MKUTANO WA TATU Kikao Cha Thelathini – Tarehe 27 Mei, 2016 (B
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
NAKALA YA MTANDAO (ONLINE DOCUMENT) BUNGE LA TANZANIA ___________ MAJADILIANO YA BUNGE ___________ MKUTANO WA TATU Kikao cha Thelathini – Tarehe 27 Mei, 2016 (Bunge lilianza Saa Tatu Asubuhi) D U A Naibu Spika (Mhe. Tulia Ackson) Alisoma Dua NAIBU SPIKA: Tukae. Katibu. NDG. RAMADHAN ISSA ABDALLAH - KATIBU MEZANI: Hati za kuwasilisha Mezani. HATI ZA KUWASILISHA MEZANI Hati zifuatazo ziliwasilishwa Mezani na:- NAIBU WAZIRI WA MAJI NA UMWAGILIAJI: Randama za Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Wizara ya Maji na Umwagiliaji kwa mwaka wa fedha 2016/2017. NAIBU SPIKA: Katibu. NDG. RAMADHAN ISSA ABDALLAH - KATIBU MEZANI: Maswali. MASWALI NA MAJIBU NAIBU SPIKA: Tutaanza na Wizara ya Viwanda, Biashara na Uwekezaji. 1 NAKALA YA MTANDAO (ONLINE DOCUMENT) Na. 249 Ufufuaji wa Viwanda Nchini MHE. RASHID A. SHANGAZI (K.n.y. MHE. JAMAL KASSIM ALI) aliuliza:- Serikali katika kipindi hiki imejipanga kufufua viwanda vyetu:- Je, katika mipango hiyo mizuri, Serikali imejipanga vipi kusaidia wananchi kuweza kuanzisha viwanda hivyo? NAIBU SPIKA: Naibu Waziri wa Nishati na Madini kwa niaba ya Waziri wa Viwanda, Biashara na Uwekezaji. NAIBU WAZIRI WA NISHATI NA MADINI (K.n.y. WAZIRI WA VIWANDA, BIASHARA NA UWEKEZAJI) alijibu:- Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Waziri wa Viwanda, Biashara na Uwekezaji, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Jamal Kassim Ali, Mbunge wa Magomeni, kama ifuatavyo:- Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali inatambua umuhimu wa kufufua viwanda vilivyobinafsishwa ambavyo havifanyi kazi ili kuongeza ajira kwa vijana na pato la Taifa. Kupitia Wizara yangu na kwa kushirikiana na Msajili wa Hazina tunafuatilia mikataba ya viwanda vilivyobinafsishwa ili kuona utekelezaji wa mikataba ya mauzo kama kufanya uperembaji wa kina ili kujiridhisha kabla ya kuvirejesha kwa Serikali. Mheshimiwa Naibu Spika, Wizara yangu inaendelea kuweka mazingira mazuri ya uwekezaji kwa wazawa na tunahimiza Halmashauri za Wilaya zote nchini pamoja na Mamlaka za Mikoa kutenga maeneo katika wilaya, vijiji, kata ili yaweze kutumika kwa ajili ya uwekezaji. Serikali imejipanga kuwezesha upatikanaji wa maeneo ya kujenga viwanda, kuhamasisha uwekezaji katika viwanda, kushauri kuhusu upatikanaji wa mitaji na teknolojia ya kisasa, kuwaibua wanaviwanda, kuwalea na kuwaendeleza kupitia viatamizi (incubators) lakini kadhalika kutoa ushauri wa kitalaam na kujenga miundombinu wezeshi. Mheshimiwa Naibu Spika, wawekezaji wazawa wanashauriwa kutafuta wabia wenye mitaji au kuungana nao na kuomba mikopo katika benki mbalimbali hususan TIB. Pia, Taasisi za Serikali za TBS, TIC, TIRDO na Benki ya Wakulima, zinaelekezwa kutoa maelekezo na huduma inayotakiwa ili kufanikisha wazalendo kuwekeza katika viwanda. 