowi ących podstawowy kapitał miasta, 2) Analiza granic obszaru „Ekopark Wschodni” wraz z ich potencjaln ą zmian ą polegaj ącą na mi ędzy innymi wył ączeniu istniej ącego na tym obszarze zło ża borowiny. 3) Rewitalizacja wybranych obszarów miasta, w szczególno ści Śródmie ścia poprzez: a. rozwa żenie mo żliwo ści zmniejszenia skali budynków na obszarze Starego Miasta (w murach obronnych) poprzez docelow ą likwidacj ę budynków z tzw. wielkiej płyty w przypadku znacznego pogorszenia ich stanu technicznego, b. rozwa żenie mo żliwo ści przeniesienia ekspozycji muzealnych z obszaru między ul. G. Narutowicza a ul. E. Gierczyk ;

324 c. rozwa żenie mo żliwo ści cumowania jednostek pływaj ących (w tym masztowych) w bezpo średnim s ąsiedztwie Starego Miasta (wzdłu ż Bulwaru Marynarzy Okr ętów Pogranicza i przy ul. Rzecznej) poprzez przebudow ę mostów na ul. Solnej i E. Łopuskiego na mosty zwodzone w przypadku konieczno ści przeprowadzenia ich remontów, d. rozwa żenie mo żliwo ści wprowadzenia ruchu niewielkich jednostek pływaj ących na Kanale Drzewnym poprzez jego pogł ębienie i regulacj ę brzegów; e. rozwa żenie mo żliwo ści wprowadzenia bulwarów i ci ągów pieszych ł ącz ących portow ą cz ęść miasta z obszarem Starego Miasta. 4) Reorganizacja tranzytowego ruchu drogowego (w tym: budowa obwodnicy, parkingów strategicznych) 5) Reorganizacja transportu publicznego poprzez rozważenie mo żliwo ści budowy wielofunkcyjnego dworca PKP/PKS/MPK/BUS w formie jednego zadaszonego obiektu w poł ączeniu z funkcja handlow ą i przej ściem podziemnym ł ącz ącym cz ęść uzdrowiskow ą z terenami przy ul. Dworcowej. 6) Reorganizacja gospodarki odpadami poprzez: a. rozwa żenie mo żliwo ści przeniesienia istniej ącej oczyszczalni ścieków w inne dogodne miejsce, bardziej oddalone od centrum miasta (po jego zawietrznej stronie), na gruntach nieprzepuszczalnych oraz na terenie dobrze skomunikowanym pod k ątem dowozu odpadów, poło żonym w bezpo średnim sąsiedztwie projektowanej trasy S-6, b. rozwa żenie mo żliwo ści budowy sortowni, recyclingu i spalarni odpadów oraz biogazowni na terenie jednej z gmin s ąsiednich, znacznie oddalonym od centrum miasta (po jego zawietrznej stronie), na gruntach nieprzepuszczalnych oraz na terenie dobrze skomunikowanym pod k ątem dowozu odpadów, poło żonym w bezpo średnim s ąsiedztwie projektowanej trasy S-6. 7) Reorganizacja zaopatrzenia w ciepło poprzez rozwa żenie mo żliwo ści zmiany sposobu zasilania istniej ącej ciepłowni z paliw stałych na paliwa ekologiczne oraz zmian ę przeznaczenia terenów dotychczasowych składowisk miału na cele usługowe i parkingowe. 8) Przeprowadzenie odpowiedniej procedury zmierzaj ącej do zmiany granic miasta Kołobrzeg – rozwa żenie jego powi ększenia tak, aby miasto w konsekwencji tworzyło zwarty i spójny obszar.

