EDVARD GRIEG (1843-1907) Ddd | Moderen Synger ‘A Mother Sings’
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
292038 EDVARD GRIEG (1843-1907) ddd | Moderen Synger ‘A Mother Sings’ HENDRICKJE VAN KERCKHOVE soprano NICOLAS CALLOT piano Phædra Classics Phædra MODEREN SYNGER | A MOTHER SINGS SONGS AND PIANO MUSIC BY EDVARD GRIEG (1843-1907) Hjertets Melodier, opus 5 (Andersen) 1 I. To brune Øjne 01:03 2 II. Du fatter ei Bølgernes evige Gang 01:36 3 III. Jeg elsker Dig! 01:15 4 IV. Min Tanke er et mægtigt Fjeld 01:02 2 3 5 Melankoli, opus 47 nr. 5 for piano solo 03:13 6 Vals, opus 38 nr. 7 for piano solo 00:54 7 Det første Møde, opus 21 nr. 1 Bjørnson 01:41 8 Modersorg, opus 15 nr. 4 (Richardt) 02:31 9 En Svane, opus 25 nr. 2 (Ibsen) 02:33 10 Langs ei A, opus 33 nr. 5 (Vinje) 01:49 11 Aften på Højfeldet, opus 68 nr. 4 for piano solo 02:43 12 Scherzo, opus 54 nr. 5 for piano solo 03:02 13 Hjemve, opus 57 nr. 6 for piano solo 04:13 14 Moderen synger, opus 60 nr. 2 (Krag) 02:11 15 Millom Rosor, opus 39 nr. 4 (Janson) 01:32 16 Lok, opus 61 nr. 3 (Bjørnson) 00:50 17 Prinsessen, EG133 (Bjørnson) 02:49 18 Trolltog, opus 54 nr. 3 for piano solo 03:19 19 Gjettergutt, opus 54 nr. 1 for piano solo 02:44 20 Margretes Vuggesang, opus 15 nr. 1 (Ibsen) 01:25 21 En Fuglevise, opus 25 nr. 6 (Ibsen) 02:24 22 Elegi, opus 47 nr. 7 for piano solo 03:21 23 Kveldssang for Blakken, opus 61 nr. 5 (Rolfsen) 02:33 TT: 52:01 HENDRICKJE VAN KERCKHOVE, soprano NICOLAS CALLOT, piano 2 3 Nicolas CALLOT & Hendrickje VAN KERCKHOVE Edvard GRIEG (1843–1907) Samen kregen ze één kind. Maar dit prille geluk was, helaas ook letterlijk, geen lang leven beschoren. In het leven van Edvard Grieg sloeg het noodlot zelfs meer dan eens toe. Want kort nadat Alexandra stierf, nauwelijks één jaar oud, kreeg zijn vrouw Nina Hagerup een miskraam. “It is hard to watch the hope of one’s life lowered into the earth, and it took time and quiet to recover from the pain”, zo schreef Grieg kort na de begrafenis. “But thank God, if one has something to live for one does not easily fall apart; and art surely has – more than many other things – this soothing power that allays all sorrow!” Zoals uit deze cd blijkt, vond de componist ook en vooral in het lied een manier om ingrijpende levensgebeurtenissen, voorspoed én verlies, een plaats te geven. Hoe zijn jullie bij Grieg uitgekomen – vanwaar precies de keuze voor hem? Nicolas: ik ben enkele jaren geleden met het idee komen aanzetten. Ik had op de radio enkele liederen van Grieg gehoord en dacht plots: dat is Hendrickje op het lijf geschreven. Muziek van zo’n lichtheid en helderheid die past gewoon perfect bij haar stem. Hendrickje: korte tijd daarna heeft Nicolas mij gevraagd of ik dat zag zitten en ik vond het een geweldig idee. We zijn dan in de liederen gaan grasduinen, omdat er toch wel een heel aantal geschreven zijn, en hebben lijstjes gemaakt van onze favorieten. Daaruit bleek dat het thema “moeder en kind” prominent in het liedoeuvre van Grieg aanwezig is. Zo zijn we uiteindelijk tot een programma gekomen. Had iemand van jullie al ervaring met Grieg? Hendrickje: ik heb de zesdelige liedcyclus van het opus 48 vroeger regelmatig uitgevoerd en samen met pianiste Inge Spinette ook opgenomen. Deze liederen zijn geschreven op Duitse teksten van onder andere Heine en Goethe, terwijl de liederen op deze cd grotendeels in het Noors zijn. Grieg werkte daarvoor samen met grote namen uit de literatuur, zoals Bjørnstjerne Bjørnson (1832–1910) en Henrik Ibsen (1828–1926). Vreemd genoeg worden de liederen in hun oorspronkelijke taal weinig uitgevoerd. En omdat een vertaling nooit helemaal aansluit bij de muziek, hebben ook de Duitse vertalingen nooit veel succes gehad. De eigenheid van het Noors 4 5 maakt het onmogelijk om ze in een andere taal dezelfde waarde en kracht te geven. Pas als je in het Noors zingt, voel je wat het echt moet zijn. Nicolas: tekst en muziek hangen inderdaad heel nauw samen. Zo beklemtoont Grieg bepaalde woorden. Maar als je de taal verandert, verander je vrijwel altijd ook heel de agogiek van de muziek. Bovendien schrijft Grieg hoofdzakelijk vanuit het idee van de volksmuziek en zijn eigen levenservaring, die nauw met de Scandinavische cultuur verbonden is. Maak je daar een Duitse vertaling van, krijg je een heel ander soort expressie. Dat is waarschijnlijk ook de reden dat zijn liederen buiten Scandinavië nooit echt bekend zijn geworden. Bovendien was het Duitse lied met Schubert, Schumann en Strauss in deze periode zo dominant en hoog aangeschreven, dat Grieg naar het achterplan werd gedreven. Toch heeft Grieg een 180-tal liederen nagelaten. Hoe hebben jullie de selectie aangepakt? Hendrickje: eerst selecteer je natuurlijk op de schoonheid van