ZACHOWAĆ W PAMIĘCI Kulturowe, Krajobrazowe I Kulinarne Dziedzictwo Ziemi Puławskiej
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ZACHOWAĆ W PAMIĘCI kulturowe, krajobrazowe i kulinarne dziedzictwo ziemi puławskiej PRESERVE IN MEMORY Cultural, Landscape and Culinary Heritage of Puławy Land Powiatowa Biblioteka Publiczna w Puławach / Public Poviat Library in Puławy Starostwo Powiatowe w Puławach / Starostwo Powiatowe w Puławach Zachować w pamięci – kulturowe, krajobrazowe i kulinarne dziedzictwo ziemi puławskiej Preserve in Memory – Cultural, Landscape and Culinary Heritage of Puławy Land Komitet Redakcyjny / Editorial Committee: Danuta Szlendak, Katarzyna Adamowska, Andrzej Wenerski Opracowanie etnograficzne / Etnographic Analysis: Katarzyna Adamowska Opracowanie graficzne i projekt okładki / Graphic analysis and cover project: Aleksandra Kozak, Teresa Orlik obraz: „Drzemiący pastuszek” Tłumaczenie / Translation Małgorzata Bartnik Autorzy zdjęć / Photographs Katarzyna Adamowska, Dariusz Malinowski Zrealizowano przy pomocy finansowej / Realised by financial help: Starostwa Powiatowego w Puławach Druk i skład / Printy and edition: ELKO Końskowola 2 Wstęp Introduction „Zachować w pamięci – kulturowe, „Preserve in memory – cultural, krajobrazowe i kulinarne dziedzictwo zie- landscape and culinary heritage of Puławy mi puławskiej” to juz trzecia pozycja książ- Land” this is the third book devoted to regio- kowa wydana przez Powiatową Bibliotekę nal traditions of our Little Motherland and Publiczną w Puławach poświęcona tradycjom published by Public Poviat Library in Puławy. regionalnym naszej Małej Ojczyzny. Two former publications: “Around Kit- Dwie poprzednie publikacje: „Wokół chen and Table – Puławy Region Traditions” kuchni i stołu – tradycje ziemi puławskiej” and “Tastes of Puławy Region – tourist, natu- i „Smaki ziemi puławskiej – turystyczne, przy- ral and culinary” attracted the public of large rodnicze i kulinarne” zdobyły szerokie grono among regionalists, tourists guides, librarians, czytelników, zarówno wśród regionalistów, chefs and also among tourists and Lubelszczy- przewodników, bibliotekarzy, restauratorów, zna inhabitants. The books were appreciated jak również wśród turystów i mieszkańców not only in Puławy Poviat but on the whole Lubelszczyzny. Książki cieszyły się uznaniem territory of Poland and abroad. nie tylko w powiecie puławskim ale w całej Polsce, a także poza granicami kraju. This time the main aim of PBP in Pu- ławy chose promotion of cultural, landscape Tym razem za główny cel publikacji PBP and culinary values of Puławy land. w Puławach obrała promowanie walorów kul- turowych, krajobrazowych i kulinarnych ziemi And so the first chapter: LOCAL AND puławskiej. TRADITIONAL PRODUCTS PROMOTION contains a rich collection of original regio- I tak pierwszy rozdział: PROMOCJA nal kitchen recipes, which cannot be found LOKALNYCH I TRADYCYJNYCH PRO- in any modern cookery-books. Recipes were DUKTÓW zawiera bogaty zbiór oryginalnych collected during Poviat Harvest Ceremony in przepisów kuchni regionalnej, których nie 2009 in Janowiec. So far they have not been można znaleźć we współczesnych książkach published anywhere. Thanks to such form of kulinarnych. Przepisy zostały zebrane pod- promotion specific tastes of regional kitchen czas Dożynek Powiatowych 2009 w Janowcu may become the quality brand of our region. i do tej pory nie były nigdzie publikowane. Specyficzne przysmaki kuchni regionalnej Chapter two: CULTURAL HERITAGE dzięki takiej formie promocji stać się mogą PRESERVING tells about specific folk cu- marką naszego regionu. stoms presented in a perspective of Christian religion (holidays and church sacraments), Rozdział drugi: ZACHOWANIE DZIE- pagan beliefs and changeability of seasons DZICTWA KULTUROWEGO dotyczy spe- of a year marking agricultural cycle. It is an cyficznej obrzędowości ludowej ukazanej attempt of Lubelszczyna cultural heritage de- z perspektywy religii chrześcijańskiej (święta scription. i sakramenty kościelne) wierzeń pogańskich oraz zmienności pór roku wyznaczających Chapter three: NATURAL HERITAGE cykl prac rolniczych. Jest to próba opisu dzie- PROTECTION is devoted to promoting land- 3 dzictwa kulturowego Lubelszczyzny. scape values of 10 Poviat Puławy municipali- Rozdział trzeci: OCHRONA DZIE- ties as well as Wojciechów municipality in to- DZICTWA PRZYRODNICZEGO poświęcony urist aspect, with paying special attention to jest promowaniu walorów krajobrazowych 10 natural and architectonic monuments which gmin powiatu puławskiego i gminy Wojcie- can be found on seven main tourist routes. chów pod kątem turystycznym, ze zwróce- According to readers’ expectations PBP niem szczególnej uwagi na zabytki przyrodni- in Puławy managed to translate chapters cze i architektoniczne znajdujące się na trasie I and III into English. Additionally publica- 7 najważniejszych szlaków turystycznych. tion