325 11. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW. 1. zał ącznik graficzny, zatytułowany „ Mapa Hydrograficzna Polski ”, stanowi ący zał ącznik nr 1. 2. zał ącznik graficzny, zatytułowany „ Przekrój Hydrogeologiczny ”, stanowi ący zał ącznik nr 2 ; 3. zał ącznik graficzny, w skali 1:10000, zatytułowany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg - Mapa Hydrogeochemiczna ” – obrazuj ąca zawarto ść chlorków w wodach pierwszego poziomu, stanowi ący zał ącznik nr 3 ; 4. zał ącznik graficzny, w skali 1:25000, zatytułowany „ Mapa obszaru i terenu górniczego ”, stanowi ący zał ącznik nr 4 ; 5. zał ącznik graficzny, w skali 1:10000, zatytułowany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg – UWARUNKOWANIA FIZJOGRAFICZNE ”, stanowi ący zał ącznik nr 5 ; 6. zał ącznik graficzny, zatytułowany „ Zasi ęg obszaru NATURA 2000 – PLH 320017 TRZEBIATOWSKO-KOŁOBRZESKI PAS NADMORSKI ”, stanowi ący zał ącznik nr 6 ; 7. zał ącznik graficzny, zatytułowany „ Zasi ęg obszaru NATURA 2000 – PLH 320007 DORZECZE PARS ĘTY ”, stanowi ący zał ącznik nr 7 ; 8. zał ącznik graficzny, zatytułowany „ Zasi ęg obszaru NATURA 2000 – PLB 990003 ZATOKA POMORSKA ”, stanowi ący zał ącznik nr 8 ; 9. zał ącznik graficzny, w skali 1:10000, zatytułowany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg – GRANICE STREF UZDROWISKOWYCH ”, stanowi ący zał ącznik nr 9 ; 10. zał ącznik graficzny, zatytułowany „ Plan Kołobrzegu z 1938r. ”, stanowi ący zał ącznik nr 10 ; 11. zał ącznik graficzny, zatytułowany „ Zagro żenie powodziowe ”, stanowi ący zał ącznik nr 11 ; 12. zał ącznik graficzny, zatytułowany „ Granice portu morskiego zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 lipca 2005r. w sprawie ustalenia granicy portu morskiego w Kołobrzegu od strony l ądu ”, stanowi ący zał ącznik nr 12 ; 13. zał ącznik graficzny, zatytułowany „ Przebieg dróg krajowych wojewódzkich i powiatowych na terenie miasta Kołobrzeg ”, stanowi ący zał ącznik nr 13 ; 14. zał ącznik graficzny, zatytułowany „ Mapa projektu dojazdu do portu morskiego w Kołobrzegu ”, stanowi ący zał ącznik nr 14; 15. zał ącznik graficzny, zatytułowany „ Układ dróg rowerowych ”, stanowi ący zał ącznik nr 15 ; 16. zał ącznik graficzny, w skali 1:10000, zatytułowany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg – ŚRODOWISKO KULTUROWE ”, stanowi ący zał ącznik nr 16 ; 17. zał ącznik graficzny, w skali 1:10000, zatytułowany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg – PODSTAWOWA SIE Ć WODOCI ĄGOWA ”, stanowi ący zał ącznik nr 17 ; 18. zał ącznik graficzny, w skali 1:10000, zatytułowany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg – PODSTAWOWA SIE Ć KANALIZACJI SANITARNEJ ”, stanowi ący zał ącznik nr 18 ; 19. zał ącznik graficzny, w skali 1:10000, zatytułowany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg – PODSTAWOWA SIE Ć DESZCZOWA ”, stanowi ący zał ącznik nr 19 ; 20. zał ącznik graficzny, w skali 1:10000, zatytułowany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg – PODSTAWOWA SIE Ć CIEPLNA

326 MEC ”, stanowi ący zał ącznik nr 20; 21. zał ącznik graficzny, w skali 1:10000, zatytułowany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg – PODSTAWOWA SIE Ć GAZOWA ”, stanowi ący zał ącznik nr 21.