2 NAKALA YA MTANDAO (ONLINE DOCUMENT) NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Shangazi swali la nyongeza. MHE. RASHID A. SHANGAZI: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante. Kwa kuwa, Serikali ya Awamu ya Tano imejipambanua kwamba itakuwa ni Serikali ya viwanda, je, Selikali ina mpango gani wa kuanza kufufua viwanda hivi ambavyo vilikufa? Mheshimiwa Naibu Spika, swali la pili, kwa kuwa Kiwanda cha Chai cha Mponde kilichoko katika Wilaya ya Lushoto, Jimbo la Bumbuli, kimefungwa kwa takribani miaka mitatu sasa na mpaka sasa hakijaanza uzalishaji. Mara ya mwisho wakati Msajili wa Hazina anakuja pale alituambia kwamba zimeandaliwa shilingi bilioni nne kwa ajili ya kuanzisha shughuli za uzalishaji na kwenye randama ya Wizara ya Fedha na Wizara ya Viwanda na Biashara fedha hiyo hatujaiona. Je, Serikali inatoa tamko gani kuhusu kufunguliwa kwa kiwanda hiki? NAIBU SPIKA: Naibu Waziri wa Nishati na Madini kwa niaba ya Waziri wa Viwanda, Biashara na Uwekezaji. NAIBU WAZIRI WA NISHATI NA MADINI (K.n.y. WAZIRI WA VIWANDA, BIASHARA NA UWEKEZAJI): Mheshimiwa Naibu Spika, napenda kujibu maswali ya nyongeza ya Mheshimiwa Shangazi kama ifuatavyo:- Mheshimiwa Naibu Spika, ni kweli kabisa Serikali imedhamiria kujenga viwanda na hasa kuanzia viwanda vidogo sana, viwanda vidogo, viwanda vya kati pamoja na viwanda vikubwa. Mikakati ambayo Serikali inaichukuwa kwa sasa ni pamoja na kutengeneza mazingira wezeshi ikiwa ni pamoja na kuimarisha miundombinu ili kuwawezesha Watanzania kuwekeza zaidi. Mkakati wa pili ni kufanya utafiti hasa kwa viwanda ambavyo vimedhoofika au vimekufa ili kuviweka katika mazingira mazuri ili kutafuta wawekezaji wengine kwa ajili ya kuviendeleza. Mheshimiwa Naibu Spika, lakini pamoja na hayo, nimhakikishie Mheshimiwa Shangazi tu kwamba Serikali inafanya mikakati mingine ya ziada ikiwa ni pamoja na kutoa mikopo kama mnavyoona kwamba Serikali itatoa mikopo shilingi milioni 50 kila kijiji ili kuwawezesha Watanzania waweze kufanya pia biashara kuendesha viwanda vidogo vidogo. Pamoja na hayo, Serikali imeweka mazingira ya kisera na kisheria ili kuhakikisha kwamba sasa tasnia ya viwanda inaimarishwa zaidi. Mheshimiwa Naibu Spika, swali la pili kuhusiana na Kiwanda cha Chai cha Lushoto, ni kweli kabisa kiwanda hiki kimedhoofu na siyo Lushoto tu, viwanda vingi vimekufa sehemu mbalimbali. Mkakati wa Serikali uliopo ni kuhakikisha 3 NAKALA YA MTANDAO (ONLINE DOCUMENT) kwamba inatafuta wawekezaji binafsi ili waweze kujadiliana na wenye kiwanda hicho ili wawekezaji hao waweze kukiimarisha Kiwanda cha Lushoto na kianze kufanya kazi kama kawaida. NAIBU SPIKA: Waheshimiwa Wabunge, nadhani tuendelee. Mheshimiwa Naibu Waziri anajibu kwa niaba ya Waziri wa Viwanda, kwa hiyo, tusubiri ya kwake ya Nishati. Na. 250 Kiwanda cha Manonga na Kiwanda cha Nyuzi - Tabora MHE. MWANNE I. MCHEMBA (K.n.y. MHE. SEIF K. S. GULAMALI) aliuliza:- (a) Je ni lini Serikali itakwenda kuona hali ya Kiwanda cha Manonga na kukifanya kiweze kufanya kazi na kutoa ajira kwa vijana wa Mkoa wa Tabora? (b) Je, Serikali ina mpango gani wa kukiangalia upya Kiwanda cha Nyuzi Tabora ili uzalishaji uweze kuanza? NAIBU SPIKA: Naibu Waziri wa Nishati na Madini kwa niaba ya Waziri wa Viwanda, Biashara na Uwekezaji. NAIBU WAZIRI WA NISHATI NA MADINI (K.n.y. WAZIRI WA VIWANDA, BIASHARA NA UWEKEZAJI) alijibu:- Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Waziri wa Viwanda, Biashara na Uwekezaji, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Seif Khamis Gulamali, Mbunge wa Manonga, lenye sehemu (a) na (b), kama ifuatavyo:- Mheshimiwa Naibu Spika, napenda nimhakikishie Mheshimiwa Mbunge kuwa Waziri wa Viwanda, Biashara na Uwekezaji yupo tayari kwenda Manonga na kutembelea Kiwanda cha Manonga. Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali imedhamiria kukifufua Kiwanda cha Manonga Ginnery ili kiweze kufanya kazi na kutoa ajira kwa vijana wa Mkoa wa Tabora. Pamoja na jitahadi za Wizara yangu na Msajili wa Hazina, mkakati wa kufufua sekta ya pamba pamoja na nguo (cotton to clothing strategy) utaongeza uzalishaji wa pamba. Chini ya mkakati huo tunalenga sasa kuongeza uzalishaji wa pamba kwa tija lakini wingi wa pamba utapelekea pia kutosheleza mahitaji na matumizi ya ginneries ikiwemo ikiwemo Ginnery ya Manonga. 4 NAKALA YA MTANDAO (ONLINE DOCUMENT) Mheshimiwa Naibu Spika, Kiwanda cha Tabotex kilichopo Mkoani Tabora kimekuwa kikifanya shughuli za usokotaji nyuzi tangu mwaka 1978 chini ya umiliki wa Serikali. Ilipofika Aprili, 2004, Serikali ilikibinafsisha kiwanda hicho kwa kampuni za Noble Azania Investment Limited na Rajani Industries Limited. Kiwanda hicho hakijafungwa bali kimesimamisha uzalishaji kutokana na changamoto ya soko la nyuzi ndani na nje ya nchi. Mheshimiwa Naibu Spika, kiwanda cha Tabotex kilisimamisha uzalishaji Mei, 2015 kutokana na kuwa na akiba (stock) kubwa ya nyuzi zilizozalishwa mwaka 2013 ambapo hadi sasa zinaendelea kuuzwa. Soko kubwa la nyuzi za Tabotex ni soko la nje huku kiwango kidogo kikiuzwa katika soko la ndani. Kawaida wanunuzi wakubwa wa nyuzi ni viwanda vinavyofanya shughuli za ufumaji wa vitambaa lakini viwanda vyote vinavyofanya kazi ya ufumaji vitambaa nchini vikiwemo 21st Century, Sunflag Limited, Urafiki, NIDA na Musoma Textile vina mitambo yake ya kusokota nyuzi, hivyo soko la ndani la Tabotex kuachwa kwa wafumaji wadogo wadogo. Mheshimiwa Naibu Spika, kutokana na hilo sasa, kiwanda hicho sasa kinatafuta mwekezaji ambaye atakuwa tayari kuingia nacho ubia kwa kupanua wigo wa uzalishaji na kukufua shughuli za ufumaji vitambaa (weaving) hadi ushonaji. Wadau tushirikiane ili tupate mshirika atakayeweza kuboresha shughuli za kiwanda cha Tabotex. NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Mwanne Mchemba swali la nyongeza. MHE. MWANNE I. MCHEMBA: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante. Pamoja na majibu mazuri ya Mheshimiwa Naibu Waziri, naomba niulize maswali madogo ya nyongeza. Mheshimiwa Naibu Spika, kwa kuwa hivi karibuni kulikuwa wawekezaji kutoka China ambao walitarajia kufika Mkoa wa Tabora tarehe 22 na safari yao kuahirishwa Air Port baada ya kuwa na dosari ndogo ndogo za visa. Je, ni lini sasa wawezekezaji hao ambao wataanzia kusimamia na kuangalia maeneo ya Kiwanda cha Tumbaku pamoja na Manonga safari yao itakamilika? Mheshimiwa Naibu Spika, lakini la pili, kwa kuwa Kiwanda cha Nyuzi kina historia ndefu na mpaka sasa hivi ninavyosema kiwanda hicho hakifanyi kazi na wameondoa mitambo yote ambayo ilikuwepo pale. Je, Serikali iko tayari kufuatilia mitambo hiyo ambayo imeng‟olewa pale? (Makofi) NAIBU SPIKA: Naibu Waziri wa Nishati na Madini kwa niaba ya Waziri wa Viwanda, Biashara na Uwekezaji. 5 NAKALA YA MTANDAO (ONLINE DOCUMENT) NAIBU WAZIRI WA NISHATI NA MADINI (K.n.y. WAZIRI WA VIWANDA, BIASHARA NA UWEKEZAJI): Mheshimiwa Naibu Spika, napenda kujibu maswali ya nyongeza ya Mheshimiwa Mbunge kama ifuatavyo:- Mheshimiwa Naibu Spika, kuhusiana na Kiwanda cha Manonga kwamba kulikuwa na Wachina wanakuja, wameishia Air Port kwa sababu ya masuala ya Immigration na mambo mengine, ni lini