is enriched by photos of architectonic PBP w Puławach wychodząc na przeciw monuments as well as pictures of regional di- oczekiwaniom czytelników postarała się, aby shes. rozdział I i III został przetłumaczony na ję- Authors hope to awake desire to know zyk angielski. Dodatkowo publikacja opatrzo- our region and make Wojciechów municipali- na jest serią zdjęć zabytków architektury oraz ty and Puławy Poviat compulsory tourist at- zdjęciami potraw regionalnych. traction on Lubelszczyzna map. Autorzy mają nadzieję, ze owa publi- kacja rozbudzi w czytelnikach chęć poznania Editorial Staff naszego regionu i sprawi, że powiat puławski i gmina Wojciechów staną się obowiązkową atrakcją turystyczną na mapie Lubelszczyzny. Redakcja 4 Spis treści Wstęp ................................................................................................................... 3 Rozdział I: PROMOCJA LOKALNYCH I TRADYCYJNYCH PRODUKTÓW .............. 7 • Zbiór przepisów: ..........................................................................................7 polewki, bryje, zupy ..................................................................................... 7 kluski i pierogi .............................................................................................. 17 chleb ............................................................................................................. 39 potrawy warzywne i owocowe .....................................................................41 potrawy z ryb ...............................................................................................59 potrawy mięsne i półmięsne ........................................................................67 potrawy cukiernicze .....................................................................................79 napoje i nalewki ...........................................................................................107 Rozdział II: ZACHOWANIE DZIEDZICTWA KULTUROWEGO ................................... 121 • Rolniczy cykl prac chłopskich ....................................................................122 • Obrzędowe formy życia codziennego ........................................................126 • Obrzędowe formy życia podczas świąt ......................................................130 • Obrzędowe formy sakramentów chrześcijańskich .....................................144 Rozdział III: OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I KULTUROWEGO .. 150 • Ramy geograficzne powiatu puławskiego .................................................150 • Walory krajoznawcze i turystyczne ...........................................................154 • Szlaki turystyczne ...................................................................................... 182 5 Contents Introduction ......................................................................................................... 3 Chapter I: LOCAL AND TRADITIONAL PRODUCTS PROMOTION ........................ 7 • Recipes collection: ....................................................................................... 7 Polewki, bryje, soups ................................................................................... 7 Noodles and dumplings ...............................................................................17 Bread ............................................................................................................. 39 Fruit and vegetable dishes ...........................................................................41 Fish dishes ....................................................................................................59 Meat and half-meat dishes ..........................................................................67 Cakes and sweetmeats ................................................................................. 79 Drinks and liqueurs ..................................................................................... 107 Chapter II: CULTURAL HERITAGE PRESERVING .......................................................... 121 • Agricultural cycle of farmers’ chores ........................................................... 122 • Ritual forms of everyday life ...................................................................... 126 • Ritual forms of life during festivities ..........................................................130 • Ritual forms of Christian Sacramentes ...................................................... 144 Chapter III: NATURAL AND CULTURAL HERITAGE PROTECTION ........................... 150 • Geographical frames of Puławy County ..................................................... 150 • Sightseeing and tourist values ..................................................................... 154 • Tourist routes ..............................................................................................182