12. BIBLIOGRAFIA. 1. Badania Fizjograficzne na Polsk ą Zachodni ą, Seria B – Botanika, tom 50: 117-129, 2001r. 2. Bimber M., „Cmentarze i lapidaria”, Gazeta Kołobrzeska 36 (281) 8 wrzesie ń 2000 r. 3. Borówka R.K., Musielak S. (red.) „ Środowisko Przyrodnicze wybrze ży Zatoki Pomorskiej i Zalewu Szczeci ńskiego”, Szczecin 2005r. 4. Bosiacka B. „Waloryzacja przyrodnicza miasta Kołobrzeg” (operat generalny), wyd. Szczecin 2001r. 5. Centrala cieplna w gospodarce skojarzonej Kołobrzeg; Studium wykonalno ści (wersja robocza); FVB Sverige AB, pa ździernik 2008 r. 6. Decyzja o ustanowieniu stref ochronnych wokół ujęcia wody podziemnej „Bogucino- Ro ści ęcino” Gm. Kołobrzeg Zachodniopomorski Urz ąd Wojewódzki w Szczecinie, 28 wrze śnia 2001 r. 7. Dost ępne dane z Głównego Urz ędu Statystycznego (GUS) w latach 1995 -2009r.; 8. Dost ępne inne dokumenty planistyczne. 9. Europejska Sie ć Natura 2000, standardowy formularz danych dla obszarów dla obszarów specjalnej ochrony (OSO), dla obszarów spełniaj ących kryteria obszarów o znaczeniu wspólnotowym (OZW) i dla specjalnych obszarów ochrony (SOO) – Dorzecze Pars ęty PLH320007. 10. Europejska Sie ć Natura 2000, standardowy formularz danych dla obszarów dla obszarów specjalnej ochrony (OSO), dla obszarów spełniaj ących kryteria obszarów o znaczeniu wspólnotowym (OZW) i dla specjalnych obszarów ochrony (SOO) – Trzebiatowsko – Kołobrzeski Pas Nadmorski PLH320017, aktualno ść danych na 14.04.2006r. 11. Europejska Sie ć Natura 2000, standardowy formularz danych dla obszarów dla obszarów specjalnej ochrony (OSO), dla obszarów spełniaj ących kryteria obszarów o znaczeniu wspólnotowym (OZW) i dla specjalnych obszarów ochrony (SOO) – Zatoka Pomorska (OSO) PLB 990003, aktualno ść danych na dzie ń 17.01. 2007r. 12. Gminna Strategia Zrównowa żonej i Zró żnicowanej Gospodarki Miasta na lata 2005 – 2006; Kołobrzeg 2005. 13. Gminny program opieki nad zabytkami na lata 2009 – 2012, gmina Miasto Kołobrzeg, Kołobrzeg 2009r. 14. Informacje uzyskane w drodze rozmów i konsultacji z przedstawicielami: a. MEC Sp. z o. o. Kołobrzeg, b. Miejskiego Zakładu Zieleni i Ochrony Środowiska sp. z o. o. c. MWiK Sp. z o. o. Kołobrzeg, d. Zakładu Dystrybucji Gazu Koszalin, Rozdzielni Gazu w Kołobrzegu. 15. Inwentaryzacja stanu lasu na okres 1.01.2001 – 31.12.2010. 16. Kapturowska P., Tarnowski M. „Dokumentacja geotechniczna podło ży działek nr 4/37, 4/38, 4/227, 4/230, 4/233 (obr. 8) przy ul. Brzeskiej oraz 351,136/1 i 136/2 (obr.2) przy ulicy Bursztynowej w Kołobrzegu”, Przedsi ębiorstwo Geologiczne „Geoprojekt Szczecin” Sp. z o.o., Szczecin grudzie ń 2008r. 17. Kasprzak K., Ratajczak M., Bartczak M., współpraca Raszka B. „Kompleksowa ocena stanu zdrowotnego drzew uznanych za pomniki przyrody”, Pozna ń, sierpie ń 2004r.