de liederen en bekijk je wat er bij je tessituur past. Daarna ga je dieper graven en zoek je uit waar de teksten precies over gaan, hetgeen in dit geval uiteraard een grotere uitdaging was. Hoe meer we daarmee bezig waren, hoe meer liederen we terugvonden die over de relatie moeder-kind handelen. We hebben allebei zelf kinderen en hebben dus ook echt voeling met deze liederen. Die betrokkenheid maakt dat we ook een heel persoonlijk verhaal kunnen vertellen. Vandaar dat dit ons een bijna- evidente keuze leek. Nicolas: sommige liederen zijn aan de hand van bepaalde gebeurtenissen in zijn leven geschreven. Zo verloor Grieg zijn dochtertje toen ze één jaar oud was. Dat was natuurlijk heel tragisch voor hem en hij heeft verschillende liederen gecomponeerd die rechtstreeks met deze gebeurtenis verbonden zijn, waaronder Modersorg, Millom Rosor en Moderen Synger. Maar ook het huwelijk met Nina Hagerup (1845–1935), zijn nicht en zelf een uitstekende zangeres, inspireerde Grieg tot het schrijven van liederen. Hjertets Melodier (Melodieën van het hart, opus 5) was eigenlijk zijn huwelijksgeschenk aan haar. Alles wat dus met zijn huwelijk verband 4 5 hield, heeft ons tot deze cyclus geïnspireerd. In onze zoektocht om al deze elementen te combineren, waren naast het thema ook de dramatiek en de toonaarden belangrijk. Daarom hebben we ervoor gekozen om de stukken voor piano solo erin te brengen. Zo creëren we een spanningsboog die naast samenhang ook afwisseling brengt. Het is artistiek gezien ook gewoon nodig om af en toe een breekpunt te hebben. Anders zou onze cyclus te zwaar op de hand zijn. Even vergelijken met het Italiaans en het Duits: liggen Scandinavische talen als het Deens en het Noors goed in de mond? Hoe heeft u zich dit idioom eigengemaakt? Hendrickje: het zijn zeker geen simpele talen om in te zingen. Het is echt niet evident als je de taal niet machtig bent, ook al had ik er wel meteen voeling mee. Ik ben op zoek gegaan naar iemand die mij bij de projectie en expressie kon coachen. Zo ben ik bij Martje Vande Ginste terechtgekomen. Ik leerde haar aan het conservatorium in Antwerpen kennen. Zij heeft zich nadien aan het Orpheus Instituut in Scandinavische liederen gespecialiseerd en heeft mij geholpen door de teksten door te spreken en woord voor woord te vertalen. We hebben alles ook samen opgenomen, zodat ik de uitspraak regelmatig kon oefenen. Hoe meer ik ermee bezig was, hoe meer ik door de taal gepakt werd. De teksten zijn heel echt en direct, zonder veel franje, iets wat ik als een sterkte beschouw. Het realisme dat daaruit spreekt, maakt het ook moeilijk om afstand van de muziek te nemen. Net doordat het heel duidelijk is wat er speelt, word ik er diep door geraakt. Hoe sterk zijn tekst en muziek in Griegs liederen op elkaar betrokken? Kunnen jullie daar een voorbeeld van geven? Hendrickje: voor mij is die betrokkenheid het sterkst in Moderen Synger (Lied van de moeder, opus 60 nr. 2), het lied – een lamentatie eigenlijk – dat ook de titel van onze cd geworden is. Ik vind dit ook gewoon het mooiste stuk uit de hele selectie, maar tegelijk ook emotioneel het zwaarste. Met de piano erbij krijgt dit lied iets bijzonder dramatisch. Helemaal anders van karakter, maar zeker niet minder prachtig, is Jeg Elsker Dig! (Ik bemin jou!, opus 5 nr. 3). Het is een ongeloofijk vrijgevig lied, waar zeer sterk de jonge en hoopvolle natuur van Grieg uit spreekt. Vaak is het bij hem zo dat hoe simpeler en bescheidener de muziek klinkt, hoe meer 6 7 efect die heeft. De meest eenvoudige dingen zijn daarbij vaak het moeilijkst, omdat je het risico loopt om té veel te willen doen. Nicolas: dat tekst en muziek nauw met elkaar verweven zijn, is bijna een evidentie. Eigenlijk is er een constante wisselwerking tussen wat gezongen wordt en hoe Grieg de noten op papier heeft gezet. De verbondenheid met de natuur is bijvoorbeeld zeer prominent aanwezig. Eender welk gevoel – weemoed, vreugde, verlangen – wordt op een romantische manier in de harmonisaties verklankt. Maar tegelijk getuigt de compositietechniek ook van een opvallende eenvoud. Grieg was een meesterlijk improvisator en al zijn muziek heeft een soort natuurlijke evidentie. De stem staat daarbij steeds ten dienste van het muzikale, en nooit andersom. Het is de spontaneïteit van Griegs muziek die haar voor de uitvoerders zo uitdagend maakt. Je moet je deze muziek echt volledig toe-eigenen om ze overtuigend te kunnen brengen. Voor Grieg was zijn vrouw Nina Hagerup de ideale vertolkster van zijn liederen, mede door de kleine variaties in ritme en gemoed die zij aan de strofes toekende. Zijn die variaties iets waar u ook naar hebt gestreefd? Hendrickje: uiteraard beschik je altijd over een mate van interpretatieve vrijheid.