327 18. Kempi ńska Z., Opracowanie ekofizjograficzne miasta Kołobrzeg, wrzesie ń 2004r., Urz ąd Miasta Kołobrzeg, Wydział, Urbanistyki i Architektury. 19. Kołobrzeg, Plan ogólny zagospodarowania przestrzennego (Uchwała Nr IX/46/89 Miejskiej Rady Narodowej w Kołobrzegu z dnia 17 listopada 1989r., Dz. Urz. Woj. Koszali ńskiego Nr 23, poz.209 z dnia 20 grudnia 1989r.) 20. Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, (KPPZK), opracowane przez Rz ądowe Centrum Studiów Strategicznych, 2001r. (Monitor Polski z 2001 r., Nr 26, poz. 432). 21. Kondracji J. „Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno – geograficzne”, 1994r. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. 22. Kowalski R., Jastrz ębski R., Dobracki R., Bosiacka B., Janicki D. „Koncepcja Programowo Przestrzenna – Poprawa dost ępno ści do portu Kołobrzeg od strony l ądu. Etap III”, DIM Pracowania dróg i mostów, wrzesie ń 2008r. 23. Krajowy Program Reform na lata 2008 – 2011 na rzecz Srategii Lizbo ńskiej (Projekt), opracowany przez Ministerstwo Gospodarki. 24. Kroczy ński H., Studium historyczne „Funkcje i rozwój przestrzenny miasta Kołobrzegu”, Kołobrzeg 1985r. 25. Lokalny Plan Rewitalizacji Miasta Kołobrzeg 2005 - 2006 (Uchwała Nr XLIV/566/05 Rady Miejskiej w Kołobrzegu dnia 22 listopada 2005r.). 26. Lokalny Plan Rewitalizacji Obszarów Miejskich i Powojskowych Miasta Kołobrzeg na lata 2005-2006 z przedłu żony okresem planowania do roku 2013. 27. Łatowski L. wraz z pomorskim Zespołem biegłych ds. Ocen Oddziaływania na środowisko w Koszalinie; Raport oddziaływania na środowisko dla inwestycji pt. „Budowa zespołu zabudowy mieszkaniowej zlokalizowanej w Kołobrzegu przy ul. Mazowieckiej”, Koszalin, Sierpie ń 2004r. 28. Łubi ński R., Kowalski R. „Analiza mo żliwo ści dojazdu do Portu Morskiego w Kołobrzegu drogami wysokich klas”, DIM Pracowania dróg i mostów, lipiec 2009r. 29. Łubi ński R., Kowalski R. „Analiza powi ązania drogi dojazdowej do portu Kołobrzeg Etap III z drogami ekspresowymi S-6 i S-11”, DIM Pracowania dróg i mostów, marzec 2009r. 30. Mapa glebowo – rolnicza, wyd. Powiatowy O środek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Kołobrzegu, 22.07.2009r., 31. Mapa historyczna z 1929r. 32. Mapa hydrograficzna Polski – Arkusz (079) Go ścino, wyd. Pa ństwowy Instytut Geologiczny Warszawa, 2000r., skala 1:50000 33. Mapa hydrograficzna Polski – Arkusz (43) Kołobrzeg, wyd. Pa ństwowy Instytut Geologiczny Warszawa, 2000r., skala 1:50000 34. Mapa pogl ądowa (schemat) sieci gazowej miasta Kołobrzeg, Wielkopolska Spółka Gazownictwa, Rozdzielnia Gazu w Kołobrzegu, 2005 r. 35. Mapa schematyczna w skali 1:5000 „Zasi ęg sieci cieplnej wysokich parametrów 130/80 ºC KOŁOBRZEG”, Miejska Energetyka Cieplna Sp. z o. o. w Kołobrzegu, grudzie ń 2008 r. 36. Mapa zasadnicza w skali 1:000 – aktualno ść wtórnika lipiec 2003r. (bez aktualizowanego uzbrojenia podziemnego). 37. Mapy ewidencji gruntów. 38. Matusiak C. „Program modernizacji infrastruktury słu żą cej oczyszczaniu i odprowadzaniu wód opadowych w celu poprawy zabezpieczenia przeciwpowodziowego miasta Kołobrzeg na lata 2007-2013 z perspektyw ą na lata 2014-2020”, listopad 2006 r. 39. Meldunki o zarejestrowanych podmiotach gospodarczych z lat 1995-2005, Urz ąd Miasta Kołobrzeg, Wydział Działalno ści Gospodarczej;

328 40. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg 5 – Trzebiatowska (Uchwała Nr XXV/346/08 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 24.10.2008 r., Dz. Urz. Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 24.12.2008 r., Nr 107 poz. 2598). 41. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg – Uzdrowisko Wschód (Uchwała Nr XVIII/242/08 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 18.02.2008 r. Dz. Urz. Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 09.05.2008 r. Nr 47 poz. 1021). 42. Myszkier J., Raport oddziaływania przedsi ęwzi ęcia na środowisko dla W ędzarni Ryb, ul. Żurawia 15 – dz. Nr 6271/45, 78-100 Kołobrzeg, Koszalin, maj 2005r. 43. Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013; Warszawa, wrzesie ń 2005r. 44. Ocena akustycznego oddziaływania na środowisko; ATMOTERM S. A. w Opolu, sierpie ń - wrzesie ń 2005 r. 45. Ocena jako ści wód powierzchniowych w województwie zachodniopomorskim w roku 2008 według rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych, Wyd. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie, Szczecin, 10 lipiec 2009r. 46. Operat Uzdrowiskowy, Uzdrowisko Kołobrzeg - Aneks, Urz ąd Miasta Kołobrzeg, Kołobrzeg, marzec 2009r. 47. Operat Uzdrowiskowy, Uzdrowisko Kołobrzeg, Urz ąd Miasta Kołobrzeg, Kołobrzeg, wrzesie ń 2008r. 48. Opracowanie fizjograficzne ogólne F2/7067, dla planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego m. Kołobrzeg, „GEOPROJEKT”, Oddz. Terenowy Gda ńsk 1974r. 49. Plan Gospodarki Odpadami dla miasta Kołobrzeg. Aktualizacja na lata 2008-2011 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2012-2015 Ekspert-Sitr Sp. z o. o. w Koszalinie, grudzie ń 2008 r. 50. Plan Rozwoju Lokalnego Miasta Kołobrzeg na lata 2005-2007, Kołobrzeg 2004, Urz ąd Miasta Kołobrzeg; 51. Plan rozwoju Spółki MEC Kołobrzeg wł ącznie z planem uciepłownienia miasta Kołobrzeg z maja 2004 r. Agencja U żytkowania i Poszanowania Energii Sp. z o. o. w Łodzi. 52. Plan zagospodarowania przestrzennego osiedla "Podczele II" (Uchwała Nr XXXII/304/96 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 17 czerwca 1996 r., Dz. Urz. Województwa Koszali ńskiego nr 47 poz. 147). 53. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin, Wyk. Regionalne Biuro Gospodarki Przestrzennej woj. Zachodniopomorskiego, pa ździernik 2010r. (Uchwała Nr XLV/530/10 Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 19 pa ździernika 2010r., Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 136, poz. 2708). 54. Polityka Mieszkaniowa Miasta Kołobrzeg, zał ącznik do Uchwały Nr XXXVI/465/05 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 11 maja 2005r. 55. Polityka Wspierania Rozwoju Gospodarczego – Gospodarka Morska. 56. Polityka Wspierania Rozwoju Gospodarczego Miasta Kołobrzeg, Gminna Strategia Zrównowa żonej i Zró żnicowanej Gospodarki Miasta na lata 2005-2006. 57. Pozwolenie wodnoprawne dla oczyszczalni miejskiej w Grzybowie k/Kołobrzegu..., decyzja wydana przez Zachodniopomorski Urz ąd Wojewódzki w Szczecinie w dniu 04 sierpnia 2003 r. 58. Pozwolenie wodnoprawne dla uj ęcia komunalnego Bogucino - Ro ści ęcino w gm. Kołobrzeg, decyzja Wojewody Zachodniopomorskiego z 13 marca 2001r.

329 59. Pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych ze studni nr 1, 2, 3 i 4 w miejscowo ści Bagicz do zbiorowego zaopatrzenia w wod ę …, decyzja Starostwa Powiatowego w Kołobrzegu z dnia 23 stycznia 2006 r. 60. Program bada ń fizjograficznych dla sporz ądzenia opracowania fizjograficznego ogólnego m Kołobrzegu, „GEOPROJEKT”, Warszawa 1973r. 61. Program Ochrony Środowiska dla miasta Kołobrzeg na lata 2004 – 2007 z perspektyw ą na lata 2008 – 2015, Uchwała Nr XXXII/416/05 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 7 stycznia 2005r., Kołobrzeg, maj 2004r. 62. Projekt zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy miejskiej Kołobrzeg; Agencja U żytkowania i Poszanowania Energii Sp. z o. o. w Łodzi, listopad 2002 r. 63. Przybysz J., „Koncepcja ście żek rowerowych na terenie miasta Kołobrzegu”, Kołobrzeg, grudzie ń 1997r. 64. Raport o stanie miasta Kołobrzeg 2007, oprac. Wydział Rozwoju Miasta w oparciu o materiały źródłowe wydziałów Urz ędu Miasta oraz jednostek zewn ętrznych, Kołobrzeg 2008r. 65. Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach 2004 – 2005, Praca zbiorowa, publikacja Szczecin 14. 02.2007r. 66. Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w roku 2001, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Praca zbiorowa, Szczecin 2002r. 67. Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w roku 2002, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Praca zbiorowa, Szczecin 2003r. 68. Raport oddziaływania przedsi ęwzi ęcia na środowisko Stacja telefonii cyfrowej sieci „ERA” Nr 32803, lokalizacja: ul. Św. Wojciecha 6, 78-100 Kołobrzeg, ELFEKO, Gdynia, Listopad 2005r. 69. Raszka B.; Raport oddziaływania przedsi ęwzi ęcia na środowisko (Ocena oddziaływania na środowisko), Syfon kanalizacyjny pod Kanałem Drzewnym – metoda bezwykopowa (przewiert kierunkowy), ul. Łopuskiego, Kołobrzeg, Pozna ń 2004r. 70. Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2000, Urz ąd Statystyczny w Szczecinie; 71. Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2001, Urz ąd Statystyczny w Szczecinie; 72. Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2002, Urz ąd Statystyczny w Szczecinie; 73. Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2003, Urz ąd Statystyczny w Szczecinie; 74. Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2004, Urz ąd Statystyczny w Szczecinie; 75. Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2005, Urz ąd Statystyczny w Szczecinie; 76. Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2006, Urz ąd Statystyczny w Szczecinie; 77. Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2007, Urz ąd Statystyczny w Szczecinie; 78. Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego. Podregiony, powiaty, gminy, Szczecin 2004, Urz ąd Statystyczny w Szczecinie; 79. Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego. Podregiony, powiaty, gminy, Szczecin 2005, Urz ąd Statystyczny w Szczecinie; 80. Santowski J. „Koncepcja rozbudowy ci ągu ulic Wylotowej i Zachodniej w Kołobrzegu”, Autorska Pracownia Projektowa Jan Santowski, Koszalin, 2009r.

330 81. Santowski J., Pior T. „Koncepcja programowa przebudowy przej ścia przez m. Kołobrzeg w ci ągu drogi wojewódzkiej nr 102 na odcinku ulic Mły ńskiej i Kamiennej”, Autorska Pracownia Projektowa Jan Santowski, Koszalin, sierpie ń 2009r. 82. Santowski J., Pior T. „Studium rozwi ąza ń komunikacyjnych do studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzegu”, Autorska Pracownia Projektowa Jan Santowski, Koszalin, czerwiec 2007r. 83. Sawo śko T. „Kołobrzeg osiedle Radzikowo III”, badania techniczne gruntu, Kołobrzeg 1979r. 84. Siekierska A.” Prognoza oddziaływania na środowisko” sporz ądzona dla potrzeb miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci obszaru miasta Kołobrzeg „5 – Trzebiatowska”, Kołobrzeg, stycze ń 2006r. 85. Siekierski M. „Analiza Widokowa wykonana dla potrzeb miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego - 5 „Trzebiatowska”. 86. Sprawozdanie z ilo ści eksploatowanych sieci cieplnych podł ączonych do Centralnej Ciepłowni CC1/2 w Kołobrzegu ul. Kołł ątaja stan na grudzie ń 2008 r. 87. Starkel L. „Geografia Fizyczna Polski - Środowisko Przyrodnicze” 88. Statut Uzdrowiska Kołobrzeg, Uchwała Nr.....Rady Miasta Kołobrzeg z dnia.....listopada 2009r. 89. Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych gminy Miasto Kołobrzeg na lata 2008 – 2015, Kołobrzeg 2008r. 9Uchwała Nr XXVII/386/08 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 16 grudnia 2008r.). 90. Strategia rozwoju Kołobrzegu do roku 2020 (Uchwała Nr XXIII/313/08 Rady Miasta Kołobrzeg z dnia 16 lipca 2008r.), opracowano przez Komitet Steruj ący do prac nad aktualizacj ą Strategii Rozwoju Miasta Kołobrzeg 2015, Kołobrzeg 2008r. 91. Strategia rozwoju kultury w Kołobrzegu do roku 2020, Kołobrzeg 2008r. 92. Strategia Rozwoju Miasta Kołobrzeg do roku 2015, Kołobrzeg 2003; 93. Strategia Rozwoju Portu Morskiego Kołobrzeg, Kołobrzeg 2004r. 94. Strategia rozwoju województwa Zachodniopomorskiego do roku 2015 95. Studium bezpo średniego zagro żenia powodziowego na obszarze RZGW Szczecin region bilansowy nr 14 – zlewni ę rzeki Pars ęty wraz z Perznic ą, D ębnic ą, Radwi ą, Le śnic ą i Wogr ą; Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział w Poznaniu, 2005 r. 96. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg – zespół Pracowni Projektowych Afix, Szczecin 2001r. 97. Studium warto ści kulturowych, Koszalin 1999r. 98. Szwichtenberg A., Borzyszkowski J., Strategia Rozwoju Turystyki w mie ście Kołobrzeg, Kołobrzeg 2006r. 99. Szwichtenberg A., Borzyszkowski J.; Audyt Turystyczny Miasta Kołobrzeg, Kołobrzeg 2006. 100. Szyma ński K., Raport oddziaływania inwestycji na środowisko w ramach projektu finansowanego z Funduszu Spójno ści Pt. „Zintegrowana Gospodarka Wodościekowa w dorzeczu Pars ęty”, PUH TRANSPOL Koszalin, kwiecie ń 2005r. 101. Urban K. „Dokumentacja geologiczna sporz ądzona dla potrzeb oceny warunków geologiczno – in żynierskich i hydrogeologicznych podło ża gruntowo – wodnego projektowanej inwestycji zlokalizowanej przy ul. Solnej w Kołobrzegu woj. Zachodniopomorskie”, GEOPROFIL, Koszalin, pa ździernik 2007r. 102. Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy miejskiej Kołobrzeg na lata 2004 – 2010 (Uchwała Nr XXXII/415/05 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 7 stycznia 2005r. wraz z zał ącznikami)

331 103. Wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego dla Centralnej Ciepłowni CC1/2 MEC – j. s. g. m. w Kołobrzegu Sp. z o. o., ATMOTERM S. A. w Opolu, wrzesie ń 2005 r. 104. Wst ępne dane o warunkach gruntowo – wodnych dla koncepcji zagospodarowania terenu poło żonego przy ul. Popławskiego w Kołobrzegu F3/14282, „GEOPROJEKT”, Koszalin 1990r. 105. Zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg (Uchwała Nr LVI/517/98 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 6 kwietnia 1998 r., Dz. Urz. Województwa Koszali ńskiego, Nr 16 poz. 87). 106. Zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg (Uchwała Nr LVI/518/98 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 6 kwietnia 1998 r., Dz. Urz. Województwa Koszali ńskiego Nr 29 poz. 86 – obowi ązuje zmiana dla cz ęś ci terenu w jednostce strukturalnej A -5 poło żona przy ul. Ogrodowej 3). 107. Zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg (Uchwała Nr LVIII/538/98 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 18 maja 1998 r., Dz. Urz. Województwa Koszali ńskiego Nr 17 poz.95). 108. Zmiana w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg (Uchwała Nr XXVIII/264/96 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 11 marca 1996 r., Dz. Urz. Województwa Koszali ńskiego Nr 47 poz. 146). 109. Zmiana w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg (Uchwała Nr XLI/392/97 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 10 lutego 1997 r., Dz. Urz. Województwa Koszali ńskiego nr 11 poz. 44 – obowi ązuj ą zmiany nr 7 i nr 20 wymienione w §1 pkt 2 podpunkt A Uchwały). 110. Zmiana w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg (Uchwała Nr XLVIII/537/02 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 26 marca 2002 r., Dz. Urz. Województwa Zachodniopomorskiego Nr 29 poz. 566). 111. Zmiana w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg (Uchwała Nr XLVIII/539/02 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 26 marca 2002 r., Dz. Urz. Województwa Zachodniopomorskiego Nr 29 poz. 568). 112. Zmiana w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg (Uchwała Nr LIII/599/02 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 13 sierpnia 2002 r., Dz. Urz. Województwa Zachodniopomorskiego Nr 59 poz. 1338). 113. Zmiana w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzeg (Uchwała Nr IX/97/03 Rady Miejskiej w Kołobrzegu z dnia 26 maja 2003 r., Dz. Urz. Województwa Zachodniopomorskiego Nr 56 poz. 996). 114. Żuber E. „Województwo koszali ńskie i słupskie przed reform ą w 1998 roku”, Bałtycka Wy ższa Szkoła Humanistyczna w Koszalinie, Koszalin 2000.

332